Inleiding. Wij wensen u veel leesplezier en nodigen u uit om te reageren. Anja Stevens, psychiater Hoofd zorg

Transcriptie

1

2 Inleiding SCBS is één van de twee TOPGGz erkende centra van Dimence. Het centrum levert hoogspecialistische ggz op het gebied van de bipolaire stoornis en psychiatrie en zwangerschap. Wij bieden behandeling, consultatie, diagnostiek en second opinions voor mensen met een bipolaire stoornis die onvoldoende kunnen worden geholpen in de eerste of tweede lijn en voor alle vrouwen met een psychiatrische stoornis en een kinderwens of zwangerschap. Daarnaast doen we wetenschappelijk onderzoek en bieden we deskundigheidsbevordering aan. In dit jaarverslag kijken we terug op onze activiteiten in 2014 in en blikken we vooruit op Dankzij de inzet van alle medewerkers is het resultaat dat in dit verslag geschetst wordt mogelijk gemaakt. We willen iedereen die hieraan bijgedragen heeft dan ook van harte bedanken! Wij wensen u veel leesplezier en nodigen u uit om te reageren. Anja Stevens, psychiater Hoofd zorg a.stevens@dimence.nl Bart Geerling, verpleegkundig specialist GGZ Hoofd bedrijfsvoering b.geerling@dimence.nl Anja Stevens en Bart Geerling

3 Inhoud SCBS p. 4 TOPGGz, wat is dat eigenlijk? P. 5 Producten en diensten p. 6 Behandelingen p. 6 Onderzoek p. 8 Deskundigheidsbevordering p in cijfers p. 10 Medewerkers p. 10 Zorg p. 12 Financiën p. 12 Wetenschappelijke productie p. 13 Onderzoekslijnen p. 17 Deskundigheidsbevordering P. 19 SCBS 2015 p. 21 Pagina 3 van 24

4 SCBS bipolaire stoornissen en psychiatrie en zwangerschap SCBS is begonnen als een centrum voor bipolaire stoornissen. Vanwege de hoge kans op terugval tijdens en na de zwangerschap bij vrouwen met een bipolaire stoornis, besteden wij altijd extra aandacht aan deze periode. Ook vrouwen met andere dan bipolaire stoornissen wisten ons te vinden. Hieruit is SCBS psychiatrie en zwangerschap ontstaan. Hieronder is in het kort weergegeven aan welke doelgroepen wij hoogspecialistische ggz leveren, wat onze missie en visie zijn en voor welke waarden wij staan. Vanaf pagina 6 wordt nader ingegaan op het producten- en dienstenaanbod van SCBS. Doelgroepen SCBS kent drie doelgroepen: 1. Mensen met een (complexe) bipolaire stoornis, hun naastbetrokkenen en verwijzers; 2. Mensen met (een geschiedenis van) psychiatrische problematiek en een kinderwens of een zwangerschap, hun naastbetrokkenen en verwijzers; 3. Professionals op het gebied van doelgroep 1 en 2. Missie SCBS levert hoogspecialistische zorg aan zijn doelgroepen en verbetert deze zorg door onderzoek, innovatie en deskundigheidsbevordering. Voor mensen met (een geschiedenis van) psychiatrische problematiek die een kinderwens hebben of zwanger zijn en de professionals die met deze doelgroep werken levert het SCBS behandeling, deskundigheidsbevordering en voert onderzoek uit en zorgt daarmee dat problemen tijdens de zwangerschap en postpartumperiode voorkomen of verminderd worden en hoopt het jonge gezin een zo mentaal gezond mogelijke start te geven. Kernwaarden De kernwaarden van de Dimence Groep zijn gastvrij, veilig en resultaatgericht en worden door SCBS onderschreven. Visie Voor patiënten met een bipolaire stoornis en de professionals die met deze doelgroep werken levert het SCBS behandeling, deskundigheidsbevordering en voert onderzoek uit en zorgt daarmee dat de ziektelast van de bipolaire stoornis beperkt wordt en de mogelijkheid van patiënten om te participeren naar eigen vermogen geoptimaliseerd wordt.

5 TOPGGz, wat is dat eigenlijk? De geestelijke gezondheidszorg (ggz) is in Nederland verdeeld over vier echelons: publieke gezondheidszorg, huisartsenzorg met praktijkondersteuning ggz, basis ggz en specialistische ggz. De hoogspecialistische ggz is onderdeel van de specialistische ggz. Huisartsenzorg met praktijkondersteuning ggz vormt samen met de basis ggz de eerste lijn, de specialistische ggz de tweede lijn en de hoogspecialistische ggz de derde lijn. Patiënten met complexe problemen en/of zeldzame aandoeningen kunnen terecht bij de hoogspecialistische ggz wanneer behandeling in de eerste of tweede lijn onvoldoende is (gebleken) en speciale voorzieningen en/of expertise vereist is. Patiënten die door de hoogspecialistische ggz worden behandeld hebben vaak complexe problematiek en/of problemen die complexe interventies of kennis vereisen. Om de hoogspecialistische ggz in Nederland te bevorderen en te faciliteren is in 2007 de stichting Topklinische ggz opgericht. De stichting heeft het Keurmerk TOPGGz ontwikkeld, een bewijs dat een afdeling voldoet aan hoogwaardige kwaliteitscriteria op het gebied van gespecialiseerde, innovatieve patiëntenzorg, toegepast wetenschappelijk (patiëntgebonden) onderzoek en onderwijs en opleiding. SCBS ontving het keurmerk in 2012 en is daarmee TOPGGz erkend. Zie voor meer informatie over de stichting TOPGGz: Posterpresentatie van Thea Daggenvoorde tijdens de 16 e bijeenkomst van de International Society for Bipolar Disorders, Seoul, Zuid-Korea. Pagina 5 van 24

