protocol veilig slapen

Transcriptie

1 protocol veilig slapen Opgemaakt door Compliance Doelgroep Pedagogisch medewerkers, locatiemanagers, ouders Ingangsdatum Juli 2014 Versie 1.0

2 colofon protocol veilig slapen Het doel van dit protocol is het geven van richtlijnen en instructies rondom het veilig slapen van kinderen. Doelgroep: Pedagogisch medewerkers, locatiemanagers, ouders Versie: 1.0 Ingangsdatum: Juli 2014 Opslagplek: Bijbehorende documenten: Map 3: protocollen Handleiding buiten slapen Verklaring toestemming buikligging Verklaring toestemming inbakeren Verklaring toestemming sieraden Verklaring toestemming buiten slapen Met vragen over dit document kun je terecht bij je specialist kwaliteit (compliance) Overzicht wijzigingen Dit is de eerste versie. Pagina 2 van 13

3 inhoudsopgave Inleiding... 4 Preventieve maatregelen ter voorkoming van wiegendood... 5 Leg een baby altijd op de rug te slapen... 5 Voorkom dat een baby te warm ligt... 5 Zorg voor veiligheid in bed... 6 Gebruik van kinderwagen, (hang)wieg/maxi cosi en hangmat in de box... 6 Gebruik van een speen... 6 Voorkom gezondheidsschade door (mee) roken... 6 Gebruik van sieraden... 6 Houd voldoende toezicht... 7 Voorkom oververmoeidheid van de baby... 7 Overige belangrijke zaken in relatie tot wiegendood... 7 Situaties waarin het protocol niet voorziet... 7 Inbakeren en fixeren... 8 Achtergrondinformatie... 8 Afspraken m.b.t. inbakeren... 8 A... 9 Fixeren... 9 Handelingen bij mogelijke wiegendood Gebruik van buitenbedden Achtergrond buitenslapen Afspraken rondom het buiten slapen Veilige babyartikelen Pagina 3 van 13

4 Inleiding Het doel van dit protocol is om te zorgen voor een omgeving waar kinderen veilig kunnen slapen en om zoveel mogelijk risico s voor wiegendood uit te sluiten. In een geval van (bijna) wiegendood staan in dit protocol adequate instructies en adviezen. Dit protocol is voor alle medewerkers van het kinderdagverblijf. Wiegendood, of Sudden Infant Death Syndroom (SIDS), is het plotseling overlijden van een ogenschijnlijk gezonde baby, in de regel tijdens een slaapperiode. De meeste sterfgevallen doen zich voor in de eerste 6 levensmaanden. Na 12 maanden komt het nog nauwelijks voor. Wiegendood komt meer voor bij jongetjes dan bij meisjes. Ook te vroeg geboren baby s en baby s met een (heel) laag geboortegewicht blijken een verhoogde kans te hebben op wiegendood. Het aantal gevallen van wiegendood is in ons land de afgelopen 10 jaar flink gedaald. De voorlichting en preventiemaatregelen die sinds de jaren 80 zijn ingevoerd hebben daar zeker toe bijgedragen. Van de ongeveer kinderen die er jaarlijks in Nederland worden geboren, overlijden er circa 30 in het eerste levensjaar zonder duidelijk ziek te zijn geweest. In een aantal gevallen wordt alsnog een lichamelijke oorzaak gevonden, zoals een hartafwijking, een infectie, verstikking of kindermishandeling. In die gevallen waarbij niets wordt gevonden, zijn soms een aantal risicofactoren aan te wijzen, die in onderlinge combinatie of apart tot wiegendood hebben geleid. Deze factoren zijn: * te vroeg geboren kinderen * buikslapen * warmtestuwing * uitwendige adembelemmering * onveilige slaapplaats * rokerige omgeving * oververmoeidheid Helaas komt het in Nederland ook incidenteel voor dat een baby in een kinderdagverblijf overlijdt onder het beeld van wiegendood. In onze kinderdagverblijven spannen we ons in om het risico hierop zo klein mogelijk te maken. Alle medewerkers moeten kennis dragen van het Protocol Veilig Slapen. Binnen onze kinderdagverblijven dienen de opgenomen praktische preventieve maatregelen bij alle medewerkers bekend te zijn, ook bij invalkrachten en stagiaires. De locatiemanager van het kinderdagverblijf ziet daar op toe. Daarnaast wordt op elke locatie de risico- inventarisatie Veiligheid en Gezondheid