aan water Samen werken vervolg gebiedsbijeenkomst: natuurvriendelijke oevers

Transcriptie

1 Samen werken aan water vervolg gebiedsbijeenkomst: natuurvriendelijke oevers 17 september 2013 Bijeenkomst Natuurvriendelijke en duurzame oevers Locatie: Provinciehuis, Lelystad

2 Samen werken aan water De bijeenkomst die op 17 september 2013 is gehouden is onderdeel van het gebiedsproces en is een vervolg op de brede gebiedsbijeenkomsten in Kraggenburg en Lelystad in april In de brede bijeenkomsten hebben de natuurorganisaties, sportvisserij en gemeenten opgeroepen om rekening te houden met kansen voor het creëren van verbindingen tussen natuurgebieden, kansen voor samenloop met recreatievoorzieningen zoals visplaatsen en recreatiepaden en de bereikbaarheid van visplaatsen. Het thema van dit overleg is natuurvriendelijke oevers (NVO) en duurzame oevers (DO). Tijdens deze bijeenkomst is ingezoomd op specifieke wensen en knelpunten voor betrokken partijen. Vragen naar aanleiding van de presentatie Onderwerp: de (versnelde aanleg van) natuurvriendelijke en duurzame oevers. Presentatie: Teun Molenaar, projectleider uitvoering versnelde aanleg duurzame oevers. 1. Worden in de vaarten ook natuurvriendelijke en/of duurzame oevers (versneld) aangelegd? De Provincie legt natuurvriendelijke oevers aan op locaties in de vaarten (met functie vaarweg) waar aansluiting met natuurgebieden kan worden gemaakt. De oevers fungeren daar als ecologische verbindingszones. Langs de Hoge- en Lage vaart zijn de afgelopen jaren NVO s aangelegd (hier zijn geen nieuwe NVO s meer gepland). Recentelijk is de Noordoostpolder, langs de oostkant van de Lemstervaart een NVO aangelegd. Langs de westkant van de Lemstervaart en in de Zwolse vaart worden binnenkort natuurvriendelijke oevers aangelegd. Langs de vaarten blijft, om de golfslag veroorzaakt door scheepvaart te dempen, de beschoeiing staan en wordt achter de beschoeiing een luwe, ondiepe zone gecreëerd waarin waterplanten tot ontwikkeling kunnen komen. Tussen deze planten ontstaan betere leefomstandigheden voor waterinsecten en (jonge) vis. Op regelmatige afstanden is een opening gemaakt naar de hoofdwatergang met af en toe een waterverbinding voor de uitwisseling. > 2

3 2. Gaat het waterschap na aanleg van de duurzame oevers de schouwfrequentie verlagen? Nee. Het maaibeleid is erop gericht de watergangen niet kaal te maaien: jaarlijks worden de oevers van de tochten éénzijdig gemaaid (om en om maaien). 3. Het riet groeit hard en tot hoog boven de waterlijn. Aan de perceelzijde groeit er geen gras meer tussen het riet en onkruid ontwikkelt zich makkelijk. Onkruid bestrijden met middelen mag niet. Het afvoeren van riet is ook een probleem. Kan hier een oplossing voor komen? Het probleem is bij het waterschap bekend, het onderwerp is ook al bij het waterschapsbestuur aan de orde gekomen. Een pasklare oplossing is echter nog niet voorhanden. Maaisel afvoeren leidt tot minder verruiging. Wanneer het maaisel vanaf de oever in de plasberm van de duurzame oever wordt gebracht, verliest de oever zijn ecologische functie. Het waterschap onderzoekt manieren om het maaisel te kunnen her gebruiken, zodat het aantrekkelijker wordt om het maaisel af te voeren uit het talud. 4. Op lange termijn is er door de aanleg van duurzame oevers minder onderhoud nodig aan de beschoeiingen van de oevers. Dit betekent een verlaging van de kosten. Hoe staat dit in verhouding tot de kosten voor de afvoer van maaisel? Hierop moeten we het antwoord schuldig blijven, dit is niet onderzocht. 5. Hoe vaak is onderhoud aan de plasbermen van duurzame oevers nodig om verlanding te voorkomen? Het waterschap heeft in 2008 onderzoek gestart om te kunnen duiden welk beheer (inclusief frequentie) dient te worden ingezet om: 1. de ongewenste effecten van verruiging in het talud te doorbreken. 2. de plasbermen voldoende open houden om als paaihabitat voor vis te kunnen dienen en daarnaast doorgroeibaar te laten zijn voor ondergedoken vegetatie. Uit dit nog niet afgeronde onderzoek van het waterschap komt naar voren dat de oevers 1x per 15 jaar of 1x per 12 jaar uitgekrabd moeten worden. Het is nog niet duidelijk wat de beste kosteneffectieve manier is om met het materiaal om te gaan dat bij onderhoud uit de plasbermen komt. Er is daarom nog geen beleid voor geformuleerd. 6. Hoeveel grond wordt aangekocht voor de aanleg van de duurzame oevers? Het waterschap gaat uit van 1 m 2 grondaankoop per strekkende meter duurzame oever. 7. Moet een watergang altijd tweezijdig ingericht worden met een duurzame oever? Het beleid van het waterschap is: wanneer vervanging van de beschoeiing nodig is worden beide zijden van de watergang ingericht met duurzame oevers. Uitzonderingen worden alleen gemaakt wanneer de aanleg van een duurzame oever niet mogelijk is, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een weg dicht bij de watergang. 8. Moeten natuurvriendelijke oevers intensiever beheerd worden om verlanding tegen te gaan? Nee, dit is niet nodig. > In het beheergebied van het waterschap is een beperkt aantal watergangen aanwezig zonder onderwaterbeschoeiing, daar kan het riet doorgroeien richting het midden van de watergang. In de watergangen waar duurzame oevers zijn aangelegd groeit het riet meestal niet verder dan de beschoeiing de watergang in. Waar dit overdadig plaatsvindt, wordt door middel van beheer hierop ingegrepen. Natuurmonumenten heeft een aanvraag ingediend om ten behoeve van de aanleg van natuurvriendelijke oevers t.h.v. de Pluvierentocht in aanmerking te komen voor de standaardvergoeding duurzame oever. Een gezamenlijk overeenkomst is inmiddels in vergevorderd stadium. 3

