Onderzoektechnische verantwoording. Burgerperspectieven 2009

Transcriptie

1 Onderzoektechnische verantwoording Burgerperspectieven e kwartaal Project Februari 2009 Een onderzoek in opdracht van Sociaal en Cultureel Planbureau, te Den Haag. AUTEURSRECHT MARKETRESPONSE NEDERLAND BV Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van MarketResponse Nederland BV te Leusden. Bij eventuele publicatie van het onderzoek, of een deel daarvan, in de nieuwsmedia of in de vakliteratuur, is de toestemming van MarketResponse Nederland BV en de in dit rapport vermelde opdrachtgever benodigd. De gegevens uit dit rapport zijn uitsluitend bestemd voor kennisneming door werknemers en beroepsmatige adviseurs van de rechthebbende opdrachtgevers van MarketResponse Nederland BV.

2 Inhoudsopgave Voorwoord 1 1. Onderzoekverantwoording i 1.1. Opzet en methode i 1.2. Vragenlijst i 1.3. Uitvoering van het onderzoek i 1.4. Steekproef ii 1.5. Responseverantwoording iii 1.6. Veldwerk iii 1.7. Weging iv 1.8. Betrouwbaarheid en nauwkeurigheid v 1.9. Onderzoekbegeleiding vi Vragenlijst Nomogram vii viii

3 Voorwoord In opdracht van Sociaal en Cultureel Planbureau heeft MarketResponse Nederland BV een onderzoek uitgevoerd met betrekking tot Burgerperspectieven. In deze onderzoektechnische verantwoording wordt verslag gedaan van dit onderzoek. Na dit voorwoord zijn de onderzoektechnische gegevens van het onderzoek weergegeven. De vragenlijst, alsmede een nomogram zijn achterin dit rapport opgenomen. Deze onderzoeksverantwoording is digitaal aan het Sociaal en Cultureel Planbureau opgeleverd. Leusden, 27 februari 2009 MarketResponse Nederland BV Imre van Rooijen MSc. (Research Coordinator) drs. Petra van Laar (Data Executive Senior) 1

4 1. Onderzoekverantwoording 1.1. Opzet en methode Het onderzoek is opgezet als een continu kwantitatief onderzoek bestaande uit een telefonische voorselectie en een online/schriftelijk hoofdonderzoek. Het onderzoek heeft tot doel: Verschaffen van actuele informatie over ontwikkelingen in opvattingen over maatschappelijke en politieke issues en over tevredenheid c.q. onbehagen. Informeren van publiek en politiek over de stand van zaken en over ontwikkelingen in de tijd. Bijdragen aan de publieke discussie over maatschappelijke en politieke problemen en doeleinden Vragenlijst Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van gestructureerde vragenlijsten. In de vragenlijst van de telefonische voorselectie zijn de volgende onderdelen opgenomen: benadering voor deelname aan het onderzoek selectie respondent online vragenlijst vs. schriftelijke vragenlijst controle adres/ postadres respondent. In de vragenlijst van het online/schriftelijk hoofdonderzoek zijn de volgende vraagpunten opgenomen: persoonlijke situatie de Nederlandse samenleving de Nederlandse politiek overige kwesties mediagebruik. Een exemplaar van de vragenlijsten is als bijlage bij dit rapport gevoegd. De gemiddelde gespreksduur tijdens de telefonische selectie was ongeveer 1 minuut. De gemiddelde invultijd van de online vragenlijst was 23 minuten Uitvoering van het onderzoek Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van twee methoden: telefonische voorselectie (CATI; Computer Assisted Telephone Interviewing) binnen het omnibusonderzoek van ; online/schriftelijk hoofdonderzoek (CASI; Computer Assisted Selfcompletion Interviewing). Respondenten worden telefonisch uitgenodigd en ontvangen indien men wil meewerken aan het onderzoek- meteen na het telefoongesprek een met daarin een link naar de online vragenlijst of een schriftelijke vragenlijst per post. i

