Hoe verplaatst of verspreidt licht zich?

Transcriptie

1 Ontdekfiche - Licht 1 Hoe verplaatst of verspreidt licht zich? Wat denk je dat er gaat gebeuren? 3 houten plaatjes met gaatjes. Houten drager (balkje met gleufjes) zaklamp bordwisser met krijtresten in. 1 Klop met de vuile bordwisser op je hand zodat je een stofwolk krijgt. Schijn met de zaklamp door de stofwolk. Wat zie je? 2 Schuif de houten plaatjes in de gleufjes van de drager, zodanig dat de gaatjes in de plaatjes op dezelfde hoogte komen. 3 Schijn langs één kant, met de zaklamp door de gaatjes. Kijk langs de andere kant door de gaatjes naar het licht. Wat zie je? 4 Verplaats het middelste plaatje een beetje naar rechts of links in het gleufje, zodat de gaatjes niet meer op één lijn staan. Wat zie je? De zaklamp is een lichtbron. Welke lichtbronnen ken je nog allemaal?

2 Ontdekfiche - Licht 2 Uit welke kleuren bestaat licht? Wat denk je dat er gaat gebeuren? zaklamp, prisma, vel wit papier, glas water, stukje spectraalfolie Proefje1: 1 Leg de prisma op het vel wit papier. 2 Schijn met de zaklamp op de prisma. Wat zie je? Proefje2: 1 Vul het glas met water. 2 Zet het glas water op een vel wit papier. 3 Schijn met je zaklamp door het glas met water. Wat zie je? Proefje3: 1 Neem het stukje spectraalfolie in je hand. 2 Schijn met de zaklamp op de folie. Wat zie je? Spectraalfolie: Transparante folie waardoor elke lichtbron 8 voudig in beeld komt met betoverend mooie regenboogkleuren.

3 Ontdekfiche - Licht 3 Hoe werkt een fietsreflector? Wat denk je dat er gaat gebeuren? fietsreflector Zaklamp Spiegeltje 1 Bekijk de reflector van dichtbij. Wat zie je? 2 Schijn met de zaklamp op de reflector. Wat zie je? 3 Bekijk de spiegel van dichtbij. Wat zie je? 4 Schijn met je zaklamp op je spiegel. Wat zie je? 5 Wat is nu het verschil tussen je reflector en een spiegel? Door de reflector te maken uit een heleboel kleine hoekjes kan je een reflecterend oppervlak maken dat vrijwel alle lichtstralen terugkaatst naar de lichtbron.

4 Ontdekfiche - Licht 4 Welke voorwerpen reflecteren, absorberen of laten door zich heen schijnen? Wat denk je dat er gaat gebeuren? spiegel, zaklamp, stuk glas, houten plankje, vel wit papier, vel zwart papier glas met water, enkele andere voorwerpen 1 Neem de voorwerpen één voor één in je hand en schijn ernaar met de zaklamp. Wat zie je? 2 Groepeer de voorwerpen naargelang ze licht weerkaatsen, absorberen of laten doorschijnen. 3 Kan je een ander woord of een omschrijving bedenken voor: Absorberen Reflecteren Doorschijnend Waarom is het beter om in de zomer, als het heel erg warm is, een wit t-shirt te dragen in plaats van een zwart t-shirt?

5 Ontdekfiche - Licht 5 Kan je licht breken? Wat denk je dat er gaat gebeuren? zaklamp glas water een potlood 1 Vul het glas met water. 2 Zet het potlood in het glas water. Wat zie je? Hoe komt dat? 3 Kan je nog andere voorbeelden van lichtbreking bedenken? Waarom lijken je benen in het water altijd korter?

