INTELLECTUELE RECHTEN

Transcriptie

1 7 INTELLECTUELE RECHTEN

2 7 INTELLECTUELE RECHTEN handelsnaam, merk en franchise 7.1 AUTEURSRECHT auteursrecht laten registreren (wettelijk depot, ISBN, ISSN, NUR) Exploitatierechten reproductierecht - publiek exploitatierecht - portretrecht = recht op afbeelding - adaptatierecht - vertalingsrecht - volgrecht - verhuurrecht - leenrecht: België en Europa Duur van het auteursrecht Overdracht van het auteursrecht / tarieven Auteursverenigingen SABAM, SOLEM, SACD, SOFAM, SEMU, AUVIBEL, REPROBEL Inbreuken op het auteursrecht / namaak downloaden en piraterij. Streamen - het internationaal antipiraterijverdrag (ACTA-verdrag) 7.1bis BILLIJKE VERGOEDING 285 = nevenrechten = naburige rechten 7.2 OCTROOI Dienst voor de inellectuele eigendom (DIE) - European Patent Office (EPO) - World Intellectual Property Organization (WIPO) - wereldwijde octrooi-databank 7.3 MERKENRECHT Benelux-bureau voor de intellectuele eigendom (BBIE) - Office for Harmonization in the Internal Market, Trade Marks and Designs (OHIM) - Internationaal bureau voor de bescherming van de industriële eigendom 7.4 RECHT OP TEKENINGEN EN MODELLEN Benelux-bureau voor de intellectuele eigendom (BBIE) - Office for Harmonization in the Internal Market, Trade Marks and Designs (OHIM) - World Intellectual Property Organization (WIPO) 7.5 KWEKERSRECHT dienst voor de industriële eigendom (DIE) 7.6 BESCHERMING DATABANKEN BESCHERMING DOMEINNAMEN cybersquatting = domainsquatting 274

3 275 7 INTELLECTUELE RECHTEN Wie een origineel product of procédé ontwerpt verwerft daarop een intellectueel recht. Hij of zij kan een beroep doen op wet en overheid om zich te beschermen tegen namaak. a- Het ontwerp en het intellectueel recht dat er uit voortkomt zijn per definitie onlichamelijk. Een zakelijk recht daarentegen is lichamelijk van aard (zie boven: 5). b- Een intellectueel recht is een absoluut recht d.w.z. tegenstelbaar erga omnes. Zoals een zakelijk recht. c- Een intellectueel recht is een indirect recht op een lichamelijk of onlichamelijk goed: het object van een intellectueel recht is niet het resultaat van het ontwerp of de creatie = het gecreëerde product of procédé maar de creatie zelf. Een zakelijk recht levert een direct recht op op een lichamelijk of onlichamelijk goed. d- Een intellectueel recht is gelieerd aan een zakelijk recht zolang het product van het ontwerp niet is verkocht. Het intellectueel recht op bijv. een beeldhouwwerk behoort toe aan de beeldhouwer, die er ook het eigendomsrecht = zakelijk recht van heeft. Wanneer hij zijn beeldhouwwerk verkoopt draagt hij zijn eigendomsrecht over aan de koper maar hij behoudt zijn auteursrecht. e- Een intellectueel recht kan, in verschillende vormen, worden overgedragen. Over de licentie zie over de franchise: zie hieronder. Zie ook verder: 7.1 Overdracht van het auteursrecht. Men onderscheidt het recht van de intellectuele eigendom in de enge zin = - het auteursrecht (7.1) en het recht van de industriële eigendom = - het recht op de handelsnaam (hieronder) - het octrooi (7.2) - het merkenrecht (7.3) - de tekeningen en modellen (7.4) - het kwekersrecht (7.5). We bespreken ook de bescherming van databanken en domeinnamen (7.6). Handelsnaam, merk en franchise De handelsnaam is de naam waarmee een onderneming zich kenbaar maakt, a.h.w. haar uithangbord. Zie ook boven: Een uitbater van een eenmanszaak kiest er meestal voor om zijn persoonlijke naam ook voor zijn zaak te gebruiken maar hij is daar niet toe verplicht, hij kan een fictieve naam kiezen. In het kader van een vennootschap wordt een onderscheid gemaakt tussen de handelsnaam en de vennootschapsnaam = maatschappelijke benaming. De handelsnaam valt onder de wet op de handelspraktijken, de vennootschapsnaam wordt beschermd door de vennootschapswet. Wanneer een onderneming haar diensten aanbiedt, onder de handelsnaam of de vennootschapsnaam, om deze zo te onderscheiden van de concurrentie, dan is die naam ook een merk (zie verder: 7.3). Een franchise is (een methode van zakendoen op grond van) een overeenkomst tussen een ondernemer = franchisenemer en een eigenaar van een handelsnaam = franchisegever waarbij deze aan de franchisenemer het recht geeft om, tegen betaling, een zaak onder die naam te exploiteren. Franchise komt veel voor in de sector van de supermarktketens en de fastfoodrestaurants en ook bij dienstverlenende bedrijven, zoals makelaardijen. Het van oorsprong Franse woord franchise (vrijdom) is afgeleid van franc (vrij, gratis) en belandde via het Engels in het Nederlands. Meer info op

4 Auteursrecht De oude (Franstalige) auteurswet van regelde meer dan 100 jaar lang het in België geldende auteursrecht. Pas in 1981 kwam een Nederlandstalige versie tot stand. De auteurswet van , publicatie , nam de meeste regels van de oude wet over en voegde er een aantal nieuwe aan toe. Hij is zelf ook al enkele keren gewijzigd. Voor de volledige tekst van de auteurswet, tekstueel bijgewerkt tot , zie ech=1&numero=1. Voor officiële algemene informatie zie De Europese richtlijn 2001/29/EG van tot harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij verplichtte België (en de andere lidstaten) de nationale wetgeving aan te passen. Over de naburige rechten zie hierna: 7.1bis. De aanpassing kreeg vorm in de wet van houdende de omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn 2001/29/EG van betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij. Voor de tekst van de Europese richtlijn zie voor een samenvatting ervan Voor de volledige tekst van de wet van zie Lees Gij zult niet downloaden in Budget&Recht nr. 194 van september/oktober 2007 p , Namaak is de kanker van de economie in De Standaard (DS) van p. E10. Niet alle betrokkenen, vooral niet de auteurs en uitgevers, zijn gelukkig met die Belgische aanpassing. Lees België tergend traag voor auteursrechten in De Standaard (DS) van p werden 2 wetsontwerpen ingediend, mede onder druk van de Europese unie (EU en de Wereldhandelsorganisatie (WHO = WTO = World trade organization Deze betroffen alle mogelijke vormen van onwettig kopiëren = piraterij (merkkledij, muziek, film, software ) waardoor niet alleen de houders van intellectuele rechten inkomsten moeten derven maar ook de overheid (o.a. BTW-ontvangsten). Het eerste wetsontwerp was van strafrechtelijke aard en legde hogere boetes op, het tweede van burgerrechtelijke aard en versoepelde de juridische procedures: de bestaande procedure van bewarend beslag werd als te omslachtig ervaren, daarom werd er voor gekozen om geschillen voor de (snellere en ook meer deskundige) rechtbank van koophandel te brengen. De winsten die de piraten maken zouden worden toegewezen aan de schadelijdende houders van de intellectuele rechten. Lees hierover Wetsontwerpen tegen piraterij in De Standaard (DS) van p. 23. Uit deze wetsontwerpen ontstonden de wet betreffende de burgerrechtelijke aspecten van de bescherming van intellectuele eigendommen van (gepubliceerd op , numac ) ) en de wet betreffende de aspecten van gerechtelijk recht van de bescherming van intellectuele eigendommen van (gepubliceerd op , numac ). Voor de tekst van deze wetten zie Auteursrecht is het recht van een auteur op officiële erkenning en bescherming van zijn/haar intellectuele en/of artistieke creatie met een zekere originaliteit. Niet de ideeën en/of de methodes die ten grondslag liggen aan (de creatie van) het werk worden beschermd maar de in vorm gegoten realisatie ervan: het wetenschappelijk werk, het letterkundig werk, het muziekstuk, het beeldend kunstwerk, de foto, de film Het computerprogramma hoort er niet bij, daarvoor bestaat een afzonderlijke wet van dezelfde datum als de auteurswet ( ). Over het auteursrecht van de werknemer in het algemeen en dit inzake computerprogramma s in het bijzonder zie onze cursus Sociaal recht. Wanneer een auteur een origineel werk creëert ontstaat ipso facto een auteursrecht, m.a.w. een formele aanvraag of registratie is niet vereist. En dit in tegenstelling tot de andere intellectuele rechten zie verder: 7.2 Octrooi, 7.3 Merkenrecht, 7.4 Recht op tekeningen of modellen, 7.5 Kwekersrecht. Maar het is natuurlijk wel aan te raden je auteursrecht op een of andere manier te laten registreren, om te vermijden dat iemand anders je voorbijsteekt (zie hierna: Auteursrecht laten registreren).

