Grafimedia. in cijfers % 30

Transcriptie

1 Grafimedia in cijfers % %

2

3 Grafimedia in cijfers

4 inhoud Branche in cijfers Aantal bedrijven en werkzame personen Aantal bedrijven en werkzame personen naar hoofdactiviteit Verdeling totale omzet naar activiteit Verdeling drukwerkomzet naar producten Verdeling afwerkingsomzet naar producten Procentuele verdeling van de kosten Kerngegevens KVGO-leden Aantal werkzame personen en vestigingen Aantal bedrijven per regio en werkzame personen Arbeidsmarkt in cijfers Werkgelegenheid naar beroepsgroep Regionale verschillen in vraag naar personeel Werkzame beroepsbevolking Nederland Gemiddelde leeftijd en werkgelegenheid Leeftijdsopbouw en instroom in VUT/prepensioen Aandeel van bedrijven met ploegendienst roosters Doorstroomrichting grafisch beroepsonderwijs Ontwikkeling werkloosheid Ontwikkeling arbeidsongeschiktheid Inkrimping in formatieplaatsen en aantal vacatures per beroepsgroep Opleiding in cijfers Overzicht BBL en BOL opleidingen en geaccrediteerde leerplaatsen Aantal leerbedrijven naar sector Overzicht van cursisten naar soort cursus Verdeling man/vrouw binnen de verschillende cursussen voorwoord Voor u ligt de eerste editie van Grafimedia in cijfers, een co-productie van Koninklijke KVGO en Kenniscentrum GOC. Voorheen publiceerde het KVGO de Kerngegevens en Kenniscentrum GOC vrij uitgebreide opleidingscijfers in haar jaarverslag. Grafimedia in cijfers gaat verder en geeft een beeld van de algemene branchecijfers, de grafimedia-arbeidsmarkt en de opleidingen. Het is de bedoeling dit boekje jaarlijks uit te geven waardoor iedereen die geïnteresseerd is in de cijfers van de grafimediabranche op de hoogte blijft en ontwikkelingen kan volgen. Omdat dit de eerste uitgave betreft, zijn bronnen, begrippen en peildata verschillend. Daarom bevat elke tabel of grafiek een duidelijke vermelding van de herkomst en betekenis van de cijfers. Het KVGO en Kenniscentrum GOC hopen dat u met Grafimedia in cijfers een goed beeld krijgt van de omvang en ontwikkelingen in de grafimediabranche. Heeft u nog vragen over de inhoud of suggesties voor een volgende uitgave dan kunt u zich tot één van beide organisaties richten. Grafimediaincijfers

5 Koninklijke KVGO Het KVGO is de ondernemingsorganisatie die de belangen behartigt voor zijn leden. Deze leden zijn vooral te vinden in de grafimediabranche. Het KVGO wil zich verbreden in de richting van andere sectoren binnen de communicatie-industrie. Belangenbehartiging is bij het KVGO gericht op het gehele collectief, op deelcollectieven, alsmede op individuele leden en moet voor de leden direct of indirect een herkenbare toegevoegde waarde opleveren. Kenniscentrum GOC Kenniscentrum GOC is er voor Onderwijs, Arbeidsmarkt en Training & Advies in de grafimediabranche. Het kenniscentrum voert een groot deel van de activiteiten uit in opdracht van de sociale partners in de branche: Koninklijke KVGO, NDP, FNV-KIEM en CNV-Media. Kenniscentrum GOC houdt zich bezig met het verbeteren van de aansluiting van het grafimediaberoepsonderwijs op de praktijk en is verantwoordelijk voor voldoende goede leer- en stageplaatsen. Zij onderzoekt de arbeidsmarkt en ontwikkelt met die kennis instrumenten waarmee werkgevers en werknemers hun arbeidsmarktpositie kunnen versterken. Kenniscentrum GOC biedt een breed scala aan trainingen, in het trainingscentrum in Veenendaal, in de regio, incompany als maatwerkproject of via internet als e-learning. 3