6 SCBS producten en diensten Behandelingen Behandeling van complexe bipolaire stoornissen Niet alle patiënten met een bipolaire stoornis kunnen voldoende worden behandeld in de generalistische of specialistische ggz. Indien de behandeling onvoldoende effectief is, in termen van symptoomreductie en herstel van rollen en functies, kunnen patiënten worden verwezen naar SCBS bipolaire stoornissen. Vaak gaat het om patiënten met comorbide stoornissen, somatische behandelcomplicaties en adolescenten (zie hieronder). SCBS heeft behandelaren met de kennis en expertise om mensen met deze meer complexe problematiek te behandelen. Behandelingen vinden uitsluitend plaats op locaties van SCBS (Almelo, Deventer en Zwolle). Behandeling van adolescenten met een bipolaire stoornis De adolescent met een bipolaire stoornis onderscheidt zich van andere patiënten door het vaker voorkomen van gemengde episoden en dysfore manieën. De behandeling van jongeren vraagt om een ander gebruik van terminologie en er is sprake van specifieke, leeftijdsgebonden thematiek die het beloop van de stoornis kan beïnvloeden en vice versa. SCBS bipolaire stoornissen biedt leeftijdsspecifieke behandeling van deze jongeren, waaronder een goed beoordeelde psycho-educatiecursus voor adolescenten en hun ouders. Behandelingen vinden uitsluitend plaats op locaties van SCBS (Almelo, Deventer en Zwolle). Diagnostiek en Second Opinions Het vaststellen van een bipolaire stoornis kan moeilijk zijn, ook dan biedt SCBS bipolaire stoornissen uitkomst. Diagnostische vragen worden altijd multidisciplinair behandeld; in alle gevallen vindt een dossierstudie, verpleegkundig onderzoek en een psychiatrisch onderzoek plaats, waar nodig een psychodiagnostisch onderzoek en/of een heteroanamnese. Zowel patiënt als verwijzer ontvangen een terugkoppeling van de bevindingen en eventueel een behandeladvies. In enkele gevallen wordt (al dan niet tijdelijk) de behandeling overgenomen, bijvoorbeeld om het beloop van de stoornis helder te krijgen. SCBS staat open voor diagnostische vragen uit heel Nederland, eventuele behandeling vindt plaats op locaties van SCBS (Almelo, Deventer en Zwolle). Consultatie bipolaire stoornissen Niet elke patiënt met een complexe bipolaire stoornis wordt behandeld in de hoogspecialistische ggz, meestal is behandeling in de specialistische ggz meer geschikt. Komt u als behandelaar voor vragen of problemen te staan, dan biedt SCBS bipolaire stoornissen uitkomst. Door met u mee te denken en u te adviseren is een antwoord of oplossing vaak snel gevonden. Consultatie vindt plaats zonder dat de patiënt gezien wordt en SCBS neemt de zorg voor uw patiënt niet over, u blijft zelf verantwoordelijk voor de behandeling. SCBS staat open voor consultatievragen uit heel Nederland. Kinderwenspoli Als er sprake is van een psychiatrische stoornis en een kinderwens, is het verstandig vragen over risico s, erfelijkheid en medicatie te bespreken. SCBS psychiatrie en zwangerschap biedt psycho-educatie gericht op deze vragen. Indien er voor een zwangerschap gekozen wordt, is er de mogelijkheid samen te bekijken welke medicamenteuze en

7 zelfmanagementinterventies er zijn en welke voorzorgsmaatregelen er genomen kunnen worden om de risico s voor moeder en kind zo klein mogelijk te houden. De Kinderwenspoli is te bezoeken in Almelo, Deventer en eventueel Zwolle. POP-poli (i.s.m. Deventer Ziekenhuis) Voor zwangere vrouwen met een psychiatrische stoornis biedt SCBS psychiatrie en zwangerschap in samenwerking met het Deventer Ziekenhuis een eenmalig multidisciplinair contact met nadruk op psychiatrische, verloskundige en gynaecologische risico s en aanvullende behandelopties. In de POP-poli werken gynaecologen, psychiaters, verpleegkundig specialisten GGZ, kinderartsen, verloskundigen en medisch maatschappelijk werkenden nauw samen. Zij brengen een advies voor behandeling uit en dragen daar waar nodig zorg voor verwijzing naar aanvullende behandelmogelijkheden voor vrouwen met psychiatrische problematiek. De POP-poli is te bezoeken in het Deventer Ziekenhuis. Zwangerschapsplan en behandeling Hoewel we er de voorkeur aan geven (in het kader van behandelcontinuïteit) dat patiëntes bij hun eigen behandelaar in behandeling blijven gedurende de zwangerschap, kan het voorkomen dat SCBS de behandeling gedurende de zwangerschap tot drie maanden postpartum tijdelijk overneemt. Voorbereiding op de bevalling en de eerste periode na de zwangerschap wordt gedaan in samenwerking met patiënte en partner door het maken van een zwangerschapsplan waarin alle beïnvloedende factoren zijn beschreven samen met de eventueel te ondernemen acties. Behandelingen vinden uitsluitend plaats op locaties van SCBS (Almelo, Deventer en Zwolle). Pagina 7 van 24 Zwanger en Dan deeltijdprogramma In samenwerking met Mindfit en het Deventer Ziekenhuis biedt SCBS psychiatrie en zwangerschap het deeltijdprogramma Zwanger en Dan aan. Zwanger en Dan is een programma dat wekelijks wordt aangeboden, gedurende een ochtend, aan een groep van 6 tot 8 aanstaande moeders. Het helpt om de zwangerschap, de bevalling en het aanstaande moederschap met meer vertrouwen en minder klachten tegemoet te zien. Het programma wordt verzorgd door diverse hulpverleners. Sociaal psychiatrisch verpleegkundigen verzorgen een deel van het programma, daarnaast worden, afhankelijk van het thema dat besproken wordt, andere deskundigen ingezet. Bijvoorbeeld een psychiater, diëtist, fysiotherapeut, verloskundige of kraamverzorgster. Het programma wordt aangeboden in Deventer. Klaar voor een baby? In samenwerking met het Centrum Infant Mental Health biedt SCBS het traject Klaar voor een baby? aan. Klaar voor een baby? is voor volwassenen met psychische, psychiatrische en/of cognitieve problemen (zoals aangeboren of niet aangeboren hersenletsel) die graag vader en moeder willen worden, maar zelf twijfelen of waar de omgeving twijfelt over de haalbaarheid en de wenselijkheid van deze stap. Het doel is volwassenen met een kinderwens te helpen met het verhelderen van hun twijfels of het ouderschap iets voor hen kan zijn. Daarnaast kunnen wij u op weg helpen bij de voorbereiding op de zwangerschap en geboorte. U komt 2 dagdelen naar het Centrum Infant Mental Health voor gesprekken (een afspraak van 180 minuten en een afspraak van 120 minuten). Het programma wordt aangeboden in Deventer.

