Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold

Transcriptie

1 Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold Alternatievenstudie en Stappenplan maart 2016 Definitief - Versie 8 maart 2016

2 Inhoudsopgave 1 Introductie Aanleiding Achtergrond Doelstelling van dit document Leeswijzer 4 2 Nut en noodzaak: waarom een spooraansluiting? 5 3 Alternatievenstudie: verkenning mogelijke locaties Trechtering van alternatieven naar varianten Quickscan omgevingseffecten 15 4 Projectscope Te onderscheiden (deel)projecten Definitie projectscope Rolverdeling 19 5 Stappenplan Stand van zaken maart Intentieverklaring Q Doorkijk vervolgproces Besluitvorming start voorbereidingsfase 22 Colofon 23 Bijlage I: Stakeholderanalyse RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

3 1 Introductie 1.1 Aanleiding Sinds de overname van NedCar door VDL in 2012 en de start van de productie (MINI) in 2014 werken de provincie en de gemeente Sittard- Geleen in nauwe samenspraak met VDL NedCar aan de randvoorwaarden om de continuïteit van de autofabriek te waarborgen. Duurzame en financieel aantrekkelijke transportmogelijkheden zijn faciliteiten die de economische ontwikkeling van het gebied gunstig beïnvloeden. Het initiatief betreft derhalve een spoorverbinding van de Yard E met de hoofdspoorbaan Sittard Roermond en heeft de titel Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold gekregen. In de directe nabijheid van VDL NedCar is planologisch voorzien in de aanleg van een terminal en een spoorvoorziening die het mogelijk maakt om auto s per trein te vervoeren. De locatie wordt aangeduid als Yard E. Op Yard E is tevens de functie Green OK (GOK)-Yard voorzien. De GOK- Yard is het afleverterrein voor geproduceerde auto s, waar het juridische eigendom overgaat van de producent naar de opdrachtgever voor de productie en is onderdeel van de bedrijfsvoering van VDL NedCar. De realisatie van een terminal met spooraansluiting is ook voor andere bedrijven in de regio waardevol. Naast VDL NedCar zijn er voldoende potentiële medegebruikers, zodat er sprake is van een regionaal belang en een impuls voor de Limburgse economie. Op initiatief van de Provincie Limburg wordt de mogelijkheid om een aansluiting van de terminal op het spoor te realiseren nader onderzocht, waarbij ook de andere factoren (zoals de maatschappelijke kosten en baten, de effecten op de nabijgelegen woonkernen en natuurgebieden en het fysieke ruimtebeslag) in de afweging worden betrokken. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

4 1.2 Achtergrond In de toekomstvisie van VDL Nedcar wordt ingezet op groei van de productie door uitbreiding van de bestaande productie vanuit BMW ofwel het verwerven van een nieuwe klant. Om hiervoor in aanmerking te komen dient VDL Nedcar onderhandelingsprocedures te doorlopen waarbinnen de aanwezige en/of geplande faciliteiten een belangrijke factor vormen in concurrentiekracht en beoordeling. Wanneer er daadwerkelijk sprake is van een toename van de productie is het van belang de benodigde of in de aanbesteding toegezegde uitbreiding van de faciliteiten zo snel mogelijk te realiseren. Dit onder meer vanwege de relatief korte productiecyclus van automodellen (6-7jr). De benodigde toezeggingen in de aanbestedingsfase en het benodigde uitbreidingstempo bij concrete toename van de productie staan op gespannen voet met de gangbare doorlooptijden voor realisatie van een spooraansluiting. Waar VDL Nedcar zelf initiatiefnemer is voor de uitbreiding van haar eigen productielocatie, is afgesproken dat het initiatief voor de Carhandling Terminal en de bijbehorende spooraansluiting bij Provincie Limburg ligt. Om Provincie Limburg sturing te bieden in dit proces wordt vanwege effectiviteit en flexibiliteit in kosten, tijd en risico s voorgesteld te werken in stappen. 1.3 Doelstelling van dit document De beschrijving van de Alternatievenstudie en het uitgewerkte Stappenplan is bedoeld om: 1. De stand van zaken rondom het project Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold te delen en hiervoor draagvlak te verwerven bij betrokken partijen. 2. De betrokken overheden een handvat te bieden om uiterlijk Q de door VDL Nedcar gevraagde intentieverklaring af te geven omtrent de realisatie van het project. Een dergelijke verklaring versterkt de onderhandelingspositie van VDL Nedcar in de procedures met potentiële afnemers en opdrachtgevers. 3. Een doorkijk te geven naar het benodigde vervolgproces richting realisatie van het project. 4. Gedeputeerde Staten van Provincie Limburg te adviseren om in te stemmen met de start van de volgende fase (voorbereidingsfase) inclusief het beschikbaar stellen van de hiertoe benodigde middelen. 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de nut en noodzaak van een spooraansluiting. Hoofdstuk 3 beschrijft de alternatievenstudie naar mogelijke locaties. In hoofdstuk 4 wordt de gehanteerde projectscope en de voorgestelde rolverdeling hierin onder de partijen behandeld. Het stappenplan voor de vervolgfasen en het geadviseerde besluit is opgenomen in hoofdstuk 5. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