6 Branche in cijfers Aantal bedrijven en werkzame personen per 1 januari De grafimediabranche bestaat voor een groot deel uit kleine en middelgrote bedrijven. Bijna tweederde van de bedrijven telt minder dan 10 werkzame personen (= fulltime equivalenten). Slechts 70 bedrijven hebben meer dan 100 werkzame personen. Het gemiddelde over alle bedrijven ligt op 15 werkzame personen. Deze gemiddelde bedrijfsgrootte daalde de afgelopen 10 jaar vanwege de krimpende werkgelegenheid binnen de branche. Vooral de grote bedrijven nemen in omvang af. Alhoewel er weinig grote bedrijven zijn werken daar wel veel mensen. Bij de 70 grote bedrijven, voornamelijk drukkerijen, werken zo n mensen. Bij de grote groep kleine bedrijven werken slechts zo n mensen. De meeste werkgelegenheid zit dus bij het middelgrote bedrijf dat tussen 10 en 100 medewerkers heeft. Daar werken in totaal ongeveer mensen. 4% 2% 6% 30% 40% 24% bedrijven 24% 11% 18% 41% werkzame personen Grootteklasse: 0-5 werkzame personen 5-10 werkzame personen werkzame personen werkzame personen > 100 werkzame personen Totaal bedrijven: Totaal werkzame personen: bron: KVGO Dienstencentrum Grafimediaincijfers

7 Branche in cijfers Aantal bedrijven en werkzame personen naar hoofdactiviteit per 1 januari 2003 Een andere manier om bedrijven in te delen is naar de grafische hoofdactiviteit die wordt verricht. Deze hoofdactiviteit heeft te maken met de volgorde in het grafische productieproces: voorbereidende werkzaamheden, drukken en afwerken. Zo n 410 bedrijven zijn gespecialiseerd in voorbereidende werkzaamheden en hier werken personen, 271 bedrijven hebben zich gespecialiseerd in de afwerking en hier werken in totaal personen. Verreweg de grootste groep bedrijven (2.736) noemt zichzelf drukkerij. Driekwart van hen voert ook de bijbehorende voorbereidings- en afwerkingswerkzaamheden zelf uit. Bijna mensen werken in een drukkerij. 5 8% 12% 11% 9% Hoofdactiviteit: voorbereiding drukken afwerking 80% 80% Totaal bedrijven: Totaal werkzame personen: bedrijven werkzame personen bron: KVGO Dienstencentrum

8 Branche in cijfers Verdeling van de totale omzet naar activiteit in De drukkerijen produceren ruim 90% van de omzet in de totale branche, in totaal 6,7 miljard euro. Gespecialiseerde voorbereidingsbedrijven produceren samen een omzet van 268 miljoen euro, 3,6% van de omzet in de branche. Gespecialiseerde afwerkingsbedrijven nemen de overige 5,7%, 424 miljoen euro voor hun rekening. De totale omzet in de branche was in ,4 miljard euro. 6% 4% 90% Activiteit: omzet gespecialiseerde voorbereidingsbedrijven omzet drukkerijen omzet gespecialiseerde afwerkingsbedrijven Totaalomzet grafimediabranche: bron: KVGO Dienstencentrum Grafimediaincijfers

9 Branche in cijfers Verdeling van de drukwerkomzet naar producten Reclamedrukwerk vormt ruim eenderde (34%) van de totale omzet in drukwerk. Daarom is de branche zo gevoelig voor de economische conjunctuur. In economisch slechte tijden worden reclamebudgetten ingekrompen en dit heeft direct grote gevolgen voor de omzet van grafische bedrijven. In mindere mate geldt dit ook voor de omzet van kranten en tijdschriften. De omzet in boeken en jaarverslagen is minder gevoelig voor economische schommelingen maar wel voor nieuwe mediavormen als internet en DVD. 7 12% 21% 34% 13% 14% 6% Producten: krant(-achtig)en tijdschriften boeken/jaarverslagen reclamedrukwerk verpakkingsdrukwerk overig drukwerk Totaal drukwerkomzet: bron: KVGO Dienstencentrum

