Nummer Titel van het nieuwsbericht # hits. 1 Legislators give OK to grid reliability act How do reliability-based program improve safety?

Transcriptie

1 NIEUWSBRIEF november nummer Inhoudsopgave Top 5 hits NVRB 1 Van het bestuur..., Verenigingsgegevens 2 Nieuwsberichten, Agenda 2 De Pen... Tim Bedford, oproep thema's NVRB lezingen 3 Verslag NVRB excursie Volkeraksluizen 4 Verslag Nationaal Congres Risicomanagement 5 Risicozoeker 17: Bestrijding buiten beeld 6 Wetenschapswaardigheden 7 Uit de media, Colofon 8 Top 5 hits NVRB Nu de laatste maanden van het jaar zijn aangebroken is ook de tijd van het terugblikken weer begonnen. Dit keer zal onze terugblik niet direct een betoog bevatten om het belang van ons vakgebied te benadrukken. Het is onder andere via deze nieuwsbrief namelijk al diverse malen duidelijk gemaakt dat dit belang niet meer te ontkennen is. Daarom wil ik u nu graag een keer meenemen in een terugblik op een proces wat ik altijd doorloop als webmaster. De website van de NVRB (www.nvrb.nl) wordt regelmatig verfrist met nieuwe artikelen, aankondigingen, nieuwsberichten en nieuwslinks. De nieuwslinks bevatten links naar nieuwsberichten gerelateerd aan ons vakgebied en deze zijn afkomstig van diverse bronnen. Middels zogenaamde google alerts ontvang ik wekelijks links naar nieuwsberichten aan de hand van eerder gedefinieerde zoekcriteria (bijvoorbeeld risico veiligheid reliability ). Op basis van deze alerts maak ik één keer in de twee weken een selectie en plaats ik de meest interessante nieuwsberichten op de website als nieuwslink. Het is duidelijk dat mijn subjectieve oordeel leidend is bij het bepalen of een nieuwsbericht al dan niet interessant is voor de bezoekers van de website. Gelukkig kan ik een klein beetje toetsen of ik een redelijke inschatting heb gemaakt. Dit omdat de administrator rechten mij de mogelijkheid geven het aantal hits per nieuwslink te bekijken. Aangezien het aantal hits van veel factoren afhankelijk is, geeft dit overzicht ook alleen een grof beeld. Het is echter wel interessant om te zien welke nieuwsberichten door de bezoekers van de site het meest aantal keren zijn geopend. Dit inzicht kan ik bovendien meenemen om in de toekomst te bepalen welke nieuwsberichten voor de bezoekers van de website wellicht interessant zijn. Hierbij de top 5 nieuwslinks: Nummer Titel van het nieuwsbericht # hits 1 Legislators give OK to grid reliability act How do reliability-based program improve safety? Hoogleraar pleit voor efficiënter onderhoud productiesystemen Nieuwe versie wegwijzer Machinerichtlijn Deskundigen: Veel mis met bestrijding Moerdijk 619 Mocht deze top 5 u in negatieve zin verrassen is het altijd mogelijk tips te geven voor extra zoekcriteria en/of bronnen. Ook andere tips voor het verbeteren van de website zijn uiteraard welkom. Hopelijk blijft u daardoor in de toekomst net zoveel plezier beleven aan het bezoeken van de website (inclusief de nieuwslinks) als ik heb als webmaster met het beheer. Ronny van den Heuvel Bestuurslid Public Relations + Webmaster NVRB

2 Van het bestuur... Beste leden, De brand bij Chemiepack met alle gevolgen zijn genoegzaam bekend. Daar hoeven we het niet over te hebben. Sinds afgelopen zomer is er echter weer een chemiebedrijf in de problemen geraakt, te weten Odfjell gelegen in de Europoort. Het opvallende is dat bij het tankopslag en overslagbedrijf (lokatie met 285 tanks) geen groot ongeval heeft plaats gevonden, maar dat het niet voldeed aan de geldende veiligheidsvoorschriften. Gevolg; Locatiedirecteur onstslagen, alle tanks noodgedwongen geleegd voor inspectie en onderhoud, contract door buurman Shell opgezegd, later ook Odfjell Maritiem (OTM) stilgelegd en uiteindelijk ongetwijfeld hoge boetes. Totale kosten? Nu nog niet bekend, maar laten we het houden op tientallen miljoenen. Wat dat betreft komt het qua ordegrootte in de buurt van Chemiepack. Het niet bewust zijn dan wel het negeren van veiligheidsrisico's kan dus grote gevolgen hebben, ook als het nog niet tot ongevallen heeft geleid. Namens het bestuur, Bert Knegtering Verenigingsgegevens Het doel van de NVRB is "bijdragen aan de ontwikkeling van de analyse