Studiegids Industriële Wetenschappen. Deel2 MA-ELO. Master Industriële Wetenschappen Elektronica-ICT. Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen

Transcriptie

1 Katholieke Hogeschool Limburg Industriële Wetenschappen en Technologie Faculteit Industrieel Ingenieur FI² Studiegids Industriële Wetenschappen Deel2 Vakfiches met o.m. inhouden en doelstellingen MA-ELO Master Industriële Wetenschappen Elektronica-ICT (focus: Chip Designer of Embedded system engineer) Academiejaar

2 Identificatie opleiding Naam opleiding Graad opleiding Master in de Industriële Wetenschappen in Elektronica- ICT Master Kwalificatie opleiding Academisch Aantal studiepunten 60 Diploma s die toegang verlenen tot opleiding Voltijds of anders opgebouwd onderwijs Contact- en/of afstandsonderwijs Overzicht afstudeerrichtingen Academische Bachelor in de Industriële Wetenschappen in Elektronica-ICT; Professionele Bachelor, aangevuld met het Schakelprogramma Elektronica-ICT. Voltijds opgebouwd, maar kan deeltijds opgenomen worden Contactonderwijs Master in de Industriële Wetenschappen in Elektronica- ICT. Mogelijke vervolgopleidingen /

3 KHLIM IWT-FI² VakkenTabellen Master in de Industriële Wetenschappen in Elektronica-ICT MA-ELO Semester 7 Semester 8 Stp. O.O. Code Vak Docent O.O. Naam O.O./Vak Ex Stp T O L Ex Stp T O L AD1 Anal. en Dig. signaalverw. 3 AD1 VnrBa M c Contract Stp. Vak Punt./Vak Punt. O.O. AD2 Digitale Beeldverw. 3 AD2 VnrBa M c BEDR B Alg. Bedrijfsbeleid B 4 40 Human Res. Management BEDR4 VpPa S 1 0,75 e 1 10 Management Accounting BEDR7 VaMy S 3 2 e 3 30 BEDRE Alg. Bedrijfsbeleid E 4 40 Juridische Aspecten BEDR3 HaMa 2 2 e 2 20 S Quality Management BEDR8 CoMa 2 1,25 e 2 20 CHONT Chipontwerp 5 CHONT MeNe M 5 2 c MeNe 2,5 HWP Hardware Platformen 5 50 µ-processor ontwerp UPONT CoLu P 2 1,5 c 2 20 HW/SW co-design HWSW GeJa M 3 2 c 3 30 VlJo 1,25 INFE Informatica E 6 60 Multi-core software engineering MCSE VaPa M 2 1,5 c 2 20 Gevorderde Webapplicaties GWEBA RuLe P c 2 20 Capita Selecta Informatica CSINF AeKr M 2 0,75 0,75 e 2 20 TCOM Telecommunicatie 4 40 Anal. en Dig. Communicatie TCOM1 AeWim M 2 1,75 e 2 20 Cryptologie en codeertechnieken TCOM2 MeNe M 2 1,75 e 2 20 MP_E Masterproef c 200 MP - Communicatie MPCOM LiJe P 0,5 P 0, MP - Ond.meth.&Realisatie1 MPOMR MP - Ond.meth.&Realisatie2 MPOMR MP - Presentatie MPPRES 5 50 FOCUS 1 Chip Designer GAAE Geavanceerde Analoge Elektronica 3 30 Capita Selecta Analoge Elektronica CSANEL GeJa 2 1,75 c 2 20 M Analoog chipontwerp ANONT MeNe 1 0,75 c 1 10 CSVLSI Capita Selecta VLSI+project 3 CSVLSI MeNe M 3 1 1,5 c FOCUS 2 Embedded system engineer RTOS Real Time Operating Syst. 3 RTOS RuLe P 3 1,75 1 c EMBINT Embedded Interfaces 3 EMBINT Rule P c Totaal ,5 12,75 1 1, Aantal Opleid.Ond./Examens Contacturen/Sem 20,50 15,25 ECTS-punten/Sem Gemidd. contacturen/jaar 17,88 T: Theorie ; O: Oefeningen ; L : Lab --- Ex: P: permanente evaluatie ; L: lab-examen ; S: schriftelijk examen ; M: mondeling examen Contract: e: examencontract is mogelijk; c: geen examencontract mogelijk (creditcontract noodzakelijk) O.O.: Opleidingsonderdeel

