Bachelor thesis Vastgoed & Makelaardij FH-MER, Fontys Hogescholen Eindhoven

Transcriptie

1 1

2 Bachelor thesis Vastgoed & Makelaardij FH-MER, Fontys Hogescholen Eindhoven Datum: juni 2010 Auteurs: D.E.C.H. (Danny) van den Aker R.J.W. (Rob) Goosen V.C.J.M. (Vincent) van der Heijden Begeleiding & beoordeling 1 e lezer: MSc. C.J.W. (Jan) Bosmans 2 e lezers: N.B. (Nico) Schram J.J.A.M. (Hans) Schuurmans 2

3 Voorwoord In onze ogen waren de Olympische Spelen van Beijing in 2008, spectaculair en overweldigend. Deze Spelen stonden bekend als de duurste aller tijden en daardoor vroegen wij ons af of grootschalige sportevenementen, zoals de Olympische Spelen, ooit rendabel zouden kunnen zijn? Na wat onderzoek, stuitten wij op het net uitgekomen Olympisch Plan van het NOC*NSF, waarin een ambitieus idee werd voorgesteld om eventueel de Olympische Spelen in 2028 naar Nederland te halen. Dit vonden wij een fantastisch idee en heeft ons geënthousiasmeerd om hier wat mee te gaan doen voor ons afstudeeronderzoek. Het idee van het organiseren van de Olympische Spelen in Nederland, kan alleen worden bereikt als alle Nederlanders achter dit plan staan. De mensen moeten het gevoel van trots ervaren, wanneer zij denken aan het idee dat ons kleine kikkerlandje in staat zou kunnen zijn om zoiets groots te kunnen organiseren. Trots is het verbindende element in onze samenleving wat blijkt wanneer het Nederlands elftal schittert op evenementen zoals het EK of WK. De straten en pleinen kleuren oranje en in deze perioden voert eensgezindheid de boventoon. Dit rapport is het resultaat van ons afstudeerproject uitgevoerd in opdracht van DHV en de Fontys Hogescholen te Eindhoven. Het onderzoek heeft plaatsgevonden van januari 2010 tot en met juni DHV is een consultancy- en engineeringbureau voor de publieke sector. Wij willen onze begeleiders bedanken voor de goede ondersteuning; DHV met name voor de vrijheid bij het vormen van de opdracht en Jan Bosmans voor zijn begeleiding met een persoonlijke tint. Wij hopen dat door het lezen van dit afstudeeronderzoek jullie te kunnen overtuigen dat Nederland in staat is om de Olympische Spelen in 2028 te organiseren. 3

4 Contactgegevens Opdrachtnemers Drie afstuderende studenten van de Fontys Hogescholen te Eindhoven, afdeling Management, Economie en Recht, richting Vastgoed en Makelaardij. De heer D.E.C.H. (Danny) van den Aker: Projectlid, tekstueel editor en verantwoordelijk voor het uitvoeren van het deelonderzoek: effecten van Olympische Zomerspelen in Sydney en het business plan. Adres: Pagestraat DA Tilburg Nederland Telefoonnummer: M adres: danny.vandenaker@student.fontys.nl De heer R.J.W. (Rob) Goosen: Projectlid, tekstueel editor en verantwoordelijk voor het uitvoeren van het deelonderzoek: effecten van Olympische Zomerspelen in Atlanta, het business plan. Adres: Bilderdijkstraat GC Breda Nederland Telefoonnummer: T (076) M adres: r.goosen@student.fontys.nl De heer V.C.J.M. (Vincent) van der Heijden: Projectlid, contactpersoon, grafische vormgever en verantwoordelijk voor het uitvoeren van het deelonderzoek: effecten van Olympische Zomerspelen in Barcelona en planning. Adres: Europalaan BA Vlijmen Nederland Telefoonnummer: T (073) M adres: vcjm.vanderheijden@student.fontys.nl 4

