Wat kan Ergotherapie bieden?

Transcriptie

1 Wat kan Ergotherapie bieden? Een productboek en een adviesrapport ter profilering van de vakgroep Ergotherapie. Theoretische onderbouwing Eelco Beer Karin van Panhuis Jeanie Koop-van Rijn (seniorbegeleider) Juni 2009 In opdracht van: Advies- en behandelcentrum, Stichting Zorggroep Noordwest-Veluwe Opleiding Ergotherapie, Hogeschool van Amsterdam

2 Wat kan Ergotherapie bieden? Een productboek en een adviesrapport ter profilering van de vakgroep Ergotherapie. Theoretische onderbouwing Eelco Beer Karin van Panhuis Jeanie Koop-van Rijn (senioradviseur Juni 2009 In opdracht van het Advies- en behandelcentrum, Stichting Zorggroep Noordwest-Veluwe Opleiding Ergotherapie Hogeschool van Amsterdam Hogeschool van Amsterdam, 2009 Trefwoorden: productboek, visie, marktanalyse, profileren Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 2

3 Voorwoord Tijdens dit project hebben wij gewerkt aan het ontwikkelen van een productboek en een adviesrapport voor de vakgroep Ergotherapie van het Advies- en behandelcentrum, Zorggroep Noordwest-Veluwe. Dit document is de theoretische onderbouwing van deze twee producten. Wij hebben met veel plezier aan dit project gewerkt. Graag willen wij een aantal mensen bedanken voor al hun hulp, kennis en samenwerking tijdens dit project. Als eerste willen wij de opdrachtgever van dit project bedanken, Marcel Sjoers en de andere ergotherapeuten Mellenie Bosman en Vanessa Wallet, voor hun hulp en informatie die zij ons gegeven hebben. Verder willen wij Bert Houwen (manager Advies- en behandelcentrum) en Marisa Saba (medewerkster PR) bedanken voor hun adviezen en feedback. Ook willen wij de klankbordgroep bedanken voor de bruikbare feedback die zij gegeven hebben om de kwaliteit van het productboek te vergroten en deze zo bruikbaar mogelijk te maken. Tot slot willen wij graag Jeanie Koop-van Rijn bedanken. Wij bedanken haar voor haar adviezen en begeleiding tijdens dit project. Voor de kennis die zij met ons deelde en de feedback die wij van haar hebben mogen ontvangen. Junioradviseurs Eelco Beer en Karin van Panhuis Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 3

4 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inhoudsopgave... 4 Inleiding De opdrachtgever Marktanalyse Doelgroepanalyse DESTEP Omgevingsanalyse Concurrentieanalyse SWOT-analyse Het Productboek Achtergrond ergotherapeutische productomschrijving Toegepast format Uitwerking van het format Klankbordgroep Conclusie Nawoord Bronnenlijst Bijlage 1: Format productomschrijving ergotherapie van de NVE Bijlage 2: Zes productmodel ergotherapie Bijlage 3: Vragenlijst voor de klankbordgroep Bijlage 4: Uitslag vragenlijst productboek Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 4

5 Inleiding Voor u heeft u de theoretische onderbouwing van het gemaakte productboek en adviesrapport. Na aanleiding van de invoering van de ZorgZwaartePakketten (de ZZP s) is de financiering binnen de stichting Zorggoep Noordwest-Veluwe anders geregeld. Het gevolg hiervan is dat de vakgroep Ergotherapie van het Advies- en behandelcentrum zichzelf meer moet gaan profileren, zowel binnen als buiten de stichting. Daarom wil de vakgroep Ergotherapie graag een productboek waarin alle aangeboden diensten beschreven worden. Een productboek om zich beter te kunnen profileren binnen de ZZP s en om een toenemende verwijsstroom voor de EEE op gang te krijgen. Daarnaast zouden zij graag een advies willen hebben voor de implementatie van het gemaakte productboek en om als vakgroep meer bekendheid te krijgen. De vraagstelling die de aanleiding gaf voor dit project is geformuleerd door de vakgroep Ergotherapie van het Advies- en behandelcentrum, Zorggroep Noordwest-Veluwe en luidt als volgt: Schrijf, in nauwe samenwerking met alle betrokken partijen, een productenboek + PR plan voor de afdeling ergotherapie van het Advies- en behandelcentrum van de Stichting Zorggroep Noordwest- Veluwe. Voer voor zover mogelijk alvast enige stappen uit van het PR plan. In eerste instantie was het dus de bedoeling dat het eindproduct van dit project een productboek en een PR-plan zou bevatten. In overleg met verschillende betrokkenen bleek echter dat de wens bestaat om een PR-plan Advies- en behandelcentrum breed op te stellen. Het Advies- en behandelcentrum wil namelijk als een eenheid naar buiten treden. Een PR-plan alleen gericht op de vakgroep Ergotherapie zou daarom niet bruikbaar zijn. Er is om deze reden voor gekozen om tijdens dit project in plaats van een PR-plan, een adviesrapport op te stellen betreft de implementatie van het productboek. Omdat de vakgroep Ergotherapie zelf hier onvoldoende tijd voor heeft, hebben zij de Hogeschool van Amsterdam gevraagd om hier een afstudeerproject van te maken. In de toekomst is het de bedoeling dat de vakgroep Ergotherapie in de praktijk met dit productenboek gaat werken. Dit is dan ook de reden dat gewerkt is volgens de visie van de vakgroep Ergotherapie. Het eindproduct moet namelijk passen binnen de visie van het Advies- en behandelcentrum. Om dit te bereiken is er nauw samengewerkt met de ergotherapeuten en is Bert Houwen, manager van het Advies- en behandelcentrum ZNWV, bij het project betrokken. In deze theoretische onderbouwing wordt in het eerste hoofdstuk de vakgroep Ergotherapie beschreven. Er is in dit hoofdstuk in samenwerking met de vakgroep Ergotherapie ook een visie geschreven. In het tweede hoofdstuk is de marktanalyse beschreven en als laatste wordt een onderbouwing gegeven voor het gemaakte productboek. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 5