5 CATI Telefonisch onderzoek wordt bij MarketResponse uitgevoerd met behulp van een Bell/View. Dit CATI (Computer Assisted Telephone Interviewing)-systeem faciliteert een snelle en kwalitatief hoogwaardige uitvoering van het onderzoek. De voortgang van het onderzoek wordt voortdurend gemonitord en waar nodig gecorrigeerd. Het systeem verzorgt het belproces. Nadat contact gelegd is met de respondent zorgt de vragenlijstmodule ervoor dat de vragen van het onderzoek in de juiste volgorde en onder de relevante selecties op het beeldscherm verschijnen. De enquêteur stelt de vragen en voert de antwoorden direct in waardoor de data direct beschikbaar zijn. Het veldwerk vindt plaats vanuit één centrale ruimte. De supervisors bewaken de voortgang voeren voortdurend controles uit, waarbij de enquêteurs worden beoordeeld op kwaliteitsaspecten en waar nodig bijgeschoold. Nieuwe enquêteurs volgen bij MarketResponse een intensieve interne opleiding Steekproef De populatie en onderzoeksdoelgroep bestaan uit personen van 18 jaar en ouder. Het steekproefkader wordt gevormd door. Uit het steekproefkader is een random steekproef getrokken. De bruto steekproef bestond uit personen; dit vertegenwoordigt 2,7 keer de te realiseren netto steekproef. In totaal werden respondenten telefonisch geselecteerd, waarvan hebben deelgenomen aan het onderzoek: 881 via internet en 197 schriftelijk. ii

6 1.5. Responseverantwoording De volgende tabel geeft de responseverantwoording weer van de gesprekken die in het kader van dit onderzoek zijn gevoerd. Absoluut n= Relatief in % Bruto steekproef waarvan: geen gehoor/ in gesprek/ max. belpoging infotoon bedrijfsnummer/fax/modem overige redenen Aantal contacten waarvan: =100 - weigering tijdens veldwerkperiode geen afspraak mogelijk onderwerp niet gehad overige redenen 14 1 Geslaagde gesprekken waarvan: - aantal personen dat toe heeft gezegd om mee te werken: De volgende tabel geeft de responseverantwoording weer van het online onderzoek. Absoluut n= Relatief in % Bruto online steekproef waarvan: internetlink ongebruikt Aantal contacten waarvan: =100 - internet afgebroken 65 7 Netto response: De volgende tabel geeft de responseverantwoording weer van het schriftelijk onderzoek. Absoluut n= Relatief in % Bruto steekproef waarvan: vragenlijst geretourneerd vragenlijst niet volledig ingevuld 1 0 Netto response: Veldwerk Het veldwerk van de telefonische selectie is uitgevoerd in de periode van 14 januari 2009 tot en met 31 januari De gesprekken hebben op doordeweekse dagen voornamelijk s avonds en op zaterdag overdag plaatsgevonden. iii

7 Het veldwerk van het hoofdonderzoek is uitgevoerd in de periode 14 januari 2009 t/m 12 februari De uitvoering van het veldwerk heeft plaatsgevonden conform de Nederlandse en Europese (Esomar) onderzoekrichtlijnen. Dit houdt onder meer in dat respondenten de garantie hebben gekregen dat hun anonimiteit wordt gerespecteerd (persoonsgegevens worden niet aan de opdrachtgever doorgespeeld of gekoppeld aan andere gegevens) Weging Om op basis van het steekproefonderzoek uitspraken over de populatie te kunnen doen, is het van belang dat de steekproef representatief is. Dit betekent dat de steekproef qua samenstelling zoveel mogelijk overeen moet komen met de populatie. Door differentiële non-reponse wijkt de steekproef qua samenstelling af van de populatie. Om de invloed hiervan op de totaalresultaten te corrigeren zijn de resultaten gewogen. MarketResponse maakt gebruik van een wegingsprogramma dat werkt met wegingstargets. Dit houdt in dat aan het programma een aantal targettabellen (matrices of alleen randtotalen) met populatiekenmerken wordt aangeboden. Deze gegevens worden door het programma vergeleken met de ongewogen steekproef. Door het toekennen van gewichten (de zogenaamde weegfactoren) aan individuele respondenten zorgt het programma ervoor dat de steekproef qua samenstelling overeenkomt met de populatie (targets). Het programma zoekt naar de optimale oplossing. Dit is de oplossing waarbij de targets zo dicht mogelijk worden benaderd, terwijl de weegfactoren zo weinig mogelijk afwijken van het ideaal (= weegfactor 1). Door de weging tellen antwoorden van personen in ondervertegenwoordigde groepen (in de steekproef) relatief zwaarder mee in het totaalresultaat; de antwoorden van oververtegenwoordigde groepen tellen juist minder zwaar mee. In dit onderzoek is gewogen op de variabelen geslacht, leeftijd, opleiding en internetgebruik. iv

