Leven en trainen met een wintervacht; scheren is zo gek nog niet.
|
|
- Philomena Segers
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leven en trainen met een wintervacht; scheren is zo gek nog niet. In de herfst krijgen paarden die buiten leven een lange dichte vacht waardoor het gemakkelijker wordt om in de wintermaanden hun lichaam op temperatuur te houden. In de winter is een paard warmer dan zijn omgeving en zal hij voortdurend warmte kwijtraken aan die koudere omgeving. Overdracht van warmte kan op 4 manieren plaatsvinden. Straling, geleiding en stroming zijn in rust de belangrijkste mechanismen. Straling: warmere lichamen geven door straling warmte af aan koudere lichamen. De stralingsrichting is in de regel van de huid af maar in de zon of in de nabijheid van hete voorwerpen is de stralingsrichting omgekeerd en neemt de huid warmte op. De temperatuur van de lucht heeft hier geen invloed op. Geleiding of conductie: de huid kan direct warmte afstaan aan de moleculen van de stof waarmee zij in aanraking is. De hoeveelheid warmte die per tijdseenheid door geleiding wordt afgestaan is afhankelijk van de grootte van het huidoppervlak, de grootte van het temperatuurverschil tussen beide materies en het warmtegeleidingsvermogen van de stof. Water geleid warmte goed en lucht slecht. Stroming of convectie: In de lucht en ook in water bevindt zich op het huidoppervlak een in rust zijnde grenslaag waarin alleen warmtegeleiding kan plaatsvinden. Door stroming worden de moleculen die in de grenslaag warmte hebben opgenomen steeds vervangen waardoor de warmteafgifte veel sneller verloopt. De dichte wintervacht zorgt er voor dat het paard tussen die vacht lucht kan vasthouden waardoor er een min of meer stilstaande grenslaag ontstaat. Neerslag wordt, doordat de vacht in een ingenieus patroon ligt en vettig is, snel naar de grond geleid. Zo wordt voorkomen dat het paard tot op de huid nat wordt. Naast een wintervacht heeft een paard nog een aantal mechanismen om het warmteverlies te beperken die buiten de strekking van dit verhaal vallen. Vaskur voor het eerst geschoren in een zgn zeer laag streepmodel. Alleen de onderkant van de hals en de borst zijn bloot. Dit scheelde in de training al enorm. De meeste paarden voelen zich prettig bij een omgevingstemperatuur van -10 C en + 15 C. Dat wil echter niet zeggen dat het warm houden van zijn lichaam als het buiten vriest geen
2 extra energie kost. De kritische temperatuur waarbij een paard extra energie nodig heeft om zich warm te houden ligt tussen 0 en 15 C en is afhankelijk van de kwaliteit van de wintervacht en de bouw van het paard. Verschil in graden C onder de kritische temperatuur. Behoefte aan extra hooi 0 0 kg 5 1 kg 10 2 kg 15 3 kg 20 4 kg Hoe lager de temperatuur hoe meer energie een paard nodig heeft om warm te blijven. Nog venijniger is de impact van wind en regen. Temperatuur Wind/regen Extra hooi 0 C Wind (15 25 km.u) 2-4 kg 0 C Regen 3 kg 0 C Wind & Regen 5 7 kg* Wanneer het energieverbruik zo hoog is kan het noodzakelijk zijn om hoogwaardiger ruwvoer of krachtvoer te verstrekken. De vacht is ontworpen om warm te blijven en niet om af te koelen. Lastig wordt dat wanneer wij mensen paarden in de winter aan het werk zetten op een manier waar de natuur nooit rekening mee heeft gehouden. Thermofysiologie: om te lopen moet chemische energie worden omgezet in spiercontracties en uiteindelijk voorwaartse snelheid. Het rendement van deze omzetting is 20 tot 25%. Dat betekent dat van alle metabole energie (letterlijk stofwisseling energie) daadwerkelijk wordt omgezet in snelheid en dat de overige 75 tot 80% bestaat uit warmte. Die warmte wordt gedeeltelijk opgeslagen in het lichaam en daarnaast afgestaan aan de omgeving. Vaskur voor de start op een 50 km wedstrijd maart Zijn hals is onder zijn ingevlochten manen helemaal geschoren evenals zijn buik en de binnenkant van zijn achterbenen. Dit is een zeer hoog streepmodel.
