Conceptexamenprogramma. wiskunde C havo nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Conceptexamenprogramma. wiskunde C havo 2015. nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling"

Transcriptie

1 Conceptexamenprogramma wiskunde C havo 2015 nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

2

3 Conceptexamenprogramma wiskunde C havo 2015 juli 2012

4 Verantwoording 2012 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming van de uitgever deze uitgave geheel of gedeeltelijk te kopiëren en/of verspreiden en om afgeleid materiaal te maken dat op deze uitgave is gebaseerd. Auteur: Joke Daemen (Universiteit Utrecht), Swier Garst (R.S.G. Goeree en Overflakkee), Jos Tolboom (SLO), Heleen Traas (Emmauscollege), Piet Versnel (Da Vinci College) Informatie SLO Afdeling: Tweede fase Postbus 2041, 7500 CA Enschede Telefoon (053) Internet: AN:

5 Inhoud 1. Inleiding 5 2. Toelichting bij het programma Uitgangspunten Centraal examen, schoolexamen en domeinen Denkactiviteiten 8 3. Globale eindtermen 11 Domein A: Vaardigheden 11 Subdomein A1: Algemene vaardigheden 11 Subdomein A2: Profielspecifieke vaardigheden 11 Subdomein A3: Wiskundige vaardigheden 11 Domein B: Rekenen, tellen en kansen (80 slu) 11 Subdomein B1: Rekenen 11 Subdomein B2: Telproblemen 11 Subdomein B3: Data en kansen 11 Domein C: Verbanden (80 slu) 11 Subdomein C1: Tabellen 11 Subdomein C2: Grafieken, vergelijkingen en ongelijkheden 11 Subdomein C3: Lineaire verbanden 12 Subdomein C4: Exponentiële verbanden 12 Domein D: Beschrijvende statistiek (80 slu) 12 Subdomein D1: Representaties van data interpreteren 12 Subdomein D2: Statistische data verwerken 12 Subdomein D3: Data analyseren 12 Subdomein D4: Statistiek met ICT 12 Domein E: Vorm en ruimte (40 slu) 12 Domein F: Keuzeonderwerp (40 slu) Gedetailleerde eindtermen 13 Domein A: Vaardigheden 13 Subdomein A1: Algemene vaardigheden 13 Subdomein A2: Profielspecifieke vaardigheden 13 Subdomein A3: Wiskundige vaardigheden 13 Domein B: Rekenen, tellen en kansen (80 slu) 14 Subdomein B1: Rekenen 14 Subdomein B2: Telproblemen 14 Subdomein B3: Data en kansen 14 Domein C: Verbanden (80 slu) 14 Subdomein C1: Tabellen 14 Subdomein C2: Grafieken, vergelijkingen en ongelijkheden 15 Subdomein C3: Lineaire verbanden 15 Subdomein C4: Exponentiële verbanden 15 Domein D: Beschrijvende statistiek (80 slu) 16 Subdomein D1: Representaties van data interpreteren 16 Subdomein D2: Statistische data verwerken 16 Subdomein D3: Data analyseren 16 Subdomein D4: Statistiek met ICT 17

6 Domein E: Vorm en ruimte (40 slu) 17 Domein F: Keuzeonderwerp (40 slu) 17

7 1. Inleiding Dit conceptexamenprogramma bestaat uit: Toelichting op het examenprogramma In de toelichting op het programma worden verbanden tussen vakinhouden, de onderscheiden denkactiviteiten en het gebruik van ICT aangegeven. Tevens bevat de toelichting voorstellen voor de verdeling van de stof over Centraal examen (CE) en Schoolexamen (SE) en van de beschikbare studielastuur (slu) over de verschillende domeinen. Globale eindtermen De globale eindtermen vormen het formele examenprogramma. Gedetailleerde eindtermen De gedetailleerde eindtermen zijn uitwerkingen van de globale eindtermen ten behoeve van de syllabuscommissie, auteurs van handreikingen en schoolmethoden en andere belangstellenden. 5

8

9 2. Toelichting bij het programma 2.1 Uitgangspunten Bij de samenstelling van het programma zijn de volgende uitgangspunten richtinggevend geweest. De doelgroep van dit vak wordt gevormd door leerlingen die het profiel CM volgen. Wiskunde C bereidt voor op de hbo studies in de sectoren gezondheidszorg, kunst, pedagogisch, sociaal-agogische. Het programma richt zich minder op het reproduceren van technieken en meer op algemene wiskundige en statistische vorming, in samenhang met de historische en culturele plaats van wiskunde in wetenschap en maatschappij. Het C-karakter van dit programma wordt mede geborgd door de keuze van de toepassingen (probleemsituaties of contexten), met name in de domeinen C (Verbanden) en D (Beschrijvende statistiek), die aansluiten bij de andere profielvakken. Daarnaast heeft dit vak een algemeen vormende waarde doordat het leerlingen voorbereidt op een (informatie)maatschappij en hen leert in verschillende situaties wiskundige aspecten te herkennen, te interpreteren en te gebruiken. In domein E: Vorm en ruimte, vinden meetkundige principes hun plaats in toepassingen in de maatschappij, architectuur en de beeldende kunst. De competenties als genoemd in het RKR niveau 3F zijn ondergebracht in subdomein B1. Toelichting bij domein D: Beschrijvende statistiek: basisidee was om realistische problemen en datasets tezamen met ICT gebruik prominent in het programma op te nemen, maar buiten het CE te houden. Het subdomein D4 staat nu parallel geschakeld met D1-D3. Er wordt vanuit gegaan, dat data vaak in digitale bestanden gegeven is en met behulp van ICT verwerkt wordt. Het is niet de bedoeling dat met-de-hand rekenen aan kengetallen uit D1-D3 binnen het CE terecht komt, maar wel dat de leerling bekend is met de opzet van die berekeningsmethoden. De kunst is om daar op het CE ook geschikte vragen over te kunnen stellen. Het verplichten van D4 in het SE heeft impliciet tot gevolg, dat het gehele domein D een rol moet spelen in het SE. Als havo wiskunde A statistiek verandert, moeten de consequenties hiervan voor havo wiskunde C worden bekeken. Bij het examen is het gebruik van een wetenschappelijke (niet grafische) rekenmachine voldoende. 2.2 Centraal examen, schoolexamen en domeinen Het examenprogramma bestaat uit 320 studielastuur (slu), verdeeld over de volgende domeinen: Domein A: Vaardigheden Domein B: Rekenen, tellen en kansen 80 slu Domein C: Verbanden 80 slu Domein D: Beschrijvende statistiek 80 slu Domein E : Vorm en ruimte 40 slu Domein F: Keuzeonderwerpen 40 slu Totaal: 320 slu 7