5 2 Nut en noodzaak: waarom een spooraansluiting? In 2015 is door Buck Consultants International (BCI), op verzoek van de Provincie Limburg en de Gemeente Sittard-Geleen en in nauwe samenwerking met VDL Nedcar, de Verkenningennota Uitbreiding VDL Nedcar opgesteld. Doel van de nota is het in beeld te brengen wat de economische-, ruimtelijke- en vervoerslogistieke gevolgen zijn van een mogelijke forse groei van VDL Nedcar en het beantwoorden van de vraag hoe deze eventuele groei te faciliteren. Ter onderbouwing van het nut en de noodzaak van de spooraansluiting zijn uit deze nota de belangrijkste elementen gedestilleerd die in dit hoofdstuk worden beschreven. Betekenis voor de regio De regio Zuid- en Midden Limburg zijn belangrijke kerngebieden in Limburg, waarbij in economische zin de automotive- en logistieke sector een belangrijke rol vervullen. Het belang van de automotive sector wordt al vele jaren door de regionale stakeholders (o.a. provincie Limburg en gemeente Sittard-Geleen) onderstreept. Eveneens wordt de kwetsbaarheid /conjunctuur-gevoeligheid van de sector onderkend. De impact op de werkgelegenheid en de economische versterking van het gebied is van groot belang. Groeistrategie VDL Nedcar VDL Nedcar mikt met haar strategie voor de komende jaren op forse groei, zowel door het opschroeven van de volumes voor BMW (productie van MINI s) als door het binnenhalen van nieuwe klanten. Vanuit regionaal werkgelegenheidsperspectief is dit een grote kans. Multimodale ontsluiting? De beoogde groei van de productie roept de vraag op of de afvoer van de geproduceerde auto s multimodaal, per spoor, georganiseerd kan worden. Overwegingen daarbij zijn kostenefficiëntie (hetgeen de concurrentiekracht kan verbeteren) en duurzaamheid (vermindering uitstoot CO2 en minder grote belasting van het (regionale) wegennet). Uit de door BCI uitgevoerde analyses is een aantal conclusies te trekken: - De investeringen in het spoor (van hoofdbaan tot aan het terminalterrein) moeten grotendeels (zoals gebruikelijk in Nederland) worden betaald door de overheden, want deze miljoeneninvesteringen volledig terugverdienen via de handling van auto s is onmogelijk. Daar staat tegenover dat een Carhandling Terminal die openbaar (multi-user) is een aantrekkelijke versterking van het regionale vestigingsklimaat kan zijn. - Op kortere afstanden is het spoorproduct (inclusief laden en lossen van auto s op treinwagons) niet concurrerend genoeg in vergelijking met vervoer over de weg. Dit betekent dat vervoer naar bijvoorbeeld zeehavens in de Benelux over het spoor een kostennadeel oplevert. Over langere afstanden (bijv. Duitse zeehavens/ Italië) is afvoer per spoor wél concurrerend en voordeliger dan vervoer via de weg. - Het profijtelijk draaien van een Carhandling Terminal is mogelijk indien het op-/uitladen van de auto s in één pakket wordt gecombineerd met het rijden van treinen. Zeker op het langere afstandsvervoer per spoor is deze optie dan interessant. - Marktpartijen tonen interesse om als terminal exploitant/railtransporteur te fungeren. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

6 Benodigde Flexibiliteit Ten aanzien van mogelijke logistieke afhandeling per spoor wordt in het onderzoek van BCI het volgende geadviseerd: VDL Nedcar is als vehicle contract manufacturer afhankelijk van de termijnen die de klanten in contracten hanteren. In de eindfase van de onderhandelingen met klanten ontstaat duidelijkheid omtrent de wensen voor de afvoer van het gereed product voor wat betreft volumes en bestemmingen. Dan is ook duidelijk of het gereed product per spoor afgevoerd moet of kan worden. Daar staat tegenover dat de doorlooptijden voor de voorbereiding en realisering van een spoorverbinding al snel 5 jaar bedragen. Gevoegd bij de karakteristieke productiecyclus van 6-7 jaar van een model ontstaat er spanning tussen de benodigde flexibiliteit om snel op wensen van nieuwe klanten te kunnen inspelen en de genoemde doorlooptijden. Overheid als initiator Als de overheden de voorwaarden willen scheppen voor groei van de werkgelegenheid bij VDL Nedcar en de verbetering van de duurzaamheid dan is het raadzaam de voorbereidingen voor een spoorverbinding voort te zetten. Vanuit dit perspectief kan immers tijdwinst geboekt worden voor het geval de spoorverbinding opportuun blijkt. Er kan op korte termijn gestart worden met de voorbereidingsfase. Daarnaast wordt geadviseerd geen andere ruimtelijke plannen te faciliteren die de optie van de spoorverbinding kunnen dwarsbomen. Actuele regionale behoefte BCI concludeert qua toekomstperspectief dat: - VDL Nedcar sinds de start van de productie van de MINI (2014), in opdracht van BMW, een gunstig toekomstperspectief heeft. - De maximale productiecapaciteit van de huidige fabriek auto s per jaar is en dat VDL Nedcar in haar toekomstvisie inzet op grotere volumes met een maximum van auto s per jaar. - Dit maximale scenario een werkgelegenheidsstijging tot bijna banen in laat zien (2015 = circa banen). - Daarnaast is sprake van indirecte effecten in allerlei toeleverende diensten die duidelijk variëren met de omvang van productie. Bovendien kan bij lange termijn continuïteit van de opdrachten ook verwacht worden dat toeleveranciers van onderdelen en subassemblies al dan niet onder druk van hun klant in de buurt van de fabriek assemblage activiteiten zullen openen met opnieuw directe en indirecte werkgelegenheidseffecten. - De huidige productie stijgt tot 2018, daarna is de ontwikkeling afhankelijk van het binnenhalen van nieuwe opdrachten. - VDL Nedcar door de aanwezigheid van een spoorterminal in de onmiddellijke nabijheid van haar complex op een gelijk concurrentieniveau kan acteren ten opzichte van concurrenten in de race om het binnenhalen van nieuwe opdrachten. - De hiermee gepaard gaande werkgelegenheid en bedrijvigheid van groot belang is voor de regio. Marktinteresse Op basis van een door BCI uitgevoerde marktverkenning is het aannemelijk dat marktpartijen zullen worden gevonden om aan een eventuele tender voor exploitatie van de Carhandling Terminal en/of railtransport deel te nemen. Hierbij spelen commitments ten aanzien van volumes en contractduur een belangrijke rol. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