8 De basis voor de wegingtargets wordt gevormd door de Gouden Standaard. In onderstaande tabel staan de variabelen en het weegtarget per categorie van de betreffende variabele. Target in Gouden Standaard in % Percentage in netto steekproef in % Geslacht - Man 49,11 49,44 - Vrouw 50,89 50,56 Leeftijd jaar 10,53 7, jaar 16,79 14, jaar 20,81 20, jaar 18,57 19, jaar 15,70 17,81-65 jaar of ouder 17,60 20,22 Opleiding - Hoger wetenschappelijk 10,32 10,67 - Hoger beroeps 19,67 19,48 - Middelbaar 49,62 48,05 - Laag 20,39 21,80 Internet gebruik - Ja 80,78 85,16 - Nee 19,22 15,38 De weging is uitgevoerd op de netto steekproef van de meting voor kwartaal 1. Het onderzoek heeft een weegefficiency van 94,8%. Dit komt erop neer dat de effectieve steekproef respondenten bedraagt. De laagste weegfactor die is toegekend is 0,59 en de hoogste is 2, Betrouwbaarheid en nauwkeurigheid Het onderzoek is gebaseerd op een steekproef, dat wil zeggen dat niet de gehele populatie is ondervraagd. Op basis van de met behulp van de steekproef verkregen gegevens kan een schatting worden gemaakt van de werkelijkheid. Van deze schatting kunnen we aangeven hoe nauwkeurig en betrouwbaar deze is. De nauwkeurigheid van de resultaten wordt aangegeven met marges of intervallen die bepaald worden door de omvang van de steekproef, het gevonden percentage en het betrouwbaarheidsniveau. Meestal wordt een betrouwbaarheidsniveau van 95% aangehouden, hetgeen inhoudt dat er een kans van 95% is dat de schattingen correct zijn. In de volgende tabel zijn de maximale en minimale afwijkingen aangegeven voor een aantal steekproefgroottes. v

9 marges bij verschillende steekproefgroottes en een betrouwbaarheidsniveau van 95% Steekproef- Maximale Minimale omvang afwijking afwijking n= 50 13,9% 2,8% n= 75 11,3% 2,3% n= 100 9,8% 2,0% n= 150 8,0% 1,6% n= 200 6,9% 1,4% n= 300 5,7% 1,1% n= 400 4,9% 1,0% n= 500 4,4% 0,9% n= 700 3,7% 0,7% n= ,1% 0,6% Een uitgebreid overzicht van de afwijkingsmarges bij verschillende steekproefgroottes is in de vorm van een nomogram opgenomen in de bijlagen van dit rapport Onderzoekbegeleiding Het onderzoek werd begeleid door het volgende team. Voor MarketResponse Nederland BV: drs. L.J. van Doorn: algemeen directeur drs. P. van Laar data executive senior I.N. van Rooijen Msc. research coordinator G.A. Bresser: veldwerkcoördinator Voor Sociaal en Cultureel Planbureau: prof. dr. P. Dekker hoofd participatie en bestuur E.H. Steenvoorden MSc. wetenschappelijk medewerker dr. T.W.G. van der Meer wetenschappelijk onderzoeker vi

10 Vragenlijst

11 Onderzoek burgerperspectieven 2009 Project Opdrachtgever: Sociaal en Cultureel Planbureau /272 Januari 2009 Tips voor het invullen van de vragenlijst Voor u begint. Wilt u bij het invullen van de vragenlijst gebruik maken van een BLAUWE of ZWARTE PEN? Dit zorgt ervoor dat uw antwoorden zo goed mogelijk overkomen. Soorten vragen In deze vragenlijst vindt u twee soorten vragen: - vragen waarbij u antwoord geeft door het hokje bij het antwoord van uw keuze aan te kruisen - zogenaamde open vragen waarbij u in eigen woorden een antwoord kunt geven. Aankruisen We willen u vragen (met een blauwe of zwarte pen) een KRUISJE te zetten IN het hokje bij UW antwoord. Dus zo: X Het corrigeren wanneer u zich heeft vergist bij het aankruisen U kleurt het hokje dat u verkeerd heeft aangekruist volledig in. Dus zo: Vervolgens zet u een kruisje in het hokje bij het juiste antwoord. Een eenmaal ingekleurd hokje is niet meer te herstellen tot een geldig antwoord. 'Open' vragen Wat betreft de vragen waar u in eigen woorden een antwoord kunt schrijven, willen we u vragen het antwoord IN de speciaal op de vragenlijst open gelaten ruimte te schrijven. Als deelnemer aan dit onderzoek blijft u volledig anoniem. We zullen niet proberen op een of andere manier uw identiteit te achterhalen. Succes met het invullen van de vragenlijst Project Pagina 1

