Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland. Landgoed Wellerwaard

Transcriptie

1 Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland Landgoed Wellerwaard

2 2 Natuur én wonen - Landgoed Wellerwaard

3 1 Nieuw landgoed in de Wellerwaard De gemeente Noordoostpolder, de provincie Flevoland en het waterschap Zuiderzeeland hebben samen met andere partijen de afgelopen jaren gewerkt aan de realisatie van een ecologische en recreatieve verbinding tussen Emmeloord en het Kuinderbos. Ook momenteel worden nog werkzaamheden uitgevoerd. In het midden van deze verbinding ligt de Wellerwaard, op de kaart ter plaatse van nummer 1. De Wellerwaard moet een aantrekkelijk groen recreatiegebied geworden. Deze ambitie is al bijna gerealiseerd; een groot deel van de inrichtingsmaatregelen is reeds uitgevoerd. Tussen het Friesepad en de Kuinderweg ligt een nieuw natuurgebied. Rietlanden, waterpartijen en struwelen wisselen elkaar af. De openheid en water zijn sterk bepalend. Het gebied is een uitloopgebied voor bewoners van Emmeloord en andere recreanten. Fiets- en wandelpaden maken het gebied toegankelijk. Ten noorden van dit natte natuurgebied biedt de gemeente in het bestemmingsplan mogelijkheden voor landelijk wonen. Echter er is op dit moment nog geen enkele kavel verkocht. Wat een aantal jaren geleden was bedacht, is tot op heden helaas nog niet van de grond gekomen. Dit onder andere vanwege veranderingen in de markt. Grontmij heeft samen met een lokale initiatiefnemer een concreet idee ontwikkeld om de ontwikkeling van deze strook daadwerkelijk ter hand te nemen: een nieuw landgoed. Het voorliggende rapport betreft de inzending voor de tweede ronde van het programma Nieuwe natuur in Flevoland. Arnhem, augustus 2014 Figuur 1: Corridor Emmeloord-Kuinderbos (bron: bestemmingsplan Wellerwaard) Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard 3