5 277 Auteursrecht laten registreren Een auteur kan uiteraard gebruik maken van een van de algemene mogelijkheden om (het bestaan van) zijn werk te laten registeren: op een registratiekantoor, bij een notaris, door Sabam (zie verder) Info over de registratiekantoren op Periodieke (kranten, tijdschriften...) en niet periodieke publicaties (boeken, brochures...) kunnen worden gedeponeerd bij het wettelijk depot van de Koninklijke bibliotheek van België en dragen dan een depotnummer. Deze syllabus draagt depotnummer D/2009/F.D.Seghers/auteur-uitgever. Zie Een auteur kan zijn werk ook internationaal laten registreren, door er een International Standard Book Number (ISBN) voor aan te vragen. Het systeem bestaat al meer dan 30 jaar en ongeveer 170 landen zijn er officieel bij aangesloten. Het ISBN-nummer van deze syllabus is Zie voor Nederland en Vlaanderen voor Vlaanderen ook voor Franstalig België Een International Standard Serial Number (ISSN) is een internationaal erkende code om titels van seriële publicaties te kunnen identificeren. Het Nationaal Centrum ISSN België werd opgericht in 1976 binnen het kader van de Koninklijke Bibliotheek van België, het beheert de nummering van de Belgische seriële publicaties. Zie Boeken en tijdschriften vermelden soms de Nederlandstalige Uniforme Rubrieksindeling (NUR), een driecijferige code die het onderwerp ervan weergeeft. Deze aanduiding is louter informatief en heeft niets te maken met auteursrecht. Deze syllabus = NUR 820 = recht algemeen. Zie

6 Exploitatierechten Auteursrecht bestaat uit een aantal zgn. exploitatierechten: reproductierecht, publiek exploitatierecht, portretrecht, adaptatierecht, vertalingsrecht, volgrecht, verhuurrecht en leenrecht. Behalve het volgrecht zijn alle exploitatierechten vervreemdbaar. a- Alleen de auteur van een werk van letterkunde of kunst heeft het recht om het op welke wijze of in welke vorm ook (direct of indirect, tijdelijk of duurzaam, volledig of gedeeltelijk) te reproduceren of te laten reproduceren = reproductierecht. (Art. 1 van de wet van ) Voor de reproductie voor privé-gebruik, voor intern gebruik en voor onderwijsdoeleinden, van korte uittreksels van boeken, van volledige artikels of van foto's, zonder commerciële bedoeling, is de toestemming van de auteur niet vereist. Als tegenprestatie zijn auteursrechten verschuldigd door de fabrikant of invoerder van kopiëertoestellen. De consumenten die kopiëren zijn kopieertaks verschuldigd aan de auteur en de uitgever van het geschreven of gedrukt werk. (Zie ook hieronder: reprografierechten/reprobel.) Ook blanco audio-cd s zijn aan een bijzondere heffing onderworpen. En sinds wordt kopieertaks geheven op digitale dragers van het type dvd, recordable of rewritable, sinds op externe harde schijven, usb-sticks, mp3-spelers en smartphones Lees DVD: niet te kopiëren, wel getaxeerd in Test-aankoop nr. 477 van juni 2004, p. 8 ( Voor andere doeleinden is de uitdrukkelijke toelating van de uitgever of auteur dus wel vereist. Wil men bijv. één of meer bladzijden uit een boek kopiëren met commerciële of winstgevende bedoelingen dan moet men hiervoor de toelating vragen. Toelating is ook vereist als een volledig boek gekopieerd wordt, zelfs voor privé-gebruik of gebruik in de klas. Lees Copyright: daar zit kopij in in Budget&Recht nr. 176 van september/oktober 2004 p ( Lees Onderwijs mag partituren niet integraal kopiëren in De Juristenkrant nr.194 p b- Alleen de auteur heeft het recht te beslissen of en hoe zijn werk zal worden publiek gemaakt of opgevoerd = publiek exploitatierecht. Zelfs een niet commerciële en/of gratis voorstelling van een werk in bijv. een school of bedrijf wordt beschouwd als een publieke gebeurtenis, dus is de toestemming van de auteur vereist. Alleen gratis voorstellingen in familiekring (= privé-mededeling ) worden beschouwd als niet publieke gebeurtenissen. M.a.w. op bijv. muziek in familiale kring zijn geen auteursrechten verschuldigd. Voor een kort citaat ten behoeve van onderwijs, polemiek, kritiek of wetenschappelijk onderzoek is geen toelating van de auteur vereist maar de bron van het citaat en de naam van de auteur moeten worden vermeld. (Art. 21 van de wet van ) I.v.m. het auteursrecht op muziek op de werkvloer zie hierna: Sabam. c- Voor publicatie van portretten is niet alleen de toestemming van de auteur = de fotograaf vereist maar ook van de geportretteerde = portretrecht of recht op afbeelding. (Art. 10 van de wet van ) Over het portretrecht en de toepassing ervan in hoofde van particulieren en van publieke figuren zie (uit Pers&Gerecht - vademecum voor journalisten ). Lees ook Dag Allemaal laat pagina uitscheuren in De Standaard (DS) van p. 36: In bredere zin kunnen foto-rechten of beeldrechten worden uitgeoefend. Lees Architect eist geld voor foto s MAS Antwerpen in DS van p. D9. d- Een auteur kan zich, wanneer hij toelating gaf om zijn werk publiek te maken, uit te voeren, te kopiëren of vermenigvuldigen, achteraf verzetten tegen elke wijziging of bewerking ervan = adaptatierecht. (Art. 1 en 2 van de wet van ) e- De vertaling van geschreven teksten, zelfs de mondelinge weergave ervan, kan alleen als de auteur daarmee instemt = vertalingsrecht. (Art. 1 van de wet van ) f- De auteur van een plastisch, niet van een architecturaal werk, heeft recht op een deel van de verkoopprijs van het voorwerp waarop het origineel van zijn oeuvre werd vermaterialiseerd ingeval van verkoop bij opbod in publieke veilingen = volgrecht. (Art. 11 van de wet van ) De wet van 1994 stelde een volgrecht in van 4% te betalen telkens een kunstwerk openbaar wordt geveild en verkocht voor minimum! Het volgrecht is niet van toepassing op een doorverkoop waarbij de verkoper het werk minder dan 3 jaar voor de doorverkoop rechtstreeks heeft verkregen van de kunstenaar en de doorverkoopprijs maximaal bedraagt keurde het Europees parlement een richtlijn goed die vanaf in alle lidstaten moest worden toegepast. Deze richtlijn voert een volgrecht in van maximum 4% op de verkoop van kunstwerken voor minimum! 3000 en maximum! , voor de verkoop van duurdere werken geldt een lager tarief. Niet alleen

7 openbare verkopen door een veilinghuis vallen onder deze regeling maar ook verkopen door galerijen en kunsthandelaars. Lees Wie profiteert van volgrecht? in De Standaard van p. 13, Vooral erfgenamen van kunstenaars profiteren van volgrecht in De Standaard van p. 19, Hebben erfgenamen Dali recht op deel van de koek? in De Juristenkrant nr. 209 van p. 5. g- Door de wet van 1994 kreeg de auteur er 2 exploitatierechten bij, te vergoeden door iedereen die bijv. boeken of muziekwerken huurt of ontleent = verhuurrecht en leenrecht. (Art. 1 van de wet van ) Verhuurrecht en leenrecht zijn nieuw sinds 1994, de andere exploitatierechten bestonden al onder de oude wet. Leenrecht: België en Europa 1992 vaardigde de Europese commissie een richtlijn uit die een recht op vergoeding toekent aan de auteur en/of uitvoerder wanneer een boek, cd of dvd wordt uitgeleend (europa.eu.int). De Belgische auteurswet van erkent dit leenrecht maar de regering liet na de wet uit te voeren, omdat met name de Franstalige partijen, om vooral financiële redenen, op de rem gingen staan. (Bij wijze van overgangsregeling kende de Vlaamse gemeenschap de Vlaamse literaire auteurs en illustratoren eenmalige leensubsidies toe.) De Europese commissie bracht de Belgische staat daarom voor het Europees hof, dat op oordeelde dat België binnen de 6 maand de Europese richtlijn moest hebben omgezet in Belgisch recht ( Uiteindelijk kwam januari 2004, na moeizame onderhandelingen tussen de Vlaamse en Franse gemeenschappen, een Belgisch compromis tot stand dat door de federale Minister van economie in een koninklijk besluit werd gegoten: het k.b. van betreffende de vergoedingsrechten voor openbare uitlening van de auteurs, vertolkende of uitvoerende kunstenaars, producenten van fonogrammen en producenten van eerste vastlegging van films ( > intellectuele eigendom). Strikt wettelijk moet het leenrecht worden betaald door de bezoekers van de (openbare) bibliotheken maar het zijn de gemeenschappen die in hun plaats betalen, a rato van! 1 per jaar per volwassen, resp.! 0,5 per minderjarig lid, wat neerkomt op een vergoeding van! 0,03 per ontlening. Raadplegingen ter plaatse zijn gratis. En auteurs van wetenschappelijke en schoolboeken ontvangen niets: bibliotheken van scholen, universiteiten, wetenschappelijke instellingen, zorginstellingen en instellingen voor blinden, doven, slechtzienden en slechthorenden moeten immers geen leenrecht betalen. Recent verzocht VEWA (= Vereniging van educatieve en wetenschappelijke auteurs) de Raad van state om deze regeling nietig te verklaren (o.a. omdat auteurs van wetenschappelijke boeken niets ontvangen). Lees hierover Auteurs eisen nietigverklaring Belgisch kb leenrecht in De Standaard van p. 24. De inning van het leenrecht gebeurt door Reprobel ( - zie verder). 279