10 Branche in cijfers Verdeling van de afwerkingsomzet naar producten 8 Door de ontwikkeling van DTP zijn steeds meer opdrachtgevers van grafische producten zelf de voorbereidende werkzaamheden gaan uitvoeren. De opmaak van kranten en tijdschriften wordt tegenwoordig volledig door de redactie van de uitgever gedaan. Drukkerijen gaan zelf de meest voorkomende afwerkingswerkzaamheden uitvoeren, maar toch groeit de omzet van gespecialiseerde afwerkingsbedrijven. Dat komt omdat opdrachtgevers vaker kleine opdrachten geven die bestemd zijn voor specifieke doelgroepen. Gespecialiseerde afwerkingsbedrijven spelen hier op in door kleine orders met speciale bindtechnieken snel te kunnen verwerken en verzorgen daarbij ook de adressering en postverzending. 26% 25% Producten: tijdschriften boeken reclamedrukwerk 49% Totaal afwerkingsomzet: bron: KVGO Dienstencentrum Grafimediaincijfers

11 Branche in cijfers Procentuele verdeling van de kosten (x ) Grafische bedrijven kopen papier, inkt, drukplaten, folie, enz. in om kranten, boeken en reclamemateriaal te kunnen maken. De kosten van deze ingekochte materialen wordt in economische termen verbruikswaarde genoemd. Daarnaast betalen bedrijven hun medewerkers (arbeidskosten), maken kosten voor het gebouw, verwarming, telefoon, enz. (overige kosten) en willen er iets op verdienen (bruto bedrijfsresultaat). Voor de verschillende bedrijven en voor de gehele branche is de verdeling van deze kosten in kaart gebracht. Duidelijk is te zien dat drukkerijen meer verbruikswaarde in hun omzet hebben dan voorbereidings- en afwerkingsbedrijven. De omzet van voorbereidings- en afwerkingsbedrijven bestaat daarentegen voor een groter deel uit arbeidskosten. Bij voorbereidingsbedrijven maakt het bruto bedrijfsresultaat vergeleken met de andere bedrijven het kleinste deel uit van hun omzet. 9 <<< verbruikswaarde toegevoegde waarde >>> A B C D voorbereiding drukkerij afwerking branchegemiddelde A verbruikswaarde B arbeidskosten C overige kosten D bruto bedrijfsresultaat bron: KVGO Dienstencentrum

12 10 Kerngegevens KVGO-leden

13 Kerngegevens KVGO-leden Aantal werkzame personen en vestigingen 11 Aantal werkzame personen in de KVGO-ledenbedrijven Totaal aantal voorbereidings personeel Totaal aantal drukkerij personeel Totaal aantal afwerkingsbedrijf personeel Totaal aantal overige personeel Totaal per januari Aantal vestigingen/kvgo-leden Totaal aantal voorbereidingsbedrijven 283 Totaal aantal drukkerijen Totaal aantal afwerkingsbedrijven 224 Totaal aantal overige bedrijven 162 Totaal per januari bron: Koninklijke KVGO

14 Kerngegevens KVGO-leden Aantal bedrijven per regio en werkzame personen 12 aantal bedrijven aantal werkzame personen bron: Koninklijke KVGO Grafimediaincijfers

15 Arbeidsmarkt in cijfers 13

16 Arbeidsmarkt in cijfers Werkgelegenheid naar beroepsgroep (x 1000 werkplaatsen) 14 Vanwege de arbeidsintensiteit is afwerken en niet drukken - de grootste beroepsgroep binnen de branche voorbereiding automatisering allround grafisch vakman drukken afwerken hulpwerkzaamheden technische dienst planning, order-/werkvoorbereiding, calculatie commercieel kwaliteitscontrole/laborant administratie leiding Totaal aantal werkzame personen in 2001: bron: Arbeidsmarktonderzoek 2003, Kenniscentrum GOC Grafimediaincijfers

17 8 6, ,4 4,3 5,9 8 3,2 8,0 5,2 24 5, ,5 38 2, Arbeidsmarkt in cijfers Regionale verschillen in vraag naar personeel In Zeeland is het aantal vacatures laag, maar in relatie tot de werkgelegenheid juist hoog. In bijvoorbeeld Noord-Holland is dat precies omgekeerd. 15 aantal vacatures vacatures als promillage van de werkgelegenheid (vacaturegraad) Totaal aantal openstaande vacatures Totaal vacaturegraad per februari 2004: 5,3 Totaal aantal vacatures per februari 2004: 262 bron: vacature-onderzoek 2004, Kenniscentrum GOC