4 AD1_1112_VnrBa Analoge en Digitale Signaalverwerking AD1 Titularis Bart Vanrumste (VnrBa) Docenten Bart Vanrumste (VnrBa) Jaar/ASR MA-ELO ECTS-punten 3 Doelstellingen Inhoudsopgave Onderwijsvorm Studiemateriaal Aanvullende leermiddelen - Voortbouwend op de kennis uit systeemtheorie alle vormen van filters (laag-, hoog-, banddoorlaaten bandsperfilters) beschrijven, vergelijken en omzetten. AC10/AC11/BC2/BC4 - Eigenschappen van analoge ontwerpmethodes (Butterworth, ) aangeven. AWC11/BC2 - Voortbouwend op kennis van discrete systemen (REG2), begrippen als bemonsteren, quantiseren en convolutie uitleggen verbanden leggen tussen discrete-filter -eigenschappen en nulpunten/polenligging. AC10/AC11 - De samenhang tussen het frequentiespectrum van analoge of discrete hetzij periodische of nietperiodische signalen met de DFT aanduiden. AC2 - Een FFT-berekening uitvoeren en het resultaat ervan interpreteren. AC11/AC10 - Verschillen in vorm, opbouw en toepassingsgebieden van digitale filters aanduiden alsook FIR en IIR filters berekenen. AWC11/BC2/ BC4 - Begrippen als spectorgram, decimatie en interpolatie uitleggen. AC11 - Problemen van eindige woordlengte bij digitale systemen kunnen plaatsen oplossingen bespreken AC10 Deel 1: Analoge filters - Beschrijving en ontwerp laag-, hoog-, banddoorlaat- en bandsperfilters. Deel 2: Digitale filters - Omzetting van tijdcontinue signalen in tijddiscrete signalen en omgekeerd - Discrete Fourier-transformatie en Fast Fourier Transformatie - Filterstructuren en ontwerpmethoden voor digitale filters (FIR, IIR) - Verandering van bemonsteringsfrequentie -Eindige woordlengte van digitale systemen Deel 3: MATLAB-projecten -2 projecten waar de theorie dient gehanteerd te worden om realistische problemen op te lossen. Projecten worden uitgevoerd in groepen van 2 studenten Hoorcollege met oefeningen en labozittingen op PC Boek: Digital Signal Processing using Matlab, Vinay K. Ingle; Eigen ppt-slides. Gebruik van TOLEDO voor elektronische communicatie met studenten, project opvolging, archiveren van studiemateriaal en indienen van taken. Examenvorm 1 ste examenkans 2 projecten worden tijdens het jaar beoordeeld en (30%) Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding handelent over: 1) Gesloten boek: Het eerste deel van het examen peilt naar de parate kennis van de student over eigenschappen van filters, ontwerpmethodes, transformatietechnieken. (50%) 2) Open boek op PC: Het tweede deel is een probleem oplossen met MATLAB. Problemen zijn analoog aan de problemen van de projecten (20%) 2 de examenkans De punten van de 2 projecten tijdens het jaar worden behouden. Indien de student deze projecten niet heeft uitgevoerd moeten ze in tweedezit afgelegd worden (30%). Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding handelent over: 1) Gesloten boek: Het eerste deel van het examen peilt naar de parate kennis van de student over eigenschappen van filters, ontwerpmethodes, transformatietechnieken. (50%) 2) Open boek op PC: Het tweede deel is een probleem oplossen met MATLAB. Problemen zijn analoog aan de problemen van de projecten (20%)

5 AD1_1112_VnrBa Algemene Visie Relatie met onderzoek Situering van het vak in het curriculum Instroom-Relatie met andere vakken Relatie met het werkveld Analoge en Digitale Signaalverwerking AD1 Analoge en digitale signaalverwerking is een elektronisch ingenieursvak. De kerninhoud omvat het ontwerp en de analyse van analoge en digitale filters en signaaltransformaties tussen tijd en frequentiedomein (Fourier-transformaties). Het vak analoge en digitale signaalverwerking stelt resultaten van onderzoek voor, zonder expliciet te verwijzen naar de onderzoeker of het onderzoek zelf. In het vak analoge en digitale signaalverwerking voeren de studenten zelf onderzoeksprojecten uit. Het vak analoge en digitale signaalverwerking kent raakpunten met elektronica (AD-DA convertoren, versterkers, filters), elektronisch ontwerpen en meetsystemen (signaaltransmitters en -omvormers). Het vak analoge en digitale signaalverwerking bouwt verder op voorkennis uit systeemtheorie (Laplace-transformatie, TF, systeemeigenschappen, Bode-diagram), wiskunde (complex rekenen), regeltechniek (terugkoppeling, Z-transformatie) en elektronica (elektronische componenten) Kennis uit het vak analoge en digitale signaalverwerking komt van pas in de elektronische industrie, in de automatiseringssector (filters), multimediawereld (signaalverwerking, audio), telefoniesector (GSM) Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties Naast de evidente basiskennis rond analoge en digitale signaalverwerking zelf, vertegenwoordigt AD1 eveneens een ingenieursvak dat zich uitstekend leent om het ingenieursdenken en probleemoplossend vermogen van de student te ontwikkelen. Een filterontwerp omvat vaak naast een afwegen tussen de verschillende gestelde eisen ook een afwegen in de keuze van de meest geschikte ontwerptechniek. De evaluatie toetst naar beredeneerd inzicht en naar toepassingsgericht oplossend vermogen om te komen tot het juiste resultaat volgens een adequate werkwijze. Daarnaast dienen de studenten in groepjes van twee realistische probleem op te lossen door gebruik te maken van de vakinhoud maar ook van de vakliteratuur.

6 AD2_1112_VnrBa Digitale Beeldverwerking AD2 Titularis Bart Vanrumste (VnrBa) Docenten Bart Vanrumste (VnrBa) Jaar/ASR MA-ELO ECTS-punten 3 Doelstellingen De doelstelling van deze cursus is om kennis en ervaring op te bouwen in digitale beeldverwerking. Deze expertise moet de student in staat stellen om nieuwe problemen in dit veld aan te pakken en tot een goed einde te brengen. AWC11/AC13/AC7/BC2/BC4/BC8 De kennis en ervaring opbouw kan men opdelen in: 1. manipulaties aan beelden met als resultaat een nieuw beeld De student begrijpt bewerkingen en voert ze uit in de volgende domeinen: intensiteittransformaties ( o.a histogram correctie, gamma correctie) 2D lineaire en niet-lineaire filters (o.a. blurring, sharpning, median) Frequentiedomein transformatie en interpretatie van de 2D extensie Kleurruimte transformaties Wavelet ontbinding en reconstructie 1D en 2D en selectief in het spatiele en frequentie domein ruis reduceren Verliesloze compressie (Huffman code, lineair predictive coding Verlieshebbende compressie jpeg/jpeg2000 Morfologische operaties (o.a. dilation, erosion, opening, closing) 2. manipulaties aan beelden met als resultaat relevante kenmerken De student begrijpt bewerkingen en voert ze uit in de volgende domeinen: Segmentatie (o.a. op basis van kleurruimte, Hough Transform, Watershed Transform) Identificatie van verbonden gebieden in binaire beelden Randdetectie Object herkenning Inhoudsopgave 1. intensiteittransformaties en spatiele filters 2. frequentie domein processen 3. beeldverwerking met kleuren 4. wavelets 5. beeldcompressie 6. morfologische operaties 7. beeldsegmentatie 8. object herkenning Onderwijsvorm Studiemateriaal Aanvullende leermiddelen Hoorcollege met oefeningen en labozittingen op PC Boek: "Digital Image Processing using MATLAB", Gonzalez et al., Gatesmark Publishing, ISBN -13: , Eigen PPT-slides Gebruik van TOLEDO voor elektronische communicatie met studenten, project opvolging, archiveren van studiemateriaal en indienen van taken. Examenvorm 1 ste examenkans 2 projecten worden tijdens het jaar beoordeeld (30%) Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding handelt over: 1) Gesloten boek: Het eerste deel van het examen peilt naar de parate kennis van de student over eigenschappen van de hierboven vermelde beeldverwerkingalgoritmes. (50%) 2) Open boek op PC: Het tweede deel is een probleem oplossen met MATLAB. Problemen zijn analoog aan de problemen van de projecten (20%) 2 de examenkans De punten van de 2 projecten tijdens het jaar worden behouden. Indien de student deze projecten niet heeft uitgevoerd moeten ze in tweedezit afgelegd worden (30%). Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding handelt over: 1) Gesloten boek: Het eerste deel van het examen peilt naar de parate kennis van de student over eigenschappen van filters, ontwerpmethodes, transformatietechnieken. (50%) Open boek op PC: Het tweede deel is een probleem oplossen met MATLAB. Problemen zijn analoog aan de problemen van de projecten (20%)