6 Ontdekfiche - Kleur 1 Als we 2 lichtkleuren met elkaar mengen, krijgen we dan dezelfde kleur als wanneer we twee dezelfde verfkleuren mengen? Wat denk je dat er gaat gebeuren? 2 zaklampen, een stukje rode en een stukje groene doorzichtige folie, plakband, een stuk wit karton, groene en rode verf, penseel en doekje, plastic bordje 1 Plak het stukje rode doorzichtige folie over de zaklamp en het stukje groene folie over de tweede zaklamp. Leg het stuk wit karton op de tafel. 2 Schijn met beide zaklampen op het karton en laat daarbij de twee lichtbundels op elkaar vallen. Wat zie je? 3 Meng met je penseel dezelfde hoeveelheid rode met groene verf op het plastic bordje. Wat zie je? 4 Vergelijk het resultaat van het mengen van de lichtkleuren met het resultaat van het mengen met de verfkleuren. Welke lichtkleuren worden gebruikt in het theater? Welke verfkleuren zitten er in een kleurenprinter?

7 Ontdekfiche - Kleur 2 Uit welke kleuren bestaan kleuren?!? Wat denk je dat er gaat gebeuren? Stukjes filterpapier satéprikker potje met water viltstiften 1 Neem een stukje filterpapier en een viltstift naar keuze. 2 Teken met de viltstift een dikke stip op ongeveer 2 cm van de onderkant van het filterpapier. 3 Vul je potje voor de helft met water. 4 Prik het stukje filterpapier aan de satéprikker. Leg de satéprikker op het potje met water zodanig dat de onderste centimeter van je filterpapiertje in het water hangt. Wat zie je? De kleuren op de televisie. De beelden die we zien op televisie, bestaan allemaal uit zeer dunne lijntjes van de drie primaire lichtkleuren rood, groen en blauw. Onze ogen mengen deze kleuren waardoor we de beelden in full colour kunnen zien. Als we twee primaire kleuren mengen, krijgen we andere kleuren die we secundaire kleuren noemen. Mengen we alle drie de primaire lichtkleuren samen, dan zien we wit licht.

8 Ontdekfiche - Spiegel 1 Wat is het verschil tussen een holle en een bolle spiegel? Wat denk je dat er gaat gebeuren? Holle spiegel Bolle spiegel lepel kerstbal 1 Kijk naar jezelf in de hole spiegel. Wat zie je? 2 Kijk naar jezelf in de bolle spiegel. Wat zie je? 3 Wat is het verschil tussen de holle en de bolle spiegel? 4 Waarvan is de soeplepel een voorbeeld? Waarvan is de kerstbal een voorbeeld? De tandarts gebruikt een spiegeltje om in je mond te kijken. Zou jij een hol of en bol spiegeltje gebruiken, waarom? Waarvoor dienen de grote ronde (bolle) spiegels die je vaak in winkels of bij gevaarlijke kruispunten ziet hangen?

9 Ontdekfiche - Spiegel 2 Hoe werkt een lachspiegel? Hoe denk je dat het werkt? spiegelpapier of flexibele spiegels 1 Buig de spiegel hol, bol, golvend,... en kijk erin. Wat zie je? Probeer het eens als volgt: Een lachspiegel is een spiegel die opzettelijk niet vlak is gemaakt, maar een gekromd oppervlak heeft: hol, bol, cilindrisch, golvend, enz. Het spiegelbeeld wordt hierdoor vervormd, hetgeen bij personen die zichzelf of elkaar in zo n spiegel zien, een lachwekkend effect geeft. Zo kan iemand die zeer mager is, in een bolle spiegel zeer dik worden afgebeeld. Een dikke persoon kan juist in een holle spiegel zeer slank worden. Ook kan iemand langer of juist korter worden afgebeeld.