4 9. De KRW-verplichting om 40% van de tochten en vaarten te voorzien van duurzame en natuurvriendelijke oevers: hoeveel is daar al van gereed? In de watergangen van de lage afdeling van de Noordoostpolder hebben we 40% gerealiseerd. In de hoge afdeling in de Noordoostpolder zijn we bijna op orde. In de vaarwegen (Lemster vaart, Urkervaart en Zwolsevaart) moeten nog 19 km NVO s worden aangelegd. De volgende stap is de aanleg in Zuidelijk en Oostelijk Flevoland. Volgens de planning van de versnelde aanleg is de geplande 40% (ca 310 km) in 2021 gereed. De NVO s in de vaarwegen in Zuidelijk- en Oostelijk Flevoland (Hoge en Lage vaart) zijn gereed. 10. Hoe wordt omgegaan met natuurvriendelijke en duurzame oevers in stedelijk gebied? Daar waar het mogelijk is, wordt een natuurvriendelijke oever aangelegd. Bijvoorbeeld in de gemeente Urk wordt de traditionele beschoeiing zo veel mogelijk weggehaald. 11. Hoeveel % waterberging win je door de aanleg van duurzame oevers? Het waterschap gaat uit van de (globale) vuistregel dat de waterbergingscapaciteit per strekkende meter duurzame oever toeneemt met 2 tot 3 m 3. Opmerking van LTO-Noord Oostelijk Flevoland: De hoeveelheid open water is klein in verhouding tot de bergingscapaciteit die de bodem kan hebben. Naschrift bij deze vraag van Rob Peeters, : In het NBW uitvoeringsprogramma is opgenomen dat de aanleg van duurzame oevers 400 ha van de totale lange-termijnwateropgave van 8200 ha (NOP en ZOF samen) op kan lossen (gebaseerd op de toetsing uit 2008). Dit betekent dus dat de oevers ongeveer 5% van de wateropgave op lange termijn oplossen. Vorig jaar (2012) is de wateropgave geactualiseerd. Dit jaar actualiseert het waterschap zijn koers voor het oplossen van de wateropgave. 12. Komt het voor dat een eigenaar aan een watergang niet mee wil werken bij de aanleg van duurzame oevers? Dat komt voor. In een dergelijke situatie wordt gebruik gemaakt van de gedoogplichtprocedure. Deze procedure wordt pas toegepast als we er echt niet uitkomen 13. Gebeurt er nog meer het kader van dit gebiedsproces? Met een aantal organisaties worden zaken bilateraal opgepakt, omdat er geen andere belangenorganisaties zijn betrokken bij het onderwerp. Zie hiervoor ook de informatiekrant gebiedsprocessen en het startdocument gebiedsprocessen 2013 ( samenwerken_water) 4