10 Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het centraal examen Het centraal examen heeft betrekking op de domeinen C, D en E, in combinatie met de vaardigheden uit domein A. Het College van Examens (CvE) stelt het aantal en de tijdsduur van de zittingen van het centraal examen vast. Het CvE maakt indien nodig een specificatie bekend van de examenstof van het centraal examen. Het schoolexamen Het schoolexamen heeft tenminste betrekking op de domeinen A, B en F en indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: een of meer domeinen of subdomeinen waarop het centraal examen betrekking heeft; indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: andere vak onderdelen, die per kandidaat kunnen verschillen. Relaties tussen (sub)domeinen en examenvorm (Sub)Domein Verplicht in CE Verplicht in SE Optioneel in SE A: Vaardigheden x x B: Rekenen, tellen en kansen x C: Verbanden x x D1: Representaties van data x v D2: Statistische data verwerken x v D3: Data analyseren x v D4: Statistiek met ICT x E: Vorm en ruimte x x F: Keuzeonderwerp x V: voor de aspecten die samenhangen met D4 2.3 Denkactiviteiten In het visiedocument van ctwo Rijk aan betekenis zijn denkactiviteiten geformuleerd die gelden als kernactiviteiten in het nieuwe examenprogramma. Deze denkactiviteiten zijn richtinggevend voor de concrete invulling van de verschillende onderdelen in het nieuwe programma. In de volgende tabel zijn de afzonderlijke denkactiviteiten gekoppeld aan de verschillende domeinen. Daarbij zijn de volgende afkortingen gebruikt en zijn de bijbehorende eindtermen van domein A tussen haakjes gezet: Mo - Al = Modelleren en algebraïseren (eindterm A2) Or - St = Ordenen en structureren (eindterm A1) An - Pr = Analytisch denken en probleemoplossen (eindterm A2 en A3) Fo = Formules manipuleren (eindterm A3) Ab = Abstraheren (eindterm A3) Lo = Logisch redeneren (eindterm A3) 8

11 In onderstaande kruisjeslijst zijn de afzonderlijke denkactiviteiten gekoppeld aan de verschillende domeinen en bijbehorende eindtermen. (Sub)Domein Mo Al Or - St An - Pr Fo Ab Lo B2: Tellen x B3: Data en kansen x x x C: Verbanden x x x x D1: Representaties van data interpreteren x D2: Statistische data verwerken x x D3: Data analyseren x x x D4: Statistiek met ICT x x x x x E: Vorm en ruimte x x 9

12

13 3. Globale eindtermen Domein A: Vaardigheden Subdomein A1: Algemene vaardigheden De eindterm in dit subdomein heeft betrekking op vaardigheden die van belang zijn voor alle examenvakken, wiskunde C in het bijzonder. 1 De kandidaat heeft kennis van de rol van wiskunde in de maatschappij, kan hierover gericht informatie verzamelen en de resultaten communiceren met anderen. Subdomein A2: Profielspecifieke vaardigheden De eindterm in dit subdomein heeft betrekking op vaardigheden die van belang zijn voor de profielvakken waarin de kandidaat examen doet, wiskunde C in het bijzonder. 2 De kandidaat kan een profielspecifieke probleemsituatie in wiskundige termen analyseren, oplossen en het resultaat naar de betrokken context terugvertalen. Subdomein A3: Wiskundige vaardigheden De eindterm in dit subdomein heeft betrekking op vaardigheden die specifiek van belang zijn voor het programma wiskunde C havo. 3 De kandidaat beheerst de bij het examenprogramma passende wiskundige vaardigheden te weten modelleren en algebraïseren, ordenen, structureren, analystisch denken en probleem oplossen, formules manipuleren, abstraheren, en logisch redeneren - en kan daarbij ICT functioneel gebruiken. Domein B: Rekenen, tellen en kansen (80 slu) Subdomein B1: Rekenen 4 De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met getallen en daarbij gebruik maken van de rekenkundige basisbewerkingen. Subdomein B2: Telproblemen 6 De kandidaat kan telproblemen oplossen, onder andere door structureren en schematiseren. Subdomein B3: Data en kansen 7 De kandidaat kan bij een toevalsproces de waarschijnlijkheid (kans) van een bepaalde uitkomst of gebeurtenis berekenen of inschatten. Domein C: Verbanden (80 slu) Subdomein C1: Tabellen 8 De kandidaat kan een tabel opstellen, er waarden uit aflezen en interpreteren op basis van gegevens uit een tekst, een grafiek, een formule of andere tabellen. Subdomein C2: Grafieken, vergelijkingen en ongelijkheden 11

14 9 De kandidaat kan een grafiek tekenen, aflezen en interpreteren op basis van gegevens uit een tekst, een tabel, een formule of andere grafieken. Subdomein C3: Lineaire verbanden 10 De kandidaat kan bij een lineair verband een formule opstellen en een grafiek tekenen, met lineaire verbanden berekeningen uitvoeren zoals interpolatie en extrapolatie, lineaire vergelijkingen oplossen en uitkomsten toepassen in profielspecifieke situaties. Subdomein C4: Exponentiële verbanden 11 De kandidaat kan exponentiële verbanden herkennen, met formules beschrijven, in grafieken weergeven en er berekeningen aan uitvoeren. Domein D: Beschrijvende statistiek (80 slu) Subdomein D1: Representaties van data interpreteren 12 De kandidaat kan data die op diverse manieren zijn gerepresenteerd en/of samengevat interpreteren en beoordelen op relevantie. Subdomein D2: Statistische data verwerken 13 De kandidaat kan statistische data verwerken, organiseren, bewerken, weergeven in grafieken, tabellen en diagrammen, en samenvatten met geschikte centrum- en spreidingsmaten. Subdomein D3: Data analyseren 14 De kandidaat kan bij een probleemstelling die zich leent voor een statistische aanpak het soort probleem herkennen en data verzamelen en analyseren om antwoord op de probleemstelling te verkrijgen. Subdomein D4: Statistiek met ICT 15 De kandidaat beheerst het statistisch ICT-gebruik ter ondersteuning van de vaardigheden als beschreven in de subdomeinen D1, D2 en D3. Domein E: Vorm en ruimte (40 slu) 16 De kandidaat kan in profielspecifieke toepassingen van een meetkundig object aanzichten maken, er berekeningen aan uitvoeren en conclusies trekken over vorm en oppervlakte van zo'n object. Domein F: Keuzeonderwerp (40 slu) 12