afgenomen. Dit protocol is daar onderdeel van. In de folder van de Stichting Wiegedood wordt ook uitgelegd hoe baby s veilig kunnen slapen. De folders zijn eventueel te bestellen via de website Op deze site is ook meer informatie te vinden over preventieadviezen en achtergronden van onderzoek en preventie. Ten behoeve van de leesbaarheid van dit protocol zal gesproken van pedagogisch medewerker voor zowel de mannelijke als de vrouwelijke vorm. Daar waar zij staat dient hij/zij gelezen te worden en daar waar gesproken wordt van ouders, dient ouders/verzorgers gelezen te worden. Pagina 4 van 13

5 Preventieve maatregelen ter voorkoming van wiegendood Leg een baby altijd op de rug te slapen Een baby slaap het veiligst op zijn rug. Als een baby groter wordt, gaat hij draaien. Een baby kan gemiddeld met 5 maanden draaien. Draaien naar de buik in de fase waarin de baby daarmee nog geen of nauwelijks ervaring heeft opgedaan, levert een risicomoment of periode op. Extra waakzaamheid in deze periode is dus van belang. Het risicomoment van draaien kan wat vertraagd worden door, tot de baby wat sterker is, een slaapzakje te gebruiken met eventueel een stevig ingestopt laken dwars over de heupen en beentjes. Op het moment dat de baby zelf goed om kan draaien dient hier mee te worden gestopt. Als een baby zich eenmaal vlot om kan draaien en bij het slapen zelf kiest voor de buikligging, is dit geen probleem. Opmerkingen: * Een baby op de buik te slapen leggen (waar dan ook; in een box, een bedje etc.) maakt het risico op wiegendood wel 4 tot 5 x groter dan gemiddeld. * Leg een baby daarom nooit op de buik te slapen, bv. omdat het kind alleen dan te troosten lijkt. * Leg een baby ook niet op zijn buik in de box. Uitzonderingen: Er zijn bepaalde (aangeboren) afwijkingen waarbij buikligging wel wenselijk kan zijn. Ouders dienen dan een schriftelijke verklaring van hun arts te overleggen. Deze verklaring wordt opgeborgen in het dossier van het kind. Als ouders ondanks de adviezen zelf aangeven dat zij hun baby in de buikhouding willen laten slapen, dienen zij het formulier veilig slapen buikligging in te vullen. Het formulier wordt ook opgeborgen in het dossier van het kind. Voor alle zekerheid houden wij het 1e levensjaar aan als periode waarin ouders dit formulier moeten invullen als zij wensen dat hun baby in buikhouding te slapen wordt gelegd of als de baby zichzelf op zijn buik draait en in deze houding van de ouders mag doorslapen. Dit formulier is in bijlage 1 terug te vinden. In het geval van een buikslaper wordt een kaart met een grote B aan het bedje opgehangen. Voorkom dat een baby te warm ligt De factor temperatuur (warmtestuwing) speelt een rol onder de baby s die onder het beeld van wiegendood overlijden. Door kou overlijdt zelden een baby. Dekbedjes en dekentjes in een dekbedhoes zijn veel te warm voor een kind tot 2 jaar. Opmerkingen: * De nek van een baby is een goede graadmeter om te voelen of hij/zij het warm of koud heeft. * Een baby die zweet heeft het al gevaarlijk warm. * Zorg dat het niet te warm is/wordt in de slaapvertrekken. De aanbevolen slaapkamertemperatuur ligt tussen de 15 en 18 graden. Hang een thermometer op in de slaapkamers om dit goed te controleren. Tijdens warme zomerse dagen kan de temperatuur in de slaapkamers oplopen. Leg kinderen dan alleen in een rompertje of ondergoed te slapen, wel tochtvrij, of leg de kinderen elders te slapen. Bijvoorbeeld in de groepsruimte. Controleer de slapende kinderen in zo n geval ook frequenter. * Leg een baby niet te slapen in zijn kleren (ook niet met een mutsje of sokjes). Een rompertje of pyjamahesje met een trappelzak is voldoende. * Leg een baby te slapen in een trappelzak of onder een (katoenen) dekentje dat kan worden ingestopt. * Gebruik nooit een dekbedje (tot 2 jaar) of een combinatie van een laken en dekentje. Lakens en dekens mogen niet dubbelgevouwen worden en dienen altijd stevig ingestopt te worden bij het voeteneinde. Pagina 5 van 13

