ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen"

Transcriptie

1 ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Jaargang 6 zomer 2014 nummer 22 Aankomst Blackshape Prime op EHLE Morgenrood... Zwart op wit 19 Water in Nederland Wat bak je me nou? Graf Zeppelin AERO 2014 De magische magneet KNVvL nieuws Adam Haber-Wlynski en Dux De Garmin D2 Pilot Watch, draagbare avionics om de pols Aviationbookreviews.com

2 ver ekering en NIEUW de Persoonlijke Luchtvaart Verzekering N DRIESSE Niet iedereen vliegt... wij wel! Driessen & Rappange, uw partner voor General en Business Aviation. U kunt bij ons direct profiteren van onze ruime ervaring in de (inter)nationale luchtvaartverzekeringsmarkt. Risicobeheersing én maatwerk in bedrijfsen/of individuele verzekeringen en dan vooral op het gebied van luchtvaart, zijn onze specialiteit. Bel ons of kijk op APPANGE Verzekeringen voor: luchtvaartuigen luchtvaartbedrijven en -instellingen vliegers en instructeurs loss of license opleidingskosten (doorlopende) reisverzekering ongevallen- en overlijdensrisico de Persoonlijke Luchtvaart Verzekering overige verzekeringen Driessen & Rappange Verzekeringen Prinsengracht Postbus GP Amsterdam Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info@driessenrappange.nl MEDICAL4PILOTS Klasse I en II vanaf 150,- Cabin Crew vanaf 150,- LAPL vanaf 150,- Para s vanaf 75,- Brouwersgracht 62 (bij Amsterdam CS) P. Calandlaan 101 (bij Schiphol) Frans van Wieringen AME medical4pilots@gmail.com Medische keuringen voor piloten, professioneel en snel geregeld nieuw in ons assortiment zijn de ICOM handheld en airborne radio s met 8.33 khz frekwentie-separatie veel keus in klasse 1 en 2 mode S transponders die geschikt zijn voor ADS-B functies als flighttracking VHF-radio s met 8.33 khz frekwentie-separatie en gelijktijdig uitluisteren van twee frekwenties/kanalen zie de innovatieve, intuïtieve en uiterst heldere instrumenten van LXNAV voor navigatie, airdata, AHRS en engine-monitoring w: e: info@lightaviationpilotshop.com 2 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

3 Jaargang 6 zomer 2014 nummer VASTE RUBRIEKEN INHOUDSOPGAVE Kijk op onze website voor het laatste luchtvaartnieuws AERO 2014 Nathalie Chudiak...4 Zwart op wit (deel 19) Jan J. Zwart De magische magneet Henk van Rooyen Morgenrood Frits van Dijk Wat bak je me nou? Graf Zeppelin! Henk van Rooyen Aankomst Blackshape Prime op EHLE Olav van Bockel Roebels, ruzies en rivaliteit: de vliegwedstrijd van Sint-Petersburg in 1912 (deel 2) Adam Haber-Wlynski en Dux René Demets Some animals are equal, but oftewel: Hoe consequent kan je zijn?? Bob van Asselt Praktijk De Garmin D2 Pilot Watch, draagbare Avionics om de pols...7 Groot nieuws over de Kleine luchtvaart Peter F.A. van de Noort...8 Aviationbookreview René Verjans Cover: De Blackshape Prime ontwerpdoelen zijn: zo laag mogelijk gewicht, waardoor gebruik van een Rotaxmotor ruim voldoende is, optimale aerodynamica, belastingsfactoren tot +6/-3, zodat een volledig aerobatic basisprogramma mogelijk is, dubbele besturing, bagage 20 kg en keuze maximum brandstofcapaciteit 110 liter voor zeer grote afstanden, tot 1100 km. Afdelingsbestuur Michaël Tefsen, voorzitter: voorzitter@gemotoriseerd-vliegen.nl Marloes Kerckhaert, secretaris: secretaris.gemotoriseerd@knvvl.nl Henk Verbruggen, penningmeester: motorvliegen@knvvl.nl Peter Boeijer, bestuurslid Veiligheid: peter.boeijer@knvvl.nl Frank Moorman, paramotor: frank.moorman@knvvl.nl 20 Aankomst Blackshape Prime op EHLE Zwart op wit 19 Water in Nederland Wat bak je me nou? Graf Zeppelin Aan dit nummer werkten mee: Bob van Asselt, Rieteke van Luijt, Henk van Rooyen, Jan J. Zwart, René Verjans, Nathalie Chudiak, Peter van de Noort, René Demets, Frits van Dijk, Olav van Bockel Drukwerk en vormgeving Print Productions BV, Ursem ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Morgenrood... AERO 2014 De magische magneet KNVvL nieuws Adam Haber-Wlynski en Dux De Garmin D2 Pilot Watch, draagbare avionics om de pols Aviationbookreviews.com All Clear Jaargang 6, zomer 2014, nummer 22 All Clear is een uitgave voor de leden van de KNVvL Afdeling Gemotoriseerd Vliegen. Voorwoord Shit happens! Why? Marville juni Een jaarlijks door de NVAV prima georganiseerde fly-in op het voormalig NAVO vliegveld aldaar. Tentje opzetten en slapen onder de vleugels van het vliegtuig. Een probleem! Nederland voetbalt die vrijdagavond tegen Spanje en ja op zo n oud veld heb je natuurlijk geen TV en geen auto. Gelukkig zijn er ook een paar met de auto gekomen waaronder ook Vliegbril. Auto volgepropt en anderen 10 km op de fiets wat niet meevalt heuvel op heuvel af, maar het bier in het plaatselijke hotel met TV doet wonderen. Ook het Nederlands elftal trouwens. Voldaan en gevuld met voldoende vocht terug naar het kampement en nog even gezellig na borrelen met de hele groep. Dan de koude nacht in wat je voor lief neemt. Zaterdagochtend ontbijten, vliegen en bijpraten over van alles wat met vliegen te maken heeft. Ko geeft nog uitleg over hoe te handelen bij een motorstoring o.a. in de start! Aan het eind van de dag de barbecue, na borrelen en weer de koude nacht in. Zondag gaat het grootste gedeelte van de groep weer naar huis en nemen afscheid met een low pass. Ko en Eveline blijven nog een nachtje om maandag ochtend terug te vliegen. Maandagmiddag een telefoontje!! Ko heeft een motorstoring in de start gehad en hij en Eveline hebben het niet overleefd. Wat er is misgegaan doet je gissen. Vast stond dat Ko als gepensioneerd vlieger van KLM voldoende ervaring had om hier mee om te gaan. Het is toch anders afgelopen. Het geeft een heel dubbel gevoel aan zo n weekend en kan het nog steeds niet bevatten. Rust zacht Ko en Eveline! Redactie en redactiesecretariaat redactie.allclear@gmail.com Sales en marketing sales.allclear@gmail.com All Clear is een uitgave van Print Productions BV Michaël Tefsen, voorzitter Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 3

4 AERO 2014 Sportstar Epos van Evektor. Beeldmateriaal N. Chudiak tenzij erbij genoemd (Aero) Van 9 tot en met 12 april stond Friedrichshafen aan het Bodenmeer weer in het teken van de AERO: de 22ste internationale vakbeurs voor de luchtvaart. Tien hallen met vliegtuigen van zakenjets tot vliegende fietsen, maar ook motoren, onderhoud, avionics, opleidingen, transportmiddelen en alles wat met (digitale) vluchtvoorbereiding en -uitvoering te maken heeft. Op het buitenterrein was plaats voor o.a. zakenvliegtuigen en aanbod van gebruikte toestellen. In de foyers lag de focus op e-flight, aero-career en conferenties. Ruim 600 exposanten uit 35 landen gaven acte te présence en met een kleine bezoekers de grootste beurs van Europa op het gebied van de kleine (zaken)luchtvaart. Woensdag 8 april begaven Sape Miedema, Frits Snijder, Olav van Bockel en ik zich met de auto op pad om aan het einde van de middag aan te komen in Ravensburg, waar wij al vaker hadden gelogeerd in een hotel op twintig minuten rijden van het tentoonstellingsterrein. Onze persaccreditatie leverde de volgende dagen een parkeerplaats op voor de deur van het perscentrum en de hoofdingang van de beurs en dat was comfortabel aangezien er in twee dagen een flinke afstand te voet moest worden afgelegd om alle bijzondere zaken niet alleen te kunnen bekijken en fotograferen, maar ook informatie te verzamelen om die te kunnen overdragen. Overzicht static show (foto Aero). De beursorganisatie staat bekend om zijn goede persvoorlichting en dat was dan ook een prima uitgangspunt om alle nieuwe ontwikkelingen te kunnen volgen. Ik kan echter niet meer doen dan een korte samenvatting uit het gebodene geven en dat betekent dat ik me heb moeten beperken tot de (lichte) gemotoriseerde vliegtuigen. Daarbij moet ik helaas voorbijgaan aan zaken zoals watervliegtuigen, zweefvliegtuigen, autogyro s, helicopters, trikes, drones, evenementen, navigatiesoftware, documentatie, gadgets en vlieg/vakantieparken. Een goede reden om de volgende keer zelf eens te gaan, nietwaar? scholen voor de PPL-opleiding. De RTC is EASA CS-LSA gecertificeerde tweezitter en is in de operatie veel goedkoper dan conventionele trainingsvliegtuigen. De Tjechische fabrikant fabriceert zeven verschillende toestellen, geeft in 50 landen support en heeft ruim veertig jaar ervaring in de vliegtuigbouw. Evektor vervaardigt ook een flight simulator: de Simstar. Vulcanair: V1.0 ( Dit vierpersoons metalen hoogdekker is een première voor de Italiaanse firma Vulcanair. Dit reistoestel vliegt zowel op Avgas als op alternatieve brandstof en kan 40 kg bagage meenemen. De V1.0 is een rechtstreekse V1.0 van Vulcanair. ontwikkeling van de Partenavia P64 en P66 Oscar en een heel goede C172 vervanger (en veel goedkoper). Redenen: beter prestaties, buizenframe in cockpitconstructie waardoor grotere sterkte ook passief, semiaerobatic in originele vorm, belangrijk voor opleidingen (spins) en veel toegankelijker door drie deuren. Ook een goedkoper alternatief voor de schitterende Tecnam P2010 vierzitter, niet onverwacht, want ze hebben dezelfde ontwerper: Luigi Pascale. Vierwerk: Aerolite 120 ( De Duitse firma Vierwerk heeft de Eu- Vliegende zaken Evektor: Sportstar Epos (electric powered LA), Sportstar RTC ( De Sportstar is volgens Evektor de nieuwe standaard voor Sportstar RTC van Evektor. Aerolite 120 van Vierwerk (foto Aero). 4 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

5 Elektra One Solar van PC-Aero (foto Aero). One UAS als verdere ontwikkeling van de One Solar en de One Standard met een vast landingsgestel en dubbele elektromotor. Waco YMF-5D van Waco. ropese rechten voor het van oorsprong Amerikaanse ontwerp, dat vele prijzen in de wacht sleepte. Werelwijd zijn al meer dan 180 exemplaren van deze zeer succesvolle UL verkocht die zonder licentie en medische keuring kan worden gevlogen. Waco: Waco YMF-5D ( Deze nieuw gemaakte klassieker is een lust voor het oog. De open cockpit van deze dubbeldekker biedt drie plaatsen en is bedoeld voor de liefhebber van oldtimers die een degelijk vliegtuig willen: de luxe, uitstraling en het ontwerp van gisteren gecombineerd met de modernste techniek van vandaag. De YMF-5D is de perfecte combinatie van nostalgie, prestatie en plezier. Aquila: A211GT en A211GXT ( De Duitse vliegtuigbouwer Aquila presenteerde de A211 met een nieuwe motor: de A211 van Aquila. Turbo-Rotax 914. Het doel was niet om brandstof te besparen, maar om de prestaties te verbeteren: van 100 naar 115 pk, waarmee 15 knopen meer gevlogen kan worden. Het meergewicht is slechts 15 kg en men rekent dit jaar op EASA certificering. PC-Aero: Elektra One UAS en Elektra One Standard ( De Duitse firma s PC-Aero en Elektra presenteerden twee nieuwe vliegtuigen, de Elektra One UAS van PC-Aero (foto Aero). Trixy Aviation: TrixFormer, de vliegende motor ( Het concept van de TrixyFormer is geheel nieuw: het vormt een hefschroef die kan worden gemonteerd op een motor, boot of ander voertuig. Een systeem dat economisch zeer gunstig volledige mobiliteit garandeert. Gramex: Song 120 ( Een in Duitsland LAA gecertificeerde UL motorzwever van 117 kg, dus geen brevet Song 120 van Gramex (foto Aero). of medische keuring nodig. In zes minuten vanaf de trailer op te bouwen. Stemme: Stemme Sky Sportster S6 EW (motorzwever) ( De Duitse vliegtuigbouwer Stemme stelt de S6 ten toon die met 20m spanwijdte en een nieuw vleugelontwerp een glijratio van 38:1 heeft. Het bereik is 5% verhoogd en het brandstofverbruik is met 5% verminderd. Stemme Sky Sportster S6 EW van Stemme (foto Aero). Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 5

