10 Online Champignoninfo voor voedingsexperts 12 Op weg naar oplossingen voor Trichoderma. 13 Nathalie den Dekker: Nog steeds met

Transcriptie

1 magazine van de Coöperatieve Nederlandse Champignonkwekersvereniging hampign werk ons 2 pluq internationaal in de winkelschappen 3 CNC Grondstoffen zet in op kostenverlaging 4 Groot paddenstoelencongres in Chinese hoofdstad 6 Sterkere positie op grondstoffenmarkt 8 John en Fenny Jacobs: Groei in combinatie met optimalisatie 10 Online Champignoninfo voor voedingsexperts 12 Op weg naar oplossingen voor Trichoderma en Virus X 13 Nathalie den Dekker: Nog steeds met beide benen op de grond Achtste jaargang - nummer 3 - oktober 2012

2 innovatie actueel pluq internationaal in de winkelschappen CNC Grondstoffen zet in op kostenverlaging Medio juni is pluq gestart met de eerste commerciële productie van vers gesneden champignons met een langere houdbaarheid. Via supermarkten in diverse Europese landen vinden de champignons van pluq nu hun weg naar de consument. CNC Grondstoffen is dit voorjaar gestart met een intensivering van het verbeterprogramma Move to improve. Doelstelling is om de productiviteit en efficiency bij CNC Grondstoffen te verhogen en de kosten te verlagen. Het assortiment van pluq bestaat momenteel uit twee producten: witte champignons en kastanjechampignons in gesealde bakjes van 225 gram. Beide champignonsoorten zijn gewassen en gesneden en hebben een verlengde houdbaarheid. Rob Menheere, supply chain manager: Sinds de lancering verwerft pluq gestaag een plek in het internationale winkelschap. De champignons van pluq zijn onder andere verkrijgbaar bij supermarkten van REWE, Metro en Real in Duitsland. Verder ligt pluq in Nederland bij Coop in de schappen en lopen er testen in Denemarken, Frankrijk en Engeland. Promotionele ondersteuning Om de producten van pluq op de winkelvloer onder de aandacht te brengen van consumenten, wordt gebruik gemaakt van promotionele ondersteuning. Daniëlle Romonesco, product manager: Inkopers van retailformules kunnen, in overleg met de sales managers van pluq, kiezen uit een breed assortiment aan promotionele items. Zo hebben we displayzuilen van circa twee meter hoog beschikbaar en schaphangers, wobblers en vloerstickers. Wobbler Deense pluq-folder Over ieder item is goed nagedacht. De displays trekken van veraf de aandacht en zijn, naast gebruik op de winkelvloer, ook bijzonder geschikt voor beurzen. De schaphangers wijzen de consument naar de pluq-champignons in het koelschap. Op dit moment staan champignons namelijk niet in alle supermarkten gekoeld en is het in sommige gevallen dus nieuw voor consumenten om verse champignons uit het koelschap te kopen. Verder zijn als eyecatchers bij het koelschap opvallende wobblers ontworpen, die in combinatie met vloerstickers de aandacht op de nieuwe producten vestigen. Ook zijn er speciale foldertjes ontwikkeld met productgegevens en een korte uitleg over het pluq-concept. Deze foldertjes zitten bij de pluq-champignons in de trays en zijn bedoeld om met name de AGF-verkopers in de winkels verder te informeren, vertelt Romonesco. Innovatie Ondertussen werkt pluq ook aan het ontwikkelen van nieuwe producten, ter uitbreiding van het assortiment. Maikel van Bakel, sales director: PluQ is een vooruitstrevend en onderscheidend bedrijf dat de totale consumptie van champignons wil stimuleren met toegevoegde waarde producten. Daarvoor is het belangrijk om continu te werken aan nieuwe verkoopconcepten die inspelen op de behoeften en wensen van consumenten. De verwachting is dat we het assortiment begin volgend jaar zullen uitbreiden met één of meerdere nieuwe versconcepten. Tom van Wijk, directeur CNC Grondstoffen: Voor een gezonde toekomst moeten wij scherp aan de wind zeilen en de concurrentie aankunnen met onze collega-composteerders in binnen- en buitenland. Een uitgebreide bedrijfsanalyse heeft ons laten zien dat wij de kosten binnen onze organisatie kunnen en moeten reduceren. Naar aanleiding daarvan zijn we dit voorjaar gestart met de intensivering van het verbeterprogramma Move to Improve. Keuzes maken Binnen Move to Improve werken teams van medewerkers aan projecten die de productiviteit en efficiëntie verhogen, terwijl de Efficiënt werken betekent ook keuzes maken op het commerciële vlak productkwaliteit waar mogelijk beter geborgd wordt. Er zijn de afgelopen maanden al forse kostenbesparingen gerealiseerd, bijvoorbeeld op het gebied van onderhoudskosten, productiebezetting, logistiek en materiaalrendement. Dit heeft ook consequenties voor het aantal arbeidsplaatsen, maar zal vooral betrekking hebben op medewerkers met een tijdelijk dienstverband en uitzendkrachten. Hoewel Move to improve vooral een veranderproces is voor de interne organisatie van CNC Grondstoffen, zijn er ook zaken waarmee klanten in aanraking komen. Van Wijk: Efficiënt werken betekent ook keuzes maken op het commerciële vlak. Denk bijvoorbeeld aan het zoveel mogelijk beperken van het aantal broedrassen en het factureren van de bestelde en geleverde hoeveelheid compost. Bestellingen Op dit moment is het zo dat de gefactureerde hoeveelheid compost vaak lager is dan de bestelde hoeveelheid. Dit wordt veroorzaakt doordat klanten niet alle bestelde compost in de teeltbedden vullen. Gevolg is een wekelijks terugkerende hoeveelheid afval, waarvoor de klanten en CNC Grondstoffen gezamenlijk de rekening betalen. Van Wijk: In