5 Docenten Fontys Hogescholen MSc. C.J.W. (Jan) Bosmans: Docent/ project manager aan de Fontys Hogescholen, Management, Economie en Recht, Vastgoed & Makelaardij te Eindhoven en verzorgt het vak vastgoedmanagement en retailmanagement. De heer Bosmans heeft onder andere gewerkt bij Koninklijke Bijenkorf N.V. als manager verkoop. Adres: Rachelsmolen AH Eindhoven Nederland Telefoonnummer: T (+31) M adres: jan.bosmans@fontys.nl N.B. (Nico) Schram: Docent aan de Fontys Hogescholen, Management, Economie en Recht, Vastgoed & Makelaardij te Eindhoven en verzorgt het vak Engels en Management wat een nieuwe kijk geeft op bestaande organisaties. Adres: Rachelsmolen AH Eindhoven Nederland Telefoonnummer: T (+31) M adres: n.schram@fontys.nl J.J.A.M. (Hans) Schuurmans: Docent aan de Fontys Hogescholen, Management, Economie en Recht, Vastgoed & Makelaardij te Eindhoven en coördinator internationale stage. Adres: Rachelsmolen AH Eindhoven Nederland Telefoonnummer: T (+31) adres: j.schuurmans@fontys.nl 5

6 Opdrachtgevers DHV zal in dit onderzoek optreden als opdrachtgever. Onze directe contactpersonen binnen DHV zijn; De heer J. (Jan) Hof: Strategisch adviseur bij DHV en zal eveneens als begeleider/ deskundige fungeren in het onderzoek. Adres: Hosterweg 18a 6199 AC Maastricht Airport Nederland Telefoonnummer: T (043) M adres: jan.hof@dhv.com De heer ing. C.P. (Peter) Schut: Senior adviseur bij DHV Adres: Verlengde Kazernestraat ZA Deventer Telefoonnumer: T (0570) M adres: peter.schut@dhv.com De heer drs. ing. J.L.A. (Marco) Farla: Senior adviseur ruimtelijke ontwikkeling bij DHV Adres: Larixplein VB Eindhoven Telefoonnumer: T (040) M adres: marco.farla@dhv.com 6

7 Sponsors DHV Prolux Lighting Kennispartners DHV Fontys NeVaP NOC*NSF W.J.H. Mulier Instituut 7

8 Inleiding Het organiseren van een grootschalig sportevenement zoals de Olympische Spelen, kan gepaard gaan met transformaties op zowel stedelijk als lokaal schaalniveau, te denken valt aan infrastructuur en stedelijke vernieuwing. Daarnaast kunnen de bedrijvigheid, werkgelegenheid en het toerisme in de Olympische stad profiteren als gevolg van de Spelen. Voor steden en lokale/nationale overheden is het organiseren van de Olympische Spelen de afgelopen decennia steeds interessanter geworden. De Spelen worden gezien als katalysator op het gebied van economie en stedelijke vernieuwing. Daarnaast kunnen de Spelen worden gebruikt om het internationale imago (bekendheid) te bevorderen. In dit onderzoek worden de effecten van de Olympische Spelen uiteengezet. Hier wordt een onderscheid gemaakt tussen de economische effecten, infrastructuur, leefbaarheid en stedelijke vernieuwing in de steden Barcelona (1992), Atlanta (1996) en Sydney (2000), omdat de Olympische Spelen, en andere grootschalige sportevenementen, tegenwoordig niet meer uitsluitend sportieve doeleinden hebben. Dit onderzoek wijkt af van andere onderzoeken, omdat het primair ingaat op leefbaarheid en stedelijke vernieuwing. Daarnaast worden ook economische effecten en infrastructurele veranderingen meegenomen, hiermee wordt een beeld geschetst met betrekking tot de eventuele effecten van de Olympische Spelen op Amsterdam. Aan de hand van casestudies die de Olympische referentiesteden, Barcelona, Atlanta en Sydney met elkaar vergelijken, wordt er een gefundeerde uitgangspositie gevormd voor het organiseren van de Olympische Zomerspelen in In dit onderzoek worden enkel de mogelijkheden binnen de gemeente Amsterdam meegenomen. Het organiseren van de Olympische Spelen vormt een uitgangspunt en geen doel op zich, maatschappelijke doelstellingen en belangen staan voorop, de Spelen kunnen als middel worden gebruikt om deze te bereiken. Het onderzoek heeft enerzijds als doel de effecten van de Olympische Spelen te beschrijven en het zoeken naar innovatieve vastgoedoplossingen voor grootschalige sportgerelateerde evenementen. Hierbij worden de Olympische Zomerspelen 2028 in Nederland als uitgangspunt genomen en staan de maatschappelijke ambities centraal. Specialisatie op een relatief onbekende markt levert meerwaarde op, dit geldt zeker bij hoogwaardige advisering over actuele thema s. Anderzijds is het onderzoek gericht op het verkrijgen van kennis en inzicht om een maximaal maatschappelijk en economisch rendement te realiseren indien de Olympische spelen daadwerkelijk georganiseerd worden. 8