8 Duur van het auteursrecht De duur van het auteursrecht werd door de wet van 1994 verlengd van 50 tot 70 jaar post mortem. Als een werk de creatie is van meerdere auteurs loopt het auteursrecht tot 70 jaar na het overlijden van de langstlevende. Wanneer de termijn van 70 jaar verstreken is behoort het werk tot het publiek domein. M.a.w. het kan vrij gekopieerd worden, herdrukt en verkocht, op het internet geplaatst, herwerkt, verfilmd enz. Idem in de andere EU-landen. In de VS gaat een werk pas 95 jaar post mortem tot het publiek domein behoren. Voor meer informatie zie Jaarlijks wordt op 1 januari Public Domain Day gevierd zie Zo werd op gevierd dat de rechten van auteurs, overleden in 1941, tot het publiek domein zijn gaan behoren, o.a. de geschriften L évolution créatrice van Henri Bergson ( Ulysses van James Joyce ( en Sadhana van Rabrindanath Tagore ( Mrs. Dalloway van Virginia Woolf ( en en ook de tekeningen, prenten en beeldhouwwerken van George Minne ( en Lees ook Popeye alleen nog door spinazie beschermd in De Standaard van p. 25. De tekenaar van Popeye, Elzie Segar, overleed eind 1938, zodat het auteursrecht = copyright in de EU eind 2008 verviel en er sindsdien op het afdrukken van zijn tekeningen geen rechten meer verschuldigd zijn (in de VS vervalt het auteursrecht pas eind 2034). Het merk Popeye daarentegen loopt nog verder (over merkenrecht zie hierna: 7.3). Het merk Popeye is in handen van King Features, dochter van mediagigant Hearst Corporation Overdracht van het auteursrecht / tarieven Inkomsten van natuurlijke personen (niet van vennootschappen), verkregen uit de overdracht (cessie of concessie) van auteursrechten (en van naburige rechten - zie hieronder) en van de wettelijke en verplichte licenties, worden sinds beschouwd als roerende inkomsten en (dus) belast met een bevrijdende roerende voorheffing van slechts 15 % (nieuw art. 17, 1, 5 wetboek inkomstenbelastingen = WIB). De forfaitaire kosten bedragen 50 % voor de eerste schijf van inkomsten tot! , op de schijf van! tot! wordt 25 % kosten in aftrek genomen, boven deze schijf wordt geen kostenforfait aangerekend. Bijv. een scenarist ontvangt van zijn beheersvennootschap (zie hieronder)! voor de exploitatie van zijn auteursrechten: op deze! worden forfaitair 50% kosten in aftrek genomen, hij betaalt dus! 375 belastingen = 15 % van! Wie dat wil kan de werkelijke kosten bewijzen en inbrengen. Voor de volledige tekst van het WIB zie Voor gedetailleerde informatie zie Nieuwe+fiscale+regeling+intellectuele+rechten+natuurlijke+personen.html. Lees ook Als 7,50% kan volstaan... in Budget&Recht nr. 212 van september/oktober 2010 p

9 Auteursverenigingen Een auteur kan voor de uitoefening van zijn auteursrecht een beroep doen op auteursverenigingen = beheersvennootschappen. Alleen de door de Minister van Justitie erkende beheersvennootschappen mogen in België actief zijn. Een vertegenwoordiger van de Minister controleert hun activiteiten. Men onderscheidt gewone en representatieve beheersvennootschappen. Van de gewone beheersvennootschappen is SABAM de meest bekende. Sabam = Société des Auteurs Belges Belgische AuteursMaatschappij vertegenwoordigt schrijvers, cineasten, fotografen, beeldende kunstenaars, componisten, muziekuitgevers enz., die aangesloten zijn bij Sabam zelf of bij een van haar internationale zusterverenigingen, en staat namens hen in voor de exploitatie, de administratie en het beheer van hun auteursrechten: Sabam int deze rechten en verdeelt ze en brengt wanbetalers voor de rechtbank. Begin 2008 opende de databank van Sabam: iedereen kan controleren voor welke artiesten Sabam het geld int: lees hierover Sabam maakt databank beschikbaar in De Standaard (DS) van p. 3. Tot midden 2000 richtte Sabam zich inzake het auteursrecht op muziek alleen op handelszaken maar sindsdien ook op de (wachtkamers van) vrije beroepen. Lees Ook crèches moeten (auteursrechten en) billijke vergoeding betalen in De Standaard van p. 4. Of er auteursrechten verschuldigd zijn voor muziek op de werkvloer bestond lange tijd onduidelijkheid oordeelde het Hof van cassatie dat de 4 mecaniciens van een garage als een familie = private kring kunnen worden beschouwd, hun werkgever moet derhalve voor muziek op de werkvloer geen auteursrechten betalen (wel voor muziek in de publieke toonzaal). Dit betekent niet dat muziek op alle werkplaatsen van auteursrechten is vrijgesteld: er mogen maar een klein aantal werknemers werken + ze moeten al geruime tijd samenwerken (anders is er geen familiekring), bovendien mag de muziek niet te horen zijn door een publiek = bijv. de klanten van de garage. Lees Muziek afspelen op werkvloer geen inbreuk auteursrecht in De juristenkrant nr. 124 van p. 1 en 6, (Auteursrechten) Ramen en deuren dicht in Budget&Recht nr. 212 van september/oktober 2010 p. 47 over de uitspraak van het Vredegerecht Leuven II van bron: Tijdschrift van de Vrederechters, 2010, nr. 1-2, blz. 12. Ten gevolge van een overeenkomst tussen de werkgeversorganisaties enerzijds en Sabam en Simim (zie hierna: 7.1bis) anderzijds van zijn zelfstandigen en ondernemingen met minder dan 9 werknemers vrijgesteld van auteursrechten (en billijke vergoeding - zie hierna: 7.1bis) voor muziek voor hun personeel op de werkvloer en het bedrijfsrestauran. De regeling geldt voor ondernemingen = 77%, vanaf het 3 de kwartaal Lees Zelfstandige en klein bedrijf betalen niet voor muziek in DS van P. E5. Lees ook Sabam bereikt akkoord met transportsector in DS Online van u18: Eind 2009 sloot Sabam een overeenkomst af met de vzw Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen. Daardoor betalen jeugdhuizen een algemeen jaartarief en een bijzonder tarief voor elk muziekoptreden waarvoor meer dan 2,5 euro entreegeld wordt gevraagd. Lees Jeugdhuizen blij met vast Sabam-tarief in DS van p. 6. Muziek in een onderneming, openbare dienst of vereniging aangeven kan op Voor meer informatie over de werking van Sabam zie Lees ook Sabam gooit zich op online inningen in DS van p. 28, Sabam wil beter imago en meer transparantie in DS van p. 35, Parket valt Sabam aan in DS van p. 14, Artiesten krijgen beter zicht op inningen van Sabam in DS van p. 32. Begin 2008 richtte Sabam een nieuwe auteursrechtenmaatschappij op: SOLEM. Muziek wordt hoe langer hoe meer via het internet verdeeld en verkocht en met de oprichting van Solem wil Sabam hierop inspelen. Er wordt werk gemaakt van gespecialiseerde computerprogramma's die het mogelijk moeten maken om de auteursrechten die verschuldigd zijn op downloads te innen. Lees Sabam berekent verlies door illegale downloads en Sabam zegt politiek de wacht aan in DS van p. 3, resp. p. 36. Naast Sabam is (o.a.) ook SACD aktief. Zie Voor het auteursrecht in het domein van de visuele kunsten staat SOFAM in. Zie Voor het auteursrecht i.v.m. het kopiëren van muziekpartituren is er SEMU. Zie Lees Hoe duur was mijn partituur in De Standaard (DS) van p. C1, Geen belasting meer op partituren in DS van p. 10, Scholen moeten toch betalen voor muziekpartituren in DS van p. 8. Er zijn slechts 2 representatieve beheersvennootschappen actief: AUVIBEL en REPROBEL, monopoliehouders voor de inning van vergoedingen betreffende specifieke auteursrechten. De gewone beheersvennootschappen (hierboven) zijn geen monopoliehouders. AUVIBEL int de vergoedingen, verschuldigd aan auteurs, uitvoerende artiesten en producenten van fonogrammen en audiovisuele werken, en verdeelt de opbrengsten onder hen. Vlgs. art van de auteurswet mogen, zonder toelating van de auteur, geluids- en audiovisuele werken (cd s en dvd s) gereproduceerd worden (gedownload) voor familiaal gebruik. Ter compensatie zijn fabrikanten,

