Functionele prognose na een beroerte: waar moet ik op letten?
|
|
- Theodoor de Ridder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 2 Functionele prognose na een beroerte: waar moet ik op letten? Predicting functional outcome after stroke: What is relevant? G. Kwakkel, B.J. Kollen Samenvatting De kennis over de functionele prognose bij patiënten die na een cerebrovasculair accident (CVA) zijn opgenomen op een stroke unit, is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Prospectief cohortonderzoek suggereert dat een snelle terugkeer van enige vingerextensie en willekeurige activiteit in de schouderabductoren binnen enkele dagen na een CVA goede voorspellers zijn voor het herstel van de arm-handvaardigheid na 6 maanden. Voor het herstel van de loopvaardigheid en ADL-zelfstandigheid zijn de Barthel-index, gemeten aan het einde van de eerste week na een beroerte, en het weer zelfstandig kunnen zitten de belangrijkste voorspellers. Opvallend is dat vrijwel alle ontwikkelde predictiemodellen goed in staat zijn om aan te wijzen welke patiënt een gunstige prognose heeft ten aanzien van herstel van een bepaalde vaardigheid, maar vaak onvoldoende in staat zijn om een accurate voorspelling te geven in geval van afwezigheid. In veel gevallen geven de meeste predictiemodellen een te pessimistisch beeld van de kans op het herstel van de functionaliteit. Dit betekent dat voor deze laatste groep met een aanvankelijk ongunstig lijkende prognose, de klinische determinanten regelmatig in de tijd onderzocht moeten worden. Verder zal toekomstig onderzoek zich meer moeten gaan richten op het (cross)valideren van bestaande modellen waarbij ook CVA-typeringen worden onderzocht, zoals hersenstam-cva s en intraparenchymale en subarchanoïdale bloedingen, die op dit moment doorgaans worden uitgesloten. (Tijdschr Neurol Neurochir 2011;112:55-61) Summary Knowledge about the functional prognosis of stroke patients admitted to a stroke unit has increased substantially over the past years. Prospective cohort studies suggest that a speedy return of some finger extension and voluntary activity in the shoulder abductors within days post-stroke onset predicts a favorable recovery of the upper extremity function at 6 months. The Barthel index, measured at the end of the first week post-stroke, and the ability to sit unsupported are the main predictors for recovery of gait and ADL independency. Conspicuously, virtually all developed prediction models identify patients with a favorable prognosis but are less suitable to accurately predict individuals who will not regain dexterity, mobility and ADL independence following stroke. In most studies, prediction models underestimate the likelihood of functional recovery after stroke. In individuals with an unfavorable Auteurs: dhr. prof. dr. G. Kwakkel, Afdeling Revalidatiegeneeskunde, VU medisch centrum, Amsterdam en Afdeling Revalidatiegeneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht; dhr. dr. B.J. Kollen, Afdeling Huisartsgeneeskunde, Universitair Medisch Centrum Groningen, Rijksuniversiteit Groningen. Correspondentie graag richten aan dr. prof. dr. G. Kwakkel, hoogleraar Neurorevalidatie, VU medisch centrum, afdeling Revalidatiegeneeskunde, postbus 7057, 1007 MB Amsterdam, adres: g.kwakkel@vumc.nl Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Trefwoorden: ADL, CVA, functioneel herstel, prognose, revalidatie. Key words: ADL, functional recovery, prognosis, rehabilitation, stroke. Ontvangen 6 augustus 2010, geaccepteerd 10 november Tijdschrift voor Neurologie & Neurochirurgie vol nr
2 prognosis, this entails measuring clinical determinants frequently and longitudinally during the post-stroke course. Moreover, future research should focus on cross-validating prediction models which should also incorporate presently excluded stroke subtypes, such as brain stem strokes, intraparenchymal and subarachanoid hemorrhages. Inleiding Een adequate inschatting op basis van het beloop in de eerste dagen na een beroerte is een belangrijk onderdeel van het klinisch neurologisch onderzoek dat wordt uitgevoerd bij patiënten die opgenomen zijn op een stroke unit. Zicht op datgene wat komen gaat, is niet alleen van belang voor de verdere inrichting van de revalidatie, maar ook voor het tijdig en adequaat kunnen informeren van de patiënt en zijn of haar familie over het te verwachten beloop en het kunnen legitimeren van het voorgenomen verwijsbeleid. In dit overzichtsartikel wordt de vraag beantwoord hoe goed met klinisch neurologisch onderzoek de functionele prognose van ADL-zelfstandigheid, armhandvaardigheid en loopvaardigheid kan worden bepaald in de eerste dagen na een beroerte. Wat is goed prognostisch onderzoek? Harde methodologische criteria, zoals die voor gecontroleerd effectonderzoek in het zogenoemde CONSORT-statement zijn vervat, zijn minder goed ontwikkeld voor observationeel (cohort)onderzoek, waartoe prognostisch onderzoek gerekend kan worden. 1-5 Toch is men het in de klinische epidemiologie erover eens dat er een aantal belangrijke factoren kan worden genoemd die de geobserveerde relatie tussen determinant en uitkomst ernstig kunnen vertekenen. 2-4 Een veelvoorkomend probleem bij het onderzoek naar het vroegtijdig inschatten van de functionele prognose is het ontbreken van een (inceptie)cohort, waarin alle patiënten steeds op hetzelfde meetmoment gerekend vanaf het ontstaan van de beroerte, prospectief in de tijd, zijn vervolgd. 2,3 Een dergelijk inceptiecohort maakt het immers mogelijk dat deze tijdsafhankelijke metingen van patiënten onderling kunnen worden vergeleken. Klinische symptomen, zoals een parese, veranderen in de eerste weken vaak sterk als gevolg van spontaan neurologisch herstel. Bovendien verloopt dit herstel niet lineair in de tijd. 6,7 De onderliggende mechanismen van spontaan neurologisch herstel worden nog slecht begrepen. Desondanks laat longitudinaal onderzoek met wekelijks herhaalde metingen in de tijd zien, dat patiënten gedurende de eerste 10 weken na het infarct significant vooruitgaan in hun functies en vaardigheden, ook na correctie voor leeftijd, ischemisch-cva-typering (volgens de Oxfordshire Community Stroke Project (OCSP)- of Bamfordclassificatie), hemisfeer van CVA of de intensiteit van revalidatie. 