9 Inhoudsopgave Lijst van tabellen, grafieken en figuren Samenvatting H 1 Achtergrond en vraagstelling Initiatiefnemers Uitzetting probleemstelling Deelvragen H 2 Theoretisch kader De Olympische referentiesteden Tijdsfasen Schaalniveau Betrouwbaarheid & Objectiviteit Economische effecten Infrastructuur Leefbaarheid Stedelijke vernieuwing Onderzoeksopzet Onderzoeksmodellen H 3 Methodologie D.O.F. methode H 4 Casestudie: De Olympische Spelen van Barcelona Olympische Zomerspelen Barcelona De stad Barcelona Schaalniveaus Barcelona H 5 Wat waren destijds de redenen van het organiserend Olympisch Comité van Barcelona om zich kandidaat te stellen voor de Olympische Spelen? Inleiding Gedachten achter het organiseren van de Spelen

10 H 6 Welke economische effecten en ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur, op stedelijk schaalniveau, hadden de Olympische Spelen in Barcelona (1992)? Inleiding Economie Kosten en baten Werkgelegenheid Barcelona Werkloosheid Toerisme Bedrijvigheid Vestigingsklimaat Concurrentiepositie Barcelona Economisch groei (BBP) Deelconclusie: Economische effecten H 7 Hadden de Olympische Spelen invloed op ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur en (sport)faciliteiten, op stedelijk schaalniveau, in Barcelona (1992)? Inleiding Algemene voorzieningen Voorzieningen Olympische Spelen Deelconclusie: Infrastructuur en (sport)faciliteiten H 8 Wat waren de beweegredenen van het organiserend Olympisch Comité om het Olympisch park op die specifieke locatie te ontwikkelen en welke transformatie heeft het doorgemaakt? Inleiding Redenen Olympisch Comité Welke transformatie heeft het gebied doorgemaakt? Welke bestemming heeft het Olympisch park anno 2010? H 9 In hoeverre is het Olympisch park in Barcelona (1992) van invloed geweest, op lokaal schaalniveau, op het gebied van leefbaarheid en op de stedelijke vernieuwing? Inleiding Locatie Sants-Montjuïc en El Raval Achtergronden focusgebied

11 9.4 Criminaliteit Werkloosheid Etnische afkomst Samenstelling wijk Inkomensniveau Recreatie en groen Bereikbaarheid Deelconclusie: Leefbaarheid H 10 Stedelijke vernieuwing Inleiding Aanpak onderzoek stedelijke vernieuwing Publiek en private partijen Woningvoorraad Kwaliteit woningen Huur- en huizenprijzen Verbeteren van de woonomgeving (kwaliteit openbare ruimte) Sociale- economische activiteiten en voorzieningen Het verbeteren van de veiligheid H 11 Casestudie: de Olympische Spelen van Atlanta Olympische Zomerspelen Atlanta De stad Atlanta Schaalniveaus Atlanta H 12 Wat waren destijds de redenen van het organiserend Olympisch Comité van Atlanta om zich kandidaat te stellen voor de Olympische Spelen? Inleiding Gedachten achter het organiseren van de Olympische Spelen

