Bijlage: 1: Jukkentekening "Oude IJssel" tussen mast 2 en mast 3. Doetinchem-Wesel 380 kv

Transcriptie

1

2

3

4

5 Bijlage: 1: Jukkentekening "Oude IJssel" tussen mast 2 en mast 3 Doetinchem-Wesel 380 kv

6 Geleiders zijn spanningsloos. 150/380 kv lijn / Doetichem Wesel: juk ter hoogte van watergang "Oude IJssel" tussen mast 2 en mast 3. Omschrijving: Projekt: RM Schaal: 1 : 1000 / 1:500 Formaat: DW380 Naam: L. de Kroon Datum: A3 297x420 Postbus GW Utrecht Tel: Utrechtseweg AR ARNHEM Postbus AS ARNHEM Telefoon : servicecentrum@tennet.eu Telefax : Internet : Tekeningnummer: DW C

7 Bijlage: 2: Jukkentekening "Oude IJssel" tussen mast 35 en mast 36 Doetinchem-Wesel 380 kv

8 36 Geleiders zijn spanningsloos. 150/380 kv lijn / Doetichem Wesel: juk ter hoogte van de kruising over de "Oude IJssel" tussen mast 35 en mast 36. Omschrijving: Projekt: RM Schaal: 1 : 1000 / 1:500 Formaat: DW380 Naam: L. de Kroon Datum: A2 420x594 Postbus GW Utrecht Tel: Utrechtseweg 310 Postbus AR ARNHEM 6800 AS ARNHEM Telefoon : servicecentrum@tennet.eu Telefax : Internet : Tekeningnummer: DW C

9 Bijlage: 3: Rapport beïnvloeding Marifoon Doetinchem-Wesel 380 kv

10 EMC DW380 Verstoring van radiofrequente systemen TE N29 MJ 7 maart INLEIDING In de nabijheid van hoogspanningslijnen heersen elektromagnetische velden. Deze velden zijn grotendeels netfrequent (50 Hz), maar door corona ontladingen en overslag komen ook radiofrequente elektromagnetische velden voor. Algemeen geldt dat hoogspanningslijnen een bron voor elektromagnetische velden met frequenties tot maximaal zo n 300 MHz kunnen zijn. Deze notitie beschouwt de radiofrequente emissie van hoogspanningslijnen. 2. UITGANGSPUNTEN 2.1 Emissie Nabij hoogspanningslijnen en -stations kan ondermeer door schakelhandelingen en door zogeheten coronaontladingen sprake zijn van hoogfrequente elektromagnetische velden. Een verstoring door schakelhandelingen is echter zeer kortstondig (vergelijkbaar met onweer op enige afstand) zodat ervan uit mag worden gegaan dat dit voor installaties geen probleem oplevert. Verstoringen door corona-ontladingen of doorslag hebben een langduriger karakter, waardoor dit voor sommige soorten installaties belemmeringen kan geven. De mate waarin deze hoogfrequente velden het functioneren van apparatuur verstoren is sterk afhankelijk van de gevoeligheid van deze apparatuur en de sterkte van aanwezige radiosignalen. Afbeelding 1, Corona-ontladingen bij een geleider afspanning De mate waarin hoogfrequente velden door corona-optreden is sterk afhankelijk van de toegepaste isolatoren, geleiders, bundelafmeting, vervuilingsgraad en weersomstandigheden. Zo zal bij vochtige omstandigheden (regen of mist) sprake zijn van aanmerkelijk grotere ontladingen. Dit is in de praktijk waarneembaar als een knetterend geluid en in het donker als een blauwachtige gloed (zie afbeelding 1). In de praktijk liggen frequenties waarbij met EM-velden door corona-ontladingen rekening moet worden gehouden tussen circa Auteur: A. Diever datum Gecontroleerd: M. Janssen datum P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E