7 AD2_1112_VnrBa Algemene Visie Digitale Beeldverwerking AD2 Door de alsmaar toenemende rekenkracht van computers worden meer en meer toepassingen mogelijk met digitale beeldverwerking. Het is dan ook van belang dat de student kennis en ervaring kan opdoen met de belangrijkste algoritmes binnen deze discipline. Relatie met onderzoek Situering van het vak in het curriculum Instroom-Relatie met andere vakken Relatie met het werkveld Het vak digitale beeldverwerking stelt resultaten van onderzoek voor, zonder expliciet te verwijzen naar de onderzoeker of het onderzoek zelf. In het vak digitale beeldverwerking voeren de studenten zelf een onderzoeksproject uit. Het vak digitale beeldverwerking kent raakpunten met analoge en digitale signaalverwerking en signaal en systeemtheorie. Het vak digitale beeldverwerking bouwt verder op voorkennis uit analoge en digitale signaalverwerking, systeemtheorie (TF, systeemeigenschappen), wiskunde (complex rekenen) en regeltechniek ( Z-transformatie) Kennis uit het vak digitale beeldverwerking komt van pas in de multimediawereld (visie, beeldverwerking, digitale tv, mpeg), medische beeldverwerking, computer visie, Artificiële Intelligentie, automatiseringssector (visie). Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties Naast de evidente basiskennis rond beeldverwerking zelf, vertegenwoordigt AD2 eveneens een ingenieursvak dat zich uitstekend leent om het ingenieursdenken en probleemoplossend vermogen van de student te ontwikkelen. Het volledige beeldverwerkingsproces omvat dikwijls verschillende stappen zoals de beeldacquisitie, preprocessing, extractie van kenmerken en interpretatie van kenmerken. De evaluatie toetst naar beredeneerd inzicht en naar toepassingsgericht oplossend vermogen om te komen tot het juiste resultaat volgens een adequate werkwijze. Daarnaast dienen de studenten in groepjes van twee een realistisch probleem op te lossen door gebruik te maken van de vakinhoud maar ook van de vakliteratuur.

8 ANONT_1112_MeNe Analoog Chipontwerp ANONT Titularis Nele Mentens (MeNe) Docenten Nele Mentens (MeNe) Jaar/ASR MA-ELO ECTS-punten 1 Doelstellingen Inhoudsopgave Onderwijsvorm Studiemateriaal - het Miller effect verklaren AC2/AWC13 - de dominante pool, de parasitaire polen en de GBW van een versterker berekenen a.d.h.v. het transistorschema AC1/AC2/AWC4/AWC13 - de CMIR en de output range van een versterker berekenen a.d.h.v. het transistorschema AC1/AC2/AWC4/AWC13 - de werking van een folded cascode schakeling uitleggen AC2 - de werking van een double folded cascode schakeling uitleggen AC2 - de werking van een fully differential versterker uitleggen AC2 - de voordelen van fully differential versterkers opsommen en uitleggen AC2 - het nut van een CMFB schakeling uitleggen AC2 - CMFB toevoegen aan een differentiële versterker AC1/AC2/AWC4/AWC13 - De elementaire versterker - Toevoegen van een cascode transistor - Versterker met differentieel ingangspaar - Folded cascode schakelingen - Parasitaire polen in een versterker - Fully differential versterkers Hoorcollege met geïntegreerde oefeningen cursus op Toledo en bij de cursusdienst: Analoge ontwerptechnieken Aanvullende leermiddelen Examenvorm 1 ste examenkans mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) 2 de examenkans mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek)