6 1. De opdrachtgever Inleiding Om een goede indruk te krijgen van de opdrachtgever wordt in dit hoofdstuk beschreven wat de Zorggroep en het Advies- en behandelcentrum precies inhoudt en welke zorg zij bieden. Verder wordt de visie beschreven, zoals de zorggroep deze zelf heeft geformuleerd. Ook wordt er in dit hoofdstuk een beeld gevormd van de vakgroep Ergotherapie. Zo wordt er bijvoorbeeld beschreven waaruit de vakgroep bestaat en hoe zij omgaan met die nieuwe wetgevingen in de zorg en wat hun visie is. 1.1 Advies- en behandelcentrum Het Advies- en behandelcentrum B.V. is onderdeel van Zorggroep Noordwest-Veluwe. Zorggroep Noordwest-Veluwe is een protestants-christelijke stichting voor zorg-, woon- en welzijnsdiensten. De zorggroep biedt kwaliteitszorg, die kan variëren van lichte tot zware en complexe zorg. Zo heeft de zorggroep in de regio Harderwijk, Ermelo en Putten een verpleeghuis waarin een afdeling voor reactivering, 3 afdelingen psychogeriatrie, 3 afdelingen somatiek en een afdeling dagbehandeling en dagzorg. Daarnaast zijn er 7 verzorgingshuizen waarvan er 2 huizen ook een afdeling hebben voor mensen met een verzorgingshuis indicatie en bieden zij zorg aan huis. De missie van de Zorggroep is: De Zorggroep Noordwest-Veluwe biedt zorg en dienstverlening in Harderwijk, Ermelo en Putten e.o. Zij staat borg voor kwaliteit en continuïteit. Vanuit een christelijke zorgvisie werken deskundige medewerkers op efficiënte wijze aan een optimale beantwoording van de vraag. Verantwoordelijkheid, geborgenheid en respect zijn daarbij de centrale waarden. (Advies- en behandelcentrum 2009) Vanaf 1 januari 2009 is het Advies- en behandelcentrum een B.V. geworden. De aandelen van deze B.V. zijn voor 100% in handen van Zorggroep Noordwest-Veluwe. Er is gekozen voor een B.V. om tegen normale NZa-tarieven (tarieven volgens de richtlijnen van de Nederlandse Zorgautoriteit) in de eerstelijnszorg te kunnen werken, om het marktaandeel in de eerstelijnszorg veilig te stellen en eventueel te kunnen vergroten. De oprichting van de B.V. heeft verder geen consequenties voor de diensten die de disciplines van het Advies- en behandelcentrum bieden. Wel zullen de verschillende disciplines zich meer als vakgroep moeten profileren om het aantal behandelingen te kunnen continueren en te vergroten. (Advies- en behandelcentrum 2009) Het Advies- en behandelcentrum biedt mono- en/of multidisciplinair advies en behandeling bij complexe zorgvragen van ouderen en chronisch zieken. Zij kunnen bij het Advies- en behandelcentrum terecht voor onderzoek, behandeling, advies en begeleiding op medisch, paramedisch, psychosociaal gebied en op het vlak van geestelijke verzorging. De professionals zijn ondergebracht in acht (para)medische vakgroepen. Het complete behandelteam bestaat uit: diëtetiek, ergotherapie, fysiotherapie, geestelijke verzorging, logopedie, maatschappelijkwerk, psychologie en de verpleeghuisartsen (Advies- en behandelcentrum 2009). 80% van de behandelingen van het Advies- en behandelcentrum valt binnen de AWBZ. De andere 20% in de eerstelijn. De medewerkers hebben nog veel moeite met de beperkte uren binnen de nieuwe regelgeving omtrent de ZorgZwaartePakketten (ZZP s). Door de uren die zij minder kunnen werken in de verpleeghuizen worden zij uitgedaagd om zichzelf meer te profileren in de eerste lijn. In het jaar 2009 wil het Advies- en behandelcentrum hierom de eerstelijnszorg gaan uitbreiden. (Advies- en behandelcentrum 2009) Dit betekent ook voor de vakgroep Ergotherapie dat zij meer eerstelijnszorg moeten gaan bieden. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 6

7 1.2 De vakgroep Ergotherapie Binnen het Advies- en behandelcentrum zijn verschillende ergotherapeuten werkzaam, die samen de vakgroep Ergotherapie vormen. Zij vormen samen een formatie van 2.63 FTE. Inmiddels is er een start gemaakt door de vakgroep Ergotherapie met de behandelingen in de EEE. Denk hierbij aan verwijzingen van huisartsen en andere zorgprofessionals uit de regio. In totaal is er 22,6 uur per week beschikbaar om cliënten te behandelen in de EEE. De vakgroep Ergotherapie wil graag dat de eerstelijnszorg uitgebreid wordt. Wanneer dit over de 22,6 uur in de week komt mogen deze uren door de ergotherapeuten op oproepbasis worden opgevangen. De vakgroep Ergotherapie is in het jaar 2008 begonnen met zich te profileren in de eerstelijnszorg. Dit hebben zij vooral gedaan door meer aanwezig te zijn in de verzorgingshuizen van de Stichting Zorggroep Noordwest- Veluwe. Er is een lichte stijging geweest in het jaar 2008 voor eerstelijnszorg vragen. Dit kwam mede door de wachtlijst in het algemene ziekenhuis St. Jansdal te Harderwijk. Hierdoor werden cliënten doorverwezen door het ziekenhuis naar de vakgroep Ergotherapie van het Advies- en behandelcentrum. Uit ervaring van de vakgroep Ergotherapie is gebleken dat verschillende disciplines en zorg professionals te weinig weten wat ergotherapie te bieden heeft. De vakgroep Ergotherapie vindt het daarom belangrijk om zich meer te gaan profileren en meer bekend te maken over welke diensten ergotherapie te bieden heeft. 1.3 Visie van de vakgroep Ergotherapie Het belang van een eigen visie is dat eenduidigheid ontstaat binnen de groep ergotherapeuten over het vak zelf, over het doel wat men wil bereiken met de beschrijvingen en over wat men wil bieden aan producten. Het ontwikkelen van een visie kan gezien worden als basis voor de productbeschrijving maar kan ook andere effecten hebben. Zo biedt het meer inzicht in de vakgroep Ergotherapie en hun werkwijze en kan het als basis dienen voor het afdelingsbeleidsplan. Om eenduidigheid te creëren binnen de groep ergotherapeuten en om als vakgroep naar buiten te kunnen treden hebben zij hun gezamenlijke visie op het vak ergotherapie zo goed mogelijk proberen te verwoorden. Wat is de visie betreft ergotherapie binnen het Advies- en behandelcentrum? De visie van de vakgroep Ergotherapie is, ouderen en chronisch zieken begeleiden bij het behouden en herwinnen van hun zelfstandigheid en participatie in de maatschappij. Hierbij richt de ergotherapie zich op het handelen, op alle dagelijkse activiteiten en dus ook hobby s en vrijetijdsbesteding. De behandeling van de cliënt willen zij zo veel mogelijk laten plaats vinden in de thuissituatie. Als dit niet mogelijk is zullen zij de omgeving zoveel mogelijk proberen aan te passen aan de situatie zoals de cliënt dit gewend is. Hierdoor behaalt de cliënt met de behandelingen het hoogste rendement. Ook vinden zij het belangrijk om, waar nodig, het cliëntsysteem en andere disciplines bij de behandeling en/of het advies te betrekken. De visie van de vakgroep is dat zij de cliënt centraal stellen. Ze vinden het belangrijk om de cliënt mee te laten denken over de behandeling, dat de cliënt zelf ook verantwoordelijkheid draagt voor het genezing/revalidatieproces en om samen met de cliënt beslissingen te nemen. De vakgroep werkt volgens het Canadian Model of Occupational Performance, ook wel CMOP genoemd. Dit model sluit goed aan bij de cliënt gerichte benadering van de vakgroep. In dit model wordt participatie in de samenleving weergegeven in de relatie tussen de concepten persoon, omgeving en handelen. Participatie is sterk gerelateerd aan de rollen en de zingeving die karakteristiek zijn voor elk persoon in zijn specifieke omgeving. Participatie wordt dus gezien als deelname aan de maatschappij op een voor de persoon zinvolle wijze. In het CMOP is het handelen van de mens onderverdeeld in drie activiteiten gebieden: zelfredzaamheid, ontspanning en productiviteit. (Kinebanian 2006) Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 7