6,7 Bovenstaande doet vermoeden dat het tijdstip van meten na een CVA voor het vaststellen of en, zo ja, in welke mate de betreffende determinant aanwezig is bij een patiënt, van invloed is op de accuratesse van het predictiemodel. In het onderzoek dienen deze metingen dan ook bij voorkeur op hetzelfde tijdstip na de beroerte plaats te vinden, wil men in staat zijn om zinnige uitspraken te kunnen doen over de betekenis ervan voor het uiteindelijke herstel. 2-5,7 Tot nu toe blijken veel studies naar het te verwachten functionele herstel de opname in een revalidatiecentrum als startpunt van de studie te hebben genomen, waarna men het cohort in de tijd heeft vervolgd. 2 Zoals bekend, is het tijdstip van opname in een revalidatiecentrum een arbitrair moment dat van patiënt tot patiënt kan verschillen en veelal door niet-medische factoren wordt bepaald. Bovendien vormt de groep die voor een revalidatiesetting in aanmerking komt (in Nederland minder dan 10%), een lastig te definiëren selectie van patiënten die uit ziekenhuizen verwezen worden. 2 Dat het tijdstip van de eerste meting eenduidig over het cohort gemeten moet zijn, geldt niet alleen voor de eerste meting maar vanzelfsprekend ook voor de eventuele tussenliggende en eindmeting(en) waarop de vaardigheid wordt geëvalueerd. 2-4 Ook hier is het moment van ontslag naar huis arbitrair en daarmee geen goed eindpunt voor het vaststellen van de functionele prognose. Aangenomen wordt, dat het functionele herstel na de eerste 6 maanden in een cohortonderzoek nog nauwelijks voorbij de grenzen van de meetfout verandert. Het eindpunt wordt daarom doorgaans op 6 maanden gesteld. 2,8 Een andere belangrijke bron 56 Tijdschrift voor Neurologie & Neurochirurgie vol nr
3 2 van vertekening is de uitval van patiënten gedurende het observatieonderzoek als gevolg van onder andere migratie, comorbiditeit of overlijden. Uitval is veelal niet toevallig en leidt doorgaans tot een te optimistische of pessimistische functionele prognose. Om hier enigszins zicht op te krijgen, kunnen karakteristieken van de patiënten die wel in het cohort zijn gestart maar niet bij de eindmeting zijn meegenomen, worden vergeleken met de karakteristieken van patiënten die wel een eindmeting hebben gehad. Naast bovengenoemde factoren, die de interne validiteit van het model mede bepalen, zijn er ook statistische overwegingen waarmee rekening dient te worden gehouden bij het ontwikkelen van een predictiemodel. Het cohort moet van voldoende grootte zijn in relatie tot het aantal determinanten dat uiteindelijk in het multivariate (lineaire of logistische) regressiemodel is opgenomen. Bovendien zal er eerst onderzocht moeten worden of er sprake is van de aanwezigheid van een te nauwe samenhang (multicollineariteit) tussen determinanten onderling. 2-4 Patiënten met bijvoorbeeld een ernstig neglect bij opname hebben immers vaak ook een ernstige hemiplegie. De relatie tussen de ernst van het visuo-spatieel neglect en de functionele uitkomst kan alleen goed begrepen worden wanneer tegelijk ook de andere, samenhangende factoren bij de ontwikkeling van het predictiemodel in ogenschouw worden genomen. Ten slotte is er een aantal factoren te benoemen die betrekking hebben op de externe validiteit van het prognostisch onderzoek voor een zinnige vertaling van de resultaten naar de dagelijkse praktijk. Zo is het nodig dat er zicht wordt verkregen op het behandelingsbeleid en de interventies tijdens de periode van observatie. Ook zal duidelijk moeten zijn wie voor deelname aan het cohort werden toegelaten of uitgesloten, bijvoorbeeld op basis van een bepaalde leeftijd of CVA-typering. Tot op heden is vrijwel alleen de functionele prognose goed onderzocht bij patiënten met een primair ischemisch CVA, terwijl patiënten met een intraparenchymale, subarachnoïdale hemorragie, hersenstam- dan wel recidief-cva doorgaans worden uitgesloten. Ook zal de validiteit en nauwkeurigheid waarmee determinanten in een model daadwerkelijk iets zeggen over de functionele prognose, opnieuw moeten worden onderzocht in een onafhankelijke groep patiënten. Systematisch literatuuronderzoek laat zien dat dit crossvalideren sensitiviteit 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-specificiteit BI op dag 2 BI op dag 5 BI op dag 9 referentie Figuur 1. Receiver operating characteristic (ROC)-curves waarin grafisch de gevoeligheid (sensitiviteit tegen 1-specificiteit) van de initiële Barthel-index (BI) gemeten op dag 2, 5 of 9, wordt afgezet tegen de gedichotomiseerde BI (0<19; 1 19) gemeten op 6 maanden na een beroerte (n=206). van predictiemodellen in een onafhankelijke groep patiënten tot op heden nog nauwelijks is gedaan. 2-5 Ten slotte spreekt het voor zich dat een predictiemodel klinisch gemakkelijk implementeerbaar moet zijn, bij voorkeur gebaseerd op eenvoudige klinische testen en zonder ingewikkelde algoritmes. Wat zijn belangrijke determinanten voor herstel van ADL-zelfstandigheid? Verschillende systematische literatuuronderzoeken laten zien dat er slechts enkele studies zijn gepubliceerd die voldoen aan de minimale kwaliteitscriteria voor goed prognostisch onderzoek. 2-4 Als uitkomstmaat voor het voorspellen van de ADL-zelfstandigheid worden vaak de gemodificeerde Rankin Scale (mrs), Barthel-index (BI) of Functional Independent Measure (FIM) gebruikt. 2,4 Vroegtijdige predictiemodellen voor de functionele prognose met mrs en FIM als uitkomstmaat, zijn echter nog nauwelijks beschikbaar. Wel is bekend dat de 3 genoemde schalen sterk met elkaar zijn geassocieerd. 9 Als beste voorspeller voor het uiteindelijke functionele herstel na een CVA wordt vaak de initiële BI (gemeten aan het einde van de eerste week na een beroerte) gevonden. 2,6 Interessant hierbij te vermelden is dat een recent prospectief cohortonderzoek in 9 stroke units in Nederland, de zogenoemde Early Prediction of Tijdschrift voor Neurologie & Neurochirurgie vol nr