6 * Gebruik een gevoerde trappelzak niet in combinatie met deken. Dit is veel te warm. * Ventileer de slaapvertrekken continu en lucht deze dagelijks 2 keer 15 minuten (ook s winters). Per locatie is vastgelegd op welke momenten er gelucht wordt. Zorg voor veiligheid in bed Kinderen slapen altijd in een bedje in de slaapkamer. Onze bedjes en matrassen voldoen aan alle gestelde veiligheidseisen voor ventilatie en afstand tussen de spijlen. In de risico inventarisatie komen zaken zoals de omgeving van de slaapkamer aan bod. Hierin wordt beschreven welke maatregelen het kinderdagverblijf heeft genomen om de risico s te verkleinen. Opmerkingen: * Gebruik nooit een kussen, hoofd- en zijwandbeschermers, zeiltjes, tuigjes, koorden of voorwerpen van zacht plastic in of aan het bedje. * Maak het babybed kort op, zodat de voetjes vrijwel tegen het voeteneind komen. Vermijd daarbij het dubbelslaan van het beddengoed; een kind kan daar makkelijker onder schuiven. * Gebruik alleen een katoenen dekentje. * Laat beddengoed regelmatig luchten. * Er mag één veilige knuffel mee in bed. Veilig wil zeggen: o Geen grote knuffels of grote doeken die het gezicht of de mond kunnen bedekken. o Geen knuffel met lange haren, lintjes of touwtjes. o Geen knuffel waarvan de inhoud kan vrijkomen door gepeuter of bijten. o Geen knuffel waar kleine dingetjes van afgepulkt kunnen worden (zoals; kraaltjes, oogjes, knoopjes). o Geen knuffel met scherpe kantjes of randjes. o De knuffel moet niet in kleinere onderdelen uit elkaar te halen zijn. o De knuffel moet makkelijk en goed schoongemaakt kunnen worden. Gebruik van kinderwagen, (hang)wieg/maxi cosi en hangmat in de box Het gebruik van een kinderwagen, (hang)wieg/maxi cosi en hangmat in de box is als slaapplek niet toegestaan: * in verband met slechte ventilatiemogelijkheden (kans op warmtestuwing en daarmee risicofactor wiegendood); * vanwege het risico, bij het gebruik van kinderwagens in een kinderdagverblijf, dat andere kinderen aan de kinderwagen gaan trekken/er op proberen te klimmen om er in te kunnen kijken, waardoor de kinderwagen om kan vallen; * omdat een kinderwagen, (hang)wieg/maxi cosi en hangmat in de box niet voldoen aan alle veiligheidseisen die gelden voor meubilair in de kinderopvang. Gebruik van een speen Als een kind gewend is tijdens het slapen een speen te gebruiken, is het goed deze te blijven geven. Ook de fopspeen zou het risico op wiegendood verminderen. Harde bewijzen zijn daar echter niet voor te vinden. Aan een fopspeen mag geen koord hangen. Voorkom gezondheidsschade door (mee) roken Rook is schadelijk voor een baby. Daarom mag nergens binnen onze gebouwen en op onze buitenterreinen gerookt worden. Gebruik van sieraden Het dragen van sieraden door kinderen wordt de ouders sterk afgeraden. Wanneer een kind naar bed gaat moeten sieraden, speldjes en elastiekjes uitgedaan worden. Wanneer kinderen kralen in hun haar gevlochten hebben, controleert de pedagogisch medewerker altijd voordat het kind naar bed gaat of deze nog stevig in het haar zitten. Wanneer de pedagogisch medewerker kralen in het haar te gevaarlijk vindt, worden de kralen verwijderd. Wanneer ouders niet willen dat bepaalde sieraden af worden gedaan (bijv. i.v.m. bepaalde Pagina 6 van 13