4

5 2 Het plan Het landgoed Het idee behelst het ontwikkelen van een mooi landgoed van ongeveer 10 hectare. Binnen het landgoed willen we zowel de woonfunctie invullen, als ook nieuwe natuur realiseren die de aangrenzende natuur aanvult en robuuster maakt. Hierdoor verbreden en versterken we de Wellerwaard en wordt de ecologische verbinding tussen het Kuinderbos en Emmeloord versterkt. Bovendien breiden we hiermee ook de mogelijkheden voor recreanten uit. Het landgoed bestaat uit twee delen die in samenhang met elkaar zijn ontworpen en aansluiten op het aangrenzende natuurgebied de Wellerwaard. Zie kaart hiernaast voor het voorlopig ontwerp. Dit voorlopig ontwerp dient als basis voor het opstellen van het inrichtingsplan. Hierin krijgen de verschillende onderdelen van het plan hun definitieve vorm en locatie. Het parkachtige deel We willen het eerste deel - 5 hectare - ontwikkelen als parkachtige omgeving met 1 landhuis als woning, inclusief ondersteunende bebouwing. Ook hier is veel natuur te vinden in de vorm van grasland, struweel en houtopstanden met bijvoorbeeld haagbeuken en essen. Op deze relatief droge natuurlijke delen kunnen soorten beschutting en broedplekken vinden, denk aan de groene specht en de koekoek. Ook voor vlindersoorten als het bruin zandoogje en het icarusblauwtje vormen deze drogere delen een geschikte biotoop. De nieuwe natuur Het tweede deel van het landgoed bestaat in principe uit landbouwareaal. Op dit deel willen we nieuwe natuur realiseren. De ambitie is een gebied, wat aansluit op de ecologische, hydrologische, recreatieve en landschappelijke situatie van het bestaande natuurgebied de Wellerwaard. Van zuid naar noord willen we een dusdanige natuurlijk overgang maken, dat er variatie van ecologische omstandigheden ontstaan. Het zuidelijke deel wordt het meest lage deel (ongeveer dezelfde hoogte als de gebieden in de Wellerwaard). Hier ontstaan stilstaande wateren en drassige gronden met veel riet(moeras). Naast diverse watervogels, ontstaat hier een interessant habitat voor bijvoorbeeld de rietzanger, kleine karakiet en het baardmannetje. Tevens vormen de rietlanden een uitstekend biotoop voor de noordse winterjuffer, een kwetsbare libellensoort. Vanuit deze natte zone zal het terrein langzaam verder omhoog lopen naar (vochtig) hooiland. Hier groeien zwenkgrassen, schapegras en andere waard- en nectarplanten voor vlinders. Terrein voor bijvoorbeeld het groot dikkopje, argusvlinder en misschien wel de roodborsttapuit. Hier en daar schieten wilgen en elzen langs de randen op. Daar waar het terrein nog verder omhoog loopt en droger wordt, ontstaan vestigingsmogelijkheden voor de grote weerschijnvlinder en kommavlinder. De nieuwe natuur loopt daarna natuurlijk over in de parkachtige natuur van het landgoed. Het totaal wordt een afwisselend en gevarieerd geheel. Open en dichte ruimten wisselen elkaar af. Dit is geschikt voor verschillende planten- en diersoorten, maar het is vooral ook aantrekkelijk voor wandelaars. Het gebied wordt aangesloten op de bestaande wandelmogelijkheden van de Wellerwaard en is toegankelijk voor wandelaars om een ommetje te maken. Water Het waterschap Zuiderzeeland geeft aan dat er geen knelpunt in de buurt is ten aanzien van waterberging en zij geen doelstelling heeft om extra capaciteit te realiseren. Dit gezegd hebbende, draagt de ontwikkeling van het landgoed feitelijk wel bij aan waterberging, zei het op bescheiden schaal vanwege de grootte van het gebied. De afgravingen in het nieuwe natuurdeel moeten dan wel diep en groot genoeg zijn. In de Wellerwaard zelf wordt niet gebouwd, waardoor er geen effecten zijn op de waterberging die moet worden gecompenseerd. De afwatering van de omringende landbouwgronden loopt nu via sloten naar de Tocht. In de nieuwe situatie wordt deze afwatering worden behouden, door het verleggen en nieuw aanleggen van sloten. De kommavlinder. Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard 5