3 Door die lange vacht zijn de eerder genoemde mechanismen om warmte kwijt te raken (straling, geleiding,stroming) beperkt. De vierde manier om warmte af te staan aan de omgeving is door verdamping. Verdamping of evaporatie: wanneer warmte-afgifte door straling, geleiding en stroming onvoldoende is kan door de verdamping van zweet warmte worden onttrokken. Voor de overgang van een vloeistof naar gas wordt verdampingswarmte opgenomen. Door middel van zweetsecretie is een paard in staat om over een groot deel van zijn huidoppervlak door verdamping warmte af te staan. De benodigde verdampingswarmte wordt namelijk aan de huid onttrokken. Uiteraard moet het geproduceerde zweet wel verdampen; zweet dat van de huid druipt of wordt afgeveegd heeft geen functie gehad voor de warmte-afgifte. Verdamping kan slechts geschieden als de omgevende lucht waterdamp kan opnemen. De relatieve luchtvochtigheid mag dus niet te hoog zijn. Wanneer de verdamping plaats vindt in stilstaande lucht vormt zich aan de huid een grenslaag van lucht die met waterdamp is verzadigd. Voor een goede verdamping is ook voldoende stroming van de lucht vereist. Een groot probleem in de winter is dat de luchtvochtigheid hoog is en de buitenlucht weinig vocht kan opnemen. Mensen en honden kunnen hun lichaamstemperatuur verlagen door te hijgen. Zij gebruiken hun ademhalingssysteem om af te koelen. Het bloed in de luchtwegen kan dan zijn warmte afstaan aan de ingeademende lucht. Volgens de literatuur kunnen paarden dat niet omdat zij niet door hun mond kunnen ademhalen. Het panten (letterlijk hijgen) waar IJslanders vooral in de wintermaanden berucht om zijn, is mogelijk een extra manier om warmte kwijt te raken. Wetenschappelijk is dit echter nog niet bewezen. Trainen met een bontjas aan stelt zeer hoge eisen aan het thermoregulatie systeem en het is de vraag of iedere IJslander in staat is om zijn lichaamstemperatuur onder controle te houden tijdens ritten en trainingen in de wintermaanden. Wanneer de spiertemperatuur te hoog wordt (vanaf ongeveer 45 C) worden de spierenzymen die een doorslaggevende rol spelen bij het omzetten van opgeslagen energie in spierarbeid afgebroken. De hersenen die nog gevoeliger zijn voor oververhitting raken ernstig in de problemen bij een temperatuur van 42 C. In veel takken van paardensport wordt een paard uit de wedstrijd genomen als zijn rectaal gemeten lichaamstemperatuur hoger is dan 40 C. Als de thermoregulatie in de winter een probleem is, kan je overwegen je paard te scheren. Argumenten om dat te doen zijn; Je paard wordt te warm tijdens het rijden en er is een reële kans op oververhitting. Je paard komt in de problemen als hij moet opdrogen in een koude omgeving Je traint in de wintermaanden zo hard dat je paard flink zweet (is mede afhankelijk van de zweetproductie van het paard). In de 18 eeuw kampte de cavalerie met paarden die steeds meer uit conditie raakten tijdens de wintermaanden. Na het werk waren ze bezweet en het laten drogen van die natte vacht kostte zoveel energie dat de paarden niet meer herstelde van een dag werken. Realiseer je hierbij dat een paard met een tot op de huid natte vacht veel warmte verliest omdat water warmte veel makkelijker geleid dan lucht (zie geleiding). De cavalerie begon hun paarden te scheren en dat hielp. De paarden waren veel sneller droog en met een deken kon een eventueel verlies aan isolatie gecompenseerd worden. In de IJslanderwereld is scheren nog steeds not done. Een lange vacht is natuurlijk en hoort
4 bij een IJslander. Helemaal waar. Maar doe dan ook rustig aan tijdens de wintermaanden want oververhitting is ronduit gevaarlijk. Hou er daarnaast rekening mee dat een paard kwetsbaar is in de periode dat die lange vacht na het rijden moet opdrogen. Je kan een paard helpen drogen door hem een plek te geven waar hij in droog zand kan rollen. Het zand neemt vocht op en daarna schud een paard het uit zijn vacht. Droogwrijven met een handdoek of stro helpt ook. Als je paard na een rit niet direct de wei in kan maar bijvoorbeeld nog op de trailer moet; geef hem dan een deken. Fleece is handig in het gebruik (kan in de wasmachine), neemt goed vocht op (let op dat je op tijd een natte deken vervangt door een droge!) maar is niet zo warm. Wol is dat wel, neemt uitstekend vocht op en is tegelijkertijd redelijk winddicht. In de wei zijn ongevoerde ademende regendekens ideaal. Ze zijn winddicht en creëren daardoor een stilstaande grenslaag. Een paard kan langzaam op temperatuur komen en droogt veel makkelijker op. Als je besluit om een paard te scheren zorg dan dat je tenminste een goede regendeken in huis hebt. Je neemt tenslotte een deel van de natuurlijke bescherming weg. Op advies van mijn dierenarts Vanessa ben ik een jaar of 4 geleden begonnen om mijn endurance IJslanders te scheren. Januari tot maart zijn de zwaarste trainingsmaanden en een combinatie van een hoge lichaamstemperatuur tijdens de training en kletsnatte paarden na de training was voor mij de bekende druppel. In eerste instantie een laag streepmodel (alleen de onderkant van de hals en de borst; zie foto). In dat model geschoren liepen mijn paarden altijd buiten (zonder stal) en