7 Beoogde locatie VDL Nedcar, respectievelijk haar afnemer(s), wordt naar verwachting de grootste gebruiker van de terminal en de spooraansluiting. Om de beoogde uitbreiding van de productiecapaciteit te realiseren, is een uitbreiding van het bedrijf voorzien. Deze uitbreiding vindt voor het grootste deel plaats op het grondgebied van gemeente Sittard-Geleen. De Yard E, de beoogde locatie voor de Carhandling Terminal en daarmee het aansluitpunt voor de spooraansluiting, is voorzien aan de westzijde van de bestaande spoorlijn Sittard-Roermond en gelegen op het grondgebied van Sittard-Geleen aan de grens met gemeente Echt-Susteren. Planologisch is dit gebied al circa 15 jaar bestemd voor ontwikkeling als bedrijventerrein en daarmee te beschouwen als een beschikbaar gebied, waar nu gebruik van gemaakt gaat worden De afweging om de benutting uit te breiden heeft alleen betrekking op het realiseren van de extra transportmodaliteit, de spooraansluiting, over het grondgebied van de gemeente Echt-Susteren. VDL Nedcar is gebaat bij de aanwezigheid van een Carhandling Terminal met spooraansluiting in de directe nabijheid van haar productielocatie. Er zijn vanuit bedrijfseconomisch perspectief veel argumenten om verplaatsing van de bedrijvigheid naar een wellicht beschikbare locatie die is voorzien van een spooraansluiting uit te sluiten. Gebruik bestaande infrastructuur? Rondom de multimodale ontsluiting zijn meerdere mogelijkheden verkend alvorens te trechteren naar de beoogde locatie op Yard E. Andere beschouwde multimodale mogelijkheden in de omgeving van VDL Nedcar zijn bijvoorbeeld de bestaande spoorinfrastructuur op Holtum Noord en/of het vervoer over water. Belangrijk argument om te kiezen voor de locatie Yard E is het uitgangspunt dat VDL Nedcar door de aanwezigheid van een spoorterminal in de onmiddellijke nabijheid van haar complex op een gelijk concurrentieniveau moet kunnen acteren ten opzichte van concurrenten in de race om het binnenhalen van nieuwe opdrachten. Gebruik van de bestaande spoor- of waterinfrastructuur op Holtum Noord is geen reëel alternatief, omdat dat extra handling activiteiten (overslag) met zich meebrengt en dus extra kosten. Dit verslechtert de concurrentiepositie. Tevens zou dat meer vrachtautobewegingen betekenen een extra belasting van het regionaal wegennet derhalve. De beoogde locatie Yard E is gelegen aan de N276 (Sittard Roermond) en in de directe nabijheid van de N297/B56 (Born Duitsland) en de A2. De ligging van de Yard op korte afstand van het doorgaand spoor schept uitstekende randvoorwaarden voor een multimodale ontsluiting op de huidige locatie, waardoor de bereikbaarheid kan worden verbeterd. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

8 3 Alternatievenstudie: verkenning mogelijke locaties De realisatie en ingebruikname van een spooraansluiting moet, naast de technische haalbaarheid en de economische effecten, worden beoordeeld op de effecten die dit heeft op de omgeving, en andersom: welke voorwaarden vanuit de omgeving zijn van toepassing op de spooraansluiting? De leefbaarheid voor omwonenden en de kwaliteit van de leefomgeving zijn een belangrijke weegfactor. In de verkenning van mogelijke locaties voor de spooraansluiting is een zorgvuldig en uitgebreid proces doorlopen dat in dit hoofdstuk wordt toegelicht. 3.1 Trechtering van alternatieven naar varianten Ruimtelijke procedures De ambitie om een spooraansluiting mogelijk te maken wordt al benoemd in het Milieueffectrapport Swentibold d.d. augustus In dit MER rapport wordt gesteld dat de toekomstperspectieven voor spoorvervoer betekenen dat bij de ontwikkeling van een industriepark en Yard gestreefd moet worden naar een directe aansluiting van het bedrijventerrein op het spoorwegennet. In besluitvorming sinds 1999 is bij het vaststellen van bestemmingsplannen (2000, 2002), het Streekplan Nedcar eo. en structuurvisies (gemeente Sittard-Geleen, POL 2014) een bekrachtiging van deze keuze in alternatieven gemaakt: er zijn geen relevante wijzigingen in uitgangspunten en gebiedskwaliteiten die thans aanleiding geven tot andere inzichten. Verkenningennota uitbreiding VDL Nedcar (Buck 2015) In juni 2015 is door BCI, in opdracht van gemeente Sittard-Geleen, een Verkenningennota Uitbreiding VDL Nedcar, opgesteld. In deze verkenningennota wordt ingegaan op de uitbreidingsbehoefte van VDL Nedcar en de mogelijke scenario s om de groeiambities te realiseren. Het betreft hier zowel de uitbreiding van de productielocatie als een mogelijke ontsluiting per spoor. In de zoektocht naar het lokaliseren van de uitbreidingsbehoefte van VDL Nedcar is de Ladder Duurzame Verstedelijking toegepast. In dat kader is gebruik van Yard E voor GOK-Yard en railterminal nogmaals bevestigd. In het MER is destijds tevens een uitvoerige afweging gemaakt naar de ontwikkelingsalternatieven voor het bedrijventerrein en de ontsluiting over het spoor. De weegfactoren zijn ingedeeld in 1) ruimtelijk (geluid), 2) ecologie, 3) landschap en 4) leefbaarheid. Na een uitgebreide en zorgvuldige afweging, is de uitbreidingslocatie van de GOK-Yard en de railterminal in het gebied Yard E vastgesteld. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