18 Arbeidsmarkt in cijfers Werkzame beroepsbevolking Nederland en grafimediabranche (2002) 16 In de grafimediabranche werken ten opzichte van de Nederlandse bevolking minder jongeren tot 25 jaar en meer ouderen boven de 50 jaar Nederland grafimediabranche leeftijd % 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% bron: CBS en GBF, Kenniscentrum GOC Grafimediaincijfers

19 Arbeidsmarkt in cijfers Gemiddelde leeftijd en werkgelegenheid De gemiddelde leeftijd binnen de branche is in 2002 bijna 40 jaar: dus de helft van alle werknemers is 40 jaar of ouder. Opvallend is dat steeds als de werkgelegenheid afneemt de gemiddelde leeftijd flink toeneemt. Dat komt omdat bij een dalende werkgelegenheid er veel minder jongeren de bedrijven binnen komen werknemers (x 1000) gemiddelde leeftijd bron: GBF, Kenniscentrum GOC

20 Arbeidsmarkt in cijfers Leeftijdsopbouw en instroom in VUT/prepensioen (2002) 18 Doordat er steeds minder mensen in VUT en WAO terecht komen, komt er over enkele jaren extreem veel vervangingsvraag. werkend VUT-uitkering grote vervangingsvraag ontstaat bij uitstroom van deze piek; onbetaalbaarheid prepensioenfonds aantal werknemers leeftijd bron: GBF, Kenniscentrum GOC Grafimediaincijfers

21 Arbeidsmarkt in cijfers Aandeel van bedrijven met ploegendienst roosters Kartonnagebedrijven moeten met hoge volumes werken om de hoge investeringskosten terug te verdienen. Bij drukkerijen zijn het vooral de grote (kranten-)drukkerijen die in (nacht-)ploegen werken. 19 kleinbedijf middenbedrijf grootbedrijf voorbereiding drukken zeefdruk afwerken kartonnage overig grafisch totaal 0 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% ploegendiensten bron: vacature-onderzoek februari 2004, Kenniscentrum GOC

22 Arbeidsmarkt in cijfers Doorstroomrichting grafisch beroepsonderwijs, uitgesplitst naar beroepsopleiding 20 Mbo-leerlingen die opgeleid worden voor grafische beroepen komen meestal in de branche terecht. Schoolverlaters in vormgeving en nieuwe media gaan vaker naar het hbo of naar andere sectoren. multimediavormgever grafisch vormgever grafisch intermediair grafisch management praktijkopleider IT mediaproductie dtp'er offsetdrukker zeefdrukker afwerker totaal 0% 20% 40% 60% 80% 0% 20% 40% 0% 20% 40% 0% 20% 40% 0% 20% 40% grafimediabranche reclame- en ontwerpbureaus overige branches hbo werkloos bron: Grafimedia schoolverlatersonderzoek: uitstroom 1999 en 2000, Kenniscentrum GOC Grafimediaincijfers

23 Arbeidsmarkt in cijfers Ontwikkeling werkloosheid Midden jaren 90 was het aantal werklozen hoger dan nu, maar vanwege de teruggelopen werkgelegenheid is het percentage werklozen nù hoger % aantal werklozen % 6% 5% 4% 3% 2% 1% % werklozen op de totale werkgelegenheid jaartallen met kwartalen 0% bron: UWV

24 Arbeidsmarkt in cijfers Ontwikkeling arbeidsongeschiktheid 22 Het aantal WAO ers in de grafimediabranche loopt sinds 2002 terug. Doordat de werkgelegenheid sneller afneemt, wordt de betaalbaarheid steeds moeilijker % 18% aantal werklozen % 14% 12% 10% 8% 6% 4% % werklozen op de totale werkgelegenheid jaartallen met kwartalen 2% 0% bron: UWV Grafimediaincijfers

25 Arbeidsmarkt in cijfers Inkrimping in formatieplaatsen en aantal vacatures per beroepsgroep (exclusief algehele bedrijfsinkrimping c.q. faillissement) De grote vraag naar voorbereiders en drukkers geeft niet aan dat het goed gaat. De ontslagen werknemers kunnen weliswaar de vacatures opvullen, maar zo is er geen kans voor schoolverlaters. 23 << inkrimping formatieplaatsen aantal vacatures >> voorbereiding drukken overig verkoop snijden/vouwen/brocheren administratie/staf orderbegeleiding audio/visueel stansen/vouwplakken multimedia management IT bron: vacatureonderzoek 2004, Kenniscentrum GOC