kregen ze alleen na het rijden een ademende regendeken op. Dat beviel zo goed dat ik steeds meer ben gaan scheren. Tegenwoordig scheer ik ze in de herfst in een zgn. hoog streepmodel (zie foto) waardoor ze in de wintermaanden slechts een cm vacht hebben op de geschoren plaatsen. Als ik in januari de kilometers weer ga opvoeren scheer ik eventueel de onderkant van de borst en de hals opnieuw. Aan het begin van het wedstrijdseizoen, wanneer er nog veel te veel haar aanwezig is, scheer ik opnieuw in dat hoge streepmodel. Ondanks dat ik zelfs eind maart nog scheer is dat nauwelijks tot niet te zien in de zomervacht. Vaskur op de nakeuring van een 80 km wedstrijd in juli Hier is goed te zien dat hij ondanks wat IJslands vuil en een restje van zijn startnummer een mooie zomervacht heeft. Samenvatting; de uitstekende wintervacht van IJslandse paarden is ontworpen om hen warm te houden. Ondanks die vacht heeft een paard in de winter extra (ruw)voer nodig om in conditie te blijven. Het behouden of verbeteren van de conditie wordt helemaal lastig als tijdens de training de lichaamstemperatuur te hoog wordt. Spiercellen beschadigen door
5 oververhitting en presteren met een te hoge lichaamstemperatuur (> 40 C) is onverantwoord. Bijkomend probleem is dat juist in de winter, paarden enorm zweten omdat ze hun warmte slecht kwijt kunnen en je na een training een kletsnat paard hebt dat terug moet in de wei. Wanneer de vacht nat is verliest een paard veel meer warmte dan met een droge vacht en ook het laten opdrogen van de vacht kost extra energie. En al die energie kan een sportpaard beter stoppen in het herstel van een training. Door een paard te scheren los je een groot deel van het warmteafvoer probleem op. Voor geschoren paarden geldt overigens net als voor ongeschoren paarden met een natte (bezwete) vacht; zorg dat ze warm blijven en help ze waar nodig door ze droog te wrijven, met een goede deken en voldoende ruwvoer. Tonkie Collée (inspannings fysioloog) Literatuur: Bernards en Bouman. Fysiologie van de mens.1990 Budiansky. The nature of Horses Marlin en Nankervis: Equine exercise physiology How horses keep warm. Auteur onbekend. Kathy Anderson. Winter care for horses. Morgan et al. The effect of coat clipping on thermoregulation during intense exercise in trotters Gonzales-Alonso et al. Influence of body temperature on the development of fatigue during prolonged exercise in the heat Meer weten over scheren en scheermodellen:
1. Temperatuurregeling
1. Temperatuurregeling Afb. 1 Als je het warm hebt, wordt je gezicht rood. Dit komt doordat de bloedvaatjes net onder je huid wijder worden doordat bepaalde spieren zich samentrekken. Zo staat je lichaam
Nadere informatie1. Temperatuurregeling
1. Temperatuurregeling Afb. 1 Als je het warm hebt, wordt je gezicht rood. Dit komt doordat de bloedvaatjes net onder je huid wijder worden doordat bepaalde spieren zich samentrekken. Zo staat je lichaam
Nadere informatieKlimaatbeheersing (2)
Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) Uitgave 2016 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur
Nadere informatieHet lichaam maakt teveel warmte aan of raakt te weinig warmte kwijt.
Leerbladen EHBO Hoofdstuk 1 + 7 + 8 Herhaling Hoofdstuk 1: 5 belangrijke punten: 1) Let op gevaar! van jezelf, omstanders en slachtoffer(s). Als het niet veilig is, kan je niet helpen. 2) Ga na wat er
Nadere informatieDe echte endurance begint pas bij 80 km.
De echte endurance begint pas bij 80 km. In de wandelgangen hoor je wel eens de uitspraak; de echte endurance begint pas bij 80 km. Vanuit fysiologisch oogpunt een waarheid als een koe. De theorie. In
Nadere informatieIn dit document leggen we uit hoe isolatie werkt en hoe INSUL8eco werkt in uw gebouw.
De basis van isolatie en hoe INSULd8eco werkt in uw gebouw In dit document leggen we uit hoe isolatie werkt en hoe INSUL8eco werkt in uw gebouw. Om de werking van onze isolatie oplossing goed te begrijpen,
Nadere informatieHebben de paarden het nu koud? Rik Steijn (Stal Mansour)
Hebben de paarden het nu koud? Rik Steijn (Stal Mansour) De paarden bij Stal Mansour stonden eerst allemaal op box. Vorig jaar is al een jaar proef gedraaid, om ze zonder dekens de winter door te laten
Nadere informatieProf. Dr. H.A.M. (Hein) Daanen. Warm Aanbevolen. Defensie en Veiligheid. Faculteit Bewegingswetenschappen, VU Amsterdam
Prof. Dr. H.A.M. (Hein) Daanen Warm Aanbevolen Defensie en Veiligheid Faculteit Bewegingswetenschappen, VU Amsterdam Overzicht TNO Thermoregulatie Warmtebalans Problemen met kou en hitte Normen 2 TNO is
Nadere informatieKlimaatbeheersing (3)
Klimaatbeheersing (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Het airco-koelproces als kringloopproces 1.1 Het ph-diagram Het koelproces zoals in de auto-airco plaatsvindt maakt gebruik van de toestandsverandering
Nadere informatieKlimaatbeheersing (2)
Klimaatbeheersing (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-808907-6-3) 1 Natuurkundige begrippen 1.1 Warmte () Warmte is een vorm van energie welke tussen twee lichamen met een verschillende temperatuur kan worden
Nadere informatieOpgave 1 Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden.