10 importeurs of intracommunautaire aankopers van apparaten en dragers aan Auvibel een vergoeding verschuldigd, in de vorm van een heffing op de verkoop van apparaten en blanco dragers die de reproductie van geluids- en audiovisuele werken mogelijk maken. Voor de lijst van apparaten en dragers en het tarief van heffing zie KB (3% op de verkoopprijs van bandopnemers, cassetterecorders, videorecorders en dvd-recorders, 1,5% op geïntegreeerde systemen zoals hifiketens, cd-spelers/recorders en tv-video/dvdcombinaties, 0,59 euro op een blanco dvd-r, 0,12 euro op een blanco cd-r). Voor de aangepaste lijst, van toepassing sinds , zie KB (toegevoegde apparaten: geheugenkaarten, usb-sleutels, mp3-spelers, externe harde schijven enz.; gewijzigde tarieven: 0,40 i.p.v. 0,59 euro op een blanco dvd-r enz.). Er is geen heffing voorzien op de aankoop van e-readers, spelconsoles met harde schijf en pda s met mp3-, maar zonder telefoonfunctie; ook op computers zelf is geen heffing voorzien. Lees hierover Compensatievergoeding voor privékopie uitgebreid in De Juristenkrant nr. 202 van p Zie REPROBEL, de beheersvennootschap van REPROgrafierechten BELgië, werd bij koninklijk besluit van , in uitvoering van art. 61 van de wet van , aangewezen als enige vennootschap voor het beheer van reprografierechten. REPROBEL int een forfaitaire vergoeding op kopieertoestellen, faxen, duplicators, kantooroffsettoestellen en scanners bij de fabrikanten, de invoerders en de intracommunautaire aankopers van alle toestellen die in België op de markt komen. Ook de gebruikers moeten een vergoeding betalen. Na inning verdeelt Reprobel deze vergoedingen in gelijke helften tussen uitgevers en auteurs. Zie 282

11 Inbreuken op het auteursrecht / namaak Door de auteurswet van 1994 en de latere wijzigingen kan tegen inbreuken op auteursrecht strenger worden opgetreden. Meer recent is er de wet betreffende de bestraffing van namaak en piraterij van intellectuele eigendomsrechten van , publicatie Voor de volledige tekst van de wet zie > (Numac:) Voor meer info zie of (Fedreale politie) > auteursrechten, (Belgisch Antipiraterij Federatie). Lees Namaakdesign bloeit via webwinkels (tientallen namaakmeubels verrnietigd) in De Standaard van p , Bijna niet van het echte te onderscheiden in Budget&Recht nr. 212 van september/oktober 2010 p Zie ook hierboven: Downloaden. Art. 79bis 1 van de auteurswet: Eenieder die inrichtingen, producten of onderdelen vervaardigt, invoert, verdeelt, verkoopt, verhuurt, er reclame voor verkoop of verhuur voor maakt, of voor commerciële doeleinden bezit, of die diensten verricht die 1 gestimuleerd, aangeprezen of in de handel worden gebracht om de bescherming van een doeltreffende technische voorziening te omzeilen, of 2 slechts een commercieel beperkt doel of nut hebben naast het omzeilen van de bescherming van een doeltreffende technische voorziening, of 3 in het bijzonder ontworpen, vervaardigd of aangepast zijn met het doel het omzeilen van een doeltreffende technische voorziening mogelijk of gemakkelijker te maken, is schuldig aan een misdrijf. Lijst Dedecker inbreuk mogelijk maakt, vergemakkelijkt of verbergt, is schuldig aan een misdrijf. Art. 80: Hij die kwaadwillig of bedrieglijk inbreuk pleegt op het auteursrecht en de naburige rechten, is schuldig aan het misdrijf van namaking. Hetzelfde geldt voor de kwaadwillige of bedrieglijke aanwending van de naam van een auteur of van een persoon die een naburig recht geniet, of voor enig door hem gebruik distinctief kenmerk om zijn werk of prestatie aan te duiden. De aldus ot stand gebrachte voorwerpen worden als nagemaakt beschouwd. Hij die voorwerpen, wetende dat zij nagemaakt zijn, verkoopt, verhuurt, te koop of te huur stelt, in voorraad heeft voor de verkoop of de verhuur of in België invoert voor commerciële doeleinden, is schuldig aan hetzelfde misdrijf. Art. 81: De misdrijven bepaald in de artikelen 79bis, 1, 79ter en 80 worden gestraft met een gevangenisstraf van drie maanden tot drie jaar en met een geldboete van 100 tot EUR of met een van die straffen alleen. In geval van herhaling binnen vijf jaar na een in kracht van gewijsde gegane veroordeling wegens dezelfde inbreuk, worden de opgelopen straffen op het dubbele van het maximum gebracht. In kleinere gevallen kunnen de controlediensten (economische inspectie, douane, politie...) minnelijke schikkingen treffen (in plaats van gerechtelijk te vervolgen). Gevallen Lees over België: - U mag SOS Piet ongestraft kopiëren in De Standaard van p. 12 (over de rechtbank van koophandel van Luik die vonniste dat culinaire gerechten, zeg maar kookboeken, niet beschermd zijn door het auteursrecht): - Er zijn meer professoren die plagiaat plegen in DS van en Fraude onder professoren in DS van p. 6-7 (over plagiaat door professoren in het algemeen en plagiaat door prof. Martin Stone van het Leuvens Hoger instituut voor wijsbegeerte in het bijzonder). - Youtube legt Belgische artiesten (even) het zwijgen op in DS van p. 23 (over de klacht van Sabam tegen Youtube): - VB (Vlaams Belang) negeert auteursrecht van webkunstenaar in De Juristenkrant nr. 184 van p Lijst Dedecker (LDD) en VB (Vlaams Belang) veroordeeeld voor schending auteursrecht in De Juristenkrant nr. 229 van p. 1 en 3 (over de veroordelingen van LDD en VB wegens het ontoelaatbaar gebruik van bechermd auteurswerk, nl. cartoons met Lucky Luke en de Daltons resp. Lambik en Suske en Wiske; LDD en VB beriepen zich op de zgn. parodie-exceptie maar dit werd in de beide gevallen afgewezen). Lees over de Europese Unie: Elke burger heeft recht op internet in De Standaard van p. 1 - Europa beperkt de mogelijkheden om de burger de toegang tot het internet te ontzeggen: onderwijs, vrije meningsuiting maar ook toegang tot informatie (met name via het internet) zijn grondrechten. Daardoor komt (o.a.) de Franse antipiraterijwet (zie hierboven) op de helling te staan. Lees over Frankrijk: Franse piraterijwet haalt het niet in De Standaard van p. 27 (het Franse anti-piraterijwetsvoorstel wou de internetverbinding van gebruikers afsluiten als die worden betrapt op illegaal downloaden, volgens het three strikes -systeem; het voorstel haalde op , buiten verwachting, geen meerderheid in de Assemblée Nationale), Franse Raad haalt streep door downloadwet van Sarkozy in De Standaard van p. 34 (het wetsvoorstel werd later opnieuw voorgelegd maar toen maakte de Franse Conseil Constitutionnel bezwaar), Antipiraterijwet aanvaard in Frankrijk in De Standaard van p. 32 en Illegaal downloaden streng bestraft in Frankrijk in Budget&Recht nr. 208 van januari/februari 2010 p. 5 (het parlement keurde het wetsvoorstel, aangepast, uiteindelijk toch goed: de rechtbank kan nu een jaar lang de internetaansluiting van computerpiraten schorsen, tijdens de schorsingsperiode moet de piraat blijven abonnementsgeld betalen en kan hij geen ander abonnement nemen). Lees over de Verenigde Staten: - Auteurs in VS sluiten akkoord met Google in De Standaard (DS) van p. 33, Rupert Murdoch wil Google aan banden leggen in DS van p. 29: Rupert Murdock, de baas van News Corporation ( wil verhinderen dat zoekmachines als Google en Bing (van Microsoft) zonder enige vergoeding volledige krantenartikelen kunnen verspreiden. (DS verwijst ook naar het akkoord van Google met de 2 grootste Amerikaanse organisaties van auteurs en uitgevers van boeken: tegen betaling van $ mag Google boeken scannen die niet meer in druk zijn maar waarop wel nog auteursrechten rusten.) - Limewire wordt opgedoekt in DS van p. D3 (over het gerechtelijk bevel tot stopzetting van Limewire): Lees ook (over de peer-to-peer-softwareprogramma s Napster, Kazaa, Limewire, Bittorrent en Rapidshare) Lees over Zweden: Zweedse overheid versus piraten: 1-0 in De Standaard van p. 22 (in Zweden zijn internetserviceproviders sinds wettelijk verplicht het internet-protocoladres van een klant vrij te geven aan de rechtenhouders van muziek, films of andere bestanden die illegaal worden gedeeld),