6 De ideale combinatie van tour- en zweefvliegen. Pipistrel ( Pipistrel is al jarenlang bekend om zijn ontwerpen voor de lichte luchtvaart. Op dit moment fabriceert de Sloweense fabrikant voor PPL-training en heeft daar een nieuw EASA CS-VLA gecertificeerd model aan toegevoegd met een glascockpit en geschikt voor VFR-nachtvliegen, de AT-3 R100 GLX. Zlin Aviation ( De Tjechische fabrikant brengt een Piper- Cub imitatie op de markt onder de naam Savage Cub, een bushplane voor de vlieger die meer van de vrije natuur houdt dan van concrete runways Savage Cub van Zlin. Zonnenbril van Caruso&Freeland (foto Aero). infrarood wordt gefilterd en een verhoogd 3D-zicht wordt bereikt. Nieuw is dat ook leesbrillen en glazen met enkelvoudige of bifocale correcties geleverd kunnen worden. Electric Tugs: PMP di Olgiati Guiseppe ( Como Systems (www. schleppmaxxe.com) en Aero-Pac (www. aero-pac.com). Alpha Trainer van Pipistrel. zes modellen van motorzwever tot de prachtige hybride vijfpersoons Panthera. Met de UL Sinus heeft Matev Lenarcic medio 2004 een reis om de wereld gemaakt, zonder enige vorm van support. Zijn presentatie maakte grote indruk en zijn binnenkort uit te komen boek Over The Blue Planet zal zeker de moeite waard zijn om te lezen. Tecnam ( De toestellen van de Italiaanse vliegtuigbouwer Tecnam behoeven nauwelijks enige introductie. Op dit moment een van de meest populaire vliegtuigtypen. Het gamma Astore van Tecnam. bestaat uit vier modellen in de VLAcategorie, de single engine P2010 en twin engine P2006 T. De vorig jaar uitgekomen LSA Astore was eveneens op de beurs te bewonderen. Aero-AT ( Deze Poolse fabrikant bouwt tweezitters Blue Yonder Aviation ( De Engelse firma is de geautoriseerde dealer voor American Champion Aircraft en ik moet bekennen, dat me die toch wel erg 8KCAB Decathlon van American Champion Aircraft. aanspreken! Dat zal wel komen omdat ik mijn kunstvlieghart wel een beetje had verpand aan de Decathlon AT-3 van Aero-AT. Schleppmaxxe van Como Systems. Drie fabrikanten van alle mogelijke systemen om ook kleinere vliegtuigen of zwaar gereedschap makkelijk te verplaatsen. De eerste fabrikant is Italiaans, de tweede Duits en de derde is in België gesitueerd. Speciaal voor vliegclubs interessant, niet alleen voor het gemak maar ook ter Hulpmiddelen Caruso & Freeland: hightech zonnenbrillen ( Een zeer hoogwaardig merk voor zonnenbrillen, waarmee UVC, UVB, UVA +blauwlicht + NL-groep v.l.n.r. Sape Miedema, Nathalie Chudiak, Frits Snijder en Olav van Bockel. voorkoming van schade tijdens het plaatsen in de hangaar of het naar buiten rijden. Nathalie Chudiak 6 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

7 PRAKTIJK De Garmin D2 Pilot Watch Draagbare avionics om de pols Garmin heeft een horloge speciaal voor piloten op de markt gebracht. De D2 Pilot Watch kan eigenlijk alles wat een handheld GPS ook moet kunnen. Met de D2, die sinds eind vorig jaar op de markt is, heeft Garmin weer bewezen hoe virtuoos ze technieken onderling kunnen toepassen en uitwisselen met hun verschillende bedrijfssegmenten. Het is niet toevallig dat het uurwerk op het Fenix horloge van de bergsport lijkt. Ook deze barometer heeft een hoogtemeter, een temperatuur sensor en een minikaart voor navigatie. Ook de Quatrix voor de duiksporters lijkt op de vorige twee. Garmin heeft, tegen haar huisregels in, de omschrijving voor de naam D2 bekend gemaakt: Direct to. Het horloge is onmiskenbaar een Garmin product. Wie al een Garmin GPS gebruikt, zal weinig moeite hebben met dit uurwerk. De bij piloten geliefde functie Direct to is makkelijk te bereiken met zijn plek rechts aan de bovenrand en daaronder zit de Nearest knop. De D2 is niet bepaald klein, om precies te zijn heeft het een diameter van 50 mm en een hoogte van 1,8 cm. Maar het horloge mag gerust opvallen, het uiterlijk is interessant en het ziet er waardevol uit. Een kleiner display zou overigens geen zin hebben gehad. Maar met de brede leren band voelt de Garmin D2 aangenaam in het dragen. Bij aankoop zit alles wat nodig voor het opladen: USB kabel, voedingsset (met adapter voor de USA, UK, Europa en Australië). Het horloge heeft een lithium-ionen-accu met 500 mah die regelmatig opgeladen moet worden en daar moet rekening mee gehouden worden, vooral als men op reis is. Met de volledig opgeladen GPS kan 16 uur gewerkt worden, bij alleen horlogegebruik is het volgens Garmin vijf weken. Ook biedt het horloge een energiebesparende modus. De D2 is meer dan een normaal horloge met snufjes en kennis. Het kan zelfs over zijn eigen status mededelingen doen: als het GPS signaal verloren gaat, laat het een klaaglijk piepgeluid horen. Er zijn vele functies te vinden op de D2. Naast de lokale tijd, wordt ook Zulu/UTC tijd aangegeven. Praktisch: UTC tijd altijd bij de hand Nearest display met koers, afstand en ETE Ziet er fraai uit en kan navigeren: de nieuwe Garmin D2 Pilot Watch, met ingebouwde GPS ontvanger. De navigatie biedt vele opties. De befaamde Nearest functie wordt natuurlijk veel gebruikt. Als de knop ingedrukt wordt verschijnt een keuzemenu met de dichtstbijzijnde vliegvelden. Er kan gevlogen worden met de Heading functie of de minikaart. De keuze van een vliegveld is aan de hand van de ICAO code snel en makkelijk te vinden. Tot de mogelijkheden behoort ook het aangeven van de eindbestemming, waarna het horloge de route weergeeft. Garmin noemt deze functie Sight N Go. Bovendien is er nog een Trackback functie die weer naar het beginpunt van de reis gaat. Zoals gebruikelijk, biedt Garmin vele opties om aangegeven data naar wens te veranderen. In de hoogtemeter kan de actuele luchtdruk of de hoogte ingevoerd worden om een nauwkeurige indicatie te krijgen. Interessant zijn de verschillende alarmsignalen van de D2. Zo kan het horloge ingesteld worden om het bereiken van een vooraf gedefinieerde hoogte aan te geven. Of een herinneringsignaal te geven voor het wisselen van benzinetanks of het naderen van een waypoint. Ook is het mogelijk om een compleet flight plan te uploaden, waarna het horloge alle benodigde informatie tijdens de Kompas met koers naar het doel. vlucht weergeeft. Niet onbelangrijk: dit pilotenspeeltje kan voor een redelijk prijs, zo rond de 400 euro, aangeschaft worden. Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Aerokurier 3/2014 Vertaling en bewerking: Rieteke van Luijt Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 7

8 Groot nieuws over de Kleine luchtvaart Stuur uw nieuws en persberichten naar: Peter F.A. van de Noort, Nieuwe Nederlandse fabriek bouwt Sirocco NG De nieuwe Nederlandse vliegtuigfabrikant ACLA uit Oegstgeest brengt de Next Generation Sirocco op de markt, in de nieuwe en weinig eisende 120 kg-klasse. Het vliegtuig wordt gepresenteerd als The ultimate Funplane. ACLA staat voor Aero Consult Light Aircraft. Enkele jaren geleden nam het Zuid-Hollandse bedrijf de matrijzen van de Sirocco over van Aeriane in het Belgische Gembloux. Op basis van dit ontwerp uit de jaren tachtig, waarvan meer dan 220 exemplaren zijn gebouwd, wordt nu de eenmotorige ACLA Sirocco NG-eenzitter gebouwd. De kruissnelheid van de Sirocco NG met zijn open cockpit (een gesloten cockpit is optioneel) is km/u en hij weegt leeg, maar inclusief parachute, 120 kg. Ready to fly kost hij ,- en als kit wordt dit vliegtuig geleverd vanaf ,-. Kijk voor meer info over dit Nederlandse product op Grenzeloos vliegen voor vliegtuigen tot 120 kg. Sinds jaar en dag loopt Duitsland voorop bij de ontwikkeling en bouw van zeer lichte vliegtuigen. Dat begon al in 1919, toen er in het verslagen Duitsland van na de Eerste Wereldoorlog geen vliegtuigen meer mochten worden gebouwd met motoren die meer vermogen konden leveren dan 35 pk. Dit leidde ertoe dat Duitsland in de jaren twintig en dertig marktleider werd bij de bouw van zweefvliegtuigen en lichte sportvliegtuigen, en dat daarna ook nog lang is gebleven. Maar op de grootste Europese beurs voor de General Aviation, de AERO 2014 in Friedrichshafen, werd dit jaar duidelijk dat de zeer kleine luchtvaart nu door producenten uit geheel Europa wordt omarmd. Voor vliegtuigen uit de nieuwe ultra lichte vliegtuigklasse met een maximaal leeggewicht van 120 kg, zijn er veel minder regels. Zo hoeven de piloten niet meer medisch te worden gekeurd. Opvallende vertegenwoordigers van deze zeer kleine en lichte vliegtuigen op de markt zijn (naast de Nederlandse Sirocco NG; zie elders in deze nieuwsrubriek) de Tsjechische Gramex Song, de Duitse Weller Uli en de Bulgaarse DAR Solo 120. De Song kan met diverse motoren van pk worden geleverd, waaronder een elektromotor. De Uli is in diverse varianten verkrijgbaar en de DAR Solo is deels gebouwd van aluminium en deels van composieten en heeft een 28 pk Hirth F33-motor. Meer informatie over deze vliegtuigen vindt u op en Vliegkamp voor kinderen bijna vol Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar bij de Vliegkampen voor kinderen van 10 t/m 18 jaar, die in juli en augustus op Lelystad- Airport worden georganiseerd. In vijf vlieglessen en krijgen de deelnemers echte vlieglessen onder begeleiding van een ervaren instructeur. Ook krijgen ze theorielessen en brengen ze bezoeken aan de Aviodrome, de Catalina en aan het vliegsimulatiebedrijf Simcenter waar ze in een professionele Boeing 737 Flight Simulator mogen vliegen. Na afloop van het vliegkamp ontvangen de kinderen een officieel logboek, als bewijs van het feit dat de eerste stappen naar een vliegbrevet zijn gezet. De Vliegkampen voor de jeugd worden georganiseerd door de vliegschool Zelf Vliegen i.s.m. de Luchtscouts Vliegveld Lelystad en vinden plaats van maandag t/m vrijdag juli en augustus. De kosten zijn 995,- all-in. Kijk voor meer info op www. vliegkamp-lelystad.nl of mail info@zelfvliegen.nl. Vliegtuig op elektriciteit: spanning in de luchtvaart! De beperking is nu nog de capaciteit van de accu, maar het tijdperk van elektrisch vliegen staat voor de deur! Opvallend veel fabrikanten zijn bezig met de ontwikkeling van lichte vliegtuigen met elektromotoren. Nu is het nog zo dat de accu na een vliegduur van een uur - een enkele fabrikant belooft al maximaal drie uur - geen vonkje meer geeft, maar daar komt snel verandering in Evektor uit Tsjechië is bezig om nieuwe elektromotoren met nieuwe lithiumaccu s en nieuwe vliegtuigen te combineren; een concept dat SportStar EPOS+ is gedoopt (foto s). Op de Duitse luchtvaartbeurs Aero 2014 was het veelbelovende prototype van dit stille, schone, zuinige en op termijn voordelige vliegtuig met een 100 pk-motor te zien. Op die AERO 2014 werden ook andere elektrische verrassingen getoond. De E- Volo VC200 Volocopter bijvoorbeeld, een helikopter die in september 2013 voor het eerst vloog met 18 elektrisch aangedreven rotoren en een capaciteit van twee mensen of 450 kg. Ook de eerste autogiro met een elektromotor was nieuw: de Duitse AutoGyro Cavalon. Kijk voor meer info over deze elektrische vliegtuigen op en 8 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