8 Wat is de visie betreft de benadering richting de cliënten? Zoals eerder genoemd, benadrukt de vakgroep hoe belangrijk zij het vinden om de cliënt centraal te stellen. Om deze altijd met respect te behandelen, onafhankelijk van verschil in geloofsovertuiging of cultuur. En om open te staan voor wat een cliënt zegt, zonder oordeel voor af. In de behandeling wordt samen met de cliënt een behandelplan gemaakt. De cliënt staat hierin centraal doordat de cliënt gestimuleerd wordt om zelf doelen op te stellen en te vertellen wat hij/zij belangrijk vind. Hiermee willen zij de cliënt begeleiden en stimuleren tijdens de behandelingen, om verantwoordelijkheid te nemen en te werken aan diens zelfstandigheid en participatie op de gebieden die de cliënt belangrijk acht. Wat is de visie betreft kwaliteit? Door de jaren lange ervaring en de verschillende opleidingen en scholingen die de ergotherapeuten hebben gevolgd, hebben zij veel deskundigheid in huis. Bij elke zorgvraag wordt zoveel mogelijk gekeken naar welke ergotherapeut met zijn of haar kennis, deskundigheid en ervaring, het beste aansluit bij de cliënt. Op deze wijze kan het optimale uit de behandeling gehaald worden. Daarnaast werken de ergotherapeut volgens de verschillende richtlijnen, zowel ergotherapeutische als multidisciplinaire richtlijnen. Ook specialiseren zij zich steeds meer door cursussen en opleidingen. Wat is de visie betreffende de toekomst? Voor de toekomst zien zij de vakgroep Ergotherapie steeds meer eerstelijnszorg bieden en cliënten thuis revalideren. Zij zien dat het ondernemen een steeds grotere rol gaat spelen in hun bedrijfsvoering. Daarom vinden zij het belangrijk om zich steeds meer te gaan profileren binnen regio. Zij zien ergotherapie als een heel breed vak met veel mogelijkheden, terwijl door andere vaak alleen aan hulpmiddelen wordt gedacht. Zij willen andere zorgprofessionals, zowel binnen als buiten de zorggroep Noordwest-Veluwe, laten zien wat ergotherapie allemaal te bieden heeft. Daarnaast willen zij door het volgen van opleidingen en cursussen, hun kennis uitbreiden om in de toekomst nog meer producten van hoge kwaliteit te kunnen bieden. Conclusie De vakgroep Ergotherapie is één van de disciplines van het Advies- en behandelcentrum, dat deel uit maakt van de Stichting Zorggroep Noordwest-Veluwe. Het Advies- en behandelcentrum biedt monoen/of multidisciplinair advies en behandeling bij complexe zorgvragen van ouderen en chronisch zieken. Het is belangrijk voor de vakgroep Ergotherapie om zich meer te gaan profileren, zowel binnen als buiten het Advies- en behandelcentrum. Om dit te bereiken is er een visie gevormd waaruit duidelijk wordt wat zij belangrijk vinden en welke ontwikkelingen zij gaan en willen doormaken, wat weer van invloed zal zijn op het productboek. Deze visie zullen zij met elkaar dan ook ieder jaar moeten gaan evalueren en bijstellen, zodat deze up-to-date blijft. Eén van de punten die naar voren zijn gekomen is dat de vakgroep veel kwaliteit biedt door de deskundigheid die zij in huis hebben, doordat zij veel opleidingen genoten hebben. In de toekomst willen zij hun kennis graag vergroten door het volgen van nieuwe opleidingen. Op deze manier kunnen zij zich verder onderscheiden van andere disciplines en de concurrentie. In de visie komt ook naar voren dat zij zich meer willen gaan profileren binnen de regio. Zij willen laten zien dat ergotherapie meer is dan alleen hulpmiddelen. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 8

9 2 Marktanalyse Inleiding In het voorgaande hoofdstuk was te lezen dat de vakgroep Ergotherapie één van de disciplines is van het Advies- en behandelcentrum, Zorggroep Noordwest-Veluwe. In de visie van de vakgroep heeft u onder andere kunnen lezen dat de vakgroep Ergotherapie zichzelf meer wil gaan profileren. Als eerste stap is er daarom een marktanalyse gemaakt met daarin een doelgroepanalyse, omgevingsanalyse, concurrentie analyse en een SWOT-analyse. Het is belangrijk om kennis te hebben over de markt waarop men zich bevindt. Om vraag gericht te werk te kunnen gaan en zich te kunnen onderscheiden van de concurrentie. 2.1 Doelgroepanalyse Inleiding Als eerste stap van de marktanalyse is er een doelgroep analyse gemaakt. Onder de doelgroep van de vakgroep Ergotherapie van het Advies- en behandelcentrum verstaat men de ouderwordende mens en de chronisch zieken in de regio Noordwest-Veluwe. Hieronder staat een beschrijving van deze doelgroep, waarbij zowel de huidige als de toekomstige situatie aanbod komt. Het is belangrijk om een doelgroepanalyse te maken zodat het productenboek hierop kan worden afgestemd. Wanneer duidelijk is aan welke doelgroep zij hun producten bieden, kunnen de aangeboden diensten en producten omschreven worden. Dit is belangrijk wanneer de vakgroep Ergotherapie zich beter wil profileren. Ouderwordende mens In Nederland verandert de samenstelling van de bevolking. Het aandeel ouderen neemt toe, terwijl tegelijkertijd het aantal jongeren afneemt. Deze demografische ontwikkeling wordt vergrijzing en ontgroening genoemd. Niet alleen stijgt het aandeel ouderen, steeds meer mensen worden steeds ouder: dubbele vergrijzing. Het aantal mensen dat 100 jaar wordt, neemt toe. Daarnaast heeft Nederland te maken met een groei van de allochtone bevolking, ook wel verkleuring genoemd. Tegelijkertijd vergrijst de allochtone bevolking. Het aandeel 65-plussers in de bevolking gaat de komende jaren snel stijgen. Nu behoort 15 procent van de bevolking tot deze leeftijdsgroep. Uit onderzoek van het CBS in 2008 is gebleken dat in 2040 dit naar verwachting zal zijn opgelopen tot 26 procent. (zie figuur 1.1) Dit geldt ook voor de regio Noordwest-Veluwe. (zie figuur 1.2) (CBS 2008) De bevolkingsopbouw is in de afgelopen jaren sterk veranderd. Tot de jaren zeventig telde Nederland veel jonge mensen, dit kwam door de hoge geboortecijfers als gevolg van de naoorlogse babyboom. Na 1970 daalde het geboortecijfer snel en werden mensen steeds ouder. Hierdoor nam het aandeel jongeren van 0 19 jaar in de bevolking fors af en nam de bevolkingsgroei toe. (CBS 2009) De sterke groei van het aantal ouderen stelt de samenleving voor vele uitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van wonen, zorg en diensten. Nu telt de Nederlandse bevolking voor elke 65-plusser nog 4 personen in de arbeidzame leeftijden van 20 tot 65 jaar. In 2040 zal dit zijn teruggelopen tot 2 personen. (CBS 2008) De overheid wil voor de toekomst dat ouderen zo lang mogelijk thuis blijven wonen om de kosten te drukken en de participatie te bevorderen. Ook ouderen geven aan zo lang mogelijk in hun eigen woning te willen blijven. Dat betekent dat ouderen zich zelf moeten kunnen redden. Je zelf redden kan inhouden dat je bijvoorbeeld gebruik maakt van diensten die het dagelijks leven gemakkelijker maken. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 9