de nieuwe situatie wordt de hoeveelheid compost die klanten bestellen, zo nauwkeurig mogelijk door ons afgeleverd. Vervolgens is het uitgangspunt dat het bestelde en geleverde gewicht wordt gefactureerd. Hierbij houdt CNC Grondstoffen vanzelfsprekend rekening met de variatie van alledag. Daarnaast zijn er in de toekomst wellicht ook andere wijzigingen waar klanten mee te maken krijgen. Van Wijk: Het standaardiseren van producten en processen brengt grote kostenvoordelen met zich mee. Daarvan profiteren zowel onze klanten als wij zelf. Uit analyses van onze bedrijfsvoering blijkt dat sommige specifieke klantwensen een fors negatief effect hebben op de kostenstructuur. Het zou kunnen zijn dat we in de toekomst keuzes moeten maken op dit vlak. Mocht dit aan de orde komen, dan zullen we onze klanten vanzelfsprekend tijdig op de hoogte stellen. 2 3

3 r&d actueel Groot paddenstoelencongres in Chinese hoofdstad Eind augustus vond in Peking het vierjaarlijkse ISMS-congres plaats, waar wetenschappers en professionals de resultaten van actueel paddenstoelenonderzoek presenteerden. Het congres telde 1200 deelnemers uit alle windstreken. om wereldwijd mensen de weg te wijzen naar artikelen met een wetenschappelijke onderbouwing van de gezondheidsaspecten van paddenstoelen. Ambitie is om in voedingsadviezen een champignon per dag te laten opnemen, onder het motto one mushroom a day keeps the doctor away. Op teeltgebied werd de ontwikkeling gemeld van een slangensysteem voor het watergeven van champignons via de dekaarde. Hierdoor werd een hogere productie verkregen en kon het optreden van bacterievlekken worden voorkomen. Convenant horizontaal toezicht Belastingdienst Medewerkers vullen potten substraat op een kwekerij waar koningsoesterzwammen (Pleurotus Eryngii) worden geteeld Ontwikkel de paddensector om het inkomen van boeren te verhogen Voor C4C bood het congres de mogelijkheid om kennis te nemen van onderzoekresultaten en contacten te leggen in de internationale paddenstoelensector. Wim Arts, R&D: Er waren in totaal 338 wetenschappelijke inzendingen waarvan er 35 betrekking hadden op champignons, 53 op oesterzwammen en 24 op shiitake. Verder had 29% van de gepresenteerde onderzoeken te maken met de nutritionele en medische aspecten van paddenstoelen en 24% met de teelt en broedbereiding. Kanker remmend Arts somt enkele in het oog springende resultaten op. De consumptie van champignons blijkt volgens klinische tests de kans op borstkanker te reduceren en lijkt de ontwikkeling van prostaatkanker af te remmen. Op het gebied van promotie werden verschillende initiatieven besproken. Zo worden in Australië medici, verplegenden en diëtisten voorgelicht over de gezondheidsaspecten van champignons en heeft the Mushrooms and Health Global Initiative een website beschikbaar China Tijdens het congres kwam naar voren dat China grote uitdagingen kent. Een ervan is het voeden van 1,35 miljard inwoners en een andere belangrijke is het milieu, vertelt Arts. Paddenstoelen worden door de Chinese overheid gezien als een belangrijke mogelijkheid om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Wat een rol speelt is dat de meeste paddenstoelen in China in het wild worden geplukt en geteelde paddenstoelen vaak niet jaarrond beschikbaar zijn. Een ander probleem is dat de meeste paddenstoelen op hout worden geteeld en hout steeds schaarser wordt. Daarnaast wordt het milieu geschaad doordat boeren momenteel een groot deel van hun stro verbranden. Door in te zetten op de teelt van paddenstoelen op stro, snijdt het mes aan twee kanten. Arts: China heeft een enorme hoeveelheid stro beschikbaar en kan in potentie de paddenstoelenteelt op stro sterk uitbreiden. Men wil de komende vijf tot tien jaar moderne champignonkwekerijen bouwen naar Europees model en roept op tot samenwerking met Europese en Amerikaanse bedrijven, om zo te beschikken over de benodigde expertise, technologie en materialen. Daarnaast wordt stevig geïnvesteerd in scholing van kwekers, opleiding van onderzoekers en brede ondersteuning van de sector. Nederland is in 2016 gastheer voor het volgende ISMS-congres, dat zal plaatsvinden in Amsterdam. Beijing Fu Qin Mushroom Science and Technology Company, waar per jaar 6250 ton Enoki wordt geproduceerd In september heeft de directie van C4C Holding een convenant getekend met de Belastingdienst voor horizontaal toezicht. Daarmee maakt C4C duidelijk dat de intentie om de fiscale regels na te leven haar weerslag vindt in de interne beheersing. C4C krijgt van de Belastingdienst het vertrouwen om afspraken vooraf te maken in plaats van controles achteraf. In het convenant zijn afspraken vastgelegd over de wijze waarop beide partijen het aangifteproces inrichten. De Belastingdienst constateert bij C4C de juiste houding en gedrag als het gaat om de naleving van fiscale regels. Door vooroverleg te voeren over fiscale regels kan de Belastingdienst de controles bij de bedrijven van de C4C-groep achteraf beperken. Zo kunnen aangiftes sneller worden afgehandeld. We zijn bijzonder trots op het vertrouwen dat de Belastingdienst met de ondertekening van dit convenant uitspreekt in onze bedrijvengroep en onze processen, laat Simon Hoenderop, Chief Financial Officer van C4C Holding, weten. Efficiënter De Belastingdienst heeft de processen van C4C Holding en haar werkmaatschappijen beoordeeld, inclusief de interne controles. Hoenderop: Hierbij is uiteraard gekeken naar de processen die voor de belastingaangifte van belang zijn, maar ook naar de andere kritische bedrijfsprocessen die een accountant normaal gesproken beoordeelt. Met dit convenant spreekt de Belastingdienst uit dat er voldoende waarborgen zijn dat onze processen adequaat beheerst worden. Ook is een aantal suggesties voor verbetering aangegeven. Deze suggesties hebben we met beide handen aangegrepen. Door het goed afstemmen van de processen kunnen zowel de Belastingdienst als wij de processen efficiënter inrichten. Een goede samenwerking en wederzijds vertrouwen spelen hierbij een belangrijke rol. 4 5