15 4. Gedetailleerde eindtermen Domein A: Vaardigheden Subdomein A1: Algemene vaardigheden De eindterm in dit subdomein heeft betrekking op vaardigheden die van belang zijn voor alle examenvakken, wiskunde C in het bijzonder. 1 De kandidaat heeft kennis van de rol van wiskunde in de maatschappij, kan hierover gericht informatie verzamelen en de resultaten communiceren met anderen. 1.1 doelgericht informatie zoeken, beoordelen, selecteren en verwerken; 1.2 adequaat schriftelijk, mondeling en digitaal communiceren over onderwerpen uit de wiskunde; 1.3 bij het verwerven van vakkennis en vakvaardigheden reflecteren op eigen belangstelling, motivatie en leerproces; 1.4 toepassingen en effecten van wiskunde in het dagelijks leven en in verschillende vervolgopleidingen en beroepssituaties herkennen en benoemen. Subdomein A2: Profielspecifieke vaardigheden De eindterm in dit subdomein heeft betrekking op vaardigheden die van belang zijn voor de profielvakken waarin de kandidaat examen doet, wiskunde C in het bijzonder. 2 De kandidaat kan een profielspecifieke probleemsituatie in wiskundige termen analyseren, oplossen en het resultaat naar de betrokken context terugvertalen. 2.1 een profielspecifieke probleemsituatie interpreteren, structureren en vertalen naar een model waarin wiskundig gereedschap kan worden ingezet; 2.2 wiskundige methoden en modellen toepassen op profielspecifieke probleemsituaties; 2.3 de resultaten van de wiskundige behandeling terugvertalen naar de context. Subdomein A3: Wiskundige vaardigheden De eindterm in dit subdomein heeft betrekking op vaardigheden die specifiek van belang zijn voor het programma wiskunde C havo. 3 De kandidaat beheerst de bij het examenprogramma passende rekenkundige, algebraïsche en deductieve vaardigheden en kan de bewerkingen uitvoeren zonder ICT en waar nodig met ICT-hulpmiddelen. De kandidaat: 3.1 beheerst de regels van de rekenkunde; 3.2 kan waar nodig ICT-middelen inzetten om omvangrijke of rekenintensieve problemen aan te pakken; 3.3 kan de correctheid van redeneringen verifiëren; 3.4 heeft inzicht in wiskundige notaties en formules en kan daarmee kwalitatief redeneren; 3.5 kan een oplossingsstrategie kiezen, deze correct toepassen en de gevonden oplossing controleren op wiskundige juistheid. 13

16 Domein B: Rekenen, tellen en kansen (80 slu) Subdomein B1: Rekenen 4 De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met getallen en daarbij gebruik maken van de rekenkundige basisbewerkingen. 4.1 berekeningen maken waarbij gebruik gemaakt wordt van verschillende rekenregels, inclusief die van machten en wortels; 4.2 berekeningen maken met verhoudingen en breuken; 4.3 werken met haakjes en vereenvoudigen door haakjes wegwerken; 4.4 met behulp van hoofdrekenen schattingen maken van uitkomsten; 4.5 gebruik maken van de begrippen absoluut en relatief en van rekenen met procenten; 4.6 de relatie leggen tussen breuken, decimale notatie en afrondingen; 4.7 rekenen met oppervlakte, volume en schaalverdeling. Subdomein B2: Telproblemen 6 De kandidaat kan telproblemen oplossen, onder andere door structureren en schematiseren. 6.1 telproblemen structureren en schematiseren met behulp van bijvoorbeeld boomdiagram, wegendiagram, rooster en hiermee basisberekeningen maken. Subdomein B3: Data en kansen 7 De kandidaat kan bij een toevalsproces de waarschijnlijkheid (kans) van een bepaalde uitkomst of gebeurtenis berekenen of inschatten. 7.1 een kans berekenen uit een frequentieverdeling; 7.2 bij een kansproces met even waarschijnlijke elementaire uitkomsten een kans berekenen via systematisch tellen; 7.3 een in een situatie beschreven kansprobleem analyseren, visualiseren met een schema of diagram en kansen berekenen. Domein C: Verbanden (80 slu) Subdomein C1: Tabellen 8 De kandidaat kan een tabel opstellen, er waarden uit aflezen en interpreteren op basis van gegevens uit een tekst, een grafiek, een formule of andere tabellen. 8.1 in een situatie de relevante variabelen vaststellen en daarmee een bij die situatie passende tabel opstellen of grafisch representeren; 8.2 bijzonderheden van een tabel beschrijven met woorden, waarden er uit aflezen en daaruit conclusies trekken; 8.3 twee of meer tabellen van eenzelfde variabele vergelijken en conclusies trekken over de situaties die deze tabellen beschrijven; 8.4 een tabel in verband brengen met een grafiek, formule of tekst; 8.5 een tabel opstellen aan de hand van andere tabellen, een grafiek, een formule of een tekst. 14