8 Consultatie psychiatrie & zwangerschap De zwangerschap en postpartumperiode is een bijzondere periode in de behandeling van vrouwen met een psychiatrische stoornis. Komt u als behandelaar voor vragen of problemen te staan, dan biedt SCBS uitkomst. Door met u mee te denken en u te adviseren is een antwoord of oplossing vaak snel gevonden. Consultatie vindt plaats zonder dat de patiënte gezien wordt en SCBS neemt de zorg voor uw patiënte niet over, u blijft zelf verantwoordelijk voor de behandeling. SCBS staat open voor consultatievragen uit heel Nederland. Onderzoek SCBS kent een breed palet van samenhangend onderzoek. Op het gebied van de bipolaire stoornis wordt gewerkt in een verpleegkundige en een gedragswetenschappelijke onderzoekslijn. De verpleegkundige lijn wordt gecoördineerd door dr. Peter Goossens en richt zich op twee deelgebieden: verpleegkundige zorg tijdens de klinische periode en zelfmanagement bij patiënten met een bipolaire stoornis. De gedragswetenschappelijke lijn, geleid door dr. Nadine Weisscher, staat in het teken van diagnostische dilemma s en implicaties van een comorbide borderline stoornis. Onderzoek op het vlak van psychiatrie/bipolaire stoornis en zwangerschap vindt plaats in een medische onderzoekslijn onder leiding van drs. Anja Stevens. Hogescholen, Altrecht bipolair, GGZ ingeest en GGZ Centraal. Vanaf pagina 13 wordt verder ingegaan op onderzoek binnen SCBS, onder andere de resultaten uit 2014 en de verwachtingen voor 2015 komen aan bod. Deskundigheidsbevordering Refereermiddagen Viermaal per jaar organiseert SCBS een bijeenkomst rondom de diagnostiek en behandeling van bipolaire stoornissen en comorbide stoornissen. Tijdens deze bijeenkomsten wordt op een interactieve manier gewerkt aan kennisverspreiding. Deze bijeenkomsten zijn geaccrediteerd voor psychiaters, verpleegkundig specialisten GGZ en verpleegkundigen. Medewerkers van Dimence kunnen zich kosteloos aanmelden, externen betalen 25,- per bijeenkomst. Sprekers worden bedankt tijdens het SCBS symposium Er lopen 13 onderzoeken binnen deze onderzoekslijnen waarvan vier promotietrajecten. SCBS staat open voor onderzoeksideeën en onderzoekers die een toevoeging voor deze onderzoekslijnen zijn. Wij werken onder andere samen met VUmc, UMC Groningen, Erasmus MC, UMC Utrecht, Radboudumc, Universiteit Gent, Saxion

9 Symposia Om het jaar organiseert SCBS een dagsymposium met een bipolair thema. Het laatste symposium kende als thema De patiënt en zijn omgeving, zie pagina 19. Het symposium werd goed bezocht en gewaardeerd. SCBS vraagt voor symposia accreditatie aan voor psychiaters, verpleegkundig specialisten GGZ en verpleegkundigen. Cursus zelfmanagement Van mensen die lijden aan een chronische aandoening, zoals stemmingsstoornissen, wordt tegenwoordig verwacht dat zij actief zijn in het onderhouden en bevorderen van hun eigen gezondheidstoestand. Er wordt nu meer en meer verwacht dat de patiënt zelf in staat is de ziekte, de symptomen en de gevolgen ervan te managen en regisseur te worden van zijn of haar eigen gezondheid. Dit noemen we zelfmanagement. Als professional heeft u een belangrijke rol in het aanleren en ondersteunen van deze vaardigheden bij uw patiënten/bewoners. Na afloop van de cursus heeft de cursist kennis van het concept zelfmanagement bij patiënten met een (bipolaire) stemmingsstoornis. Verder heeft de cursist kennis om hulpmiddelen toe te passen en kan een signaleringsplan opstellen en evalueren. De cursus beslaat een ochtend en middag en wordt tweemaal per jaar aangeboden voor 175,- per persoon en wordt op verzoek ook in company aangeboden voor 120,-. Cursus Psychiatrie en zwangerschap voor ggzprofessionals Goede begeleiding van patiënten met een kinderwens en psychiatrische problemen is van groot belang. Vragen over risico s, erfelijkheid en medicatie moeten zorgvuldig worden besproken. In de basiscursus psychiatrie en zwangerschap wordt hierover informatie gegeven evenals over de te nemen voorzorgsmaatregelen om de risico s voor zowel moeder als kind zo klein mogelijk te houden. De cursus wordt meerdere malen per jaar aangeboden. De kosten voor de cursus zijn 200,- per persoon. Overige producten Elzo de bipolaire beer (boek) Kleurrijk leesboek dat bedoeld is om kinderen op een eenvoudige en overzichtelijke wijze duidelijk te maken wat de bipolaire stoornis inhoudt. Het boek is te bestellen voor 12,50. Vervreemd van mezelf en mijn omgeving (boek) Boek geeft informatie over de postpartum psychose en deelt de ervaringen van twee vrouwen met dit ziektebeeld. Kosten: 10,-. Postpartumdepressie (film) Voorlichtingsfilm over de postpartum depressie ( Babies Aloud ) bestaande uit drie korte, humoristische sketches. Kosteloos te leen. Pagina 9 van 24

10 2014 in cijfers In 2014 hebben de medewerkers van SCBS niet stilgezeten. Met veel energie en toewijding zijn onder andere onderzoeken voortgezet, presentaties gegeven, artikelen geschreven, een symposium georganiseerd én is er hoogwaardige zorg geleverd aan een grote groep mensen. Hieronder worden de medewerkers geïntroduceerd en hun activiteiten omschreven. Medewerkers In 2014 bestond het team SCSB uit 11 medewerkers: Anja Stevens, psychiater, hoofd zorg Bart Geerling, verpleegkundig specialist GGZ, hoofd bedrijfsvoering Georg Riemann, onderzoeker Nadine Weisscher, senior onderzoeker Nienke van der Voort, SPV Peter Goossens, verpleegkundig specialist GGZ, senior onderzoeker Rutger Wissink, stafmedewerker Silvio van den Heuvel, onderzoeker Tanja Dijk, management assistent Thea Daggenvoorde, onderzoeker Willem Nolen, adviseur, emeritus hoogleraar Formatie (fte s) Ziekteverzuim (%) ,42 4,23 3,89 2,65 0,29 0,23 Beelden uit de tentoonstelling Ik ben, ik kreeg, deed ik?, ik leef van Amy Besten. De tabel rechts geeft het aantal fte s en het ziekteverzuim weer voor de afgelopen jaren. Stagiaires Anique Bervoets, Arnout Groen, Jasper Veldhuisen, Laura van Heesbeen en Tess Scholtz hebben in 2014 stage gelopen bij het SCBS. Hiernaast kort de bevindingen van Anique, Arnout, Jasper en Tess.