5 werkgroepen Werksessies in twee groepen De deelnemers zijn in twee groepen uiteen gegaan om aan de hand van kaartmateriaal hun wensen en knelpunten in beeld te brengen. Terugkoppeling vanuit de werkgroepen Algemeen komt uit de groepen naar voren: - Hoe meer natuurvriendelijke oevers hoe beter, zowel voor natuurorganisaties als recreatie. - Laat de oevers waar mogelijk aan elkaar aansluiten tot één geheel. - Koppel natuur en recreatie beter aan elkaar, zeker in de buurt van het stedelijke gebied. Specifieke wensen/suggesties van organisaties, niet te koppelen aan een locatie - De hengelsportverenigingen vragen aandacht voor locaties van visplekken voor viswedstrijden. In het verleden werden de hengelsportorganisaties wel eens verrast door de aanleg van natuurvriendelijke oevers, waardoor wedstrijdplekken verloren gingen. De locaties van wedstrijdlocaties van de visstekkenkaart die de hengelsportvereniging heeft meegenomen staan in de onderlaag van het GIS, deze locaties zijn dus bekend bij het waterschap en provincie. Het betreft met name visstekken in de vaarten in Zuidelijk en Oostelijk Flevoland. Hier zijn de geplande natuurvriendelijke oevers reeds aangelegd, er blijken daarom geen knelpunten meer te zijn. Dit geldt ook voor de Noordoostpolder. Bij nieuwe plannen en activiteiten wordt waar mogelijk rekening gehouden met de wedstrijdplekken. Nieuwe plannen voor de aanleg van steigers/nvo s worden in de VBC ingebracht zodat op uitvoeringsniveau contact kan worden gehouden. De aanleg van een vissteiger kost ca euro. - Duurzame oevers: nieuw beleid met betrekking tot GLB zoek naar mogelijkheden om samen op te trekken, met name in het realiseren van aaneengesloten stukken oever. Het grote aantal aangelanden kan een belemmering vormen door verschillen in visie en voorkeuren. Combinatie met wandelpaadjes of fietspaden wordt door aangelanden vaak niet gewaardeerd. - Landschapsbeheer Flevoland: Is het mogelijk om enige variatie in de onderwaterprofielen aan te brengen? Bijvoorbeeld door de geul in midden van een tocht wat dieper te maken. Specifieke wensen/suggesties van organisaties, gekoppeld aan een specifieke locatie - Natuurmonumenten: verbind natuurgebieden via NVO s, bijvoorbeeld door via de Marknesservaart en tocht een verbinding te maken tussen het Voorsterbos en Kuinderbos - Rondom Zeewolde: Besteed meer aandacht aan NVO s in relatie tot recreatie, de kanovereniging Zeewolde zal daar ook blij mee zijn. - Voor het stukje oever aan Hoge Dwarsvaart dat nog niet helemaal af is wordt aandacht gevraagd. Het waterschap sluit dit kort met provincie. > 5