9 ANONT_1112_MeNe Algemene Visie Analoog Chipontwerp ANONT Het ontwerpen van analoge chips is een vaardigheid die veel inzicht en creativiteit vergt. Jarenlange ervaring is nodig om op een vlotte manier tot de gevraagde eisen aan performantie te komen. Daarom is het nodig om de basisbegrippen in het analoog chipontwerp duidelijk uit te leggen en toe te passen op verschillende voorbeelden. In dit vak wordt aan de studenten gevraagd om te redeneren over reeds vergaarde kennis over analoge elektronica en deze kennis te gebruiken om toepassingen aan te pakken. Er wordt vorming verzekerd die aan de basis ligt van het opbouwen en analyseren van verschillende industriële toepassingen en industriële systemen. Relatie met Onderzoek Situering van het vak in het curriculum Instroom-Relatie met andere vakken In het onderzoek naar de ontwikkeling van efficiënte analoge chips wordt een combinatie van gekende en nieuwe technieken gebruikt. In dit vak worden deze gekende technieken aangeleerd. Verder wordt er verwezen naar wetenschappelijke artikels die de behandelde leerstof als basis gebruiken voor verder onderzoek. De voorkennis van de leerlingen bij de start van dit vak is digitale en analoge basiselektronica, samen met het vervolg op de basiselektronica, handelend over componenten zoals OPAMP s, maar ook over transistorconfiguraties. Dit vak gaat vooral verder op het analoge transistorgedeelte. Analoge versterkers, die veel complexer zijn dan de transistorconfiguraties en simpele schakelingen uit de vorige vakken, worden in detail besproken. In het vak ANEL3 worden OPAMP-schakelingen besproken waarin de OPAMP als een blackbox wordt beschouwd. De studenten leren hoe ze met behulp van OPAMP s een schakeling kunnen maken waarbij de uitgangsspanning een bepaalde functie is van de ingangsspanningen. In ANONT gaan de studenten een stapje verder: de OPAMP is geen black-box meer maar moet ontworpen worden rekening houdend met bepaalde specificaties. Eveneens in ANEL3 worden enkele eenvoudige één-transistor schakelingen besproken. Deze worden samengevoegd om analoge basisschakelingen, zoals bv. stroomspiegels, te bekomen die in ANEL4 aan bod komen. In ANONT worden deze basisschakelingen samengevoegd om zo een volledige versterker te bekomen. In het vak VLSI leren de studenten hoe analoge en digitale chips gemaakt worden, van specificatie tot productie. De leerstof in ANONT is vooral toepasbaar op analoog chipontwerp. Het is belangrijk om het verschil te zien tussen beide ontwerpmethodes, maar ook om in een reële situatie te kunnen kiezen welke aanpak het meest geschikt zal zijn. In de specificaties van een versterker komen begrippen zoals fasemarge, amplitudemarge, bandbreedte, voor. Deze begrippen worden uitgelegd in de vakken REG1 en REG2. Relatie met het werkveld Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties De studenten leren technieken die nodig zijn voor het ontwerpen van analoge chips. Ze leren eveneens om analoge transistorschakelingen beter te begrijpen door het herkennen van deelschakelingen met een bepaalde functionaliteit. Dit zijn competenties die nodig zijn om vetrekkende van de specificaties van een versterker tot een praktisch chipontwerp te komen. Deze competenties zijn nodig voor een job in een bedrijf dat analoge chips ontwerpt. Bij het evalueren van de studenten zal de aandacht vooral gericht zijn op het analyseren van praktische schakelingen en het herkennen van basisconfiguraties in grotere gehelen. Er wordt getoetst of de studenten voor deze analyse de meest efficiënte methodes hanteren.

10 BEDR3_1112_HaMa Juridische Aspecten BEDR3 Titularis Marc Hansen (HaMa) Docenten Marc Hansen (HaMa) Jaar/ASR MA-EM, MA-AUT, MA-EL, MA-ELO ECTS-punten 2 Doelstellingen Op basis van concrete problemen in de samenleving moet de student in staat zijn om: - het probleem te analyseren en te situeren in het kader van het toepasselijke recht. AC1 - vanuit deze analyse over te gaan tot het formuleren van een concrete oplossing. AC3/AC11 De student zal op die manier de vaardigheid verwerven om de juridische aspecten van de samenleving en van het bedrijfsleven genuanceerd te beoordelen en zo een juridisch verantwoorde beslissing te nemen. AWC3 (/BC7) Inhoudsopgave 1.Indeling van het recht, elementen van geschiedenis en rechtsbronnen (handboek 34-51) 2.Belgische politieke en gerechtelijke instellingen (handboek ) 3.Elementaria van gerechtelijk recht ( ) en de strafprocedure 4 Begrippen van Burgerlijk recht (80-223) 5.Goederen en zekerheden ( ) 6.Verbintenissen ( ) en bijzondere overeenkomsten ( ) 7.Onrechtmatige daad - schade en schadeloosstelling ( ) 8.Arbeidsrecht : individueel en collectief, arbeidsbescherming 9.Ondernemingsrecht: Handelaar, Onderneming, Handelsactiviteit, Handelspraktijken, Mededinging 10.Vennootschappen : principes, soorten, minimumkapitaal, structuur, leiding Financiële technieken. betaalmiddelen, factuur, kredietvormen Faillissement en gerechtelijk akkoord 12.Intellectuele rechten 13. Overzicht van personen- en familierecht ( ) Onderwijsvorm Studiemateriaal Aanvullende leermiddelen Hoorcollege Cursus Inleiding tot recht van Marc Van Hoecke en Boudewijn Bouckaert ter beschikking gesteld van de studenten via de cursusdienst Syllabi voor Arbeidsrecht (vak 8), Handelsrecht (vakken 9 & 11), Vennootschapsrecht (vak 10) en Intellectuele rechten (vak 12), opgesteld door de docent en verspreid via de cursusdienst. Examenvorm 1 ste examenkans Schriftelijk 2 de examenkans Schriftelijk

11 BEDR3_1112_HaMa Algemene Visie Relatie met onderzoek Situering van het vak in het curriculum Instroom-Relatie met andere vakken Juridische Aspecten BEDR3 Recht biedt de student de basiskennis om te kunnen omgaan met juridische vragen die zich in een organisatie of bedrijf stellen. Deze juridische basisvorming moet de student als toekomstig ingenieur in staat stellen om met juristen om te kunnen communiceren en om een juiste inschatting te maken van elementaire juridische aspecten bv in te schatten, of het inschakelen van een jurist al dan niet noodzakelijk is. Geen specifieke relatie Recht maakt deel uit van de bedrijfsbeleid vakken, die de toekomstige ingenieur in staat stelt beter te functioneren en de juridische implicaties van zijn handelen beter te plaatsen. Geen specifieke relatie, buiten het kader van de bedrijfsbeleidvakken. Relatie met het werkveld / Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties /

12 BEDR4_1112_VpPa Human Resource Management BEDR4 Titularis Patricia Van Pottelbergh (VpPa) Docenten Patricia Van Pottelbergh (VpPa) Jaar/ASR MA-EM, MA-AUT, MA-EL, MA-ELO, MA-CE, MA-BIO ECTS-punten 1 Doelstellingen Inhoudsopgave Het ontdekken van de toekomstige rol als werknemer en (eventueel) als leidinggevende. Bespreken van selectieprocedures. AC2 / AC5 Verschillende aspecten weergeven van een professioneel (HR) management. AC2/WC1 Analyseren van de persoonlijkheidskenmerken van zichzelf/anderen. AWC1 Evalueren van bedrijfs/organisatiecultuur. AWC1 / (BC7) Verbanden leggen tussen bedrijfscultuur en persoonlijkheid.ac2/ AWC1 De verschillende deelaspecten uitleggen van effectieve organisaties, illustreren door middel van voorbeelden uit de praktijk. AC2/WC1 Deel 1. Werving en Selectie Hoe kiest een bedrijf haar medewerkers? Hoe kies ik een geschikt bedrijf?bedrijf: procedures voor werving en selectie: media, interviews, testen, assessment centers... Medewerkers: waar moet ik op letten bij de keuze van mijn (eerste) werkgever: type bedrijf (familiebedrijf, multinational...), type job, bedrijfscultuur, Deel 2. Samen werken. Zelfde diploma, toch uniek. Belang van persoonlijkheidskenmerken, enkele theorieën. Invloed van bedrijfscultuur, enkele theorieën. Generatieverschillen in organisaties Deel 3. Effectieve organisaties 3.1. Leadership/coaching Verschillende types van leiderschap (relatie met persoonlijkheid) De lerende organisatie Alles is continu in beweging Performance Management/appraisal/assessment Competentie(management) en training 3.5. Carrièrebegeleiding en retentie De lifetime van een medewerker in een organisatie Arbeidstevredenheid en stress Invloed van de kwaliteit van de arbeid op de gezondheid en het welzijn van de werknemer. Onderwijsvorm Studiemateriaal Aanvullende leermiddelen Hoorcollege Cursus Human Resource Management via of website docent. Copies slides + teksten uit kranten, tijdschriften, internet + artikels rond wetenschappelijk onderzoek Examenvorm Gesloten boek 1 ste examenkans Schriftelijk examen, deels open vragen, deels multiple choice. 2 de examenkans Schriftelijk examen, deels open vragen, deels multiple choice.

13 BEDR4_1112_VpPa Algemene Visie Relatie met onderzoek Situering van het vak in het curriculum Human Resource Management BEDR4 In de wereld van vandaag komt het nog maar zelden voor dat ingenieurs in puur technische functies terechtkomen. In de meeste jobs komt een zekere mate van people management voor. Bovendien wordt niet langer aanvaard dat een ingenieur niet over de nodige vaardigheden beschikt om samen te werken met anderen (multidisciplinair). Het vak beoogt: Voldoende inzicht en vaardigheid verwerven om mensgericht en taakgericht te reflecteren over zichzelf en zijn omgeving, zelfstandig nieuwe informatie te verwerven, en erover te rapporteren en te overleggen. Kennis verwerven op het gebied van personeelsbeheer. Ontwikkeling van sociale vaardigheden en managementvaardigheden. Het vak Human Resource Management bespreekt resultaten van onderzoek binnen het vakdomein. De cursus laat de student nadenken over zijn eigen persoonlijkheid, en die van anderen. Dit kan hem helpen bij het omgaan met anderen. De link wordt eveneens gemaakt met bedrijfscultuur en cultuurverschillen tussen nationaliteiten (internationale bedrijven). Tijdens de lessen worden verbanden gelegd met de actualiteit uit het bedrijfsleven. In de cursus worden theorie (vb. personeelsbeoordelingssystemen) en praktijkvoorbeelden met elkaar verweven. De verschillende aspecten van personeelsbeheer komen aan bod zodat de student kan proeven van wat hij in het professionele leven zal tegenkomen. Instroom-Relatie met andere vakken *Wijsbegeerte: ook in dit vak wordt gedoceerd over de ingenieur als mens. *Welzijnsbeleid: hier komt stress(beheersing) aan bod. Binnen de cursus psychologie wordt stress in een brede context besproken (psychologische, fysische, mogelijke oorzaken ). *Recht: binnen het vak psychologie worden de verschillende vormen van arbeidsovereenkomst kort besproken: hoe kan men met een bedrijf verbonden worden, welke elementen zitten er in een contract (vb. groepsverzekering, maaltijdcheques )? Relatie met het werkveld De ingenieur als medewerker en -op termijn- als leidinggevende/manager. Ruimer: de ingenieur als mens die zich bewust is van zijn sterktes/zwaktes, en in relatie kan treden met anderen, die anders zijn. Pas afgestudeerden zijn vaak wereld-/bedrijfsvreemd. Het besef ontbreekt vaak dat er grote verschillen bestaan tussen ondernemingen/organisaties en dat de jobinhoud maar een klein stukje uitmaakt van mogelijk succes. Grote bedrijven (multinationals met moederbedrijf in ander land ), kleine bedrijven (familiebedrijf ), overheidsinstellingen zijn zeer verschillend. Afhankelijk van de persoonlijkheid van de ingenieur vormen zij al dan niet een geschikt arbeidsmilieu.. Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties De student maakt kennis met de verschillende domeinen van human resource management. De cursus probeert bruikbare theorieën te koppelen aan de dagdagelijkse praktijk in bedrijven/organisaties. Bedoeling is om de leerstof toegankelijk te houden voor nietpsychologen. Bij het examen wordt getoetst in welke mate de studenten de leerstof begrepen hebben, en of ze de relatie kunnen leggen tussen de verschillende deeldomeinen die in de cursus worden behandeld. Ze leren reflecteren over de impact van gebeurtenissen/situaties op zichzelf en anderen. AC1/AC2/AWC1