9 Alternatievenstudie spooraansluiting (Logitech 2014, Logitech 2015) Voor de locatie Yard E zijn door Logitech vervolgens vier alternatieven voor de spooraansluiting onderzocht en beoordeeld binnen de kaders en uitgangspunten uit de MER en de Verkenningennota van BCI, te weten: A: Alternatief Robuust B: Alternatief Gebruikmaken van bestaande spoorinfrastructuur. C: Alternatief Slank D: Alternatief Zuidelijke aansluiting bij Nieuwstadt. In het robuuste alternatief A is het uitgangspunt dat het capaciteitsverlies op de hoofdbaan tot een minimum moet worden beperkt. Dit betekent dat een wachtspoor tussen beide hoofdsporen moet worden aangelegd om treinen uit zuidelijke richting vrij van de hoofdbaan te kunnen laten wachten. Een belangrijk nadeel van de robuuste aansluiting op het hoofdspoor zijn de hoge investeringskosten voor aanleg. Het vervoer naar de terminal betreft een beperkt aantal treinen, die de kosten voor aanleg van het robuuste alternatief niet kunnen dragen. Afbeelding: Alternatief A : Robuust RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

10 Een alternatief ( B ) voor een nieuw te bouwen wachtspoor tussen het hoofdspoor is gebruik maken van eventuele bestaande spoorinfrastructuur. Voordeel van dit alternatief t.o.v. alternatief A is, dat door gebruik te maken van bestaande infrastructuur als wachtspoor, een kostenbesparing kan worden gerealiseerd. Een nadeel is dat de spooraansluiting minder capaciteit heeft voor treinen vanuit en naar het zuiden. Afbeelding: Alternatief B : Gebruik bestaande spoorinfrastructuur RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

11 Een alternatief D zou kunnen zijn dat er bij Nieuwstadt een zuidelijke aansluiting wordt gerealiseerd. Dit alternatief heeft grote gevolgen voor de bestaande bebouwing in Nieuwstadt en laat onvoldoende ruimte voor een volwaardige railterminal op de Automotive Yard Afbeelding: Alternatief D : Variant Zuidelijke aansluiting bij Nieuwstadt In een capaciteitsstudie op hoofdlijnen, uitgevoerd door ProRail, is geconstateerd dat bij zowel een robuuste als ook een slank uitgevoerde spooraansluiting het in- en uittakken op de hoofdbaan geen capaciteitsknelpunt oplevert. De resultaten van deze capaciteitsstudie zijn een belangrijke ondersteuning voor Provincie Limburg geweest om nader te laten onderzoeken wat de mogelijkheden zijn van een slank alternatief C van een spooraansluiting naar de Yard E. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

12 Alternatief D bleek na een eerste inventarisatie zoveel negatieve effecten te hebben, dat deze niet in de afweging van de alternatieven is meegenomen, maar al bij voorbaat buiten beschouwing is gelaten. De drie resterende alternatieven A, B en C zijn in dit onderzoek gewogen op basis van een viertal beoordelingscriteria (zie onderstaande tabel). Alternatief C scoort hierbij op alle criteria het beste en is daarom geselecteerd als voorkeursalternatief. Afbeelding: wegingstabel alternatieven (bron: Logitech) RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

13 Variantenstudie spooraansluiting (Logitech 2016) Voor het voorkeursalternatief C Slank zijn vervolgens door Logitech een aantal varianten onderzocht. Na weging op de eerder genoemde elementen: efficiency in exploitatie, impact op de omgeving, doorlooptijd realisatie en kosten zijn drie haalbaar geachte varianten overgebleven die voor nader onderzoek in aanmerking komen. Het totale fysieke ruimtebeslag van deze drie varianten is daarmee als zoekgebied gedefinieerd voor de spooraansluiting. Binnen dit zoekgebied kan in de volgende fase worden toegewerkt naar een optimale variant. Afbeelding: gedefinieerd zoekgebied spooraansluiting in grijs (bron: Logitech (bewerkt)) RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

14 Quickscan omgevingseffecten Movares 2016 Op basis van het gedefinieerde zoekgebied vanuit de variantenstudie van Logitech is door Movares onderzoek gedaan naar de omgevingseffecten van de realisatie en ingebruikname van een spooraansluiting. Deze quickscan geeft inzicht in de effecten op de omgeving (effecten op de kwaliteit van de leefomgeving) en welke eisen en randvoorwaarden vanuit het gebied aan de spooraansluiting worden gesteld. De quickscan, uitgevoerd op basis van de in deze fase bekende gegevens, uitgangspunten en randvoorwaarden, toont aan dat de spooraansluiting inpasbaar is binnen de vigerende wet- en regelgeving en normstelling. Op basis van deze informatie kan een besluit genomen worden over het voortzetten van de voorbereidingen van de spooraansluiting, en zijn er bouwstenen om te komen tot een verdere optimalisatie van de inpassing van een spooraansluiting binnen de omgeving. Hierdoor wordt rekening gehouden met enerzijds het beperken van de effecten van de aanleg en het gebruik van de spooraansluiting op de omgeving (mens en natuur), en afstemming met de in het gebied en de omgeving aanwezige elementen. Een samenvatting van de resultaten uit de quickscan is opgenomen in paragraaf RO procedures 2015 Buck verkenningennota Logitech Alternatieven Spooraansluiting 2016 Logitech Variantenstudie Spooraansluiting Ontwikkelalternatieven bedrijventerrein onderzocht. Bij de ontwikkeling van een industriepark en Yard moet worden gestreefd naar een directe aansluiting van het bedrijventerrein op het spoorwegennet. Op basis van Ladder Duurzame Verstedelijking de mogelijke uitbreidingslocaties van de productie van regiobreed getrechterd. De alternatieven voor een spooraansluiting en een Carhandling Terminal getrechterd naar het zoekgebied rond de Yard E. Voor een spooraansluiting met de Yard E zijn vier alternatieven uitgewerkt. Van de vier uitgewerkte alternatieven is het voorkeursalternatief C slank gekozen. Binnen dit alternatief zijn na afweging drie haalbaar geachte varianten overgebleven die voor nader onderzoek in aanmerking komen. De fysiek ruimtelijke bandbreedte van deze varianten is als zoekgebied voor de spooraansluiting gedefinieerd Movares Quickscan Omgevingseffect Op basis van de resterende varianten van Logitech is onderzoek verricht naar de effecten op de omgeving. Afbeelding: Samenvattende tabel trechtering alternatieven en varianten spooraansluiting RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