12 H 13 Welke economische effecten en ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur, op stedelijk schaalniveau, hadden de Olympische Spelen in Atlanta (1996)? Inleiding Economie Kosten en baten Werkgelegenheid Atlanta Werkloosheid Toerisme Bedrijvigheid Vestigingsklimaat Concurrentiepositie Atlanta Economische groei (BBP) Deelconclusie: Economische effecten H 14 Hadden de Olympische Spelen invloed op ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur en (sport)faciliteiten, op stedelijk schaalniveau, in Atlanta (1996)? Inleiding Algemene voorzieningen Voorzieningen Olympische Spelen Deelconclusie: Infrastructuur en (sport)faciliteiten H 15 Wat waren de beweegredenen van het organiserend Olympisch Comité om het Olympisch park op die specifieke locatie te ontwikkelen en welke transformatie heeft het doorgemaakt? Inleiding Redenen Olympisch Comité Welke transformatie heeft het gebied doorgemaakt? Welke bestemming heeft het Olympisch park anno 2010? H 16 In hoeverre is het Olympisch park in Atlanta (1996) van invloed geweest, op lokaal schaalniveau, op het gebied van leefbaarheid en op de stedelijke vernieuwing? Inleiding Locatie Downtown Atlanta en Techwood/ Clark Howell Homes Achtergronden focusgebieden

13 16.4 Armoedepercentage Criminaliteit Werkloosheid Etnische afkomst Samenstelling wijk Inkomensniveau Recreatie en groen Bereikbaarheid Deelconclusie: Leefbaarheid H 17 Stedelijke vernieuwing Inleiding Aanpak onderzoek stedelijke vernieuwing Publiek en private partijen Ingewikkeld en langlopend Maatregelen stedelijke vernieuwing Woningvoorraad Kwaliteit bestaande woningen Leegstand Huur- en huizenprijzen Verbeteren van de woonomgeving (kwaliteit openbare ruimte) Sociale- economische activiteiten en voorzieningen Het verbeteren van de veiligheid Deelconclusie: Stedelijke vernieuwing Eindconclusie H 18 Casestudie: de Olympische Spelen van Sydney Olympische Zomerspelen Sydney De stad Sydney Schaalniveaus Sydney

14 H 19 Wat waren destijds de redenen van het organiserend Olympisch Comité van Sydney om zich kandidaat te stellen voor de Olympische Spelen? Inleiding Gedachten achter het organiseren van de Spelen H 20 Welke economische effecten en ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur en (sport)faciliteiten, op stedelijk schaalniveau, hadden de Olympische spelen in Sydney (2000)? Inleiding Economie Financiering Olympische Spelen Toerisme Bedrijvigheid Werkgelegenheid Sydney Economische groei (BBP/GDP) Deelconclusie: Economische effecten H 21 Hadden de Olympische Spelen invloed op ontwikkelingen op het gebied van infrastructuur en (sport)faciliteiten, op stedelijk schaalniveau, in Sydney (2000)? Inleiding Algemene voorzieningen Voorzieningen Olympische Spelen Deelconclusie: Infrastructuur en (sport)faciliteiten H 22 Wat waren de beweegredenen van het organiserend Olympisch Comité om het Olympisch park op die specifieke locatie te ontwikkelen en welke transformatie heeft het doorgemaakt? Inleiding Welke transformatie heeft het gebied doorgemaakt? Welke bestemming heeft het Olympisch park anno 2010? H 23 In hoeverre is het Olympisch park in Sydney (2000) van invloed geweest, op lokaal schaalniveau, op het gebied van leefbaarheid en op de stedelijke vernieuwing? Inleiding Noordwestelijke suburbs (Olympische Park, Homebush, Newington en Liberty Grove)