12 Een jaar cel voor Zweedse piraten en Zweedse piraten tot zinken gebracht in De Standaard van p. 2 resp. p. 4 en (de rechtbank in Stockholm verklaarde de 4 oprichters van de website The Pirate Bay schuldig aan inbreuken op het Zweedse auteursrecht), Omstreden Zweedse wet doet cd-verkoop stijgen in De Standaard van p. 27: Downloaden en piraterij Streamen Downloaden is een hedendaagse vorm van kopiëren, meer bepaald van het internet. Lees 1- Om te kopiëren van het internet is de toelating van de auteur vereist. De meeste auteurs staan op hun rechten = auteursrechten, zij vragen (dus) een financiële vergoeding = betaling. Slechts een beperkt aantal auteurs verlenen een kosteloze gebruikslicentie = creative common (meestal aangegeven door een doorstreepte! of omcirkelde $). Legaal kopieren kan bij (o.a.) Amazon ( Apple/iTunes ( EMI Downloadshop ( Belgian Music Online ( Fnac ( 2- Het gekopieerde werk mag alleen gebruikt worden in familiaal verband. Op illegaal downloaden = piraterij staan zware straffen: boetes van! 500 tot en/of gevangenisstraffen van 3 maand tot 2 jaar. Voor meer info zie (website van de Federale politie) en de site van de Belgisch Antipiraterij Federatie (BAF). BAF is een vzw, opgericht in 1985 door de Belgische videoproducenten, ondertussen uitgegroeid tot de organisatie die zowel in België als Luxemburg strijdt tegen namaak en piraterij van films, muziek en videogames. Lees ook Plagiaat op het Internet? in De Standaard van p. 19 ( Online muziek kopen in Test Aankoop nr. 538 van januari 2010 p : het betreft hier een vergelijkende test van 9 betalende Europese muzieksites (met grote prijsverschillen); van een aantal sites is niet altijd duidelijk dat ze legaal opereren; Test-Aankoop vraagt daarom om meer duidelijke regels om de rechtszekerheid te verbeteren ( Downloaden mag (soms) in Plus magazine nr. 257 van februari 2010 p ( Rupert Murdoch wil Google aan banden leggen in De Standaard van p. 29, Sabam berekent verlies door illegale downloads en Sabam zegt politiek de wacht aan in De Standaard van p. 3, resp. p. 36, Aanhoudingen bij actie tegen internetpiraterij op van : De jongste tijd wordt streamen meer populair, als alternatief voor downloaden. Lees De streamer downloadt niet, m.a.w. hij kopieert niet van het internet naar zijn computer, maar hij speelt de muziek of film af op een website zonder die te downloaden. Anders gezegd: streamen betekent dat je bestanden zoekt op allerlei websites en die verzamelt in een cloud = virtuele wolk. Deze cloud blijft ergens op het internet hangen (niet op je computer). In de VS is streamen veel meer verspreid dan in Vlaanderen. Muziek streamen kan je hier op bijv. the HypeMachine ( sinds kort niet meer toegankelijk) en Soundcloud ( televisieseries en video s op Megavideo ( = 72 gratis kijken en daarna 52 wachten, ofwel een betalend abonnement! sinds kort afgesloten op bevel van het Amerikaans gerecht) en Crunchuroll ( sportwedstrijden op Justin.tv ( en Ustream.tv ( Lees Streamen is de toekomst, Ieder nadeel heeft zijn voordeel, Wereldtournee via streaming en Waar streamen? in De Standaard van p. C8-C11. Het internationaal antinamaakverdrag (ACTA-verdrag) Eind januari 2012 ondertekenden de Europese Commissie en een aantal EU-lidstaten (ook België) het zgn. ACTA-verdrag (ACTA = Anti-Counterfeiting Trade Agreement), het internationaal antinamaakverdrag. De tegenstanders van het verdrag vrezen dat overtreders van het auteursrecht, ook dienstverleners die de inbreuken ondersteunen (o.a. internetproviders en zoekmachines) strafrechtelijk zullen gesanctioneerd worden. Maar het verdrag is zo vaag dat het divers kan geïnterpreteerd worden. Het is dus wachten op de beslissing terzake van het Europees parlement, voorzien tegen de zomer van Lees EU tekent omstreden ACTA-verdrag op van u35: - Lees ook Europees antipiraterijverdrag afgezwakt in De Standaard van p. D3. - Voor meer info lees Over de afwijzing van het Acta-verdrag door diverse commissies van het Europees parlement zie (in fine). Begin juli 2012 kwam het nieuws dat het Acta-verdrag, door de houding van het Europees parlement, definitief begraven is. - Lees "Europees parlement verwerpt Acta-verdrag definitief" op de website van De Standaard van 4 juli u30: 284

13 7.1bis Billijke vergoeding Ten gevolge van de wet betreffende het auteursrecht en de naburige rechten van en de bijhorende uitvoeringsbesluiten moeten handelszaken, vrije beroepen, culturele centra, jeugdhuizen... die in hun zaak of wachtzaal of op fuiven en festivals... muziek en/of beelden aanbieden, een billijke vergoeding betalen voor de naburige rechten = nevenrechten. De sociaal-culturele sector betaalt een billijke vergoeding voor tijdelijke activiteiten, polyvalente zalen betalen een jaarlijkse som, aan de jeugdhuizen beloofde de Vlaamse regering in hun plaats te betalen. Lees Ook crèches moeten billijke vergoeding betalen in De Standaard van p. 4. De billijke vergoeding komt bovenop het auteursrecht. Over het auteursrecht zie hierboven: 7.1. Zij gaat naar uitvoerende kunstenaars (zangers, musici, acteurs, dansers ) en producenten. Het auteursrecht gaat naar de auteurs = schrijvers en componisten. Voor de volledige tekst van de wet betreffende het auteursrecht en de naburige rechten van , publicatie , inwerkingtreding , zie > (Numac) Voor meer info over de billijke vergoeding zie en of De nevenrechten vervallen 50 jaar na de opname. Het auteursrecht vervalt 70 jaar na het overlijden van de auteur (zie boven) besliste het Europees Parlement om de nevenrechten 20 jaar langer dus 70 jaar te laten gelden maar daarmee kan het dossier copyright extension nog niet afgesloten worden: er moet nog een goedkeuring volgen door de Europese Raad. Lees Europese liedjes worden mogelijk langer beschermd in De Standaard van p. 32 en Muziek blijft melkkoe in De Standaard van p. 34. De Commissie voor billijke vergoeding beslist over tarieven en inningsmodaliteiten. Op basis van een aantal vaste parameters: de aard en oppervlakte van de gebruikte ruimte, de entree, het soort activiteit (al dan niet met verkoop van drank, al dan niet met dansgelegenheid...). Over de Commissie voor billijke vergoeding lees ht/billijke_vergoeding/index.jsp. De vergoeding wordt geïnd door Honebel, voor horecazaken, en door Outsourcing Partners, voor anderen. Zie Eerder waren het de 2 (gewone) beheersvennootschappen, Uradex en Simim, die de billijke vergoeding inden, Uradex voor de artiestenvertolkers, Simim voor de muziekproducenten (zie en De artiesten klaagden omdat de doorbetaling van de vergoeding door Uradex aan de artiesten onvoorstelbaar traag verliep. De federale Minister van economie deelde daarom, , mee dat de vergunning van Uradex zou worden ingetrokken. Lees Artiesten wachten op geldberg in De Standaard van p