17 Subdomein C2: Grafieken, vergelijkingen en ongelijkheden 9 De kandidaat kan een grafiek tekenen, aflezen en interpreteren op basis van gegevens uit een tekst, een tabel, een formule of andere grafieken. 9.1 de formules y ax ben x y b g herkennen en gebruiken; 9.2 in een situatie de relevante variabelen vaststellen en daarmee een bij die situatie passende grafiek tekenen; 9.3 bijzonderheden van een grafiek beschrijven met woorden, bijvoorbeeld vaststellen of er bij een gegeven grafiek sprake is van schommeling, periodiciteit of trend; 9.4 waarden aflezen uit een grafiek en daaruit conclusies trekken; 9.5 aangepaste schaalverdelingen, bijvoorbeeld niet-lineaire, aflezen; 9.6 een grafiek tekenen aan de hand van andere grafieken, een tabel, een formule of een tekst; 9.7 een globale grafiek tekenen, interpreteren en ermee redeneren; 9.8 interpoleren en extrapoleren op grond van een gegeven grafiek; 9.9 twee of meer grafieken vergelijken en conclusies trekken over de situaties die deze grafieken beschrijven; 9.10 kenmerken beschrijven van grafieken en van formules van eenzelfde type; 9.11 snijpunten van grafieken aflezen, bepalen en interpreteren binnen de gegeven situatie; 9.12 conclusies trekken uit grafieken in verband met ongelijkheden; 9.13 vaststellen op welke intervallen er sprake is van een constant, een stijgend of een dalend verloop van een grafiek. Subdomein C3: Lineaire verbanden 10 De kandidaat kan bij een lineair verband een formule opstellen en een grafiek tekenen, met lineaire verbanden berekeningen uitvoeren zoals interpolatie en extrapolatie, lineaire vergelijkingen oplossen en uitkomsten toepassen in profielspecifieke situaties grafieken tekenen en interpreteren bij formules van de vorm y ax b ; 10.2 een formule opstellen bij een lineair verband dat in een tabel, grafiek of tekst gegeven is; 10.3 waarden vinden door lineaire interpolatie en extrapolatie; 10.4 het snijpunt van twee lijnen berekenen, interpreteren en daarover conclusies trekken binnen een profielspecifieke toepassing. Subdomein C4: Exponentiële verbanden 11 De kandidaat kan exponentiële verbanden herkennen, met formules beschrijven, in grafieken weergeven en er berekeningen aan uitvoeren vanuit een tabel vaststellen of een groeiproces bij benadering exponentieel verloopt; 11.2 met beginwaarde en groeifactor of groeipercentage berekeningen uitvoeren; 11.3 een formule opstellen bij een exponentieel verband tussen twee grootheden bij een gegeven waarde en een gegeven groeifactor / groeipercentage; 11.4 grafieken tekenen en interpreteren bij formules van het type x y b g. 15

18 Domein D: Beschrijvende statistiek (80 slu) Subdomein D1: Representaties van data interpreteren 12 De kandidaat kan data die op diverse manieren zijn gerepresenteerd en/of samengevat interpreteren en beoordelen op relevantie een gegeven grafische voorstelling kritisch beoordelen; 12.2 aangeven of bij een gegeven grafische voorstelling sprake is van suggestie of misleiding; 12.3 aangeven of een gegeven grafische voorstelling zinvol is voor het doel waartoe deze is gemaakt; 12.4 beschrijven wat representativiteit van een steekproef inhoudt; 12.5 de begrippen centrum en spreiding op waarde interpreteren en aangeven of deze zinvol zijn gebruikt; 12.6 aangeven of uitspraken bij een statistische representatie voldoende zijn onderbouwd; 12.7 relevante informatie afleiden uit gegeven representaties en/of samenvattingen. Subdomein D2: Statistische data verwerken 13 De kandidaat kan statistische data verwerken, organiseren, bewerken, weergeven in spreidingsmaten de organisatie van een dataset beoordelen en de data benoemen op type en meetniveau (zonder formele terminologie); 13.2 uit gegeven data andere data afleiden, bijvoorbeeld met behulp van een formule; 13.3 gegeven data groeperen op een kenmerk; 13.4 de data van één variabele, ook relatief en/of ingedeeld in klassen, weergeven in een (cumulatieve) frequentietabel en in een geschikte grafische voorstelling; 13.5 een verdeling van een variabele karakteriseren met een geschikte centrummaat (gemiddelde, mediaan of modus) en spreidingsmaat (kwartielafstand of standaardafwijking); 13.6 de samenhang tussen statistische variabelen beschrijven met behulp van een kruistabel of puntenwolk en deze interpreteren. Subdomein D3: Data analyseren 14 De kandidaat kan bij een probleemstelling die zich leent voor een statistische aanpak het soort probleem herkennen en data verzamelen en analyseren om antwoord op de probleemstelling te verkrijgen bij een probleem aangeven hoe hierover informatieve data kunnen worden verkregen, daarbij de variabelen vaststellen, en aangeven van welk type die zijn; 14.2 bij een gegeven statistisch probleem de populatie aangeven, een gegeven steekproef beoordelen en een geschikte (representatieve/aselecte) steekproef samenstellen en verwerken; 14.3 bij een probleemsituatie statistische data produceren, bijvoorbeeld door middel van een enquête en deze verwerken om een vraagstelling te beantwoorden; 14.4 statistische data vergelijken met behulp van geschikte maten en daarvan de relevantie beoordelen (bijvoorbeeld de verschilmaat en effectgrootte); 14.5 bij het vergelijken van de scores op een variabele bij twee of meer groepen of bij een relatie tussen twee variabelen de data weergeven in een kruistabel of een passende grafiek en deze kritisch beoordelen. 16

19 Subdomein D4: Statistiek met ICT 15 De kandidaat beheerst het statistisch ICT-gebruik ter ondersteuning van de vaardigheden als beschreven in de subdomeinen D1, D2 en D3. Domein E: Vorm en ruimte (40 slu) 16 De kandidaat kan in profielspecifieke toepassingen van een meetkundig object aanzichten maken, er berekeningen aan uitvoeren en conclusies trekken over vorm en oppervlakte van zo'n object meetkundige aspecten, zoals vorm, gelijkvormigheid en symmetrie herkennen in kunstwerken; 16.2 aanzichten maken van eenvoudige ruimtefiguren; 16.3 bij ruimtelijke objecten een zinvolle schatting maken van de oppervlakte; 16.4 vlakvullingen en specifieke kenmerken herkennen en beschrijven; 16.5 de gevolgen van een vergroting van lengten beredeneren voor de vergroting van de oppervlakte en het volume; 16.6 begrippen en methoden uit dit domein hanteren in beeldende, architectonische en kunsthistorische context. Domein F: Keuzeonderwerp (40 slu) In dit domein kiest de leerling een verbreding die is gericht op een van de voor C/M specifieke vervolgopleidingen. Een eerste inventarisatie aan mogelijke modules leverde onderwerpen op als: a. Rekenen in het vervolgonderwijs, van 3F naar 3S (Rekenvoort materiaal/zelfstudie/ pabo, hbo-v). b. Wiskunde in cultuurhistorisch perspectief. c. Wiskunde in de media (journalistiek, logisch redeneren). d. Wiskunde in VWO (modules uit 4-vwo, geschiedenis van het getal, logisch redeneren, vorm en ruimte). 17