7 geloofsovertuiging) moeten ouders hiervoor tekenen. Dit formulier is in bijlage 4 terug te vinden. Houd voldoende toezicht * Kijk als je een kind naar bed brengt ook in de andere bedjes. * Controleer elke 10 minuten elk bed of de kinderen veilig slapen (ademhaling, gezichtjes vrij, buikligging, etc.,). Maak bijvoorbeeld gebruik van een kookwekker. * Zorg dat je altijd in de buurt van de slaapkamer bent als er kinderen slapen. Wanneer je even de groep verlaat neem je te allen tijden een babyfoon mee. Voorkom oververmoeidheid van de baby Indien een baby overprikkeld is of bijvoorbeeld door huilen oververmoeid is geraakt, kan dit een verstoorde slaap tot gevolg hebben. Bij een jonge baby gaat dit sneller dan je denkt. Beperk dus onrustige situaties en langdurig huilen. Bespreek ook met ouders als een kind moeilijk inslaapt. Vraag ook naar eventuele rituelen voor het slapen gaan, zodat dit gecontinueerd kan worden op het kinderdagverblijf. Baby s hebben behoefte aan rust en regelmaat. Overige belangrijke zaken in relatie tot wiegendood * Hang belangrijke, actuele telefoonnummers (ambulance/brandweer, huisarts) bij de telefoon. * Zorg dat ouders altijd laten weten waar ze te bereiken zijn. Zorg dus voor een regelmatige update van de oudergegevens. * Zorg dat er babyfoons in elk kinderdagverblijf aanwezig zijn. Zet dit protocol en het onderwerp veilig slapen regelmatig op de agenda. Het protocol moet jaarlijks doorgenomen worden met de pedagogisch medewerkers. Situaties waarin het protocol niet voorziet Er kunnen zich altijd situaties voordoen waarin dit protocol niet voorziet en waarbij maatwerk nodig is voor een kind. Bijvoorbeeld wanneer op basis van medische gronden een bepaalde handelwijze nodig is ten gunste van het kind. In dergelijke situaties overlegt de pedagogisch medewerker altijd met de locatiemanager. De locatiemanager kan bij twijfel altijd overleggen met de manager kwaliteit van de regio. Indien er afspraken worden gemaakt in dergelijke situaties die afwijken van dit protocol worden deze afspraken vastgelegd en door ouders en de locatiemanager ondertekend. Er wordt duidelijk vermeld om welke situatie het gaat, om welk kind het gaat, welke dringende gronden er zijn om afwijkend te handelen en wat de afwijkende handelwijze concreet inhoudt. Pagina 7 van 13

8 Inbakeren en fixeren Achtergrondinformatie Regelmatig worden wij in onze kinderdagverblijven geconfronteerd met ouders die vragen om hun kind ingebakerd te slapen te leggen. Ouders merken dat inbakeren kalmerend en rustgevend is voor hun kind en dat het huilen minder wordt. Het kan een effectieve methode zijn voor kinderen die niet op eigen kracht in slaap kunnen komen en onrustig zijn. Prikkelbare baby s huilen niet alleen veel, maar zijn ook moeilijk tot bedaren te brengen als ze eenmaal overstuur zijn. Deze baby s zijn in het algemeen ook bijzonder actief en beweeglijk en vragen daardoor veel tijd en energie. Ze zijn schrikachtig, snel afgeleid en snel uit hun normale doen. Van heeft er vanuit het Wilhelmina Kinderziekenhuis te Utrecht een onderzoek gelopen naar de effectiviteit van verschillende interventies bij baby s die veel huilen/jengelen. De conclusie uit dit onderzoek is dat het verminderen van prikkels en het aanbrengen van voorspelbaarheid en regelmaat effect heeft èn het verminderen van prikkels en het aanbrengen van voorspelbaarheid en regelmaat in combinatie met inbakeren eveneens effect heeft. Binnen het kinderdagverblijf zal er dan ook altijd eerst gekeken worden om de prikkels te verminderen en tegelijkertijd voorspelbaarheid en regelmaat aan te brengen. Onder inbakeren verstaan we: een kind dat te slapen wordt gelegd met één of twee doeken van schouders tot tenen zodanig ingepakt dat de lichaamsbewegingen beperkt worden. De armen van het kind worden stevig ingewikkeld, zodat prikkels veroorzaakt door onwillekeurige armbewegingen gereduceerd worden. Er is voldoende ruimte om de benen op te trekken en te spreiden. De onderkant wordt (losjes) afgesloten. De ervaring leert dat in de eerste 6 levensmaanden vooral het stevig inbakeren van de armen de prikkels voldoende reduceert (belangrijk hierbij is de behoefte van het kind). De benen en heupen worden losjes ingewikkeld. Dat heeft veelal