12 Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen die onder de bevolking leven. De vragenlijst heeft vijf onderdelen, namelijk over: 1. uw persoonlijke situatie 2. de samenleving 3. politiek en overheid 4. overige kwesties 5. uw mediagebruik Alles bij elkaar zal het invullen van deze onderdelen ongeveer 20 minuten duren. 1. Uw persoonlijke situatie A1. In welke mate vindt u zichzelf een gelukkig mens? Is dat: Erg ongelukkig Ongelukkig Niet ongelukkig, niet gelukkig Gelukkig Erg gelukkig Ik weet het niet Kunt u op een schaal van 1 tot en met 10 aangeven hoe tevreden u bent met: (1= zeer ontevreden 10= zeer tevreden) ik weet het niet A2. Uw gezondheid A3. Uw belangrijkste dagelijkse activiteit (werk, studie of andere activiteit) A4. Uw vrienden en kennissenkring A5. Uw buurt A6. Uw financiële situatie Project Pagina 2

13 A7. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende 12 maanden als het gaat om uw financiële situatie, zullen de komende 12 maanden slechter, hetzelfde of beter zijn: Veel slechter Slechter Hetzelfde Beter Veel beter Ik weet het niet Kunt u van de volgende zaken aangeven in welke mate u ze als belangrijk of onbelangrijk ervaart in uw leven op dit moment: Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? J1. Getrouwd zijn J2. Vooruitkomen in je leven J3. Meewerken aan het verminderen van bestaande inkomensverschillen J4. Van het leven genieten J5. Grotere gelijkheid in de maatschappij bevorderen J6. Leven voor je gezin J7. Plezier maken J8. Het financieel goed hebben J10. Het doorbreken van bestaande machtsverhoudingen J13. Je inzetten voor een samenleving, waarin iedereen kan meebeslissen J14. Zekerheid van je maatschappelijke positie J15. Nieuwe dingen beleven J16. Kinderen hebben en opvoeden J17. Je beroep uitoefenen onbelang rijk daar ben ik onzeker over belangrijk erg heel erg belangrijk belangrijk ik weet het niet Project Pagina 3

14 A16. Rekent u zich tot een kerkgenootschap of levensbeschouwelijke groepering? Ja ga naar vraag A17 Nee ga naar vraag A18 Kan echt geen antwoord geven ga naar vraag A18 A17. Welk kerkgenootschap of levensbeschouwelijke groepering is dat? Rooms-katholiek Protestantse Kerk in Nederland (PKN / Samen op Weg Kerken) Overig christelijk Hindoe Islamitisch Boeddhistisch Joods Andere groepering Weet niet A18. Hoe vaak bent u gedurende het afgelopen half jaar naar religieuze bijeenkomsten zoals kerkdiensten geweest? Eens per week of vaker Eenmaal per 2 weken Eenmaal per maand Minder dan eenmaal per maand Nooit Weet niet Kunt u van de onderstaande activiteiten aangeven of u deze nooit, zo nu en dan of vaak doet: Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? A14. Hulp bieden aan buren of kennissen. A15. Vrijwilligerswerk voor een instelling of vereniging of bij activiteiten. nooit zo nu en dan vaak ik weet het niet Dit was de laatste vraag over uw persoonlijke situatie. Het volgende (tweede) deel gaat over hoe u aankijkt tegen de samenleving. Project Pagina 4

15 2. De Nederlandse samenleving Kunt u op een schaal van 1 tot en met 10 aangeven hoe tevreden u bent met: (1= zeer ontevreden 10= zeer tevreden) ik weet het niet B1. De Nederlandse samenleving B2. De Nederlandse economie B3. Het bestuur van uw gemeente B4. De politiek in Den Haag B5. De Europese politiek B7. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende 12 maanden als het gaat om de Nederlandse economie, zullen de komende 12 maanden slechter, hetzelfde of beter zijn: Veel slechter Slechter Hetzelfde Beter Veel beter Ik weet het niet B9. Wat vindt u op dit moment de grootste problemen in ons land? Waar bent u zeer negatief of boos over of waar schaamt u zich voor als het om de Nederlandse samenleving gaat? Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste problemen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Probleem 1 Probleem 2 Probleem 3 Probleem 4 Probleem 5 Project Pagina 5