20

21

22 SLO Postbus CA Enschede T F E info@slo.nl

Voorstel examenprogramma Wiskunde C havo 2015

Voorstel examenprogramma Wiskunde C havo 2015 Voorstel examenprogramma Wiskunde C havo 2015 ctwo 13 november 2012 Inleiding Dit voorstel bestaat uit: Toelichting op het examenprogramma In de toelichting op het programma worden verbanden tussen vakinhouden,

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde A definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde A definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde A definitieve versie 20 februari 2009 1 20 februari 2009 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde A Het examenprogramma voor havo wiskunde A

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 7228 14 maart 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 februari 2014, nr. VO/599178,

Nadere informatie

Domein A: Vaardigheden

Domein A: Vaardigheden Examenprogramma Wiskunde A havo Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Algebra en tellen

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020 WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020 Versie: 2 april 2019 De vakinformatie is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Leerstof voortentamen wiskunde A. 1. Het voortentamen wiskunde A

Leerstof voortentamen wiskunde A. 1. Het voortentamen wiskunde A Leerstof voortentamen wiskunde A In dit document wordt de leerstof beschreven van het programma van het voortentamen wiskunde A op havo niveau te beginnen met het voortentamen van december 2017. Deze specificatie

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D havo

Examenprogramma wiskunde D havo Examenprogramma wiskunde D havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 havo wiskunde A

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 havo wiskunde A 3 september 2007 Dit conceptexamenprogramma bestaat uit 1. Inleiding 2. Examenprogramma 3. Toelichting op eindtermen 1. Inleiding Voor u ligt het examenprogramma voor. Dit programma is gericht op de leerlingen

Nadere informatie

begin van document Eindtermen havo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie

begin van document Eindtermen havo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie begin van document Eindtermen havo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie Domein Subdomein in CE moet in SE A A1: Informatievaardigheden X X Vaardigheden A2:

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D vwo

Examenprogramma wiskunde D vwo Examenprogramma wiskunde D vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde D definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde D definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde D definitieve versie 20 februari 2009 1 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde D Wiskunde D voor havo is een profielkeuzevak binnen het profiel

Nadere informatie

Leerstof voortentamen wiskunde A. 1. Het voortentamen wiskunde A

Leerstof voortentamen wiskunde A. 1. Het voortentamen wiskunde A Leerstof voortentamen wiskunde A In dit document wordt de leerstof beschreven van het programma van het voortentamen wiskunde A op havo niveau te beginnen met het voortentamen van juli 2016. Deze specificatie

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde C definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde C definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde C definitieve versie 20 februari 2009 0 ctwo CONCEPTEAMENPROGRAMMA 2014 vwo wiskunde C Het examenprogramma voor vwo wiskunde C is gericht op de leerlingen

Nadere informatie

Het examenprogramma wiskunde A havo

Het examenprogramma wiskunde A havo Het examenprogramma wiskunde A havo Conferentie Hallo HBO, hier HAVO, 28 september 2016 Eindrapport van de vernieuwingscommissie ctwo: Wiskunde A op havo bereidt voor op hbo-opleidingen in met name de

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde D definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde D definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde D definitieve versie 20 februari 2009 1 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 vwo wiskunde D Het examenprogramma voor vwo wiskunde D is gericht op de leerlingen

Nadere informatie

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde A

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde A 20 februari 2009 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde A Het examenprogramma voor havo wiskunde A is gericht op de leerlingen in de profielen Economie en Maatschappij en Natuur en Gezondheid en

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde A definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde A definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde A definitieve versie 20 februari 2009 1 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 vwo wiskunde A Het examenprogramma voor vwo wiskunde A is gericht op de leerlingen

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde A vwo

Examenprogramma wiskunde A vwo Examenprogramma wiskunde A vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein Bg Functies

Nadere informatie

Subdomeinen Inhouden vwo c exameneenheden. Adequaat schriftelijk, mondeling en digitaal communiceren over onderwerpen uit de wiskunde.

Subdomeinen Inhouden vwo c exameneenheden. Adequaat schriftelijk, mondeling en digitaal communiceren over onderwerpen uit de wiskunde. Einddoelen Wiskunde C ( vwo c ) Wiskunde C havo/vwo bovenbouw = SE = CE en SE Inzicht en handelen Wiskundige communicatie Communiceren over Adequaat schriftelijk, mondeling en digitaal communiceren over

Nadere informatie

ctwo Experimentele examenprogramma s 2014 definitieve versie

ctwo Experimentele examenprogramma s 2014 definitieve versie ctwo Experimentele examenprogramma s 2014 definitieve versie 20 februari 2009 0 20 februari 2009 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde A Het examenprogramma voor havo wiskunde A is gericht op

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 30735 6 november 2013 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 oktober 2013, nr. VO/541608,

Nadere informatie

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde D

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde D 3 september 2007 Dit conceptexamenprogramma bestaat uit 1. Inleiding 2. Examenprogramma 1. Inleiding Voor u ligt het examenprogramma voor wiskunde D vwo. Wiskunde D is een profielkeuzevak in het profiel

Nadere informatie

Tussendoelen in MathPlus

Tussendoelen in MathPlus MALMBERG UITGEVERIJ B.V. Tussendoelen in MathPlus Versie 1 Inhoud Tussendoelen onderbouw in MathPlus... 2 Tabel tussendoelen... 2 1HVG... 7 Domein Rekenen... 7 Domein Meten en tekenen... 9 Domein Grafieken