en beheersing van risico's en bedrijfszekerheid alsmede de toepassing en kwaliteit daarvan te bevorderen door kennisoverdracht en uitwisseling van ervaring." Aanmelding lidmaatschap en wijziging gegevens leden Secretariaat NVRB Karolina Wojciechowska p/a HKV lijn in water Botter JN Lelystad Aanmelding en informatie NVRB-bijeenkomsten Secretariaat en/of via de website Nieuwsberichten... Op de NVRB-site vindt u o.a. de volgende nieuwsberichten: Agenda IPMA-IG Risicomanagement lezingen De laatste IPMA Interessegroep Risicomanagement 2012 vindt plaats op 3 december. NVRB lezingenavond "Rekenen aan overstromingsrisico's in Nederland" 7 november 2012, zie ook elders in deze nieuwsbrief. 8th Risk and Design Symposium 21 november 2012, Aula TU Delft, Mekelweg 5. Naast presentaties en papers zal er 's middags afscheid genomen worden van Prof. dr. B.J.M. (Ben) Ale in verband met zijn pensionering. - Risico nemen - Internationale handel vraagt om risicobeheersing - Wat bedrijven nodig hebben voor adequaat supply chain risk management - Hoogleraar waarschuwt voor gevaren veiligheid bij grote bedrijven - Veiligheid tunnels steeds hoger - Nucleaire waakhond VS verdoezelt risico van overstromingen - Onafhankelijke auditors toetsen rijkswegen op verkeersveiligheid - 'Veiligheid miljarden te duur' - De mythe van droge voeten doorgeprikt Voor alle informatie gaat u naar Floodrisk november 2012, World Trade Center, Rotterdam. Conferentie over alle aspecten van overstromingsrisico en de beheersing daarvan. Zie ESREL 2013 Zondag 29 september - woensdag 2 oktober 2013, Beurs van Berlage, Amsterdam. Zie Emeritaat prof. dr. ir. H.A.J. de Ridder Op vrijdag 23 november 2012 zal professor Hennes de Ridder, hoogleraar methodisch ontwerpen in de Civiele Techniek, zijn afscheidsrede uitspreken. De titel van deze rede is "Een bouwwerk is veel meer dan de som der delen." De academische plechtigheid vindt plaats in de Aula van de TU Delft, Mekelweg 5, Delft. Aanvang is om 15u00 en na afloop is er gelegenheid om persoonlijk afscheid te nemen van professor De Ridder en zijn echtgenote. - pagina 2 -

3 De Pen... Tim Bedford Ik was bestuurslid van NVvB toen wij besloten om de vereniging samen te voegen met de contactgroep risicoanalyse (CRA) om zo de NVRB te vormen onder het voorzitterschap van Wim de Rijke. Een jaar later werd ik zelf voorzitter van de vereniging, en werkte ik met een ontzettend enthousiast bestuur (o.a. Luc Smit, die mij de Pen overhandigd heeft). Kort nadat ik het voorzitterschap overdroeg kreeg ik een baan als hoogleraar aan de Universiteit van Strathclyde in Glasgow ( Strathclyde is de naam voor het gebied rondom de rivier Clyde die door Glasgow stroomt). Daar ben ik nog steeds als Professor of Risk and Decision Analysis aan de Business School verbonden. Met mijn gezin woon ik buiten Glasgow in de buurt van Loch Lomond in het prachtige Schotse platteland. Schotland (en de UK) geeft een heel andere omgeving om in te werken. Het land is groter, de dichtheid van mensen kleiner, en bedrijven leken minder interesse in wetenschappers te hebben. Dat betekent dat het moeilijker is voor verenigingen zoals de NVRB. Ik ben lid geworden van de Safety and Reliability Society, een zuster organisatie van NVRB, en in het begin heb ik een Central Scotland afdeling opgericht, maar veel animo was er niet (de meest actieve afdelingen zijn in Bristol rondom de luchtvaart industrie- en Aberdeen vanwege olie en gas). Ook anders is de grotere schaal waarop de regering geld beschikbaar maakt voor onderzoek en (meer recentelijk) voor samenwerking tussen universiteiten en het bedrijfsleven. Ik ben zelf redelijk succesvol geweest in het binnenhalen van dit soort projecten. Nu ben ik bijvoorbeeld bezig met een project over windenergie en windturbine beschikbaarheid onzekerheid. ECN is een van de partners hierin. Inmiddels ben ik lid geworden van het senior management team van de Universiteit van Strathclyde, als Associate Deputy Principal, waarin ik werk met de Principal (de grote baas) juist op het gebied van samenwerking met externe organisaties. Dit is het een erg spannende periode voor Strathclyde. De Principal, Sir Jim