10 Of een woning betrekt die comfortabel en veilig is en geen letterlijke en figuurlijke drempels heeft. Voor ergotherapie is hier dan ook een belangrijke rol weggelegd. (Montebon 2000) (Bouwen aan leefbaarheid 2007) Figuur 1.1 Bevolkingsprognose: bevolking naar leeftijd, 1 januari Jaar Aantal Inwoners Inwoners naar leeftijd in % x miljoen 0 tot 20 jaar 20 tot 65 jaar 65 jaar of ouder ,4 24,0 61,3 14, ,5 23,7 60,9 15, ,8 22,8 59,4 17, ,0 22,1 58,2 19, ,2 21,4 56,9 21, ,4 21,4 55,0 23, ,5 21,6 53,3 25, ,5 21,7 52,6 25, ,4 21,7 53,2 25, ,3 21,6 53,9 24,5 (CBS 2009) Figuur 1.2 Demografische ontwikkeling gemeenten Harderwijk, Ermelo en Putten Leeftijd- Categorie 2000 prognose 2005 prognose 2010 prognose 2015 prognose 2025 abs. % abs. % abs. % abs. % Abs. % e.o Totaal Landelijk gezien woont het merendeel van de 75 plussers thuis. Volgens het Strategisch Beleidsplan Bouwen aan de toekomst doet 45 % van deze mensen een beroep op zorg of dienstverlening. (Zorggroep Noordwest-Veluwe 2006) Eén op de 11 ouderen (9%) van 75 jaar en ouder heeft vooral behoefte aan zware zorg. Dit houdt in dat deze mensen dermate zorgafhankelijk zijn dat zij niet langer zelfstandig kunnen wonen. Deze groep maakt gebruik van een intramurale plaats in een verzorgingshuis of verpleeghuis of wacht hierop. Van de 75 plussers heeft 36% behoefte aan wonen met een vorm van zorg of dienstverlening Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 10

11 thuis. Totaal vormt dit dus de 45% waar eerder over gesproken is. (Zorggroep Noordwest-Veluwe 2006) Voor 2005 betekent dit dat er een totale ouderenzorgmarkt was van cliënten. Deze zijn onder te verdelen in 600 cliënten voor de intramurale zorg en cliënten voor een lichtere vorm van zorg en ondersteuning. (Zorggroep Noordwest-Veluwe 2006) In 2025 verwacht men een totale zorgmarkt die gegroeid is tot cliënten van 75+ waarvan hoogst waarschijnlijk 600 cliënten met een intramurale en cliënten met een vraag naar lichtere vormen van zorg. (Zorggroep Noordwest-Veluwe 2006) Hier is een verschuiving in de zorg te zien. Men verwacht namelijk dat in 2025 van de 75 plussers 6% behoefte zal hebben aan zware zorg en 39% behoefte zal hebben aan wonen met een vorm van zorg of dienstverlening. Deze verschuiving komt voornamelijk door de trends in de gezondheidszorg. Doordat ouderen steeds vaker thuis blijven wonen, aandoeningen beter behandeld kunnen worden en er steeds meer aanpassingen mogelijk zijn die de zelfstandigheid van de cliënt optimaliseren. (Zorggroep Noordwest-Veluwe 2006) Chronisch zieken De Nederlandse bevolking vergrijst. Over twintig jaar is het aantal 65-plussers in Nederland met de helft toegenomen: van 14% in 2005 tot 21% in Deze vergrijzing brengt een toename van het aantal mensen met een chronische ziekte met zich mee. Vooral het aantal mensen met diabetes en mensen met osteoporose zal stijgen. Inzicht in de omvang van deze toename is van belang, om te kunnen anticiperen op de toekomstige vraag naar zorg, en de daarmee gepaard gaande kosten. Het RIVM heeft een uitgebreid onderzoek gedaan en een prognose van chronische ziektenprevalentie gemaakt waarin de volgende cijfers naar voren komen. (Blokstra 2007) Hart- en vaatziekten - Hartinfarct, een toename met gevallen (+18%) - CVA, toename met gevallen (+57%) - Overig hartfalen, toename met gevallen (+54%). De relatief geringe stijging in het aantal doorgemaakte hartinfarcten is het gevolg van de dalende trend in deze ziekte in het verleden. Diabetes Mellitis Voor Diabetes Mellitis wordt een toename met ongeveer gevallen verwacht (+58%) en wanneer de prevalentie van overgewicht in het huidige tempo door blijft stijgen, wordt zelfs een toename met gevallen verwacht (+71%). Kanker - Longkanker, toename met gevallen (+81%) bij vrouwen op, tegenover een stijging met gevallen (+38%) bij mannen. Dit wordt veroorzaakt door de veranderde rookpatronen bij vrouwen ten opzichte van mannen. - Borstkanker, toename met gevallen (+30%). - Colonkanker, toename met gevallen (+45%). COPD Voor COPD geldt dat met een stijging verwacht met bijna gevallen (+19%), waarbij de stijging bij vrouwen relatief groot is (+31%) ten opzichte van die bij mannen (+12%). Dit is wederom het gevolg van de veranderde rookpatronen bij vrouwen ten opzichte van mannen. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 11