15 23.3 Criminaliteit Werkloosheid Inkomensniveau Samenstelling wijk Recreatie en groen Bereikbaarheid Deelconclusie: Leefbaarheid H 24 Stedelijke vernieuwing Inleiding Publiek en private partijen Woningvoorraad Kwaliteit woningen Leegstand Huur- en huizenprijzen Kwaliteit openbare ruimte Sociaal economische activiteiten en voorzieningen Veiligheid Deelconclusie: Stedelijke vernieuwing Eindconclusie H 25 Vergelijking casestudies Inleiding Aanpak en context Eindconclusie vergelijking casestudies H 26 Welke locatie(s) is/(zijn) er, naar aanleiding van de casestudies, binnen de gemeente Amsterdam aan te wijzen om een Olympisch park te realiseren? Inleiding Waarom de gemeente Amsterdam? Schalen Olympische referentiesteden (Barcelona, Atlanta en Sydney) Keuze centraal of decentraal

16 26.5 Locatiebepaling gemeente Amsterdam H 27 Eindconclusie & aanbevelingen Amsterdam Inleiding Kandidaatstelling Amsterdam Locatiebepaling Amsterdam Economie Infrastructuur Stedelijke vernieuwing & leefbaarheid Suggesties voor nader onderzoek Begrippenlijst en afkortingen Afkortingen Bronnen Bijlage A (Barcelona) A A Bijlage B (Atlanta) B1 Empowerment Zones Bijlage C (Sydney) C C C C C C C C C C C

17 C C Bijlage D (Amsterdam) D1 Deelconclusie economie D

18 Lijst van tabellen, grafieken en figuren Tabellen Tabel 1: Verwachte en vastgestelde directe economische impact van de Spelen in Barcelona, naar type directe economische impact (in miljoenen Amerikaanse Dollars) Tabel 2: FDI Catalonië en percentage t.o.v. FDI Spanje (in duizenden euro s) Tabel 3: Evolutie van de werkgelegenheid in Barcelona en geografische gebieden Tabel 4: Aantal bijeenkomsten Barcelona over de jaren 1990, 2000, 2006, 2007 en Tabel 5: Aantal toeristen in de jaren 1990, 1992, 2000, 2006, 2007 en 2008 met reden van bezoek. 42 Tabel 6: Aantal international en nationale conventies over de jaren 1990, 1992, 1994, 2000, 2001 en Tabel 7: Bezetting van kamers (%) Tabel 8: Bedrijven met vestigingen in Catalonië Tabel 9: Aantal passagiers Barcelona Airport Tabel 10: Aantal gemeentelijke sportcentra Tabel 11: Totale kosten in infrastructuur in de periode Tabel 12: Aantal aanhoudingen Barcelona, Ciutat Vella, Eixample en Sants-Montjuïc Tabel 13: Werkloosheid in het district Ciutat Vella in vergelijking tot Barcelona gemiddeld Tabel 14: Immigratie vs. Migratie in Barcelona, Ciutat Vella, Eixample en Sants-Montjuïc 1994 en Tabel 15: Bevolking aantal Barcelona, Ciutat Vella, Eixample en Sants-Montjuïc in 1991, 1996, 1998 en Tabel 16: Percentage (%) werkloosheid Barcelona, Ciutat Vella, Eixample en Sants-Montjuïc in 1991 en Tabel 17: Aantal buitenlandse immigranten in de gebieden El Raval en Sants-Montjuïc 1991 en Tabel 18: Samenstelling bevolkingsgroepen naar leeftijd en geslacht