McDonald, is hard bezig om de reputatie en capaciteit van de universiteit op te bouwen. Over het laatste jaar hebben wij een investering van 89M in een nieuw Technology and Innovation Centre gemaakt (dat is nu nog een groot gat in de grond, maar de deuren openen begin 2014); het eerste UK Fraunhofer Centre is geopend; onze Advanced Forming Research Centre (een samenwerking met Rolls Royce, Boeing, Mettis en ongeveer 30 andere groot en kleinere bedrijven) wordt flink uitgebreid omdat na 2.5 jaar werken de 5 jaar groei targets al behaald zijn. Tevens hebben we een Power Networks Demonstration Centre geopend samen met de elektriciteit netwerkbedrijven waarin smartgrid technologie getest kan worden; een nieuw Centre for Continuous Manufacturing voor farmaceutische producten, samen met een cluster van internationale farma-bedrijven; en het nieuwe UK centrum voor offshore energie onderzoek wordt eveneens in Strathclyde opgericht. Als erkenning voor al deze activiteiten is de universiteit op de shortlist voor de university of the year award van Times Higher Education...de resultaten daarvan komen uit in November. Dat wij hard werken aan kennis uitwisselen is in ieder geval duidelijk! De Technology and Innovation Centre geeft grote mogelijkheden voor risico-analyse. Wij hebben net ons eerste project achter de rug, waarin wij gekeken hebben naar strategische investeringsbeslissingen rondom onderhoud voor offshore wind energie. Wij zullen een belangrijk onderdeel worden van een expertise cluster in asset management. Dit komt naast onze al bestande links met de industrie: samen met een paar collega s in Management Science heb ik het Risk Consortium opgericht. Dit is een industry club met o.a. Scottish Power, DSTL, Scottish Water, Health and Safety Executive, Railway Safety, en Sellafield. Met deze bedrijven kijken wij naar zaken van gemeenschappelijk belang, regelen wij studenten projecten, voeren wij onderzoeks- en consultingprojecten uit enz. Een goede balans tussen toegepast en fundamenteel onderzoek, en goede connecties met het onderwijs programma hebben wij nu dus bereikt. Inmiddels spreken mijn kinderen met prachtige schots accenten, en heeft mijn vrouw een goedlopende academische carrière als Hoofddocent Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Glasgow. Toch voelen wij ons allemaal nog steeds heel sterk verbonden met onze vrienden en kennissen in Nederland. Ik ben, en blijf, lid van de NVRB en lees altijd de Nieuwsbrief met belangstelling (en het is leuk dat Peter Blanker die ooit bij mij afstudeerde nog steeds de Nieuwsbrief redigeert). Het gaat de vereniging goed dat is duidelijk. Tim Bedford Oproep thema's NVRB lezingen Regelmatig organiseert de NVRB lezingenavonden op een centrale lokatie in Nederland. Na een inloop met de mogelijkheid tot het eten van een broodje, worden steeds twee lezingen gehouden. Uiteraard is er altijd ruim voldoende tijd en gelegenheid voor interactie en discussie tussen het publiek en de presentatoren. Om in staat te zijn om avonden te organiseren, die ook interessant zijn voor een groot deel van de NVRB leden en andere geinteresseerden, doen we graag een oproep om suggesties en ideeen aan te leveren. Zelf denken we al aan thema's als: - Tunnelveiligheid; - Veiligheid in de olie- en gasindustrie; - Betrouwbaarheid van netwerken. Graag vernemen we uw suggesties en op- en aanmerkingen om de lezingenavonden nog beter aan te laten sluiten bij de wensen. Neem vooral contact op met de webmaster, bestuur of via het secretariaat. - pagina 3 -

4 Excursie Volkeraksluizen Op dinsdag 25 september 2012 werden ruim 20 leden van de NVRB welkom geheten bij het Volkeraksluizencomplex voor een excursie. Na ontvangst in het onlangs nieuw opgeleverde bediengebouw nam Joost Seesink van waterdistrict Haringvliet van Rijkswaterstaat Dienst Zuid- Holland ruim de tijd om alle ins en outs van het complex toe te lichten. Zie het grijze kader voor een kort beeld. Na kritische vragen over onder andere de renovatie welke het complex onlangs heeft ondergaan mochten de leden in twee groepen een kijkje nemen bij de bediening van het sluizencomplex. Hoewel het verzoek was het bedienend