11 Anique Bervoets Gedurende 6 maanden heb ik stage gelopen bij SCBS. Als onderzoeksmedewerker voor het SLEEPREG-BD onderzoek heb ik verschillende werkzaamheden verricht, zoals: vragenlijsten versturen en dit bijhouden in een Excelbestand, mail- en belcontact met patiënten, patiënten interviewen en het coderen en verwerken van data. Gedurende mijn stageperiode heb ik inzicht gekregen in het afnemen van verschillende diagnostische instrumenten en heb ik gebruik mogen maken van de mogelijkheid om mee te kijken met verschillende behandelingen. Ook heb ik data verzameld en verwerkt, exitinterviews afgenomen en meegeholpen met het schrijven van een nieuwsbrief over het onderzoek. In de loop van mijn stageperiode ben ik begonnen met mijn afstudeeronderzoek bij SCBS. Ik ga kijken naar de bijdragen van een eerste intakegesprek bij de Kinderwenspoli van SCBS aan de mate van beslissingsambivalentie bij vrouwen met psychiatrische klachten. Arnout Groen Tijdens mijn stage bij Dimence ben ik werkzaam geweest bij SCBS Bipolaire Stoornissen. Hier vervulde ik twee rollen: een als medewerker van SCBS en een als onderzoeksassistent bij het STEPPS-BD onderzoek. Voor SCBS hebben mijn medestagiaire, Tess Scholtz, en ikzelf een onderzoek opgezet en uitgevoerd naar de maatschappelijke participatie van patiënten met een bipolaire stoornis. Bij het STEPPS-BD onderzoek heb ik me bezig gehouden met het faciliteren van de logistieke kanten van het onderzoek voor de onderzoeker. De stage heeft me veel nieuwe inzichten geboden met betrekking tot de zaken waar je allemaal rekening mee moet houden wanneer je onderzoek doet in de beroepspraktijk. Pagina 11 van 24 Jasper Veldhuisen. Gedurende de periode februari 2014 t/m juni 2014 ben ik binnen SCBS actief geweest als onderzoeksstagiair. Gedurende deze stage ben ik veel bezig geweest met ondersteunende taken rondom het STEPPS-BD onderzoek. Hierbij waren structuur creëren, protocollen maken, faciliteren van en communiceren met de onderzoekspopulatie, het analyseren van data en contact onderhouden met behandelaars mijn primaire taken. Daarnaast heb ik ook de ruimte gekregen om mee te kijken bij intakes, behandelingen en interviews. Iets wat erg interessant was om bij aanwezig te mogen zijn. Mijn stage bij het SCBS heb ik als erg prettig ervaren en ben mede daardoor ook nu nog verbonden aan het centrum. Op dit moment ben ik binnen het SCBS namelijk bezig met mijn afstudeeronderzoek. Jullie zullen mij dus nog geregeld terugzien op de Pikeursbaan. Tess Scholtz Van september tot en met januari heb ik stage gelopen bij SCBS. Destijds heb ik voor deze stage gekozen omdat ik het een interessant onderwerp vond: vrouwen met een psychiatrische stoornis die zwanger zijn of willen worden. Ik heb veel geleerd, bijvoorbeeld hoe een wetenschappelijk onderzoek in de praktijk wordt uitgevoerd en hoe bepaalde meetinstrumenten worden afgenomen. Ik mocht een bijdrage leveren aan het SLEEPREG-BD onderzoek, onder andere door de deelneemsters te interviewen, data te verwerken en vragenlijsten af te nemen bij de deelnemers. Door deze stage heb ik helder in beeld gekregen hoe belangrijk het is om wetenschappelijk onderzoek uit te voeren en dat de uitkomst een bijdrage kan leveren aan mensen met psychische problemen. Ik heb het erg naar mijn zin gehad met leuke collega s en een goede werksfeer.

12 Zorg in cijfers In 2014 kende SCBS een behandelcapaciteit van 1,38 fte en waren er 111 mensen in behandeling. Daarnaast zijn in totaal 37 second opinions uitgevoerd, 38 mensen gezien door de Kinderwenspoli en 12 andere (diagnostische) vragen beantwoord. De tabel rechts vat deze en andere cijfers samen voor de afgelopen jaren. Second opinions Kinderwenspoli Overige vragen Totaal Patiënten in behandeling Uitgeschreven patiënten Financiën Om de ontwikkelingen zoals de hiervoor beschreven onderzoeken en innovaties mogelijk te maken, is een Behandelcapaciteit Productie Productie per fte in uren 1,38 fte 97,5% ,21 fte 100,5% ,1 fte 90,3% 1594 gezonde financiële basis nodig. SCBS kent verschillende bronnen van inkomsten: ROM percentage E-health percentage Zorgverzekeringsgelden (toegekende tweedelijns Aantal VIM meldingen productie) Subsidies en fondsen Financiering van onderzoek door derden Hieronder is het financiële overzicht voor de afgelopen jaren gegeven. Marjanne Verlaan en Nadine Weisscher ontvangen bloemen voor hun bijdrage aan het SCBS symposium. Zorgverzekeringswet 2 e geldstr. (subsidies) 3 e geldstr. (overig) Totaal