15 3.2 Quickscan omgevingseffecten De realisatie en ingebruikname van een spooraansluiting moet, naast de technische haalbaarheid en de economische effecten, worden beoordeeld op de effecten die dit heeft op de omgeving, en andersom: welke voorwaarden vanuit de omgeving zijn van toepassing op de spooraansluiting? Het behoud van de leefbaarheid voor omwonenden en de kwaliteit van de leefomgeving zijn een belangrijke weegfactor. Voor het zoekgebied van de spooraansluiting is daarom een Quickscan verricht naar de omgevingseffecten. De belangrijkste bevindingen zijn in deze paragraaf samengevat. Belangrijk uitgangspunt is, dat de kwaliteit van de leefomgeving behouden moet blijven en ernaar moet worden gestreefd deze te verbeteren. Vanuit de quickscan zijn in dit kader de volgende belangrijke waarden en kwaliteiten in het gebied gesignaleerd: Verbindingen De bestaande (lokale) verbindingen over de weg dienen, al dan niet in aangepaste vorm, behouden te blijven. Door behoud van de spoorwegovergangen nabij station Susteren en in Nieuwstadt wordt dit bereikt. De uitgangspunten voor het zoekgebied voor de spooraansluiting zijn hier op afgestemd. De aanwezige routes voor langzaam verkeer kunnen worden aangepast, maar dienen binnen het gebied behouden te blijven. Een veilige passeerbaarheid van het spoor voor voetgangers en fietsers is hierbij een aandachtspunt. Afbeelding: zoekgebied spooraansluiting in grijs Ondergrondse infrastructuur Binnen het gebied zijn twee grote gasleidingen (beheer door Gasunie) aanwezig. Parallel aan deze leidingen loopt een belemmeringenstrook, waarbinnen beperkingen gelden voor het gebruik. Inachtneming van deze afstand is niet overal mogelijk. Bij het kruisen van een spooraansluiting met een gasleiding zijn technische maatregelen noodzakelijk. Ook voor de inrichting van de terminal en het omliggende terrein gelden inrichtingseisen vanwege de aanwezigheid van de gasleidingen. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

16 Geluid en trillingen De leefomgeving kan worden beïnvloed door geluid en trillingen, veroorzaakt door het gebruik van de spooraansluiting. Middels een eerste berekening zijn de effecten bepaald. Voor geluid geldt dat binnen de berekeningsmethodieken de akoestische toename beperkt is. Het gebruik van de spooraansluiting lijdt niet tot overschrijdingen van geluidsnormen. Het gebruik van de Yard wordt gereguleerd binnen de geluidszone van het bedrijventerrein, deze blijft ongewijzigd. Omdat bij het vervoer van geproduceerde auto s per spoor mogelijk een afname van het transport over de weg zal optreden, kan per saldo een vermindering van de geluidsbelasting op de omgeving optreden. Het, volgens de vigerende eisen, toepassen van een voegloos wissel ter hoogte van de hoofdbaan zorgt ervoor dat het rijden van treinen over de hoofdbaan geen toename van de geluidsbelasting geeft. De relevante trillingen in het gebied worden bepaald door het doorgaande spoorverkeer. De trillingen blijven binnen de geldende richtlijnen. De toevoeging van de treinbewegingen vanwege de spooraansluiting leiden niet tot een relevante bijdrage. Bij het uitwerken van het ontwerp van de spooraansluiting wordt rekening gehouden met de situering van de aansluiting (de wissel), zodat er geen trillingshinder zal ontstaan. Waterlopen Vloedgraaf en Geleenbeek, flora en fauna Het Waterschap Roer en Overmaas heeft in de afgelopen jaren geïnvesteerd in het herstel van beekloop van beide watergangen, met veel aandacht voor ontwikkelingsruimte voor ecologische waarden. De waterlopen hebben een meanderend verloop en ecologisch waardevolle oevers. Om het ruimtebeslag binnen deze ecologische waardevolle zones zo beperkt mogelijk te houden, dient gezocht te worden naar een zo haaks mogelijke kruising van de watergang. Bij de inpassing van de kunstwerken om de waterloop te passeren dient rekening te worden gehouden met voldoende ruimte voor de overspanning, zodat ook de ecologische oevers goed kunnen blijven functioneren en er ruimte behouden blijft voor de ontwikkeling van natuurlijke waarden. Het gemaal in de Vloedgraaf is een dwangpunt bij het ontwerp van de spooraansluiting: dit gemaal dient behouden te blijven. De natuurwaarden van het gebied concentreren zich langs de waterlopen Vloedgraaf en Geleenbeek. Het bosgebied, gelegen langs het doorgaand spoor tussen de kern Susteren en het zoekgebied, heeft een homogene samenstelling. Met de aanleg van een spooraansluiting kan het noodzakelijk zijn een deel van de bosbegroeiing te verwijderen. Afname van het areaal leidt niet tot afname van biodiversiteit en kan door herplant/herinrichting gecompenseerd worden. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