personeel niet al teveel te storen, lieten deze graag zien hoe het een en ander functioneerde. Achtergrondinfo De Volkeraksluizen vormen de verbinding tussen het Hollandsch Diep en het Volkerak. De sluizen zijn in 1967 voor het eerst in gebruik genomen en bestaan uit drie beroepskolken en een recreatiekolk. De Volkeraksluizen zijn in de periode gerenoveerd en waar nodig vernieuwd. De Volkeraksluizen zijn een belangrijk punt in de Rijn-Scheldeverbinding. Per jaar passeert hier 240 miljoen ton laadruimte (geladen en ongeladen schepen), goed voor een file vrachtwagens van drie keer de wereld rond. Het is ook een belangrijk punt voor schepen om bevoorraad te worden of bemanningen af te lossen, want de vaarweg kruist hier de snelweg A29. Na het kijkje in de keuken van het bedienend personeel volgde een korte bezichtiging van een van de sluizen en de basculebrug. Dit gaf een goede indruk van het schutproces, de omvang van de passerende schepen, de drukte en dus de belangrijke functie van het complex. Aan het einde van deze bezichtiging werd koers gezet naar een van de horecagelegenheden in Willemstad waar met een drankje en hapje nog enige tijd werd doorgepraat over de indrukken die op het complex waren opgedaan. Het dagelijks beheer en onderhoud van dit sluizencomplex vindt plaats op basis van prestaties en wordt ervaring opgedaan met het zogeheten Risicogestuurd Beheer en Onderhoud : Op basis van risicoanalyses is de prestatie van het complex bepaald waarna het beheer en onderhoud hierop wordt afgestemd. Al met al was het een zeer geslaagde middag. Graag willen we via deze weg Joost Seesink (en RWS Dienst Zuid-Holland) nogmaals bedanken voor de gastvrijheid evenals Joris ter Heijne voor de organisatie vanuit de NVRB. Ronny van den Heuvel Hieronder een impressie aan de hand van een aantal foto's, gemaakt door Ronny van den Heuvel en Gea Kolk. - pagina 4 -

5 Nationaal Congres Risicomanagement Het grootste risico is de mens Risicomanagement ontwikkelt zich langzaam maar zeker. Wil het slagen, dan moet het vanaf de top gesteund worden, moet de leiding het goede voorbeeld geven, mogen mensen falen en moeten opdrachtgever en leverancier gezamenlijk optreden. En dan nog blijft gelden: de mens is het grootste risico. Het zijn de belangrijkste observaties tijdens het drukbezochte Nationaal Congres Risicomanagement op 9 oktober in de ReeHorst in Ede. Voor alle duidelijkheid: risicomanagement betekent niet dat risico s uitgesloten worden, want dat kan niet. Wel dat ze onderkend worden, en dat de kans op missers en de gevolgen ervan beperkt worden. Geen ego s Het ontbreken van ego s, samen aan een droom werken, falen is geen optie: zie daar de ingrediënten van Martijn Smitt van Strukton Civiel. Zijn bedrijf heeft, samen met de Zuid-Koreanen, in dat land een kilometerslange tunnel door een zeestraat aangelegd. Natuurlijk, de techniek moet in orde zijn, maar de factor mens is allesbepalend om een dergelijk complex project onder tijdsdruk tot een goed einde te brengen. Doordesemd Jeevan Perera is risicomanager bij NASA in Houston. Als er één bedrijf op de wereld doordesemd is met risicobeheersing is het dit wel. Risico s worden hier zowel top-down als bottom-up consequent gemeld. En meteen wordt de meest deskundige verantwoordelijk gemaakt om het risico te beheersen. Risicomanagement is bij NASA een methodiek, maar zeker ook een cultuuraspect. De uitdaging van de organisatie mag er wezen: mensen naar Mars sturen. Ziekenhuizen Risicomanagement is niet alleen van belang in bouw en infrastructuur. Wat te denken van ziekenhuizen. Paul Barach, Amerikaanse arts, gespecialiseerd in risicomanagement, vertoont een schokkende film. Een vijftienjarige jongen uit de VS overlijdt onnodig na een betrekkelijk onschuldige ingreep. Een opeenstapeling van fouten - naar de monitor kijken en niet naar de patiënt, een assistent het werk van de arts laten doen, volwassendoses aan een kind geven leidt tot dit tragische einde van een jong, gezond leven. En met hem overkomt dit vijftigduizend mensen per jaar in zijn land. Dat zijn meer slachtoffers dan alle ongevallen in het hele land bij elkaar. Het zit hem in geld, organisatie