Operatie aan de speekselklieren. Chirurgie

Transcriptie

1 Operatie aan de speekselklieren Chirurgie

2

3 Inleiding Deze folder geeft u informatie over operaties aan de speekselklieren. Omdat iedereen weer anders is, is het goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan in deze folder wordt beschreven. Wat is een speekselklier Speeksel komt uit vele kleine speekselklieren die in de mond liggen, maar de grootste hoeveelheid wordt geproduceerd door vier grotere speekselklieren die buiten de mond liggen. Via een dunne buis wordt het speeksel uit deze klieren naar de mond gevoerd. Speeksel bevochtigt het ingenomen voedsel en door het kauwen worden de enzymen (stoffen die nodig zijn voor de spijsvertering) uit het speeksel door het voedsel gemengd. Dit is de eerste stap in het spijsverteringsproces. Onder beide kaakranden ligt de onderkaakspeekselklier (glandula submandibularis). Aan beide zijden voor het oor ligt de bijoorspeekselklier (glandula parotis). De bijoorspeekselklier bestaat uit twee delen: een oppervlakkig deel en een dieper gelegen deel. Tussen deze twee delen in loopt een bijzonder belangrijke zenuw, de aangezichtszenuw (nervus facialis). Deze zenuw zorgt onder andere voor het sluiten van de lippen, het optrekken van de mond (lachen) en voor het sluiten van de oogleden.

4 Problemen met de speekselklieren In de afvoerbuizen naar de mond kunnen stenen voorkomen die problemen kunnen geven bij de afvoer van speeksel en die ook ontstekingen kunnen veroorzaken. Voor de speekselklieren is het erg belangrijk dat er genoeg vocht in het lichaam aanwezig is. Bij een tekort aan vocht krijgt u al snel een droge mond. Speekselstenen Wanneer een speekselsteen één van de afvoerbuizen afsluit geeft dit pijnklachten doordat het speeksel niet kan wegvloeien naar de mond. Dit gebeurt bij drinken en/of eten, vooral bij stoffen die de speekselproductie sterk stimuleren zoals zure snoepjes, zure drank etc. Door de slechte afvoer ontstaan in de loop van dagen/weken ook ontstekingsverschijnselen. De pijn is dan meer constant aanwezig. Soms wordt dit gemerkt doordat pus uit de afvoergang in de mond komt, wat een vieze smaak geeft. Verdroging Ook zonder problemen met de afvoer kunt u ontstekingen krijgen, vooral als de speekselklieren langdurig niet geprikkeld worden om speekselvocht af te geven. Dit gebeurt nog wel eens bij oudere mensen die niet genoeg drinken. Gezwel De meest bekende zwelling van de kaakspeekselklier is de zwelling die bij de bof optreedt. Bij een gezwel in een speekselklier is een bobbel onder één van de kaakranden te zien, soms op de wang, soms voor of vlak onder het oor. Ook kan bij de grote speekselklier het oorlelletje iets naar buiten gaan staan. Over het algemeen geeft dit geen pijnklachten. Het gaat meestal om een goedaardig gezwel. Kwaadaardige gezwellen van de speekselklieren zijn zeldzaam. Diagnose en onderzoek Uw behandelend arts stelt de diagnose aan de hand van uw klachten en aanvullend onderzoek. Mogelijke onderzoeken van de speekselklieren zijn: Lichamelijk onderzoek; een ontsteking of een gezwel zijn bij het lichamelijk onderzoek door een arts goed vast te stellen. Vaak kan een aanwezige steen in een afvoerbuis aan de binnenzijde van de wang of onder de tong worden gevoeld. Echo; een eenvoudig onderzoek, waarbij gebruik gemaakt wordt van geluidsgolven, waarmee speekselstenen of een gezwel in beeld gebracht kunnen worden.