Uitwerkingen Een ideaal gas is een gas waarvan de moleculen elkaar niet aantrekken en bovendien als puntmassa s opgevat kunnen worden. Opmerking: in een ideaal gas hebben de moleculen wel een massa. Alleen
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton)
Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting door een scholier 1404 woorden 25 augustus 2003 5,4 75 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Verwarmen en isoleren Warmte en energie 2.1 Energievraag
Nadere informatieDuurzaam waterafstotende behandeling van de buitenstof om water eenvoudig te laten weglopen.
Elke steek en vezel is uitgevoerd met de nieuwste technologie om u de beste prestaties en het beste comfort te geven: waterdicht, ademend, vochtopnemend en beschermend tegen de zon. Hieronder de technische
Nadere informatieWat gebeurt er als de hond onvoldoende zijn warmte kwijt kan?
JE LABRADOR IN DE ZOMER In de zomer hopen we natuurlijk op prachtig weer met tropische temperaturen. We moeten echter tijdens deze warme dagen met temperaturen boven de 20 graden Celsius letten op onze
Nadere informatieThema 2 Materiaal uit de natuur
Naut samenvatting groep 6 Mijn Malmberg Thema 2 Materiaal uit de natuur Samenvatting Drie maal water Water kan veranderen van ijs in waterdamp. En waterdamp en ijs kunnen weer veranderen in water. Water
Nadere informatieHittestress, hoe ventileren?
Hittestress, hoe ventileren? Hittestress kan de melkproductie sterk verminderen. Bovendien krijgen de koeien last van gezondheidsproblemen zoals bijvoorbeeld pensverzuring en een negatieve energiebalans.
Nadere informatieWat betekent de herfst voor de paarden? Agenda
Subscribe Past Issues Nieuwsbrief Oktober 2017 Welkom bij de tweede gezamenlijke nieuwsbrief van Anna Zeinstra en Epifanie-coaching. In deze nieuwsbrief staat het thema herfst centraal. Waar kun je met
Nadere informatieFasen: de die toestanden waarin je water (en veel andere stoffen) kunt tegenkomen.
Samenvatting door een scholier 873 woorden 2 maart 2016 7,6 37 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Nova Hoofdstuk 3 1. fasen en fase-overgangen Water komt voor als: - vaste stof (ijs) - vloeistof (vloeibaar
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 4
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 4 Samenvatting door L. 1264 woorden 2 juli 2014 3,9 15 keer beoordeeld Vak NaSk 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school. Om iets te verwarmen heb je
Nadere informatieEen glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?
Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt
Nadere informatieThema van de maand September 2009
Thema van de maand September 2009 "Een goede huisvesting voor je ezel" Omdat wij zelf druk bezig zijn om het voor onze meiden allemaal in orde te maken, wil ik deze maand verder ingaan op het thema huisvesting.
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3: energie en warmte
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3: energie en warmte Samenvatting door E. 1500 woorden 6 maart 2014 5,7 16 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde Energie en warmte 3.1 warmte
Nadere informatieDe een heeft het warm, de ander te warm en de ander heeft het veel te warm, en dat in dezelfde werkruimte.
Hittestress: werken en warm weer Inleiding De een heeft het warm, de ander te warm en de ander heeft het veel te warm, en dat in dezelfde werkruimte. De gevoelstemperatuur wordt, behalve door de luchttemperatuur
Nadere informatieLuchtvochtigheid. maximale luchtvochtigheid; relatieve luchtvochtigheid; vochtdeficit. Absolute luchtvochtigheid (AV)
Luchtvochtigheid Luchtvochtigheid is belangrijk voor de groei. Een te hoge luchtvochtigheid betekent geringe verdampingsmogelijkheden voor de plant. De plant neemt dan niet zoveel water op en dus ook minder
Nadere informatieDierenArtsenCentrum Noordwolde Najaar 2011
DierenArtsenCentrum Noordwolde Najaar 2011 Beste paardeneigenaar, De avonden zijn alweer langer, dat betekent dat het hoognodig tijd is voor de paarden najaarsnieuwsbrief van DAC Noordwolde. Afgelopen
Nadere informatieHet begin van de winter
WINTER 21 december WINTER 2 Het begin van de winter Vanaf 21 juni worden de dagen weer langzaam korter. De zomer duurt tot 22 of 23 september. Dan zijn de dag en de nacht overal even lang. Met andere woorden:
Nadere informatieKOUDE EN VOEDING. Medische Commissie Mieke Acda & Rianne van der Spek. 16 november 2014
KOUDE EN VOEDING Medische Commissie medisch@nkbv.nl Mieke Acda & Rianne van der Spek 16 november 2014 MEDCOM? Gezondheid in de bergen promoten praatjes en workshops kenniscentrum NKBV.nl hoogtelijn facebook
Nadere informatiedons Lin-o-Lux. Voor de luxe van het mooiste linnen.
Het belangrijkste onderdeel van een dekbed is de vulling. En die kunt u nu net niet zien. Een donzen dekbed kopen is dus een kwestie van vertrouwen... Alleen bij gebruik van topkwaliteit dons bent u verzekerd
Nadere informatieGefeliciteerd met uw vernieuwde woning!