een goed effect. Afspraken m.b.t. inbakeren Op onze kinderdagverblijven worden kinderen in principe niet ingebakerd, omdat: 1. het grote veiligheidsrisico s met zich meebrengt; a. op een verkeerde manier inbakeren (te losjes, te dik, te strak e.d.) gevaarlijk kan zijn; b. inbakeren bij onderliggende medische problemen gevaarlijk kan zijn; 2. een kind dat ingebakerd is en zich op de buik draait, niet altijd in staat is zich weer terug te draaien. Wanneer mag een pedagogisch medewerker wel inbakeren? Bij uitzondering bakeren wij wel in. Daarbij gelden de volgende voorwaarden waar aan voldaan moet worden: 1. Als er een directe vraag van de ouders is, nadat zij op de hoogte zijn gesteld van de mogelijke risico s, om in te bakeren (dus niet op initiatief van een pedagogisch medewerker). 2. Ouders hebben overleg gehad met het consultatiebureau (arts/verpleegkundige) en instructie gekregen. Eventuele onderliggende lichamelijke stoornissen kunnen dan uitgesloten worden. 3. Ouders geven instructie aan de pedagogisch medewerker. 4. Inbakerdoeken die door de Stichting Wiegedood worden afgeraden, worden in het kinderdagverblijf niet gebruikt. 5. Wanneer ouders willen dat hun kind ingebakerd wordt, controleert de locatiemanager op de website van Stichting Wiegedood wat hierover wordt geadviseerd. Pagina 8 van 13

9 6. Ouders hebben het toestemmingsformulier veilig slapen inbakeren ingevuld en ondertekend. Dit formulier wordt bewaard in het dossier van het kind. Dit formulier is terug te vinden in bijlage Het inbakeren moet worden afgebouwd als het kind tussen de 4 en 6 maanden oud is. Kinderen ouder dan 6 maanden worden niet meer ingebakerd. Wanneer een kind eerder dan 4 maanden kan omdraaien wordt er sneller afgebouwd met inbakeren. 8. Ouders houden ons op de hoogte wanneer een kind, dat ingebakerd is, een vaccinatie (bijv. D(K)TP of HIB) heeft gekregen. Wanneer mag een pedagogisch medewerker ondanks de wens van ouders niet inbakeren? 1. Als aan de eerder genoemde voorwaarden niet voldaan is. 2. Bij koorts (zie richtlijnen GGD) of spugen. 3. Bij ernstige luchtweginfecties (een kind moet goed kunnen hoesten). 4. De eerste 24 uur na vaccinaties (bijv. D(K)TP en HIB) in verband met eventuele koorts als reactie op de vaccinatie (de ouders zijn verantwoordelijk voor het expliciet doorgeven hiervan aan de pedagogisch medewerkers). 5. Bij kinderen met eczeem of neurologische afwijkingen. 6. Bij lichamelijke afwijkingen: een vermoeden van een aangetoonde of behandelde heupdysplasie of scoliose (kromming van de ruggengraat). 7. Bij zeer te vroeg geboren kinderen*. * bij een onrustige en gespannen te vroeg geboren baby kan inbakeren goed zijn, maar het is belangrijk dat ouders zich goed informeren over de aanpak of eerst overleggen met een (kinder-) fysiotherapeut die zich richt op specifieke hantering en houdingsadviezen van zeer te vroeg geboren baby s. Het alleen in doeken wikkelen zonder het aanpassen van ritme en regelmaat is af te raden. Aandachtspunten voor de pedagogisch medewerkers bij inbakeren 1. Zorg dat de ouder een goede instructie geeft aan de vaste pedagogisch medewerker op de groep. Denk hierbij ook aan eventuele rituelen voor het slapen gaan, zodat dit gecontinueerd kan worden op het kinderdagverblijf. Laat de ouder ook eventuele hulpmiddelen (speen, knuffel etc.) meegeven. 2. Laat de vaste pedagogisch medewerkers inbakeren. Stagiaires en invalkrachten bakeren baby s in principe niet in mits de locatiemanager hier andere concrete afspraken over heeft gemaakt. 