4 Tabel 1. Determinanten voor de functionele prognose na een beroerte. I. Determinanten voor het voorspellen van de ADL-zelfstandigheid Barthel-index gemeten aan het einde van de eerste week bewustzijnsniveau bij opname (<48 uur) ernst van beenparese bij opname zitbalans bij opname* urine- of fecale incontinentie bij opname oriëntatie in tijd en plaats bij opname recidief-cva hoge leeftijd pre-existente comorbiditeit die reeds beperkend is voor de ADL II. Determinanten voor het voorspellen van de arm-handvaardigheid terugkeer van willekeurige vingerextensie binnen 9 dagen willekeurige abductiefunctie over schouders III. Determinanten voor het voorspellen van de loopvaardigheid Barthel-index gemeten aan het einde van de eerste week zitbalans bij opname* =gemeten met de Glasgow Coma Scale, =gemeten met de Medical Research Council (MRC)-schaal, de Motricityindex of het motorisch deel van de Fugl-Meyer-score, * =meestal gemeten met de Trunk Control-test (patiënt dient hierbij 30 seconden zonder steun te kunnen zitten op rand van het bed), =gemeten met de Functional Ambulation Categories (6-puntsschaal voor classificeren van loopvaardigheid). Outcome after Stroke (EPOS)-studie, laat zien dat het vaststellen van de BI op de tweede dag na het infarct een minder optimale schatting geeft van het herstel na 6 maanden, dan wanneer deze op de vijfde of negende dag na het CVA wordt afgenomen (zie Figuur 1 op pagina 57). 10 Aangenomen wordt dat het vaststellen van het vaardigheidsniveau, zoals het zelfstandigheid kunnen uitvoeren van transfers, lopen en aan- en uitkleden, in de regel bij nog veelal bedlegerige patiënten systematisch wordt onderschat. 10 Als vuistregel geldt dat op basis van het toevoegen van 8 punten (van de 20 maximaal te behalen punten) aan de initiële BI-score, gemeten aan het einde van de eerste week, een goede, gemiddelde schatting kan worden gegeven van het uiteindelijk herstel na 6 maanden. 6,7,10 Belangrijk hierbij te realiseren is dat deze vuistregel alleen betrekking heeft op CVA-patiënten met een primair (first-ever) ischemisch CVA in het stroomgebied van de arteria cerebri media. Andere determinanten die in prognostisch onderzoek worden gevonden, zijn 1) bewustzijnsniveau in de eerste 48 uur na het CVA; 2) zonder steun kunnen zitten (30 seconden op bedrand); 3) ernst van de beenparese; 4) urine- en fecale continentie; 5) oriëntatie in tijd en plaats; 6) aantal doorgemaakte CVA s en 7) leeftijd (zie Tabel 1). 2 Met betrekking tot leeftijd werd in de Copenhagen Stroke Study gevonden dat voor elke 10 jaar boven de 70 jaar, de eindscore van een BI na 6 maanden met gemiddeld 3 van maximaal 20 punten afneemt. 11 Hiertegenover staat, dat oudere CVA-patiënten zonder pre-existente comorbiditeit even sterk vooruitgaan in hun stoornissen en activiteiten als jongere leeftijdsgenoten. Dit doet vermoeden dat niet zo zeer de leeftijd op zichzelf belangrijk is, maar meer de factoren aangaande de ADL-zelfstandigheid voorafgaand aan het krijgen van een CVA. 12 Een goed opgezet Fins prospectief cohortonderzoek toonde aan dat depressie als een onafhankelijke factor voor herstel moet worden beschouwd, die bovendien de kans op ADL-zelfstandigheid significant ongunstig beïnvloedt. 13 Ten slotte laat het EPOS-onderzoek zien dat de veel op stroke units gebruikte NIH Stroke Scale (NIHSS), gemeten op 2, 5 of 9 dagen na een primair ischemisch hemisferaal CVA, een goede voorspeller is voor het uiteindelijke herstel van ADL-zelfstandigheid, gemeten met de BI. 14 De accuratesse varieerde van 71,7% op de tweede dag tot 73,6% na 9 dagen na het CVA. 14 Dit laatste suggereert dat ongeacht de dag waarop de NIHSS na ontstaan van het CVA op een stroke unit is afgenomen, een robuuste voorspelling in de eerste week kan worden gemaakt van het uiteindelijke 58 Tijdschrift voor Neurologie & Neurochirurgie vol nr
5 2 herstel van ADL-zelfstandigheid na 6 maanden (zie Figuur 2). 4,14 Symptomen als visuo-spatiële (hemi)inattentie, homonieme hemianopsie en deviation conjugée worden in de literatuur als mogelijke voorspellende factoren genoemd voor het functionele herstel. Goed prognostisch onderzoek ontbreekt hiervoor echter op dit moment nog. Bovendien zijn de resultaten, door een onduidelijke selectie van patiënten vooraf, niet eenduidig. Opvallend is dat de bekende risicofactoren voor het krijgen van een CVA, zoals hartritmestoornissen, hoge bloeddruk, hypercholesterolemie en/of een gestoorde glucosetolerantie, niet als belangrijke factoren worden gevonden, die met het uiteindelijk herstel van ADL-zelfstandigheid na 6 maanden significant zijn geassocieerd. 2,4 Ten slotte blijkt uit verschillende cohortonderzoeken dat het volume van het CVA op een MRI-scan, gemeten aan het einde van de eerste week na een CVA, significant geassocieerd is met de uiteindelijk behaalde ADL-zelfstandigheid op een BI. 15,16 Wanneer echter aan het bivariate predictiemodel een krachtige klinische determinant, zoals initiële BI gemeten aan het einde van de eerste week, wordt toegevoegd, blijkt het gemeten volume van het infarct op basis van MRI, geen extra toegevoegde waarde meer te hebben in het predictiemodel. 4,15 Wat zijn belangrijke determinanten voor herstel van arm-handvaardigheid? Het uiteindelijke herstel van de arm-handvaardigheid na een CVA lijkt goed te kunnen worden voorspeld op basis van klinisch neurologisch onderzoek in de eerste dagen na een CVA. Het aantal cohortstudies waarin patiënten in een vroeg stadium op een stroke unit prospectief zijn onderzocht, is echter nog gering. Niettemin laat het EPOS-onderzoek zien dat behoud dan wel snelle terugkeer van willekeurige vingerextensie van de aangedane hand en een zichtbare abductie van de schouder sterk geassocieerd zijn met een gunstige prognose van de bovenste extremiteit (zie Tabel 1). 