Gefeliciteerd met uw vernieuwde woning! Verbeteringen aan uw woning Condens aan de buitenkant: Gefeliciteerd met uw vernieuwde woning! De verbeteringen die we hebben doorgevoerd verschillen per woning,
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4 Samenvatting door Jel 1075 woorden 17 maart 2018 8 3 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school.
Nadere informatieAls we het hebben over onderkoeling worden twee typen onderscheiden
Onderkoeling Inleiding De normale lichaamstemperatuur van de mens is 36,9º Celsius Om zeker te zijn van lichamelijke en geestelijke fitheid moet de temperatuur op dit peil worden gehandhaafd, met een marge
Nadere informatiebij een examen de antwoorden van iemand anders proberen te lezen en te gebruiken
Woordenlijst Thema 3 aandoen aankomen aanraden aantrekken afkijken aflopen afsluiten afzeggen aldus ANWB (de) behoren tot bewolkt bibberen blauw van de kou blazen bliksem (de) botsen branden deskundige
Nadere informatie7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd.
Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april 2017 7,5 15 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand paragraaf 2 klimaten wereldwijd breedteligging: de afstand van een plaats tot de evenaar in
Nadere informatieEnergie systemen v/h lichaam. Door: Theo Baks, Hennie Lensink
Energie systemen v/h lichaam Door: Theo Baks, Hennie Lensink DATUM: 21-2-2014 Inleiding De bloedglucose van een gezond lichaam zit tussen 4/9 mmol/l lactaat. Net als vuur voor verbranding zuurstof nodig
Nadere informatieNASK1 SAMENVATTING VERBRANDEN EN VERWARMEN
NASK1 SAMENVATTING VERBRANDEN EN VERWARMEN Een verbranding is de reactie tussen zuurstof en een andere stof, waarbij vuurverschijnselen waarneembaar zijn. Bij een verbrandingsreactie komt warmte vrij.
Nadere informatiePRAKTISCH DIER EN WARMTE
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n PRAKTISCH DIER EN WARMTE over houden van huisdieren In de zomer kan het nog wel eens flink warm worden, ook voor uw
Nadere informatieThema van de maand januari
Thema van de maand januari "Ezels in de winter" Deze maand wil ik het thema Ezel in de winter bespreken. Onze ezelmeiden zijn voor de eerste winter bij ons, en wij moeten natuurlijk de zorg daardoor aanpassen.
Nadere informatieDieren in de winter. Kids for Animals winter spreekbeurt. Brrr. Honden
Dieren in de winter Brrr In de winter kun jij een lekkere warme trui aantrekken. Bij dieren werkt dit anders. Sommige kunnen heel goed tegen de kou, andere minder. Het ene dier krijgt een dikke vacht,
Nadere informatieProductblad: MaGMa (paardenvrachtwagen solarium)
Het solarium is een onmisbaar onderdeel in de goede verzorging van elk paard. Door middel van een Q- line solarium kunt u uw paard behandelen met warmte voor of na een inspanning. De solaria van Q-line
Nadere informatieDeel 1 : Mechanica. 2 de jaar 2 de graad (2uur) Inhoudstafel. - a -
- a - Deel 1 : Mechanica Hoofdstuk 1: Hoofdstuk 2: Hoodstuk 3: Hoodstuk 4: Inleiding grootheden en eenheden Gebruik voorvoegsels... Wetenschappelijke notatie... Lengtematen, oppervlaktematen en inhoudsmaten...
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door J. 181 woorden 13 januari 2016 6,1 48 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra 2.1 Klimaten A Waardoor is het bij de evenaar warm? In bron
Nadere informatieH4 weer totaal.notebook. December 13, 2013. dec 4 20:10. dec 12 10:50. dec 12 11:03. dec 15 15:01. Luchtdruk. Het Weer (hoofdstuk 4)
Het Weer (hoofdstuk 4) Luchtdruk Om te begrijpen wat voor weer het is en ook wat voor weer er komt zijn een paar dingen belangrijk Luchtdruk windsnelheid en windrichting temperatuur luchtvochtigheid dec
Nadere informatie--------------------------------------------------------------------------------------------------------
17 maart 2014 Efficiënt verwarmen zonder thermische isolatie De thermische isolatie van een gebouw wordt fundamenteel geacht voor een efficiënt verwarmingssysteem. Dat is echter alleen maar zo als een
Nadere informatieDit document geeft advies over handelen bij extreme kou waardoor de Marathonschaatssport verantwoord beoefend kan worden.
2010. Dit document geeft advies over handelen bij extreme kou waardoor de Marathonschaatssport verantwoord beoefend kan worden. Een samenwerking tussen: Woord van dank Ik wil de heren Geert Groen en Rob
Nadere informatieBasis ijskennis. HLSK Seizoen 2018/2019 Rob Mulders v2.0
Basis ijskennis HLSK Seizoen 2018/2019 Rob Mulders v2.0 Deel I Krimpen, uitzetten, bevriezen en smelten Deel II Een jaar uit het leven van een Zweeds meer Deel III Warmte-afgifte en warmte-opname Deel
Nadere informatieDe massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald
Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld
Nadere informatieKlimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.
Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het
Nadere informatieClimateBooster Handleiding
ClimateBooster Handleiding Meer comfort met minder energie. Inleiding Energie besparen Met de ClimateBooster kunt u de aanvoertemperatuur van uw verwarmingsinstallatie verlagen en bespaart u ca. 10% energie
Nadere informatieInhoudsopgave Voorwoord Toiletteren van paarden De voorbereiding Het toiletteren van het hoofd Het toiletteren van de hals
INHO U DS OP G AVE Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Toiletteren van paarden... 4 Het exterieur... 4... 4 De voorbereiding... 6 Goed voorbereiden!... 6 Het vastzetten van je paard... 6 De paardenknoop: stap
Nadere informatie1 Warmteleer. 3 Om m kg water T 0 C op te warmen heb je m T 4180 J nodig. 4180 4 Het symbool staat voor verandering.
1 Warmteleer. 1 De soortelijke warmte is de warmte die je moet toevoeren om 1 kg van een stof 1 0 C op te warmen. Deze warmte moet je ook weer afvoeren om 1 kg van die stof 1 0 C af te koelen. 2 Om 2 kg
Nadere informatieMaxXfan Klimaatsontwikkelingen van de afgelopen decennia
Klimaatsontwikkelingen van de afgelopen decennia Geschreven door: Raymond van Benthem In opdracht van: Inleiding De jaren 1990, 1999 en 2000 voeren de lijst aan van warme jaren sinds 1901. Direct daarna
Nadere informatieWHITE PAPER. Hittestress. Zo blijf je gezond en productief
WHITE PAPER Hittestress Zo blijf je gezond en productief INHOUD 1. Wat is hittestress? 2. Welke regelgeving geldt er? 3. Welke factoren hebben invloed? 4. Symptomen 5. Zelf hittestress meten 6. Effectieve
Nadere informatieThema 5 Weer en klimaat
Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 5 Weer en klimaat Samenvatting Wordt het warm vandaag? De stralen van de zon zorgen voor warmte op aarde. De zon geeft niet altijd dezelfde temperatuur. Doordat
Nadere informatie5 kilometer Running Coach met Renate Wennemars
5 kilometer Running Coach met Renate Wennemars Wat leuk dat je gaat starten met de 5 kilometer Running Coach van Atletiekunie! Het trainingschema bestaat uit zes weken, wekelijks zijn er drie trainingen
Nadere informatieTentamen Warmte-overdracht
Tentamen Warmte-overdracht vakcode: 4B680 datum: 11 november 08 tijd: 14.00-17.00 uur LET OP Er zijn in totaal 4 opgaven waarvan de eerste opgave bestaat uit losse vragen. Alle opgaven tellen even zwaar
Nadere informatieWater? Hoezo water? Water! Hoezo water? Donderdag 24 mei 2018 WILDLANDS Adventure Zoo Emmen
Hoezo water? Disclosure Relatie Organisatie Financiële bijdrage : Geen Raden van Advies : Geen Overige : Geen 2 Inhoud Water? Algemene eigenschappen Chemische eigenschappen Fysische eigenschappen Water?
Nadere informatieBUILT FOR WORLD'S BEST HORSES
Het solarium is een onmisbaar onderdeel in de goede verzorging van elk paard. Door middel van een Q-line solarium kunt u uw paard behandelen met warmte voor of na een inspanning. Waarom kiest U voor een
Nadere informatieKernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen?
Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe stroomt warmte? 1. Wat gebeurt er met de temperatuur in een verwarmde kamer wanneer je het
Nadere informatieStreven naar een goed producerende koe met lange levensduur
Melkveebedrijf van nu naar... Streven naar een goed producerende koe met lange levensduur Efficiënte jongveeopfok: ALVA laag vervangings % + impact mestbeleid Preventief management: risico s vermijden
Nadere informatieVan de redactie. Orionzin Jaargang 2018 Voorjaar Pagina 1
Orionzin Jaargang 2018 Voorjaar Pagina 1 Van de redactie December 2018, het jaar is weer voorbij gevlogen. Voor je ligt de laatste Orionzin van 2018. Helaas is dit ook de allerlaatste keer dat de Orionzin
Nadere informatieBUILT FOR WORLD'S BEST HORSES
Het solarium is een onmisbaar onderdeel in de goede verzorging van elk paard. Door middel van een Q-line solarium kunt u uw paard behandelen met warmte voor of na een inspanning. De solaria van Q-line
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Zweten Inleiding Hallo allemaal ik houd mijn spreekbeurt over zweten ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik er niet zoveel over wist en het wel interessant leek ik vond het leuk om er aan te werken. Ik
Nadere informatieHittestress. Zo blijf je gezond en productief EEN PUBLICATIE VAN WHITE PAPER
EEN PUBLICATIE VAN expert in PBM en VEILIGHEIDSKLEDING WHITE PAPER Hittestress Zo blijf je gezond en productief Dit document mag zonder toestemming van Wijngaarden VeiligGoed niet met derden gedeeld worden.
Nadere informatieIn het heetst van de strijd
Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 In het heetst van de strijd Richtlijnen voor het sporten in warme en vochtige klimaten AUTEUR ACKAERT B. REDACTEUR PUT K.