3. Voorkom dat de baby het te warm krijgt (let hier bijvoorbeeld extra op tijdens warme zomerdagen): a. De combinatie van inbakeren en slapen onder een dekbed gebeurt niet. b. doe geen mutsje op bij een ingebakerde baby anders kan de baby de warmte niet kwijt, via zijn/haar hoofd. Fixeren Het fixeren van baby s heeft een hoog veiligheidsrisico. Het fixeren van kinderen gebeurt soms omdat ouders bang zijn dat hun kindje zich op de buik rolt, dit gebeurt dan middels banden of riemen. Dit wordt te allen tijden afgeraden. Baby s kunnen er zich in vastdraaien of er in verstrikt raken waardoor een lichaamsdeel kan afklemmen of verstikking kan optreden. Indien dit op een verkeerde manier wordt gedaan, is dit zeer gevaarlijk. Binnen onze kinderdagverblijven fixeren wij kinderen niet. Ook niet met al dan niet speciaal hiervoor bedoelde materialen. Hierop is geen enkele uitzondering mogelijk. Pagina 9 van 13

10 Handelingen bij mogelijke wiegendood In het geval dat een baby (bijna) levenloos in een bedje wordt aangetroffen, worden de volgende handelingen verricht. Onder pedagogisch medewerker (A) wordt degene die het kind (bijna) levenloos aantreft in het bedje verstaan. Onder pedagogisch medewerker (B) wordt de collega van pedagogisch medewerker (A) verstaan die gealarmeerd is. Actie Wie 1. Ademhaling controleren en controleer of de luchtweg vrij is Pedagogisch medewerker (A) 2. De pedagogisch medewerker alarmeert een collega Pedagogisch medewerker (A) 3. 1 pedagogisch medewerker blijft bij het kind en volgt de EHBO instructies Pedagogisch medewerker (A) 4. 1 pedagogisch medewerker belt 112 Pedagogisch medewerker (B) 5. 1 pedagogisch medewerker alarmeert de BHV er Pedagogisch medewerker (B) 6. De BHV er neemt (zo nodig) de EHBO instructies over BHV er 7. 1 pedagogisch medewerker licht de locatiemanager in* Pedagogisch medewerker (B) * Wanneer de leidinggevende niet aanwezig dient de achterwacht ingelicht te worden 8. De locatiemanager controleert of bovenstaande De locatiemanager stappen zijn uitgevoerd 9. De ouders van het kind worden ingelicht De locatiemanager 10. Zorg dat de rust op de groep wederkeert, kijk wat De locatiemanager hier voor nodig is. 11. De ambulance wordt ontvangen De locatiemanager 12. Wanneer ouders niet aanwezig zijn gaat een pedagogisch medewerker of de locatiemanager mee in de ambulance 13. Voor de verder stappen, volg het protocol crisiscommunicatie 14. Wanneer is vastgesteld dat het kind overleden is, volg het protocol overlijden kind De locatiemanager bepaalt wie er mee gaat De locatiemanager De locatiemanager Pagina 10 van 13

11 Gebruik van buitenbedden Achtergrond buitenslapen In Finland weet men niet beter dat jonge kinderen buiten slapen. Tourula, Isola & Hassi (2008) hebben een onderzoek in Finland gedaan naar de ervaringen van ouders van het buiten slapen van hun kinderen. In totaal hebben 116 ouders van kinderen onder de twee jaar meegedaan aan het onderzoek. In Finland stamt het buiten slapen uit Arvo Ylppo heeft in die tijd richtlijnen opgesteld voor ouders om het aantal kinderen dat overleed te reduceren. Hij veronderstelde dat huizen slecht geventileerd waren en dat frisse lucht en zonlicht goede maatregelen voor ziekte preventie (Tourula et al., 2008). Er werd gedacht dat koude lucht goed was voor de bloedsomloop in het neus- en mond gebied en daardoor goed voor de weerstand van kinderen. Bij meerdere van onze locaties is er de beschikking over buitenbedden. Afspraken rondom het buiten slapen Voor het gebruik van buitenbedden gelden de volgende afspraken: Ouders zijn ingelicht over het gebruik van buitenbedden. Ouders kunnen niet verplicht worden dat hun kind in een buitenbed slaapt. Ouders hebben toestemming gegeven dat hun kind in een buitenbed slaapt. Dit formulier is in bijlage 3 terug te vinden. Zet het buitenbed zo neer dat je zicht op het kind in het bedje hebt. Controleer de buitenbedden elke 10 minuten als er kinderen in slapen. Buitenbedden worden alleen buiten gebruikt. Als buitenbedden buiten blijven staan wordt het matras en beddengoed buiten openingstijden om wel naar binnen gebracht. Zet de buitenbedden in de