10 Ontdekfiche - Spiegel 3 Wat zie je als je twee spiegels in een hoek tegen elkaar plaatst? Wat zal er gebeuren? 2 spiegels geodriehoek spiegelhouder met gleufjes knikker lucifer 1 Leg een knikker tussen twee spiegels die je in een hoek van 90 tegen elkaar plaatst. Wat zie je? 2 Verplaats de spiegels naar een hoek van 60. Wat zie je? 3 Verplaats de spiegels naar een hoek van 45. Wat zie je? 4 Verplaats de spiegels naar een hoek van 30. Wat zie je? 5 Maak met één lucifer een grote vierkant. 6 Maak met één lucifer een ster. De Schot Sir David Brewster vond in 1826 een uit spiegels gevormde buis uit met aan het einde een kleine doorzichtige ruimte met gekleurde glasscherfjes gevuld. Als men van de andere kant door een lens keek, verscheen als bij toverslag een eindeloze herhaling van de mooiste geometrische patronen. Caleidoscoop is Grieks en betekent kijkinstrument voor mooie beelden.

11 Ontdekfiche - Spiegel 4 Wat is er zo eigenaardig aan je eigen spiegelbeeld? Wat zou er anders zijn aan je spiegelbeeld? 1 spiegel make up potlood Proefje1: 1 Zet met een potlood een stip op je rechterwang. 2 Kijk in de spiegel. Aan welke kant van je gezicht staat de stip? Hoe komt dat? Proefje2: 1 Houd de spiegel onder je kin en kijk erin. Probeer zo een parcours door de klas af te leggen zonder ergens tegen te lopen. 2 Houd de spiegel nu boven je hoofd en kijk erin. Leg opnieuw het parcours af. Hoe vaak kan je spigelbeeld zien als je twee spiegels gebruik?

12 Ontdekfiche - Spiegel 5 Hoe kan je, zonder jezelf te verplaatsten, achter het hoekje kijken? Hoe zou jij dit doen? 3 spiegels periscoop 1 Probeer aan de hand van spiegels naar een voorwerp om de hoek te kijken. Hoe moet je de spiegels houden? 2 Kan je nog meer spiegels gebruiken om nog verder te kijken? 3 Kijk om de hoek met een persicoop. 4 Waarvoor kan je een periscoop nog gebruiken? Een periscoop (v. Gr.: peri = rondom, skopeoo = bekijken) is een apparaat waarmee men de omgeving kan observeren vanaf een plek op enige afstand van de ogen in het vlak van het lichaam.

13 Ontdekfiche - schaduw 1 Hoe kan je schaduwfiguren maken op de muur? Hoe zou jij dit doen? zaklamp witte muur potlood, papier en schaar stokjes plakband 1 Schijn met de zaklamp op de witte muur. Beweeg je hand in de lichtbundel van de zaklamp. Wat zie je? 2 Beweeg je hand naar voor (dichter bij de muur). Wat zie je? 3 Beweeg je hand naar achter (dichter bij de zaklamp). Wat zie je? 4 Maak figuurtjes uit papier en plak ze met plakband op de stokjes. Projecteer de figuurtjes op de muur en maak zo een schimmenspel. Schimmenspel is het spelen met schaduwen. Het biedt allerlei mogelijkheden. Een schim kan van heel klein, zeer groot worden en een schaduw kan zich achter een andere schaduw verbergen en kan dan plotseling tevoorschijn komen.

14 Ontdekfiche - lenzen 1 Wat is het verschil tussen een holle en een bolle lens? Wat denk je? holle en bolle lenzen Glas water 1 Bekijk een bolle lens. Wat zie je? Kijk er ook eens door. 2 Bekijk een holle lens. Wat zie je? Kijk er ook eens door. 3 Wat is het verschil tussen de twee lenzen? 4 Vul het glas met water. Kijk eens door het glas. Waarvan is dit een voorbeeld? Met een bolle lens (ook wel convexe lens genoemd) kan je voorwerpen vergroten. Met een holle lens (ook wel concave lens genoemd) kan je voorwerpen verkleinen. Bij spiegels is het omgekeerd. Met een bolle spiegel kan je dingen verkleinen en met een holle spiegel zal je alles veel groter zien.