17 Hoofdspoor Het doorgaand spoor wordt gebruikt voor reizigersvervoer en goederenvervoer. Het spoor ligt op een grondwal, de ligging van het spoor is wat hoger dan het omliggend gebied, circa 2 meter. In de huidige dienstregeling passeren er circa 8 tot 10 treinen per uur in de dagperiode. Door ProRail is een inventariserende capaciteitsanalyse gedaan, waaruit blijkt dat er voldoende capaciteit op het hoofdspoor beschikbaar is voor de toevoeging van de treinbewegingen van en naar de Carhandling Terminal over de spooraansluiting op het gedeelte van het traject ter hoogte van Susteren. Uit de capaciteitsanalyse volgt dat er capaciteit voldoende beschikbaar is om treinen vanaf de Yard tot aan bestaande overloopwissels over het linkerspoor te laten rijden: dit maakt het voorkeursalternatief slank mogelijk. Conclusie uit quickscan Omgevingsaspecten Realisatie en gebruik van een spoorverbinding tussen Yard E en de hoofdspoorbaan binnen het gebied is mogelijk binnen de vigerende wettelijke kaders en normstellingen. Voor een goede afstemming met de omgeving dient er, naast de uitwerking van een ontwerp voor de spooraansluiting, voldoende aandacht te zijn voor de afstemming op het omliggende landschap en de daarbinnen aanwezige kwaliteiten en de routes voor langzaam verkeer. Elektrificatie? Voor het rijden van treinen wordt in eerste instantie uitgegaan van diesel aangedreven locomotieven: dit heeft een beperktere impact op de omgeving en het landschap, omdat er geen bovenleidingconstructie gerealiseerd hoeft te worden. Opgemerkt wordt dat de komst van vervoer per spoor betekent dat er een vermindering van transport over de weg zal optreden: door de afname van het vrachtverkeer verbetert de luchtkwaliteit. Bij de verdere uitwerken van het ontwerp voor de spooraansluiting wordt de mogelijkheid om in de toekomst alsnog te kiezen voor elektrificatie (inclusief de benodigde voorzieningen) opengehouden. Dit betekent dat de fysieke ruimte voor het later aanbrengen van de voorzieningen voor elektrificatie (bovenleiding en portalen) gereserveerd wordt. Voordat daadwerkelijk tot elektrificatie overgegaan zal worden, wordt hiervoor de passende besluitvorming doorlopen. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

18 4 Projectscope 4.1 Te onderscheiden (deel)projecten C: Yard E Op de Yard E wordt een Carhandling Terminal inclusief de hiertoe benodigde sporen gerealiseerd. Tevens is op deze locatie een GOK-Yard voorzien. A: Aansluitwissel (door ProRail) Het betreft het aftakwissel vanaf de hoofdspoorbaan Roermond Sittard. Omdat de gewenste spooraansluiting op dit punt een fysieke relatie met het hoofdspoor heeft, is aan ProRail als spoorbeheerder gevraagd de voorbereiding en uitvoering van het aansluitwissel voor haar rekening te nemen. Dit zal gebeuren in opdracht van Provincie Limburg. De Provincie Limburg zal zoveel mogelijk zelf de regie houden in de voorbereiding en uitvoering van de spooraansluiting. Provincie en ProRail dienen hierbij samen tot overeenstemming te komen omtrent de onderlinge taakverdeling. ProRail zal als beheerder van de hoofdspoorweginfrastructuur (HSWI) de aanpassingen in het hoofdspoor voorbereiden en uitvoeren. De Carhandling Terminal bevindt zich buiten de HSWI en kan door derden worden gerealiseerd. In het verbindingsspoor (zie B) wordt een overdrachtspoor gerealiseerd. Dit overdrachtspoor is het uitwisselpunt tussen de bediening op de Yard en de verkeersleiding van het hoofdspoor. Aangezien ProRail de bediening vanaf dit overdrachtspoor voor zijn rekening zal nemen, zal ProRail eisen stellen met betrekking tot de uitvoering, het beheer en onderhoud van dit verbindingsspoor. Afbeelding: te onderscheiden (deel)projecten B: Verbindingsspoor Aansluitwissel - Yard Daar waar de scope van ProRail inzake het aansluitwissel eindigt, begint het verbindingsspoor dat loopt tot aan de Yard. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

19 4.2 Definitie projectscope Het project en daarmee de scope van dit stappenplan betreft de Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold. De projectscope van de spooraansluiting bestaat uit: - Realisatie van een verbindingsspoor (B) met een aansluitwissel (A) op het hoofdspoor in noordelijke richting inclusief de benodigde beveiliging. - De aansluiting in zuidelijke richting en de doortrekking van het verbindingsspoor naar Holtum Noord zijn thans geen onderdeel van het project. Deze opties dienen echter open te blijven te blijven voor de toekomst. Hetzelfde geldt voor eventuele toekomstige elektrificatie. De Carhandling Terminal Swentibold inclusief de hierop gelegen sporen en de GOK-Yard behoren niet tot de projectscope spooraansluiting. Deze separate projecten kennen wel enkele belangrijke raakvlakken met het project Spooraansluiting, waaronder: - De ligging van de sporen. - De benodigde maatregelen aan de gasleidingen van Gasunie. 4.3 Rolverdeling De werkgroep Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold werkt onder leiding van Provincie Limburg aan de planvoorbereiding om VDL Nedcar te ontsluiten per spoor. Vanuit dit uitgangspunt geldt op dit moment dat Provincie Limburg: - Initiatiefnemer is voor de onderdelen A, B en C - Voor de planvoorbereiding en uitvoering van onderdeel A voornemens is opdracht te verstrekken ten behoeve van de werkzaamheden van ProRail aan het hoofdspoor. - De eerste planvoorbereidingen voor de onderdelen B en C ter hand neemt in samenwerking met de projectgroep. - Onderzoek verricht naar de mogelijkheden om de verdere planvoorbereiding, aanleg en exploitatie (voor de onderdelen B en C) van de spooraansluiting onder te brengen bij een marktpartij. - Met VDL Nedcar nadere afspraken maakt over de planvoorbereiding en realisatie van de GOK-Yard binnen onderdeel C. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