13 Wetenschappelijke productie Ook in 2014 was SCBS actief met publiceren en voordrachten geven. De tabel hiernaast laat de wetenschappelijke productie zien in de afgelopen jaren. Hieronder een opsomming van alle artikelen, abstracts en voordrachten. De artikelen zijn bij ons op te vragen. Vanaf pagina 17 worden de drie onderzoekslijnen van SCBS nader besproken. Artikelen Riemann, G., Weisscher, N., Goossens, P.J.J., Draijer, N., Apenhorst-Hol, M., & Kupka, R.W. (2014). The addition of STEPPS in the treatment of patients with bipolar disorder and comorbid borderline personality features: a protocol for a randomized controlled trial. BMC Psychiatry, 14(1), 172. Stevens, A.W.M.M., Geerling, B. & Kupka, R.W. (2014). Postpartum mania in a man with bipolar disorder: case report and a review of the role of sleep loss. Bipolar Disorders, 16, Stevens, A.W.M.M., Goossens, P.J.J., Hoogendoorn, A.W., Knoppert-van der Klein, E.A.M., & Honig, A. (2014). The Effect of Sleep Disturbance during Pregnancy and Perinatal Period on Postpartum Psychopathology in Women with Bipolar Disorder. Journal of Women s Health Care, 3(196), doi: / Van Bendegem, M.A., van den Heuvel, S.C.G.H., Kramer, L.J., & Goossens, P.J.J. (2014). Attitudes of Patients With Bipolar Disorder Toward the Life Chart Methodology A Phenomenological Study.Journal of the American Psychiatric Nurses Association,(6), Voordrachten Waarvan internationaal Abstracts Waarvan internationaal Artikelen (peer reviewed) Waarvan internationaal Overig (boeken, etc.) Totaal Abstracts Bobo, W., Stevens, A.W.M.M. & Geerling, B. (2014). Medication during pregnancy and breastfeeding. Bipolar Disorders, 16, (Suppl. 1), 58. Daggenvoorde, T.H., Geerling, B. & Goossens, P.J.J. (2014). Nursing care for hospitalized patients with acute mania: a descriptive study. Bipolar Disorders, 16, (Suppl. 1), 125. Geerling, B., Goossens, P.J.J., Stevens, A.W.M.M. & Van den Heuvel, S.C.G.H. (2014) CareIndicator, a self -management e-tool for early signaling and intervention in bipolar disorder. Bipolar Disorders, 16, (Suppl. 1), 52. Goossens, P.J.J. & Omori, Y. (2014). How do patients with bipolar disorder in the Netherlands perceive stigmatization. Bipolar Disorders, 16, (Suppl. 1), 60. Stevens, A.W.M.M., Geerling, B. & Bobo, W. (2014). Weighing the risks. Bipolar Disorders, 16, (Suppl. 1), 58. Pagina 13 van 24

14 Stevens, A.W.M.M., Van den Heuvel, S.C.G.H., Goossens, P.J.J. & Geerling, B. (2014). Selfmanagement in pregnancy and postpartum period. Bipolar Disorders, 16, (Suppl. 1), 52. Daggenvoorde, T.H. (2014). Verpleegkundige zorg aan patiënten met een acute manie die opgenomen zijn (workshop). SCBS-symposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer. Van den Heuvel, S.C.G.H., Goossens, P.J.J., Terlouw, C., & Achterberg, Th. (2014). Triangulating perspectives on self-management of bipolar disorder: a phenomenological study of patients, caregivers and professionals. Bipolar Disorders, 16, (Suppl. 1), 52. Van den Heuvel, S.C.G.H., Goossens, P.J.J., Terlouw, C, Van Achterberg, Th. & Schoonhoven, L. (2014). Triangulating perspectives on self-management of bipolar disorder: phenomenological study of patients, caregivers and professionals. Conference paper, 2nd Steigercongres, Papendal. Voordrachten Beentjes, T.A.A. & Van Bruggen, V. (2014). Masterclass Stemmingsstoornissen. GGzVS, Utrecht. Beentjes, T.A.A. (2014). Een naderende manie en de consequenties (workshop). SCBS-symposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer. Beentjes, T.A.A. (2014). Stemmingsstoornissen. HBOV, Saxion, Deventer. Beentjes, T.A.A. (2014). Verpleegkundige diagnostiek; Als onderdeel van: Masterclass: verpleegkundige zorg bij patiënten met een bipolaire stoornis ; georganiseerd door het Kenniscentrum bipolaire stoornissen. Daggenvoorde, T.H. (2014). Verpleegkundige zorg aan patiënten met een acute manie die opgenomen zijn (workshop). SCBS-symposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer. Daggenvoorde, T.H., Geerling, B. & Goossens P.J.J. (2014). Nursing care for hospitalized patients with acute mania: a descriptive study. ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Geerling, B. & Stevens A.W.M.M. (2014). Zorgpaden bipolaire stoornis (discussiegroep). NNNSA studiedag: Netwerken in de zorg. Groningen. Geerling, B. & Stevens, A.W.M.M. (2014). The Pregnancy Relapse Prevention plan, How to Use in Daily practice. The 2014 International Marcé Society Scientific Conference, Swansea. Geerling, B. (2014). Care Indicator (workshop). SCBSsymposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer Geerling, B., Stevens, A.W.M.M., Goossens, P.J.J. & Van den Heuvel, S.C.G.H. (2014). Care indicator: a self-management e-tool for early signaling and intervention in bipolar disorder. ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Goossens, P.J.J. (2014). Herstel gerichte zorg; middagsymposium Rivierduinen; Alphen aan de Rijn.

15 Goossens, P.J.J. (2014). How do patients with bipolar disorder in the Netherlands perceive stigmatization. ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Goossens, P.J.J. (2014). Verpleegkundige zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis in het algemeen ziekenhuis. Refereerbijeenkomst Deventer ziekenhuis. Goossens, P.J.J. (2014). Zelfmanagement. Onderdeel van de Masterclass georganiseerd door het Kenniscentrum bipolaire stoornissen. Goossens, P.J.J. en Rijper, P. (2014). Organisatie van de werkplek. Onderdeel van de Masterclass georganiseerd door het Kenniscentrum bipolaire stoornissen. Riemann, G. (2014). Comorbiditeit met de borderline persoonlijkheidsstoornis (workshop). SCBSsymposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer Stevens, A.W.M.M. & Geerling, B. (2014). Fathers, the ones with a bipolar disorder. The 2014 International Marcé Society Scientific Conference, Swansea. Stevens, A.W.M.M. (2014). Capita Selecta: Hulp bij zelfdoding. Wintercongres Wengen. Stevens, A.W.M.M. (2014). Differentiaal diagnostiek en classificatie/epidemiologie, comorbiditeit met angststoornissen en middelenmisbruik'. Onderdeel van de Masterclass georganiseerd door het Kenniscentrum bipolaire stoornissen. Stevens, A.W.M.M. (2014). Postpartumbeelden (workshop). SCBS-symposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer. Stevens, A.W.M.M. (2014). Postpartumbeelden en immunologie? Wintercongres Wengen. Stevens, A.W.M.M. (2014). Rondom de bipolaire stoornis (inleiding). SCBS-symposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer. Stevens, A.W.M.M. (2014). Self-management in pregnancy and postpartum period in Self-management in bipolar disorder (symposium), ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Stevens, A.W.M.M. & Geerling, B. (2014). Psychoeducation-Psychosocial needs and a prevention plan for bipolar women and familiy members Precourse Treatment of bipolar disorder during pregnancy and the postpartum: clinical pearls and guidelines. ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid- Korea. Stevens, A.W.M.M. (2014). Bipolar disorder How to (self) manage in pregnancy and postpartum period. Webinar International Bipolar Foundation. Stevens, A.W.M.M. (2014). Stigma as perceived by patients with bipolar disorder: cultural difference between the Netherlands and Japan (chair), ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Stevens, A.W.M.M. (2014). Weighing the risks in How to manage bipolar disorder in pregnancy and postpartum period (breaking morning session), ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Pagina 15 van 24