17 Vrijwel alle patiënten (98%) die op de tweede dag na het CVA aan beide criteria hadden voldaan, bleken na 6 maanden weer een functionele arm en hand te hebben volgens de Action Research Arm test (ARAT). Bij 60% was dit herstel volledig. In de groep patiënten die 9 dagen na een beroerte nog steeds niet hun vingers willekeurig konden strekken en de schouder niet sensitiviteit 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1-specificiteit NIHSS op dag 2 NIHSS op dag 5 NIHSS op dag 9 referentie BI Figuur 2. Receiver operating characteristic (ROC)-curves waarin grafisch de gevoeligheid (sensitiviteit tegen 1-specificiteit) van de initiële NIH Stroke Scale (NIHSS) gemeten op dag 2, 5 of 9, wordt afgezet tegen de gedichotomiseerde Barthel-index (BI; 0<19; 1 19) gemeten op 6 maanden na een beroerte (n=188). konden abduceren, was de kans op enig herstel op een ARAT gereduceerd tot slechts 14%. 17 Bovendien liet het predictiemodel zien dat het aanwijzen van patiënten die na 6 maanden geen functionele arm en hand terugkrijgen, lastig is en verhoudingsgewijs veel foutnegatieven oplevert. Kennelijk is het voorspellen van een ongunstige prognose van de bovenste extremiteit veel lastiger dan het accuraat voorspellen van een gunstige prognose. Iets wat klaarblijkelijk het beste kan worden ingeschat door de patiënt in de tijd, bij voorkeur wekelijks, te monitoren op eventuele veranderingen in deze determinanten. 17,18 Opvallend is dat de prognostische accuratesse van deze 2 simpele bedsidetests niet onderdoet voor resultaten uit studies met transcraniële magnetische stimulatie (TMS) waarbij middels het vaststellen van een motor-evoked potential (MEP) de corticospinale integriteit non-invasief kan worden vastgelegd. 19,20 Ook het volume van het infarct op een MRI-scan, gemeten op de zesde dag na een CVA, lijkt qua voorspellend vermogen tot herstel van handvaardigheid geen meerwaarde te hebben boven klinisch onderzoek. Veel belangrijker blijkt de lokalisatie van het infarct te zijn, waarbij patiënten met een diep gelokaliseerd CVA een veel minder gunstige prognose hebben om functioneel te herstellen dan bij patiënten met meer oppervlakkige, (sub)corticale CVA s het geval is. 21 Tijdschrift voor Neurologie & Neurochirurgie vol nr
6 Wat zijn belangrijke determinanten voor loopvaardigheid? In tegenstelling tot de handvaardigheid, is herstel van de loopvaardigheid noodzakelijk voor het terugwinnen van basale vaardigheden voor het dagelijks leven. Systematisch literatuuronderzoek levert dan ook vrijwel dezelfde determinanten op voor het voorspellen van de loopvaardigheid als die voor ADL-zelfstandigheid (zie Tabel 1 op pagina 58). Ook hier laat prospectief onderzoek zien dat een gunstige prognose voor herstel van de loopvaardigheid na een arteria-cerebri-media-infarct in een vroeg stadium accuraat kan worden ingeschat op basis van de zitbalans en initiële ADL-zelfstandigheid gemeten aan het einde van de eerste week Hier staat tegenover dat het voorspellen van patiënten met een aanvankelijk ongunstige prognose voor herstel van loopvaardigheid een stuk lastiger is, waarbij de predictiemodellen overwegend een te pessimistisch beeld geven Veel patiënten die aanvankelijk rolstoelgebonden zijn en niet aan het lopen komen, blijken vaak na een aantal maanden en niet zelden pas na 6 maanden met adequate revalidatie en hulpmiddelen weer ambulant te worden. 8,24 Conclusie Herstel van vaardigheden na een beroerte is tamelijk heterogeen en lijkt op het eerste gezicht onvoorspelbaar. Het meeste onderzoek naar de functionele prognose kent methodologische problemen door het ontbreken van een inceptiecohort en ongelijke meetmomenten tussen de patiënten onderling ten opzichte van het ontstaan van de beroerte. Mede dankzij consensusafspraken over de wijze waarop observationeel cohortonderzoek bij voorkeur dient te worden beoordeeld, is in de laatste jaren de kwaliteit van onderzoek naar de functionele prognose sterk verbeterd. Prospectieve cohortstudies waarin patiënten vanaf de eerste dagen na een beroerte in de tijd systematisch zijn gemeten, zijn echter schaars. Vooralsnog zijn er aanwijzingen, voortkomend uit prognostisch onderzoek, dat een snelle terugkeer van enige vingerextensie en zichtbare activiteit in schouderabductoren binnen 3 dagen na een CVA sterk geassocieerd is met een gunstig herstel van de arm-handvaardigheid na 6 maanden. Voor het herstel van de ADLzelfstandigheid en loopvaardigheid zijn de initiële BI (gemeten aan het einde van de eerste week) en het weer zonder steun kunnen zitten belangrijke voorspellers voor een gunstige prognose. Opvallend is dat vrijwel alle ontwikkelde predictiemodellen goed in staat zijn om aan de hand van de genoemde klinische determinanten aan te wijzen wie straks een bepaalde vaardigheid terug zal krijgen, maar nog onvoldoende accuraat zijn bij het aanwijzen van diegene die straks de vaardigheid niet meer zelfstandig zal kunnen uitvoeren. Vooral in deze laatste groep met een aanvankelijk ongunstige prognose zal de patiënt regelmatig in de tijd onderzocht moeten worden op eventuele veranderingen in genoemde factoren. Bovendien moeten de genoemde determinanten opnieuw in toekomstig onderzoek worden ge(cross)- valideerd op hun prognostische accuratesse en nader worden onderzocht op basis van de CVA-typeringen die op dit moment in prognostisch onderzoek doorgaans worden uitgesloten. Referenties 1. Schulz KF, Altman DG, Moher D. CONSORT 2010 Statement: updated guidelines for reporting parallel group randomised trials. J Clin Epidemiol 2010;63: Kwakkel G, Wagenaar RC, Kollen BJ, Lankhorst GJ. Predicting disability in stroke a critical review of the literature. Age Ageing 1996;25: Counsell C, Dennis M. Systematic review of prognostic models in patients with acute stroke. Cerebrovasc Dis 2001;12: Veerbeek JM, Kwakkel G, Van Wegen EEH, Ket JC, Heymans MW. Early prediction of outcome of activities of daily living after stroke: a systematic review. Stroke 2011 (in press). 5. Von Elm E, Altman DG, Egger M, Pocock SJ, Gøtzsche PC, Vandenbroucke JP. The Strengthening the Reporting of Observational Studies in Epidemiology (STROBE)statement: guidelines for reporting observational studies. Lancet 2007;370: Kwakkel G, Kollen B, Lindeman E. Understanding the pattern of functional recovery after stroke: facts and theories. Restor Neurol Neurosci 2004;22: Kwakkel G, Kollen B, Twisk J. Impact of time on improvement of outcome after stroke. Stroke 2006;37: Kwakkel G, Kollen BJ, Wagenaar RC. Long term effects of intensity of upper and lower limb training after stroke: a randomised trial. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2002;72: Kasner SE. Clinical interpretation and use of stroke scales. Lancet Neurol 2006;5: Kwakkel G, Veerbeek JM, Harmeling-van der Wel BC, Van Wegen E, Kollen BJ. Diagnostic accuracy of the Barthel Index for measuring activities of daily living outcome after ischemic hemispheric stroke: does early poststroke timing of assessment matter? Stroke 2011;42: Tijdschrift voor Neurologie & Neurochirurgie vol nr