Nadere informatie

DOMEINBESCHRIJVING 27 MEI 2014 VOORLOPIG CONCEPT

DOMEINBESCHRIJVING 27 MEI 2014 VOORLOPIG CONCEPT DOMEINBESCHRIJVING 27 MEI 2014 VOORLOPIG CONCEPT 1 VOORSTEL NIEUW DOMEIN A VAARDIGHEDEN 1.1 Doel en inhoud Dit domein omvat algemene en vakspecifieke vaardigheden die verkaveld zijn in de subdomeinen A1

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO NIEUW EXAMENPROGRAMMA VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V15.12.0

WISKUNDE A HAVO NIEUW EXAMENPROGRAMMA VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V15.12.0 WISKUNDE A HAVO NIEUW EXAMENPROGRAMMA VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V15.12.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk

Nadere informatie

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap havo

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap havo Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap havo 27 MEI 2014 CONCEPT - VOORLOPIG Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit

Nadere informatie

LANDSEXAMEN HAVO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN HAVO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: Eamenprogramma WISKUNDE D H.A.V.O. LANDSEXAMEN HAVO 2018-2019 1 Het eindeamen Wiskunde D kent slechts het commissie-eamen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal eamen. Het commissie-eamen wordt schriftelijk

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 Examenprogramma WISKUNDE D (V.W.O. ) (nieuw programma) 1 Het eindexamen Wiskunde D kent slechts het commissie-examen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal schriftelijk examen.

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

WISKUNDE C VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE C VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE C VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Fundament

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde havo

Examenprogramma natuurkunde havo Bijlage 1 Examenprogramma natuurkunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap vwo

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap vwo Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap vwo 27 MEI 2014 CONCEPT - VOORLOPIG Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

WISKUNDE C VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

WISKUNDE C VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V WISKUNDE C VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

HAVO 4 wiskunde A. Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen. checklist SE1 wiskunde A.pdf

HAVO 4 wiskunde A. Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen. checklist SE1 wiskunde A.pdf HAVO 4 wiskunde A Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen. checklist SE1 wiskunde A.pdf 1. rekenregels en verhoudingen Ik kan breuken vermenigvuldigen en delen. Ik ken

Nadere informatie

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde A

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde A 3 september 2007 Dit conceptexamenprogramma bestaat uit 1. Inleiding 2. Examenprogramma 3. Toelichting op eindtermen 1. Inleiding Voor u ligt het examenprogramma voor wiskunde A vwo. Dit programma is gericht

Nadere informatie

Examenprogramma Klassieke Talen vwo

Examenprogramma Klassieke Talen vwo Examenprogramma Klassieke Talen vwo Ingangsdatum: schooljaar 2014-2015 (klas 4) Eerste examenjaar: 2017 Griekse taal en cultuur (GTC) vwo Latijnse taal en cultuur (LTC) vwo Griekse taal en cultuur (GTC)

Nadere informatie

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl )

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl ) Tussendoelen Rekenen en wiskunde Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl ) vmbo = Basis Inzicht en handelen Vaktaal wiskunde Vaktaal wiskunde gebruiken voor het ordenen van het eigen denken en voor uitleg aan

Nadere informatie

Onderwijsbehoeften: - Korte instructie - Afhankelijk van de resultaten Test jezelf toevoegen Toepassing en Verdieping

Onderwijsbehoeften: - Korte instructie - Afhankelijk van de resultaten Test jezelf toevoegen Toepassing en Verdieping Verdiepend Basisarrange ment Naam leerlingen Groep BBL 1 Wiskunde Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 5 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten.

Nadere informatie

Economie en maatschappij(a/b)

Economie en maatschappij(a/b) Natuur en gezondheid(a/b) Economie en maatschappij(a/b) Cultuur en maatschappij(a/c) http://profielkeuze.qompas.nl/ Economische studies Talen Recht Gedrag en maatschappij http://www.connectcollege.nl/download/decanaat/vwo%20doorstroomeisen%20universiteit.pdf

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

Toevoeging: blz. 14 Hulpmiddelen, toegestane grafische rekenmachines WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V

Toevoeging: blz. 14 Hulpmiddelen, toegestane grafische rekenmachines WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V Toevoeging: blz. 14 Hulpmiddelen, toegestane grafische rekenmachines WISKUNDE A HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V18.10.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: LANDSEXAMEN VWO 2019-2020 Examenprogramma WISKUNDE D (V.W.O. ) 1 Het eindexamen Wiskunde D kent slechts het commissie-examen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal schriftelijk examen. Het commissie-examen

Nadere informatie

Wiskunde A ( havo a vwo a )

Wiskunde A ( havo a vwo a ) Einddoelen Wiskunde A Wiskunde A ( havo a vwo a ) havo/vwo bovenbouw = SE = CE en SE Inzicht en handelen Subdomeinen Inhouden havo a vwo a exameneenheden Wiskundige communicatie Communiceren over wiskunde

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie havo

Examenprogramma natuur, leven en technologie havo Examenprogramma natuur, leven en technologie havo Het eindexamen (februari 2007) Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

HAVO 4 wiskunde A. Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen....

HAVO 4 wiskunde A. Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen.... HAVO 4 wiskunde A Een checklist is een opsomming van de dingen die je moet kennen en kunnen.... 1. rekenregels en verhoudingen Ik kan breuken vermenigvuldigen en delen. Ik ken de rekenregel breuk Ik kan

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 20890-n1 9 mei 2016 Rectificatie van de Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 8 april

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO. SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2017 (BIJ HET NIEUWE EXAMENPROGRAMMA) Nader vastgesteld

WISKUNDE A HAVO. SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2017 (BIJ HET NIEUWE EXAMENPROGRAMMA) Nader vastgesteld WISKUNDE A HAVO SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2017 (BIJ HET NIEUWE EXAMENPROGRAMMA) WISKUNDE A HAVO Syllabus centraal eamen 2017 (bij het nieuwe eamenprogramma) Samenstelling syllabuscommissie: Bert Zwaneveld

Nadere informatie

WISKUNDE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde B definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde B definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde B definitieve versie 20 februari 2009 0 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde B Het examenprogramma voor havo wiskunde B is gericht op de

Nadere informatie

Vaardigheden Algebra en tellen Verbanden Verandering Statistiek en kansrekening Keuzeonderwerpen