15 Ontdekfiche - lenzen 2 Met welke lens kan je lichtstralen bundelen en met welke lens kan je lichtstralen scheiden? Wat denk je? holle lens bolle lens Lensdoos (zie foto) zaklamp donkere kamer 1 Zet de bolle lens in een gleufje van de lenshouder in de doos. 2 Schijn met de zaklamp door de inkepingen in de doos. Wat zie je? 3 Maak een tekening van de lichtstralen zoals jij ze ziet. 4 Herhaal stap 1 tot en met 3 met de holle lens. Probeer de lenzen uit in verschillende gleufjes in de lenshouder. Het verschil in de vorm van de lenzen (hol of bol) veroorzaakt verschillende brekingshoeken. Bolle lenzen brengen de lichtstralen naar elkaar toe terwijl een holle lens de lichstralen van elkaar zal scheiden.

16 Ontdekfiche - lenzen 3 Hoe werkt een telescoop? Wat denk je? een telescoop 1 Bekijk de telescoop en beschrijf wat je ziet. 2 Kijk door de telescoop. 3 Leg uit hoe de telescoop volgens jou werkt. Kan je nu ook uitlegggen hoe een microscoop werkt? Kan je ook uitleggen hoe een verrekijker werkt?

17 Ontdekfiche - lampen 1 Kan licht omgezet worden in energie? Wat denk je? ontdekdoos zonne-energie. Maak een stroomkring met zonne-energie. Ontdek de verschillende proefjes in de ontdekdoos door ze één voor één uit te voeren. Wees steeds voorzichtig met zonnecellen, ze zijn heel breekbaar en gaan nogal snel stuk.

18 Ontdekfiche - lampen 2 Wat is het verschil tussen een LED en een lampje? Wat denk je? gloeilampje 2.5V fitting LED 2 kleine stukjes stroomdraad knoopcel stripang en kniptang 1 Draai de gloeilamp in de fitting. 2 Maak aan beide vleugels van de fitting een stukje stroomdraad vast (vergeet niet eerst een stukje isolator weg te strippen). 3 Maak een stroomkring door de elk draadje tegen één kant van de knoopcel te houden. 3 Vervang nu het lampje door het Ledlampje (pinnetjes tegen de knoopcel houden). Wat merk je op? LED= Light Emitting Diode Een diode is een elektronisch onderdeel dat de elektrische stroom zéér goed in één richting geleidt, maar praktisch niet in de andere.

19 Ontdekfiche - spiegel 6 Kan je een voorwerp dat acher je staat, aanwijzen met een laserpointer en een spiegel? Wat denk je dat er gaat gebeuren? spiegels, laserpointer (of fel lampje) roos (kan je zelf maken met een stukje karton waarop je cirkels tekent) 1 Hang de roos tegen de muur. 2 Ga met je rug naar de roos staan. 3 Schijn met een laserpointer en de spiegel in het midden van de roos. Was de opdacht gemakkelijk of moeilijk? Wat heb je gemerkt? Een laser is een lichtbundel met heel bijzondere eigenschappen. Het licht dat door een laser wordt uitgezonden heeft slechts één enkele kleur. De laser wordt tegenwoordig in heel veel toepassingen gebruikt: het afspelen van een CD of DVD, in een waterpas, in de oogheelkunde,...

20 Ontdekfiche - opzoeken 1 Kan jij wonderbaarlijke natuurverschijnselen verklaren? Wat is je eerste gedacht bij onderstaande vragen? PC met internet boeken over natuurkunde woordenboek kladpapier Zoek een antwoord op volgende vragen. Probeer het antwoord zo duidelijk mogelijk en in je eigen woorden te formuleren. 1 Wat is een regenboog? 2 Wat is een zonsverduistering? 3 Wat is een maansverduistering? 4 Wat is het poollicht? 5 Wat is een fata morgana? Was je antwoord juist? Welke bronnen heb je gebruikt?