7 2 11. Nakayama H, Jørgensen HS, Raaschou HO, Olsen TS. The influence of age on stroke outcome. The Copenhagen Stroke Study. Stroke 1994;25: Bagg S, Pombo AP, Hopman W. Effect of age on functional outcomes after stroke rehabilitation. Stroke 2002;33: Pohjasvaara T, Vataja R, Leppävuori A, Kaste M, Erkinjuntti T. Cognitive functions and depression as predictors of poor outcome 15 months after stroke. Cerebrovasc Dis 2002;14: Kwakkel G, Veerbeek JM, Van Wegen EE, Nijland R, Harmeling-van der Wel BC, Dippel DW. Predictive value of the NIHSS for ADL outcome after ischemic hemispheric stroke: does timing of early assessment matter? J Neurol Sci 2010;294: Schiemanck SK, Kwakkel G, Post MW, Kappelle LJ, Prevo AJ. Predicting long-term independency in activities of daily living after middle cerebral artery stroke: does information from MRI have added predictive value compared with clinical information? Stroke 2006;37: Schiemanck SK, Kwakkel G, Post MW, Prevo AJ. Predictive value of ischemic lesion volume assessed with magnetic resonance imaging for neurological deficits and functional outcome poststroke: a critical review of the literature. Neurorehabil Neural Repair 2006;20: Nijland RH, Van Wegen EE, Harmeling-van der Wel BC, Kwakkel G. Presence of finger extension and shoulder abduction within 72 hours after stroke predicts functional recovery: early prediction of functional outcome after stroke: the EPOS cohort study. Stroke 2010;41: Kwakkel G, Kollen BJ, Van der Grond J, Prevo AJ. Probability of regaining dexterity in the flaccid upper limb: impact of severity of paresis and time since onset in acute stroke. Stroke 2003;34: Van Kuijk AA, Pasman JW, Hendricks HT, Zwarts MJ, Geurts AC. Predicting hand motor recovery in severe stroke: the role of motor evoked potentials in relation to early clinical assessment. Neurorehabil Neural Repair 2009;23: Hendricks HT, Pasman JW, Van Limbeek J, Zwarts MJ. Motor evoked potentials in predicting recovery from upper extremity paralysis after acute stroke. Cerebrovasc Dis 2003;16: Schiemanck SK, Kwakkel G, Post MW, Kappelle LJ, Prevo AJ. Impact of internal capsule lesions on outcome of motor hand function at one year poststroke. J Rehabil Med 2008;40: Veerbeek JM, Van Wegen EE, Harmeling-van der Wel BC, Kwakkel G. Is accurate prediction of gait in non-ambulatory stroke patients possible within 72 hours post stroke? The EPOS cohort study. Neurorehabil Neural Repair 2010;25: Verheyden G, Vereeck L, Truijen S, Troch M, Herregodts I, Lafosse C, et al. Trunk performance after stroke and the relationship with balance, gait and functional ability. Clin Rehabil 2006;20: Kollen B, Kwakkel G, Lindeman E. Longitudinal robustness of variables predicting independent gait following severe middle cerebral artery stroke: a prospective cohort study. Clin Rehabil 2006;20: Tijdschrift voor Neurologie & Neurochirurgie vol nr
Vroegtijdig voorspellen van ADL. Introductie. Resultaten studie karakteristieken (K=48) Resultaten vroeg gemeten predictoren voor ADL
Fysiotherapeutische diagnostiek: Het voorspellen van ADL functioneren en loopvaardigheid in de (sub)acute fase na een beroerte Identificeer probleem/ hulpvraag patiënt Formuleer klinisch relevante vraag
Nadere informatieSAMENVATTING. Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56
SAMENVATTING Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56 Schiemanck_totaal_v4.indd 134 06-03-2007 10:13:56 Samenvatting in het Nederlands Beroerte (Cerebro Vasculair Accident; CVA) is een veel voorkomende
Nadere informatieOnderzoeksvraagstelling
EPOS-onderzoek EPOS Early Predicting of functional Outcome after Stroke Een prognostisch onderzoek, uitgevoerd door fysiotherapeuten en ergotherapeuten werkzaam in de Nederlandse universitair medische
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch) Herstel van arm- en handvaardigheid, vroegtijdig na een beroerte: prognose en interventie
Samenvatting (Summary in Dutch) Herstel van arm- en handvaardigheid, vroegtijdig na een beroerte: prognose en interventie Samenvatting Een beroerte is een van de belangrijkste oorzaken van chronische invaliditeit
Nadere informatieInleiding. B.C. Harmeling-van der. Afdeling Revalidatiegeneeskunde, en fysiotherapie, Erasmus MC, Rotterdam. J.M. Veerbeek, MSc
Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie 2011;121(3):146-57 Vroegtijdig prognosticeren van herstel van loopvaardigheid en arm/handvaardigheid na een CVA B.C. Harmeling-van der Wel, J.M. Veerbeek, R.H.M.
Nadere informatieInhoud. predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling predictiemodel afasie predictiemodel afasie conclusies aanbeveling
VOORSPELLEN VAN VERBAAL COMMUNICATIEVE VAARDIGHEID VAN AFASIEPATIËNTEN NA KLINISCHE REVALIDATIE AfasieNet Netwerkdag 31.10.2014 Marieke Blom-Smink Inhoud predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling
Nadere informatieNederlandse samenvatting
* Nederlandse samenvatting Samenvatting Dit proefschrift is gebaseerd op de FuPro-CVA studie (Prognose van functionele uitkomst op lange termijn bij patiënten met een cerebrovasculaire aandoening) die
Nadere informatieSamenvatting in Nederlands
* Samenvatting in Nederlands Samenvatting in Nederlands Dit proefschrift is gebaseerd op gegevens verkregen uit het FuPro-CVA onderzoek (Functionele Prognose bij een cerebrovasculair accident (of beroerte)).