14 Octrooi Eenoctrooi=patent=uitvindingiseenuitsluitendentijdelijkrechtvanexploitatieverleendvooriedere uitvindingdienieuwis,opuitvinderswerkzaamheidberustenvatbaarisvoortoepassingophetgebiedvande nijverheid. Wordennietalsuitvindingenbeschouwd:ontdekkingenalsmedenatuurwetenschappelijketheorieën,en wiskundigemethoden;esthetischevormgevingen;stelsels,regelsenmethodenvoorhetverrichtenvan geestelijkearbeid,voorhetspelenofvoordebedrijfsvoering,alsmedecomputerprogramma's;presentatievan gegevens.(zieart.2en3vandewetopdeuitvindingoctrooien.) EenBelgischoctrooiwordtaangevraagdbijdeDIENSTVOORDEINTELLECTUELEEIGENDOM(DIE)vanhet Ministerievaneconomischezaken. Naeenzogenaamd nieuwheidsonderzoek kan,bijministerieelbesluit,hetoctrooiwordentoegekendvoor eentermijnvan20jaar(terekenenvanafdeaanvraag). Erwordtmeldingvangemaaktinhetregisterderuitvindingsoctrooiendattoegankelijkisvoorhetpubliek. Hetoctrooigeeftdeoctrooihouderhetrechtomoptetredentegennamaak. Hijkanookvrijbeschikkenoverzijnoctrooienhetbijv.verkopenofinlicentiegeven. DeBelgischeoctrooiregelingstaatindewetopdeuitvindingsoctrooienvan ,publicatie Voordevolledigetekstvandewet,tekstueelbijgewerkttot ,zie dt='wet'&tri=dd+as+rank&rech=1&numero=1. Vooruitgebreideofficiëleinformatiezie Overdewerkingvandedienstendeaanvraagziewww.mineco.be>intellectueleeigendom>uitvinding. Voordejaarlijksetabellenvandeoctrooiaanvragenzie Eerstelijnshulpvoorparticulierenmeteenidee,doorFlandersDC=deVlaamseorganisatievoor ondernemingscreativiteit: HetEUROPEANPATENTOFFICE(EPO)iseenzelfstandigeinternationaleinstelling,met2belangrijke vestigingen,münchenenrijswijk(hetisgeeneu orgaan). AandebasisvanhetEPOligthetEuropeesoctrooiverdragvanMünchenvan ,gerichtopde uniformiseringbijhetverlenenvaneenoctrooi.hetwerdgoedgekeurdinbelgiëbijwetvan Ziewww.european patent office.org: (...)TheEuropeanPatentOfficeprovidesauniformapplication procedureforindividualinventorsandcompaniesseekingpatentprotectioninupto40europeancountries. ( ) Voorpraktischeinformatiezie VanééngemeenschappelijkEuropeespatentis(nog)geensprake.NaerkenningvaneenpatentdoorhetEPO moetditnoginelkeepo lidstaatafzonderlijkwordenvertaaldengevalideerd.deaanvraagvaneenpatentin 13lidstatenzouongeveer kosten,waarvan voorvertalingen.(IndeVSkostdeaanvraagvan eenpatentgemiddeld10keerminder.) DeEUROPESEUNIEwerkt(al30jaar)aaneeneengemaaktpatent. DemeesteEU lidstatenwilleneengezamenlijkoctrooi,maaritaliëenspanjeliggendwarsomdatinheteuvoorsteloctrooienmoetenaangevraagdwordeninhetduits,engelsoffrans(m.a.w.hetitaliaansenhet Spaansvallenuitdeboot). DeEU ministerskwameninjuni2012toteenakkoordvooreeneengemaaktpatentmaarheteuropees parlementgingtegenpruttelen. Lees TochnogtegenslagvoorEuropeespatent : nog tegenslageuropees patent.html UiteindelijkkeurdendeEU ministersvanindustrieop10december2012,daagsnadiengevolgddoorhet Europeesparlement,eencompromisgoed.HeteenvormigEU patentzaleenuitvindingonmidddellijk beschermenin25eu landen(italiëenspanjedoennietmee). Tijdensdeovergangsperiodezalzo neu patent6500eurokosten,omnadientezakkentottenhoogste5000 euro.

15 287 BijdeWORLDINTELLECTUALPROPERTYORGANIZATION(WIPO),deVN dienstvoorintellectueleeigendom, kanmeneenpatentaanvragendatgeldtvooralleaangeslotenlanden.wiporegistreertdeaanvraagengaat naofzijdaadwerkelijkeennieuweuitvindingbetreft. AandebasisvanWIPOligthetverdragvanWashingtonvan dateenmeereenvoudigeaanvraagvan octrooienvooreenzelfdeuitvindinginmeerderelandenbeoogt.ookditverdragwerdgoedgekeurdinbelgië bijwetvan Ziewww.wipo.int. Voorpraktischeinformatiezie x.jsp. EenWERELDWIJDEOCTROOIDATABANKwordtbijgehoudenopwww.creax.com. Gevallen April2004kendehetEPOeenpatenttoeopeennieuwetechniekvoorhetinvriezenenontdooienvan eicellen,zaadcellenenembryo svanmensenensommigedieren,maartegelijkookopderesulterende producten,m.a.w. opdeeicellen,zaadcellenenembryo szelf.metnamedatlaatsteissterkbetwistbaar,o.a.opgrondvanregel 23d(c)vandeEuropesepatentconventiedatsteltdatgeenpatentenverleendmogenwordenvoorde commercialisatieofindustriëletoepassingvanmenselijkeembryo s. Ziewww.european patent office.org>nr.ep b1. LeesPatentopmenselijkleveninDeStandaard(DS)van p.2. OverhetgevalLegoziehierna:7.3Merkenrecht. DeRechtbankvankoophandelvanGentvernietigde, ,hetoctrooivanhetbedrijfLotusBakeriesop speculoospasta,opvraagvaneenaantalconcurrenten.lotuskochthetoctrooivan2deelnemersaanhetvrtprogramma DeBedenkers maarderechtbanksteldevastdathunpastageennieuweuitvindingwas:het receptomspeculoospastatemakenstondallangvoordienopdenederlandsereceptensite OmaWapsie. LeesOmaWapsieisechtebedenkervanspeculoospastaopwww.standaard.bevan u29: Receptensite OmaWapsie : In2012vervalthetpatentopdekoffiecapsulesNespresso(vanNestlé)(nietophetkoffieapparaat). LeesNamaak capsulestekoopvanafmei(2010)inhetlaatstenieuwsvan p.12( Kofffie oorlogopkomstomnespresso cupsindsvan p.e2( Middenjuni2010diendeNestlé=NespressobijdeFranserechterklachtintegenconcurrentSaraLeeomdat diekofficapsulesproduceertdiepassenindenespresso koffieapparaten. LeesNespresso capusulewordtinzetvannieuwekoffie oorlogindsvan p.e12. Erzijnondertussen,sindsapril2010,welgoedkoperecapsules(vanDouweEgberts)opdeFransemarkt,en sindskortookopdenederlandsemarkt. LeesGoedkoperecupsvoorNespressostapjedichterbijopDeStandaard.bizvan : erbij LeesEindemonopolievoorNespressoinDSvan p.44. SaraLee=DouweEgbertsbekwameenEuropeesoctrooi,afgeleverddoorhetEPO,ophetkoffieapparaat Senseo+dekoffiepad.Derechtbankineersteaanlegvonnistedatdeverkoopvanpadsdoorconcurrenten gééninbreukvormtophetoctrooi.hethofvanberoepvanantwerpen, ,volgdedevisievanhetepo enbeslistedatalleensaraleepadsvoordesenseo koffieapparatenmagproducerenenverkopen. LeesAlleenDouweEgbertsmagSenseopadsverkopeninDeJuristenkrantnr.119van p.7. Finaalgafde Technicalboardofappeal vanhetepoderechterineersteaanleggelijk.