Nadere informatieORIËNTATIELOOP: BEWEGEN EN GEZONDHEID
ORIËNTATIELOOP: BEWEGEN EN GEZONDHEID THEMA: DE ORGANEN WATER Ons lichaam bestaat voor gemiddeld 70 procent uit water. Voldoende water drinken is essentieel voor het menselijke lichaam, vooral wanneer
Nadere informatieWeek 1. Week 2. Dinsdag 30 60 min Dressuurmatige training Woensdag 50 min 8 km 30 min stap, tussendoor 2 x 10 min draf.
Trainingsschema tot 30 km Week 1 30 min 3 km Stap een half uur over verschillende soorten bodem. Is het paard gehoorzaam en heb je controle over het tempo? Loopt hij regelmatig en met plezier? Dan kun
Nadere informatieSamenvatting project natuur zintuigen
Samenvatting project natuur zintuigen Let op: De plaatjes hoef je niet te leren! Samenvatting van de huid Hoe voel je? In je huid zitten drukreceptoren die gestimuleerd worden door jouw vinger. Ze sturen
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:
Nadere informatieSi-1. Programma van dit semester. 1e deel stoomtabellen 2e stoomketels. Wat is koken? een verschijnsel
pvb2si Pagina 1 Si1 dinsdag 31 januari 2017 8:46 Programma van dit semester. 1e deel stoomtabellen 2e stoomketels Wat is koken? een verschijnsel dan gaat de vloeistof veranderen in damp Voorstelling: moleculen
Nadere informatieDE HUID. 1 Bouw en functie
DE HUID 1 Bouw en functie De huid is het grootste orgaan van je lichaam.het is ook een soort "visitekaartje". Vandaar dat je je huid goed moet verzorgen. Je huid beschermt je tegen beschadiging, infecties,
Nadere informatieHet hebben van een goede rugzak is van groot belang, mocht je zelf geen rugzak hebben dan kan je er 1 van ons lenen.
Materiaal Rugzak Rugzak Omschrijving Het hebben van een goede rugzak is van groot belang, mocht je zelf geen rugzak hebben dan kan je er 1 van ons lenen. Rugzakhoes Een rugzakhoes is een nylon of polyester
Nadere informatieinnovation in insulation
warmte vocht geluid 2.000 / BW / 07-2003 Bergman Grafimedia Deze uitgave is met de meeste zorg samengesteld. Eventuele wijzigingen en zetfouten ten alle tijde voorbehouden. Warmte Inleiding In de hedendaagse
Nadere informatieLeren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5
Leren voor de biologietoets Groep 8 Hoofdstuk 5 Weer of geen weer 1 Het weerbericht Het weer kan in Nederland elke dag anders zijn. Daarom luisteren en kijken wij vaak naar weerberichten op de radio en
Nadere informatie10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.
1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand
Nadere informatieHet klimaat is het gemiddelde weer in een bepaald gebied over een langere tijdsperiode. Meestal wordt hiervoor 30 jaar gebruikt.
Werken met klimaatgegevens Introductie Weer en klimaatgegevens worden gemeten. Om deze meetgegevens snel te kunnen beoordelen worden ze vaak gepresenteerd in de vorm van grafieken of kaarten. Over de hele
Nadere informatieWETENSWAARDIGHEDEN OVER DE ONTVOCHTIGERS VAN DE LONGHI
WETENSWAARDIGHEDEN OVER DE ONTVOCHTIGERS VAN DE LONGHI Ontvochtigers Ontvochtigers bestaan al vele jaren. Ze worden meestal aangeschaft in de herfst en winter wanneer het koud en vochtig is. Ook u kunt
Nadere informatieAnatomie / fysiologie. Functies van de huid. Temperatuurregulatie AFI1. Eliminatie en regulatie Warmteregulatie 1
Anatomie / fysiologie Eliminatie en regulatie Warmteregulatie 1 FHV2009 / Cxx55 7+8 / Anatomie & Fysiologie - Warmteregulatie 1 Functies van de huid FHV2009 / Cxx55 7+8 / Anatomie & Fysiologie - Warmteregulatie
Nadere informatieAdvies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling
Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben
Nadere informatie15 km Zevenheuvelenloop
15 km Zevenheuvelenloop Uitleg trainingsschema Variatie is de basis voor succes! Wil je goed voorbereid aan de start staan van jouw einddoel, dan is het volgen van een trainingsschema een zeer goed plan.
Nadere informatieVerzorging van de Newfoundlander
Wat heb je nodig: Verzorging van de Newfoundlander - shampoo - conditioner - droge handdoeken - waterblazer +/- 199 - trimtafel +/- 250 - watten voor het schoonmaken van de oren - nagelknipper +/- 9 -
Nadere informatieProtocol Oververhitting
Inleiding Oververhitting (hyperthermie, hitteletsel) ontstaat wanneer het lichaam meer warmte produceert dan dat het kan afgeven. Hierdoor kan de lichaamstemperatuur oplopen tot boven de normale waarden.
Nadere informatie7 km Zevenheuvelenloop
7 km Zevenheuvelenloop Uitleg trainingsschema Variatie is de basis voor succes! Wil je goed voorbereid aan de start staan van jouw einddoel, dan is het volgen van een trainingsschema een zeer goed plan.