6 - Recreatievaart: recreatie zou meer moeten worden gepromoot (door de provincie). Recreatie heeft geen specifieke wensen t.a.v. (nieuwe) aanlegplekken, wel t.a.v. onderhoud i.v.m. de bereikbaarheid/bevaarbaarheid van wateren. Dit is aangegeven op de kaart. - Houtribtocht: Er zijn plannen om de oevers van de Houtribtocht natuurvriendelijk in te richten. Samen met Staatsbosbeheer vindt momenteel de laatste detailbesprekingen plaats ten aanzien van het ontwerp. Staatsbosbeheer wil graag meer betekenisvolle oevers, zodat mountainbikers en wandelaars hier meer mogelijkheden krijgen om de natuur te beleven. Planning van het waterschap De Houtribtocht staat op de reservelijst om de km toch op tijd te kunnen realiseren wanneer een aantal agrariërs onvoldoende blijkt mee te werken, wellicht zijn hiervoor mogelijkheden (planning: ). Een aantal percelen ten noorden van Houtribtocht heeft last van slechte ontwatering, ze ontwateren dóór het zuidelijker gelegen bosperceel. Wordt daar rekening mee gehouden in de planvorming? Staatsbosbeheer, RVOB en waterschap hebben contact met elkaar hierover. - Lelystad heeft uitbreidingsplannen voor het stedelijk gebied. In deze werksessie zijn uitbreidingsgebieden benoemd en op kaart aangegeven, de contactpersonen voor deze gebieden zijn vermeld zodat de plannen kunnen worden afgestemd tussen betrokken partijen. - Stadslandschap Oosterwold is een verkenning van Almere en Staatsbosbeheer naar het combineren van stad en natuur in en om Almere. Wellicht kunnen de uitkomsten van deze verkenning worden meegewogen in de programmering van tochten in Zuidelijk Flevoland. - Het programma Nieuwe Natuur zal binnenkort worden opgesteld en dan kunnen uitgewerkte projectideeën worden ingediend. De gemaakte afspraken op een rijtje: 1. Hengelsportfederatie/Sportvisserij Nederland vereniging geeft specificaties waaraan een wedstrijdlocatie voor de hengelsport moet voldoen, zodat daar waar mogelijk rekening mee gehouden kan worden in de toekomst. 2. neemt contact op met sportvisserij (overkoepelende organisatie) om bij nieuwe plannen contact te houden op uitvoeringsniveau over de aanleg van steigers/nvo s. 3. Michel van der Ploeg (Gemeente Dronten) stuurt de fietsknooppuntenroute toe aan de provincie (Julia de Ridder) 4. Waterschap (Teun Molenaar) en Gemeente Dronten (Michel van der Ploeg) hebben op korte termijn contact over de waterplannen voor de Bisontocht om de huidige stand van zaken in beeld te krijgen. 5. Waterschap en provincie sluiten met elkaar kort over het laatste stukje NVO aan de Hoge Dwarsvaart. 6. Staatsbosbeheer, waterschap en RVOB hebben onderling contact over de ontwatering van de percelen ten noorden van de Houtribtocht. 7. Waterschap (provincie) en gemeente Lelystad stemmen de plannen rondom de uitbreiding van het stedelijk gebied met elkaar af. 8. Teun Molenaar tipt de grondverwervers van de NVO s over de plannen rondom de Bisontocht. 9. De wensen, suggesties en knelpunten worden op kaart gezet en de deelnemers toegestuurd, zodat de acties en vragen makkelijker binnen de organisaties kunnen worden uitgezet. De kaart zal zowel in interactieve vorm als als pfd beschikbaar worden gemaakt en aan de deelnemende organisaties en alle gemeenten in Flevoland worden toegestuurd. 11. Mochten er nog nabranders zijn, laat het provincie en waterschap svp weten. 12. Eind 2013 of begin 2014 wordt een afsluitende gebiedsbijeenkomst gehouden. Een datum is op dit moment nog niet bekend. Betrokken organisaties worden hiervoor weer uitgenodigd. Nabrander: Het waterschap en provincie gaan na hoe de deelnemers kunnen worden geïnformeerd over hoe zij bij de koers voor het oplossen van de wateropgave worden betrokken. - Bisontocht Gemeentelijk waterplan Dronten (Swifterbant): mogelijk wordt een knip gemaakt in het watersysteem, waardoor het waterpeil in de gemeente omhoog kan (beter voor de waterkwaliteit). Aan de andere kant wordt het landbouwwater in de andere richting afgevoerd. Hier liggen mogelijk kansen voor de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Binnenkort worden gesprekken gevoerd (of de gesprekken zijn net geweest) met gemeente over grondverwerving. Dit speelt dus op korte termijn. Waterschap en Gemeente (Michel van der Ploeg) pakken dit samen op. Teun Molenaar tipt grondverwervers. 6

7 DEELNEMERS BIJEENKOMST Deelnemerslijst bijeenkomst natuurvriendelijke oevers 17 september 2013 organisatie Gemeente Dronten Gemeente Lelystad Gemeente Lelystad Landschapsbeheer Flevoland LTO Noord Oostelijk Flevoland LTO Noord Oostelijk Flevoland Natuur en Milieu Flevoland Natuurmonumenten Overijssel-Flevoland Provincie Flevoland Provincie Flevoland Rijksvastgoed- en Ontwikkelbedrijf (RVOB) Sportvisserij MidWest Nederland Sportvisserij Oost Nederland Staatsbosbeheer Watersportverbond Watersportverbond naam Michel van der Ploeg Jesse Snijders Guido Vermeer Jeroen Reinhold Hubert Levers Danielle Wiersema Kim Boerboom Nynke Bosma Julia de Ridder Klaas van der Wielen Paul Rigter Tom Voorhamm Ed Piek Harry van Spijker Harry Bouwhuis Miriam Collombon Martijn Hokken Margreet Vermeer Jan Jaspers Pieter van der Vaart oktober 2013 meer informatie: kijk op 7