Vaardigheden Algebra en tellen Verbanden Verandering Statistiek en kansrekening Keuzeonderwerpen Léon Tolboom Vaardigheden Algebra en tellen Verbanden Verandering Statistiek en kansrekening Keuzeonderwerpen Hier gaat het voornamelijk over het kunnen vertalen van een probleem naar de wiskunde, het

Nadere informatie

WISKUNDE A VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

WISKUNDE A VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V WISKUNDE A VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

WISKUNDE VMBO BB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE VMBO BB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE VMBO BB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

WISKUNDE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 Examenprogramma WISKUNDE D (V.W.O. ) ( oud examenprogramma) 1 Het eindexamen Wiskunde D kent slechts het commissie-examen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal schriftelijk

Nadere informatie

VWO Wiskunde C Logisch redeneren

VWO Wiskunde C Logisch redeneren VWO Wiskunde C Logisch redeneren SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Quintijn Puite (Hogeschool Utrecht) NVvW studiedag 2015 Ichthus College Veenendaal 7 november 2015 Inkomertje Doet u

Nadere informatie

LANDSEXAMEN MAVO

LANDSEXAMEN MAVO Examenprogramma WISKUNDE M.A.V.O. LANDSEXAMEN MAVO 2018-2019 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting

Nadere informatie

begin van document Eindtermen vwo wiskunde B (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie

begin van document Eindtermen vwo wiskunde B (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie begin van document Eindtermen vwo wiskunde (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie Domein Subdomein in CE moet in SE Vaardigheden 1: Informatievaardigheden X X : Onderzoeksvaardigheden

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11699 8 juni 2012 Rectificatie Examenprogramma natuurkunde vwo van 28 april 2012, kenmerk VO2012/389632 In de regeling

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde vwo

Examenprogramma natuurkunde vwo Examenprogramma natuurkunde vwo Ingangsdatum: schooljaar 2013-2014 (klas 4) Eerste examenjaar: 2016 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma

Nadere informatie

Toevoeging pagina 13: bij subdomein E5 over gebruik van Excel WISKUNDE A HAVO NIEUW EXAMENPROGRAMMA VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V16.8.

Toevoeging pagina 13: bij subdomein E5 over gebruik van Excel WISKUNDE A HAVO NIEUW EXAMENPROGRAMMA VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V16.8. Toevoeging pagina 13: bij subdomein E5 over gebruik van Excel WISKUNDE A HAVO NIEUW EAMENPROGRAMMA VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2017 V16.8.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College

Nadere informatie

Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo

Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Domein A: Inzicht en handelen Subdomein A1: Vaktaal wiskunde 1. vmbo passende vaktaal voor wiskunde herkennen en gebruiken voor het ordenen van het eigen denken

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. ARTIKEL I. WIJZIGING REGELING EXAMENPROGRAMMA S VOORTGEZET ONDERWIJS

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. ARTIKEL I. WIJZIGING REGELING EXAMENPROGRAMMA S VOORTGEZET ONDERWIJS STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 17415-n1 24 juli 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 17 juni 2014, nr. 559817

Nadere informatie

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde C

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde C 3 september 2007 Dit conceptexamenprogramma bestaat uit 1. Inleiding 2. Examenprogramma 3. Toelichting op eindtermen 1. Inleiding Wiskunde C is in eerste instantie gericht op de leerling in het profiel

Nadere informatie

20 De leerling leert alleen en in samenwerking met anderen in praktische situaties wiskunde te herkennen en te gebruiken om problemen op te lossen

20 De leerling leert alleen en in samenwerking met anderen in praktische situaties wiskunde te herkennen en te gebruiken om problemen op te lossen Onderwerp Lineaire verbanden H1 20 De leerling leert alleen en in samenwerking met anderen in praktische situaties wiskunde te herkennen en te gebruiken om problemen op te lossen 26 De leerling leert te

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis

Nadere informatie

De 2015 programma s wiskunde B van havo en vwo. 9 november 2013 Ruud Stolwijk Cito, Arnhem Alma Taal

De 2015 programma s wiskunde B van havo en vwo. 9 november 2013 Ruud Stolwijk Cito, Arnhem Alma Taal De 2015 programma s wiskunde B van havo en vwo 9 november 2013 Ruud Stolwijk Cito, Arnhem Alma Taal 1 Inhoud - programma Even voorstellen Aanleiding vernieuwing wiskundeprogramma s Inhoud nieuwe programma

Nadere informatie

Domein A: Inzicht en handelen

Domein A: Inzicht en handelen Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Preambule Domein A is een overkoepeld domein dat altijd in combinatie met de andere domeinen wordt toegepast (of getoetst). In domein A wordt benoemd: Vaktaal: het

Nadere informatie

Wiskunde havo/vwo Leerlijnen landelijke kaders

Wiskunde havo/vwo Leerlijnen landelijke kaders Wiskunde havo/vwo Leerlijnen landelijke kaders SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Verantwoording 2009 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de

Nadere informatie

PTA WI leerjaar 4 Leerweg: KB Schooljaar Cohort Herkansing Weging. Boek/methode: Getal en Ruimte 10 e Editie (deel 1, 4VMBO K)

PTA WI leerjaar 4 Leerweg: KB Schooljaar Cohort Herkansing Weging. Boek/methode: Getal en Ruimte 10 e Editie (deel 1, 4VMBO K) PTA WI leerjaar 4 Leerweg: KB Schooljaar 209 2020 Cohort 209 2020 Herkansing Weging Periode Eindtermen: wat moet je kennen en kunnen? Inhoud onderwijsprogramma; wat ga je hiervoor doen? Toetsvorm/duur/

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO. Syllabus centraal examen 2014

WISKUNDE A HAVO. Syllabus centraal examen 2014 WISKUNDE A HAVO Syllabus centraal examen 2014 Juni 2012 Verantwoording: 2012 College voor Examens vwo, havo, vmbo, Utrecht. Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

WISKUNDE A HAVO SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2015

WISKUNDE A HAVO SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2015 WISKUNDE A HAVO SYLLABUS CENTRAAL EAMEN 2015 April 2013 Inhoud Voorwoord 4 1 Het centraal examen havo 6 1.1 Hulpmiddelen 6 1.2 Significantie 6 1.3 Algebraïsche vaardigheden 6 1.4 Verdeling examinering

Nadere informatie

In havo 4&5 kun je kiezen uit wiskunde A, B of D. Wiskunde C wordt alleen op het VWO aangeboden.