21 Ontdekfiche - opzoeken 2 Ken je alle spreekwoorden met licht? Probeer eerst te raden wat de spreekwoorden betekenen. PC met internet spreekwoordenboek woordenboek Prent Zoek een verklaring voor volgende spreekwoorden. Probeer het antwoord zo duidelijk mogelijk en in je eigen woorden te formuleren. 1 Aan het licht komen. 2 Dat werpt een nieuw licht op de zaak. 3 Er gaat mij een licht op. 4 Het groene licht krijgen. 5 Iemand het licht in de ogen niet gunnen. 6 Iets aan het licht brengen. 7 Je licht bij iemand opsteken. 8 Je licht niet onder de korenmaat steken. 9 Je licht over iets laten schijnen. Ken je zelf nog andere spreekwoorden die met licht te maken hebben?

22 Ontdekfiche - Licht 6 Wat is onzichtbaar licht? Wat denk je? Infraroodlamp citroensap in een potje wattenstaafje ultravioletlampje 1 Laat de infraroodlamp branden. Wat stel je vast? 2 Sop het wattenstaafje in citroensap en schrijf hiermee je naam op een vel papier. Laat even drogen. 3 Probeer je naam te lezen door gewoon naar het papier te kijken. 4 Schijn met de ultravioletlamp op het blad papier. Wat zie je? Waarvoor wordt infraroodlicht in het dagelijks leven gebruikt? Waarvoor wordt ulravioletlicht in het dagelijks leven gebruikt?

23 Ontdekfiche - kijken 1 Het menselijk oog. Hoe werkt het oog? Ondekdoos EIN-O s OOG kartonnen koker facetoog 1 Lees de EIN-O s I know gids door. 2 Zet het oog uit de ontdekdoos in elkaar. 3 Doe het proefje met de kartonnen koker zoals beschreven in de gids. 4 Kijk door het facetoog. Wat zie je? Wat is het verschil tussen de ogen van de mens en de ogen van een vlieg?

24 Ontdekfiche - opzoeken 3 Wat zijn de nadelen van licht? Denk je dat licht ook nadelen heeft? PC met internet Boeken 1 Zoek minstens 3 nadelen op van licht. 2 Omschrijf de nadelen kort en in je eigen woorden. 3 Bedenk bij elk nadeel een manier om het nadeel/probleem op te lossen. Welke nadelen aan licht heb je zelf al ondervonden? Hoe kan jij zelf bijdragen aan een beter (licht)milieu?

25 Ontdekfiche - lampen 3 Wie het schoentje past, trekke het aan. Zijn alle lampen hetzelfde? verschillende lampen verschillende lampvoeten en fittingen schuifmaat E(dison)kaartjes 1 Zoek voor elke lamp de meest geschikte lampvoet. 2 Leg bij elke lamp een E -kaartje. De schuifmaat kan je daarbij helpen. Had je alle lampen juist? Weet je welke lampen het zijn? Probeer ze te benoemen.

26 Ontdekfiche - lampen 4 De stroomkring. Hoe kan je een lampje laten branden? materiaal om stroomkringen te maken papier en potlood 1 Teken een stroomkring op papier. In je stroomkring moet één lampje kunnen branden. 2 Maak de stroomkring. 3 Kan je de stroomkring uitbreiden met 1, 2,... lampjes? 4 Kan je de stroomkring zodanig maken dat de 3 lampjes allemaal even hard branden? Was je tekening juist? Hoeveel lampjes van 1.5 volt kan ik optimaal laten branden met een batterij van 4.5 volt? Kan je batterijen in een serieschakeling aan elkaar hangen? Hoe doe je dat?

27 Ontdekfiche - opzoeken 4 Energie en milieu. Springt de school milieuvriendelijk om met licht? PC met internet boeken folders 1 Loop even rond in de school. Let op volgende dingen: - Waar brandt licht? - Laten de ramen voldoende zonlicht binnen? - Maken de leerkrachen gebruik van het zonlicht? - Zijn de muren donker of licht? - Maakt de school gebruik van spaarlampen of andere lampen? - Doen de leerkrachen het licht uit tijdens de speeltijd/middag/avond? 2 Bedenk nu 5 zinvolle tips voor je school die de school moeten helpen om milieuvriendelijk met licht om te gaan. Hoe milieuvriendelijk is je school?