9 GA breidt uit op Lelystad, Teuge en Hoogeveen Gaat het nu echt zoveel beter met de economie of lijkt dat maar zo? Je zou denken dat het eerste het geval is, als je ziet hoeveel bedrijven uit de Nederlandse General Aviation bezig zijn met uitbreiding. Op Lelystad heeft vliegtuigonderhoudsbedrijf Dynamic Aviation zijn hangaar aanzienlijk vergroot en gemoderniseerd (foto s). Ook de bijna-buurman Flight-Simulatoroperator Simcenter heeft zijn vloeroppervlak verdubbeld om nu ook grote groepen te kunnen faciliteren, bijvoorbeeld voor CRM-trainingen (foto). Op Teuge wordt er voor de havendienst nieuwe behuizing gebouwd en op Hoogeveen is tenslotte een nieuwe hangaar in aanbouw voor de importeur van Pipistrel. Meer info o.a. op en Aero AT-3 gemoderniseerd De Poolse vliegtuigfabrikant Aero AT Sp. heeft zijn AT-3 met nieuwe Chinese investeringen gemoderniseerd. Walter Jankowski, CEO van Aero AT (foto), liet tijdens de beurs Aero 2014 in Friedrichshafen weten: Met de laatste versie, de AT-3 R100GLX, wordt een nieuwe Garmin glass cockpit geïntroduceerd en is het toestel volledig gecertificeerd voor night-vfr-vluchten. We hebben de cockpit volledig gemoderniseerd en daarmee blijft de AT-3 een bijzonder en vooruitstrevend vliegtuig. Het is de enige metalen LSA op de markt die net zo degelijk wordt gebouwd als zwaardere kisten, zoals de traditionele Cessna s en Pipers, namelijk met klinknagels in plaats van popnagels. Onze AT-3 is daarom veel robuuster en beter geschikt voor langdurig gebruik als school- en tourvliegtuig dan andere vliegtuigen in deze klasse. De importeur voor de Benelux van de Aero AT-3, Eddy Driessen van de Vliegschool Zelf Vliegen op Lelystad- Airport, heeft inmiddels zeven AT-3 s in Nederland en België verkocht en verwacht na deze modernisering nieuwe belangstelling voor de inmiddels beproefde AT-3, die sinds 2005 op de markt is. Meer weten? Vliegveld Twente snel open voor General Aviation In ons vorige nummer van All Clear waren nog optimistisch over de snelle heropening van Twente Airport voor de General Aviationen de grote luchtvaart en over de nieuwbouw van een terminal met verkeerstoren op het vliegveld. Maar helaas heeft de Area Development Twente (ADT), bestaande uit de gemeente en de provincie, op 10 juni bekend gemaakt dat het vrijwel zeker niet meer mogelijk zal zijn om nog voor de jaarwisseling passagiersvluchten vanaf Twente te realiseren. Dat komt vooral doordat de Europese Commissie niet voor 1 september kan aangeven of eventuele staatssteun voor de luchthaven is geoorloofd. Die harde eis had de gemeente Enschede aan de Europese Commissie gesteld. De ADT had zijn documenten ingediend bij de Europese Commissie, in verband met de staatssteuntoets voor Twente Airport. De Europese Commissie gaf daarop aan meer tijd nodig te hebben voor een analyse. De deadline die Provinciale Staten heeft gesteld om voor eind 2014 te gaan vliegen vanaf de luchthaven kon daardoor niet meer worden gehaald. Wilt u kijken of wonderen nog mogelijk zijn? Kijk dan op Cat-pilot for a day Op Lelystad-Airport wordt een imposant en bijzonder historisch vliegtuig door een enthousiaste groep vrijwilligers vliegend gehouden. De Catalina, een amfibievliegtuig van de Koninklijke Marine uit de Tweede Wereldoorlog, is regelmatig te zien op Nederlandse en Europese airshows. Harry van der Veen, vrijwillig PR-manager van de stichting Vrienden van de Catalina onthulde onlangs: We gaan met de Catalina heel bijzondere dingen doen en we hopen dat veel mensen dat met ons willen meemaken! Met ons Be a Sponsor Cat-pilot for a day programma willen we alle brevethouders - met welk vliegbrevet dan ook - in staat stellen om voor een sponsorbedrag van maar 995,- zelf achter de stuurknuppel te kruipen en twee landingen op het water te maken. En aan bedrijven die als sponsor willen deelnemen, bieden we custom-made pakketten aan tegenprestaties. Ook stellen we sinds kort de Catalina aan onze donateurs beschikbaar voor asverstrooiingen. Kijk op voor meer info of naar info@catalina-pby.nl (en word vooral ook donateur!). Een glimmend museum Het gloednieuwe Nationaal Militair Museum, dat tegen het eind van dit jaar in Soesterberg wordt geopend, heeft ervoor gekozen om zijn gehele collectie met A-Glaze te laten behandelen, waardoor de nieuwe tentoonstelling er shiny zal uitzien. A-Glaze is een reinigend polimeer-middel dat een chemische verbinding aangaat met de huid van het vliegtuig, waardoor deze niet alleen meer gaat glimmen, maar ook gladder wordt en eenvoudiger kan worden schoongehouden. De luchtvaartmaatschappij ArkeFly en vele eigenaren van vliegtuigen uit de Nederlandse General Aviation hebben er inmiddels voor gekozen om hun vliegtuig met A-Glaze te behandelen en er zijn berichten van operators dat vliegtuigen dankzij de gladdere huid met A-Glaze veel minder brandstof verbruiken en tot wel 8 % sneller vliegen met hetzelfde motorvermogen. Meer weten? Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 9

10 Zuid-Amerikaanse praktijklessen (19) Te veel sneeuw en te veel water Op een bewolkte dag steeg ik op van Schiphol met een volle Cessna 172. Drie passagiers: de beroemde Henk van Rooyen (f.l.a.p.), welbekend in dit blad, met zijn ouders die achterin zaten. Route: Schiphol-Spijkerboor (SPY) en dan zo snel mogelijk richting noord de TMA uit. Eenmaal vrij, voorbij Alkmaar, klom ik meteen naar FL 55 om net boven de wolken VFR te blijven. Een prachtig uitzicht, mijn passagiers genoten met volle teugen, onder ons was alles wit met hier een daar een uitpuilende cumulus. Maar na 5 minuten werden die cumuli-torens hoger en moest ik steeds van koers veranderen om op de toegestane hoogte te blijven én VFR. Ik ging ervan uit dat we bij Texel, dat was onze bestemming, wel weer omlaag konden zonder één wolk aan te raken. Dat zou echter anders aflopen. We hadden toen nog geen GPS etc., alleen VOR en ADF. Water in Nederland Vol zelfvertrouwen (maar van binnen toch wel met twijfels over mijn gevlogen zigzag koers om die cumuli heen) vertelde ik mijn passagiers dat we weldra door een gat in de wolken zouden dalen en Texel voor ons zouden zien liggen. Niet helemaal Dat gat kwam niet en na een tijdje wist ik dat we dat gat dan maar zelf moesten gaan maken. Via de DME, die toen nog wel wat aangaf wist ik dat we ongeveer voorbij Den Helder waren en naar beneden moesten. Dus, hup naar beneden in een solide IFR descent, wat voor mij toen wel spannend was gezien mijn weinige ervaring met IFR vliegen. Ik was in opleiding voor mijn CPL, maar toch wel hoodtime maar weinig actual. Dus in rechte lijn, keurig 500 ft/min op de VSI van FL55 naar VFR hoogte (hoe hoog zat het daar?) nadat ik de hoogtemeter op de Texel QNH had gezet, die ik intussen had gemeld dat ik eraan kwam met 5 minuten, hoewel niet via Den Oever, de normale entry. Texel gaf aan dat boven het vliegveld een 6/8 wolkendek zat op 1500 ft. Ah, dacht ik, dat zit goed. Intussen vloog ik nog steeds in descent en na 7 minuten vertelde ik trots mijn pax dat we nu snel het schone eiland Texel voor ons zouden zien en zouden gaan landen ft: solide IFR, 1400, 1300, bij 1200 ft zagen we flarden voorbij komen en op 1000 ft was er geen wolk meer te zien, maar ook geen vliegveld, geen eiland, alleen maar water! Leg dat maar eens uit, eh, mensen het Marsdiep is wat breder dan ik dacht, nee dat werkt niet. Ik wist het ik zit helemaal fout. Geen baken te ontvangen, alleen maar Texel Radar zoals Ed het toen noemde, maar die hoorde mij niet op zijn scherm. Wat nu: zit ik boven de Waddenzee of boven de Noordzee? Ik ging terug in mijn gedachten en herinnerde mij de vele koerswijzigingen, die veelal west waren. Dus Noordzee. Toen meteen maar gedraaid naar 070. Mijn uitleg bagger! Mijn passagiers grote vraagtekens in hun ogen. Texel radio: waar zit je? Eh, ik ben in een Northsea Approach en kom eraan. Mijn ETA eh... binnen 6 minuten. Dat waren lange minuten. Toen dit mooie eiland eindelijk in zicht kwam, was het snel gebeurd allemaal en zaten we na een mooie touchdown ( je moet toch iets goed doen ) binnen 5 minuten aan de koffie. Later vroeg Ed mij wel, waar ik nou toch bleef: Ik wilde mijn passagiers nog iets van de Noordzee laten zien! Ja, ja hij begreep het wel. Water in Colombia Wat kon het daar regenen met die enorme tropische buien die alles in een mum van tijd blank zetten en een rustige rivier binnen enkele minuten in een kolkende massa konden veranderen. Ik vloog in de Cessna 180 STOL HK-850-P met één passagier tijdens een kort 5 minuten durend vluchtje van Heilige Petrus naar Heilige Jozef, maar in het Spaans klinkt dat gewoon beter: van San Pedro naar San José. Wat niet beter was, was het weer. Het had net ongelooflijk geregend in San José. Ik moest daar 1 passagier achterlaten en drie ophalen. Ik kom boven de strip aan en hou de strip tussen een waterig zonnetje en mijn toestel. Dat was een foefje om te zon te laten weerkaatsen via mogelijk staand water op de strip. Het was een grote weerkaatsing van wat op een rivier leek. Tja, wat moet ik? Nu zou ik het wel weten! Toen door weinig ervaring (daar heb je t weer: toch maar ns uit proberen) toch maar besloten te landen! Stom! Ik had wel de tegenwoordigheid van (een beetje) geest om mijn enige passagier achterin het toestel te laten zitten, want ik wist dat het niet normaal zou worden deze landing. Ik besloot ook om full stall aan te vliegen, dus veel power, wrong side of the power curve, full flaps en 40 mph ongeveer, want je vloog dan niet meer op speed maar op het geluid van de stallhorn (type baby toeter). Met een grote blast, weinig snelheid en hoge neusstand zette ik mijn Cessna in het water. Wat een klap! Dit was harder dan beton, leek het wel. Het water vloog tot over de vleugel, de staart kwam omhoog, die ik overigens vol naar achteren had getrokken in touchdown, en we stond zeer snel stil, nog steeds met de vette kant naar onderen! Oef, dit was op een haartje na 10 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