16 B10. En wat vindt u juist goed in ons land? Waar bent u zeer positief of blij over of trots op als het om de Nederlandse samenleving gaat? Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste onderwerpen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Onderwerp 1 Onderwerp 2 Onderwerp 3 Onderwerp 4 Onderwerp 5 B102. Als er in gezelschap gesproken wordt over wat er wel en niet goed gaat in ons land, brengt u dan nieuwe standpunten in, doet u mee met het gesprek, luistert u met belangstelling, heeft u niet zo veel belangstelling, of luistert u niet? Breng nieuwe standpunten in Doe mee met het gesprek Luister met belangstelling Luister wel, maar heb niet zo veel belangstelling Luister niet Ik weet het niet Wilt u van de volgende uitspraken aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? B11. Over het algemeen zijn de meeste mensen wel te vertrouwen. B12. Je kunt niet voorzichtig genoeg zijn in de omgang met mensen. B13. Er zijn nog altijd veel mensen die bereid zijn om een ander te helpen. B14. In ons land gaan de mensen met steeds minder respect met elkaar om. B15. In ons land is er te weinig aandacht voor mensen die het minder hebben. B16. De mensen in ons land moeten meer zelf verantwoordelijk zijn en minder rekenen op overheidsvoorzieningen. B17. Nederland zou een prettiger land zijn als er minder immigranten zouden wonen. B18. De aanwezigheid van verschillende culturen is winst voor onze samenleving. B19. Het Nederlands lidmaatschap van de EU is een goede zaak. zeer oneens oneens neutraal eens zeer eens ik weet het niet Project Pagina 6

17 zeer oneens oneens neutraal eens zeer eens ik weet het niet B20. Mensen zoals ik ondervinden vooral nadelen van het verdwijnen van de grenzen en het meer open worden van onze economie. D26. De vrijheid van meningsuiting mag niet zover gaan dat mensen worden gekwetst in hun religieuze gevoelens D27. De vrijheid van meningsuiting moet krachtiger worden beschermd in ons land Bx1. Zoals de zaken er nu voor staan, is het moeilijk om hoopvol te zijn over de toekomst van de wereld. Bx2 Voor mensen zoals ik wordt het leven eerder beter dan slechter. Bx3 Ik heb het gevoel dat ik weinig grip heb op mijn eigen toekomst D12. Sommige mensen zijn van mening dat de normen en waarden steeds meer achteruit gaan, anderen vinden juist dat het er beter op wordt. Vindt u dat over het algemeen de normen en waarden in Nederland de verkeerde kant of de goede kant op gaan? Duidelijk de verkeerde kant op Iets meer de verkeerde dan goede kant op Blijven ongeveer gelijk Iets meer de goede dan verkeerde kant op Duidelijk de goede kant op Ik weet het niet Hoeveel vertrouwen heeft u op dit moment in de volgende instellingen in Nederland? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? (1= geen enkel vertrouwen 10= alle vertrouwen) ik weet het niet B21. De grote ondernemingen B22. De vakbonden B23. De kranten B24. De televisie B27. De rechtspraak B25. De Tweede Kamer B26. De regering Dit was de laatste vraag over hoe u aankijkt tegen de samenleving. Het volgende (derde) deel gaat over de Nederlandse politiek en overheid. Project Pagina 7

18 3. De Nederlandse politiek C1. Wat zou u hoog op de agenda van de Nederlandse regering willen hebben? Het kan gaan om onderwerpen die veel meer aandacht moeten krijgen of heel anders aangepakt moeten worden. Wilt u met enkele trefwoorden de belangrijkste onderwerpen aangeven? U kunt hieronder uw antwoorden geven Onderwerp 1 Onderwerp 2 Onderwerp 3 Onderwerp 4 Onderwerp 5 Wilt u van de volgende uitspraken weer aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? zeer oneens neutraal eens zeer eens oneens C2. De landelijke politiek is voor de meeste mensen te ingewikkeld om te kunnen begrijpen. C3. De overheid doet onvoldoende voor mensen zoals ik. C4. De meeste politici zijn bekwame mensen die weten wat ze doen. C5. Mensen zoals ik hebben geen enkele invloed op wat de regering doet. C6. Politici gaan vaak onbehoorlijk met elkaar om. C7. Het zou goed zijn als het bestuur van het land werd overgelaten aan enkele krachtige leiders. C8. Kamerleden en ministers geven niet veel om wat mensen zoals ik denken. C9. Het zou goed zijn als burgers meer konden meebeslissen over belangrijke politieke kwesties. ik weet het niet C27. In hoeverre bent u tevreden of ontevreden met de wijze waarop de overheid in Nederland functioneert? Zeer ontevreden Ontevreden Neutraal Tevreden Zeer tevreden Ik weet het niet / wil het niet zeggen Project Pagina 8