4 actueel column Sterkere positie op grondstoffenmarkt De productielocatie in Middelharnis (midden, met schoorsteen) Eind augustus hebben CNC Grondstoffen en AMCO respectievelijk Fleuren Compost in Middelharnis en de paardenmestactiviteiten van Fleuren Fourage en Transport overgenomen. Daarmee versterkt CNC Grondstoffen haar positie op de grondstoffenmarkt. CNC Grondstoffen huurt de eerstkomende vijf jaar de helft van de compostfabriek in Middelharnis en heeft een koopoptie op de fabriek. Ook is de handel in paardenmest uit Fleuren Fourage en Transport als onderdeel verkocht aan CNC Grondstoffen. Dit houdt in dat de vrachtwagens die paardenmest collecteren zijn verkocht aan CNC Grondstoffen evenals de klantenportefeuille bestaande uit de maneges die paardenmest leveren. De chauffeurs blijven op dezelfde vrachtwagens rijden en bedienen dezelfde klanten als voorheen. Zekerheid Paardenmest staat centraal bij deze overname; in totaal gaat het om een volume van ton per jaar. Om champignontelers van kwalitatief hoogwaardige compost te voorzien tegen concurrerende voorwaarden, is het van essentieel belang om verzekerd te zijn van de aanvoer van voldoende paardenmest, vertelt Tom van Wijk, directeur CNC Grondstoffen. Paardenmest verlaagt namelijk de kostprijs van de compost doordat het in vergelijking met stro een relatief goedkope en tegelijkertijd hoogwaardige grondstof is. Ook is bij deze overname van belang dat Fleuren paardenmest collecteert in een regio die gunstig is gelegen ten opzichte van de productiefaciliteiten van CNC Grondstoffen, waardoor het aantal transportkilometers kan worden beperkt. Geen wijzigingen Voor de champignontelers die compost afnemen van CNC Grondstoffen brengt de overname geen wijzigingen met zich mee. Van Wijk: De productiecapaciteit doorgroeide compost bij CNC Grondstoffen blijft vooralsnog hetzelfde. Een gedeelte van de Indoor Verse Compost (IVC) die Fleuren in Middelharnis produceert, wordt al bij CNC Grondstoffen verwerkt tot doorgroeide compost. De overige IVC gaat naar andere afnemers. Overnamepartner De veranderende lokale en wereldwijde ontwikkelingen in de champignonbranche hebben Fleuren ertoe doen besluiten om de paardenmest- en compostactiviteiten te verkopen. Antoon Fleuren: In CNC Grondstoffen hebben we een goede overnamepartij gevonden. De activiteiten zijn in grote lijnen hetzelfde en sluiten naadloos aan op de wensen en activiteiten van CNC Grondstoffen, namelijk een gegarandeerde toevoer van grondstoffen en de productie van kwalitatief goede compost voor de champignonteelt. Fleuren blijft eigenaar van de fabriek in Middelharnis en zal hier activiteiten gaan ontplooien om andere mestsoorten te verwerken en te composteren, om daarmee export mogelijk te maken naar het buitenland. Fleuren: Dit sluit goed aan bij de ontwikkelingen en regelgeving omtrent verplichte mestverwerking, zoals deze nu wordt ingezet door de overheid. Inmiddels zijn er succesvolle proeven uitgevoerd, die het vertrouwen geven dat deze activiteit verder zal worden uitgebouwd. Balans Beste leden, medewerkers en relaties, In deze column zou ik het met u eens willen hebben over de balans. Heel veel zaken in het leven draaien om het zoeken naar een balans tussen verschillende zaken. Dat geldt bij uw eigen onderneming en bij u privé en is uiteraard ook aan de orde bij CNC/C4C. Graag zou ik willen beginnen met te kijken naar de balans in de governance bij onze mooie coöperatie met al haar ondernemingen. Sinds de laatste ledenvergadering heeft de Raad van Commissarissen (RvC) voor het eerst een externe voorzitter. Het is voor mij een eer om deze functie in te mogen vullen. Binnen de RvC hebben we heel bewust gekozen voor een balans tussen interne en externe commissarissen. Het is goed om de balans te kiezen tussen de intensieve kennis van de leden-telers en specifieke kennis die door externen wordt binnengebracht. Ook het voorzitterschap is in balans: een lid-teler als voorzitter van het bestuur van de coöperatie en een externe als voorzitter van de RvC. Verder moet ook de interne organisatie in balans zijn: voldoende controle om een correcte jaarrekening te presenteren en voldoende social responsiblity E voor Alpe d HuZes Het wielerteam van C4C Holding heeft in totaal euro bij elkaar gefietst voor Alpe d HuZes. Dit indrukwekkende eindbedrag is half september officieel bekendgemaakt tijdens een afsluitende bijeenkomst voor de deelnemers en is overgemaakt aan KWF Kankerbestrijding. De renners hebben op 6 juni de Alpe d Huez in totaal 24 keer bedwongen. Het team bedankt alle collega s, bedrijven, zakelijke relaties, familieleden, vrienden en kennissen die een financiële bijdrage hebben geleverd en/of zich hebben ingezet om Alpe d HuZes tot een onvergetelijk evenement te maken. ruimte om effectief