schaduw en niet in de zon. Kinderen moeten, afhankelijk van de temperatuur buiten, naar behoren worden aangekleed. Zorg voor voldoende ventilatie. Zet het dakje open, hou het gaas van het bedje vrij. Bij het buiten slapen worden dezelfde preventieve maatregelen gehanteerd ter voorkoming van wiegendood dat is omschreven in hoofdstuk 2 van dit protocol. Er zijn geen richtlijnen over de temperatuur wanneer een kind wel of niet buiten kan slapen omdat er meerdere factoren van invloed zijn. Bij extreme weersomstandigheden (harde wind, mist, hoge temperaturen, vorst) overweegt de pedagogisch medewerker daarom altijd met zijn/haar collega s of locatiemanager of het gebruik van de buitenbedden wel of niet verantwoord is. Bij twijfel wordt er geen gebruik gemaakt van de buitenbedden. Pagina 11 van 13

12 Veilige babyartikelen De Stichting Wiegedood heeft een overzicht van de veiligheid van babyartikelen ontwikkeld op basis van wetenschappelijk onderbouwd inzicht en in samenwerking met de Stichting Consument en Veiligheid. Onderstaande producten en adviezen komen uit deze lijst en worden continu geactualiseerd. Dekbedje Voor een baby vormt een dekbedje een risico, doordat het te warm kan zijn én doordat het los ligt, zodat een baby eronder of er in verwikkeld kan raken. Een bedekt hoofd betekent een relatief extreme toeneming van het risico op wiegendood. Tot de grootste risico s voor baby s behoren situaties waarin warmtestress of warmtestuwing kan ontstaan en/of het steeds opnieuw inademen van uitgeademde lucht (rebreathing), leidend tot zuurstoftekort, afnemend bewustzijn en mogelijk overlijden. Dekbedjes spelen daarbij een opvallende rol. Fabrikanten die beweren dat hun dekbed is goedgekeurd, kunnen dat niet aantonen; hooguit kunnen ze een test van technische productgegevens overleggen. Zo n rapport echter legt geen rechtstreekse relatie met veiligheid. Conclusie: wij gebruiken geen dekbedjes bij kinderen tot 2 jaar. Dekbedhoesje met dekentje Als een enkele deken in een dekbedhoes wordt gestopt is er altijd sprake van 2 lakens, maar uit metingen blijkt de isolatiewaarde niet noemenswaardig te worden verhoogd. Wanneer een deken wordt dubbelgevouwen om in de hoes te kunnen schuiven, is er wel sprake van een belangrijke toename van isolatie en daardoor van verhoogde kans op warmtestress of oververhitting. Als een hoes met een enkele deken rondom goed kan worden ingestopt en het bedje wordt laag opgemaakt, dan is er weinig verschil met een laken en een dekentje. Als de hoes te klein van afmeting is om te kunnen instoppen, is er sprake van beddengoed dat los in bed ligt. Dat is risico verhogend, omdat de baby zich eronder kan wurmen. Conclusie: wij gebruiken geen dekbedhoesjes met een dekentje. Dekentjes Wol, katoen en fleece hebben stuk voor stuk goede en minder goede eigenschappen als het gaat om luchtdoorlaatbaarheid, vochtregulatie, warmteweerstand, drapeerbaarheid en invloed van wassen. De metingen bieden een mogelijkheid tot vergelijking, maar geven op zich geen aanleiding om een bepaalde keus aan of af te raden. Bij dekengebruik is verreweg het belangrijkste dat een kind niet te warm wordt toegedekt. Dat betekent dat in elke situatie aan de hand van de omgevingstemperatuur moet worden beoordeeld of de gebruikte deken niet te warm is. Bij dekens wordt de isolerende werking bepaald door de eigenschappen van het materiaal en niet door het gewicht. Een goed isolerende fleecedeken kan soms verrassend licht zijn: het is dan niet nodig een tweede deken te gebruiken. Bedenk ook dat elk laagje lucht tussen deken(s) en laken(s) invloed heeft op de warmteweerstand. Verder is van belang dat het hoofdje van de baby onbedekt en vrij blijft, dat het materiaal niet afsluit, het bedje kort is opgemaakt en het beddengoed stevig ingestopt. Conclusie: Wij geven de voorkeur aan het gebruik van katoenen dekentjes, die dan zonder lakentje gebruikt kunnen (en dienen te) worden, maar ook een wollen dekentje + lakentje is toegestaan onder de voorwaarde dat het laag wordt opgemaakt en goed wordt ingestopt en de omgevingstemperatuur zodanig is dat het gebruik van een wollen deken niet tot warmtestress leidt. Babytrappelzak of slaapzak Pagina 12 van 13