20 5 Stappenplan In dit hoofdstuk wordt een nader plan van aanpak geschetst op basis van de vier benoemde doelstellingen (zie 1.3) van dit stappenplan. 5.1 Stand van zaken maart 2016 Eerste doelstelling van voorliggend stappenplan is de stand van zaken op 1 maart 2016 rondom het project Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold te delen en hiervoor draagvlak te verwerven bij de betrokken stakeholders. Deze hiervoor beschreven stand van zaken is opgebouwd op basis van een aantal verkennende studies als weergegeven in nevenstaand processchema: 5.2 Intentieverklaring Q Tweede doelstelling van het document is om de betrokken partijen een handvat te bieden om in Q aan VDL Nedcar een intentie verklaring af te geven omtrent de realisatie van het project. Een dergelijke verklaring versterkt de onderhandelingspositie van VDL Nedcar in de procedures met potentiële afnemers. VDL Nedcar vraagt vanuit haar ontwikkelingsvisie een bindende voorwaardelijke toezegging van alle betrokken overheden om de aanleg en exploitatie van de spooraansluiting te realiseren, onder de (ontbindende) voorwaarde dat medio 2017 aan VDL Nedcar een project voor een volgende generatie voertuigen wordt toegekend van voldoende omvang om vervoer per spoor haalbaar te laten zijn. - Verkenningennota uitbreiding VDL Nedcar + Buck Consultants International Spoorontsluiting VDL Nedcar / Holtum Noord Technische uitwerking en kostenraming Logitech adviseurs en ingenieurs Spooraansluiting Carhandling Terminal Swentibold Quickscan ruimtelijke inpassing Movares Stakeholderanalyse als onderdeel stappenplan (zie bijlage) Movares 2016 Afbeelding: processchema ev. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

21 5.3 Doorkijk vervolgproces Derde doelstelling van het stappenplan is het bieden van een doorkijk naar het vervolgproces richting realisatie van de spooraansluiting. Na het afgeven van de intentieverklaring wordt in Q duidelijk of er een project voor een volgende generatie voertuigen wordt toegekend aan VDL Nedcar. VDL Nedcar gaat vanaf dit Go/NoGo moment (Q3-2017) uit van een realisatietermijn van de spooraansluiting van 2 jaar. Dit betekent dat de terminal dan ook al ingezet kan worden voor de afvoer van de bestaande modellen en/of een eventuele tweede opdrachtgever. Met deze toezegging versterken de overheden de offerte van Nedcar aan BMW. Afbeelding: processchema In bovenstaand processchema is een globale planning, als opgesteld in overleg met de werkgroep, weergegeven om te komen tot een gebruiksklare spooraansluiting in Q Deze planning is zeer ambitieus te noemen, vraagt volledige medewerking van alle partijen en is daarbij een belangrijke risicofactor in het project. Het schema maakt duidelijk dat op basis van deze planning niet kan worden gewacht met de verdere voorbereidingen tot het definitieve Go/NoGo moment in Q3/Q Het schema toont eveneens dat binnen het ruimtelijk spoor twee belangrijke procedures op het kritieke pad van de planning liggen, namelijk aanpassen bestemmingsplan Echt-Susteren en de benodigde grondaankopen. Zowel de bestemmingsplanprocedure (vernietiging bij Raad van State) als de grondverwerving (noodzaak tot onteigening) kennen risico s op uitloop in de planning waarbij de gestelde mijlpaal Q niet wordt gehaald. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

22 5.4 Besluitvorming start voorbereidingsfase Vierde en laatste doelstelling van het stappenplan is het verkrijgen van instemming van Gedeputeerde Staten van Provincie Limburg om over te gaan tot de start van de volgende fase (voorbereidingsfase) inclusief het beschikbaar stellen van de hiertoe benodigde middelen. De voorbereidingsfase start na besluitvorming en loopt tot aan het vaststellen van het bestemmingsplan in Q Afbeelding: processchema Voor de voorbereidingsfase wordt op korte termijn een integraal Plan van Aanpak opgesteld waarin minimaal de volgende werkpakketten zijn voorzien: - Onderzoeken ten behoeve van bestemmingsplan - Bestemmingsplanprocedure - Grondverwerving - (Spoor)technische uitwerking en inpassing definitieve variant - Samenwerking en rolverdeling Provincie Limburg - ProRail - Consultatie van marktpartijen in het kader van de ontwikkeling en exploitatie van de Carhandling Terminal en spooraansluiting. - Omgevingsmanagement en Communicatie - Projectmanagement - Risicomanagement RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

23 Colofon Opdrachtgever Provincie Limburg dhr. Servais Uitgave Movares Nederland B.V. Regiokantoor Eindhoven Postbus AB Eindhoven Telefoon Ondertekenaar Projectnummer Y.L.M. van Liebergen RM Opgesteld door M.Hendrix 2016, Movares Nederland B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Movares Nederland B.V. RZO-MH-1CD0A7M001 / Proj.nr. RM / Definitief / Versie 8 maart /23

24 Bijlage I: Stakeholderanalyse Stakeholderanalyse werkgroep Om een eerste globale verkenning van de vertreksituatie te verkrijgen is met de leden van de werkgroep projectgroepverband een stakeholderanalyse uitgevoerd. De resultaten van deze analyse omtrent ambitie, belangen en eventuele andere relevante informatie zijn in deze paragraaf per betrokken partij beschreven. Provincie Limburg Benoemde ambitie: Provincie Limburg werkt aan duurzame economische structuurversterking. Een van de gerelateerde ambities in het coalitieakkoord betreft het verzilveren van kansen binnen de maakindustrie, hierbij wordt expliciet de automotive sector benoemd. In relatie tot VDL Nedcar is dit vertaald als het verankeren- en het inbedden van de ontwikkelingen van VDL NedCar in de economische structuur door het versterken van de ruimtelijk-economische infrastructuur voor de Automotive/maakindustrie en de logistieke sector. Met de ruimtelijk economische infrastructuur wordt naast de fysieke ruimte en infrastructuur ook HRM (werkgelegenheid) en innovatie en ontwikkeling bedoeld. Benoemde belangen: - Economische structuurversterking met als beoogd effect Automotive gerelateerde bedrijfsinvesteringen. - Werkgelegenheid. - Stimuleren innovatie en ontwikkeling. - Duurzame ruimtelijke- en mobiliteitsontwikkeling. - Meerder partijen faciliteren (Multi User Terminal) Rol in het project: - Mede initiatiefnemer Spooraansluiting - Opdrachtgever Movares - Lid van de bestuurlijke regiegroep Verankering VDL Nedcar. - Co financier