14 BEDR7_1112_VaMy Management Accounting BEDR7 Titularis Myriam Vanbeuren (VaMy) Docenten Myriam Vanbeuren (VaMy) Jaar/Optie MA-EM, MA-AUT, MA-EL, MA-ELO, MA-CE,MA-BIO Studiepunten 3 Doelstellingen De studenten moeten na het volgen van de cursus en zonder enige voorkennis in staat zijn volgende doelstellingen te verwezenlijken: - Kunnen aangeven welke de relevante, niet-relevante en opportuniteitskosten zijn in een case-study, afhankelijk van de beslissing die genomen moet worden.(ac11). - begrippen vaste, variabele, directe en indirecte kosten gebruiken en toepassen in concrete voorbeelden (AC10). - break-even analyse kunnen toepassen en beoordelen (AC10). - beslissingen kunnen nemen over: * het gebruik van schaarse middelen (AC12). * het al dan niet aanvaarden van een opdracht / contract. (AC12) * het al dan niet sluiten van een afdeling (AC12) - overheadkosten kunnen beoordelen, berekenen, verdelen en aanrekenen naargelang de situatie voor kostprijsbepaling van een product. (AC11) - Prijszetting van een geproduceerd goed of een order kunnen berekenen a.d.h.v. de juiste methode. (AC11) - De 4 hoofdmethodes om een investering te beoordelen, evenals de methodes voor controle, kunnen gebruiken op casestudies (AC12) - Kunnen verklaren wat een budget is en afwijkingen in een budget kunnen berekenen en verklaren. (AC12) Inhoudsopgave Onderwijsvorm Studiemateriaal Aanvullende leermiddelen 1. Inleiding 2. Relevante kosten voor besluitvorming: diverse voorbeelden van beslissingssituaties waar relevante kostencalculatie gebruikt wordt zoals uitbesteding, speciale orders, uitbreiden of afbouwen,vervanging van machines, Kosten-voulume-winstrelaties: kritische afzet, break-even analyse Bepalen van productkosten: allocatie problematiek van de indirecte kosten, full costing versus marginal costing,. 5. Kostencalculatie in een competitieve omgeving: prijsbeslissingen, Investeringsbeslissingen: ARR, NPV, PP, IRR 7. Budgetten, flexibele budgetten en standaardkosten om kosten te bewaken Hoorcolleges De student beschikt over een syllabus die tijdens de colleges aangevuld wordt. De student kan beschikken over aanbevolen literatuur. Examenvorm 1 ste examenkans Schriftelijk 2 de examenkans Schriftelijk

15 BEDR7_1112_VaMy Algemene Visie Relatie met onderzoek Situering van het vak in het curriculum Management Accounting BEDR7 Vroeger werden financiële problemen binnen een bedrijf behandeld door economisch opgeleide personen. Intussen bestaat het kader van een bedrijf uit mensen van diverse disciplines, zoals o.a. industrieel ingenieurs, die samen (economische) beslissingen nemen. Het is dan ook belangrijk dat alle kaderleden notie hebben van de economische consequenties die hun beslissingen kunnen teweegbrengen. Management accounting geeft (financiële) informatie aan managers als ondersteuning bij hun besluitvorming binnen de organisatie. Alle (productie)bedrijven worden geconfronteerd met problemen zoals: prijsbepaling van hun product, al of niet sluiten van een afdeling, schaarse middelen zo optimaal mogelijk benutten. Maar daarnaast zijn ook investeringsbeslissingen en budgetafwijkingen een cruciaal probleem. Deze cursus heeft als doel de belangrijkste methodes van prijszetting aan te leren, waarbij gekeken wordt naar relevante en niet-relevante kosten. Daarnaast worden de 4 belangrijkste methodes aangeleerd om een investering te beoordelen en wordt aangeleerd hoe budgetafwijkingen moeten bestudeerd worden, om de oorzaken van de afwijkingen op te speuren en zo aan kostenbeheersing te doen binnen het bedrijf. Het vak management accounting stelt voor hoe een budget- /investeringsonderzoek moet opgezet worden. In het vak management accounting wordt besproken hoe gegevens van onderzoek moeten verwerkt en geanalyseerd worden, maar de student moet ook zelf d.m.v. cases de nodige gegevens verwerken en analyseren. Gezien dit opleidingsonderdeel zich situeert in het laatste jaar van de opleiding is het noodzakelijk dat ook niet-economisten, die potentiële kaderleden zijn, voldoende notie hebben van bedrijfseconomische aspecten die betrekking hebben op productie, prijszetting, Deze cursus is volledig bedrijfseconomisch gericht. In de colleges wordt de theorie aangebracht a.d.h.v. concrete voorbeelden van beslissingssituaties. Het is de bedoeling de student in contact te brengen met verschillende aspecten van het bedrijfsleven op het gebied van management en productie-, verkoop- en aankoopbeheer, investeringen.. In die zin zijn de vakken psychologie, logistiek, kwaliteitszorg onmiddellijk gelinkt met management accounting omdat al deze facetten deel uitmaken van efficiënt productiebeheer. Instroom-Relatie met andere vakken Relatie met het werkveld Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties Van de studenten wordt eigenlijk geen bijzondere voorkennis verwacht. De relatie met andere vakken zoals kwaliteitszorg, logistiek, psychologie, werd hierboven reeds aangehaald. Zoals reeds bij de Algemene visie werd aangehaald is dit vak zeer verwant met het werkveld van een kaderlid, waaronder ook industrieel ingenieurs.er werd geopteerd om de voornaamste basismethodes m.b.t. kostprijsberekening, budgetanalyse en investeringsanalyse aan te leren die gebruikt worden in het bedrijfsleven, waarop ze later kunnen voortbouwen, indien ze in contact komen met deze materie. Tijdens de hoorcolleges wordt gewerkt met een syllabus, waarbij bewust bepaalde dingen blanco werden gelaten om de studenten actief te laten meewerken. Op het einde van dit opleidingsonderdeel wordt de kennis van de student getoetst a.d.h.v. een schriftelijk examen. De theorie wordt getoetst d.m.v. meerkeuzevragen. Voor het overige bestaat het examen uit beknopte casestudies, om na te gaan of de student over de nodige vaardigheden beschikt om de aangeleerde methodes toe te passen.