11 fataal geworden! Taxiën ging wel een beetje, maar door het vele water, was er weinig te zien, door de toch al hoge neus van de 180. Ik heb ruim twee uur moeten wachten tot het water weg was en na koffie met een bord plátano (kookbananen) kon ik net voor de volgende bui wegkomen, met mijn passagiers. Wat een les! Gelukkig zonder ernstige consequenties! Sneeuw Toen ik nog van Schiphol vloog, kwam ik op een dag terug tijdens een hevige sneeuwbui. Ad Vercruijsse- Ik vloog met mijn vriendin in een oude Cessna 150. En de bui zat precies boven Schiphol, maar ik vloog keurig VFR, niets aan de hand. Tot ik op long final toch nog in de bui terecht kwam. Dat is de enige keer dat Schiphol Tower mij in het Nederlands aansprak: hé Victor Simon Dirk ( VSD) zie je het nog een beetje? Mijn antwoord: Ja, een beetje. Nou dat was ruim genomen, want op 100 ft zag ik nog net iets van de grond en van baan 06. Het landen ging verder goed. Wat minder leuk was toen ik op een dag met de PH-SNO (toevallig?), een oude 172 uit 1963, met een mooie 6 cilinder Rolls Royce motor, ook weer met vriendin van Texel kwam om terug te vliegen naar Hilversum. Echter een grote V met sneeuw lag over het land: van Bergen via Schiphol over Spakenburg naar Harderwijk was het een grote bui vanuit het Zuiden. Noord daarvan: prachtig weer. Bij Ermelo zat ik al op 300 ft boven de A28, toch eigenwijs doorvliegen naar Amersfoort. Vlakbij Hoevelaken wist ik: ik moet naar het westen, want anders krijg ik gedoe met Soesterberg. Dus heel voorzichtig een bocht naar rechts gedraaid nog steeds met een beetje grondzicht, veel sneeuw en een stille vriendin die de krantenkoppen al voor zich zag: Onervaren piloot in fatale crash. Bij Spakenburg kwamen we eruit na een zeer witte ervaring met een zeer natte rug! Vliegveld Hilversum was keurig bedekt met zeker 12 cm sneeuw en mijn landing was erg zacht. Met al deze ervaringen ben ik erg dankbaar dat ik nog leef. Maar je moet er wel van leren! Anders gaat het een keer fout. Verhaal 1: Ik had gewoon VFR moeten blijven onder de bewolking, dat had prima gekund, maar ik wilde showen en lekker hoog vliegen. Verhaal 2: Niet landen, terug vliegen. Het was tenslotte maar 5 minuten, maar al was het langer geweest: dit was erg link en had grote schade en verwondingen kunnen veroorzaken. Het was het niet waard. Verhaal 3: Uitwijken naar Lelystad of zo. Of gewoon terug. Geen spanning opbouwen. Desnoods ergens overnachten. Kostbare lessen die ik nu met jullie deel zodat je te allen tijde veiligheid in het vaandel houdt en geen stommiteiten pleegt zoals ik toen. Jan J. Zwart Naschrift: Tja, dat was me het vluchtje wel Het was 2 oktober 1976 en we vlogen met de PH-MIP vanaf Schiphol-Oost. Jan huurde de kist van de vliegclub Schiphol, die vanuit Hangar 7 opereerde. Briefing vooraf en achteraf in de gezellige bar waar Irene iedereen met lieverd of schat aansprak. Ik regelde al enige tijd de aanvoer van passagiers voor Jan met mijzelf natuurlijk in de rechterstoel. Deze keer had ik mijn ouders zo ver gekregen dat ze mee gingen om koffie te drinken op Texel. Het was hun luchtdoop. Het was ook de eerste keer dat ik boven de wolken vloog in zo n klein kistje en inderdaad we keken onze ogen uit. Helderwitte, zachte, donzige wolken tot zover het oog reikte. Toen we daar doorheen moesten kneep ik m wel een beetje. Het duurde maar en het duurde maar. En het vliegen in zo n melkfles vond ik (toen) maar drie keer niks. Eindelijk kwamen we onder het donzen (Texeler) dekbed uit en al wat we zagen: water. Het liep allemaal goed af zoals u hebt kunnen lezen in het relaas van Jan. Mijn vader en moeder hadden het véél te druk met het verwerken van alle nieuwe indrukken om te beseffen dat het niet helemaal goed ging. En zelf heb ik aan deze vlucht ook geen enge dromen overgehouden. Integendeel. HvR meer vacatures: Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 11

12 De magische magneet Foto: Emmanuel Perez Luxemburg De ijzige stilte wordt verbroken door het aanzwellend geluid van de vier Aviadvigatel PS motoren die de langzaam vliegende Ilyushin 76 in de lucht houden. Het toestel vliegt tegen de stallspeed van 300 km/uur (162 knots) als de hydraulische achterkleppen zich openen en er plotseling felgekleurde parachutes zijn te zien. Een jaarlijks terugkerend fenomeen op een slordige 40 kilometer afstand van de Noordpool. De kwartiermakers van een telkens nieuw aan te leggen vliegveld op het eeuwige ijs. Als de mannen op het ijs staan, draait het toestel opnieuw in en tijdens deze run worden twee bulldozers, brandstof, tenten, gereedschap en eten afgeworpen. Het is eind maart en 40 graden onder nul. Elk jaar opnieuw zorgt de Russische Geographic Society ervoor dat er een landingsbaan wordt aangelegd, die als springplank moet dienen om -relatief eenvoudig- de dat ze niet meer aan de praat zijn te krijgen als ze eenmaal zijn uitgezet. Kort daarop vertrekt het toestel weer naar het 950 kilometer zuidelijker gelegen Longyearbyen om de eerste toeristen op te halen. Er kan stevig worden doorgewerkt omdat het 24 uur per dag licht is. Inmiddels zijn ook de twee oranje-blauwe Mi8 helikopters van Aerogeo aangekomen, de RA en de RA Ze zullen niet alleen standby staan bij eventuele calamiteiten, maar ook zullen ze luie toeristen Noordpool te bereiken. De werkers van het eerste uur gaan de sneeuw, die tot een pak van meer dan een meter is aangegroeid, te lijf met de bulldozers om daarna het ijs met kettingzagen te bewerken om een egale landingsbaan te krijgen. Een ijzige runway die straks de 52 stoelen tellende Antonov 74 van 30 ton moet dragen. Er is haast geboden want het ijs zal door de oplopende temperatuur na drie weken niet meer geschikt zijn om als landingsbaan te fungeren. De Antonov zal zo n 500 toeristen uit 15 verschillende landen vanaf het vliegveld van de meest noordelijk gelegen stad ter wereld Longyearbyen op Spitsbergen naar de nieuw aangelegde vliegstrip brengen. Maar vlucht nummer één van de Antonov AN-74TK-100 met registratie RA zal eerst meer personeel en meer materieel op het ijs zetten. Naast het vliegveld zal er een hotel (verwarmde tenten met ieder 12 slaapplaatsen), een ziekenhuis en een tankstation verrijzen. Als het groene licht voor de eerste vlucht naar Icecamp Barneo wordt gegeven, gaan er naast de 48 man personeel, waarvan de meesten al voor de 10e keer de reis maken, ook de keukenuitrusting, TV s, tafels, bedden, generatoren en toiletten mee. De eerste keer is altijd tenenkrommend. Houdt het één meter dikke ijs de 30 ton zware Antonov? Alles gaat goed, mensen en materieel worden uitgeladen terwijl de twee motoren van het toestel blijven draaien. Er is een grote kans vervoeren van Barneo naar de Noordpool. De Antonov brengt de eerste groep ontdekkingsreizigers. De luie toeristen bestaan deze keer uit een groep Japanners, die één nacht in het hotel zullen verblijven en per helikopter naar de Noordpool worden gebracht. Het zijn vooral dames die zich verkneukelen dat ze tijdens het volgende verjaarsfeestje kunnen vertellen dat ze op de Noordpool hebben gestaan en gedanst. Ze leggen er het lieve sommetje van 12 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

13 30.000,00 (!) voor neer. Maar wie verre reizen doet kan veel verhalen. Het hotel is niet heel goed geoutilleerd; er is bijvoorbeeld geen warm stromend water. Douchen of een bad nemen is er niet bij. Je insmeren met wat koude sneeuw en daarna snel afdrogen en de warmte in is de enige optie. Het hoort er allemaal bij. Naast de Japanse toeristen zijn er ook acht Engelsen aangekomen. Mannen die geld proberen in te zamelen voor een kindergezondheidscentrum. Ze hebben al ervaren dat het organiseren van de zoveelste marathon in hun thuisland niet genoeg geld in het laatje brengt, een trektocht van 100 kilometer naar de Noordpool spreekt meer tot de verbeelding en genereert inderdaad meer geld. Ze vertrekken op ski s, ieder met een slee waarop tenten en proviand om in zeven dagen de Pool te bereiken. Het is afzien, vooral omdat de meeste mannen nog nooit op ski s hebben gestaan. Er is dagelijks contact met de basis Barneo en het is een geruststellend idee dat er twee heli s klaarstaan. Als het weer omslaat en de blauwe lucht door een dikke mistdeken aan het zicht wordt onttrokken zitten de mannen niet alleen dicht opeengepakt in hun slaap-, maar ook in de piepzak omdat nu ook de heli s niet de lucht in kunnen. Gelukkig klaart het op en kunnen de mannen hun weg vervolgen. Moeilijkheidsgraad is ook dat de Pool wel op dezelfde plaats blijft, maar dat het ijs steeds in beweging is. Zo verschuift ijskamp Barneo bijvoorbeeld een paar kilometer per dag! De mannen zijn blij als ze bovenop de wereld staan. Er wordt champagne geschonken, gemixt met wodka. Waarschijnlijk tégen het bevriezen van de cocktail De weg terug wordt gelukkig per helikopter afgelegd. Hoewel het aanbod van Noordpoolvorsers vooral bestaat uit toeristen met een welgevulde beurs, zijn er ook onderzoekers die dankbaar gebruik maken van de jaarlijkse ijsnederzetting. Ze kunnen op een vrij gemakkelijke manier metingen verrichten en gebruiken de kleine maand dat Barneo bestaat om zich wetenschappelijk uit te leven in de vijandige, witte wereld. Tussen de volgende vlucht met toeristen bevindt zich een 20-jarige Amerikaan, die de Pool per parachute wil bereiken, na een korte vrije val. Een van de helikopters zal als springplatform dienen. Voor de veiligheid springen twee Russen met hem mee vanaf 8000 ft om op exact de halve hoogte hun parachutes te openen. Er wordt een record gebroken en er is nieuwe kopij voor het Guinness Book of World Records. Er worden steeds nieuwe activiteiten bedacht voor de dappere toerist. Zo kan er ook worden gegolfd maar dan met oranje gekleurde balletjes, omdat de witte niet meer terug te vinden zijn in de witte wereld. Ook is het mogelijk om elkaar het ja-woord te geven op de Noordpool; het is natuurlijk wel zaak om dan een geestelijke en/of een ambtenaar van de burgerlijke stand mee te nemen. Na ruim drie weken operationeel te zijn geweest maken de Russen zich zorgen over de gesteldheid van de runway. Het ijs kraakt en langs de rand van de baan is het ijs al in beweging. Het wordt tijd om te vertrekken en de natuur haar gang te laten gaan. Na de laatste vlucht van de Antonov en het vertrek van de Mi8 s keert de rust weder en is er naast een hongerige ijsbeer geen levend wezen meer te zien. Als de informatie in dit artikel u bekend voorkomt, dan hebt u waarschijnlijk net als ik met grote ogen en ingehouden adem op het puntje van uw stoel gekeken naar de documentaire Destination North Pole op Discovery Channel ) Henk van Rooyen f.l.a.p. HANDIGE LINKS KNVvL - Afdeling gemotoriseerd vliegen: - KNVvL hoofdsite: - Europe Air Sports: Vluchtvoorbereiding: - Diverse links: - Weerbericht: (inloggen met KNVvL lidmaatschapsnummer en achternaam in HOOFD- LETTERS) - Buienradar: - AIP, AIC s: - Vliegplannen en NOTAM s: - Duitse DFS VFRe bulletin: Luchtvaartautoriteiten en verkeersleidingsorganisaties - Inspectie Verkeer en Waterstaat: - Luchtverkeersleiding Nederland: Agentschap Telecom: - Europese luchtvaartautoriteit: - Duitse Luftfahrt-Bundesamt: - Duitse nationale luchtvaartautoriteit: - Belgische nationale luchtvaartautoriteit: - Belgische luchtverkeersleiding: Vliegveiligheid Light sport aircraft (LSA) - FAA LSA pagina: aircraft/gen_av/light_sport - EAA LSA: - Light aircraft association: Microlight aircraft - European Microlight Federation: - Belgische ULM federatie: - British MLA association: - Deutscher Aero Club, Luftsportgerateburo: - Deutsche Ultraleichtflugverband: - Rotax SB s, SI s, SL s en andere documentatie: Kijk op voor een nog uitgebreider overzicht van links Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 13