25 VDL Nedcar Benoemde ambitie: Een terminal die voor klanten optimale condities biedt met als spin-off een economisch effect voor de regio. Benoemde belangen: - Goede afstemming interactie tussen terminal en GOK Yard - Intentieverklaring initiatiefnemende overheden. - Maximale voorbereiding spooraansluiting vooruitlopend op vervolgcontracten Rol in het project: - Faciliteren proces (meewerken en meedenken) - Géén financiersrol in project spooraansluiting. VDL Nedcar investeert in de benodigde kwalitatieve en kwantitatieve verbetering van haar productieproces. Gemeente Sittard-Geleen Benoemde ambitie: Duurzame economische groei en structuurversterking. Benoemde belangen: - Automotive onderdeel van topsectorenbeleid - Werkgelegenheid en sociaal economische spin-off - Ingezette beleid (vanaf 2000) doorontwikkelen - Meerder partijen faciliteren (Multi User Terminal) - Doortrekking spoor naar Holtum Noord ter vervanging spoorlijn Sittard-Born. Rol in het project: - Opdrachtgever verkennende studies Logitech en Buck - Bevoegd gezag voor realisatie Yard en Terminal - Lid van de bestuurlijke regiegroep Verankering VDL Nedcar.

26 Gemeente Echt-Susteren Benoemde ambitie: Een aantrekkelijk leefklimaat voor mens, dier, natuur en toerisme. Het project is géén ambitie van Gemeente Echt-Susteren Benoemde belangen: - Werkgelegenheid en sociaal economische spin-off - Geen verslechtering en liefst verbetering leefklimaat voor mens, flora en fauna - Nut en noodzaak van het project moet worden aangetoond - Zorgvuldige inpassing Rol in het project: - Meewerken aan wijzigen bestemmingsplan in opdracht van Provincie Limburg - Draagvlakverwerving binnen Echt-Susteren - Eigenaar deel van benodigde gronden (privaatrechtelijk) - Verantwoordelijk voor (fiets)routes door het gebied. ProRail Benoemde ambitie: Faciliteren van het project als initiatief derden Benoemde belangen: - Kwaliteitsniveau treinverkeer op hoofdspoornet garanderen. - Kwaliteit van de spooraansluiting (zo min mogelijk storingen) - Een eenvoudige bediening van de treinen richting en van de Car handling terminal door verkeersleiding - Een goede onderhoudbaarheid van de spoorweginfrastructuur Rol in het project: - Faciliteren proces (meewerken en meedenken) - Voorbereiding, realisatie, beheer en onderhoud aftakwissel. - Beheerder van de hoofdspoorweginfrastructuur (HSWI) volgens de spoorwegwet, en in die rol beheerder en aanleg van deze infrastructuur. NB. Met stakeholder IenM is geen stakeholderanalyse uitgevoerd.

27 Stakeholderanalyse omgevingspartijen Waterschap Roer en Overmaas Belangrijkste belang is het borgen van de kwaliteit en kwantiteit van haar waterlopen. In de afgelopen jaren is juist in het zoekgebied van de spooraansluiting geïnvesteerd in een hoogwaardige inrichting van de waterlopen Geleenbeek en Vloedgraaf en hun omgeving. In dit kader is het waterschap bevoegd gezag voor haar onderdelen. Gasunie In het zoekgebied van de spooraansluiting ligt een HD gasleiding waarbij in de planvorming rekening dient te worden gehouden. Indien vanwege het ontwerp van de spooraansluiting aanpassingen nodig zijn aan deze leiding leidt dit mogelijk tot extra kosten en doorlooptijd voor het project. In dit kader is de Gasunie bevoegd gezag voor haar onderdelen. Stichting de Groene Sporenwolf De stichting zet zich in voor de instandhouding van Flora en Fauna en het leefklimaat van de inwoners. Men heeft dan ook goede banden met inwoners, wil graag meepraten over de voorgenomen ontwikkeling en wordt betiteld als positief kritisch in de discussie. De eerder getoonde weerstand had met name betrekking op de plannen voor doortrekking van de spooraansluiting naar Holtum Noord. Stichting Natuurmonumenten Natuurmonumenten zet zich in voor de bescherming van de natuur in de brede zin van het woord. De stichting wordt gezien als een invloedrijke partij waarbij inspraak in een traject rondom compensatieverplichting haar sterkste middel is. Stiching Natuurmonumenten is binnen het zoekgebied van de spooraansluiting eigenaar van het Oerbos. Belanghebbendenvereniging kernen Een vertegenwoordiging van de inwoners binnen de Gemeente Echt Susteren. Voor dit project gaat het om de verenigingen van de kernen Susteren en Nieuwstadt. Stichting IKL De stichting zet zich in voor het groen in Limburg en was betrokken bij de eerdere groene herontwikkeling van het gebied. LLTB Vertegenwoordigd het belang van agrariërs. Grondeigenaren Binnen het zoekgebied van de spooraansluiting zijn enkele gronden in eigendom van derden (particulieren). Observatie Op basis van de geïnventariseerde belangen en rollen van de omgevingspartijen blijkt de noodzaak om te komen tot een breder integraal plan waarin met name de groene waarden in het gebied in evenwicht zijn met de benodigde infrastructuur.