11 EMC DW380 Verstoring van radiofrequente systemen TE N29 MJ 7 maart khz en 300 MHz. Bij toenemende frequenties neemt de emissie af, de grootste verstoring treedt op bij circa 1 MHz. De te verwachten emissie is afkomstig van corona ontladingen bij de ophanging en afspanning van de geleidersystemen en de geleidersystemen zelf. Dergelijke verstoring wordt door de hoogspanningslijn over de hele lengte uitgezonden, waarbij de geleiders als antenne fungeren. Er kan onder omstandigheden ook sprake zijn van andere stoorbronnen in een hoogspanningslijn, veroorzaakt door ontladingen bij slechte contacten of bijvoorbeeld kapotte geleiders. Dit zijn echter lokale stoorbronnen. Corona ontladingen van de geleiders en isolatoren is over vrijwel de gehele lengte van de hoogspanningslijn aanwezig. In de praktijk wordt alleen naar stoorbronnen als gevolg van corona ontladingen bij isolatoren en geleiders gekeken omdat deze over de hele lengte van de lijn voorkomen en niet gerelateerd zijn aan een defect. 2.2 De gevolgen In de praktijk kunnen AM-gemoduleerde radiosignalen gevoelig zijn voor verstoring door hoogfrequente velden van hoogspanningslijnen. Er zijn conform NPRCISPR/TR 18-1 geen significante stoorsignalen door de hoogspanningslijn met frequenties hoger dan circa 300 MHz te verwachten. Andere systemen, zoals GSM, GSM-R, radiozenders, et cetera, worden door de hogere frequenties en andere modulatie technieken niet door de hoogspanningslijn beïnvloed. 2.2 Toetsing van verstoring van signalen door radiofrequente emissie van hoogspanningslijnen De mate waarin deze hoogfrequente velden het functioneren van apparatuur verstoren is sterk afhankelijk van de gevoeligheid van deze apparatuur en de sterkte van aanwezige radiosignalen. Bij toenemende afstand tussen zender en ontvanger neemt de signaalsterkte af. Er wordt vanuit gegaan dat bij grote afstanden vanaf de zender (en dus lage signaalsterkten), de signaal-ruis verhouding nog juist voldoende is als de verstoring van de hoogspanningslijn 50 µv/m bedraagt. 3. BESCHOUWING 3.1 Emissie van radiofrequente velden bij Doetinchem Wesel Het radio stoorsignaal is berekend volgens NPR-CISPR/TR 18-1, uitgaande van een hoogte van 1 m boven maaiveld onder het diepste punt van de zeeg. De berekeningen zijn uitgevoerd voor drie verschillende mastvormen, uitgaande van 420 kv fase-fase spanning (380 kv circuits) en 165 kv fase-fase spanningen (150 kv circuits), gemiddeld slecht weer, en een frequentie van 1000 khz. De resultaten van deze berekeningen zijn gegeven in afbeelding 2. P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E

12 radio stoorsignaal [db] (microvolt/m) EMC DW380 Verstoring van radiofrequente systemen TE N29 MJ 7 maart DWW2S450 DWW4S450 DWW4S afstand uit hart verbinding [m] Afbeelding 2, Radio stoorsignaal onder de nieuwe hoogspanningslijn (circa 1000 khz) Uit berekeningen blijkt dat voor gevoelige systemen (bijvoorbeeld radiobakens t.b.v. DGPS of AM ontvangers) voor signalen rond 100 tot 5000kHz boven zo n 50 µv/m sprake kan zijn van verstoringen. Uit afbeelding 2 blijkt dat met verstoring rekening moet worden gehouden tot circa 75 m afstand uit de hoogspanningslijn (bij 1 MHz). Afhankelijk van de signaalsterkte van de zenders in de nabijheid van de hoogspanningslijn moet voor dergelijke apparatuur rekening worden gehouden met een mogelijk verstoorde of verslechterde werking. Voor frequenties vanaf zo n 3 MHz mag (zie afbeelding B.14 van NPR-CISPR/TR 18-1:2010) wordt verwacht dat het radiostoorsignaal overal lager is dan 50 db (µv/m). Hiermee wordt verwacht dat bij de hoogspanningslijn Doetinchem Wesel alleen bij radiofrequente signalen met frequenties tot zo n 3 MHz sprake kan zijn van mogelijke verstoring. 3.2 Systemen In dit frequentiegebied vallen de volgende systemen: - radiozenders (LF) ( khz) en VLF (3 30 khz) - Marifoon (150 / 160 MHz) en andere aan boord van schepen gebruikte apparatuur: o SSB (circa 2000 khz) o Tekstontvanger (circa 500 khz) - radiogestuurde tijdsignalen (circa 77,5 khz) - radiobakens ten behoeve van DGPS-positionering (rond 300 khz) Voor deze apparatuur kan niet worden uitgesloten dat in de directe nabijheid van de hoogspanningslijn de ontvangst verstoord raakt, vooral wanneer dit op grote afstand van de zender is. VHF ontvangst zoals Marifoon, (circa MHz) en AIS (circa 160 MHz) wordt naar verwachting niet merkbaar verstoord door de nieuw te bouwen hoogspanningslijn. P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E

13 EMC DW380 Verstoring van radiofrequente systemen TE N29 MJ 7 maart CONCLUSIE In de buurt van de nieuw te bouwen hoogspanningslijn zou sprake kunnen zijn van verstoring van de ontvangst van radiosignalen in het frequentiegebied tot zo n 3 MHz. In de praktijk is daarvan alleen sprake in het geval van een ver weg geplaatste zender. Marifoon wordt naar verwachting niet verstoord. P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E R S B U R G P E T E