één of twee specialisten s nachts of in het weekend op vijfhonderd bedden is in Nederland niet ongebruikelijk hygiëne (artsen die hun handen niet wassen, operatiekamers die in tien minuten worden schoongemaakt) en het niet erkennen van fouten door artsen. Experts vertrouwen Dean Kashiwagi, hoogleraar aan de Arizona State University, legt uit wat Best Value Procurement inhoudt. Laat de expert, de opdrachtnemer, vooral bepalen hoe hij werkt en bemoei je daar niet mee als opdrachtgever (dit geldt uiteraard ook binnen organisaties). Don t manage the expert! Overschrijdingen in tijd en geld zijn vrijwel altijd de schuld van de opdrachtgever. Zoek dus de beste specialist op en vertrouw op zijn vakmanschap. Contracten blijven wel nodig, maar laat de aannemer die desnoods zelf opmaken. En zodra je het contract moet gaan lezen, zit je in de problemen. Praten moet wel, graag zelfs, maar dan om elkaar tijdens de bouw op de hoogte te houden, te melden waar de schoen wringt en vast te stellen wat elke partij kan doen om problemen uit de wereld te helpen. Volwassener Risicomanagement wordt steeds volwassener. In Nederland hebben onder andere Rijkswaterstaat, ProRail en diverse aannemers hier al veel ervaring mee. Niet alleen bespaart het tijd en geld, het maakt het samen werken aan projecten ook veel aangenamer. Bron: Info en presentaties Meer informatie over het Nationaal Congres Risicomanagement is te vinden op de website van CROW: De presentaties zijn daar ook te vinden, of rechtstreeks via: - pagina 5 -

6 Bestrijding buiten beeld Risicozoeker 17, door Johan de Knijff Als in een laatste ademtocht heeft de Adviesraad Gevaarlijke Stoffen nog een advies doen uitvlieden. Het ministerie van Infrastructuur&Milieu dat voor de opheffing verantwoordelijk is, weet het nóg vluchtiger te maken: het rapport is niet te downloaden bij de taakopvolger. En dat terwijl er, zeker in vergelijking met eerdere kritiek op bijvoorbeeld groepsrisicogebruik, geen onvertogen woord valt. De titel is "Visie op ontwikkeling van letselcriteria - voor preventief gebruik door hulpverleningsdiensten", en brutaler dan twee aanbevelingen voor nieuwe factoren in rampsituaties wordt het nergens. Zelfs nu het onderwerp meteen terugkomt in een interprovinciaal voorstel over toelaatbare piekrisico's en bij terugvertaling naar responsvermogen van hulpdiensten, valt niet meteen op dat het een akelig gebrek aan risicobeheersing blootlegt. Om dat gebrek te onthullen, moeten we even terug naar de hulpverleners die in de vorige risicozoeker zo paradoxaal buiten de beheersing van een ongeval vielen. Met daar als voorbeeld een brandverloop dat wordt teruggebracht tot één fase waarin bouweisen 100% beperking realiseren. Bij gifwolken kennen we een soortgelijke versimpeling: de blootstelling duurt maximaal een half uur, los van daadwerkelijke bestrijding. Vanwege zelfredzaamheid wordt daarbovenop tot 90% reductie van de blootgestelden ingeboekt. En tot slot worden alle soorten getroffenen via vaste factoren getotaliseerd tot doden, waarmee daadwerkelijk geleverde geneeskunst uit beeld verdwijnt. Uiteraard stoelen die begrenzingen op kwalitatief aannemelijke effecten van hulp en kloppen die omrekenfactoren voor een representatief ongeval, maar de geldigheid van die modellen neemt bij grotere ongevallen rap af tot nihil bij rampomvang. Uiteraard is het dan wat lastig om nog uit maatgevende ongevallen de gewenste hulpverleningscapaciteit te bepalen. Waarna regionale risicoprofielen, operationele prestatiebehoeftes, rampenbestrijdingsplannen, en zo verder aan preventieve parafernalia, een boeiende bron worden van adhoc-oordelen en gedachtensprongen. De kern van het probleem zit uiteraard in de combinatie van ramp (per definitie een ongevalsomvang met grootschalige hulpopbouw) en modellering die zowel tijdsdynamiek als daadwerkelijke bestrijding mist. Met als gevolg dat schadebeperkingen worden berekend op basis van hulpdiensten die nog niet ter plaatse zijn of in die omvang in de Veiligheidsregio helemaal niet bestaan. Maar ze zijn wel vóórondersteld: bij schadebeperkende maatregelen als brand vertragen, vluchtwegen benutten, gewonden afvoeren. Ook