19 C28. Als er nu verkiezingen zouden zijn voor de Tweede Kamer, zou u dan gaan stemmen? Ja ga naar vraag C29 Misschien ga naar vraag C29 Nee ga naar vraag DX1 Ik mag niet stemmen ga naar vraag C29 Ik wil het niet zeggen ga naar vraag DX1 Indien uw antwoord bij vraag C28 = Ja/ Misschien/ Ik mag niet stemmen C29. Op welke partij zou u dan waarschijnlijk stemmen? / Op welke partij zou u stemmen als u wel kiesgerechtigd was? CDA PvdA SP (Socialistische partij) VVD Partij van de Vrijheid (PVV) (Geert Wilders) GroenLinks ChristenUnie D66 Partij voor de Dieren SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij) Trots op Nederland (Rita Verdonk) Andere Partij, namelijk Blanco stemmen Ik weet het nog niet Ik wil het niet zeggen Dit was de laatste vraag over de politiek en overheid. Het volgende (vierde en voorlaatste) deel bevat enkele vragen over actuele onderwerpen en achtergronden. Project Pagina 9

20 4. Overige kwesties Hieronder staat een aantal zaken die voor mensen richtinggevend kunnen zijn in hun leven. Dit wil zeggen dat ze bepalend zijn bij de keuzes die mensen maken in hun leven. Wilt u voor deze zaken aangeven hoe belangrijk ze zijn in uw leven? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? Helemaal niet belangrijk DX1. Een afwisselend leven, vol van uitdagingen, vernieuwing en verandering. DX2. Een wereld in vrede, vrij van oorlogen en conflicten DX3. Een spannend leven, stimulerende ervaringen DX4. Gezag, het recht om te leiden of mensen aanwijzingen te geven DX5. Nieuwsgierigheid, geïnteresseerd zijn in van alles en dingen verkennen DX6. Gelijkheid, gelijke mogelijkheden voor iedereen DX7. Zekerheid voor het gezin, veiligheid voor wie me lief is DX8. Het eren van ouders en van ouderen, respect tonen DX9. Invloedrijk zijn, invloed hebben op mensen en gebeurtenissen DX10. Het milieu beschermen, de natuur behouden DX11. De aarde respecteren, harmonie met andere wezens DX12. Zelfbeheersing, gedisciplineerd zijn, weerstaan van verleidingen DX13. Sociale rechtvaardigheid, onrechtvaardigheid aanpakken, zorgen voor de zwakkeren DX14. Eenheid met de natuur, in de natuur passen DX15. Rijkdom, materiële bezittingen, geld Niet zo belangrijk Neutraal Belangrijk Zeer belangrijk ik weet het niet Project Pagina 10

21 Wilt u van de volgende uitspraken weer aangeven in hoeverre u het ermee eens of oneens bent? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? zeer oneens neutraal eens zeer eens oneens DX19. Het is een slechte zaak dat de gulden is vervangen door de euro. DX20. In de huidige economische crisis is het goed dat Nederland de euro heeft. ik weet het niet Over de Europese Unie wordt verschillend gedacht, zowel over de uitbreiding met nieuwe lidstaten, als over de mate van samenwerking tussen de huidige lidstaten. DX21. Als het gaat over de uitbreiding van de Europese Unie met nieuwe lidstaten, welk van de volgende standpunten ligt dan het dichtst bij uw mening? Het zou beter zijn geweest als de Europese Unie kleiner was gebleven Het aantal lidstaten is goed zoals het nu is De Europese Unie moet verder uitbreiden met kandidaat-lidstaten (als ze aan de toelatingseisen voldoen) Ik weet het niet DX22. Als we het hebben over de samenwerking tussen de huidige lidstaten van de Europese Unie, welk van de volgende standpunten ligt dan het dichtst bij uw mening? Er is nu al te veel gemeenschappelijk beleid De samenwerking is goed zoals ze nu is De samenwerking zou nog verder moeten gaan Ik weet het niet DX23. Op 4 juni zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. Gaat u dan stemmen? Ja Misschien Nee Ik mag niet stemmen Ik wil het niet zeggen Project Pagina 11

22 DX17. De volgende vraag gaat over de toekomst van de Nederlandse samenleving over circa 15 tot 20 jaar. In hoeverre maakt u zich daar zorgen over? 1. Daar houd ik me helemaal niet mee bezig 2. Daar maak ik me zelden zorgen over 3. Daar maak ik me regelmatig zorgen over 4. Daar kan ik wakker van liggen 5. Ik weet het niet Indien u vraag DX17 heeft beantwoord met 3 of 4 (regelmatig zorgen/wakker van liggen) DX18. Waaraan denkt u dan als u zich zorgen maakt over de Nederlandse samenleving over circa 15 tot 20 jaar? U gaat nu naar het vijfde onderdeel met vragen over de media en het nieuws. Project Pagina 12