16 Stevens, A.W.M.M. (2014). Zwangerschap en bipolaire stoornis: never a dull moment. Lezingencyclus Dimence. Deventer. Stevens, A.W.M.M., Van den Heuvel, S.C.G.H., Goossens, P.J.J. & Geerling, B. (2014). Selfmanagement in pregnancy and postpartum period. ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Van den Heuvel, S.C.G.H. (2014). Mixed Method Designs: Een PhD project als voorbeeld, 30 minute presentation, bijeenkomst onderzoeksmethoden Academie Mens en Arbeid, Saxion. Van den Heuvel, S.C.G.H., Goossens, P.J.J., Terlouw, C. & Van Achterberg, Th. (2014). Triangulating perspectives on self-management of bipolar disorder: phenomenological study of patients, caregivers and professionals. ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea. Weisscher, N. & Verlaan, M. (2014). Psychotherapie en naastbetrokkenen (workshop). SCBS-symposium: De patiënt en zijn omgeving. Deventer. Van den Heuvel, S.C.G.H. (2014). Zelfmanagement: hype of route naar herstel. Keynote presentation. SCBS symposium, Deventer. Van den Heuvel, S.C.G.H. (2014). Zelfmanagement: truth or hype. Keynote presentation, 2nd Steigercongres, Papendal, the Netherlands. Willem Nolen tijdens de opening van de 16 e bijeenkomst van de International Society for Bipolar Disorders, Seoul, Zuid- Korea. Van den Heuvel, S.C.G.H., Goossens, P.J.J., Terlouw, C, Van Achterberg, Th., Schoonhoven, L. (2014). Het aanleren van zelfmanagement bij een bipolaire stoornis (workshop). SCBS symposium, Deventer. Van den Heuvel, S.C.G.H., Goossens, P.J.J., Terlouw, C, Van Achterberg, Th. & Schoonhoven, L. (2014). Triangulating perspectives on self-management of bipolar disorder: phenomenological study of patients, caregivers and professionals. 20 minute presentation. ISBD 16th annual conference, Seoul, Zuid-Korea.

17 Onderzoek Het onderzoek van SCBS is ondergebracht in drie lijnen: verpleegkundig, gedragswetenschappelijke en medisch. Gedragswetenschappelijk De gedragswetenschappelijke onderzoekslijn Bipolair en/of borderline? Diagnostische dilemma s en implicaties voor behandeling wordt gecoördineerd door dr. Nadine Weisscher. Aan het begin van het jaar was de onderzoeksgroep vertegenwoordigd op het symposium De patiënt en zijn omgeving met workshops verzorgd door Georg Riemann over comorbiditeit met de borderline persoonlijkheidsstoornis en een workshop van Marjanne Verlaan en Nadine Weisscher over psychotherapie bij bipolaire patiënten en hen naasten stond in het teken van includeren van patiënten voor het STEPPS-BB onderzoek: 'the addition of stepps in the treatment of patients with bipolar disorder and comorbid borderline personality features: a randomized controlled trial (STEPPS-BB). Het door NWO gesubsidieerde onderzoek, in samenwerking met Saxion van promovendus Georg Riemann richt zich op de effectiviteit (in termen van klinische uitkomsten) van het toevoegen van een specifiek op borderline gerichte interventie, de Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis (VERS), aan de standaard behandeling voor bipolaire stoornissen volgens de richtlijn bij patiënten met een bipolaire stoornis en comorbide borderline persoonlijkheidskenmerken. Met deze kennis zou het standaard behandelaanbod uitgebreid kunnen worden met een behandeling op maat voor deze specifieke doelgroep resulterend in effectievere Pagina 17 van 24 behandeluitkomsten en kostenbesparing. De eerste patiënten zijn geïncludeerd door middel van screening en nadere diagnostiek gericht op de borderline persoonlijkheidsstoornis, gerandomiseerd en gestart met de interventie (VERS). Het eerste artikel van het promotietraject wat het onderzoeksprotocol beschrijft is gepubliceerd. De onderzoeksgroep is uitgebreid met Thea Daggenvoorde van Dimence en Liesbeth Rozemeijer vanuit GGz Centraal. Het onderzoek is gepresenteerd op een symposium van GGz Centraal. Voor het komend jaar zal de inclusie voortgezet worden bij overige instellingen (GGz ingeest, GGz Centraal). Afgelopen jaar is naast de STEPPS-BD trial gestart met een literatuurstudie naar de comorbiditeit van verslavingsproblematiek bij de bipolaire+ groep en zal komend jaar worden voortgezet door Marjan Verkuil, verpleegkundig specialist GGZ i.o. Medisch De medische onderzoekslijn richt zich op zwangerschap en psychiatrie en wordt gecoördineerd door drs. Anja Stevens. Onderzoek: invloed van slaapverstoring bij zwangere vrouwen Het promotieonderzoek van Anja Stevens naar de invloed van slaapverstoring bij zwangere vrouwen met een bipolaire stoornis of een postpartum psychose in de voorgeschiedenis (SLEEPREG-BD) loopt alweer enige tijd. In 2014 zijn veel vrouwen met het onderzoek begonnen, bevallen en hebben ze het onderzoek afgerond. De inclusie loopt dus door, hetzij langzamer dan gehoopt. In totaal zijn er 130