te kunnen ondernemen. Mooi is om in dit kader te kunnen melden dat C4C recent een overeenkomst heeft kunnen sluiten met de Belastingdienst over horizontaal toezicht. U leest daar in dit magazine meer over. Een ander aspect is de balans in de toevoer van de grondstoffen voor het maken van onze compost. De afgelopen jaren is veelvuldig gebleken hoe groot het effect kan zijn op de kostprijs als de aanvoer van paardenmest en stro uit balans raakt. Om u naar de toekomst toe te kunnen blijven voorzien van topkwaliteit compost tegen een acceptabele kostprijs, heeft C4C recent Fleuren overgenomen. Een balans waarmee u veelvuldig wordt geconfronteerd, is de balans in de afzetmarkt. Zowel voor de snijders als voor de plukkers is het van uitermate groot belang dat er stabiliteit is in de markt. Bij de snijders hebben we daar de afgelopen jaren veel aan kunnen werken, bij de plukkers helaas nog onvoldoende. Ook hier is het essentieel dat er een balans komt in de aanbodsmarkt. C4C overweegt momenteel wat haar rol daarin kan zijn. Tot slot een hele andere balans: die van de jaarrekening. Ook die balans is van grote invloed op het functioneren van CNC/ C4C. Op die balans wordt gezocht naar een balans, een evenwicht tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Op dit moment helt die balans teveel over naar het vreemd vermogen. Met alle plannen die CNC/C4C op dit moment voor ogen heeft, allemaal bedoeld om uw positie als ondernemer en als lid van de coöperatie te verbeteren, is het noodzakelijk om die balans weer in evenwicht te brengen. Hier komen we binnenkort bij u op terug. Het woord balans is in deze column veelvuldig gevallen. De afsluiting is er ook eentje met dit woord erin, een enigszins bewerkte uitspraak van Simon Carmiggelt: Er bestaat geen moeilijker kunst dan waarlijk uitgebalanceerd alles doen. Rian Verwoert Voorzitter RvC C4C Holding Het Alpe d HuZes-team: medewerkers van de C4C-groep en champignontelers 6 7

5 bedrijfsreportage Groei in combinatie met optimalisatie John Jacobs en Lutèce Levert aan Lutèce: witte champignons in de sorteringen , en Levert sinds: 1995 Wat doet Lutèce goed? De recente modernisering van de fabriek vind ik zeer positief; hiermee is Lutèce klaar voor de toekomst. Daarnaast hebben wij een heel prettig contact met de accountmanagers die verantwoordelijk zijn voor de inkoop. Waar liggen verbeterpunten voor Lutèce? Ik vind het belangrijk dat Lutèce zoveel mogelijk haar sterke punten benut en bij de core business blijft: champignons verwerken en verkopen. Het is zaak dat de capaciteit van de fabriek volledig wordt benut en dat tegen de laagste kostprijs wordt geproduceerd. John en Fenny Jacobs maakten dit jaar een flinke stap voorwaarts met hun kwekerij: het oppervlak van het snijbedrijf werd met 6450 m 2 uitgebreid. Tegelijkertijd boekten de Limburgse ondernemers winst op het vlak van energiebesparing, veilig werken en hygiëne. Qua bedrijfsopzet hebben we ons ideaal gerealiseerd. Nu is het zaak dat de markt aantrekt. Foto s: Hans van der Beele Ben je voorstander van het keurmerk Fair Produce? Liggen hier ook kansen voor de snijsector? Absoluut. Alle snijbedrijven die aan Lutèce leveren, waaronder wij, hebben zich aangemeld voor Fair Produce. Ik vind het belangrijk dat we als snijders laten zien dat we de zaken goed op orde hebben en goed met ons personeel omgaan. Ook wij worden namelijk aangesproken op misstanden in de champignonsector. Het steekt me wel dat zo weinig plukkers zich hebben aangemeld voor het keurmerk. Kessel is van oudsher een echt champignondorp. Enkele decennia geleden telde de Limburgse kern tientallen champignonbedrijven, vandaag de dag is hier nog slechts een handvol van over. Samen vertegenwoordigen wij hetzelfde teeltoppervlak als alle kleine kwekerijen van vroeger. De tijden zijn duidelijk veranderd. En niet altijd ten goede, zo is de mening van John Jacobs (40) uit Kessel. Het bedrijf, dat de ondernemer samen met zijn vrouw Fenny runt, hoort tot de tien grootste snijbedrijven van ons land. Ooit begon John s vader echter ook met een kleinschalige kwekerij. Ingegeven door de moderne ontwikkelingen maakte het bedrijf de afgelopen decennia een forse groei door. Deze kreeg met name zijn beslag nadat John en Fenny de kwekerij midden jaren negentig overnamen. We hebben in 1999, 2000, 2004, 2006 en 2012 bijgebouwd. Vooral om een kostprijsverlaging te realiseren. De marges in de champignonteelt worden immers steeds kleiner. Veel voor weinig, dat is vandaag de dag het devies. Daarnaast wil je als ondernemer sowieso vooruit; stilstand is achteruitgang. En: ik verwacht dat de vraag naar champignons de komende decennia toeneemt. De wereldbevolking groeit, de economieën in het oosten komen op en paddenstoelen passen perfect in de trend van gezond eten. Optimalisatie van bedrijfsprocessen De grootste klapper maakte Champignonkwekerij Jacobs begin dit jaar: het bedrijf groeide van 14 naar 20 cellen van elk 1075 m 2, waardoor de totale bedrijfsomvang nu uitkomt op m 2. De aanloop naar de uitbreiding verliep niet zonder slag of stoot; er ging vijf jaar overheen voordat de ondernemer de benodigde vergunningen op zak had. Dit kwam vooral doordat we met de uitbreiding ons bouwblok te buiten zouden gaan. Via de BOM+regeling kregen we uiteindelijk toch toestemming om te bouwen. Wel onder voorwaarde dat we de kwekerij landschappelijk zouden inpassen en elders een bosperceel zouden