16 Merkenrecht Het merkenrecht wordt geregeld door het Benelux-verdrag inzake de intellectuele eigendom van De specifieke regels betreffende merken staan onder titel II van deze wet. Voor de volledige tekst van het Benelux-verdrag zie Voor praktische informatie zie Als individuele merken worden beschouwd de benamingen, tekeningen, afdrukken, stempels, letters, cijfers, vormen van waren of van verpakking en alle andere voor grafische voorstelling vatbare tekens, die dienen om de waren of diensten van een onderneming te onderscheiden. Ook een geslachtsnaam kan als merk dienen. Kunnen niet als merken worden beschouwd tekens die uitsluitend bestaan uit een vorm die door de aard van de waar wordt bepaald, die een wezenlijke waarde aan de waar geeft of die noodzakelijk is om een technische uitkomst te verkrijgen. (Art. 2.1 van het Benelux-verdrag.) Een merk wordt beschermd door inschrijving bij het Benelux-bureau voor de intellectuele eigendom (BBIE) in Den Haag (centraal) of in Brussel of Luxemburg (nationale diensten). Het BBIE bestaat sinds Het kwam tot stand door de samenvoeging van het Benelux-merkenbureau (BMB) met het Benelux-bureau voor tekeningen en modellen (BBTM - zie hieronder: 7.4). Voor meer gedetailleerde informatie over het BBIE zie Wie inschrijft kiest voor een of meer klassen ( waren ) uit een lijst van 45 (9 = video s enz., 16 = papier, 20 = meubelen, 25 = kledingstukken, 27 = tapijten, 30 = koffie, thee enz.). Voor de volledige lijst zie De bescherming heeft een geldigheidsduur van 10 jaren, te rekenen vanaf de datum van depot. De inschrijving wordt op verzoek vernieuwd, voor verdere termijnen van 10 jaren. (Art. 2.9 van het Benelux-verdrag.) Men kan zijn merkenrecht ook laten registreren, in één keer voor alle EU-landen, bij het Office for Harmonization in the Internal Market, Trade Marks and Designs (OHIM) = Harmonisatiebureau voor de interne markt, of kortweg het Europees merkenbureau, gevestigd in Alicante. Zie En men kan een merk internationaal laten registreren bij het Internationaal bureau voor de bescherming van de industriële eigendom te Genève. Zie > A-Z list > intellectual property. Voor praktische informatie i.v.m. internationale merkaanvraag zie Over namaak zie boven: Gevallen ALKEN-MAES diende, , bij de Voorzitter van de Rechtbank van koophandel te Brussel een vordering tot staking in wegens oneerlijke marktpraktijken en merkinbreuk tegen InBev Belgium. Alken-Maes verwijt de concurrent dat (1) de nieuwe verpakking van Jupiler Blue een quasi integrale kopie is van de verpakking van Maes-pils (zelfde blauw als de blikjes pils van Maes, terwijl Alken-Maes dat kleurgebruik voor bier in 2006 deponeerde), (2) de naam Jupiler Blue op de verpakking gelijkaardig is afgedrukt als Maes Pils, (3) de plaatsing in de winkelrekken van het pak Jupiler Blue, vlak naast het pak Maes Pils, verwarrend werkt. De Rechtbank gaf, , Alken-Maes gelijk, AB-Inbev ging in beroep. Lees vroeg BELGACOM het Benelux-merkenbureau om de kleur turkoois als merk te erkennen. Het Merkenbureau weigerde omdat een kleur alleen merkenrechtelijk kan beschermd worden als het gaat om een maatschappelijk ongebruikelijke kleur gedeponeerd voor een specifieke warensoort ofwel als die kleur als merk ingeburgerd is bij het publiek. Zie Belgacom stapte naar het Hof van beroep van Brussel en kreeg daar gelijk (arrest van ). Het Merkenbureau ging vervolgens in cassatie maar het Hof van Cassatie sloot zich in zijn arrest van aan bij de uitspraak in beroep, want, argumenteerde het Hof, om als merk te worden beschermd moet een teken geschikt zijn om een merk te vormen + een onderscheidend vermogen hebben, en ook een kleur kan aan die beide voorwaarden voldoen. Lees het arrest van Cassatie op

17 De jarenlange strijd (sinds 1996!) tussen de brouwerij Anheuser-Busch, ondertussen eigendom van de groep AB InBev, en de Tsjechische brouwerij Budejovicky Budvar over het gebruik van het merk BUDWEISER in Europa werd, in eerste aanleg, beslecht in het voordeel van de laatste lees de uitspraak van op (zaaknr. C-214/09 P). Lees ook Anheuser-Busch verliest strijd om merk Budweiser in De Standaard (DS) van p. E2 en (!) Europees Hof van Justitie herbekijkt recht AB InBev op merknaam Bud in DS van p. E4: +Bud. Maar het Europese hof van justitie verbrak, , de uitspraak in eerste aanleg. De zaak keert nu terug naar de rechtbank van eerste aanleg, die ofwel zelf oordeelt ofwel doorverwijst naar het Harmonisatiebureau voor de interne markt = OHIM (zie hierboven) lees het arrest op > (zaaknummer) C-96/09 P. Lees ook AB InBev scoort in merkenstrijd om Bud in DS van p. 38. De groep LVMH (Louis Vuitton Moët Hennessy legde klacht neer, in Frankrijk en bij het Europees Hof van Justitie, tegen zoekmachine GOOGLE. Waar gaat het over? Een bedrijf kan op Google, uiteraard tegen betaling, zijn naam koppelen aan een bepaalde zoekterm: als ik die zoekterm intik verschijnt niet alleen de (gevraagde) link naar de zoekterm maar ook een (ongevraagde) advertentie van het betalende bedrijf (dit advertentiesysteem van Google is bekend onder de naam AdWords ). LVMH was/is vooral gepikeerd omdat er bij het intikken van de zoekterm Louis Vuitton een advertentie verscheen van een bedrijf/website die namaakproducten verkoopt, volgens LVMH een inbreuk op het merkenrecht. LVMH kreeg gelijk van de Franse beroepsrechter. Maar het Europees Hof van Justitie ziet het anders: bij arrest van stelt het dat Google bekende merknamen mag gebruiken als zoekwoorden zonder daarvoor de toestemming te moeten vragen aan de merkhouders, en ook AdWords zijn toegelaten. Voor het volledige arrest zie > (zaaknummer:) C-236/08. Lees Advertentiemodel Google geen inbreuk op het merkenrecht in DS van p. E9, Google niet aansprakelijk voor merkinbreuk via AdWord in De Juristenkrant nr. 208 van p. 16. Lees ook Bieden op een zoekterm in DS van p. E3 (over SEO = Search engine optimization zie bijv. en over SEA = Search engine advertising zie Bij arrest van oordeelde het Gerecht van eerste aanleg (zie boven: 2.2.2) dat het Canadese bedrijf Mega Brands de bekende Deense LEGO-blokjes wel degelijk mag namaken, de wereldwijde octrooitermijn is al sinds 1998 verstreken. Het Hof schaarde zich ook achter de beslissing van het Europees merkenbureau (2004) dat de erkenning van de vorm van het Legoblokje als merk (1998) vernietigde. Voor de volledige tekst van het arrest zie > (zaaknummer:) T-270/06. Lees Legoblokjes zijn geen merk in De juristenkrant nr. 179 van p. 2. En het Europees hof van justitie besliste dat Lego de vorm van het blokje niet kan laten registreren als een beschermd merk in de EU. Lees hierover Lego verliest de strijd tegen copycats in DS van p. E4-E5: De nieuwe hitzender van de VRT, die vanaf radio Donna opvolgt, koos als naam MNM. Mars, de fabrikant van M&M, protesteerde fel tegen deze keuze. De twee waren, radio en snoep, hebben wat hun kernactiviteiten betreft nochtans geen uitstaans met elkaar. Maar men kan zich bij het BBIE inschrijven voor verschillende waren of klassen (zie hierboven), uiteraard voor de kernactiviteiten maar ook voor allerlei nevenactiviteiten. En wat die laatste betreft (van bijv. klassen 9, 16 en 25) zullen MNM en M&M waarschijnlijk wel op hetzelfde terrein gaan opereren. Uiteindelijk ging Mars akkoord met de keuze van de VRT. Lees Mars lust MNM niet in DS van p. 32. De 4 de beroepskamer van het Europees Merkenbureau besliste dat de schreeuw van Tarzan beschermd is. Traditioneel worden woorden en logo s merkenrechtelijk beschermd maar de jongste jaren ook geluiden. Zie Lees ook Schreeuw Tarzan merkenrechtelijk beschermd in De Juristenkrant nr. 158 van p. 6, Tarzanschreeuw beschermd in DS van p. 37. Het Hof van Justitie oordeelde dat de eis van het automerk OPEL om speelgoedfabrikant Aupec te verbieden op zijn schaalmodellen het Opel-logo te gebruiken onterecht was. Lees Hof van Justitie zaait verwarring in merkenrecht in De Juristenkrant nr. 146 van p. 7. De tekenaar van POPEYE, Elzie Segar, overleed eind 1938, zodat het auteursrecht in de EU eind 2008 verviel en er sindsdien op het afdrukken van zijn tekeningen geen rechten meer verschuldigd zijn (in de VS vervalt het auteursrecht pas eind 2034). Over de duur van het auteursrecht, ook m.b.t. Popeye, zie hierboven: 7.1. Het merk Popeye daarentegen loopt nog verder. Dit is in handen van King Features, een dochtermaatschappij van de mediagigant Hearst Corporation zie Lees Popeye alleen nog door spinazie beschermd in DS van p. 25. Het merk QUICK als restauratiedienst is sinds enige tijd beschermd op het volledige grondgebied van de Europese Unie. Onlangs verzocht Quick om een uitbreiding van haar merkrecht naar andere producten als koffie en thee maar dat werd door het Europees merkenbureau geweigerd, omdat een naam als quick geen onderscheidend karakter heeft. Er volgde een tweede weigering, in beroep, op Daarop stapte Quick naar de Europese rechtbank van 1 ste aanleg die bij arrest van (nr. T-348/02) de beslissing van het Merkenbureau bekrachtigde, omdat het woord quick niets anders is dan een aanduiding die in het handelsverkeer kan dienen om een belangrijke eigenschap van gelijk welk product te beschrijven, namelijk de snelheid waarmee het bereid en geserveerd kan worden. Zie > rechtspraak. Eind januari 2012 verkocht Philips zijn 50 procent van het merk SENSEO aan Sara Lee (het moederbedrijf van o.a. Douwe Egberts) dat daardoor 100 procent eigenaar werd. De 2 bedrijven blijven wel samenwerken, zeker tot 2020, Philips blijft instaan voor design, productie en distributie van het koffieapparaat, Sara Lee (d.w.z. Douwe Egberts) voor de productie van de koffiepads. Lees ook Belgisch merkimago licht verbeterd in DS van p. E6-E7. 289