16 BEDR8_1112_CoMa Quality Management (Kwaliteitszorg) BEDR8 Titularis Marc Coninckx, Gastdocent (CoMa) Docenten Marc Coninckx, Gastdocent (CoMa) Jaar/ASR MA-EM, MA-AUT, MA-EL, MA-ELO ECTS-punten 2 Doelstellingen Inhoudsopgave De student heeft over- en inzicht op gebied van kwaliteit in organisaties, gezien vanuit internationale normen met tools en technieken die in de hedendaagse industrie onmisbaar zijn geworden. WC1 / AWC13 / AC11 / BC7 - Het gedachtengoed van IKZ. Waarom IKZ, wat is kwaliteit, de industriespiraal, het processchema, de leverancierklant relatie, het credo van ISHIKAWA, de goeroes : JURAN, DEMING, CROSBY, TAGUCHI. - De technieken van IKZ. Pareto-analyse, visgraatdiagram, statistische procesbeheersing, proefopzetten en variantie-analyse. - Geavanceerde technieken: FMEA: Failure Mode and Effect Analysis. - ISO 9000:2000 de Process benadering van kwaliteitssystemen. Onderwijsvorm Studiemateriaal Aanvullende leermiddelen Ex-Cathedra. Cursus; Kwaliteitszorg Pocket cards FMEA ( Design en Proces) Examenvorm 1 ste examenkans Schriftelijk 2 de examenkans Schriftelijk

17 BEDR8_1112_CoMa Algemene Visie Quality Management (Kwaliteitszorg) BEDR8 Inzichten verwerven in het brede woord kwaliteit : niet doemdenken over productkwaliteit, maar organisatie, systeem en proceskwaliteit.bewustwording dat er tools en technieken bestaan om voornoemde te kunnen bereiken. Deze technieken zijn op bedrijfsvlak al gestandaardiseerd en zelfs verwerkt in internationale normen. Relatie met onderzoek 1. Capibiliteits onderzoeken van manaufacturing processen in deel SPC volgens AIAG s Statistical Process Control 2nd ed. 2. Mogelijke risico s onderzoeken voor zowel product- als procesontwikkeleing in het deel FMEA volgens structuur SAE J1739 en AIAG s FMEA 3th ed. Situering van het vak in het curriculum Instroom-Relatie met andere vakken Relatie met het werkveld Organisatie structuren en culturen volgens EFQM/INK model zijn basis als herkenningspunten voor nieuwe werknemers. Het specifiëren naar normen ( ISO, ISO/TS, ) geven middelen en mogelijkheden om modellen te begrijpen en te verwerken. Binnen deze normen zijn er dan de toegepaste technieken SPC/FMEA/.. om modellen te integreren in de organisatie. Projectmanagment, bedrijfsmanagement, kwaliteitsmanagement, arbeidsanalyse Als IRCA erkende auditor ( LA2/07/NL/16286)( Bureau Veritas) geeft de docent de belangrijkheid aan van het brede kwaliteitsdenken in organisaties. Het is de intentie om de praktische toepassingen in organisaties aan te tonen en herkenbaar te maken. Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties Bedoeling is structureel denken, werken zowel correctief als preventief ( FMEA) en besluiten baseren op feiten, door eerst feiten en data te analyseren ( SPC) gezien in het grotere geheel van progressief kwaliteitsdenken. De studenten die op tijdens de eerste examenkans een uitzonderlijk resultaat halen krijgen een extra-attest uitgereikt door MAC bvba.

18 CHONT_1112_MeNe Chipontwerp CHONT Titularis Nele Mentens (MeNe) Docenten Nele Mentens (MeNe) Jaar/ASR MA-ELO ECTS-punten 5 Doelstellingen Inhoudsopgave Onderwijsvorm Theorie: - uitleggen hoe een chipontwerp met standaardcellen gebeurt en de verschillende place & route methodes uitleggen AC2 - een CMOS schakeling omzetten naar een dynamische CMOS schakeling, rekening houdend met de regels voor cascadeschakelingen AC1/AC2/AWC4 - de voor- en nadelen en problemen bij dynamische CMOS schakelingen uitleggen AC2 - de werking en de voor- en nadelen van de volgende datapad operatoren uitleggen: ripple-carry, carrylookahead, carry-select, conditionele som, ripple-carry, carry-save, booth, Wallace tree, pariteitsgenerator, comparator, zero/one detector AC2/AWC13 - een compacte lay-out van een schakeling tekenen met behulp van Euler paden AC1/AC2/AWC4 - uitleggen welke soort verbindingen er op een IC kunnen gemaakt worden en de eigenschappen van deze verbindingen geven AC2 - de voor- en nadelen en de problemen/oplossingen bij bicmos schakelingen uitleggen AC2 - een basispoort in CMOS omzetten naar bicmos AC1/AC2/AWC4 - uitleggen wat stuck-at-1 en stuck-at-0 fouten zijn AC2 - de Booleaanse afgeleide van een combinatorische schakeling berekenen en gebruiken voor het vinden van de testpatronen die nodig zijn om alle stuck-at fouten te testen AC1/AC2/AWC4 - het verschil tussen controleerbaarheid en observeerbaarheid uitleggen, de verschillende vormen opsommen en toepassen in digitale schakelingen AC1/AC2/AWC4 - het D-algoritme gebruiken om een stuck-at fout op een bepaalde plaats in een combinatorische schakeling te ontdekken AC1/AC2/AWC4 - de volgende test methodes uitleggen: scan-pad technieken, partial scan, parallelle scan, built-in self test, memory self test, JTAG AC2/AWC13 - de architectuur van een SRAM geheugen tekenen en uitleggen hoe een SRAM geheugen verbeterd kan worden AC2 - de architectuur van een DRAM geheugen tekenen en uitleggen hoe een DRAM geheugen verbeterd kan worden AC2 - uitleggen wat een CAM geheugen is en een CAM geheugen cel tekenen AC2 - het principe van latch-up uitleggen en toepassen AC2 Project: - de verschillende stappen in het ontwerp van een analoge en/of digitale chip uitvoeren AC11/AC12/AWC4/AWC11 Theorie: - VLSI inleiding - Ontwerp met standaardcellen - Dynamische CMOS schakelingen - Datapad operatoren - Complexe cel lay-out met Euler paden - Verbindingen op IC - BiCMOS schakelingen - CMOS testmethodes - Geheugens op IC - Latch-up Project: - Ontwerp van een chip Hoorcollege met geïntegreerde oefeningen + zelfstandig project Studiemateriaal Cursus op Toledo en bij de cursusdienst: Ontwerptechnieken en methodes voor VLSI ontwerp Lesnota s Aanvullende leermiddelen Examenvorm 1 ste examenkans Mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) + permanente evaluatie project 2 de examenkans Mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) + praktische opdracht