14 Morgenrood... Morgenrood, water in de sloot In vroeger tijden leefde het grootste deel van de mensen buiten, van het land. De seizoenen en het weer speelden een belangrijke rol in hun bestaan, het levensritme werd er grotendeels door het weer bepaald. Het KNMI en Meteoconsult bestonden nog niet, er was dus geen weerbericht om te bepalen of het hooi van het land moest omdat het die avond gaat regenen. Zonder radio- of tv weerbericht, zonder vette gadget met een snelle app, wisten die boeren vaak precies of er een weersverslechtering aan kwam. Maar hoe deden die gasten dat dan, waar haalden zij hun informatie vandaan? Het antwoord is simpel: de boeren keken naar veranderingen in het gedrag van dieren en veranderingen in de atmosfeer. Die veranderingen zijn redelijk goede voorspellers voor de weersverandering in de komende uren. Door het buitenleven leerde men al doende de veranderingen te herkennen en die kennis werd vaak in spreuken door gegeven. Door het gebruik van de moderne technieken en de afname van de weersafhankelijkheid in ons dagelijks leven zijn de weerspreuken in onbruik geraakt. Af en toe hoor ik er nog wel eens een, maar dan is het meer lollig bedoeld zoals: Regent het in mei, dan is april voorbij! Er wordt tegenwoordig nogal lacherig over deze spreuken gedaan, maar de huidige kennis in de meteorologie stelt ons in staat om sommige spreuken wetenschappelijk te verklaren. Als voorbeeld noem ik de spreuk: Morgenrood, water in de sloot. Deze spreuk geeft het fenomeen van lichtbrekingseffect van de ochtendzon door de waterdruppels van de Cirrostratusbewolking. De druppels werken als een prisma die het witte zonlicht verstrooit, waardoor de lucht rood kleurt. Meestal kondigt Cirrostratus bewolking de nadering van een warmtefront aan waarbij het meestal gaat regenen. Kijken naar wolken Het kijken naar wolken om daar het weer voor de komende uren uit te voorspellen is niet moeilijk. Een paar eenvoudige tips helpen je al een end op weg. Als ik naar de wolk kijk zoek ik eerst een vast punt, bijvoorbeeld een top van een boom of de punt van een dak. Eerst kijk ik hoe de wolken bewegen ten opzichte van het vaste punt. Soms lijken lage wolken sneller te gaan dan hoge wolken. Meestal is het in werkelijkheid andersom maar omdat de lage wolken dichterbij zijn lijken ze zich sneller te verplaatsen. Met het vliegen is het net zo, hoe dichter je bij de grond komt hoe sneller je lijkt te vliegen. Het komt ook voor dat hogere wolken een andere stroomrichting hebben dan middelhoge of lage wolken. Vervolgens kijk ik een kwartier tot een half uur later nog eens bewust naar de ontwikkeling van de wolken. Wordt het dikker of trekt het op, veranderen ze van vorm of blijft het hetzelfde. Een paar wolken typen houd ik extra in de gaten, dat zijn belangrijke boodschappers maar daarover later meer. Ontwikkeling van de meteorologie Het KNMI is in 1854 opgericht door Buys Ballot, de meteoroloog die internationaal bekend werd door zijn natuurkundige Wet van Buys Ballot. Sinds halverwege de negentiende eeuw bestaat er een officieel meetnet waar het weer continu wordt gemeten. Die gegevens worden tegenwoordig verwerkt in computermodellen die het weer vele dagen vooruit redelijk betrouwbaar kunnen voorspellen. Het weer wordt echter al veel langer systematisch in de gaten gehouden. De eerste optekeningen van het weer in reeksen door de jaren heen zijn afkomstig van scheepsjournaals. De waterbouwkundige Nicolaus Cruquius was in 1706 de eerste in ons land en een van de eerste in de wereld die begon met systematische waarnemingen. Veel historische of antieke meetreeksen zijn inmiddels onderzocht en gedigitaliseerd zodat de gegevens gebruikt kunnen worden voor onderzoek naar de veranderingen in het klimaat. Op dit moment loopt er een onderzoek waarbij weerwaarnemingen uit scheepsjournaals worden gebruikt om klimaatvergelijkingen te maken van voor en na intrede van de industriële ontwikkeling. Geheugen opfrissen Er lopen in deltaland zeer ervaren weersvoorspellers rond, velen hebben een enorme meteorologische kennis en zijn zeer bedreven in het voorspellen van het weer in de komende uren. Toch wil ik het ontstaan van wolken nog even kort toelichten voor diegenen met het hoe was het ook alweer gevoel. Een wolk is een bewijs dat er water zit in de lucht om ons heen. Zelfs op een kristalheldere dag is de stralend knalblauwe lucht nooit helemaal droog. Dat is makkelijk te bewijzen met een zeer simpel experiment op het terras. Bestel een fles bier uit de koelkast, giet het biertje in een droog glas en je zult zien hoe snel er waterdruppels op de buitenkant van het glas ontstaan. Als je denkt dat het glas lek is, heb je al teveel biertjes op, dan wordt het tijd om af te nokken. Het water kan dus alleen uit de omringende lucht komen. Het water was eerst in gasvorm (waterdamp) in de lucht aanwezig. Dit gas is gecondenseerd in waterdruppels op het afgekoelde glas. Warme lucht kan veel meer waterdamp bevatten dan koude lucht. De lucht om het bierglas koelt af, raakt verzadigd en moet dan het water kwijt, dit lukt het makkelijkst op vaste stof, op het glas. We hebben met ons geslaagde experiment bewezen dat afkoeling leidt tot condensatie van waterdamp, er ontstaan waterdruppels. Hoogtijd om het experiment te eindigen met een beloning, het legen van het glas, proost. Convectie Opglijding Opstuwing 14 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

15 Wolken ontstaan dus door afkoeling van de lucht, die afkoeling ontstaat meestal doordat de lucht opstijgt. Hoe hoger je komt, hoe minder lucht er zich boven je bevindt en op je drukt. Op zeeniveau weegt een kubieke meter lucht 1,293 kilogram, op meter is dat nog maar de helft, hierdoor is de luchtdruk afgenomen en koelt het af met het toenemen van de hoogte. Je kunt makkelijk uitvinden dat lucht van hogere druk warmer is dan lucht met een lagere druk, voel maar eens aan de slang van een fietspomp als je een band oppompt. Door het pompen worden er meer luchtdeeltjes in de slang gedrukt. De band wordt maar een heel klein beetje groter, er zitten dus meer deeltjes in dezelfde ruimte als voor het pompen. Daardoor botsen de moleculen vaker tegen elkaar en ontstaat er wrijvingswarmte. Op een zekere hoogte is de luchtdruk teveel afgenomen, er zitten minder luchtdeeltjes in een kubieke meter lucht, het kan niet langer al het water in gasvorm vasthouden. Dit punt is het dauwpunt, op die hoogte vormen de gecondenseerde waterdruppeltjes een wolk. De drie belangrijkste oorzaken van opstijgen van lucht zijn convectie (thermiek), opglijden en turbulentie. Wolken kunnen ook oplossen, de twee processen die daarvoor zorgen zijn afzwakking van het wolkenvormingsproces zoals het vallen van de avond waardoor de thermiek stopt omdat de zon het aardoppervlak niet meer verwarmt, en de vorming van een hogedrukgebied. Voorspellende kracht van wolken De spreuk van het morgenrood is een mooi voorbeeld van de voorspellende waarde van wolken. In dit geval is er dus sprake van Cirrus fibratus cirrostratusbewolking, de eerste tekenen van een warmtefront. Warme vochtige lucht wordt schuin over de koude lucht heen omhoog gedrukt. De eerste hoge warme lucht wordt boven het dauwpunt gedrukt waardoor er cirrusbewolking ontstaat. Zie je de bewolking zoals op de cirrostratus foto, zegt dat nog niet of er wel of geen slecht weer aan komt, dat is afhankelijk van de kracht van het warmtefront. Om wat over de weersontwikkelingen te kunnen zeggen moet je de wolkenontwikkeling een tijdje volgen. Blijven deze windveren in de komende uren net zo dik als nu, dan blijft het mooi weer. Het warmtefront is een zwak front en het zal niet gaan regenen. In het geval van toenemende cirrusbewolking zal thermiekvorming afnemen. Opglijding Verandert in de loop van de tijd de dunne streepbewolking in een aaneengesloten hoge sluierbewolking, komt er met grote zekerheid een weersverslechtering aan. Hoe sterker het front, des te sneller gaat deze verandering en zal er een regenfront over komen. Cirrostratus nebulosus Kom je s morgens buiten en je ziet cirrostratus waar de zon nog wel doorheen komt, dan zie je meestal een kring om de zon, een Halo. Soms is er helemaal geen bewolking te zien en verraadt de halo de aanwezigheid van de cirrostratus nebulosos. Meestal neemt de verdikking van de bewolking in de komende uren toe, cirrostratus wordt dan altostratus. De zon zal steeds verder verdwijnen totdat de bewolking zo dik wordt dat ie niet meer te zien is. We zijn er nu zeker van dat er sprake is van opglijding. Uiteindelijk kan deze wolkenontwikkeling doorgaan totdat er nimbostratus ontstaat en hebben we regen. De vleugel ligt als het goed is allang goed droog opgeborgen, maar niet getreurd, na elke druppel die valt op de wei, is de volgende vlucht weer dichterbij. Convectie Ik hoop dat iedereen in deltaland weet dat cumuluswolken ontstaan door convectie. Het aardoppervlak wordt verwarmd door Cirrostratus de zon, er ontstaan bij de grond luchtpakketten die veel warmer zijn dan de lucht erboven. Deze warme lucht zet uit waardoor het lichter wordt dan de kouder lucht net boven de warme luchtlaag en opstijgt. Passeert deze warme lucht het dauwpunt op zekere hoogte, dan is de cumuluswolk geboren. Dit is de tijd om de vlieger te pakken en deze thermiekmotor te zoeken. Cumulus wolken zijn er in vier soorten waarvan er zich drie verticaal ontwikkelen en een goede indicatie zijn voor opstijgende lucht, hier is thermiek te vinden. De cumulus humilis is de beginvorm van de cumulus familie en is minder dan 1000 meter hoog. Deze wolk is minder hoog dan dat hij breed is, je ziet een afgeplatte driehoekige wolk. Je kunt er vanuit gaan dat de eerstkomende uren prima gevlogen kan worden, het zal nog wel een tijd mooi weer blijven. De cumulus mediorcis is tussen de 1000 en de 2000 meter hoog en is Cirrostratus nebulosus te herkennen als een gelijkzijdige driehoek. Nog steeds super weer om te vliegen, maar houd de komende tijd de ontwikkeling in de gaten. Groeien deze wolken niet te sterk, dan blijft het prima weer. Groeien ze door, dan ontstaat de cumulus congestus. Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 15

16 Cumulus humilis Deze wolk groeit uit tot ver boven de 2000 meter, dit is het gevolg van sterk stijgende luchtpakketten, sterke thermiek. De wolk is hoger dan dat hij breed is, soms zie je er een lensvormig kapje op, we hebben dan te maken met een cumulus congestus pileus. Bij deze grote wolken moeten we toch op gaan passen, de opstijgende krachten zijn enorm en daardoor levensgevaarlijk. Vliegen is nog prima te doen, maar blijf wel bij de congestus uit de buurt. Alle drie deze wolken zijn te herkennen aan de min of meer vlakke onderkant en aan de scherpe bollige randen, het zijn bloemkolen die met een vlieger geoogst moeten worden. De laatste cumulussoort is de cumulus fractus. Het zijn uiteengescheurde cumuluswolken, er is dus sprake van thermiek. In Nederland wordt deze cumulusvorm meestal door harde vlagerige wind veroorzaakt, het is dus maar de vraag of er gevlogen kan worden. In de bergen zie je deze wolken ontstaan Cumulus congestus pileus door de lijwervels van bergen, de lucht stijgt op langs de berghelling, vormt op zekere hoogte cumuluswolken, valt rollend over de top heen en trekt de cumuluswolken uit elkaar in fractuswolken. Niet echt handig om naar die wasmachine te sturen. Dan is er nog de cumulonimbuswolk, deze indrukwekkende wolk kan wel dertien kilometer hoog worden en kan begonnen zijn als een cumulus humulis. Doordat op die hoogte de wolk niet verder kan stijgen en de wolk door de kou uit ijskristallen bestaat, herken je deze wolk aan de breeduitwaaierende kap die geen bloemkoolstructuur meer heeft. Door de tropopauze inversie is de bovenkant afgeplat, het aambeeld. De volledige naam van deze wolk is columbonimbus capitulatus incus. Zie je deze wolken jouw kant opkomen... inpakken en wegwezen. Deze wolken bevatten enorm sterke stijgwinden, de hoogst gemeten snelheid is 250 kilometer per uur. Als je daarin terecht komt met je vlieger overleef je het niet, je wordt kilometers omhoog gesleurd totdat je door zuurstofgebrek zal overlijden. In de loop der jaren zijn er op deze manier een aantal deltapiloten om het leven gekomen. Cumulonimbuswolken kunnen enorme schade veroorzaken. Een onweersbui op 12 juli 1984 in München veroorzaakte enorm noodweer. Hagelstenen van 300 gram die met een snelheid van 200 kilometer naar beneden vielen, stortbuien van 30 liter per vierkante meter, en windsnelheden van meer dan 100 kilometer per uur veroorzaakten een schade van 1,5 miljard euro. Behalve de ellende die direct uit deze wolken valt, kunnen ze veel schade in de wijde omgeving veroorzaken. Door de neerslag die naar beneden valt ontstaan er zeer krachtige valwinden, zodra een valwind de grond bereikt verspreiden ze zich naar alle kanten kilometers verder over de grond. Je kunt je dit effect het beste voorstellen als je een emmer water leeg giet op de straat, je zult zien dat het water naar alle kanten weg stroomt. Hoe dichter bij de valstroom hoe hoger de snelheid over de grond. De valwinden van de cumulonimbus zullen, net zoals het water uit de emmer, vanaf de kern naar buiten in snelheid afnemen. Het effect van de valwinden is bij elke bui waarneembaar. Komt er een bui jou richting uit, zie je de neerslag eronder, is het zaak om je vlieger en andere zaken te zekeren, platleggen of in te pakken. Komt er een cumulonimbus van het formaat München jou kant op, ga nog even na of je autoverzekering hagelschade dekt. Zo niet, en je hebt het geluk dat de ruiten er nog in zitten, zal je de komende tijd in een poffertjespan rond moeten rijden. Cumulus mediorcis Enkele bijzondere boodschappers Altocumulus castellanus Meestal is deze wolkenvorm in de ochtend te zien. Over het algemeen zie je een langgerekte wolkenbank waaruit stapelwolkjes omhoog komen als torentjes of beter kantelen van een kasteel. De oorzaak is een naderend koufront, maar hier is iets bijzonders aan de hand. Normaal schuift de koude lucht in een wig vorm onder de warme lucht. Castellani worden alleen gevormd in de weinig voorkomende omstandigheid dat de koude lucht op grote hoogte sneller vooruit gaat dan op land niveau. De Columbonimbus capitulatus incus 16 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