12 Osteoporose Voor Osteoporose wordt een sterke toename met ongeveer gevallen verwacht (+41%) bij mannen en vrouwen van 55 jaar en ouder (Blokstra 2007). Conclusie Uit dit alles kan geconcludeerd worden dat doelgroep voortduren aan veranderingen onderhevig is. Zo wordt de doelgroep steeds groter, ouder en verandert de samenstelling wanneer men kijkt naar afkomst en cultuur. Maar dat is niet alles, ook de norm betreft de zorg en de woonwensen van ouderen veranderen. Dit is iets waar de zorg, en dus ook de vakgroep Ergotherapie rekening mee moet houden. Ook zal er een verschuiving moeten plaatsvinden van intra- naar extramurale zorgverlening. De vakgroep zal daarom in de toekomst ook meer Enkelvoudige Extramurale Ergotherapie bieden. Uit cijfers blijkt dat het aantal zorgvragen flink zal stijgen door de toename van het aantal chronisch zieken. Hierbij is vooral sprake van een groei van de groep cliënten met diabetes, cliënten met osteoporose en hart- en vaatziekten. De vakgroep zou zich verder kunnen specialiseren in deze ziektebeelden om beter aan de toekomstige zorgvraag te kunnen voldoen. De zorgvragen die als gevolg hiervan zullen toenemen voor de vakgroep Ergotherapie zijn het adviseren van hulpmiddelen, advies cliënt en cliëntsysteem, omgaan met beperkingen (bijv. amputatie), timemanagement, ADL training, enz. De vakgroep Ergotherapie zal in de toekomst rekening moeten houden met de stijging van deze typen zorgvragen. Het is dus ook wenselijk om deze diensten op te nemen in het te ontwikkelen productenboek om in de toekomst aan de zorgvragen te gemoed te kunnen komen. Ook zal dit opgenomen worden in het adviesrapport om huisartsen en andere zorg professionals te kunnen informeren over de diensten die de vakgroep Ergotherapie biedt Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 12

13 2.2 DESTEP Omgevingsanalyse Inleiding In de vorige paragraaf stond de doelgroepanalyse beschreven, waarbij vooral aandacht werd besteed aan de mogelijke zorgvragen die zullen gaat stijgen. Een ander belangrijk onderdeel van de marktanalyse is het uitvoeren van een omgevingsanalyse. Hierin worden de huidige stand, ontwikkelingen en trends in de omgeving beschreven die van invloed kunnen zijn op de werkwijze van de vakgroep Ergotherapie. Wanneer men over deze kennis beschikt, kan men hier op anticiperen en vraaggericht te werk gaan. Voor de vakgroep Ergotherapie is dit belangrijk om Evidence Based te kunnen werken en om vervolgens een goed productenboek te kunnen maken. Aan de hand van het instrument DESTEP kan een omgevingsanalyse worden uitgevoerd. Hierin komen de demografische, epidemiologische, sociaal/maatschappelijke, technische, economische en politieke aspecten aanbod. Demografisch - Het aandeel ouderen neemt toe, terwijl tegelijkertijd het aantal jongeren afneemt. Deze demografische ontwikkeling wordt vergrijzing en ontgroening genoemd. Daarnaast stijgt niet alleen het aandeel ouderen, ook veel ouderen worden steeds ouder. Dit moet men dubbele vergrijzing. Het aandeel 65-plussers in de bevolking zal de komende jaren dus snel stijgen. Nu behoort 14,7 procent van de bevolking tot deze leeftijdsgroep. Uit onderzoek van het CBS in 2008 is gebleken dat in 2040 dit naar verwachting zal zijn opgelopen tot 25,6 procent. Deze cijfers gelden ook voor de regio Noordwest-Veluwe. Dit betekend dat ook voor de vakgroep Ergotherapie er een groter aantal zorgvragen zullen komen uit deze leeftijdsgroep. (CBS 2008) - Het aantal allochtonen in de Gelderse bevolking blijft gemiddeld gezien enigszins achter bij Nederland (totaal 13,7% ten opzichte van 19,4% voor Nederland). Opvallend is dat in Gelderland het percentage westerse allochtonen hoger is dan het percentage niet-westerse allochtonen; wanneer naar het Nederlandse gemiddelde gekeken wordt zien we het omgekeerde beeld. Belangrijk is dat dit in acht gehouden wordt, zodat de benaderingswijze hierop aangepast zou kunnen worden, zodat er altijd cliëntgericht en respectvol gehandeld wordt. Dit geldt voor alle culturen en achtergronden. Ook moet er rekening gehouden worden met het feit dat deel van de zogenoemde Bible Belt, een bepaalde streek in Nederland waar relatief veel gereformeerden wonen, in Gelderland ligt. (Gardenier 2008) Epidemiologisch - De vergrijzing brengt een toename van het aantal mensen met een chronische ziekte met zich mee. (Osteoporose, diabetes, Astma COPD, hart en vaatziekten, psychisch en psychosociale aandoeningen) Dit betekent een toename aan zorgvragen en een mogelijke verschuiving van type aandoeningen. De ergotherapie vakgroep moet zich blijven verdiepen in de huidige ontwikkelingen. (Blokstra 2007) - Uit epidemiologische gegevens en aan gezondheid gerelateerde data, blijkt dat de levensverwachting in de regio nauwelijks afwijkt van het landelijk gemiddelde. (Zorggroep Noordwest-Veluwe 2006) (CBS 2009) - Over de gehele linie (lichamelijke en psychische gezondheid, leefgewoonten) blijkt dat mensen met een uitkering en lage sociaal economische status slechter dan gemiddeld scoren. Tevens hebben deze 2 groepen vaker problemen op diverse terreinen tegelijkertijd (bijv. men heeft een chronische aandoening maar ook financiële problemen en overgewicht). In de regio Noordwest Veluwe licht de sociaal economische status iets onder het landelijk gemiddelde. (Maar 2008) Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 13