6 6 Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard

7 3 Samenwerking en draagvlak Samenwerking met de gemeente Grontmij heeft dit plan samen met een lokale initiatiefnemer opgesteld. De belangrijkste partner in deze is de gemeente Noordoostpolder en de eerste stap die we hebben ondernomen is het aangaan van een dialoog met de gemeente. De gemeente is enthousiast en heeft zich achter het plan geschaard. Ook het college en de gemeenteraad (in de raadsvergadering van juni 2014) hebben zich positief uitgesproken voor de ontwikkeling van een nieuw landgoed in de Wellerwaard. De gemeente heeft uitgesproken dat zij volledige medewerking willen verlenen. Momenteel werkt Grontmij namens de initiatiefnemer samen met medewerkers van de gemeente aan de verdere uitwerking en inhoudelijke begeleiding van het plan. Voor het ontwikkelen van het plan is 10 hectare grond nodig. Deze grond is momenteel is bezit van de gemeente Noordoostpolder. Er is de afgelopen maanden met de gemeente voorlopige overeenstemming bereikt over de verkoop van de gronden van de gemeente aan de initiatiefnemer. Er wordt momenteel samen met de gemeente gewerkt aan een definitieve koopovereenkomst. De gemeente heeft de initiatiefnemer een optie tot de koop van gronden afgegeven. Met betrekking tot deze optie is onder andere het volgende met de gemeente afgesproken: Het gebied krijgt een gebouw met een woonfunctie, inclusief ondersteunende bebouwing, op een kavel van circa 3200 m2 en parkachtige landgoed natuur op de overige oppervlakte. Er wordt een landgoed gerealiseerd met landhuis van allure, ondersteunende bebouwing en natuur passend bij de maat en schaal van het landschap. Voor zowel het landgoed, de bebouwing als de natuur worden zorgvuldige ontwerpen en plannen opstellen door vakkundige partijen en erkende (landschaps)architecten. De algemene welstandscriteria zijn van toepassing. De welstandsprocedure zal vergemakkelijkt worden door (gezamenlijk) enige beeldkwaliteitscriteria op te stellen. Daarvoor wordt de gemeente bij de verdere planvorming nauw betrokken. De gemeente stelt het uitwerkingsplan op, nodig voor de planologische procedure. Het nieuwe landgoed wordt toegankelijk voor recreanten. Het waterschap Water is een belangrijk onderdeel van de Wellerwaard en dus voor het nieuwe landgoed. Het waterschap Zuiderzeeland is daarom ook een belangrijke partner. Er is in de afgelopen maanden gesproken met het waterschap. In de eerste plaats over het voorlopig ontwerp, de voorwaarden die gelden vanuit het watersysteem en het beleid van het waterschap. Hier is in het vorige hoofdstuk reeds iets over gezegd. Hiernaast hebben we met het waterschap afgesproken dat bij de uitwerking van het plan tot een definitief ontwerp het watersysteem integraal wordt meegenomen en dat het waterschap bij het opstellen van het plan wordt betrokken. Uiteraard toetst het waterschap het initiatief ook in het kader van de planologische procedure, maar door vroegtijdig samen naar het plan te kijken wordt gewaarborgd dat er geen nadelige gevolgen zijn van het initiatief op het watersysteem en wordt vertraging in de formele procedure voorkomen. Tot slot is met het waterschap ook gesproken over de wijze waarop straks het totale gebied het best beheerd kan worden, door wie en of er een andere eigendomsverhouding optimaler is. De komende maanden verkennen we de mogelijkheden verder. Agrariërs, Staatsbosbeheer en overige partijen Naast de gemeente en het waterschap zijn er nog andere partijen die worden betrokken bij de uitwerking van het plan, denk aan agrariërs en bewoners in de omgeving en partijen als Staatsbosbeheer. Met sommige van deze partijen is al contact gelegd. Zo is de naburige agrariër persoonlijk geïnformeerd over wat er komen gaat. En ook met Staatsbosbeheer is gesproken over hun plan voor de toevoeging van een perceel bij het Kuinderbos. Met SBB volgt een overleg over de specifieke natuurambitie, de maatregelen om daar te komen en het beheer. Op deze manier kunnen we de invulling van delen van de ecologische corridor in samenhang met elkaar uitvoeren, denk aan maatregelen voor bepaalde doelsoorten die op beide plekken worden genomen. De agrariërs en bewoners in directe omgeving van de Wellerwaard worden de komende maanden ook geïnformeerd over het plan en de realisatie ervan. Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard 7