aanplanten. Voor mij was dat niet meer dan logisch; ik erger me vaak aan agrarische bedrijven die het landschap vervuilen. John en Fenny Jacobs benutten de uitbreiding ook om op andere vlakken stappen voorwaarts te zetten. Zo investeerden zij in een koelmachine met warmteterugwinning. De warmte van de koelmachine wordt gebruikt om de lucht te verwarmen, legt Fenny Jacobs uit. Hiermee hopen we ongeveer een derde te kunnen besparen op onze gasrekening. Dit scheelt een slok op een borrel; gas is vandaag de dag immers behoorlijk aan de prijs. Daarnaast investeerden de ondernemers in een veiligere en hygiënischere werkwijze. Zo wordt op de kwekerij niet meer met lorries maar met hoogwerkers gewerkt en worden alle machines bediend vanuit deze hoogwerkers. Daarnaast worden de champignonvoetjes gerooid met behulp van een centrale afvoerband in de cel. En ook wat betreft hygiëne is winst geboekt. De kieren in de panelen van de bestaande cellen zijn opnieuw dichtgemaakt, er zijn overal nieuwe sloten op de deuren gekomen en we hebben een schone en een vuile weg gerealiseerd. We zijn dus niet alleen gegroeid, maar hebben ook geïnvesteerd in verdere optimalisatie van de bedrijfsprocessen. Zeg maar winst in het kwadraat. Achterblijvende marktvraag Toch kan het echtpaar Jacobs de meerwaarde van de schaalvergroting nog niet volledig verzilveren. Met de ingebruikname van de nieuwe cellen stapten zij namelijk ook over van twee vluchten in vier weken naar drie vluchten in zes weken. We produceren nu 140 ton champignons per week, terwijl we 200 ton zouden kunnen leveren. Lutèce kan de extra champignons echter nog niet kwijt; de markt is er nog niet klaar voor. Ik hoop dat we vanaf volgend jaar wel op volle kracht kunnen draaien. En daar ga ik stiekem ook vanuit; zoals gezegd verwacht ik dat de vraag naar champignons de komende decennia zal groeien. Ons bedrijf is nu up-to-date, maar de markt laat het nog afweten. Dat er toekomst is voor de Nederlandse champignonteelt staat voor John en Fenny Jacobs in ieder geval buiten kijf. Anders hadden we onze kwekerij ook niet verder uitgebreid, benadrukt John Jacobs. We beschikken in Nederland over de beste grondstoffen en kunnen topkwaliteit leveren. Ook kunnen we hier efficiënter en goedkoper snijden dan waar ook ter wereld. Er liggen absoluut kansen! 8 9

6 promotie Champignoninfo voor voedingsexperts online gebundeld Hoe enthousiasmeer en informeer je burgers over de veelzijdigheid en de voedings- en gezondheidsaspecten van de champignon? Niet alleen door de pijlen rechtstreeks op de consument te richten, maar ook door voedingsprofessionals op te voeden. De Mushroom Promotion Foundation (MPF) ontplooide al diverse acties, specifiek gericht op deze doelgroep. Het meest recente wapenfeit: online champignoninformatie voor voedingsexperts. Voedingsdeskundigen hebben een belangrijke vinger in de pap te brokkelen als het om ons eetpatroon gaat. Talloze mensen raadplegen immers een diëtiste of voedingsconsulente, omdat ze bijvoorbeeld te zwaar zijn of omdat ze vanwege gezondheidsproblemen anders moeten gaan eten. Deze voedingsexperts vormen dus een prima manier om de consument MPF advertorial voor voedingsdeskundigen te bereiken, zegt Annemieke Bouwmeester, programmadirecteur van de MPF. Vandaar dat deze deskundigen al vanaf het begin een belangrijke doelgroep vormen voor de EU-promotiecampagne. Ook omdat je op deze manier een groep mensen bereikt die al bewust bezig is met gezondheidszaken en die openstaat voor onze boodschap. Daarnaast laten onderzoeken zien dat de meeste voedingsprofessionals niet weten hoe gezond de champignon eigenlijk is en wat je ermee kunt; zij nemen de champignon daarom nauwelijks mee in hun voedingsadviezen. Er is dus nog veel te winnen! Relatie opbouwen Ongeveer 20 procent van het MPF-budget is gereserveerd om voedingsprofessionals in Nederland en Duitsland te informeren over de positieve gezondheidsaspecten van de champignon. Dit vertaalt zich concreet in bijvoorbeeld de uitgave van persberichten, advertorials in vakbladen en presentaties op congressen en beurzen. Ook hebben we een Google Adwords-campagne opgezet; zoeken professionals op termen als voeding en gezondheid, dan komt de website van Champignonidee als eerste naar boven, legt Bouwmeester uit. We proberen een relatie op te bouwen met voedingsdeskundigen door onze boodschap continu te herhalen en door persoonlijk contact te leggen. Zo hebben we ons in juni bijvoorbeeld gepresenteerd tijdens Voeding Nederland, een congres dat werd bezocht door zo n 3000 professionals uit de voedingsbranche. Compleet online informatiepakket Een belangrijke, zo niet de belangrijkste, pijler onder de promotiecampagne voor voedingsexperts werd begin september gelanceerd: een interactief gedeelte op de website campignonidee.nl, speciaal voor professionals. Hiermee hebben voedingsdeskundigen voor het eerst alle relevante kennis over champignons binnen handbereik, zegt Bouwmeester. Dit is vooral voor diëtisten interessant; zij kunnen op de site terecht voor betrouwbare informatie, die hun doelgroep aanspreekt. De webinformatie voor professionals - te vinden onder het kopje Gezondheid op de Champignonidee-website - biedt een compleet pakket aan informatie over de gezondheids- en voedingsaspecten van de champignon. Zo kunnen voedingsdeskundigen factsheets downloaden met een overzicht van de voedingstoffen die de champignon bevat en is