In havo 4&5 kun je kiezen uit wiskunde A, B of D. Wiskunde C wordt alleen op het VWO aangeboden. In havo 4&5 kun je kiezen uit wiskunde A, B of D. Wiskunde C wordt alleen op het VWO aangeboden. Wiskunde is een verplicht vak bij de profielen EM, NG en NT. Als je CM kiest hoef je wiskunde niet verplicht

Nadere informatie

Economie en Maatschappij(A/B)

Economie en Maatschappij(A/B) Natuur en Techniek(B) Natuur en gezondheid(a/b) Economie en Maatschappij(A/B) Site over profielkeuze qompas Economie Gezondheidszorg Gedrag en maatschappij Landbouw Onderwijs Techniek http://www.connectcollege.nl/download/decanaat/havo%20doorstroomeisen%20hbo.pdf

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde B definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde B definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde B definitieve versie 20 februari 2009 1 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 vwo wiskunde B Het examenprogramma voor vwo wiskunde B is gericht op leerlingen

Nadere informatie

Wiskunde A HAVO Syllabus centraal examen 2011

Wiskunde A HAVO Syllabus centraal examen 2011 Wiskunde A HAVO Syllabus centraal examen 2011 September 2009 Verantwoording: 2009 Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven vwo, havo, vmbo, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave

Nadere informatie

WISKUNDE A VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE A VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE A VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

begin van document Eindtermen vwo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie

begin van document Eindtermen vwo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie begin van document Eindtermen vwo wiskunde A (CE) gekoppeld aan delen en hoofdstukken uit Moderne wiskunde 9e editie Domein Subdomein in CE moet in SE mag in SE A Vaardigheden A1: Informatievaardigheden

Nadere informatie

Overzicht tussendoelen wiskunde. havo en vwo. Een beschrijving van de te verwerven kennis en vaardigheden

Overzicht tussendoelen wiskunde. havo en vwo. Een beschrijving van de te verwerven kennis en vaardigheden SLO is het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Al 35 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek beleid, wetenschap en onderwijspraktijk. De kern van onze expertise betreft

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

WISKUNDE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

WISKUNDE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V WISKUNDE VMBO KB VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

Didactiek van Informatieverwerking en Statistiek voor leerlingen van 12-16?

Didactiek van Informatieverwerking en Statistiek voor leerlingen van 12-16? Didactiek van Informatieverwerking en Statistiek voor leerlingen van 12-16? Ontwikkeling van een module en boek voor de 2 e graads lerarenopleiding wiskunde. Informatieverwerking en Statistiek Gerard van

Nadere informatie

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl )

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl ) Tussendoelen Rekenen en Rekenen en ( bb kb gl/tl ) vmbo = Basis Inzicht en handelen Vaktaal Vaktaal herkennen en voor het ordenen van herkennen en voor het ordenen van herkennen en voor het ordenen van

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN WISKUNDIGE TLVRDIGHEDEN Derde graad 1 Het begrijpen van wiskundige uitdrukkingen in eenvoudige situaties (zowel mondeling als 1V4 2V3 3V3 (a-b-c) schriftelijk) 2 het begrijpen van figuren, tekeningen,

Nadere informatie

REKENTOETS VMBO BB/KB/TL-GL

REKENTOETS VMBO BB/KB/TL-GL rekentoets vmbo BB/KB/TL-GL vakinformatie staatsexamen 2020 REKENTOETS VMBO BB/KB/TL-GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020 Versie: 22 maart 2019 pagina 1 van 7 rekentoets vmbo BB/KB/TL-GL vakinformatie staatsexamen

Nadere informatie

Leerstof voortentamen wiskunde B. 1. Het voortentamen wiskunde B

Leerstof voortentamen wiskunde B. 1. Het voortentamen wiskunde B Leerstof voortentamen wiskunde B In dit document wordt de leerstof beschreven van het programma van het voortentamen wiskunde B op havo niveau te beginnen met het voortentamen van juli 2016. Deze specificatie

Nadere informatie

Examenprogramma Klassieke Talen vwo

Examenprogramma Klassieke Talen vwo Examenprogramma Klassieke Talen vwo Ingangsdatum: augustus 2014 Eerste examenjaar: 2017 Griekse taal en cultuur (GTC) vwo Latijnse taal en cultuur (LTC) vwo Griekse taal en cultuur (GTC) Het eindexamen

Nadere informatie

Checklist Wiskunde A HAVO 4 2014-2015 HML

Checklist Wiskunde A HAVO 4 2014-2015 HML Checklist Wiskunde A HAVO 4 2014-2015 HML 1 Hoofdstuk 1 Ik weet hoe je met procenten moet rekenen: procenten en breuken, percentage berekenen, toename en afname in procenten, rekenen met groeifactoren.

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting

Programma van Toetsing en Afsluiting Leerweg: Basis Klas: 3 Vak: Wiskunde Methode: getal en Ruimte Toetsnr 3.1.1 Wat moet je voor de toetsing doen? Hoofdstuk 1 Procenten Je kan rekenen met breuken en procenten. Je kan rekenen van afnamen

Nadere informatie

Boek/methode: Getal en Ruimte 10 e Editie (deel 1, 4VMBO-KGT) Hoofdstuk 1: Statistiek

Boek/methode: Getal en Ruimte 10 e Editie (deel 1, 4VMBO-KGT) Hoofdstuk 1: Statistiek PTA WI leerjaar 4 Schooljaar 2019-2020 Cohort 2019-2020 Periode Eindtermen: wat moet je kennen en kunnen? Inhoud onderwijsprogramma; wat ga je hiervoor doen? Toetsvorm/duur/ code Herkansing Leerweg: GT

Nadere informatie

6.1 Examenprogramma Wiskunde A vwo

6.1 Examenprogramma Wiskunde A vwo 6 Wiskunde A vwo Dit hoofdstuk beschrijft het voorgestelde examenprogramma voor Wiskunde A vwo. Dit programma is gebaseerd op het pilotprogramma (ctwo 2009) met bijstellingen op grond van de ervaringen

Nadere informatie

WISKUNDE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

WISKUNDE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V WISKUNDE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.05.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname

Nadere informatie