14 Sociaal/maatschappelijk - In de zorgsector doet zich een verschuiving voor van een taakgerichte naar een meer cliëntgerichte zorgverlening. Zorg op maat is wat men nastreeft. Dit betekent dus dat de cliënt steeds meer centraal komt te staan in de behandeling. Deze verschuiving komt door veranderende zorg- en mensvisies en veranderingen in de opvattingen over verzorgen en verplegen. De behoeften, mogelijkheden en belevingswereld van de cliënten nemen daarin een centrale(re) plaats in. De behandeling wordt aangepast op de wensen van de cliënt. - Cliënten worden tegenwoordig in de behandeling gestimuleerd om actief deel te nemen aan het zorgproces en zelf meer verantwoording te dragen voor zijn eigen ziekteproces. Deze benadering is ontstaan vanuit het idee dat cliënten zelf het beste weten hoe hun dagelijks leven eruit ziet en daarom moeten zij ook de beslissingen over wat de beste zorg voor hen is maken. De traditionele rol van de zorgverlener als expert, die vertelt wat de cliënt moet doen, verdwijnt daarmee en er ontstaat een samenwerkingsverband tussen de cliënt en zorgverlener. Dit is een werkwijze die de vakgroep Ergotherapie reeds aanhoudt. Verder kunnen technische ontwikkelingen, hulpmiddelen, cliënten ondersteunen bij het in eigen handen nemen van hun genezing en revalidatieproces. (Universiteit Twente 2009) - Ouderen blijven langer thuis wonen. Voor veel ouderen blijkt het zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen in de eigen woning en woonomgeving een belangrijk streven te zijn. Hierop aansluitend is de wens van veel ouderen om, als hulp nodig is, deze zo lang mogelijk in de thuissituatie te ontvangen. (Montebon 2009) Dit geld uiteraard ook voor ergotherapie. Ook vanuit de overheid wordt men gestimuleerd om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen en zorg aan huis te ontvangen, omdat dit koste besparend is. - Er is steeds meer aandacht voor preventie, denk aan preventie van valincidenten bij ouderen en preventie van klachten en ongevallen op de arbeidsvloer. Ergotherapie speelt hier op in door het uitvoeren van onder andere werkplekanalyses en het brengen van huisbezoeken waarbij de cliënt wordt geobserveerd in de thuissituatie. - Ketenzorg is de organisatie en uitvoering van (chronische) zorg waar verschillende zorgverleners bij betrokken zijn. Een voorbeeld hiervan is ketenzorg CVA of ketenzorg COPD. Via een zorgplan wordt een zorgprotocol opgesteld die door de zorgverleners en andere partijen (bijvoorbeeld een laboratorium, ziekenhuis of thuiszorginstelling) wordt uitgevoerd. Door de zorg in een keten te organiseren, kan de cliënt adequaat worden gevolgd en worden behandeld. De interventies kunnen beter en op maat worden uitgevoerd. Deze manier van werken verhoogt de kwaliteit van de zorg. De zorgkosten zijn gebudgetteerd door middel van een contract en daardoor transparant en beheersbaar. Er zijn twee redenen waarom ketenzorg steeds meer zijn intrede doet. Enerzijds zien we dat het aantal chronische zieken steeds groter wordt. Naast het kwantitatieve aspect, toename van het aantal cliënten, neemt de complexiteit van de zorgvraag toe. Om de samenhang van de zorg (transparantie) en de kwaliteit voor de cliënt te kunnen waarborgen, is ketenzorg een oplossing. In het verleden lag het initiatief voor ketenzorg afspraken veelal bij de tweede lijn. Deze samenwerkingsafspraken werden meestal gecoördineerd door medische coördinatiecentra en vastgelegd in transmurale werkafspraken. De laatste jaren vindt er een verschuiving naar de eerste lijn plaats. De politiek en de zorgverzekeraars ondersteunen het samenwerken, omdat zij er van overtuigd zijn dat de kwaliteit van de zorg voor de cliënt verder kan verbeteren tegen aanvaardbare kosten. (artsennet 2009) Technisch - Domotica, dit is de verzamelnaam voor de techniek, die ervoor zorgt dat een woning 'slim' is ingericht en dat de bewoner 'slim' kan wonen. Met domotica wordt bedoeld het samenbrengen en automatiseren van elektrische of elektronische apparatuur. Domoticatoepassingen, op indicatie van een ergotherapeut, kunnen in toenemende mate een wezenlijke bijdrage leveren Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 14

15 aan de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van ouderen en andere gebruikersgroepen. (Montebon 2009) - de Zorggroep Noordwest-Veluwe is onlangs gestart met het invoeren van een en Elektronisch Cliënten Dossier (ECD). Deze ondersteunt de bedrijfsvoering van de zorggroep en maakt de kwaliteit van de zorg beter beheersbaar. Het ECD is veel meer dan een digitale vorm van het cliëntendossier. Het is bovenal een hulpmiddel dat de werkprocessen van zorggroep ondersteunt. Zo legt het ECD een relatie tussen de behandeldoelen en de uitvoering van de zorg. Ook maakt het ECD het mogelijk informatie over, en wensen van, de cliënt in de werkwijze vast te leggen. Daarbij draagt het bij aan de bewaking van de budgetten en de financiering van de ZorgZwaartePakketten. Ook ondersteunt het interne en externe rapportages. Economisch - De huidige economische situatie met de kredietcrisis heeft ook effect op de gezondheidszorg. Bezuinigingen in de gezondheidszorg zijn nodig en voor alle uitgaven moet verantwoording afgelegd worden. Dit heeft dus ook gevolgen voor de vergoeding van ergotherapie. Dit vraagt goede onderbouwing en een verhoogde werkdruk, doordat de therapeuten minder tijd krijgen, terwijl de werkzaamheden niet gewijzigd zijn. (Prince 2005) (Rabobank 2008) Politiek - Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wil meer concurrentie in de zorg. Concurrentie tussen zorgaanbieders dwingt en motiveert zorginstellingen om de beste kwaliteit zorg te leveren. Het bevorderen van marktwerking uit zich onder meer in wetgeving als de Wet toelating zorginstellingen (WTZi). Het doel van de WTZi is om geleidelijk meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor de zorginstellingen te creëren, door minder overheidsbemoeienis met de capaciteit en de bouw van zorginstellingen. De Wet toelating zorginstellingen stelt regels voor een transparantere bestuursstructuur en een ordelijke bedrijfsvoering van zorginstellingen die verzekerde zorg (Zorgverzekeringswet, AWBZ) leveren. Dit geldt dus ook voor de vakgroep Ergotherapie en betekend dat zij transparant en Evidence Based te werk moeten gaan, wanneer zij zich beter willen profileren. Een andere wet die in het leven geroepen is, is de Wet marktordening gezondheidszorg (WMG). Het doel van de WMG is meer concurrentie te krijgen in de zorg. Het belang van de consument staat hierbij voorop. In de WMG staat dat zorgaanbieders en ziektekostenverzekeraars een informatieverplichting hebben. Zorgaanbieders moeten cliënten goed informeren over de prijs, de kwaliteit en andere eigenschappen van aangeboden zorg. Zo kan de consument bewust kiezen voor een bepaalde behandeling, een bepaald ziekenhuis of een verzekering. (MinVWS 2009) - De Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) en de Kwaliteitswet Zorginstellingen vormen de kaders van de overheid om kwaliteit te reguleren. De wet BIG heeft als doelstelling de kwaliteit van de beroepsuitoefening te bevorderen en te bewaken en de cliënten te beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door beroepsbeoefenaren. Deze doelstellingen bereiken ze door titelbescherming, registratie en herregistratie, voorbehouden handelingen en tuchtrecht. De kern van Kwaliteitswet Zorginstellingen is dat de zorgaanbieder verantwoorde zorg aanbiedt. Dat wil zeggen: zorg, die doelmatig, doeltreffend en cliëntgericht wordt verleend. Zo zijn er aanwijzingen hoe de zorginstellingen de kwaliteit van de zorg systematisch moeten bewaken, beheersen en verbeteren. De overheid houdt toezicht door de Inspectie voor de gezondheidszorg de kwaliteitsjaarverslagen van de instellingen te laten beoordelen. (Lienden 2005) Alle ergotherapeuten van de vakgroep zijn BIG geregistreerd. - Sinds 1 januari 2009 krijgen instellingen geld voor de geleverde prestatie per cliënt in plaats van de beschikbare capaciteit. Prestaties bij verblijf worden uitgedrukt in ZorgZwaartePakketten (ZZP's). De ZZP worden gebruikt bij de indicatiestelling, de Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 15