19 Tabel 19: Samenstelling bevolkingsgroepen naar leeftijd en geslacht Tabel 20: Index koopkracht gezinnen Barcelona, Ciutat Vella en Sants-Montjuïc in de periode 1988, 1991 en Tabel 21: Aantal woningen Barcelona, Ciutat Vella en zijn wijken Tabel 22: Prijswijziging koopwoningen per m² in Barcelona, Ciutat Vella, Sants-Montjuïc in de periode Tabel 23: Verwachte en vastgestelde directe economische impact van de Spelen in Atlanta, naar type directe economische impact (in miljoenen Amerikaanse Dollar) Tabel 24: Aantal banen dat als gevolg van de Spelen is ontstaan in Georgia tot en met 1996, naar type economische sector (in absolute aantal banen en procenten) Tabel 25: Bezettingraad hotels in Atlanta van beursbezoekers en toeristen in de periode voor en tijdens de Spelen Tabel 26: Overzicht van de ontwikkelde en verbouwde sportfaciliteiten voor de Olympische Spelen, links de investeringen door de ACOG en rechts de totale kosten* Tabel 27: Criminaliteitscijfers Downtown in de periode 1992 tot en met Tabel 28: Criminaliteit voor en na herontwikkeling, 1993 en Tabel 29: Populatie en demografische data in en rondom Centennial Place t.o.v. de stad en metropool Atlanta in de periode 1990 en Tabel 30: Samenstelling bevolkingsgroepen naar leeftijd in Tabel 31: Leegstand woningmarkt Downtown, periode (in procenten) Tabel 32: Huurprijzen per maand van Centennial Place in de periode 1995 tot Tabel 33: De geschatte inkomsten en kosten van de SOCOG volgens het budget van de SOCOG in de periode (in miljoenen Amerikaanse Dollars) Tabel 34: Directe Kosten en Baten Olympisch spelen Tabel 35: Total visitor nights Australia, New South Wales & Victoria Tabel 36: Totaal aantal overnachtingen (jaarlijkse groei in %)

20 Tabel 37: Verwachte verandering van de afzet in verschillende economische sectoren in New South Wales (NSW) in de periode , 2000 en als gevolg van de Olympische Spelen in Sydney (in procenten) Tabel 38: Werkloosheid op nationaal en stedelijke niveau in % Tabel 39: BBP Australië en regio NSW en VIC Tabel 40: Criminaliteit New South Wales en Strathfield (Homebush) Tabel 41: Criminaliteit New South Wales en Canada Bay (Libery Grove) Tabel 42: Totale arbeidsmarkt (personen van 15 jaar en ouder) Tabel 43: Totale arbeidsmarkt (personen van 15 jaar en ouder) Tabel 44: Individual income quartiles Homebush (personen van 15 jaar en ouder) Tabel 45: Individual income quartiles Newington (personen van 15 jaar en ouder) Tabel 46: Individual income quartiles Liberty Grove-Rhodes (personen van 15 jaar en ouder) Tabel 47: Historische jaarlijkse data Australië Figuren Figuur 1: Tijdspanne van Olympische Spelen Figuur 2: Foto van de ringweg Ronda de Dalt Figuur 3: Overzicht knooppunten en ringwegen Figuur 4: Overzicht uitbreidingen metrosysteem Figuur 5: Uitzicht over Barcelona vanaf het Olympisch park Figuur 6: Aangrenzende gebieden Olympisch park Figuur 7: Centennial Olympic Park Figuur 8: Fountain of Rings Figuur 9: Ligging van de focusgebieden ten opzichte van het Olympische park Figuur 10: Ligging van de focusgebieden ten opzichte van het Olympische park

21 Figuur 11: Locaties bepaling gemeente Amsterdam Figuur 12: Binnenkant Olympisch stadion Figuur 13: Strand van Barcelona dat is vernieuwd bij de ontwikkeling van het Olympisch dorp Figuur 14: Velòdrom d Horta in Vall d Hebron Figuur 15: Olympisch park met het Olympisch stadion Figuur 16: Piscines Bernat Picornell Figuur 17: Palau Sant Jordi Figuur 18: Parc de la Ciutadella Figuur 19: Structuur Eixample Figuur 20: Overzicht Empowerment Zone Downtown Atlanta Figuur 21: Compleet overzicht Sydney s Olympic Park Figuur 22: Ligging van Olympisch Park t.o.v. de CBD Figuur 23: De ligging van de focusgebieden ten opzichte van het Olympisch park Figuur 24: Area map Homebush Figuur 25: Area map: Newington Figuur 26: Area map Liberty Grove Figuur 27: Afstanden van Internationaal vliegveld en centrum naar Olympisch park Barcelona Figuur 28: Afstanden van Internationaal vliegveld en centrum naar Olympisch park Atlanta Figuur 29: Afstanden van Internationaal vliegveld en centrum naar Olympisch park Sydney Figuur 30: Locatie bepaling aan de hand van afstand van internationaal vliegveld en centrum