informatie te vinden over champignons als onderdeel van een vegetarische maaltijd. Ook laten infographics op een aantrekkelijke manier zien wat de champignon zo bijzonder maakt wat betreft voedingsstoffen en gezondheidsaspecten. Interessant voor voedingsprofessionals is onder meer dat champignons weinig calorieën en enorm veel eiwitten, mineralen en vezels bevatten, die snel een verzadigd gevoel geven. Ideaal voor mensen die willen afvallen. Daarnaast is de champignon neutraal van smaak, waardoor deze perfect past in heel veel gerechten. Werken aan je gezondheid is dus heel makkelijk met champignons. Voedingswaarden Verder omvat de website een database met de voedingswaarden van rauwe en bereide champignons met bijbehorende wetenschappelijk bewezen gezondheidsclaims. Deze informatie is gebaseerd op de goed onderbouwde voedingskundige dossiers van de EFSA, de Europese Voedsel- en Warenautoriteit. Dit maakt de informatie onafhankelijk en compleet. Doelstelling is volgens Bouwmeester dat voedingsexperts het online portal standaard gaan gebruiken als naslagwerk. Dit willen we ook stimuleren door de informatie regelmatig aan te vullen en te updaten, zodat het voor voedingsprofessionals interessant is om de website vaker te bezoeken. En dit moet er uiteindelijk natuurlijk toe leiden dat ze de champignon standaard gaan meenemen in hun voedingsadviezen. Eyeopener Komend jaar wordt de campagne voor voedingsdeskundigen verder voortgezet Nieuwsbrief Champignon Idee voor voedingsdeskundigen en uitgebouwd. Hierbij is er extra aandacht voor de Duitse markt. Duitsland is immers zeer belangrijk wat betreft de afzet van champignons. In 2013 zullen we daarom onder meer deelnemen aan het VDD Bundeskongress; een congres voor voedingsdeskundigen bij onze oosterburen. De Nederlandse campagne borduurt in grote lijnen voort op de reeds ingezette koers. Wel zal deze mogelijk op punten worden aangescherpt. We hebben een onderzoeksbureau gevraagd om inzichtelijk te maken hoe voedingsdeskundigen tegen de campagne aankijken. Deze resultaten komen binnenkort beschikbaar en vormen wellicht aanleiding om hier en daar bij te sturen, zegt Bouwmeester. Maar de reacties die we tot nu toe krijgen zijn overwegend positief; we merken nu al dat de campagne een eyeopener is. Dat stemt hoopvol. Het teweegbrengen van een gedragsverandering kost echter tijd, daar zijn we ons terdege van bewust. Voorlopig is er dan ook nog volop werk aan de winkel! 10 11

7 r&d thuis bij... Op weg naar oplossingen voor Trichoderma en Virus X Nog steeds met beide benen op de grond Mush-TV is een Europees project waarin onderzoekers en compostbedrijven uit verschillende landen samenwerken om Trichoderma aggressivum en Virus X (MVX) buiten de deur te houden. Het onderzoek, met een looptijd van drie jaar, is onlangs gestart en moet inzicht geven in het ontstaan en de verspreiding van deze ziekten en daarnaast zorgen voor verbeterde detectiemethoden, desinfectiemiddelen en biologische pesticiden. Nathalie den Dekker (23) werd in juni uitgeroepen tot Miss Nederland World 2012 en zette een topprestatie neer tijdens de Miss World verkiezing in China. Desondanks verloochent de dochter van champignonteler Henk den Dekker uit Made haar afkomst niet. Ik ben trots op mijn roots en maak dan ook regelmatig promotie voor de champignonsector. Ik heb goede herinneringen aan mijn jeugd op de champignonkwekerij van mijn ouders. Als kind bouwden mijn zus en ik hutten van de kratten op het bedrijf en later hielpen we bij de oogst, om zo een zakcentje te verdienen. En nog steeds spring ik regelmatig bij wanneer ik bij mijn ouders ben; bijvoorbeeld door klanten te woord te staan. Ik woon nu in Amstelveen, maar ga nog bijna elke week naar huis; ik heb een hechte band met mijn familie. Gedurende de laatste decennia is de productie van doorgroeide compost gecentraliseerd. Het teeltproces bij de teler is daardoor korter geworden en minder gevoelig voor Trichoderma aggressivum (groene schimmel) en MVX. Wel kan een infectie tijdens de productie van de compost enorme gevolgen hebben. Caroline van der Horst, director R&D van C4C: Vroegtijdige detectie kan daarom veel schade voorkomen. Ook is inzicht in de biologie van groene schimmel en MVX nodig om bij procesaanpassingen niet ongewild een goed klimaat voor deze ziekteverwekkers te creëren. Ziektes ruiken Het onderzoek richt zich op het voorkomen en genezen van groene schimmel en MVX. Van der Horst: Hiervoor is het ten eerste nodig om te begrijpen hoe deze ziekteverwekkers het substraat infecteren en hoe ze vervolgens worden verspreid. Daarnaast is het zaak dat beide organismen in zeer lage concentraties vroegtijdig kunnen worden gedetecteerd. Want dan is er nog kans om in te grijpen in het proces. Daartoe worden verbeterde moleculaire detectiemethoden ontwikkeld voor MVX en T. aggressivum. Ook wordt voor T. aggressivum een methode ontwikkeld die is gebaseerd op de detectie van vluchtige stoffen in de substraattunnels. Genezen Wanneer er ondanks alle zorg toch een infectie optreedt, is het van belang snel en effectief in te grijpen. Van der Horst: De wettelijk beschikbare middelen worden beperkter en daarom zoeken we in dit project ook naar milieuvriendelijke desinfectiemiddelen en biologische bestrijdingsmiddelen. Diverse producten worden getest op hun werking onder semi-industriële condities. Verder wordt in het project de werking van een veelbelovend