13 De katoenen, ongevoerde trappelzak komt het meest gunstig uit onderzoek. Dat wil zeggen: iets veiliger dan een laag opgemaakt bedje met één rondom goed ingestopt laken en een deken. De slaapzak moet wel goed passend zijn, dat wil zeggen dat hals- en armopeningen niet zo ruim mogen zijn dat een baby in de zak kan verdwijnen, terwijl er in de zak voldoende ruimte moet zijn voor vrij bewegen van de benen. Dit laatste door het gebruik van de juiste maat van de slaapzak voor het kind. Een veilige slaapzak, met of zonder (afritsbare) mouwen, sluit niet met knopen, maar met een rits naar de onderzijde toe (zodat de baby er niet zelf bij kan). Let erop dat de stiksels van katoen zijn, want nylondraad dat losraakt, kan een vingertje afknellen. Combineer nimmer een trappelzak met een dekbed, want zeker als de baby daar onder terecht komt, ontstaat een riskante situatie met onaanvaardbaar hoog risico op verstikking en/of oververhitting. Gebruik bij een dunne slaapzak eventueel een laken of een dunne deken, die dwars over het voeteneinde rondom stevig kan worden ingestopt. Bij lage temperatuur een wat dikkere slaapzak gebruiken is veiliger. Bijkomende voordelen van een trappelzak zijn dat een baby zich niet kan blootwoelen en dat uit bed klimmen wordt bemoeilijkt. Conclusie: wij gebruiken katoenen slaapzakjes eventueel in combinatie met een dekentje. Gewatteerde katoenen slaapzakjes gebruiken wij niet in combinatie met een dekentje, om te voorkomen dat een kind het te warm krijgt. Wij gebruiken geen slaapzakjes zonder armsgaten. Zeiltje of matrasbeschermer Een baby produceert lichaamswarmte en vocht. Slapen op een niet-ventilerend, isolerend oppervlak verhoogt het risico op warmtestuwing. Een zeiltje in een wieg of bed is - door de toegenomen kwaliteit van luiers - minder vaak nodig dan vroeger. Meer in zwang zijn tegenwoordig matrashoezen of beschermers van katoen (molton) dat ondoorlaatbaar is gemaakt. Advies St. Wiegendood: Het verdient aanbeveling een zeiltje of ondoorlaatbare matrasbeschermer zo te gebruiken dat het onderlichaam van de baby er wel op ligt, maar het hoofd en schouders niet. Conclusie: wij gebruiken ondoorlaatbare molton matrasbeschermers op dusdanige wijze dat hoofd en schouders er niet op liggen. Inbakerdoeken Er zijn diverse inbakerdoeken op de markt gebracht. Ook inbakerdoeken die niet geschikt zijn voor veilige toepassingen. Er worden verschillende maten doeken aangeboden die de geadviseerde leeftijdsgrens ruim te boven gaan. Het consultatiebureau kan adviseren over veilig inbakeren. Wij hanteren de richtlijnen van Stichting Wiegedood. Om altijd op de hoogte te zijn van de actuele adviezen wordt voor gebruik altijd eerst de website van Stichting Wiegedood ( geraadpleegd. Conclusie: artikelen die worden afgeraden door Stichting Wiegedood gebruiken wij NIET in onze kinderdagverblijven. Andere artikelen m.b.t. slapen Andere artikelen zoals hoofdkussen, kussenachtige knuffel, hoofdbeschermer, hemeltje, kruik, mutsje, schapen - of lamsvacht, bedverkleiner zijn artikelen die allemaal in meer of mindere mate een risico t.a.v. wiegendood met zich meebrengen. Wij hanteren de richtlijnen van Stichting Wiegedood. Om ervoor te zorgen op de hoogte te zijn van de actuele adviezen wordt voor gebruik altijd eerst de website van Stichting Wiegedood ( geraadpleegd. Conclusie: artikelen die worden afgeraden door Stichting Wiegedood gebruiken wij NIET in onze kinderdagverblijven. Pagina 13 van 13