16 bekostiging, de zorginkoop, de verantwoording voor de geleverde zorg door de zorgaanbieder en de registratie. Dat betekent dat in de hele zorgketen één-en-dezelfde taal wordt gebruikt. In een ZorgZwaartePakket staat waar een cliënt hulp bij nodig heeft. Bijvoorbeeld bij het wassen of aankleden. Er staat ook in hoeveel zorg de cliënt krijgt uitgedrukt in uren per week. Op die uren baseert de overheid het geld dat een zorgaanbieder voor elke cliënt krijgt. Voor de vakgroep Ergotherapie is het belangrijk zich te profileren ten opzichte van de andere vakgroepen en het belang van ergotherapie te onderschrijven. (Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie 2008) - De term EEE (Eerstelijns Extramurale Ergotherapie) verwijst naar de vorm van de ergotherapeutische behandeling. Deze is gericht op een enkelvoudige hulpvraag en vindt over het algemeen plaats in de eigen leef- en/of maatschappelijke omgeving. Producten die vallen onder de EEE worden vergoed door de zorgverzekeraar. Op het moment zit er 10 uur ergotherapie per jaar in het basispakket wat vergoed word. De cliënt heeft voor de producten die vallen onder de EEE een verwijzing van een arts nodig, dit kan een huisarts zijn, maar ook de revalidatie arts of de behandeld specialist zoals de neuroloog. - Wmo is de afkorting van Wet maatschappelijke ondersteuning. Deze nieuwe wet is op 1 januari 2007 ingevoerd. De Wmo zorgt ervoor dat iedereen zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen en mee kan doen in de samenleving. Wmo-voorzieningen zijn alledaagse voorzieningen in de omgeving van een cliënt. Hierbij moet gedacht worden aan een rolstoel, hulp bij het huishouden, een speciale parkeervergunning of steun aan een welzijnsprojecten. Deze voorzieningen kunnen aangevraagd worden bij de gemeente. (van Eerten, 2007) (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 2009) De Wet maatschappelijke ondersteuning voorziet in verschillende hulpmiddelen en voorzieningen. Hieronder staan enkele voorbeelden: Voorzieningen voor iedereen, zoals peuterspeelzalen, sportvelden en wijkcentra. Voorzieningen die ondersteuning wanneer iemand een beperking heeft. Zoals een rolstoel, aanpassingen aan auto of woning, vervoer binnen de regio of een speciale parkeerkaart. Huishoudelijke hulp, dat is de hulp die nodig kan zijn voor het huishouden. Denk aan afwassen, eten koken, wassen en strijken, stofzuigen en ramen wassen. Hulp en ondersteuning als vrijwilligers of mantelzorgers overbelast raken. Hulp en opvang voor bepaalde groepen, zoals mishandelde vrouwen, mensen met psychische problemen, daklozen en verslaafden. Conclusie Uit deze analyse kan geconcludeerd worden dat er veel nieuwe trends en ontwikkelingen in de zorg zijn. Hieronder volgende de belangrijkste voor de vakgroep Ergotherapie. - De trend is dat ouderen steeds langer thuis blijven wonen. - In de regio is er sprake van een dubbele vergrijzing, dit betekend dat de doelgroep ouderen flink zal gaan stijgen. - Het aantal chronisch zieken zal stijgen bij het toenemen van het aantal ouderen. - In de zorgsector doet zich een verschuiving voor van een taakgerichte naar een meer cliëntgerichte zorgverlening ( Zorg op maat ). Dit betekend dus dat de cliënt steeds meer centraal komt te staan in de behandeling. Deze verandering sluit goed aan op de vakgroep Ergotherapie, omdat een belangrijke visie van de vakgroep Ergotherapie is dat zij cliënt gericht werken. - Er wordt steeds meer aandacht besteed aan preventie van valincidenten. Hier zou de vakgroep Ergotherapie extra aandacht aan kunnen besteden in hun productboek. - Er veranderd veel in de wet en regelgeving, zoals de invoering van de ZorgZwaartePakketten en de toenemende aandacht voor preventie, zowel in de gezondheidszorg als op de Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 16

17 arbeidsvloer. Het is belangrijk dat de vakgroep Ergotherapie op de hoogte blijft van deze nieuwe ontwikkelingen om goed aan te sluiten bij de vraag van de doelgroep. Er ligt een uitdaging voor de vakgroep Ergotherapie om op deze punten te anticiperen en om de nieuwe ontwikkelingen te integreren in hun handelwijze en bedrijfsvoering. Hierdoor bewaken zij de kwaliteit van de zorg die zij bieden en kunnen zij zich beter profileren binnen de regio. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 17

18 2.3 Concurrentieanalyse In het vorige hoofdstuk heeft u kunnen lezen dat de omgeving op alle gebieden aan verandering onderhevig is. In dit hoofdstuk analyseren we de concurrentie van de vakgroep Ergotherapie. Door de grote veranderingen in de zorg worden instellingen en de verschillende zorgprofessionals, zo ook de vakgroep Ergotherapie, uitgedaagd om zichzelf meer te gaan profileren. De overheid wil de marktwerking in de zorg vergroten en heeft daardoor verschillende veranderingen doorgevoerd, zoals de ZorgZwaartePakketten en de Wmo. De cliënt wordt gestimuleerd om zelf zorgvuldig zijn zorg uit te kiezen. Om deel te nemen aan deze concurrentie markt is het belangrijk om goed in kaart te brengen wie de concurrenten zijn voor de vakgroep Ergotherapie. Als er meer bekend is over de mogelijke concurrenten, is het ook duidelijker waar de sterke en zwakke kanten van de concurrenten liggen. Deze informatie kan men vervolgens meenemen naar de SWOT-analyse (zie paragraaf 2.4). Aan de hand hiervan wordt vervolgens duidelijk wat de eigen sterke en zwakke kanten zijn. Hier onder volgen verschillende stichtingen en praktijken die een mogelijke concurrent kunnen zijn of worden voor de vakgroep, er is hiervoor gebruik gemaakt van het vijfkrachtenmodel van Porter (Lienden 2005). In dit model wordt er vanuit gegaan dat concurrentie niet alleen voortkomt uit bedrijfstak concurrenten, maar dat er ook andere vormen van concurrentie zijn. In figuur 2.1 zijn de vijf afhankelijkheidsrelaties waaronder een ondernemer zich beweegt. Dit zijn afhankelijkheidsrelaties die concurrentie (kunnen) betekenen. In deze paragraaf worden de vijf afhankelijkheidsrelatie uitgewerkt. De projectgroep heeft voor het model gekozen om een basis te leggen voor een concurrentiestrategie. Figuur 2.1 Na aanleiding van een gesprek met de manager van het Advies- en behandelcentrum heeft het adviesteam er voor gekozen om een 6 de kracht aan het model toe te voegen, namelijk de kracht van de overheid. Dit omdat het model gebaseerd is op het Amerikaanse zorgstelsel, die veel minder dan wij hier in Nederland, te maken hebben met de wetten en regelgevingen van de overheid. (Houwen 2004) Omdat de overheid een sterke invloed heeft in Nederland op de marktwerking in de zorg is deze toegevoegd. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 18