17 koude lucht valt als het ware over de warme lucht heen, waardoor de warme luchtlaag als een soort vloerverwarming gaat werken en convectie veroorzaakt. De castellani in de vroege ochtend zijn zeer betrouwbare Altocumulus castellanus weersvoorspellers, je kunt er honderd procent zeker van zijn dat er onweer komt, ook al komt dat pas vaak in de avond. Altocumulus lenticularis De lenticulariswolk of lensvormige wolk is regelmatig boven de Alpen te zien, een enkele keer zijn ze boven Nederland te zien. Deze wolken zijn een teken dat er een krachtige Föhnwind over de bergruggen waait. Föhnwind is warme vochtige Middellandse zeelucht die door de wervels van een lagedrukgebied naar het noorden tegen de Alpenruggen aangedrukt wordt. De wind moet door de bergruggen omhoog, maar Altocumulus lenticularis door de tropopauze inversie, de bovenkant van de tropopauze, kan de bovenkant van de luchtstroming niet verder stijgen. De luchtlaag wordt dus in elkaar gedrukt waardoor de windsnelheid behoorlijk toe kan nemen. Tegen de berghelling ontstaat de opstuwingsbewolking, de stratocumulus. De hogere luchtlagen worden ook opgetild en komen zo boven het dauwpunt waardoor er bewolking ontstaat. De typische lensvorm wordt veroorzaakt door de enorme luchtsnelheden in de bovenste luchtlaag. Vlak achter de bergkam kan de luchtstroom weer uitzakken zodat de wolk weer onder het dauwpunt komt en weer oplost. De lucht heeft massa, het effect van massatraagheid zorgt voor een golfbeweging achter de bergrug waardoor de lucht soms nog een of meerdere keren boven het dauwpunt uitgetild wordt en een rij van lenticulariswolken achter elkaar ontstaat. De lenticularis kan in Nederland in uitzonderlijke condities boven de kust ontstaan. Er is koude lucht boven het land, er komt warme vochtige lucht met een grote snelheid vanuit zee. De warme lucht glijdt op tegen de koude lucht, door de hoge luchtsnelheid ontstaat hier hetzelfde effect als bij de bergrug en wordt de lucht samengedrukt. Ook hier worden met hoge snelheid hoge vochtige luchtlagen boven het dauwpunt geperst. Het verschil is hier dat de samengeperste lucht niet na de bergrug af kan glijden, waardoor er geen golfbeweging ontstaat, we zien hier dus geen rij met lenticulariswolken. Als we een lenticularis zien weten we zeker dat er harde winden waaien, maar dat merk je ook als je een voet buiten de deur zet. Cumulonimbus arcus De de cumulonimbus arcus of rolwolk is een indrukwekkend en dreigend verschijnsel. Deze wolk ontstaat in het geval dat er Cumulonimbus arcus koude lucht met kracht opglijdt tegen een warme vochtige luchtmassa. De koude lucht rolt tegen de warme lucht omhoog. Op het scheidingsvlak ontstaat turbulentie. Deze beweging graaft als het ware de warme vochtige lucht in de koude lucht waarbij direct het dauwpunt overschreden wordt en de heftige Cumulus fractus wolkenvorming ontstaat. Achter deze wolk ontstaan meestal hevige buien met regen, hagel of sneeuw. In de buurt van dit verschijnsel heersen winden met orkaankracht. Tot slot Je voorspellende skills zijn alleen te ontwikkelen door tijdens je dagen buiten je blik van buienradar, windfinder of andere app af te wenden en eens goed om je heen te kijken. Wat zie ik in de wolken, is het over een kwartier, half uur nog zo, of is er wat veranderd? Vaak krijg ik het gevoel van verbondenheid met de natuurverschijnselen als het weer zich ontwikkelt zoals ik een uur eerder voorspelde. Een gevoel van onderdeel zijn van de elementen en in gunstige omstandigheden er mee spelen met mijn vleugel geeft me een gevoel van grootsheid en bescheidenheid tegelijk. De macht en pracht van de weersverschijnselen zijn mooier dan een slappe serie op tv. Het geeft mijn vliegdagen een extra waarde waardoor ik nog meer los raak van de dagelijkse beslommeringen. Door de wolken te lezen word ik niet snel verrast door de weersontwikkelingen, hoewel het soms lastig te accepteren is dat vliegen niet meer mogelijk is. Bronnen: wolkenvo.htm Wolken, Hans Häckel ISBN De atmosfeer en het weer, Terry Jennings Encyclopedie van het weer, John Woodward Tekst: Frits van Dijk Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 17

18 Wat bak je me nou? Graf Zeppelin! Een vliegende kraai vangt altijd wat, een letterlijk gevleugeld gezegde in de Nederlandse taal. Ik word aangesproken door een goede kennis die me toevertrouwt iets leuks voor me te hebben. Altijd voor te porren natuurlijk en luttele dagen na de aanbieding vereer ik hem met een bezoek. Na een schuimende senseo voert hij mij naar zijn garage, die door mijn moeder zaliger als een uitdragerij zou zijn bestempeld. Nee, een auto past er zeker niet in, zelfs geen Fiat 250 (i.e. een halve Fiat 500). In een donkere hoek van de volgestouwde ruimte hangt een attribuut naast een oud spinnenwiel, waar inderdaad een legertje spinnen hun domicilie heeft gekozen. Na een klauterpartij over een soort werkbank kan ik het voorzichtig van de muur plukken. In eerste instantie denk ik wel erg roestig, maar bij nadere bestudering lijkt het een stuk onvervalste luchtvaartgeschiedenis te zijn, een cakeblik in de vorm van een zeppelin. Compleet met registratie! De (luchtvaart)geschiedenis ligt toch eigenlijk op straat. Een overblijfsel van de zeppelinmania of luchtschipgekte die in de jaren dertig van de vorige eeuw bijna iedereen in zijn greep houdt. Het lijdt geen twijfel de registratie D-LZ127 is die van de beroemde Graf Zeppelin. In juli 1928 wordt de 236,65 meter lange gigant Graf Zeppelin gedoopt door gravin Hella von Brandenstein-Zeppelin, de dochter van de in 1917 overleden graaf Ferdinand von Zeppelin, de gedreven ontwikkelaar van het luchtschip, op de dag dat hij 90 jaar zou zijn geworden. De eerste vaart is op 18 september Het ontwerp van Ludwig Dürr presteert naar tevredenheid. De vijf Maybach VL-2 12 cilinder motoren van 550 PK elk zorgen voor een topsnelheid van 70 knopen (128 km/u) en de kruissnelheid ligt op 63 knopen (117 km/u). Het stijve omhulsel bevat 17 gascellen gevuld met totaal m³ waterstof en 12 cellen met m³ van het zogenaamde Blaugas (zonder w). Blaugas is een uitvinding van dr. Hermann Blau, weegt ongeveer net zoveel als lucht en zorgt ervoor dat bij gebruik hiervan het luchtschip niet lichter wordt tijdens de vaart en daarom het dure waterstofgas niet behoeft te worden geloosd ter compensatie. De motoren functioneren op blaugas en op diesel. Gevoed met louter blaugas is het mogelijk om 100 uur achtereen in de lucht te blijven en met diesel is dat 67 uur. Een combinatie hiervan houdt het schip 118 uur in de vaart. Het bakblik voordat deze ontdaan werd van zijn roest. Na zes proefvaarten besluit de gezagvoerder dr. Hugo Eckener om een experimentele vaart naar Amerika te maken om te laten zien waartoe de Graf in staat is. Op 11 oktober 1928 om uur vertrekt het gevaarte vanaf Friedrichshafen voor de lange reis. 36 Bemanningsleden en 20 geselecteerde passagiers bevolken de 30 meter lange en 6 meter brede zeer luxueus ingerichte gondel. De derde dag komt het luchtschip ten zuiden van de Azoren in slecht weer terecht. De zilveren hemelbestormer wordt zo heen en weer geslingerd dat tafels en stoelen omvallen waarbij een groot gedeelte van het dunne wit-blauwe porseleinen serviesgoed breekt en onverwijld overboord wordt gezet, hetgeen een welkome compensatie blijkt voor de nat en zwaar geworden zeppelin. Tot overmaat van ramp ontdekt de roerganger in de stuurhut dat het schip niet meer luistert naar koerswijzigingen. Inspectie laat zien dat er een groot gedeelte van de bekleding van de bakboordstabilisatievin is verdwenen en met gevaar voor eigen leven dr. Hugo Eckener 18 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

19 snijden de riggers onder leiding van de zoon van Eckener, Knut, flarden linnen weg en repareren de vin zo goed en zo kwaad als mogelijk is met dekens(!). Ondertussen vaart de Graf Zeppelin op halve kracht. Vijf dagen na de afvaart in Duitsland, na het trotseren van nog een stormfront, passeert het luchtschip de kust van Amerika. de medegebrachte reserveonderdelen wordt gerepareerd. Een tweede Amerikareis wordt voorbereid. Op 16 mei 1929 s morgens om uur wordt het anker gelicht en vaart men richting Middellandse Zee. Eckener voert weer het gezag en na het uitvallen van één motor besluit hij om gewoon door te varen. Hij York en een vanuit Friedrichshafen. Op 5 augustus 1929 landt de Graf Zeppelin na 95 uur en 22 minuten varen op Lakehurst. Op 7 augustus om uur wordt het startpunt vrijheidsbeeld gerond om na 55 Miljoenen Amerikanen hebben meegeleefd met de avonturen van de Duitse luchtvarenden en na de landing op Lakehurst om uur worden crew en passagiers uitbundig welkom geheten. De langste nonstop vaart ooit is na het afleggen van kilometer in 111 uur en 44 minuten tot een einde gekomen. Ook de terugtocht kent heftige momenten. Een hevige storm zorgt ervoor dat het luchtschip met 30 km/ uur terug en 480 km uit de koers wordt geblazen. Uiteindelijk bereikt het de Franse kust, zij het met een Amerikaanse verstekeling aan boord die in plaats van overboord aan de afwas van het overgebleven porselein wordt gezet. Na thuiskomst worden er een aantal proef- en demonstratievaarten gemaakt om eind maart 1929 weer een lange reis te maken. Deze keer is het Middellandse zeegebied aan de beurt Kilometers worden afgelegd in een tijdsbestek van 81 uur en 28 minuten. De opvarenden hebben er geen idee van dat tijdens de vaart een propeller as is gebroken die al varende met Reparatie aan de Graf Zeppelin tijdens de vlucht. heeft voor hetere vuren gestaan. Maar bij het uitvallen van motor twee ter hoogte van het Spaanse Valencia besluit der Alte om terug te gaan naar Friedrichshafen. Het luchtschip bokst op tegen een venijnige mistral in het Rhônedal en tot overmaat van ramp besluiten nog twee motoren om hun werkzaamheden te stoppen. IJltelegrammen zorgen er voor dat de niet zo geamuseerde Franse regering (Duitsland is de oude vijand) uiteindelijk koeltjes toestemming geeft voor een noodlanding op Frans gebied en men biedt ze zelfs een loods aan op de marinebasis Cuers Pierrefeu nabij Toulon, die de Graf kan herbergen. Op één motor wordt de basis bereikt en kunnen reparaties worden uitgevoerd. Inderhaast aangevoerde reservemotoren worden in harmonieuze samenwerking met het Franse marinepersoneel gemonteerd. Op 23 mei om uur stijgt het luchtschip weer op om terug te keren naar Friedrichshafen. Amerika is van de baan. Maar niet voor lang. Een veel groter en gedurfder plan rijpt bij de Duitse zeppelin exploitanten. Een reis om de wereld! Het prijskaartje dat er aan hangt is een slordige 1 miljoen dollar. Gelukkig is er een Amerikaanse zakenman die bijspringt: William Randolph Hearst, die dan ook bedingt dat de reis begint en eindigt boven het vrijheidsbeeld in New York. Omdat men in oostelijk richting gaat varen in verband met de heersende winden betekent dat een dubbele reis om de wereld! Een vanuit New uur en 22 minuten weer een zachte landing te maken op het groene gras van Friedrichshafen. Op 15 augustus vroeg in de morgen begint het luchtschip aan haar tweede etappe van kilometer naar Tokyo. Met 20 passagiers, 41 bemanningsleden en volgestouwd met gas. De passagiers voelen zich wonderwel thuis, zetten zo nu en dan een plaatje op en maken een dansje, doen een spelletje, lezen een boek of bestuderen de meegebrachte sterrenkaart, terwijl de zilveren sigaar zacht brommend onverstoorbaar haar weg vervolgt. Die weg voert over Rusland, waar inwoners die nog nooit iets in de lucht hebben zien varen of vliegen, verschrikt wegduiken in hun datsja s. Op 19 augustus verschijnt het luchtschip boven Tokio en Yokohama en een kwart miljoen Japanners is op de been om de landing op de marinebasis Kasumigaura mee te maken. Na 101 uur en 49 minuten varen staat de Graf weer aan de grond met nog 60 uur brandstof aan boord, genoeg om de westkust van Amerika te bereiken! Na een uitbundig onthaal in de Japanse hitte (38 C) besluit Eckener weer snel te vertrekken om de koelte van de oceaan op te zoeken. De tocht van Japan tot de Amerikaanse westkust duurt exact 79 uur en 3 minuten. De Graf Zeppelin tijdens het verblijf in Tokio. Het welkom is na 50 uur in mist en wolken te hebben vertoefd oorverdovend. Scheepsfluiten, toeterende auto s en huilende sirenes steken elkaar de loef af. Op 25 augustus passeert het luchtschip in de middag San Francisco om even boven het stulpje van Hearst een rondje te draaien alvorens koers Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 19