lijken opkomsttijden ongevoelig voor meer files en minder uitrukposten, worden trappen ondanks stijgende percentages ouderen en obesen onverminderd vlot genomen, beschermen gebouwen tegen gifwolken geheel los van bedienbare ventilatie en afsluitbaarheid van bijvoorbeeld winkelcentra, kortom: ontstaat een steeds grotere kloof tussen papier en praktijk. Dat laatste AGS-advies maakt tijdens de onschuldige afleiding van twee factoren duidelijk wat hulpdiensten (niet) waarmaken en dat ergens (on)toereikende capaciteit is vastgesteld. Het volgende schema vat de redenering samen (bewerking uit genoemd advies). De tijd staat horizontaal, met als nulpunt het constateren van een ongeval. Verticaal staat een gevolgmaat, met bijvoorbeeld nivo T1 (onherstelbare schade binnen 1 uur te voorkomen). Hoeveel schade (in deze figuur beperkt tot impact op personen en versimpeld tot een niet bestreden gevaarsbron) daadwerkelijk gaat optreden is een functie van de hulpverlening. De T1-getroffenen bijvoorbeeld waarvoor pas ná 1 uur capaciteit is, zullen overlijden. Het voorbeeld met één triagepunt T1 is modelmatig uit te breiden tot de oranje lijn met alle grenswaarden. Daarboven overlijden getroffenen, hoe verder eronder des te minder het letsel. Het schema geeft dus een indicatief verband tussen tijdige hulpomvang en voorkómen gezondheidsschade. Kernachtiger: hoe meer bestrijding, hoe minder doden. Wat geen afweging is voor een preventieofficier die de capaciteit uitrekent in de Veiligheidsregio, maar een bestuurlijk oordeel vergt met democratische controle. Daar ontstaat groot onbehagen. In het besef dat we dit soort rampen niet kunnen uitsluiten, zijn er bij bestaande hulpverleningscapaciteit altijd ongevallen waarbij schades ontstaan, doden vallen zelfs, die te voorkomen waren geweest, ook gegéven het opgetreden ongeval. Bovenstaand model maakt een dilemma expliciet. Enerzijds moet recht gedaan worden aan allerlei maatschappelijke waarden die leiden tot uiterste inzet bij -en zichtbaar herstel na- een ongeval, anderzijds zijn er direct voelbare kosten om preventief bestrijdingscapaciteit operationeel te houden. Terugrekenen wat de benodigde capaciteit is, vereist dat expliciet gemaakt wordt hoe vaak of hoeveel "onnodige" slachtoffers toelaatbaar zijn. Zo'n normstelling is voor een lokaal bestuur meer dan een brug te ver. In veel gemeenten is de benodigde hulpverleningsomvang daarom in het midden gelaten. Geholpen door afkapcriteria in veiligheidsregio's waar "niet als reëel te beschouwen grote ongevallen" en "geen onderdeel van basisscenario's" de sfeer een beetje gezellig houden. En waar vervolgens vrijwel niemand zit te wachten op een AGS-methode die helpt de gevolgen voor de gezondheid van gekozen bestrijdbaarheid kwantitatief weer terug in beeld te brengen. - pagina 6 -

7 Wetenschapswaardigheden Omgevingsgericht Asset Management Ir. M. (Marieke) Hietbrink AT Osborne De komende jaren dient er veel (achterstallig) onderhoud uitgevoerd te worden aan de wegen in Nederland. Dit veroorzaakt overlast: onderhoudswerkzaamheden beperken de beschikbaarheid van het wegennetwerk en daarmee de bereikbaarheid binnen Nederland. Dat in combinatie met de effecten van de crisis, de steeds hoger wordende verwachting van gebruikers en de vraag naar duurzaamheid vraagt om een integrale benadering van het onderhoud. Deze integrale benadering kennen we onder de term Asset Management. Modern asset management betekent bewuster omgaan met het beheren van het areaal waarbij het functioneren van het object centraal staat. Dit betekent dat de onderhoudsbehoefte wordt vertaald naar prestaties, risico s en kosten, zodat er een heldere afweging plaats kan vinden over het al dan niet ingrijpen in een netwerk. Voor het beheer, onderhoud en ontwikkeling van de verkeersmanagement netwerken maken het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en Agentschap Rijkswaterstaat afspraken door middel van een Service Level Agreement (SLA). Er worden vaak hoge kosten gemaakt om de weg zoveel mogelijk beschikbaar te houden en zo te voldoen aan de Service Level Agreement (SLA). Op dit moment wordt de omgeving nog weinig betrokken bij de vaststelling en implementatie van de onderhoudsstrategie. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat er nog weinig inzicht is in de wensen en eisen van de omgeving. Bij het plannen van onderhoud is vaak niet bekend of gebruikers bijvoorbeeld liever een weekendafsluiting, een weekafsluiting of een gehele afsluiting willen. Rijkswaterstaat wordt als organisatie door het Ministerie afgerekend op het behalen van de doelstellingen uit de SLA s. In de praktijk vindt deze beoordeling echter plaats in een veel breder verband. Ook de tevredenheid van burgers en lokale bestuurders is van belang. Daarnaast dient ook gekeken te worden naar de prestaties van betrokken aannemers en de kwaliteit van het te onderhouden object. Meer dan ooit stellen de betrokken belanghebbenden eisen aan de manier van uitvoeren van de werkzaamheden in het onderhoud. Binnen SABARIS is onderzocht hoe de belangen vanuit de stakeholders meegenomen kunnen worden in een deterministisch optimalisatie model dat bekijkt wanneer in de levenscyclus van een asset welk onderhoud uitgevoerd dient te worden. Daarnaast is onderzocht hoe de omgeving het beste gemanaged kan worden gedurende de onderhoudsprojecten. Als cases diende het onderhoudsproject aan de A20 van Kleinpolderplein tot Terbregseplein en het Belgisch wegenonderhoudsproject aan de E17 tussen Antwerpen en Gent. Het bijzondere aan het A20 project is dat beide rijrichtingen na elkaar zeven dagen geheel dicht zijn geweest. Dit betekent dat met name de directe omgeving van de weg (de weggebruikers, de omwonenden en de bedrijven naast de weg) veel overlast ondervonden van het onderhoud. Om te meten hoe Rijkswaterstaat deze directe omgeving het meest tevreden kan houden is gebruik gemaakt van de ExpectancyDisconfirmationTheory. Hierbij is onderzocht in hoeverre de volgende aspecten de uiteindelijke tevredenheid van de directe omgeving beïnvloeden: 1. De verwachtingen die de directe omgeving heeft over het onderhoud 2. De ervaringen van de directe omgeving tijdens het onderhoud 3. De invloed van de verwachtingen en ervaringen (en de discrepantie) op de uiteindelijke tevredenheid over het onderhoud Om de tevredenheid te bepalen zijn de omwonenden, de weggebruikers en de bedrijven zowel voor als na het onderhoud ondervraagd door middel van enquêtes, waarbij vooraf de focus lag op het meten van de verwachtingen en na de tijd op het meten van de ervaringen. Conclusie van het onderzoek is dat het resultaat van het onderhoud, de uiteindelijke verbetering ten opzichte van de nulsituatie, de grootste invloed heeft op de tevredenheid van de omgeving. Hoe meer de ondervraagden vonden dat de situatie na het onderhoud is verbeterd, en hoe meer dit in positieve zin afwijkt van hun verwachting over het resultaat, des te groter is de tevredenheid. Voor het managen van projecten betekent dit : *) Schep niet te hoge verwachtingen over het resultaat; *) Zorg ervoor dat mensen geïnformeerd worden over de werkzaamheden zowel vooraf als tijdens het onderhoud (de geïnformeerde mensen waren meer tevreden); *) Verbreed wanneer mogelijk de scope van het project om ervoor te zorgen dat de situatie na het onderhoud er op vooruit gaat. Het toegenomen belang van de tevredenheid van betrokken stakeholders brengt tevens risico s met zich mee. Daarom heeft AT Osborne in samenwerking met vijf partners (universiteiten en instituten) onderzoek gedaan naar omgevingsgericht asset management. Hierin worden belangen van stakeholders meegenomen in het optimaliseren van onderhoudsstrategieën voor de hele levenscyclus van een asset. Dit onderzoek genaamd SABARIS (Stakeholder Benefits and Road InterventionStrategies) is onderdeel van het ERA-Net programma 2010 dat zich richt op het verbeteren van het management van het Europese Wegennetwerk. Zoals genoemd is er vanuit het onderzoek tevens een deterministisch optimalisatie model ontwikkeld. In dit model kunnen de belangen van de omgeving meegenomen worden om te bepalen hoe en wanneer er ingegrepen wordt in de levenscyclus van de asset. Het model is toegepast op de A20. Het model laat zien welke interventiestrategie er het beste gekozen kan worden (bijv. alle objecten tegelijk onderhouden of ieder jaar een object) en welke interventie maatregelen er het beste getroffen kunnen worden voor het verkeer (zoals 4-0 systeem, gehele afsluiting; hier ligt een verkeerssimulatie model voor de regio Rotterdam aan ten grondslag). Meer informatie over de aanpak, de uitkomsten van het SABARIS onderzoek en het optimalisatiemodel zijn te vinden in het SABARIS rapport dat naar verwachting voor het einde van het jaar openbaar wordt gemaakt. - pagina 7 -