22 Grafieken Grafiek 1: Ontwikkeling van het aantal werkzame personen in Barcelona en Spanje in de periode Grafiek 2: Aantal buitenlandse toeristen in Barcelona vóór, tijdens en na de Olympische Spelen (twee jaar voor de Spelen = 100) Grafiek 3: Groei van het BBP in Catalonië, Spanje en EU in de periode Grafiek 4: Verhouding tussen aantal huurders en huis eigenaren Grafiek 5: Nieuwbouwwoningen in de verschillende Olympische locaties in Barcelona ( ) Grafiek 6: Werkloosheidspercentage in Atlanta t.o.v. de Verenigde Staten in de periode Grafiek 7: Verandering van het aantal zakelijke, buitenlandse en totale toeristen in Atlanta in vergelijking met het aantal toeristen in de Verenigde Staten in de periode (in groeipercentage t.o.v. het voorgaande jaar) Grafiek 8: Illustreert de veranderingen van het aantal bedrijven in Georgia (aangenomen Atlanta verantwoordelijk) en de Verenigde staten in de bouwsector, dienstensector en totaal in de periode (in groeipercentages t.o.v. het voorgaande jaar) Grafiek 9: Ontwikkeling van het BBP in Georgia (aangenomen: grotendeels bepaald door het BBP van Atlanta) t.o.v. de Verenigde Staten, periode Grafiek 10: Armoedepercentage Techwood/Clark Howell (1990) en Centennial Place (2000) Grafiek 11: Participatie van inwoners van Centennial Place op de arbeidsmarkt in 1990 t.o.v (%) in vergelijking met de stad en metropool Atlanta Grafiek 12: Inkomensniveau van Techwood/ Clark Howell (1990) en Centennial Place (2000) afgezet tegen het gemiddelde inkomensniveau van de stad en metropool Atlanta Grafiek 13: Illustreert de groei in het aantal wooneenheden in Downtown vanaf 1995 tot Grafiek 14: Verandering van het aantal buitenlandse toeristen in Australië in de periode (in groeipercentage t.o.v. het voorgaand jaar) Grafiek 15: Verandering van het BBP in Australië in de periode (in groeipercentages t.o.v. het voorgaand jaar) Grafiek 16: Leeftijd en geslacht ratio 2006 (Homebush) Grafiek 17: Inkomen huishoudens (%) (Homebush)

23 Grafiek 18: Structuur huishoudens (Homebush) Grafiek 19 Verdeling huishoudens (Homebush) Grafiek 20: Leeftijd en geslacht ratio 2006 (Newington) Grafiek 21: Inkomen huishoudens (%) (Newington) Grafiek 22: Structuur huishoudens (Newington) Grafiek 23: Verdeling huishoudens (Newington) Grafiek 24: Leeftijd en geslacht ratio 2006 (Liberty Grove) Grafiek 25: Inkomen huishoudens (%) (Liberty Grove) Grafiek 26: Structuur huishoudens (Liberty Grove) Grafiek 27: Verdeling huishoudens (Liberty Grove) Grafiek 28: Oliprijzen e kwartaal Grafiek 29: Economische groei voorspellingen, Australië en zijn top-10 import markten, 2009 en