20 die dag binnen Na deze vaart maakt het schip onder andere nog een reis naar Zuid- Amerika en in 1931 naar de Noordpool om in 1940 op bevel van ene heer Göring te worden verschroot, waarbij het duraluminium opnieuw wordt gebruikt voor de oorlogsindustrie. Een triest einde voor de magistrale kolos, die in 590 vaarten 1,6 miljoen kilometers heeft overbrugd. Gelukkig hebben wij de cakevorm nog, weliswaar niet van duraluminium maar dan toch van 1929 vrij roestig urinoirstaal. Henk van Rooyen f.l.a.p. Graf zeppelin boven Scheveningen. te zetten naar Lakehurst. Via Chicago en Cleveland cirkelt het na 51 uur boven het vrijheidsbeeld. De Amerikaanse trip om de wereld is ten einde. Heel Amerika leeft mee en de bemanning wordt uitgebreid gefêteerd. De tweede gezagvoerder Ernst Lehmann brengt het luchtschip na 67 uur en 3 minuten varen weer terug naar huis. Op 4 september 1929 kust de Graf de Duitse bodem met een uniek record: afgelegde kilometers in 12 dagen, 12 uur en 20 minuten. Ook de Duitse reis om de wereld is zonder ernstige problemen tot een goed einde gebracht. Op 13 oktober 1929 volgt de z.g.n. Hollandfahrt, waarbij het luchtschip tal van Nederlandse steden aandoet. De wereldreis heeft zoveel indruk gemaakt dat zo ongeveer alle Nederlanders reikhalzend in bomen en lantaarnpalen zitten en daken bezetten om niets van het mirakel te missen. Ergens in een klein bakkerijtje heeft een slimme bakker 100 cakes gebakken in de vorm van de Graf Zeppelin. Hij loopt Met dank aan Rob Lengers, zonder wie dit artikel nooit van de grond zou zijn gekomen en Sjaak Braas, die de bakvorm eigenhandig tot museumstuk heeft getransformeerd. Het is dan ook vanaf heden te bewonderen in het Texelse Luchtvaart- en Oorlogsmuseum. Vliegtuigjournaal De inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) is gestopt met het laten drukken en verkopen van de bekende journalen met oranje omslag. De zeppelin boven het Buitenhof in Den Haag. The Pilot Shop heeft in samenwerking met Drukkerij Print Productions de productie van dit Nederlandstalig journaal overgenomen. Het journaal is exclusief verkrijgbaar bij The Pilot Shop voor e 22,50 Arendweg 37 C, Lelystad Airport Tel. +31 (0) All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Hand- out Boeing 737 vliegen. hand- out- PU.01

Hand- out Boeing 737 vliegen. hand- out- PU.01 Hand- out Boeing 737 vliegen. Pitch- Up Arendweg 37- B Lelystad Airport 085-210 60 66 pitch- up.nl 1 Deze hand- out is samengesteld door Simcenter Lelystad, Pitch- Up en wordt toegepast bij het uitvoeren

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal...

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... 2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... Alweer een tijdje geleden, maar vanwege de drukte nog geen verslag, maar zondag 16 november jongstleden liep ik mijn eerste Zevenheuvelenloop in Nijmegen.

Nadere informatie

TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF

TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF Editie Maart 2013 Wilt u dit soort nieuwsbrieven in de toekomst niet meer ontvangen? Dan kunt u ons mailen op info@texelairport.nl, wij zullen u uit de mailinglist

Nadere informatie

1 of 9 13-03-2004 21:21

1 of 9 13-03-2004 21:21 1 of 9 13-03-2004 21:21 Hello Beginnende Piloot Hierbij een stukje uitleg waarom je "niet goed voor de baan uitkomt" Allereerst begin het maken van een vlucht bij een goede voorbereiding! 1. Vluchtvoorbereiding

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Hand- out Boeing 737. hand- out- PU.01

Hand- out Boeing 737. hand- out- PU.01 Hand- out Boeing 737 Pitch- Up Arendweg 37- B Lelystad Airport hand- out- PU.01 085-210 60 66 leervandeluchtvaart.nl 1 Deze hand- out is samengesteld door Simcenter Lelystad, Pitch- Up en wordt toegepast

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie

2300 non-stop vliegbereik

2300 non-stop vliegbereik VRIJHEID HEEFT GEEN PRIJS Landing op korte vliegvelden 80 km/u Ontdek Europa met een snelheid van Tot 2300 non-stop vliegbereik km 260 km/u EEN ONGELOOFLIJK VLIEGBEREIK Nádražní 635 56501 Choceň Czech

Nadere informatie

Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen!

Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen! Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen! Maar om nog eerlijker te zijn, gisteren zag ik er heel

Nadere informatie

Inspectie Verkeer en Waterstaat

Inspectie Verkeer en Waterstaat Inspectie Verkeer en Waterstaat PPL voorbeeldexamen Meteorologie 1 Waarvan zijn zichtbare weersverschijnselen in de troposfeer voornamelijk het gevolg? A) Van subsidentie. B) Van luchtvervuiling. C) Van

Nadere informatie

De theorielessen beginnen jaarlijks begin september en u kunt tussentijds instappen.

De theorielessen beginnen jaarlijks begin september en u kunt tussentijds instappen. Geachte heer, mevrouw, Hartelijk dank voor uw interesse in ons vliegcentrum en in de vliegopleidingen in het bijzonder. Vliegcentrum Lelystad leidt vliegers op voor het micro light- en het sportvliegbrevet.

Nadere informatie

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur.

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Tornado Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Geschreven in januari 2012 (Geïllustreerd t.b.v. het

Nadere informatie

inhoud blz. De zeppelin 1. Graaf von Zeppelin 2. Hoe vliegt een zeppelin? 3. Zeppelin of blimp 4. De ramp met de Hindenburg 5. Filmpjes Pluskaarten

inhoud blz. De zeppelin 1. Graaf von Zeppelin 2. Hoe vliegt een zeppelin? 3. Zeppelin of blimp 4. De ramp met de Hindenburg 5. Filmpjes Pluskaarten De zeppelin inhoud blz. De zeppelin 3 1. Graaf von Zeppelin 4 2. Hoe vliegt een zeppelin? 7 3. Zeppelin of blimp 10 4. De ramp met de Hindenburg 12 5. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Bronnen en foto s 16 Colofon

Nadere informatie

Gemaakt door Nico van Dam, t.b.v. www.dutchfs.com/ 04 december 2006.

Gemaakt door Nico van Dam, t.b.v. www.dutchfs.com/ 04 december 2006. Gemaakt door Nico van Dam, t.b.v. www.dutchfs.com/ 04 december 2006. inleiding flight simulator: Starten met Cessna alles uit zetten voor de cold & dark cockpit Vliegtuig kiezen = Lockheed L-049A Constellation

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Finale weekend club competitie

Finale weekend club competitie Finale weekend club competitie Ploegentijdrit Zaterdag stond als allereerst de ploegentijdrit op programma. Jawel hoor we moesten als eerste van start. We waren maar met 5 in plaats van 6 man. Start ging

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Ik ben Linda (18 jaar), ik zit nu in het derde leerjaar van de MBO opleiding dierverzorging. Afgelopen winter heb

Ik ben Linda (18 jaar), ik zit nu in het derde leerjaar van de MBO opleiding dierverzorging. Afgelopen winter heb 15-12-2010-24-02-2011 Ik ben Linda (18 jaar), ik zit nu in het derde leerjaar van de MBO opleiding dierverzorging. Afgelopen winter heb ik de tijd van mijn leven gehad! Ik heb de kans gekregen om in Finland

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Mooie route door Friesland en veel gezien, maar weinig andere A112 onderweg

Mooie route door Friesland en veel gezien, maar weinig andere A112 onderweg De Elfstedentocht Nou daar gaan we dan, onze eerste automeeting met de A112. We hadden er veel zin in en natuurlijk veel te vroeg wakker. Dus door de polder scheuren in de vroegte met de net gepoetste

Nadere informatie

Verteld door Schulp en Tuffer

Verteld door Schulp en Tuffer Verteld door Schulp en Tuffer Het allereerste kerstfeest Het allereerste kerstfeest Verteld door Schulp en Tuffer Vertaald en bewerkt door Maria en Koos Stenger Getekend door Etienne Morel en Doug Calder

Nadere informatie

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012 NOORWEGEN 09-05-2012 13-05-2012 Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden door onze ouders naar Schiphol gebracht. Ik zat bij Ilonka in de auto. Op Schiphol gaf meester Hendrie

Nadere informatie

Fiets vakantie Gran Canaria oktober 2013.

Fiets vakantie Gran Canaria oktober 2013. Fiets vakantie Gran Canaria oktober 2013. In de zomer van 2013 is het plan geboren om met de racefiets een weekje te fietsen op Gran Canaria. 11 oktober is na wat voorbereiding de vertrek datum gevonden.

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

Zondag 4 februari 2018

Zondag 4 februari 2018 Zondag 4 februari 2018 Zondagochtend moesten we vroeg op want we moesten zeven uur op Schiphol zijn. Daar verzamelden we, 10 leerlingen en 3 docenten. Nadat we er allemaal waren gingen we inchecken en

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 7)

Luisteren: muziek (A2 nr. 7) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.

Nadere informatie

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen.

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen. Dino en het ei Bibliografie: Demyttenaere, B. (2004). Dino en het ei. Antwerpen: Standaard. Thema: niet alles is steeds wat het lijkt, illusies Korte inhoud: Elke nacht staat er een groot wit ei tussen

Nadere informatie

Het restaurant in Otterlo.

Het restaurant in Otterlo. Het verslag van mijn spontane actie/uitdaging handbikend van Enschede naar Scherpenzeel en terug. Een totale afstand van 259,92 km en heb hier zowel de zaterdag als de zondag 12 uur over gedaan (inclusief

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm In 2011 gingen mijn man en ik 10 dagen op vakantie naar Cyprus. Toen we geland waren, stond er een taxi klaar, om ons naar ons vakantieverblijf, te brengen.

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Ik ben David de Graaf

Ik ben David de Graaf Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Zondag, 18 oktober 2015.

Zondag, 18 oktober 2015. Zondag, 18 oktober 2015. Nadat we gisteren eerst nog de familiedag hadden gevierd, heel gezellig, met haast iedereen, Heeft Ria mij weggebracht naar het station van Hengelo. Vincent, Angelique, Bobbie

Nadere informatie

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N René op vakantie 10-17 mei 2013 P U T T E N Begeleider Theo Vrijdag 10 mei Vertrek naar Landal Tegen 12 uur rijdt de Tendens bus de Ranonkelweg in en René straalt als hij mij ziet. Na de lunch nemen we

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Voor jongeren in het praktijkonderwijs. temperatuur is er min twintig. De harde wind maakt het nog kouder. Daardoor voelt het als min vijftig.