23 5. Mediagebruik In hoeverre volgt u onderstaande nieuwssoorten in de media? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? helemaal nauwelijks niet E1. Lokaal politiek nieuws E2. Landelijk politiek nieuws E3. Nieuws over Europese politiek E4. Ander internationaal politiek nieuws op hoofdlijnen zeer intensief ik weet het niet Indien u bij vraag E2 als antwoord heeft gegeven: helemaal niet of ik weet het niet kunt u doorgaan naar vraag E11a Indien uw antwoord bij vraag E2 = nauwelijks/ op hoofdlijnen/ zeer intensief E5. Hoeveel tijd besteedt u gemiddeld per dag aan het volgen van politiek nieuws uit Den Haag? Geen tijd Minder dan 15 minuten minuten minuten 1 tot 2 uur Meer dan 2 uur Ik weet het niet Indien uw antwoord bij vraag E2 = nauwelijks/ op hoofdlijnen/ zeer intensief In welke mate gebruikt u onderstaande nieuwsbronnen om landelijk politiek nieuws te volgen? Wilt u uw antwoorden in de hokjes aankruisen? E6. Televisie E7. Radio E8. Krant E9. Opiniebladen/tijdschriften E10. Internet helemaal niet zelden geregeld zeer vaak ik weet het niet Project Pagina 13

24 E11a. Welke kranten leest u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen Kranten De Telegraaf Financieel Dagblad Algemeen Dagblad Nederlands Dagblad De Volkskrant Metro Reformatorisch Dagblad Spits Trouw De Pers NRC Handelsblad Een regionaal dagblad NRC Next Andere krant, nl. Het Parool Geen krant E11b. Welke opiniebladen leest u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen Opiniebladen Elsevier Vrij Nederland HP/De Tijd Intermediair Groene Amsterdammer Ander opinieblad, nl. Geen opinieblad E12. Naar welke nieuws- en actualiteitenprogramma s op tv kijkt u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen NOS Journaal RTL 4 Nieuws & Weer RTL Z nieuws (RTL 7) Business Class/Harry Mens (RTL 7) 4 in het land (RTL 4) Pauw & Witteman (Ned. 1) Buitenhof (Ned. 1) Hart van Nederland vroege editie om 19.00u (SBS 6) Hart van Nederland om 22.30u (SBS 6) NOVA/Den Haag vandaag (Ned. 2) Netwerk (Ned. 2) EenVandaag (Ned.1) Editie NL (RTL 4) Ander nieuws- en actualiteitenprogramma, nl. Geen Project Pagina 14

25 E12b. Welke nieuws- en actualiteiten internetsites raadpleegt u regelmatig? U kunt hier meerdere antwoorden aankruisen Nu.nl Telegraaf.nl NOS (teletekst).nl GeenStijl.nl Nieuws.nl Ander nieuws- en actualiteiten- programma nl. Geen nieuws- en actualiteitensite E13. Wat vindt u in het algemeen van de berichtgeving in de media over de Nederlandse politiek? Vindt u die berichtgeving: Duidelijk te negatief Vaker te negatief dan te positief Evenwichtig of even vaak te positief als te negatief Vaker te positief dan te negatief Duidelijk te positief Ik weet het niet Ter afsluiting van het onderzoek nog twee vragen over de algemene situatie in Nederland. F1. In dit onderzoek zijn allerlei onderwerpen aan de orde geweest. We willen nog graag weten hoe u al met al vindt dat het gaat met Nederland. Vindt u dat het over het algemeen de verkeerde kant of de goede kant op gaat in Nederland? 1. Duidelijk de verkeerde kant op 2. Iets meer de verkeerde dan goede kant op 3. Iets meer de goede dan verkeerde kant op 4. Duidelijk de goede kant op 5. Ik weet het niet Project Pagina 15

26 Indien u vraag F1 heeft beantwoord met 1, 2, 3 of 4 F2. Zou u kunnen toelichten waarom u vindt dat het in Nederland <het bij de vorige vraag gegeven antwoord> gaat? Uw redenen kunnen natuurlijk ook gaan over zaken waar in het voorgaande helemaal niet naar is gevraagd. Project Pagina 16

27 H1. Heeft u nog opmerkingen over de vragenlijst? Zijn er bijvoorbeeld vragen die u slecht vond of waarbij u het gevoel had niet goed of volledig antwoord te kunnen geven? U heeft ons zeer geholpen met dit onderzoek. Tot slot willen wij u vragen om dit onderzoek te beoordelen. U kunt antwoorden d.m.v. een rapportcijfer H2. Zou u met een cijfer aan willen geven hoe leuk of vervelend u het vond om aan dit onderzoek mee te doen? (1= heel vervelend en 10= heel leuk) Ik weet het niet Project Pagina 17