19 1. Concurrentie intensiteit Concurrentie intensiteit is de interne concurrentie op de markt, dit zijn bestaande ondernemingen of bedrijfstakconcurrenten. Hieronder staat een opsomming van de huidige concurrentie binnen de regio. (Lienden 2005) Algemeen ziekenhuis St. Jansdal: Plaats: Het ziekenhuis is gevestigd te Harderwijk. Concurrentie: Er wordt veel samengewerkt met het St. Jansdal, zoals bijv. de cva-ketenzorg, waarbij de cliënten van het ziekenhuis overgeplaatst worden naar het verpleeghuis van de Zorggroep Noordwest- Veluwe. De ergotherapeuten van het ziekenhuis werken ook poliklinisch. Op het moment is er een wachtlijst bij de ergotherapie in het St. Jansdal. Het St. Jansdal verwijst daardoor veel eerstelijns cliënten door naar de vakgroep Ergotherapie van het Advies- en behandelcentrum. Toch is het ziekenhuis, kijkend naar de toekomst, een grote concurrent wat betreft de doelgroep volwassenen en ouderen, omdat zij in de toekomst de formatie willen aanpassen om aan alle zorgvragen zelf te kunnen voldoen. Stichting Zorggroep Laak- en Eemhoven Plaats: Amersfoort en Nijkerk Concurrentie: Biedt gelijksoortige zorg en diensten aan. Vooral de regio Nijkerk is een grote concurrent voor de gehele zorggroep, omdat zij gelijksoortige diensten en zorg bieden. Daarnaast is er een overlap van de gemeente Putten die precies tussen Nijkerk en Harderwijk ligt. s Heeren Loo Midden Nederland Plaats: Ermelo Concurrentie: s Heerenloo Midden Nederland locatie Ermelo biedt diensten aan mensen met een verstandelijke beperking. Zij bieden hun diensten aan over een grote regio, namelijk Nunspeet, Ermelo, Putten, Nijkerk, Voorthuizen en Zeewolde. Binnen deze stichting zijn 2 ergotherapeuten werkzaam. Zij bieden hun diensten aan voor mensen met een verstandelijke beperking. Zij zouden in de toekomsten ook aan overige doelgroepen hun diensten kunnen gaan leveren, maar dit is op het moment nog niet van toepassing. Praktijk het Baken Plaats: Nunspeet en Elburg Concurrentie: De ergotherapeuten van deze praktijk zijn gevestigd in Elburg. Zij bieden zorg aan voor de ouder wordende mens in de eerstelijn. De concurrentie voor de vakgroep Ergotherapie is voor de regio Nunspeet, waar zij zorg bieden. Zij zouden in de toekomsten ook aan overige doelgroepen hun diensten kunnen gaan leveren, maar dit is op het moment nog niet van toepassing. Bartimeus Sonneheerdt Plaats: Ermelo, regio Gelderland west. Concurrentie: Bartimeus biedt zorg aan mensen met visuele beperking, zowel intra- als extramuraal. Mensen met een visuele beperking zullen kunnen kiezen om gebruik te maken van ergotherapie van het Avies- en behandelcentrum, maar omdat Bartimeus gespecialiseerd is in het behandelen van mensen met een visuele beperking zullen zij op dit moment waarschijnlijk kiezen om naar Bartimeus te gaan. Zij zouden in de toekomsten ook aan overige doelgroepen hun diensten kunnen gaan leveren, maar dit is op het moment nog niet van toepassing. GGZ Meerkanten Plaats: Ermelo, regio Gelderland Concurrentie: Meerkanten biedt zorg binnen geestelijke gezondheidzorg zowel intra- als extramuraal. Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 19

20 De ergotherapeuten van deze instelling bieden o.a. een speciaal programma voor ouderen met geheugenproblemen waaronder ouderen met het dementie syndroom/alzheimer. Hierin vindt een overlap plaats in wat de vakgroep biedt en wat de ergotherapeuten van GGZ Meerkanten bieden. 2. Bedreigingen nieuwe toetreders Onder bedreigende nieuwe toetreders verstaan wij ondernemingen in oprichting die zich op de zelfde markt willen gaan richten. Zoals hierboven al genoemd kunnen de verschillende ergotherapeuten hun diensten gaan verbreden waardoor zij mogelijk dezelfde cliënten aan kunnen gaan trekken. Ook kunnen er eventuele ergotherapeuten in de omgeving zijn die een praktijk willen gaan beginnen in de regio, waarbij zij zich richten op dezelfde doelgroep. 3. Bedreigingen door substituten Bij bedreigingen door substituten gaat het om het aanbod van andere producten die aan dezelfde vraag voldoen. Ergotherapie heeft veel overlap met andere disciplines zoals fysiotherapie en logopedie. De bedreiging hierin is dat andere disciplines de taken over gaan nemen van de ergotherapie. Zo is er binnen het Advies- en behandelcentrum niet op alle gebieden duidelijk wie welke diensten levert. En zijn er in de regio veel eerstelijns fysiotherapie praktijken die ook veel dezelfde diensten leveren. 4. Kracht van leveranciers De kracht van de leveranciers is dat zij een onderhandelingspositie hebben. De grootste leverancier voor de eerstelijnszorg ergotherapie zijn de huisartsen in de regio. Zij verwijzen cliënten door naar een ergotherapeut en kunnen de beslissing maken om dit wel of niet te doen. Hierdoor is de vakgroep voor het aantal cliënten deels afhankelijk van deze beslissing. De huisartsen in de regio zijn bekend met het Advies- en behandelcentrum, maar weten nog onvoldoende van wat ergotherapie precies inhoudt en wat het precies allemaal te bieden heeft voor hun cliënten. Dit geldt ook voor de overige zorgprofessionals. De ergotherapeuten kunnen hier invloed op uitoefenen door zich goed te profileren binnen de regio en met name bij de huisartsen. 5. Kracht van afnemer De afnemers van de producten die de vakgroep Ergotherapie biedt zijn op dit moment de cliënten, maar ook de zorgverzekeraars. Deze hebben beiden een onderhandelingspositie ten opzichte van de vakgroep. Zo worden de cliënten steeds mondiger en kritischer en zijn ook steeds vaker in staat om hun producten te vergelijken met die van concurrenten. Hierdoor is het niet langer vanzelfsprekend dat zij bij de vakgroep gebruik zullen maken van de aangeboden producten en dus naar de concurrent kunnen gaan. Daarnaast begeven de zorgverzekeraar zich in de positie om te besluiten de ergotherapeutische behandelingen niet langer te vergoeden. Dit is weer bepalend voor de beslissing van cliënten om wel of niet in behandeling te gaan. Verder is het uiteraard belangrijk dat de afnemers de vakgroep Ergotherapie weten te vinden. De overheid heeft de website kiesbeter.nl opgericht om gebruikers van de zorg te stimuleren bewuste keuzes te maken bij wie zij hun zorg afnemen. De vakgroep Ergotherapie staat op dit moment nog niet geregistreerd op deze site. 6. Kracht van de overheid In Nederland hebben wij te maken met een 6 de kracht, zoals aan het begin van deze paragraaf genoemd word. Deze kracht is de overheid. Een kracht die van invloed is op alle eerder genoemde krachten, maar andersom moeilijk beïnvloedbaar is. Bij alle stappen die men onderneemt in de zorg Wat kan ergotherapie bieden? Theoretische onderbouwing 20