Nadere informatieCVA revalidatie wat weten we wel en wat nog niet. Anne Visser-Meily
CVA revalidatie wat weten we wel en wat nog niet Anne Visser-Meily beste herstel geen herhaling weer werken energie hebben huishouden doen met kleinkinderen naar park geen ruzie met man weer naar feestje
Nadere informatieRecovery of gait after stroke
Recovery of gait after stroke Boudewijn Kollen Cover image: S. Zanen Cover design: P.W. Gelderman Revised edition ISBN: 90 393 41 788 Printed by Ponsen & Looijen bv, Wageningen, The Netherlands 2006 ii
Nadere informatieSamenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie
Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder
Nadere informatieCircuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter
Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter Drs. Lotte Wevers Dr. Ingrid van de Port Prof. Dr. Eline Lindeman Prof. Dr. Gert Kwakkel Kenniscentrum De Hoogstraat, Utrecht Overzicht
Nadere informatieSamen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily
Samen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily Revalidatiearts UMC Utrecht Hoofd Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht > Samenwerking tussen De Hoogstraat Revalidatie en UMC Utrecht Hersencentrum
Nadere informatieVoorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel
Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieDe rol van de revalidatieverpleegkundige in het interdisciplinaire team
De rol van de revalidatieverpleegkundige in het interdisciplinaire team Dineke Vis, M NR - Master of NeuroRehabilitation. Verpleegkundige neurorevalidatie Transmuraal ketencoördinator CVA Doel presentatie
Nadere informatieTaalherstel na intensieve revalidatie is beter te voorspellen: Wie wordt er beter van?
Taalherstel na intensieve revalidatie is beter te voorspellen: Wie wordt er beter van? Marieke Blom-Smink R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h RoNeRes Zal ik weer kunnen
Nadere informatieSamenvatting Proefschrift
Summary/Samenvatting 157 Samenvatting Proefschrift INTRODUCTIE (HOOFDSTUK 1) Iedere CVA patiënt dient te worden opgenomen op een gespecialiseerde stroke-unit en medische en revalidatiegeneeskundige behandeling
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
SAMENVATTING Dit proefschrift richt zich op de bestudering van het lange termijn herstel van loopvaardigheid bij patiënten met een ernstig cerebro-vasculair accident (CVA). In het tweede hoofdstuk worden
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
* Samenvatting (Summary in Dutch) Reactief spontaan neurobiologisch herstel na een herseninfarct? Prognose & interventie Beroerte, of Cerebro Vasculair Accident (CVA), is wereldwijd één van de belangrijkste
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch) Evidentie voor fysiotherapie na een beroerte: prognose en interventie
* Samenvatting (Summary in Dutch) Evidentie voor fysiotherapie na een beroerte: prognose en interventie Jaarlijks maken ongeveer 45.000 mensen in Nederland een beroerte, ook wel cerebrovasculair accident
Nadere informatieDe causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie
Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal
Nadere informatieCommon Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016
Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences
Nadere informatieMoeheid, een onderbelicht probleem. Evelien Pirard Revalidatiearts
Moeheid, een onderbelicht probleem Evelien Pirard Revalidatiearts 18-05-2017 1. Introductie 2. NAH algemeen 3. Gevolgen van NAH 4. Moeheid na CVA Samen met de revalidant werken wij professioneel, interdisciplinair
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatieFysiotherapie op de ziekenhuis stroke unit
Fysiotherapie op de ziekenhuis stroke unit een verander(en)d perspectief? Stroke service - Aansluitende zorg met adequate overdracht - Intensieve, regionale samenwerking - Interdisciplinair, gecoördineerd,
Nadere informatieDe invloed van veerkracht op de relatie tussen pijn en psychische klachten bij revalidatiecliënten in een verpleeghuis.
De invloed van veerkracht op de relatie tussen pijn en psychische klachten bij revalidatiecliënten in een verpleeghuis. The influence of resilience on the relationship between pain and psychological symptoms
Nadere informatieHartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken
1 Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken Smoking Cessation in Cardiac Patients Esther Kers-Cappon Begeleiding door:
Nadere informatie25 jaar whiplash in Nederland
25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieHet meten van motoriek bij kinderen: prognose en evaluatie
Het meten van motoriek bij kinderen: prognose en evaluatie Samenvatting Samenvatting Hoe een kind zich op lange termijn gaat ontwikkelen is altijd een boeiende zaak, maar met name als het kind geboren
Nadere informatieTraumatisch hersenletsel: Dr. Gerard M Ribbers Rijndam revalidatiecentrum & Erasmus MC Rotterdam
Traumatisch hersenletsel: een chronische aandoening Dr. Gerard M Ribbers Rijndam revalidatiecentrum & Erasmus MC Rotterdam Phineas P Gage THL IS GEEN INCIDENT MAAR EEN CHRONISCHE AANDOENING de verborgen
Nadere informatieBegeleiding van psychische klachten bij revalidatie. dr. Bianca Buijck Coördinator Rotterdam Stroke Service 17 maart 2015
Begeleiding van psychische klachten bij revalidatie dr. Bianca Buijck Coördinator Rotterdam Stroke Service 17 maart 2015 Even voorstellen Psychische klachten: neuropsychiatrische symptomen (NPS) De laatste
Nadere informatieWelke Factoren hangen samen met Kwaliteit van Leven na de Kanker Behandeling?
Welke Factoren hangen samen met Kwaliteit van Leven na de Kanker Behandeling? Which Factors are associated with Quality of Life after Cancer Treatment? Mieke de Klein Naam student: A.M.C.H. de Klein Studentnummer:
Nadere informatieKatz index of Independance in Activities of daily living
Katz index of Independance in Activities of daily living Katz S & al. (1963) Studies of illness in the aged. The Index of the ADL: a standardized measure of biological and psychosocial function. Meetinstrument
Nadere informatieMahoney en Barthel Functionele beoordeling Beoordeling van de dagdagelijkse activiteiten Chronisch zieke patiënten, ouderen
The Barthel Index (BI) Mahoney, F. I. and Barthel, D. W. (1965) "Functional Evaluation: The Barthel Index." Meetinstrument Afkorting Auteurs Onderwerp Doelstelling Populatie Gebruikers Aantal items Deelname
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieEn plots lig je op de stroke Wat nu?
En plots lig je op de stroke Wat nu? Over verschillende trajecten bij CVA. dr. Peter Soors, neuroloog, Jessa Ziekenhuis CVA in cijfers (voor België) Incidentie (per jaar): 19000/jaar Mortaliteit: Eerste
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66816 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Krogt, J.M. van der Title: Recovery of arm-hand function after stroke: developing
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38701 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Visschedijk, Johannes Hermanus Maria (Jan) Title: Fear of falling in older patients
Nadere informatieBijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts
Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse
Nadere informatiehoofdstuk 1 doelstellingen hoofdstuk 2 diagnosen
Dit proefschrift gaat over moeheid bij mensen die dit als belangrijkste klacht presenteren tijdens een bezoek aan de huisarts. In hoofdstuk 1 wordt het onderwerp moeheid in de huisartspraktijk kort geïntroduceerd,
Nadere informatieRunning head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD
1 Opvoedstijl en Externaliserend Probleemgedrag en de Mediërende Rol van het Zelfbeeld bij Dak- en Thuisloze Jongeren in Utrecht Parenting Style and Externalizing Problem Behaviour and the Mediational
Nadere informatieHet stellen van functionele doelen bij patiënten na een totale knie artroplastiek wat zijn de consequenties?