28 Nomogram

29 Nomogram Afwijkingsmarges bij 95% betrouwbaarheid p*( 100 p) marge m = 196. p =gevonden percentage n n =steekproef omvang 20 4,4 6,1 7,5 8,6 9,6 13,1 15,6 17,5 19,0 20,1 20,9 21,5 21,8 21,9 30 3,6 5,0 6,1 7,0 7,8 10,7 12,8 14,3 15,5 16,4 17,1 17,5 17,8 17,9 40 3,1 4,3 5,3 6,1 6,8 9,3 11,1 12,4 13,4 14,2 14,8 15,2 15,4 15,5 50 2,8 3,9 4,7 5,4 6,0 8,3 9,9 11,1 12,0 12,7 13,2 13,6 13,8 13,9 60 2,5 3,5 4,3 5,0 5,5 7,6 9,0 10,1 11,0 11,6 12,1 12,4 12,6 12,7 70 2,3 3,3 4,0 4,6 5,1 7,0 8,4 9,4 10,1 10,7 11,2 11,5 11,7 11,7 80 2,2 3,1 3,7 4,3 4,8 6,6 7,8 8,8 9,5 10,0 10,5 10,7 10,9 11,0 90 2,1 2,9 3,5 4,0 4,5 6,2 7,4 8,3 8,9 9,5 9,9 10,1 10,3 10, ,0 2,7 3,3 3,8 4,3 5,9 7,0 7,8 8,5 9,0 9,3 9,6 9,8 9, ,7 2,5 3,0 3,4 3,8 5,3 6,3 7,0 7,6 8,0 8,4 8,6 8,7 8, ,6 2,2 2,7 3,1 3,5 4,8 5,7 6,4 6,9 7,3 7,6 7,8 8,0 8, ,5 2,1 2,5 2,9 3,2 4,4 5,3 5,9 6,4 6,8 7,1 7,3 7,4 7, ,4 1,9 2,4 2,7 3,0 4,2 4,9 5,5 6,0 6,4 6,6 6,8 6,9 6, ,3 1,8 2,2 2,6 2,8 3,9 4,7 5,2 5,7 6,0 6,2 6,4 6,5 6, ,2 1,7 2,1 2,4 2,7 3,7 4,4 5,0 5,4 5,7 5,9 6,1 6,2 6, ,1 1,6 1,9 2,2 2,5 3,4 4,0 4,5 4,9 5,2 5,4 5,5 5,6 5, ,0 1,5 1,8 2,1 2,3 3,1 3,7 4,2 4,5 4,8 5,0 5,1 5,2 5, ,0 1,4 1,7 1,9 2,1 2,9 3,5 3,9 4,2 4,5 4,7 4,8 4,9 4, ,9 1,3 1,6 1,8 2,0 2,8 3,3 3,7 4,0 4,2 4,4 4,5 4,6 4, ,9 1,2 1,5 1,7 1,9 2,6 3,1 3,5 3,8 4,0 4,2 4,3 4,4 4, ,8 1,1 1,4 1,6 1,7 2,4 2,9 3,2 3,5 3,7 3,8 3,9 4,0 4, ,7 1,0 1,3 1,5 1,6 2,2 2,6 3,0 3,2 3,4 3,5 3,6 3,7 3, ,7 1,0 1,2 1,4 1,5 2,1 2,5 2,8 3,0 3,2 3,3 3,4 3,4 3, ,7 0,9 1,1 1,3 1,4 2,0 2,3 2,6 2,8 3,0 3,1 3,2 3,3 3, ,6 0,9 1,1 1,2 1,4 1,9 2,2 2,5 2,7 2,8 3,0 3,0 3,1 3, ,5 0,7 0,9 1,0 1,1 1,5 1,8 2,0 2,2 2,3 2,4 2,5 2,5 2, ,4 0,6 0,7 0,9 1,0 1,3 1,6 1,8 1,9 2,0 2,1 2,1 2,2 2, ,4 0,5 0,7 0,8 0,9 1,2 1,4 1,6 1,7 1,8 1,9 1,9 2,0 2, ,4 0,5 0,6 0,7 0,8 1,1 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,8 1, ,3 0,4 0,5 0,5 0,6 0,8 1,0 1,1 1,2 1,3 1,3 1,4 1,4 1,4