5 Punctie; met een naald wordt een klein weefselmonster genomen, dat onder de microscoop wordt bekeken. Meestal kan hiermee al worden uitgemaakt wat er aan de hand is. Sialografie; dit is een röntgenonderzoek waarbij contrastvloeistof vanuit de mond in de speekselkliergang wordt gespoten. CT-scan; er worden röntgenfoto s gemaakt die daarna met behulp van een computer worden bewerkt tot een speciaal beeld. MRI scan; Hierbij worden vergelijkbare foto s gemaakt als bij een CT-scan, maar er worden geen röntgenstralen gebruikt. Ook leent deze techniek zich beter om zgn. weke delen af te beelden. Wat zijn de behandelmogelijkheden? Extra stimuleren van de speekselklieren Soms worden de speekselklieren extra gestimuleerd door zuigen op zuurtjes of door spoelen met citroenzuur. Steentjes of ontstekingen kunnen hierdoor uitgespoeld worden. Indien nodig wordt er antibiotica bij gegeven. Operatie Een operatie is nodig in geval van een gezwel of wanneer uit de ontsteking een gezwel is ontstaan. De operatie wordt uitgevoerd in dagbehandeling of tijdens een korte opname in het ziekenhuis en vindt onder narcose plaats. Operatie aan de bijoorspeekselklier parotidectomie De snee voor deze operatie loopt voor het oor langs recht naar beneden, buigt onder het oorlelletje af naar achteren en loopt dan onder de kaakrand nog 5 cm door. Deze snee geeft cosmetisch het mooiste resultaat. Soms is nog een snee achter het oor erbij nodig. Oppervlakkige pariodectomie Als er een goedaardig gezwel of een chronische ontsteking is, wordt meestal een deel van de klier verwijderd. Hierbij wordt het oppervlakkige deel van de klier losgemaakt van alle takken van de aangezichtszenuw en in zijn geheel verwijderd. Dit is zeer nauwkeurig werk, omdat de zenuwtakjes klein zijn en direct tegen het te verwijderen klierweefsel aanliggen. Soms wordt er een drain (slangetje) achtergelaten, zodat zich geen bloed onder de huid kan ophopen. Totale parotidectomie Hierbij wordt de hele klier verwijderd. Deze operatie is meestal nodig als er een gezwel in het diepe deel van de oorspeekselklier zit. Mogelijke complicaties Geen enkele operatie is zonder risico. Zo zijn er ook bij operaties aan de speekselklieren de normale kans op complicaties van een operatie aanwezig, zoals nabloeding of wondinfecties.

6 Daarnaast zijn er nog enkele specifieke complicaties mogelijk, zoals: Beschadiging van de aangezichtszenuw. Bij de operatie aan de bijoorspeekselklier bestaat het risico op beschadiging van één of meer van de takken van de aangezichtsspieren. Het kan zijn dat het ooglid niet goed meer sluit of dat de mondhoek hangt. Het gaat gelukkig bijna altijd om een tijdelijke uitval. Doordat het ooglid niet goed sluit kan het zijn dat u minder goed ziet. Het kan tot 3 maanden duren voor dit hersteld is. Extra oogdruppels zijn dan wel nodig. Hiervoor zal de arts een recept uitschrijven. Ook moet u s nachts uw oog dichtplakken om uitdroging te voorkomen. De kans dat een zenuwtak wordt doorgesneden is erg klein. Bij een totale parotidectomie (in verband met een kwaadaardig gezwel), kan het soms nodig zijn de aangezichtszenuw of een deel ervan mee te verwijderen. Soms kan al tijdens de operatie een zenuwtransplantaat worden ingehecht. In andere gevallen kan eventueel later een hersteloperatie worden gedaan. In veel gevallen vermindert (soms tijdelijk) het gevoel in het oorlelletje. Syndroom van Frey. Dit syndroom komt nog wel eens voor, meestal enige tijd na de operatie. Tijdens of na het eten begint u te zweten in het gebied voor het oor. De oorzaak van dit verschijnsel is niet duidelijk. Het is soms een hinderlijk verschijnsel, maar het kan geen kwaad. Er zijn crèmes die nog wel eens kunnen helpen, maar helaas is er niet altijd een goede behandeling mogelijk. Recidief. Het meest voorkomende goedaardige gezwel, het zogenaamde menggezwel, kan weer terugkomen Na de operatie Wanneer er een draintje is achtergelaten mag deze er een dag na de operatie weer uit. Afhankelijk van de operatie kunt u de eerste tot de derde dag weer naar huis. Tegen de pijn is over het algemeen een eenvoudige pijnstiller voldoende (paracetamol). We raden u aan om deze pijnstillers alvast in huis te hebben. De dag na de operatie mag u weer douchen. Als u naar huis gaat, krijgt u een afspraak voor een poliklinische controle mee. Wanneer zenuwen niet goed meer werken, kan het lang duren (soms zes maanden) voordat ze weer helemaal zijn hersteld. Het missen van één of twee grote speekselklieren geeft geen problemen. Tenslotte Mocht u na het lezen van deze informatie nog vragen hebben dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Chirurgie. U kunt bellen op werkdagen van 8.30 uur uur Telefoonnummer: (0515)

7

8