8 8 Natuur én wonen - Landgoed Wellerwaard

9 4 Realisatie Ontwikkelingskosten voor de initiatiefnemer De particuliere initiatiefnemer gaat circa 10 hectare grond kopen van de gemeente. Hierover is reeds een principe afspraak gemaakt. Voor de bekostiging van de totale ontwikkeling staat de initiatiefnemer garant. Kosten voor de planvorming, uitvoering en beheer komen voor rekening van initiatiefnemer. De gemeente heeft toegezegd het uitwerkingsplan te gaan opstellen. Bijdrage van het programma Nieuwe natuur in Flevoland De helft van het landgoed waar nieuwe toegankelijke natuur is voorzien bestaat vooralsnog uit landbouwgrond, dat in bezit is van de gemeente en tijdelijk wordt verpacht aan een agrariër. Om deze kans financieel mogelijk te maken wordt een bijdrage gevraagd vanuit Nieuwe natuur in Flevoland. Het gaat om 5 hectare grond en hiervoor vraagt de initiatiefnemer subsidie aan. Het gaat om een bedrag van ongeveer ,-. Hiermee kan gedeeltelijk aan de waardevermindering en de inrichting van de nieuwe natuur tegemoet worden gekomen. De overige kosten neemt de initiatiefnemer voor haar rekening. Als het subsidiebedrag wordt verkregen ziet de initiatiefnemer af van agrarisch gebruik van 5 hectare grond en de inkomsten die hiermee gepaard gaan. In dat geval krijgt de 5 hectare grond ook formeel juridisch de bestemming natuur in het uitwerkingsplan van de gemeente. Na de inrichting van de nieuwe natuur neemt de initiatiefnemer ook de verantwoordelijkheid voor het beheren ervan. Planning Het onderdeel nieuwe natuur is afhankelijk van een bijdrage uit het programma, maar voor de overige onderdelen van het plan is de financiering rond. De gemeente gaat het uitwerkingsplan Wellerwaard opstellen om het initiatief juridisch mogelijk te maken. Hierna wordt de vergunningenprocedure opgestart. De realisatie van het plan wordt daarna snel ter hand genomen. Grontmij begeleidt de initiatiefnemer bij de planvorming en uitvoering van het project. Globaal is de planning als volgt: September oktober 2014 Oktober februari 2015 Maart april 2015 Mei oktober 2015 definitieve koopovereenkomsten sluiten definitief inrichtingsplan, uitwerkingsplan en procedure vergunning en procedures realisatie Vliegwieleffect Het nieuwe landgoed is een aanwinst voor de gemeente Noordoostpolder. Niet alleen komen er meer natuur, een groen woonmilieu en meer recreatie mogelijkheden. De ontwikkeling betekent ook de realisatie van een flink deel van de door de gemeente geplande ontwikkeling van het woongebied ten noorden van de Wellerwaard. Daarnaast is het nieuwe landgoed een vliegwiel voor de realisatie van de rest van het gebied met woonbestemming. Het kan een motor zijn waarmee oorspronkelijke ambities van de gemeente, provincie en het waterschap behaald kunnen worden, namelijk de gehele ontwikkeling van de geplande ontwikkeling van het woongebied. De overige delen van het woongebied kunnen ontwikkeld worden als nieuwe natuur en/of landgoed. Op de pagina hiernaast staat een voorlopig ontwerp van een mogelijke totale ontwikkeling. Dit totaalplan biedt mogelijkheden voor de gemeente om haar toekomstige realisatie van nieuwe woongebieden in de gemeente (bijvoorbeeld bij Emmeloord) te compenseren. Hierdoor draagt dit plan bij aan de economie van de gemeente. Hiernaast beidt het mogelijkheden voor particulieren en instanties om landgoederen en / of natuur te ontwikkelen. Het is zaak om interesse te wekken over de ontwikkelmogelijkheden die er bestaan in dit gebied. Grontmij heeft landelijk een netwerk die we inzetten om mogelijke gegadigden te vinden. Met dit totaalplan onder de arm gaat Grontmij aan de slag om meer belangstelling te creëren voor landelijk wonen het prachtige polderlandschap van de gemeente Noordoostpolder. Contact Voor meer informatie kan contact worden opgenomen met: Grontmij Ir. J. (Jesse) Poppema T: M: E: Jesse.Poppema@Grontmij.nl Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard 9