26 24 Opleiding in cijfers

27 Opleiding in cijfers Overzicht BBL en BOL opleidingen en geaccrediteerde leerplaatsen per 31 december 2003 Alle leerlingen in het beroepsonderwijs lopen stages (BOL) in bedrijven of hebben een leerplek (BBL) bij het bedrijf waar ze werkzaam zijn. Al deze leerplaatsen zijn geaccrediteerd (goedgekeurd) door Kenniscentrum GOC en staan in een register van leerbedrijven. Belangrijk is dat er voor elke opleiding steeds voldoende leer- en stageplaatsen beschikbaar zijn. 25 MBO niveau Kwalificatie BOL opleidingen BBL opleidingen Leerplaatsen 4 Multimedia vormgever Grafisch vormgever Grafisch intermediair Grafisch management IT mediaproductie Praktijkopleiders/voorlieden Elektronisch voorbereider Offsetdrukker Zeefdrukker Flexodrukker Diepdrukker Brocheerder Vellenbewerker Audiovisueel medewerker Inspeciënt/theatertechnicus Medewerker beheer ICT Basisvoorbereider Basisdrukker Basisafwerker Service medewerker ICT Grafisch assistent Totaal Totaal bron: Kenniscentrum GOC

28 Opleiding in cijfers Aantal leerbedrijven naar sector (medio 2004) 26 Wanneer grafimediabedrijven aan de criteria van leer- en stagebedrijf voldoen, erkent Kenniscentrum GOC ze als zodanig. Bijna alle nieuwe leerbedrijven zijn niet-grafisch. Grafisch aantal bedrijven Nieuwe media en overig aantal bedrijven Drukkerijen 985 Nabewerkingsbedrijven 80 Voorbereidingsbedrijven 105 Kartonnage 31 Totaal 1201 Multimediabedrijven 315 Audio Visueel 110 Copy/printbedrijven 76 Reclame, ontwerp, communicatie 751 Sign bedrijven 56 Uitgeverijen 69 Corporate 532 Theater, podia 155 Niet Grafisch 159 Onbekend 255 Diversen 43 Sociale werkplaatsen 40 Totaal 2561 bron: Kenniscentrum GOC Grafimediaincijfers

29 Opleiding in cijfers Overzicht van cursisten naar soort cursus over 7 jaar (exclusief incompany projecten) Het aantal cursisten bij Kenniscentrum GOC vertoonde vooral een piek rond de eeuwwisseling regionale cursussen afstandsonderwijs korte cursussen kwalificerende cursussen bron: Kenniscentrum GOC

30 Opleiding in cijfers Verdeling man/vrouw binnen de verschillende cursussen 28 Er werden in 2003 meer korte trainingen gegeven dan kwalificerende cursussen. Van de (korte) trainingen trekken de voorbereidingsonderdelen de meeste deelnemers. Ruim tweederde betrof mannelijke deelnemers. Kwalificerend man vrouw voorbereiding drukken/nabewerken Trainingen algemeen grafische kennis business training voorbereiding digitale media drukken/afwerken zomerspecials aantal cursisten bron: Kenniscentrum GOC Grafimediaincijfers

31 Uitgave: Koninklijke KVGO Startbaan 10, 1185 XR Amstelveen Postbus 220, 1180 AE Amstelveen T (020) F (020) info@kvgo.nl Internet: Kenniscentrum GOC De Schutterij 2, 3905 PL Veenendaal Postbus 347, 390o AH Veenendaal T (0318) F (0318) info@goc.nl Internet: Voorbehoud De redactie acht zich niet verantwoordelijk voor de juistheid van gegevens die door derden werden verstrekt en niet aansprakelijk voor de gevolgen voortvloeiend uit onvolledige of foutieve informatie. Aan de redactionele inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag zonder (schriftelijke) toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden. juli 2004 Koninklijke KVGO en Kenniscentrum GOC Vormgeving: Druk: Fotografie: Ontwerpbureau Voltage, Nijmegen GVO grafisch bedrijf bv, Veenendaal Marco Hamoen, Bodegraven

32