8 Indien onbestelbaar retour: Secretariaat NVRB, Botter 1129, 8232 JN Lelystad Naast dat het SABARIS onderzoek inzicht geeft in de optimale interventiestrategie voor een schakel en/of netwerk, kan het ook gebruikt worden om ervoor te zorgen dat er meer omgevingsgericht omgegaan wordt met de assets. Het optimalisatiemodel biedt handvatten om ervoor te zorgen dat bij het plannen van onderhoud de juiste afwegingen gemaakt worden waarbij naast de werkelijke kosten tevens wordt gekeken naar de kosten voor de omgeving. Dit in combinatie met het managen van de omgeving voor en tijdens een project zal zowel de kosteneffectiviteit als de tevredenheid verhogen. Uit de media Hoofd rampendienst Italië stapt boos op Zeven Italiaanse seismologen zijn door de rechter veroordeeld tot 6 jaar celstraf en 9 miljoen euro schadevergoeding, omdat ze niet hadden gewaarschuwd voor de aardbeving in De seismologen hadden gezegd dat er weinig kans op een aardbeving was, maar een dag later stortte de halve stad l Aquila in bij een flinke beving. Het hoofd van de rampendienst vindt dat de wetenschappers niet gedreven zijn door persoonlijke belangen en steeds hebben gezegd dat het niet mogelijk is een aardbeving nauwkeurig te voorspellen. Hij vindt de veroordeling een grote fout en stapt daarom op. Ook wereldwijd zorgt het vonnis voor ontzetting: wetenschappers dienen vrij en onafhankelijk te kunnen spreken, zonder kans op strafvervolging". Bron: nrc.next, 16 oktober 2012 Bestuurders niet eerlijk over veiligheid Dat Provincie Zuid-Holland stelt dat de veiligheidscultuur over het algemeen voldoende is, verbaast hoogleraar risicobeheersing Eelco Dykstra. Hoe is dat mogelijk als je weet dat het tankopslagbedrijf Odfjell 22 jaar lang de boel kon verwaarlozen? Dykstra vindt dit een typisch voorbeeld van hoe bestuurders zich indekken, dempend gedrag van papieren tijgers. Het zelfreinigend vermogen van bedrijven is in zijn ogen een drogbeeld. De focus moet ook op onveiligheid, het gaat er om welke risico s we als samenleving willen lopen. Meer inspecties en verhoogd toezicht leiden niet gegarandeerd tot meer veiligheid: de economie is sterk afhankelijk van juist deze bedrijven en daar is het lokaal bestuur zeer gevoelig voor. Als oplossing ziet Dykstra graag meer doorzettingsvermogen en een Europese aanpak van de multinationals. Nederland kan daarop invloed uitoefenen via de Europese Commissie en organisaties als CEN. Bron: Trouw, 16 oktober 2012 COLOFON De NVRB-nieuwsbrief is een periodieke uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Risicoanalyse en Bedrijfszekerheid. Redactie NVRB-nieuwsbrief Peter Blanker, Ronny van den Heuvel Bijdragen aan deze uitgave van: Peter Blanker, Ronny van den Heuvel, Karolina Wojciechowska, Ruben Jongejan, Tim Bedford, Joris ter Heijne, Gea Kolk, Marieke Hietbrink, Johan de Knijff, Bert Knegtering. Redactieadres Peter Blanker p/a RWS Dienst Infrastructuur Postbus LA Utrecht T: Sluitingsdatum kopij voor de volgende nieuwsbrief: 15 januari 2013 (c) 2012 NVRB Alle bijdragen in deze nieuwsbrief zijn geschreven op persoonlijke titel, tenzij anders vermeld. Wilt u (delen van) deze nieuwsbrief gebruiken of heeft u kopij? Neem dan contact op met de redactie en/of bestuur! Gemalen vanuit één punt bediend Het waterschapsbedrijf Limburg heeft een voor Nederland uniek systeem ontwikkeld waarmee de 14 Limburgse zuiveringsinstallaties en 144 gemalen vanuit één punt bediend kunnen worden. Ook alle afvalwaterzuiveringsinstallaties worden straks centraal geregeld. Het lost onder andere ook het probleem op om van steeds ingewikkeldere en verschillende software op de diverse lokaties. Bron: Algemeen Dagblad, 16 oktober pagina 8 -