10 De meetlat Criteria Deelaspecten Motivatie Belevingswaarde In welke mate levert het project beleefbare, functionele en inpasbare natuur op? Er wordt 5 hectare nieuwe natuur gerealiseerd. De nieuwe natuur sluit qua natuurtypen aan op de bestaande natuur van de Wellerwaard. Er wordt een robuustere ecologische verbinding gerealiseerd tussen Kuinderbos en Emmeloord. De nieuwe natuur wordt openbaar toegankelijk. Er ontstaat een aantrekkelijk landgoed. In welke mate heeft het project waarde voor dagrecreatie of verblijfsrecreatie of biedt het kansen voor economische ontwikkeling? Hoe groot is de afstand van het project tot stedelijk gebied of grote toeristische voorzieningen? Dagrecreatieve mogelijkheden worden vergroot. Het plan biedt mogelijkheden voor compensatie van te realiseren woongebied in de gemeente. Meer dagrecreatieve mogelijkheden vergroten de kansrijkheid voor ondernemers om zich nabij de Casteleynsplas te vestigen. De ontwikkeling is gelegen op enkele kilometers van de kern Emmeloord. Op enkele honderden meters ligt de Casteleynsplas en een golfbaan. Ecologische waarde In welke mate draagt het project bij aan de versterking van de EHS, het bereiken Er komt meer natte natuur. van internationale natuurdoelstellingen, het bevorderen van biodiversiteit en/of Het project zorgt voor een robuuster ecologisch gebied en het robuuster maken van Flevolandse natuur? verbinding tussen de Casteleynsplas en het Kuinderbos. Er ontstaat habitat voor gewenste en kwetsbare soorten als de bruine kiekendief, de kommavlinder en de noordse winterjuffer. In welke mate draagt het project bij aan het realiseren van het Flevolandse natuurbeleid? In welke mate en op welke wijze worden met het project bestaande natuurcompensatieverplichtingen ingevuld? De provincie investeert samen met de gemeente en particulieren in de realisatie van de Wellerwaard. Met ondersteuning van dit particuliere initiatief ontstaat een groter oppervlak aan natuur en een robuustere verbinding in de Wellerwaard. Het kiekendieffourageergebied wordt uitgebreid. Het plan biedt mogelijkheden voor overheden om te voldoen aan (toekomstige) compensatieverplichtingen 10 Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard

11 Criteria Deelaspecten Motivatie Multiplier In welke mate is er sprake van een multiplier op de vanuit het programma in te Initiatiefnemer brengt zelf gronden in voor nieuwe natuur en vraagt zetten hectares (i.v.v. extra hectares natuur, extra financiële ruimte voor inrichting, een bijdrage voor de realisatie van nieuwe natuur. etc.)? Initiatief is een vliegwiel voor de totale ontwikkeling van de Wellerwaard. In welke mate draagt het project naast natuurwaarden ook bij aan de integrale ontwikkeling van andere beleidsterreinen zoals landbouw, recreatie, water, cultuur? De nieuwe natuur is vrij toegankelijk voor recreanten en er worden voorzieningen getroffen voor de recreant. Er worden natte gedeeltes gerealiseerd. Er wordt extra waterberging gerealiseerd. Zekerheid In welke mate is er sprake van maatschappelijke betrokkenheid bij en Het betreft een lokaal particuliere ontwikkeling. maatschappelijk draagvlak voor het project? Gemeente is enthousiast en bereid te ondersteunen. Het plan wordt uitgewerkt in samenwerking met andere partijen. Hoe zeker is het dat het project binnen vijf jaar uitgevoerd kan worden? In welke mate is het plan faseerbaar of aanpasbaar indien een onderdeel niet uitvoerbaar blijkt te zijn? In welke mate is sprake van juridisch of financiële risico s of onzekerheden en hoe wordt hiermee omgegaan? Grote zekerheid. Initiatiefnemer en gemeente zijn voornemers om het plan op korte termijn te realiseren. Het landgoed kan sowieso worden ontwikkeld. Het realiseren van nieuwe natuur is hier niet perse van afhankelijk. Het ontwikkelen van ander delen van het woongebied van de Wellerwaard kan los staan van dit plan. Het realiseren van de hydrologische situatie kan ook gefaseerd worden opgepakt. Het is niet zeker of andere delen van de Wellerwaard ontwikkeld gaan worden. De juridische procedure moet nog worden doorlopen. Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard 11

12