18 Recht op tekeningen of modellen Het recht op tekeningen of modellen wordt geregeld door het Benelux-verdrag inzake de intellectuele eigendom van De specifieke regels betreffende tekeningen of modellen staan onder titel III van deze wet. Voor de volledige tekst van het Benelux-verdrag zie Voor praktische informatie zie Als tekening of model wordt beschouwd het uiterlijk van een voortbrengsel of een deel ervan. Het uiterlijk van een voortbrengsel wordt afgeleid uit de kenmerken van met name de lijnen, de omtrek, de kleuren, de vorm, de textuur of de materialen van het voortbrengsel zelf of de versiering ervan. Onder voortbrengsel wordt verstaan elk op industriële of ambachtelijke wijze vervaardigd voorwerp, met inbegrip van onder meer onderdelen die zijn bestemd om tot een samengesteld voortbrengsel te worden samengevoegd, verpakkingen, uitvoering, grafische symbolen en typografische lettertypen. Computerprogramma s worden niet als voortbrengsel aangemerkt. (Art. 3.1 van het Benelux-verdrag.) Het Benelux-bureau voor de intellectuele eigendom (BBIE) is het centraal bestuursorgaan. Het BBIE bestaat sinds Het kwam tot stand door de samenvoeging van het Benelux-bureau voor tekeningen en modellen (BBTM) met het Benelux-merkenbureau (BMB - zie hierboven: 7.3). Gedetailleerde informatie over het Benelux-bureau voor de intellectuele eigendom (BBIE) op Een tekening of model wordt beschermd voor zover de tekening of het model nieuw is en een eigen karakter heeft. Een tekening of model wordt als nieuw beschouwd, indien er geen identieke tekening of identiek model voor het publiek beschikbaar is gesteld vóór de datum van depot of vóór de datum van voorrang. Tekeningen of modellen worden geacht identiek te zijn, indien de kenmerken ervan slechts in onbelangrijke details verschillen. Een tekening of model wordt geacht een eigen karakter te hebben, indien de algemene indruk die deze tekening of dit model bij de geïnformeerde gebruiker wekt, verschilt van de algemene indruk die bij die gebruiker wordt gewekt door tekeningen of modellen die voor het publiek beschikbaar zijn gesteld vóór de datum van depot of vóór de datum van voorrang. Bij de beoordeling van het eigen karakter wordt rekening gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van de tekening of het model. (Art. 3.3 van het Benelux-verdrag.) Het recht op tekeningen of modellen wordt verkregen door de inschrijving van het depot, verricht binnen het Benelux-gebied bij de Benelux-oganisatie voor de intellectuele eigendom (Benelux-depot) of verricht bij het Internationaal bureau (internationaal depot). (Art. 3.5 van het Benelux-verdrag.) De inschrijving van een Benelux-depot heeft een geldigheidsduur van 5 jaar te rekenen van de datum van het depot. Ze kan voor 4 achtereenvolgende termijnen van 5 jaar worden vernieuwd tot een maximale geldigheidsduur van 25 jaar. (Art van het Benelux-verdrag.) Men kan zijn recht op tekeningen en modellen in één keer laten registreren voor alle EUlanden, bij de Europese dienst voor merken, tekeningen en modellen (Office for Harmonization in the Internal Market, Trade Marks and Designs = OHIM). Zie Voor praktische informatie zie Een internationale inschrijving, in het kader van het systeem van Den Haag voor de internationale registratie van tekeningen en modellen van nijverheid, maakt het mogelijk om via één enkel depot in één enkele taal tekeningen en modellen in meerdere landen te beschermen. Dit depot kan worden verricht bij de World Intellectual Property Organization (WIPO zie boven: 7.2) of een nationaal bureau zoals het Benelux-bureau (zie hierboven). Zie Gevallen Het Europees gerecht van eerste aanleg (zie boven: 2.2.2) besliste dat de uiterlijke kenmerken van de chocolade- en kokosrepen Bounty (afgeronde uiteinden, bovenaan 3 uitsteeksels) onvoldoende onderscheidend zijn, zodat ook andere fabrikanten gelijkaardige producten mogen maken. Oorspronkelijk had het Office for Harmonisation in the Internal Market, Trade Marks and Designs wel een voldoende onderscheidend kenmerk vastgesteld. Voor de volledige uitspraak zie > en > case no 28/08 van het Court of First Instance. Lees

19 Kwekersrecht In België wordt het kwekersrecht geregeld door de wet tot bescherming van kweekproducten van , publicatie (numac ), en de bijhorende uitvoeringsbesluiten. Voor de volledige tekst van de wet, tekstueel bijgewerkt tot , zie Ziewww.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a.pl?language=nl&caller=list&cn= &la=n&fromtab=wet&sql=dt='wet'&tri=dd+as+ran k&rech=1&numero=1. Voor praktische informatie zie Kwekersrecht is het intellectueel recht dat de commerciële productie van een nieuw ras in de landbouw, tuinbouw, bosbouw en veeteelt beschermt. Tot voor kort was de Dienst tot bescherming van kweekproducten van het federale Ministerie van landbouw bevoegd inzake kwekersrecht. Ondertussen werd de bevoegdheid voor landbouw bijna volledig overgedragen van de federale naar de regionale overheid. (O.a.) de bevoegdheid inzake het kwekersrecht bleef federaal, het (federale) Ministerie van economische zaken verleent nu de kwekerscertificaten. Het kwekersrecht wordt aangevraagd bij de Dienst voor de intellectuele eigendom (DIE) van het Ministerie van economische zaken. Na onderzoek kan een kwekerscertificaat worden afgeleverd. Certificaten hebben een geldigheidsduur van 15 tot 25 jaar, naargelang het ras. Tweemaandelijks verschijnen bulletins van de kweekproducten en rassencatalogi. Zie Gevallen Een groepering van Europese kwekers van aardappelen dagvaarde een aantal Belgische landbouwers en het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV wegens schending van de kwekersrechten hun beschermde aardappelsoorten lees Boeren moeten auteursrechten betalen op aardappelen in De Standaard van p. 34.

20 Bescherming databanken De wet van houdende omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn van betreffende de rechtsbescherming van databanken, publicatie , beschermt de zgn. databanken. Voor de volledige tekst van de wet zie Voor de volledige tekst van de Europese richtlijn 96/9/EG van zie Een databank is, conform de Europese richtlijn, een verzameling van werken, gegevens of andere zelfstandige elementen, systematisch of methodisch geordend, en afzonderlijk met elektronische middelen of anderszins toegankelijk. Bijna iedereen maakt haast dagelijks gebruik van een of andere databank, op het internet of er buiten, op zoek naar het uur van bus of trein, de datum en/of het uur van een concert, film of tentoonstelling, enz. Het verzamelen van gegevens en het ordenen ervan tot een overzichtelijk geheel is binnen onze informatiemaatschappij van grote economische waarde. De databankenwet van beschermt daarom alle databanken, originele en niet originele, tegen concurrenten die zich andere databanken of delen ervan willen toe-eigenen. Daarnaast kan een producent, op grond van de auteurswet van (zie boven: 7.1), de eventuele originele structuur van zijn databank(en) laten beschermen. Praktische informatie op