Het stellen van functionele doelen bij patiënten na een totale knie artroplastiek wat zijn de consequenties? G. van der Sluis, J. Elings, S. Bausch-Goldbohm, R. Bimmel, F. Galindo-Garre, N. van Meeteren
Nadere informatieKwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing
Kwaliteit van Leven en Depressieve Symptomen van Mensen met Multiple Sclerose: De Modererende Invloed van Coping en Doelaanpassing Quality of Life and Depressive Symptoms of People with Multiple Sclerosis:
Nadere informatiePredictieve validiteit van de Brunnstrom Fügl-Meyer items hand en pols voor handvaardigheid: een prospectief onderzoek
Predictieve validiteit van de Brunnstrom Fügl-Meyer items hand en pols voor handvaardigheid: een prospectief onderzoek Beroepsopdracht van Marcia Dekker & Rowena Ijkelenstam Hogeschool van Amsterdam Instituut
Nadere informatieSnel in Beweging Ontwikkeling en implementatie van de zelf-oefengids
Snel in Beweging Ontwikkeling en implementatie van de zelf-oefengids Deborah Zinger MSc, fysiotherapeut UMC Utrecht Identificeer probleem/ hulpvraag patiënt Formuleer klinisch relevante vraag ZSU Maak
Nadere informatieIdentification of senior at risk (ISAR)
Identification of senior at risk (ISAR) McCusker, J., Bellavance, F., Cardin, S., Trepanier, S., Verdon, J., and Ardman, O. (1999) "Detection of Older People at Increased Risk of Adverse Health Outcomes
Nadere informatieResearch. Diny Heiden Neural Practitioner i.o. Erasmus MC
Vrijuit reizen 1 1 Research Diny Heiden Neural Practitioner i.o. Erasmus MC 2 Inhoud presentatie Inleiding Probleem en doel stelling Onderzoeksmethode en resultaten Conclusie en aanbevelingen Rol en taak
Nadere informatieFunctioneren van een Kind met Autisme. M.I. Willems. Open Universiteit
Onderzoek naar het Effect van de Aanwezigheid van een Hond op het Alledaags Functioneren van een Kind met Autisme M.I. Willems Open Universiteit Naam student: Marijke Willems Postcode en Woonplaats: 6691
Nadere informatieEffecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme
Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme Effects of Contact-oriented Play and Learning in the Relationship between parent and child with autism Kristel Stes Studentnummer:
Nadere informatieAdemhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma
Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma fysiotherapeut en onderzoeker Rijndam revalidatie & Erasmus MC te Rotterdam tussen proefschrift en richtlijn? Promotor: Prof.dr. H.J.
Nadere informatieSamenvatting. geweest als de gemaakte keuzes, namelijk opereren. Het model had daarom voor deze patiënten weinig toegevoegde waarde.
Klinische predictiemodellen combineren patiëntgegevens om de kans te voorspellen dat een ziekte aanwezig is (diagnose) of dat een bepaalde ziekte status zich zal voordoen (prognose). De voorspelde kans
Nadere informatieHechting en Psychose: Attachment and Psychosis:
Hechting en Psychose: Bieden Hechtingskenmerken een Verklaring voor het Optreden van Psychotische Symptomen? Attachment and Psychosis: Can Attachment Characteristics Account for the Presence of Psychotic
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieCVA zorg, topsport voor ons allemaal. Dinsdag 11 april 2017
CVA zorg, topsport voor ons allemaal Dinsdag 11 april 2017 CVA: focus op de onzichtbare gevolgen en gedrag Ingrid Brands, MD, PhD Revalidatiearts Blixembosch De impact Stroke: 78% has cognitive complaints
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 175 Grote infarcten in het stroomgebied van de arteria cerebri media (ACM) kunnen gepaard gaan met oedeemvorming, die in ernstige gevallen kan leiden tot cerebrale inklemming. Patiënten met
Nadere informatieFactsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2017 Versie: 2017 Registratie gestart: 2014
Factsheet en CVA (CVAB) 2017 Versie: 2017 Registratie gestart: 2014 Versie 2017 pagina 1 van 8 enoverzicht CVAB 2017 Nr. Type Uitvraag Bron indicator over (jaar) 1. Aantal klinisch opgenomen CVA-patiënten,
Nadere informatieHOE ZET JE VALUE BASED HEALTH CARE IN ALS VERBETERING VAN DE ZORG IN DE KETEN?
HOE ZET JE VALUE BASED HEALTH CARE IN ALS VERBETERING VAN DE ZORG IN DE KETEN? Corina Puppels Verpleegkundig Specialist CVA-ketencoördinator c.puppels@antoniusziekenhuis.nl INHOUD Wat is VBHC Wat is VBHC
Nadere informatieStadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen
Stadiëring en interepisodisch functioneren bij Bipolaire Stoornissen Ralph Kupka hoogleraar Bipolaire Stoornissen VU Medisch Centrum Academische Zorglijn Bipolair, GGZinGeest Altrecht Bipolair Stabiel
Nadere informatieEen beroerte, wat nu?
Een beroerte, wat nu? U bent opgenomen in het VUmc op de zorgeenheid neurologie, omdat u een beroerte heeft gehad. Wat is een beroerte? Een beroerte wordt in vaktaal een CVA genoemd: een Cerebro Vasculair
Nadere informatieCourse of limitations in activities in elderly patients with osteoarthritis of the hip or knee. CARPA onderzoek. Artrose.