Voor jongeren in het praktijkonderwijs. temperatuur is er min twintig. De harde wind maakt het nog kouder. Daardoor voelt het als min vijftig. PrO -weekkrant Week 02 januari 2014 Voor jongeren in het praktijkonderwijs 6-12 januari 2014 Eenvoudig Communiceren Winterweer in Amerika Foto: Shutterstock Foto: Shutterstock In grote delen van Amerika

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna de links. Het postkantoor is aan rechterhand.

Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna de links. Het postkantoor is aan rechterhand. Thema 5 Woonomgeving Oefening 2 Situatie 1 Pardon meneer, mag ik iets vragen? Jazeker, wat kan ik voor doen? Weet u het postkantoor is? Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna

Nadere informatie

Musical De Eendenclub verdwaalt

Musical De Eendenclub verdwaalt Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer

Nadere informatie

Saxonette Comfort S 2099,- Saxonette collectie zomer 2012. Marktleider Zelfstandig Elektrisch. Jaar garantie op uw accu!* Kies voor de zekerheid van

Saxonette Comfort S 2099,- Saxonette collectie zomer 2012. Marktleider Zelfstandig Elektrisch. Jaar garantie op uw accu!* Kies voor de zekerheid van Saxonette collectie zomer 2012 Marktleider Zelfstandig Elektrisch 2011 Saxonette Comfort S 11 AH Li-ion 36v (396 Wh) 24 kg 3 kg Tot 60 km (zelfstandig rijdend) Tot 120 km (trapondersteunend) 2099,- Bij

Nadere informatie

Wat? Ambers mond valt open. Krijg ik dertigduizend euro? De notaris knikt. Dat klopt. Gefeliciteerd. Liz weet ook niet wat ze hoort.

Wat? Ambers mond valt open. Krijg ik dertigduizend euro? De notaris knikt. Dat klopt. Gefeliciteerd. Liz weet ook niet wat ze hoort. Een erfenis Dag dames, kan ik iets voor u doen? Amber kijkt Liz even aan en zegt dan: Ik heb hier een afspraak met de notaris. Mijn naam is Amber Overgauw. De vrouw kijkt op haar beeldscherm. Ik zie het,

Nadere informatie

De droom. De sneeuw dwarrelt in de ruimte.

De droom. De sneeuw dwarrelt in de ruimte. De droom Hassan droomt dat het sneeuwt. De sneeuw dwarrelt in het donker. Hij valt niet naar beneden, want er is geen beneden. En er is geen boven. Hij valt niet van de hemel naar de aarde, want er is

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen

Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen De ezel van Bethlehem Naar een verhaal van Jacques Elan Bewerkt door Koos Stenger Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen over iets wat er met me gebeurd is. Het

Nadere informatie

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur

Nadere informatie

Het was aan boord van mijn geliefde Karel Doorman. We hadden een sortie met enkele kisten gevlogen en kwamen uiteraard weer op landen.

Het was aan boord van mijn geliefde Karel Doorman. We hadden een sortie met enkele kisten gevlogen en kwamen uiteraard weer op landen. Het was aan boord van mijn geliefde Karel Doorman. We hadden een sortie met enkele kisten gevlogen en kwamen uiteraard weer op landen. Er stond niet veel wind, maar wel een stevige deining. Theo Jansen

Nadere informatie

Vandaag ga ik een aantal studenten aan het woord laten die onlangs Mount Kenya mochten beklimmen.

Vandaag ga ik een aantal studenten aan het woord laten die onlangs Mount Kenya mochten beklimmen. Malindi, mei 2017 Jambo nieuwsbrieflezers ( Hallo in Swahili) Habari? ( Hoe gaat het? ) Mzuri sana ( Het gaat goed ) Vandaag ga ik een aantal studenten aan het woord laten die onlangs Mount Kenya mochten

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

Hoi! Leuk dat je toela/ng komt doen op Het Lyceum Ro7erdam bij de rich/ng Wetenschap. In deze toela/ng vertelt Leonardo da Vinci je een verhaal.

Hoi! Leuk dat je toela/ng komt doen op Het Lyceum Ro7erdam bij de rich/ng Wetenschap. In deze toela/ng vertelt Leonardo da Vinci je een verhaal. Hoi! Leuk dat je toela/ng komt doen op Het Lyceum Ro7erdam bij de rich/ng Wetenschap. In deze toela/ng vertelt Leonardo da Vinci je een verhaal. In het verhaal staan twee opdrachten. Gebruik al je fantasie

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom? Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt

Nadere informatie

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.

Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen. Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het

Nadere informatie

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en Het plan van Bart Dobber, niet doen! Bibi staat op het dek van het schip en kijkt naar haar hond die een kat achterna zit op de kade. Haar broer Bart ligt op de loopplank en peutert aan het touw van de

Nadere informatie

kilometer hoogte. Bizar. Ik moet zeggen: ik had het me anders voorgesteld; meer zoals een atlas eruitziet.

kilometer hoogte. Bizar. Ik moet zeggen: ik had het me anders voorgesteld; meer zoals een atlas eruitziet. 1 Ik vlieg. Ik vlieg met een snelheid van 28.000 kilometer per uur in een baan om de aarde. Een baan om de aarde wat klinkt dat toch stom. De Amerikanen zeggen het veel beter: in orbit. Ik ben in orbit.

Nadere informatie

En? zegt mijn moeder, die haar nieuwe zomerjurkje laat zien: Wat vind je ervan? Mooi. Ik zeg niets meer dan dat, want ik weet dat ik er geen verstand

En? zegt mijn moeder, die haar nieuwe zomerjurkje laat zien: Wat vind je ervan? Mooi. Ik zeg niets meer dan dat, want ik weet dat ik er geen verstand En? zegt mijn moeder, die haar nieuwe zomerjurkje laat zien: Wat vind je ervan? Mooi. Ik zeg niets meer dan dat, want ik weet dat ik er geen verstand van heb. De vorige keer zei ik dat de nieuwe broek

Nadere informatie

Stefan Slot Vriezenveen

Stefan Slot Vriezenveen Beste sponsoren, Zoals jullie waarschijnlijk wel mee hebben gekregen is vorige week de marathon van New York afgelast. De reden waarom deze afgelast is lijkt mij volkomen terecht! Maar het moment en de

Nadere informatie

Waar komt het vaste (vogel) gaas te hangen?

Waar komt het vaste (vogel) gaas te hangen? Waar komt het vaste (vogel) gaas te hangen? Aan de binnenkant of aan de buitenkant? In de markt bestaan er verschillende manieren van werken en elke fabrikant kiest uiteindelijk voor de ene of de andere

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Elektrische hulpaandrijving. Simpelweg mobiel. Klein. Licht. Wendbaar. www.alber.nl

Elektrische hulpaandrijving. Simpelweg mobiel. Klein. Licht. Wendbaar. www.alber.nl Simpelweg mobiel. Elektrische hulpaandrijving Klein. Licht. Wendbaar. www.alber.nl Weer meer dingen samen doen, daar hebben we naar uitgekeken. Geniet van meer mobiliteit Van handbewogen naar elektrisch

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

foto s sina willmann haar mannetje

foto s sina willmann haar mannetje foto s sina willmann Sina Willmann staat haar mannetje De wereld van quadraces staat bij het brede publiek voornamelijk bekend als een echte mannenwereld. Er zijn echter ook dames die hun mannetje weten

Nadere informatie

De vliegtuigen die er stonden, en het waren er aardig wat, werden door Glenn en Brian uitgebreid bewonderd, honderd en één vragen werden er gesteld.

De vliegtuigen die er stonden, en het waren er aardig wat, werden door Glenn en Brian uitgebreid bewonderd, honderd en één vragen werden er gesteld. 27 september; Brian en Glenn bij de Zwaluwse Modelvliegclub. Onze beide zoons, Brian en Glenn, waren opgegeven als Hoogvliegers voor 12 september op Rotterdam Airport. Eenmaal op het platform durfden de

Nadere informatie

2

2 2 Het kerstverhaal Kijk ook op: www.ploegsma.nl www.viviandenhollander.nl www.miesvanhout.nl ISBN 978 90 216 7085 0 / NUR 227 Tekst: Vivian den Hollander 2012 Illustraties: Mies van Hout 2012 Vormgeving:

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Mijn mond zat vol aarde

Mijn mond zat vol aarde Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,

Nadere informatie

Mijn dochter; boulimia en borderline

Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline Mijn dochter; boulimia en borderline E.M. van der Linden Schrijver: E.M. van der Linden Coverontwerp: via Brave New Books ISBN: 9789402130331 E.M. van der Linden Dit

Nadere informatie

TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF

TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF Editie Juni 2012 ALGEMEEN Hierbij ontvangt u weer een update vanaf het internationale vliegveld van Texel middels een nieuwsbrief. De nieuwsbrief verschijnt tweemaal

Nadere informatie

Kom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser

Kom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser Kom erbij Kom erbij, want ik wil je iets vertellen, het is heel bijzonder, dus luister allemaal. Ik ken honderdduizend prachtige verhalen, maar dit is echt het mooiste van allemaal. Het gaat over twee

Nadere informatie

MAKEN WINTERBANDEN KETTINGEN OVERBODIG?

MAKEN WINTERBANDEN KETTINGEN OVERBODIG? INLEIDING Zo daar is ie dan weer, de 3e Skinfo van dit jaar. Dat betekent, dat het jaar aardig ten einde loopt. Het skiseizoen is net begonnen en gelukkig kwam er net op tijd een flinke depressie over

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Dharma DE WARME CHARME VAN

Dharma DE WARME CHARME VAN REPORTAGE Dharma DE WARME CHARME VAN Het enthousiast kloppend hart van Kortrijk heeft er sinds kort een uniek adresje bij. Met Bed&Breakfast Dharma maakt gastvrouw Linda haar droom waar en garandeert ze

Nadere informatie

Op reis naar Bethlehem

Op reis naar Bethlehem Op reis naar Bethlehem Rollen: Verteller Jozef Maria Engel Twee omroepers Kind 1 Kind 2 Kind 3 Receptionist 1 Receptionist 2 Receptionist 3 Kind 4 Kind 5 Herder 1 Herder 2 Herder 3 Herder 4 Drie wijzen

Nadere informatie

Verslag Campertrip Tour de France 2012.

Verslag Campertrip Tour de France 2012. Verslag Campertrip Tour de France 2012. Het leek ons wel leuk om eens een etappe van de Tour van nabij mee te maken. We hebben gekozen voor de eerste bergetappe, van Macon naar Bellegarde sur Valserine.

Nadere informatie

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters.

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Over dit boek De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Dit boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een man die vlucht naar Europa.

Nadere informatie

leerlingenboekje bij de voorstelling

leerlingenboekje bij de voorstelling leerlingenboekje bij de voorstelling 1 W I E H E E F T D E V O O R S T E L L I N G G E M A A K T? Het maken van dansen noem je choreograferen. De twee mensen die Vogelkind hebben gemaakt heten Bruno en

Nadere informatie

WERKWEEK AMELAND 2015

WERKWEEK AMELAND 2015 De eerste dag van de werkweek Veel regen gehad, maar de meeste tijd zaten we droog in de bus. Op de Afsluitdijk werd nog even de topografische kennis getest en daarover waren de juffen en meesters tevreden.

Nadere informatie

Een vluchtje met een ILS Landing.

Een vluchtje met een ILS Landing. Een vluchtje met een ILS Landing. In de kleuren van 1972, net als het gebouw op de achtergrond, staat hij op ons te wachten, de PH-BUC. We gaan hem even gebruiken voor een klein vluchtje naar Heathrow,

Nadere informatie

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?

Ivonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is? 100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk

Nadere informatie

EINSTEIN. Weet je wat, ik neem mijn neef mee naar het laboratorium. Daar werken mijn assistenten met stikstof. Dat vindt hij vast mooi.

EINSTEIN. Weet je wat, ik neem mijn neef mee naar het laboratorium. Daar werken mijn assistenten met stikstof. Dat vindt hij vast mooi. EINSTEIN ballon weer opblaast. Maar mijn assistenten vertellen dat het komt doordat de stikstof heel erg koud is en dat de lucht in de ballon dan kleiner wordt. Later warmt de lucht weer op en wordt weer

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

Spekkoek. Op de terugweg praat zijn oma de hele tijd. Ze is blij omdat Igor maandag mag komen werken.

Spekkoek. Op de terugweg praat zijn oma de hele tijd. Ze is blij omdat Igor maandag mag komen werken. Spekkoek Oma heeft de post gehaald. Er is een brief van de Sociale Werkplaats. Snel scheurt ze hem open. Haar ogen gaan over de regels. Ze kan het niet geloven, maar het staat er echt. Igor mag naar de

Nadere informatie

Take a look at my life week 5&6

Take a look at my life week 5&6 Take a look at my life week 5&6 Maandag 27 januari 2014 Zou vandaag gaan werken, maar heb op het laatste moment afgezegd omdat het nogal glad was op de weg. Dus ik durfde het niet aan om op de fiets naar

Nadere informatie