biologisch pesticide, gebaseerd op Bacillus subtilis, getest voor de beheersing van verschillende ziekten in de champignonteelt, waaronder droge en natte mollen, spinnewebschimmel en Trichoderma. Informatie over het onderzoek is te vinden op de website Het Mush-TV project is een EU 7TH framework programma (#286836) en wordt gecoördineerd door Teasgasc agriculture and food development authority (Irl) in samenwerking met Inagro en 14 andere partners (CMP (IRL), VOC (B), Stowarzyszenie Branzy Grzybow Uprawnych (PL), Funghi (NL), Stichting DLO (NL), East Malling Research (GB), Agrifood & biosciences institute (GB), Circa group Europe (IRL), The agricultue and horticulture development board (GB), International mushrooms LTD (IRL), Hooijmans compost (NL), Karel Sterckx Compost(B), Custom Compost (IRL), Monaghan Compost (IRL) en CNC Grondstoffen (NL). Foto: Marcel Bekken Trots op afkomst Hoewel ik er niet vies van ben om mijn handen uit de mouwen te steken, was ik altijd al een meisje-meisje met een prinsessendroom. Twee jaar geleden schreef ik me daarom voor de grap in voor een kleinere missverkiezing. Groot was de verrassing toen ik won! Daarna ging het heel snel: ik werd het gezicht van elektronicaconcern Panasonic en wordt sindsdien gevraagd voor tv-commercials, reclameshoots, et cetera. Ik reis de hele wereld over en ontmoet heel veel mensen; dat is in één woord geweldig. Dat ik daarnaast ook nog eens Miss Nederland zou worden, had ik niet durven dromen. Laat staan dat ik bij de top 15 zou eindigen tijdens de Miss World verkiezing in China afgelopen zomer. En dat voor een meisje van het platteland! Maar ik ben en blijf trots op mijn afkomst: regelmatig vertel ik mensen die ik ontmoet over de champignonkwekerij van mijn vader. Daarnaast is de kwekerij ook te zien in een internationaal introductiefilmpje over mijn privéleven, dat is gemaakt voor de Miss World-verkiezing. Nuchter Ondanks alle glitter en glamour sta ik nog steeds met beide benen op de grond; dat heb ik van huis uit meegekregen. Daarom vond ik het ook belangrijk om mijn rechtenstudie af te ronden; ik heb vorig jaar mijn mastertitel gehaald. Mijn doel is om het notariaat in te gaan en in de verre toekomst hoogleraar aan de universiteit te worden. Volgend jaar wil ik dan ook in de praktijk met mijn diploma aan de slag. Het modellenwerk is immers toch iets tijdelijks. Ik heb van mijn ouders geleerd hoe belangrijk het is om een goede, stabiele basis te creëren; daar houd ik graag aan vast! 12 13

8 kort nieuws 22 november: Nationale Paddenstoelendag Toetreding EU-landen nadelig voor NL champignonsector Op donderdag 22 november vindt de vierde editie plaats van de Nationale Paddenstoelendag. Het thema van de dag is innovaties en duurzaamheid in de paddenstoelenteelt. Locatie: champignonkwekerij t Voske in Uden. Programma* Dagvoorzitter: Goos Cardol (ZLTO) uur Ontvangst met koffie/thee uur Welkom door Ko Hooijmans, voorzitter van de landelijke vakgroep paddenstoelen, en opening door de Minister van EL&I / Burgemeester Hellegers (Gemeente Uden) uur Presentatie successen Champ2Champ: van idee tot innovatie uur Inleiding duurzame energie: kansen voor de sector en aansluitend discussie uur Start netwerken op bedrijvenmarkt uur Rondleidingen uur Buffet uur Einde *wijzigingen voorbehouden Zelfde bescherming ZZP ers als vast personeel Zelfstandigen moeten voortaan op dezelfde manier worden beschermd tegen gezondheidsrisico s als het vaste personeel van hetzelfde bedrijf. Dat heeft staatssecretaris Paul de Krom (Sociale Zaken) bekendgemaakt in de Staatscourant, aan de hand van nieuwe regels over de arbeidsomstandigheden. Deze nieuwe regels moeten een eind maken aan het verschil in bescherming tussen ZZP ers en werknemers in loondienst, die hetzelfde werk doen. Dit om te voorkomen dat zelfstandigen meer gezondheidsrisico s lopen dan anderen en om ervoor te zorgen dat het handhaven van de regels op het gebied van arbeidsomstandigheden makkelijker wordt. Bron: AGF.nl, Kennisbank Arbeid Voor agrarische ondernemers met personeel die meer willen weten over werkgeverschap, is sinds kort een digitale Kennisbank Arbeid beschikbaar. Deze kennisbank geeft op snelle en eenvoudige wijze antwoord op vragen die betrekking hebben op de inzet van personeel. Ook bevat de Kennisbank Arbeid voorbeeldformulieren die direct in de praktijk gebruikt kunnen worden. Wat de Kennisbank Arbeid onderscheidend maakt, is dat deze is ontwikkeld voor en door agrarische werkgevers. Aanmelden U kunt zich tot 15 november 2012 aanmelden via Deelname is tot twee personen per bedrijf (kweker) gratis. Als u met meer personen wilt komen, betaalt u 30,- extra per deelnemer. Aan agribusinessbedrijven wordt een vergoeding van 150,- per persoon gevraagd. Hierdoor worden juist dié regelingen en voorbeelden aangehaalddie voor de sector van toepassing zijn. De Kennisbank Arbeid is te bereiken via thema/kennisbank-arbeid. Klik op de knop inhoudsopgave. Sinds de toetreding van tien Midden- en Oost-Europese landen tot de EU in 2004 is de Nederlandse handel in agrarische producten met deze landen verviervoudigd. In het vakblad Nieuwe Oogst concludeert Siemen van Berkum van Wageningen Universiteit, op basis van cijfers, dat Nederland veel profijt heeft gehad van de uitbreiding van de EU. Wel heeft de Nederlandse champignonteelt last van toegenomen concurrentie. Door de lagere arbeidskosten in Polen is deze arbeidsintensieve bedrijfstak de afgelopen tien Bron: Nieuwe Oogst, Klant geeft flink meer uit aan food Nederlandse consumenten hebben in juli 2,9 procent meer besteed aan voedings- en genotsmiddelen dan een jaar eerder. Dit is de sterkste toename in vier jaar. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De uitgaven aan food zijn een witte raaf binnen de cijfers. In totaal gaven consumenten juist 1,5 procent minder uit. De twaalfde opeenvolgende daling van de consumptie was sterker dan de afname in juni. Dat kwam onder meer door belastingmaatregelen die nieuwe auto s sinds VVD, CDA, GroenLinks, D66 en SGP: NMa te strak in regels De mededingingsregels moeten worden opgerekt. Dat stellen VVD, CDA, GroenLinks, D66 en SGP. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) zit veel te strak in de regels, concludeerden politici van die partijen tijdens een debat over margeverdeling in de landbouw. Het debat was georganiseerd door de gezamenlijke agrarische vakbonden van varkenshouders, pluimveehouders, Bron: AGF.nl, CBL: Boerenprotest is zwaktebod Boeren en tuinders moeten eens ophouden met klagen over supermarkten. Als ze vinden dat ze te weinig marktmacht hebben, dan moeten ze die organiseren. Dit zegt directeur Marc Jansen van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) in een interview in het vakblad Boerderij. Volgens Jansen manoeuvreren boeren zich met hun protesten in een slachtofferrol en die legt de zwakte van de sector en zijn belangenbehartigers bloot. Dat grote agrarische ondernemingen als FrieslandCampina, Vion of The Greenery zich niet achter het boerenprotest scharen, is voor Jansen veelzeggend. Die bedrijven weten wel beter. Er gaan wekelijks ook brieven met prijsverhogingen van industrie jaar in Nederland gekrompen en in Polen gegroeid, aldus Van Berkum. De ontwikkeling in de champignonteelt is opmerkelijk volgens de onderzoeker, omdat de tuinbouw in Nederland de afgelopen jaren juist voordeel heeft gehad van goedkope Oost-Europese krachten. Als de tuinbouwsector geen Poolse werknemers had kunnen inschakelen, was er een groot probleem geweest, volgens Van Berkum. 1 juli duurder hebben gemaakt. Veel consumenten anticipeerden op die maatregel door nog in juni een nieuwe auto te kopen. Consumenten gaven in juli in totaal 6,5 procent minder uit aan goederen die langer dan een jaar meegaan. Naast de autoverkoop nam ook de verkoop van kleding, meubelen en consumentenelektronica verder af. Bron: Distrifood Daily, melkveehouders en akkerbouwers. De Europese regels bieden meer ruimte om producenten te beschermen tegen te grote marktmacht in de keten. Doordat de NMa de regels te streng interpreteert, kunnen boeren en tuinders deze ruimte in Nederland niet gebruiken, stellen de politici. Volgens de partijen moet de Nederlandse regering actie ondernemen. De Tweede Kamer heeft hier middels een SGP-motie eerder dit jaar al op aangedrongen. naar supermarkten. Het is onderdeel van het spel zoals dat tussen grote jongens wordt gespeeld. Ook verwijst Jansen naar de moordende concurrentie in de supermarktbranche. Dat gegeven is voor retailers geen probleem, maar voor boeren en tuinders blijkbaar wel. Supermarkten klagen daarover niet, want als je niet wilt knokken, moet je maar ambtenaar worden. Het is onderdeel van je bestaan. Net zo goed als zowel de leeuw als de gazelle wakker wordt op de savanne met een ander doel, maar dezelfde gedachte: Dat wordt weer rennen vandaag. Bron: Distrifood Daily,

9 product in beeld Doorgroeide compost CNC Grondstoffen is een van de grootste leveranciers van doorgroeide compost voor de teelt van champignons in Europa. Wekelijks wordt in de tunnelbedrijven in Milsbeek, Moerdijk en Ammerzoden ongeveer 8500 ton doorgroeide compost geproduceerd. Indoor Verse Compost - een mengsel van paardenmest, tarwestro, kippenmest en gips - vormt de basis voor de doorgroeide compost. Nadat een proces van pasteuriseren en conditioneren is doorlopen, wordt de compost geënt met champignonbroed. Na ruim twee weken is de compost volledig doorgroeid met het champignonmycelium en klaar om te worden afgeleverd bij champignonkwekers. CNC Grondstoffen levert doorgroeide compost voor de teelt van witte champignons (pluk- en snijrassen) en kastanjechampignons. Exportgroei De doorgroeide compost wordt los (in bulk) afgeleverd bij klanten. Een klein deel wordt verkocht in pakketten van 20 of 22 kilo. Ongeveer 60 procent van de doorgroeide compost die CNC Grondstoffen produceert gaat naar Nederlandse telers, de rest is bestemd voor champignontelers in het buitenland (met name België, Duitsland, Frankrijk, Engeland, Polen, Italië en de Balkan). Het aandeel export is de afgelopen tien jaar toegenomen. Colofon Champignonswerk is een uitgave van de Coöperatieve Nederlandse Champignonkwekersvereniging U.A. en verschijnt vier keer per jaar. Redactie Aad Albers (C4C), Anne Rottink (C4C), Cor Beerepoot (CNC) Manon Meijers (Lutèce), Ank van Lier (freelance redacteur) Productie Ontwerpbureau SIS, Nijmegen Drukwerk SHD Grafimedia, Swalmen Overname van artikelen is toegestaan na goedkeuring van CNC U.A. en met bronvermelding. CNC U.A. Postbus AA Gennep T F E info@cnc.nl CNC U.A. is 100% aandeelhouder van C4C Holding. De volgende bedrijven zijn onderdeel van C4C Holding: CNC Agricompost CNC Grondstoffen CNC Exotic Mushrooms CNC Middelharnis CNC Holpol CNC Quality Products Sp.z o.o. AMCO Lutèce FLM Foodingredients Holding pluq