18 deelneemsters nodig voor het onderzoek. De deelneemsters vullen gedurende hun zwangerschap en in de postpartum periode verscheidene vragenlijsten in, houden een slaaplogboek bij en dragen een Motionwatch dat de slaap registreert. Aanmelden van deelneemsters kan via In 2014 is het onderzoeksprotocol gepubliceerd in artikelvorm in het Journal of Women s Health Care. Onderzoek: behoeften aan zorg van partners van zwangere vrouwen met bipolaire stoornis In 2014 is Hanneke de Wit gestart met een onderzoek binnen de onderzoekslijn. Haar onderzoek richt zich op het inventariseren van de behoeften aan zorg van partners van zwangere vrouwen bekend met een bipolaire stoornis. Zij voert het onderzoek uit in het kader van haar opleiding tot klinisch psycholoog. Verpleegkundig De verpleegkundige onderzoekslijn wordt gecoördineerd door dr. Peter Goossens en richt zich op twee deelgebieden: verpleegkundige zorg tijdens de klinische periode en het verder ontwikkelen van een body of knowledge rondom zelfmanagement bij patiënten met een bipolaire stoornis stond vooral in het teken van analyseren van data, het schrijven van artikelen en het ontwerpen van een nieuwe studie. instellingen in Nederland werden, na analyse, de bevindingen in een focusgroep met dezelfde verpleegkundigen verder uitgediept. Dit heeft een zeer waardevolle beschrijving opgeleverd van datgene wat verpleegkundigen doen op de crisisafdelingen tijdens een acute manie van een patiënt. De resultaten zijn beschreven in een Engelstalig artikel wat is geaccepteerd voor publicatie in Archives of Psychiatric Nursing. Een Nederlandse publicatie is in voorbereiding. Tijdens het ISBD congres in Seoul, Zuid-Korea zijn de resultaten gepresenteerd aan een internationaal publiek. Vervolgonderzoek zal zich gaan richten op de ervaringen van patiënten en naastbetrokkenen met een klinische opname als gevolg van een manie. Wederom kwalitatieve studies die zich focussen op het belevingsaspect. Onderzoek: onderliggende mechanismen bij het aanleren van zelfmanagementstrategieën Promovendus Silvio van den Heuvel doet onderzoek naar de onderliggende mechanismen bij het aanleren van zelfmanagementstrategieën. De dataverzameling van het kwalitatieve deel van het onderzoek is inmiddels afgerond en zijn geanalyseerd. De resultaten zijn beschreven in een Engelstalig artikel wat is aangeboden aan een peer reviewed journal. Onderzoek: verpleegkundige zorg voor patiënten met een manie tijdens een klinische opname In één van de onderzoeken richt Thea Daggenvoorde zich op het beschrijven van de verpleegkundige zorg voor patiënten met een manie tijdens een klinische opname. Nadat eerder kwalitatieve data waren verzameld via individuele interviews met klinisch werkende verpleegkundigen bij verschillende

19 Deskundigheidsbevordering SCBS verbetert de zorg niet uitsluitend door onderzoek, ook deskundigheidsbevordering is een belangrijke activiteit. In 2014 is vanuit deze gedachte een symposium, diverse kenniskringbijeenkomsten en de eerste cursus Psychiatrie en Zwangerschap georganiseerd. Symposium Op 14 januari 2014 vond in Hogeschool Saxion te Deventer het symposium De patiënt en zijn omgeving van netwerktheorie tot naastbetrokkenen plaats. Het symposium werd door de deelnemers met gemiddeld een 8 gewaardeerd. Artikelen in Plusminus en De Psycholoog onderschrijven dit beeld, daarmee kan er teruggeblikt worden op een geslaagd symposium. ontwerper. Het onderwerp van haar afstudeerproject is de bipolaire stoornis en met haar tentoonstelling probeert ze verandering te brengen in de vaak nog aanwezige onwetendheid en onbegrip over de bipolaire stoornis. Na de lunch was het tijd voor de parallelsessies die werden verzorgd door de teamleden van SCBS. De aanwezigen hadden keuze uit 9 verschillende sessies waarbij de deelnemers ook uitgedaagd werden zelf aan de slag te gaan. Het symposium, georganiseerd door SCSB, werd bezocht door 80 professionals uit het bipolaire vakgebied. In zijn rol als dagvoorzitter leidde Janwillem Renes, psychiater en onderzoeker bij Altrecht Bipolair, het programma in goede banen. Na de opening door Anja Stevens, psychiater en manager zorg van SCBS, presenteerde Willem Nolen, emeritus hoogleraar stemmingsstoornissen, de eerste resultaten van het Moodinflame Consortium. De presentatie van Rutger Goekoop, psychiater en onderzoeker bij Parnassia/PsyQ, over netwerktheorie en psychiatrie, praktische toepassingen, en de presentatie van dr. Raphael Schulte over Psychoeducatie: evidentie en nieuw Nederlands prototype werden door het publiek erg gewaardeerd. Het thema naastbetrokkenen kwam heel dichtbij voor alle aanwezigen door de presentatie en de unieke, aangrijpende tentoonstelling van Amy Besten, grafisch Pagina 19 van 24

20 Voor het tweede plenaire deel beet Erwin van Meekeren het spits af en boeide de aanwezigen met zijn levendige presentatie over een contextuele visie: familie en naastbetrokkenen. Silvio van den Heuvel, onderzoeker bij het SCBS en docent bij Saxion, presenteerde de onderzoeksresultaten van zijn onderzoek met betrekking tot zelfmanagement en herstel, waarna de dagvoorzitter met een korte presentatie de symposiumdag samenvatte. SCBS is trots dat er een programma geboden is met vooraanstaande sprekers, waarbij de deelnemers telkens verrast werden met boeiende, prikkelende, enerverende en zeker ook aangrijpende presentaties. Kenniskring SCBS is een netwerkorganisatie waarbinnen de kenniskring Bipolaire Stoornissen een grote rol speelt. Meerdere malen per jaar organiseert SCBS een kenniskringbijeenkomst voor alle leden van de kenniskring en andere geïnteresseerden. In deze bijeenkomsten worden op een interactieve manier artikelen besproken, presentaties gegevens, casuïstiek ingebracht, updates gegeven van onderzoek en vindt terugkoppeling plaats van (inter) nationale symposia die zijn bezocht. Elke bijeenkomst wordt vormgegeven rondom een centraal thema. Kenniskring mei 2014: Casuïstiek door Ingvar Hazemeijer en Willemien Zemmelink Effect of alcohol use on the course of bipolar disorder: one-year follow-up study using the daily prospective Life Chart method, artikelbespreking door Ingvar Hazemeijer en Willemien Zemmelink Do Comorbid Anxiety Disorders Moderate the Effects of Psychotherapy for Bipolar Disorder? Results From STEP-BD, artikelbespreking door Marjanne Verlaan De bipolaire stoornis en verslaving, presentatie door Jan van Zaane. Kenniskring september 2014: Wat betekent compliance voor de patiënten, door Cécile Aelberts-van de Ven Casuïstiek door Fenna van Koningveld, Bastiaan Spaak en Anneke Traas Strategies in caring for women with postpartum psychosis an interview study with psychiatric nurses, artikelbespreking door Willemien Zemmelink The Recovery Process of Postpartum Psychosis from Both the Woman s and Next of Kin s Perspective - An Interview Study in Sweden, artikelbespreking door Thea Daggenvoorde. Cursussen In 2014 heeft SCBS twee basiscursussen ontwikkeld: Psychiatrie en Zwangerschap en Zelfmanagement. In de basiscursus Psychiatrie en Zwangerschap wordt informatie gegeven over begeleiding van patiënten met een kinderwens en psychiatrische problemen. Bijvoorbeeld over de te nemen voorzorgsmaatregelen om de risico s voor zowel moeder als kind zo klein mogelijk te houden. De dagcursus is in oktober 2014 voor het eerst georganiseerd en werd met een 8 beoordeeld! De basiscursus Zelfmanagement geeft de cursist kennis van het concept zelfmanagement bij patiënten met een (bipolaire) stemmingsstoornis, en kennis om hulpmiddelen toe te passen en een signaleringsplan op te stellen en te evalueren. De cursus wordt vanaf 2015 meerdere malen per jaar aangeboden.