Nadere informatieNaam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO
Naam: Klas: Versie A REPETITIE GASSEN EN DAMPEN 3 VWO Bij deze toets hoort een blad met enige gegevens van stoffen. OPGAVE 1 Twee Maagdenburger halve bollen zijn tegen elkaar gezet en de lucht tussen de
Nadere informatieSoms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.
Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet
Nadere informatieEen beginners handleiding om koel te blijven.
Een beginners handleiding om koel te blijven. Alles wat je moet weten om koel te blijven: - Omdat het goed is voor je gezondheid. - Omdat je er geld meer kunt besparen. INHOUD 1. Introductie 2.1. Zelf
Nadere informatieWaterkringloop hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52481 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieWaterrecreatie? je kan hooguit nat worden
Waterrecreatie? je kan hooguit nat worden Nou en??? Richtlijnen van de vereniging, preventie, zie de website Eerste Hulp, onderkoeling en oververhitting, in deze presentatie. Presentatie door: Jeannette
Nadere informatieHuid and Vacht structuur
Huid en vacht structuur pagina 1 of 5 Huid and Vacht structuur Esther van Praag, Ph.D. Konijnen worden naakt geboren, maar krijgen al snel haar. De kleur kan al bepaald worden terwijl de haren zich nog
Nadere informatiegrondwater doorgrond wat kunt u doen tegen grondwateroverlast?
grondwater doorgrond wat kunt u doen tegen grondwateroverlast? grondwater doorgrond Grondwater bestaat uit regenwater en oppervlaktewater dat in de bodem is weg gezakt en kwelwater dat onder druk uit lager
Nadere informatieKoorts & pijn. Zo zijn ze snel weer helemaal zichzelf. Verantwoord kiezen bij koorts of pijn.
Johnson & Johnson Consumer biedt een uitgebreid gamma aan voor de behandeling van koorts en pijn van je kind: Koorts & pijn op basis van paracetamol op basis van ibuprofen Verantwoord kiezen bij koorts
Nadere informatieLuchtbeweging. Door : Rene Poldervaart, Tim Stolker, Jan en Pieter Reijm
Luchtbeweging Door : Rene Poldervaart, Tim Stolker, Jan en Pieter Reijm Het verloop van de Presentatie Luchtbeweging Wat weten we van luchtbeweging in de kas Luchtbeweging door winddruk en windsnelheid
Nadere informatiefysiotherapie na een longoperatie
patiënteninformatie fysiotherapie na een longoperatie Binnenkort wordt u geopereerd aan uw long(en) of u heeft onlangs een operatie ondergaan. Waarom is fysiotherapie belangrijk na deze operatie? Hoe kunt
Nadere informatieen wat je kan doen. Koorts & pijn Wat je moet weten Krijgt je kind een aangepaste behandeling? Kinderziekten
Wat je moet weten en wat je kan doen. Koorts & pijn Kinderziekten Krijgt je kind een aangepaste behandeling? Koorts & pijn Inhoud De meest gebruikte middelen tegen koorts en pijn voor kinderen bevatten
Nadere informatieBenodigdheden bekerglas, dompelaar (aan te sluiten op lichtnet), thermometer, stopwatch
Naam: Klas: Practicum soortelijke warmte van water Benodigdheden bekerglas, dompelaar (aan te sluiten op lichtnet), thermometer, stopwatch Doel van de proef Het bepalen van de soortelijke warmte van water
Nadere informatieKoelen en opwarmen. Lennart Teunissen, PhD Saxion, Enschede
Koelen en opwarmen Lennart Teunissen, PhD Saxion, Enschede Mijn achtergrond 2 3 Het 2-compartimentenmodel Schil Huid en onderliggende structuren Temperatuur varieert met doorbloeding en omgeving Bij kamertemperatuur
Nadere informatieVan sportdrank tot napilsen
Van sportdrank tot napilsen vochtbalans rondom inspanning Marco Mensink & Jora Steennis marco.mensink@wur.nl Marco Jora indeling Waarom is de vochtbalans zo belangrijk Hoeveel vocht verlies ik Wat moet
Nadere informatiePROJECT SMARTROOF 2.0
1 Dr. ir. Gijsbert Cirkel Amsterdam, 8 sept. 2017 PROJECT SMARTROOF 2.0 VOOR EEN KOEL HOOFD EN DROGE VOETEN 2 Marineterrein Amsterdam GRONDLEGGERS Project SMARTROOF 2.0 3 Klimaatverandering: meer extreme
Nadere informatieNaam: Klas: REPETITIE STOFFEN EN MOLECULEN VWO (versie A)
Naam: Klas: REPETITIE STOFFEN EN MOLECULEN VWO (versie A) OPGAVE 1 In de figuur hiernaast zijn de zes faseovergangen genummerd. Geef de namen van deze faseovergangen. 1: 2: 3: 4: 5: 6: OPGAVE 2 Geef de
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatieIntegrated Management System
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Doel... 1 2. Toepassingsgebied... 1 3. Referentie... 1 4. Definities... 1 5. Werkinstructie... 2 5.1 Blootstelling aan extreme koude belasting... 2 5.2 Blootstelling
Nadere informatie