24 Samenvatting Deze scriptie is geschreven in het kader van het afstuderen aan de Fontys Hogescholen te Eindhoven, opleiding Vastgoed & Makelaardij. De eventuele kandidaatstelling voor de Olympische Spelen (2028) in Nederland is aanleiding geweest voor het schrijven deze scriptie. In dit onderzoek worden de impacten van de Olympische Spelen op de economie, infrastructuur, leefbaarheid en stedelijke vernieuwing uiteengezet. De steden Barcelona (1992), Atlanta (1996) en Sydney (2000) fungeren als referentiesteden om vast te stellen welke impacten het organiseren van de Olympische Spelen hebben gehad op de bovengenoemde punten, en welke gevolgen deze zouden kunnen hebben op Nederland. Daarnaast wordt in de referentiesteden bekeken wat de invloeden van het Olympisch park waren op het gebied van leefbaarheid en stedelijke vernieuwing op lokaal schaalniveau (omliggende gebieden). In deze scriptie is de gemeente Amsterdam als uitgangspunt genomen, met als hoofdredenen de internationale bekendheid van de stad. Uit dit onderzoek blijkt dat de economische effecten van de Olympische Spelen vooral op de korte termijn (in aanloop naar de Spelen en het Olympisch jaar zelf) betrekking hebben gehad. Met name het toerisme en de werkgelegenheid hebben in aanloop naar de Spelen een enorme groei doorgemaakt. De impacten op het gebied van infrastructuur, leefbaarheid en stedelijke vernieuwing manifesteren zich voornamelijk op de lange termijn en vormen zo de legacy (nalatenschap) van de Spelen. Door de investeringen in infrastructuur, hoofdzakelijk de bereikbaarheid verbeteren tussen het vliegveld en het financieel centrum, wordt de internationale concurrentiepositie verbeterd, wat bedrijvigheid met zich mee brengt. De invloeden van het Olympisch park op de omliggende gebieden, op het gebied van leefbaarheid en stedelijke vernieuwing, zijn sterk afhankelijk van het doel van het Olympisch park tijdens de Spelen. Onomstotelijk staat vast dat de gebieden rondom het Olympisch park onderhevig waren aan vergaande stedelijke vernieuwsprogramma s wat de leefbaarheid sterk heeft verbeterd. De mate waarin een organiserende stad en gebieden rondom een Olympisch park, dus ook Amsterdam, profiteren van de Spelen is afhankelijk van andere factoren zoals de omvang van de investeringen in (sport)faciliteiten, infrastructuur en vastgoedontwikkelingen. Daarnaast is de economische situatie op het moment van kandidaatstelling van groot belang. Doorgaans zijn de impacten van de Olympische Spelen groter in de steden die economisch gezien opkomend zijn (Maturing Markets) of vanuit laagconjunctuur de weg naar boven zoeken. Verder kan er geconcludeerd worden dat het realiseren van het Olympisch park, gezien als een van de belangrijkste fysieke nalatenschap van de Spelen, ingrijpende veranderingen in leefbaarheid teweeg heeft gebracht. In hoeverre deze veranderingen enkel en alleen toe te schrijven zijn aan het Olympisch park is niet gemakkelijk vast te stellen. Echter, de komst van het Olympisch park werkt als katalysator voor stedelijke vernieuwingprojecten in de omliggende wijken. De stedelijke vernieuwingsprojecten hebben tot gevolg dat de kwaliteit van de woningen en het woningaanbod verbeterd. De locatiebepaling voor het Olympisch park in de gemeente Amsterdam wordt gekoppeld aan de bevindingen in de referentiesteden. Uit de casestudies is gebleken dat het Olympische park direct aan een probleemwijk of vervuild gebied is gerealiseerd. Ook bevinden de Olympische parken zich binnen een straal van 15 kilometer van het internationaal vliegveld en 5 kilometer van financieel centrum van de stad. Op basis van deze criteria is de locatie van het Olympisch park gevallen op Slotervaart in stadsdeel Nieuw-West in de gemeente Amsterdam. Deze locatie ligt naast het voormalig Olympisch stadion en met verschillende (sport)faciliteiten en de Zuidas in de nabijheid. 24