19 CHONT_1112_MeNe Algemene Visie Chipontwerp CHONT Doordat de ontwikkeling van chips een sterke groei kent, is het belangrijk om de technieken die gebruikt worden bij het ontwerpen van analoge en digitale chips uit de doeken te doen. De studenten wordt gevraagd om te redeneren over reeds vergaarde kennis en deze kennis te gebruiken om nieuwe, complexere technieken te begrijpen. Er wordt vorming verzekerd die aan de basis ligt van het opbouwen en analyseren van verschillende industriële toepassingen en industriële systemen. Relatie met Onderzoek Situering van het vak in het curriculum Instroom-Relatie met andere vakken Relatie met het werkveld Aanvullende Informatie betreffende competenties en Evaluatie van de Competenties In dit vak wordt verwezen naar wetenschappelijke artikels die aan de grondslag liggen van de behandelde leerstof alsook artikels die de behandelde leerstof als basis gebruiken voor verder onderzoek. Verder doorloopt het praktisch gedeelte van het vak de stappen die in het onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe chips ook worden gevolgd. De studenten leren om, vertrekkende van gegeven specificaties, een chip te ontwerpen. Het onderwerp van het project is ook steeds gelinkt aan het onderzoek van docenten aan de KHLim. De voorkennis van de studenten bij de start van dit vak is digitale en analoge basiselektronica, samen met het vervolg op de basiselektronica, handelend over componenten zoals OPAMP s, maar ook over transistorconfiguraties. Dit vak gaat vooral over de technieken die gebruikt worden voor het ontwerpen van analoge en digitale chips. In het vak DIG4 worden de verschillende soorten geheugens besproken. In CHONT worden de verschillende soorten RAM-geheugens meer in detail bekeken. In de vakken DIG4 en DIG5 wordt de hardware-beschrijvingstaal VHDL aangeleerd en ingeoefend. Deze vaardigheden worden toegepast in het vak CHONT, waar de studenten leren welke stappen moeten doorlopen worden om een chip te ontwerpen. Een belangrijk onderdeel van digitaal chipontwerp is VHDL. In het vak ANEL4 raken de studenten vertrouwd met de lay-out stap in een analoog ontwerp. Het lay-outen van een analoog ontwerp wordt in het vak CHONT toegepast op een groter ontwerp. De basis voor alle onderwerpen die in het vak CHONT worden besproken, zijn de vakken DIG1 en ANEL1. Hier worden immers de basisbegrippen uit de digitale en analoge elektronica aangeleerd. Deze zijn nodig bij het ontwerpen van digitale en analoge chips. De studenten leren technieken die nodig zijn voor het ontwerpen van digitale en analoge chips, hetgeen in vele high-tech bedrijven wordt toegepast. Bij het evalueren van de studenten zal de aandacht vooral gericht zijn op het toepassen van de aangeleerde technieken en methodes.

20 CSANEL_1112_GeJa Capita Selecta Analoge Elektronica CSANEL Titularis Jan Genoe (GeJa) Docenten Jan Genoe (GeJa) Jaar/ASR MA-ELO (focus chip designer) ECTS-punten 2 Doelstellingen De studenten moeten de verschillende technieken uit de analoge elektronica begrijpen (AC10 en AC12) en kunnen gebruiken (AC11 en AC 12) waardoor ze een analoog ontwerp kunnen verbeteren (BC2) en optimaliseren (BC4). De studenten moeten ook op de hoogte zijn van nieuwe evoluties in het gebied van de analoge elektronica (AWC13). Inhoudsopgave o Magnetische Opslag o Hoogspanningsvoedingen met beperkte stroom o Opto-elektronica o CD lenssystemen o GaAs Transistors o MESFET o HEMT o HBT o Gebruik van supergeleiders in elektronische schakelingen o Ellipsen, parabolen en hyperbolen als spiegels en lenzen voor optische en elektromagnetische signalen o Bootstap schakelingen o Klasse E versterker o Basisprincipes van de synchrone detectie o Hybride Koppelingen o Niet lineaire opamp schakelingen o Instrumentatieversterker o Ruis (met inbegrip van substraatruis en ground-bounce) Onderwijsvorm Studiemateriaal Aanvullende leermiddelen Hoorcollege (hoorcolleges voor dit vak worden gedoceerd in het Engels) cursus on-line op Jon B. Hagen, Essenties van hoogfrequent elektronica, pp , Uitgeverij Segment BV, eerste druk, 1998 Examenvorm 1 ste examenkans mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek) 2 de examenkans mondeling met schriftelijke voorbereiding (gesloten boek)