21 SCBS 2015 Voor 2015 heeft SCBS een aantal speerpunten geformuleerd die in concrete acties vertaald worden: Het verankeren van onderzoek en deskundigheidsbevordering, zowel financieel als inhoudelijk. Het formuleren van onderzoekslijnen/ aandachtsgebieden voor de komende jaren. Het adequaat opvangen van groei, zorginhoudelijk, op personeelsgebied en financieel. Het optimaliseren van de bedrijfsprocessen. Het voorbereiden op de hervisitatie door de stichting TOPGGz in Verankeren van onderzoek en deskundigheidsbevordering In een tijd van krapte is het moeilijk(er) om de ontwikkeltak (onderzoek en deskundigheidsbevordering), die juist essentieel is voor topreferente ggz en daarmee voor SCBS, blijvend gefinancierd te houden. Daarnaast zal er voortdurend kritisch gevolgd moeten worden of de inhoudelijke kwaliteit geborgd is en passend is bij de ontwikkelingen in de GGZ. Actiepunten: 1. Binnen de divisie topreferente zorg wordt een verdeling gemaakt van de extra gelden die beschikbaar zijn voor de topreferente zorg die recht doet aan de ambities van SCBS en noodzakelijk is voor het kunnen uitvoeren van topreferente ggz. 2. Het MT van SCBS zal steeds een kritische(r) afweging moeten maken wat wel/niet gefinancierd gaat worden. 3. Op zoek gaan/blijven naar alternatieve financieringsbronnen voor lopende en nieuwe projecten. Financiering in natura (leveren van onderzoekers o.i.d.) is daarbij een van de mogelijkheden. 4. Het MT van SCBS zal driemaal per jaar met de hoofden van de onderzoekslijnen alle inhoudelijke aspecten van innovatie en onderzoek en deskundigheidsbevordering tegen het licht houden en komen met een voorgenomen besluit ter afhandeling in de beleidsvergadering van SCBS. Het formuleren van onderzoekslijnen/ aandachtsgebieden voor de komende jaren. Analoog aan actiepunt 4 zal in eerste instantie het MT en uiteindelijk de beleidsvergadering het voorstel doen en een besluit nemen over mogelijke nieuwe speerpunten voor SCBS passend bij de ontwikkeling binnen de ggz en afgestemd op lacunes in de body of knowledge. 5. In het eerste kwartaal van 2015 neemt de beleidsvergadering van SCBS een besluit over eventueel toe te voegen speerpunten. Pagina 21 van 24

22 Groei adequaat opvangen: zorginhoudelijk, op personeelsgebied en financieel Het aantal aanmeldingen en de daarmee samenhangende bestede tijd aan diagnostiek en behandelingen is in vergelijking met 2012 sterk toegenomen (37% meer aanmeldingen en 21% meer bestede tijd). Hierdoor is het noodzakelijk de behandelcapaciteit uit te breiden. 6. SCBS neemt in het eerste kwartaal van 2015 een psychiater (0.44) en een SPV er (0.67) aan, indiensttreding is in het tweede kwartaal gerealiseerd. Voorbereiden op de hervisitatie door de stichting TOPGGz in 2016 Het huidige keurmerk TOPGGz verloopt eind Om voor een verlenging in aanmerking te komen is een hervisitatie noodzakelijk, deze zal in september 2016 plaatsvinden. Gelet op de eerdere ervaringen is een tijdige start van de voorbereidingen noodzakelijk. 9. Een actieplan op weg naar de hervisitatie zal in het tweede kwartaal gemaakt worden. Op basis hiervan worden de acties in 2015 en 2016 uitgezet en uitgevoerd. 7. Zorginhoudelijk vernieuwing aan de hand van de nieuwe richtlijn bipolaire stoornissen en de keuzes voor innovatieve behandelingen wordt in de eerste twee kwartalen van 2015 besproken en in de laatste twee kwartalen uitgerold en geïmplementeerd. Optimaliseren van bedrijfsprocessen De veranderingen binnen de ggz nopen tot continu herzien van inhoudelijke processen en bedrijfsprocessen. Onder andere het afstemmen van de zorglogistiek op inhoudelijke zorgpaden en de eisen van financiers vragen om een herziening van een aantal processen. 8. De zorglogistieke paden voor intake, behandeling en second opinions worden in kwartaal twee en drie herzien waarbij de volgende elementen worden meegenomen: eerste gesprek, zorgpaden bipolaire stoornissen, in- en uitstroomcriteria, Routine Outcome Monitoring (inclusief de Vragenlijst voor Bipolaire Stoornissen, QBP-NL), doorlooptijden, herziening op deelmarktniveau en financiering.

23 Pagina 23 van 24 Opening van de 16 e bijeenkomst van de International Society for Bipolar Disorders, Seoul, Zuid-Korea.

24 Contactgegevens SCBS Postbus AJ Almelo Locaties poliklinieken Pikeursbaan GT Deventer Westerdok Haven Noordzijde ES Almelo