Course of limitations in activities in elderly patients with osteoarthritis of the hip or knee Gabriella M. van Dijk Achtergrond Onderzoeksvragen Literatuuronderzoek Longitudinaal cohort onderzoek Methode
Nadere informatieThe relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope
The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-
Nadere informatieTranscraniële magnetische stimulatie
Transcraniële magnetische stimulatie S.F.W. Neggers (PhD) Hersencentrum Rudolf Magnus UMC Utrecht Transcraniële magnetische stimulatie Korte magnetische puls als gevolg van ~15cm grote spoel op het hoofd
Nadere informatieSamenvatting. De invloed van vermoeidheid op dagelijkse activiteit bij patiënten met de ziekte van Parkinson
De invloed van vermoeidheid op dagelijkse activiteit bij patiënten met de ziekte van Parkinson Samenvatting De ziekte van Parkinson is na de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende neurodegeneratieve
Nadere informatieLeven na een beroerte Loor, Henriëtte Ina
Leven na een beroerte Loor, Henriëtte Ina IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatieJournalclub jan 2013. Prognose bepalen na reanimatie in het hypothermie tijdperk
Journalclub jan 2013 Prognose bepalen na reanimatie in het hypothermie tijdperk AAN guidelines: Wijdicks Wijdicks, Neurol 2006 2 Hypothermie Meer en langer sedatie Stapeling van sedatie door verandering
Nadere informatieClinimetrics, clinical profile and prognosis in early Parkinson s disease Post, B.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Clinimetrics, clinical profile and prognosis in early Parkinson s disease Post, B. Link to publication Citation for published version (APA): Post, B. (2009). Clinimetrics,
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Onderste extrimiteiten
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Emory Functional Ambulation Profile (E-FAP) 22 juni 2011 Review: 1) Britta Klingen Tanja Schmitz Julia Wagner 2) Sandra Joeris Invoer: Marsha Bokhorst 1 Algemene
Nadere informatieDe Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie
De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited
Nadere informatieMaster thesis. Naam student: S. Friederichs Studentnummer: Afstudeerrichting: Klinische Psychologie
Effects of motivational interviewing and self-determination theory in a web-based computer tailored physical activity intervention: a randomized controlled trial Master thesis Naam student: S. Friederichs
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei
Nadere informatieRunning head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1. De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op
Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1 De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op Contingente Zelfwaardering en Depressieve Klachten. Tammasine Netteb Open
Nadere informatieDOELGROEP De WSD werd gevalideerd bij patiënten met een beroerte (Westergren et al. 1999).
WESTERGREN S SCREENING FOR DYSPHAGIA (WSD) Westergren, A., Hallberg, I.R., & Ohlsson, O. (1999). Nursing assessment of Dysphagia among patients with stroke. Scandinavian journal of Caring Sciences, 13,
Nadere informatiePrognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013
Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20953 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bruine, Francisca Teresa de Title: Advanced MR brain imaging in preterm infants
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands 137 Sinds de jaren zeventig daalt de sterfte aan een beroerte, terwijl de incidentie ongeveer gelijk is gebleven. Uit een scenario-analyse
Nadere informatieKlinimetrie Implementatie van een Klinimetrische-CoreSet binnen de werksetting
Klinimetrie Implementatie van een Klinimetrische-CoreSet binnen de werksetting Ruud Reijmers Fysiotherapeut Jeroen Bosch Ziekenhuis Disclosure belangen spreker (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen
Nadere informatieSamenvatting*en*conclusies* *
Samenvatting*en*conclusies* * Kwaliteitscontrole-in-vaatchirurgie.-Samenvattinginhetnederlands. Inditproefschriftstaankwaliteitvanzorgenkwaliteitscontrolebinnende vaatchirurgie zowel vanuit het perspectief
Nadere informatieTriage Risk Screening Tool (TRST)
Triage Risk Screening Tool (TRST) Meldon (2003) Meetinstrument Triage Risk Screening Tool Afkorting TRST Auteur Meldon Onderwerp Functionele, mentale, psychosociale beoordeling Doelstellingen Meten van
Nadere informatieDe Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik. makend van GPS- en Versnellingsmeterdata
De Relatie tussen de Fysieke Omgeving en het Beweeggedrag van Kinderen gebruik makend van GPS- en Versnellingsmeterdata The relationship Between the Physical Environment and Physical Activity in Children
Nadere informatieHet Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het. Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met. een Psychotische Stoornis.
Het Effect van Assertive Community Treatment (ACT) op het Sociaal Functioneren van Langdurig Psychiatrische Patiënten met een Psychotische Stoornis. The Effect of Assertive Community Treatment (ACT) on
Nadere informatieDisclosure belangen Dyllis van Dijk
Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatieCore sets Klinimetrie bij CVA
s Klinimetrie bij CVA Ziekenhuis Kliniek olikliniek Nazorg ziekenhuis fase - start klinische - uitkomstmaten na klinische klinische fase - start poliklinische - uitkomstmaten na poliklinische nazorg fase
Nadere informatieEenduidige en Evidence-based aanpak van arm-hand problematiek na CVA
Eenduidige en Evidence-based aanpak van arm-hand problematiek na CVA Jaarcongres Ergotherapie 2015 Johan A. Franck, MSc, OT ¹ ²,Jos H.G. Halfens, PT ¹, Rob J.E.M. Smeets, Prof, PhD, MD ² ³, Henk A.M. Seelen,
Nadere informatieSchrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD
Schrik om het hart! Center of Research on Psychology in Somatic diseases Promotoren: Peter de Jonge, PhD Johan Denollet, PhD Dr. Annelieke Roest Anxiety and Depression In Coronary Heart Disease: Annelieke
Nadere informatieBerekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016
70 kg Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 Voedingstoestand Daling van het gewicht (BMI) en ALSFRS-R gerelateerd, wijst
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
* 137 Samenvatting Het doel van deze dissertatie was het beschrijven van lange termijn resultaten van ernstige tot zeer ernstige ongevalslachtoffers. Ernstig werd gedefinieerd als een letselernst van 16
Nadere informatieCerebrale parese en de overgang naar de adolescentie. Beloop van het functioneren, zelfwaardering en kwaliteit van leven.
* Cerebrale parese en de overgang naar de adolescentie Beloop van het functioneren, zelfwaardering en kwaliteit van leven In dit proefschrift worden de resultaten van de PERRIN CP 9-16 jaar studie (Longitudinale
Nadere informatieDe Relatie tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen; de Modererende Rol van de Aanwezigheid van de Partner
De Relatie tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen; de Modererende Rol van de Aanwezigheid van de Partner The association between momentary affect and sexual desire: The moderating role of partner
Nadere informatieBehandeling van het acute herseninfarct
Behandeling van het acute herseninfarct VPL symposium 14-03-2014 Puck Fransen, onderzoeker neurologie, Erasmus MC Inhoud Achtergrond (epidemiologie/etiologie) Behandeling endovasculaire behandeling Huidige
Nadere informatieCHAPTER 7. Samenvatting
CHAPTER 7 Samenvatting Samenvatting (Summary in Dutch) De interacties die depressieve patiënten hebben met anderen, in het algemeen, en de interacties van depressieve patiënten met hun partner, in het
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatieSamenvatting. Beloop van dagelijkse activiteiten bij adolescenten met cerebrale parese. Een 3-jarige follow-up studie
* Samenvatting Beloop van dagelijkse activiteiten bij adolescenten met cerebrale parese Een 3-jarige follow-up studie Samenvatting Tijdens de periode van groei en ontwikkeling tussen kindertijd en volwassenheid
Nadere informatieINVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatie