hbo-bachelor Technische Bedrijfskunde Hogeschool PBNA 30 september 2011 NVAO uitgebreide Toets nieuwe opleiding

Transcriptie

1 hbo-bachelor Technische Bedrijfskunde Hogeschool PBNA 30 september 2011 NVAO uitgebreide Toets nieuwe opleiding Paneladvies

2 1 Samenvattend advies 3 2 Werkwijze panel Ter inleiding Samenstelling panel Werkwijze 6 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 7 4 Opleidingsbeoordeling Beoogde eindkwalificaties Programma Personeel Voorzieningen Kwaliteitszorg Toetsing Afstudeergarantie en financiële voorzieningen Algemene conclusie over de kwaliteit van de opleiding 34 5 Overzicht oordelen 36 Bijlage 1: Samenstelling panel 37 Bijlage 2: Programma locatiebezoek 39 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 41 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 42 pagina 2

3 1 Samenvattend advies De bachelor Technische Bedrijfskunde van de hogeschool PBNA behelst een aantrekkelijk en breed programma, waarin de bedrijfskunde in een technologische context centraal staat en waarmee mensen tot startbekwame bedrijfskundigen worden opgeleid, die gekwalificeerd zijn voor functies als manager, projectleider, adviseur of ondernemer. De eindkwalificaties van de opleiding zijn in voldoende mate geconcretiseerd en voldoen aan de internationale standaarden die gebruikelijk zijn voor de beschrijving van de kwalificaties van een (hbo-) bachelor. De opleiding kent een duidelijke oriëntatie op de beroepspraktijk: alle modules van het programma zijn zodanig ingericht dat kennis, technieken en vaardigheden op praktijkgeïntegreerde wijze worden aangeboden en/of aangeleerd. De beoogde eindkwalificaties zijn niet over de hele linie adequaat vertaald in daarbij - op niveau - aansluitende onderwijsmodules en leerdoelen van het programma. Een aantal modules is van onvoldoende niveau om de eindkwalificaties in de met die modules bestreken vakonderdelen te kunnen halen. Het programma mist verder een herkenbare internationale dimensie en behelst voor het eerste studiejaar literatuur van overwegend basaal niveau en beschrijvende aard. Het didactisch concept spoort goed met de geformuleerde eindtermen van de opleiding, en de gekozen werk- en toetsingvormen sluiten daar vrijwel naadloos bij aan. Het programma is studeerbaar en voldoet aan de wettelijke eisen met betrekking tot duur en omvang. De toelatingseisen die ingevolge de OER aan instromende studenten worden gesteld sluiten niet goed aan bij de eindkwalificaties die met de opleiding worden beoogd. Die eindkwalificaties laten zich, naar het oordeel van het panel, namelijk alleen bereiken als kandidaten over een technische vooropleiding van voldoende niveau (Mbo 4) én over voldoende relevante werkervaringjaren in een technologische omgeving beschikken. Toelating van studenten met (bijvoorbeeld) alleen een Havo-diploma en weinig of geen werkervaring in een technologische context zou niet tot de mogelijkheden moeten behoren. Verder zou de instelling ook aan de werkplek, voorafgaande aan de studie, stringentere eisen dienen te stellen en door middel van een werkplekscan dienen te verifiëren. De instelling verdient een compliment voor het door haar ontwikkelde personeelsbeleid: functie- en docentprofielen zijn accuraat, het proces van werving en selectie is op orde en er wordt op adequate wijze voorzien in mogelijkheden tot (bij)training en deskundigheidsbevordering, zowel vakinhoudelijk als onderwijskundig. Het voor de opleiding geselecteerde docentpersoneel is voldoende tot goed gekwalificeerd om het onderwijs in de opleiding te verzorgen. De instelling maakt daar ook voldoende capaciteit voor vrij. De materiële voorzieningen die door locatiepartner van de instelling in Utrecht worden geboden voor de eerste ingestroomde cohort studenten van de opleiding TB voldoen aan de gestelde verwachtingen. Ook de studenten zijn goed te spreken over de voorzieningen. De studiebegeleiding en informatievoorziening zijn van toereikend tot goed niveau. pagina 3

4 De instelling kent een integraal systeem van kwaliteitszorg voor al haar opleidingen, maar het panel heeft niet kunnen vaststellen of dit stelsel ook specifiek voor de kwaliteitsbewaking van de voorgedragen opleiding is toegerust. Specifiek voor de opleiding geformuleerde streefdoelen heeft het panel bijvoorbeeld niet aangetroffen. De betrokkenheid van alle bij de kwaliteitszorg belang hebbende partijen is in het systeem voorzien. Voor de geleding van studenten weliswaar niet in formele en geïnstitutionaliseerde, maar wel in feitelijke en materiële zin. De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing, al meent het panel wel dat dit op één punt aanpassing behoeft: (-) de cutting score voor de meerkeuzetoetsen zou hoger dienen te liggen (idealiter op 65% goede antwoorden), of er zou anderszins moeten worden voorzien in een mechanisme om de slaagkans bij gokken te verkleinen. De gokkans ligt al relatief hoog omdat de meerkeuzevragen (maar) drie antwoordmogelijkheden kennen. De instelling biedt voldoende garantie dat studenten die zijn ingestroomd ook daadwerkelijk de gelegenheid zal worden geboden om hun studie af te ronden. De instelling stelt toereikende financiële voorzieningen beschikbaar om de opleiding te kunnen starten en te continueren. Het panel adviseert de NVAO om, alles overziend, positief onder voorwaarden te besluiten ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde van hogeschool PBNA. Den Haag, 30 september 2011 Namens het panel ter beoordeling van de uitgebreide Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Technische Bedrijfskunde van hogeschool PBNA, Ing. A.J.G. van Tongeren voorzitter mr. dr. Th.L. Bellekom extern secretaris pagina 4

5 2 Werkwijze panel 2.1 Ter inleiding Bij brief van 24 maart 2011 is door de hogeschool PBNA 1 bij de Nederlands Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) een aanvraag voor een uitgebreide Toets nieuwe opleidingen (Tno) ingediend ten behoeve van de hbo-bachelor Technische Bedrijfskunde. Bij de aanvraag werd een informatiedossier met een zevental bijlagen gevoegd. Na te hebben vastgesteld dat het informatiedossier in voldoende mate geschikt was om inhoudelijk te worden beoordeeld, is van de kant van de NVAO een aanvang gemaakt met de Tno-procedure. Met het oog op een in dat verband aan haar uit te brengen advies over de kwaliteit en het niveau van de voorgedragen opleiding, is door de NVAO een panel van deskundigen ingesteld. 2.2 Samenstelling panel Het door de NVAO ingestelde panel kende de volgende samenstelling: Ing. A.J.G. van Tongeren, voorzitter De heer van Tongeren beschikt over ruime domeindeskundigheid op het door de voorgedragen opleiding bestreken vakgebied uit hoofde van, onder meer, zijn functie als export manager voor Europa, Midden-Oosten en Afrika bij ARBO Pompen en Filters B.V. en eerdere functies die hij in het bedrijfsleven op het gebied van technische en commerciële ondersteuning heeft vervuld. De heer van Tongeren heeft deelgenomen aan de NQA-auditortraining hoger onderwijs en beschikt uit dien hoofde ook over auditdeskundigheid. Prof. dr. D.M. Swagerman, lid De heer Swagerman beschikt over wetenschappelijke vakdeskundigheid vanwege diens expertise op het gebied van economie en bedrijfskunde, in het bijzonder van financiën en controlling, bestuurskunde, bestuurlijke informatiekunde en financieel management. Hij kan daarnaast bogen op onderwijsdeskundigheid, uit hoofde van zijn aanstelling als hoogleraar en opleidingsdirecteur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is vertrouwd met visitatie- en accreditatieprocedures in het hoger onderwijs. dr. G. Waeyenberg, lid De heer Waeyenbergh is als domeindeskundige aan te merken op grond van behaalde diploma s in de Bio-ingenieurswetenschappen en in Industrial Management, alsook vanwege zijn doctoraat in het domein van Maintenance and Reliability. Hij beschikt verder over onderwijsdeskundigheid als docent aan GROEP T, hogeschool in Leuven, waar hij hoofd is van de onderzoeksgroep Industrial Management en campusverantwoordelijke voor Intelligent Mobility. J. Schueler, student-lid De heer Schueler heeft deelgenomen aan meerdere accreditatiepanels. Hij beschikt uit dien hoofde over studentgebonden en visitatiedeskundigheid. 1 Ook wel aangeduid als Koninklijke PBNA pagina 5

6 Het panel werd bijgestaan door mr. M.P. in t Veld - van den Bos, beleidsmedewerker bij de NVAO, in functie van procescoördinator en mr. dr. Th.L. Bellekom als gecertificeerd extern secretaris. 2.3 Werkwijze Het panel heeft zich bij de toetsing van de kwaliteit en het niveau van de opleiding gebaseerd op het Beoordelingskader voor de uitgebreide Toets nieuwe opleiding van de NVAO (Stcrt. 2010, nr ) 2. Het panel is zijn toetsingsarbeid begonnen met het bestuderen van het door de instelling aangeleverde informatiedossier en heeft vervolgens een vooroverleg gehouden om de eerste bevindingen en indrukken te bespreken. Op dit vooroverleg, dat op 4 juli 2011 in Utrecht plaatsvond, is een aantal uiteenlopende vragen en vraagpunten geformuleerd met de bedoeling om tijdens het locatiebezoek de verschillende facetten van het Toetsingskader bespreekbaar te maken. Met betrekking tot een deel van die vragen heeft het panel echter gemeend de instelling al voorafgaande aan het locatiebezoek om een reactie en/of nadere toelichting te moeten verzoeken. Dat is gebeurd bij brief van 12 juli 2011, die digitaal aan de instelling is verstuurd. De instelling heeft bij brief van 28 augustus 2011 hierop een uitvoerige reactie gegeven, die door het panel als aanvulling op - en op onderdelen als een correctie van - het informatiedossier is aangemerkt en in de beoordeling van de nieuwe opleiding is meegenomen. Het locatiebezoek aan de instelling heeft op 12 september 2011 plaatsgevonden in de vestiging van de hogeschool PBNA in Zwijndrecht. Tijdens dit bezoek heeft het panel zich in verschillende gespreksronden van nadere informatie voorzien, onder meer aan de hand van de vragen die op het vooroverleg waren voorbereid. Bijlage 2 bij dit advies geeft een overzicht van het programma van het locatiebezoek. Na afloop van het locatiebezoek heeft het panel de bevindingen onderling besproken en vertaald naar voorlopige conclusies. Van die voorlopige conclusies heeft het panel de instelling aansluitend - bij wijze van terugkoppeling - mondeling op de hoogte gebracht. De secretaris heeft op basis van de door het panel verwoorde bevindingen en geformuleerde voorlopige conclusies een conceptadvies opgesteld dat aan de panelleden is voorgelegd voor commentaar. Wat aan commentaar en tekstsuggesties van de kant van de panelleden is binnengekomen is door de secretaris in een eindtekst verwerkt en op 30 september 2011 door de voorzitter voor akkoord bevonden en door hem en de secretaris ondertekend. 2 Zie ook Beoordelingskaders accreditatiestelsel hoger onderwijs, NVAO 6 december 2010, p. 43 e.v. pagina 6

7 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Instelling: Opleiding: Variant: Status: Afstudeerrichtingen: Locaties: Studieomvang: Sector: Hogeschool PBNA (Koninklijke PBNA) hbo-bachelor Technische Bedrijfskunde deeltijd initieel geen Amsterdam, Arnhem, Breda, Den Haag, Eindhoven, Groningen, Maastricht, Rotterdam, Utrecht, Zwijndrecht, Zwolle 240 EC techniek 3.2 Profiel instelling PBNA profileert zich op de website van Elsevier Opleidingen 3 (de feitelijke aanbieder van de nieuwe opleiding) als toonaangevende praktijkopleider die mensen en bedrijven wil inspireren om zich te blijven ontwikkelen en hun ambities te realiseren. PBNA wil niet alleen kennis en vaardigheden aanbieden, maar ook een nieuwe manier van denken en doen aanleren, waardoor opgeleiden gemakkelijker en met daadkracht weten om te gaan met nieuwe en complexe vraagstukken. Bedoeling is studenten zelfvertrouwen bij te brengen waardoor dezen met volle energie nieuwe uitdagingen aan kunnen. PBNA bestaat sinds 1912 en is sinds 1999 door DNV ISO-9001 gecertificeerd voor: Het onafhankelijk en betrouwbaar vaststellen van het kennis- en competentieniveau bij professionals en werknemers van ondernemingen en de overheid door het ontwikkelen en uitvoeren van examens. PBNA heeft gekozen voor een formele scheiding tussen opleiden en examineren. De toelating tot de opleiding, het toekennen van vrijstellingen, de summatieve toetsing, het examineren, het verstrekken van een getuigschrift en het verlenen van de graad Bachelor zijn voorbehouden aan PBNA. De uitvoering van de opleiding voor de overige organisatorische en opleidingstaken is gedelegeerd aan Elsevier Opleidingen; een en ander volgens een tussen beiden opgemaakte samenwerkingsovereenkomst. 3.3 Profiel opleiding Algemene context van de opleiding De instelling zegt de door haar voorgedragen opleiding Technische Bedrijfskunde te baseren op en te hebben vorm gegeven aan de hand van het landelijk profiel Engineering (en de daarbij geformuleerde domeincompetenties Engineering) en de opleidingseisen Technische Bedrijfskunde voor hogescholen in Nederland (2002). Bij de invulling van het instellingseigen opleidingsprofiel is daarnaast nog rekening gehouden met een drietal maatschappelijke ontwikkelingen die, volgens de instelling, bepalend zijn voor het profiel en de competenties van een Technisch Bedrijfskundige (TB er) anno nu. Het gaat daarbij in eerste instantie om mondiale trends als: globalisering, individualisering, flexibilisering en juridisering. Verder gaat het om ontwikkelingen die specifiek zijn voor 3 pagina 7

8 Nederland, te weten: overheidsstimulering van duurzaamheid en innovatie en demografische evoluties als culturele diversiteit en vergrijzing. En tot slot spelen ontwikkelingen een rol die specifiek zijn voor het werkveld van de TB er,namelijk: de verminderde beschikbaarheid van technisch geschoold personeel, de steeds korter wordende levenscyclus van producten en de opkomst van persoonscertificering als tegenwicht voor de risico s van aansprakelijkheid. Een en ander geeft de instelling aanleiding om de TB er, die zij zegt te willen opleiden, te positioneren als een professional die een multidisciplinaire aanpak kent en een breed inzicht heeft in het vakgebied: een generalist die toegerust is in het analyseren en oplossen van bedrijfskundige vraagstukken in een technologische context. Beschrijving van het programma van de opleiding De deeltijdopleiding Technische Bedrijfskunde bestaat uit een propedeuse met een duur van 1 jaar en een hoofdfase (postpropedeuse) met een duur van 3 jaar. De opleiding heeft een omvang van 240 EC s. De opleiding kent één afstudeerrichting en het examenprogramma is voor alle studenten gelijk. Wel kunnen eventueel op basis van reeds behaalde certificaten c.q diploma s vrijstellingen worden verkregen. Het programma is voor wat betreft de eerste twee jaar opgebouwd vanuit 4 leerlijnen en 4 blokken. Jaar 1 van het programma ziet er schematisch als volgt uit: Leerlijnen Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 conceptuele leerlijn Techniek 4 EC per blok conceptuele leerlijn Bedrijfskunde 4 EC per blok Algemene Techniek 1 Organisatiekunde 1 Algemene Techniek 2 Veiligheid voor Leidinggevenden Toegepaste Wiskunde/statistiek Kwaliteitsmanagement Projectmanagement Financieel management Vaardigheden leerlijn 3 EC per blok Communicatie: rapportage Engels 1 M&T van onderzoek Project: oriëntatie beroepspraktijk Praktijkintegratie leerlijn Opdracht 1 Opdracht 2 Opdracht 3 Opdracht 4 4 EC per blok 15 EC 15 EC 15 EC 15 EC 60 EC pagina 8

9 Jaar 2 kent een gelijke opbouw als het eerste jaar, maar dan met de volgende programmaonderdelen voor de resp. leerlijnen: Leerlijn techniek: (i) Productontwikkeling, (ii) Veiligheidskunde, (iii) Technische productieprocessen en (iv) Industriële automatisering. Leerlijn Bedrijfskunde: (i) Industriële marketing & verkoop, (ii) Juridische aspecten, (iii) Organisatiekunde 2 en (iv) Human resource management. Vaardigheden leerlijn: (i) Engels 2, (ii) Ethisch handelen, (iii) Project: managementgame en (iv) Communicatie: leidinggeven. Praktijkintegratie leerlijn: Opdrachten 1 t/m 4. Jaar 3 kent drie leerlijnen, met de volgende programmaonderdelen Leerlijn techniek: (i) Operations management, (ii) Supply chain management, (iii) Maintenance management en (iv) Informatiesystemen, elk met een omvang van van 6 EC Leerlijn Bedrijfskunde: (i) Strategisch management, (ii) Entrepreneurship, (iii) Risicomanagement en (iv) Verandermanagement, elk met een omvang van 6 EC. Vaardigheden leerlijn: (i) Managementvaardigheden, (ii) Communicatie: presentatie, (iii) Project: onderzoek en (iv) Adviesvaardigheden, elk met een omvang van 3 EC. Jaar 4 kent één leerlijn, zonder blokken: de Praktijkintegratie leerlijn met twee programmaonderdelen, te weten: (i) Stage en (ii) Afstuderen (scriptie), elk met een zwaarte van 30 EC. Opleiding nieuw voor Nederland? De voorgedragen opleiding is niet nieuw voor Nederland. Volgens opgaaf van de instelling zijn er op dit moment twaalf aanbieders van geaccrediteerde bacheloropleidingen Technische Bedrijfskunde actief in de markt. Daarbij is een groot onderscheid te zien tussen de verschillende aanbieders als het gaat om de benadering die wordt gekozen in de aansluiting op het werkveld, aldus de instelling. Van generalistisch en multidisciplinair, tot het expliciet benoemen van specifieke branches en uitstroomprofielen, zo legt de instelling uit en onderbouwt een en ander met voorbeelden van die onderscheiding invulling. PBNA zegt op dit punt te kiezen voor een plaats in het midden van het spectrum: wij richten ons op studenten die werkzaam zijn in een technologische omgeving, maar zonder dit verder te specificeren. De noodzaak om ons te richten op een technische omgeving vloeit onzes inziens noodzakelijkerwijs voort uit het vakgebied. Daarnaast biedt de praktijkgerichtheid van de opleiding voldoende aanknopingspunten om aan te sluiten op een grote diversiteit aan branches. Tevens zijn wij van mening dat we ervoor moeten zorgen dat de student niet alleen in zijn huidige werk, maar ook elders voldoende profijt kan halen uit deze opleiding. In aansluiting daarop wil PBNA zich ook niet regionaal profileren, zoals enkele andere opleiders - naar eigen zeggen - wel doen. Wij richten ons nadrukkelijk op alle branches en dus ook op geheel Nederland. Opleiding nieuw voor de instelling? Voor de instelling is de opleiding nieuw. pagina 9

10 4 Opleidingsbeoordeling 4.1 Beoogde eindkwalificaties In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zeven onderwerpen en de zestien standaarden van het Beoordelingskader Uitgebreide Toets Nieuwe Opleiding. Per standaard is telkens eerst de letterlijke omschrijving daarvan uit het Beoordelingskader overgenomen. Daarna volgen, eveneens per standaard, een (verkorte) weergave van de informatie verstrekt door de instelling, en de overwegingen van het panel, uitmondend in een waardering (score) voor de betreffende standaard. Na de bespreking en beoordeling van de afzonderlijke standaarden, geeft het panel ook nog een waardering voor de opleiding als geheel. De scores die het panel kan uitspreken zijn onvoldoende, dan wel voldoende. Met de eerste kwalificatie drukt het panel uit: de opleiding voldoet niet aan basiskwaliteit die in internationaal perspectief redelijkerwijs verwacht mag worden van een masteropleiding ; met de tweede kwalificatie: de opleiding voldoet wel aan de basiskwaliteit etc Standaard 1 De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Bevindingen De instelling heeft voor de door haar te ontwikkelen bachelor Technische Bedrijfskunde - in overleg met het beroepenveld, naar eigen zeggen - een 10-tal eigen opleidingsspecifieke competenties geformuleerd, die als de beoogde eindkwalificaties van het voorgedragen curriculum zijn aan te merken. Deze opleidingsspecifieke competenties zijn een verbijzondering van de domeincompetenties, zoals die zich deels uit een tweetal landelijke competentieprofielen (voor het domein Engineering in het algemeen en dat van de Technische Bedrijfskunde in het bijzonder) laten afleiden en deels als generiek voor het hele hbo domein zijn aan te merken. De nadere uitwerking van die domeincompetenties in opleidingsspecifieke competenties is gebeurd aan de hand van rollen en functies die een TB er in het beroepenveld vervult en de ontwikkelingen die in de beroepspraktijk zijn waar te nemen: mondiaal, nationaal en werkveld specifiek. 4 In het Beroepsprofiel Technische Bedrijfskunde 5 verantwoordt de instelling hoe zij tot het formuleren van de eindkwalificaties van de opleiding - in de vorm van opleidingsspecifieke competenties - is gekomen en welke profielen, (generieke hbo-) kwalificaties en praktijkfuncties van TB ers zij daartoe in haar beschouwing heeft betrokken. Omdat in het achterliggende advies op verschillende plaatsen nog gerefereerd zal worden aan één of meer van de hier bedoelde competenties, of eindkwalificaties, meent het panel er goed aan te doen om die met de opleiding te behalen competenties hier eerst integraal en naar inhoud weer te geven. Volgens opgaaf van de instelling bezit een afgestudeerde bachelor Technische Bedrijfskunde de volgende eindkwalificaties: 4 Zie hiervoor ook wat bij Profiel opleiding (par. 3.3 hierboven) werd opgemerkt over de algemene context van de opleiding. 5 Versie 8.0, februari 2011, Bijlage A bij het Informatiedossier pagina 10

11 (1) is in staat om te handelen vanuit een brede, multidisciplinaire basis; (2) kan een technisch bedrijfskundig probleem analyseren en een programma van eisen opstellen; (3) kan een ontwerp opstellen voor een product, systeem of dienst; (4) kan een (technologisch) product/systeem/dienst inrichten en optimaliseren in de technologische context van bedrijven; (5) kan een product/systeem/dienst in een technologische organisatieomgeving beheren en onderhouden; (6) kan adviseren over kwaliteitszorg, in- en verkoop, marketing, logistiek, processen en productie; (7) kan informatie verzamelen, analyseren en beoordelen teneinde projectmatig te werken; (8) kan samenwerken en leidinggeven en functioneren in een internationaal en multidisciplinair team; (9) kan mondeling en schriftelijk effectief communiceren, zowel in het Nederlands als Engels; (10) beschikt over de juiste zelfsturende competenties en heeft een ondernemende beroepshouding. De leerdoelen van de opleiding - en in cumulatieve zin daarmee ook de eindkwalificaties - sluiten aan bij het bachelorniveau zoals omschreven in de Dublin Descriptoren, aldus de instelling. Het bachelorniveau komt in de toetsing van deze leerdoelen terug, evenals binnen de (deels internationaal georiënteerde) vakliteratuur en artikelen, thema s en trendbesprekingen en het niveau van de inhoudelijk betrokkenen, zo licht de instelling toe. In een matrix geeft zij vervolgens weer hoe de met de opleiding te behalen eindkwalificaties gerelateerd zijn aan de onderscheiden Dublin descriptoren, als internationaal algemeen aanvaarde beschrijvingen van de kwalificaties van (in casu) een bachelor. Het bachelorniveau van de opleiding Technische Bedrijfskunde wordt, naar zeggen van de instelling, door viertal factoren geborgd, te weten: (a) door de doorvertaling van de Dublin descriptoren naar leerdoelen en het niveau van toetsing en beoordeling van die leerdoelen. (b) doordat de modules van het programma gekoppeld zijn aan een te behalen gewenst niveau. De competenties uit het Beroepsprofiel TB dienen binnen de specifieke modules tot een bepaald niveau (variërend van 1 tot 3 6 ) ontwikkeld te worden. Niveau 3, in de uitvoering van opgedragen taken, komt overeen met bachelorniveau. Vanaf jaar 3 moeten alle modules op dat niveau worden afgerond en worden daarmee tegelijk alle opleidingsspecifieke competenties afgedekt. (c) door voortdurend in contact te blijven met betrokkenen uit de beroepspraktijk en de input van die kant, waar nodig en mogelijk, te verwerken bij de actualisering van het programma en in de toetsing. (d) door nadrukkelijk de Beroepenveldcommissie te betrekken bij de borging van het bachelorniveau van de opleiding, bijvoorbeeld door leden van die commissie te vragen als extern gecommitteerden bij het afstuderen. Wat betreft (hbo-) oriëntatie van de opleiding betreft merkt de instelling nog het volgende op: De bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde is een brede opleiding die opleidt tot een generalist die toegerust is in het analyseren en oplossen van bedrijfskundige vraagstukken in een technologische context en gekwalificeerd is voor functies als manager, 6 In de regel is het niveau (van 1 tot 3) van een module gelijk aan het studiejaar waarin de module wordt gegeven. pagina 11

12 projectleider, adviseur of ondernemer bij overheid of private organisaties in binnen- en buitenland. Kernbegrippen zijn: brede professionalisering, brede inzetbaarheid en proactief en reactief denken en handelen. Het werkveld is zeer divers voor een afgestudeerde bachelor Technische Bedrijfskunde. Het programma van PBNA richt zich dan ook op de instroom van studenten die zich willen ontwikkelen tot (commercieel) adviseur, projectleider of manager van een relatief zelfstandig opererende eenheid (business unit) binnen een organisatie. Een afgestudeerde is op de eerste plaats (technisch) bedrijfskundige. Overwegingen Het panel is van oordeel dat de door de instelling geformuleerde eindkwalificaties qua niveau en oriëntatie goed passen binnen de Nederlandse kwalificatieraamwerken van resp. het hbo-domein in generieke zin, het domein Engineering in meer beroepstechnische zin en het domein van de Technische Bedrijfskunde in functiespecifieke zin, waar het gaat om de rollen die een TB er wordt geacht te vervullen als manager, projectleider, adviseur en ondernemer. Bij het vaststellen van de eindkwalificaties heeft de instelling acht geslagen op wat in het beroepenveld aan behoeften bestaat aan kwalificaties, waaraan afgestudeerde TB ers zouden dienen te voldoen. Van de kant van het beroepenveld is daarbij wel aangetekend dat het zich door de instelling, op het moment dat het bij de ontwikkeling van de opleiding betrokken werd, geconfronteerd zag met een al tamelijk uitgewerkt geheel van eindkwalificaties, leerdoelen en programmatische invullingen. Maar de instelling heeft zich daarna uiterst ontvankelijk opgesteld voor kritiek, aanbevelingen en wensen vanuit de Beroepenveldcommissie, die in de loop van 2010 werd geformeerd en sedert oktober van dat jaar inmiddels een vijftal maal bijeen is geweest. In het gesprek dat het panel met de Beroepenveldcommissie heeft gehad is komen vast te staan dat de voor de bacheloropleiding TB geformuleerde eindkwalificaties aansluiten bij de actuele eisen die vanuit het domeinspecifieke vakgebied aan een opleiding op dit terrein worden gesteld, uitgaande van het profiel van een breed georiënteerde generalist die opgeleid is om producttechnische problemen op een bedrijfskundige wijze aan te pakken. De instelling heeft de eindkwalificaties van de opleiding, naar het oordeel van het panel, op juiste wijze weten te kwalificeren als van bachelorniveau, in het licht van de standaarden die de Dublin descriptoren daarvoor kennen. In hoeverre de geformuleerde eindkwalificaties matchen met internationale standaarden voor het betrokken domein, laat zich moeilijk vast stellen, omdat internationaal geijkte opleidingseisen in dezen ontbreken. De instelling heeft in dit verband wel een (summiere) internationale benchmarking uitgevoerd, en daarbij geconstateerd dat de beschrijvingen van vergelijkbare opleidingen in het Nederlands-/ Frans-/en Engelstalig-taalgebied - behoudens accentverschillen - aansluiten bij het programma en de doelstellingen van de voorgedragen bachelor. Het panel meent dat de instelling met de door haar zelf geformuleerde opleidingsspecifieke eindkwalificaties eerder een leidende dan een volgende rol positie in opleidingenmarkt inneemt. Conclusie: voldoende 4.2 Programma pagina 12

13 4.2.1 Standaard 2 De oriëntatie van het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en/of de beroepspraktijk. Bevindingen De oriëntatie van het programma waarborgt bij uitstek de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van de beroepspraktijk, zo valt uit het Informatiedossier op te maken. Dat laat zich in eerste instantie afleiden uit het feit dat bij de ontwikkeling van het opleidingsprogramma aansluiting is gezocht bij de domeincompetenties uit het landelijk profiel van de Bachelor of Engineering (2006) en de opleidingseisen Technische Bedrijfskunde (2002). Beide onderwijskaders zijn tot stand gekomen in nauwe samenspraak met het beroepenveld. En daarmee wordt - naar zeggen van de instelling - onmiskenbaar de relatie gelegd met de beroepspraktijk en met de ontwikkeling van voor die praktijk benodigde vaardigheden. Vanuit het beroepenveld is verder een commissie samengesteld van leidinggevenden uit diverse organisaties die opereren in een technologische context. Deze Beroepenveldcommissie heeft als doel te bevorderen dat het opleidingsprofiel van de opleiding zo goed mogelijk aansluit op het betreffende beroepsprofiel. Tevens draagt de Beroepenveldcommissie er toe bij dat het beoogde civiel effect van de opleiding gewaarborgd blijft. Ook daarmee is de oriëntatie op de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van de beroepspraktijk gegeven, aldus de instelling. Bovendien is vanuit het beroepenveld een team van kerndocenten samengesteld uit diverse organisaties die opereren in een technologische context. De leden van het kerndocententeam zijn allemaal in het beroepenveld werkzaam als projectleider, adviseur, manager en onderzoeker in een technologische context. Daarnaast zijn bij de ontwikkeling van het curriculum op diverse onderdelen specialistische vakdocenten ter aanvulling ingezet. Ook deze docenten zijn allemaal werkzaam in een relevante beroepspraktijk. Verder is, zo voert de instelling aan, de geselecteerde literatuur zoveel mogelijk aan de beroepspraktijk ontleend. Bovendien wordt bij de selectie van literatuur bewust gekozen voor een geleidelijke verschuiving van Nederlandstalige naar Engelstalige vakliteratuur, waarmee uiting wordt gegeven aan de trend internationalisering (van vaardigheden) in de beroepspraktijk. Waar mogelijk wordt aangesloten bij de voor het hbo-onderwijs gebruikelijke standaardwerken. De oriëntatie op de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van de beroepspraktijk komt volgens de instelling, tot slot, ook tot uiting in de leerlijnen Vaardigheden en Praktijkintegratie waaruit het programma de eerste drie jaren voor een belangrijk deel is opgebouwd 7. De nadruk ligt bij deze leerlijnen op het ontwikkelen van essentiële vaardigheden voor de functie TB er. Het gaat daarbij in hoofdzaak om het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden, communicatieve vaardigheden en (project)managementvaardigheden. Overwegingen 7 Zie par hierboven pagina 13

14 Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het beroepenveld en kent onmiskenbaar een oriëntatie op de beroepspraktijk. Het beroepenveld is nauw betrokken geweest bij de invulling van het programma, zij het dat de Beroepenveldcommissie zelf van oordeel is dat zij pas in vrij ver gevorderd stadium van de ontwikkeling van het curriculum gekend werd in de plannen met de opleiding. Dat heeft de beroepenveldcommissie er overigens niet van weerhouden zich voluit met de inhoud van het programma in te laten en haar invloed op de uitwerking van het programma doen gelden, een en ander op basis van aan haar aangeleverde ontwikkelplannen, zo heeft het panel begrepen. Veel van de door haar gedane suggesties en aanbevelingen zijn daardoor (alsnog) in het curriculum verwerkt. De oriëntatie op de beroepspraktijk komt in vrijwel alle modules, de praktijkintegratieopdrachten, alsmede de stage en de scriptie tot uitdrukking. De beroeps- en praktijkoriëntatie van de opleiding spoort goed met de eindkwalificaties die met de opleiding worden beoogd. Conclusie: voldoende Standaard 3 De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen Het punt van de vertaling van de beoogde eindkwalificaties in haalbare leerdoelen van (met elkaar samenhangende) programmaonderdelen is naar zeggen van de instelling, onderwerp van overleg geweest tijdens diverse bijeenkomsten van het kerndocententeam. Hierbij is, aldus de instelling, een werkwijze gevolgd waarmee een programmatische en inhoudelijke consistentie kon worden gewaarborgd. Vertrekpunt vormden de vier leerlijnen waarlangs het programma zou worden vormgegeven: twee conceptuele leerlijnen, een leerlijn vaardigheden en een leerlijn praktijkintegratie. Vervolgens is op grond van de verdeling van een studiejaar in vier blokken van elf weken, een proces gestart ter identificatie van relevante inhoudelijke thema s voor de diverse leerlijnen, daarbij rekening houdend met de relaties van ieder thema met de competentieset van de opleiding. De thema s per leerlijn zijn vervolgens gerangschikt op grond van het gewenste niveau waarop het thema dient te worden gegeven (1, 2 of 3) en de inhoudelijke opbouw van kennis binnen de leerlijn. Gestart is met thema s die relevant zouden moeten zijn in jaar 3, jaar 2 en jaar 1. Op basis hiervan is de volgorde bepaald en zijn de thema s verdeeld over de drie studiejaren. Immers, het vierde studiejaar is gereserveerd voor stage en afstuderen. Tot slot zijn de thema s binnen één studiejaar nog waar nodig - opnieuw verdeeld qua volgorde over de vier blokken om een realistische praktijkintegratie mogelijk te maken, aldus de instelling. Bij de ontwikkeling van het opleidingsprogramma is hierdoor op diverse manieren samenhang gecreëerd om een geleidelijke opbouw te realiseren naar het gewenste eindniveau met de daarbij behorende eindkwalificaties, zo merkt de instelling op. De meest in het oog springende kenmerken zijn volgens de instelling: (i) herkenbare leerlijnen per blok; (ii) clusters als horizontale verbanden tussen modules en blokken; (iii) verticale integratie tussen de leerlijnen binnen blokken en (iv) de relatie tussen theorie en praktijk. De instelling gaat in het Informatiedossier uitgebreid nader in op deze kenmerken. pagina 14

15 Het panel beperkt zich tot een verkorte weergave van de toelichting die de instelling in dit verband geeft van de kenmerken (ii) en (iii), omdat de gegeven toelichting ten aanzien van de kenmerken (i) en (iv) elders al in dit advies zijn meegenomen of expliciet zijn verwoord. Voor kenmerk (i) is dat met name gebeurd in paragraaf 3.3. Profiel opleiding en voor kenmerk (iv) in paragraaf Standaard 2. Ad kenmerk (ii) In het opleidingsprogramma zijn diverse horizontale verbanden gelegd tussen modules, zowel binnen als tussen de leerlijnen, om te komen tot een logische opbouw van kennis en vaardigheden. Hierdoor is sprake van een geleidelijke opbouw van competenties gedurende het opleidingsprogramma, gericht op het realiseren van de eindkwalificaties. De modules met een logische opbouw van competenties zijn in het programma herkenbaar als clusters die aansluiten op de trends in het beroepsprofiel. Het gaat daarbij om een zestal van dit soort moduleclusters, te weten: een techniekcluster met aandacht voor technologische aspecten van de bedrijfsvoering; een veiligheidscluster met aandacht voor risicobeheersing in de bedrijfsvoering; een ondernemen cluster met aandacht voor innovatieve en commerciële aspecten van de bedrijfsvoering; een organisatiemanagement cluster met aandacht voor de organisatorische inrichting vanuit diverse disciplines een onderzoekscluster met aandacht voor methodisch onderzoek en kritische zelfreflectie; een communicatiecluster met aandacht voor diverse vormen van communicatievaardigheden en taalbeheersing. Ad kenmerk (iii) In het opleidingsprogramma is een samenhang binnen het blok tot stand gebracht door als uitgangspunt te nemen dat in ieder blok van de eerste drie studiejaren één module uit elk van de vier leerlijnen moest worden geplaatst. Op deze wijze wordt in ieder blok een zo breed mogelijke spreiding aangebracht over de diverse soorten competenties en ontstaan blokken met een combinatie van modules waarmee de praktijkintegratie opdracht in jaar 1 en 2 een zo realistisch mogelijke learning outcome kan opleveren. Overwegingen De eindkwalificaties zijn naar het oordeel van het panel niet over de hele linie adequaat vertaald in daarbij (in niveau) aansluitende modules en leerdoelen. Zo kent het programma twee modules Engels in resp. het eerste en tweede jaar van het programma, waarvan het panel afgaande op de beschrijving daarvan in de modulewijzer in het eerste jaar 8 - vindt dat die eerder als deficiëntievakken zouden zijn aan te merken, omdat het niveau van die modules (resp. B1 en B2 conform het Europees Referentie Kader 9 ) eigenlijk het startniveau voor de opleiding zou behoren te zijn. In een technische en managerial opleiding als de onderhavige zou eerder mogen worden verwacht dat het onderwijs in de Engelse taal het aanleren van technische en operationele begrippen en het trainen in mondelinge en schriftelijke presentatie/beschrijving van technische producten en industriële productieprocessen zou behelzen. 8 De modulewijzer van het vak in het 2 e studiejaar was nog niet beschikbaar. 9 Voluit: Europees Referentie Kader/Council of Europe Framework (ERK/CEF) pagina 15

16 Hetzelfde geldt voor de module Communicatie in jaar 1. Uit de beschrijving van de leerdoelen en de tijdens het locatiebezoek gegeven toelichting begrijpt het panel dat bij dit vak een belangrijk, zo niet overwegend, accent ligt op het aanleren en kunnen toepassen van de belangrijkste spellingsregels en het structureren en formuleren van teksten. Voor het mondeling en schriftelijk effectief communiceren in de vier rollen waarop eindkwalificatie nr. 9 ziet - te weten: die van adviseur, projectleider, manager en ondernemer - is meer niveau nodig dan de module in het eerste jaar te bieden heeft. Verder mist het panel de internationale dimensie, zoals die met de eindtermen van de opleiding wel wordt verondersteld, maar die in de uitwerking van het programma niet verder blijkt te komen dan onderwijs in de Engelse taal. Daar komt bij dat alle voorgeschreven literatuur in het eerste jaar, met uitzondering van de leerboeken voor de module Engels, Nederlandstalig is. Het panel heeft bij het afgelegde locatiebezoek wel gezien dat voor met name het 3 e studiejaar de meeste hand- en leerboeken, die het opleidingsmanagement overweegt te gaan gebruiken, Engelstalig zijn. Maar hoe die dimensie uiteindelijk inhoudelijk gestalte moet gaan krijgen in het programma - waarvan tot nu toe overigens alleen het eerste jaar volledig is uitgewerkt heeft het panel niet kunnen ontdekken. Ten aanzien van de literatuur die voor het eerste jaar wordt voorgeschreven merkt het panel overigens nog op dat zij die van tamelijk basaal niveau en beschrijvende aard vindt. In de hard core vakken van de opleiding zou het panel verder wat meer accent gelegd willen zien op technisch ontwerpen (bijv. door het gebruik van technische tekenprogramma s) en kennis van ondersteunende technieken (ook wel aangeduid als engineering management), om het niveau van de eindkwalificaties, dat verondersteld wordt dat in deze vakken wordt opgedaan, te kunnen halen. In de opleiding zou op vlak van Engineering Management wat meer wiskunde en statistiek verwerkt mogen worden. Verder zou, om dezelfde reden, ook het financieel management in de opleiding wat meer verdieping en statuur dienen te krijgen. De opleiding geeft wel de indruk van een samenhangend programma. Maar een sluitend oordeel daarover laat zich eigenlijk eerst geven als ook de jaren 2 tot en met 4 nadere invulling en uitwerking zullen hebben gekregen. In de presentatie van de opleiding in de accreditatieaanvraag wordt de indruk gewekt dat in het programma ook de commerciële dimensie van de Technische Bedrijfskunde aan bod zal komen. Uit de beschrijving van de onderwijsmodules in de modulewijzers (hoofdstuk 5 van de OER-bijzondere bepalingen TB) blijk daar echter weinig van. Alleen in jaar 3 lijkt aan die dimensie enige gestalte te worden gegeven met de module Entrepreneurship. Van de kant van de instelling werd erkend dat in de aanvraag inderdaad op dit punt meer wordt geclaimd dan waargemaakt. In de opleidingsbrochure Deeltijdopleiding HBO: Technische Bedrijfskunde (studiejaar ) wordt in dat opzicht, in de communicatie naar toekomstige studenten toe, een correctere presentatie van de opleiding gegeven. Het panel heeft kunnen vaststellen dat dat inderdaad het geval is. Conclusie: Het panel honoreert standaard 3 met een onvoldoende. De beoogde eindkwalificaties zijn niet over de hele linie adequaat vertaald in daarbij (op niveau) aansluitende modules en leerdoelen. pagina 16

17 4.2.3 Standaard 4 De vormgeving van het programma zet aan tot studeren en biedt studenten de mogelijkheid om de beoogde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen Met de voorgedragen opleiding wordt, qua didactisch concept, aangesloten bij het Opleidingsconcept van Elsevier Opleidingen 10. Dit opleidingsconcept is gebaseerd op experiental learning ofwel ervaringsleren en de leercyclus van Kolb in het bijzonder. Studenten doorlopen - volgens dat concept - in belangrijke mate zelfstandig het opleidingsprogramma, met een aantal contactmomenten per module (bijeenkomsten en trainingen), ondersteund door zelfstudie en e-learning, door gebruik van de digitale leeromgeving. In iedere module wordt daarnaast een continu leerproces doorlopen aan de hand van de cyclus van Kolb. Die cyclus omvat een viertal fasen: van concreet ervaren, via reflecteren en abstracte begripsvorming, naar actief experimenteren. Van concreet ervaren is sprake bij gebeurtenissen die worden meegemaakt. In een leerproces overdenkt de lerende deze ervaring, hij observeert en reflecteert. Door praktische ervaringen te koppelen aan (relevante) theorie wordt de ervaring gededuceerd en vindt begripsvorming plaats. Door actief te experimenteren met de nieuw verworven kennis bereidt een student zich voor op een volgende ervaring. Deze gebeurtenis (concrete ervaring) is weer de aanzet voor het opnieuw doorlopen van de cyclus. Uitgaande van even genoemde vier fasen of stappen in het leerproces laten zich binnen het gekozen opleidingsconcept de volgende werk- en toetsvormen denken: Fasen/stappen Leercyclus Kolb Werk- en toetsvormen analoog Werk- en toetsvormen digitaal Concreet Ervaren Praktijk(integratie)opdrachten, Stage, Scriptie Social media mogelijkheden, Chat en forum medestudenten Reflecteren Zelfstudie aan de hand van vakliteratuur, Contactbijeenkomsten met praktijkdocent(en) Digitaal lesmateriaal, E-learning materiaal, Chat en mail functie met docent, Social media mogelijkheden, Chat en forum medestudenten Abstracte begripsvorming Zelfstudie aan de hand van vakliteratuur, Contactbijeenkomsten met praktijkdocent(en) Digitaal lesmateriaal, E-learning materiaal, Chat en mail functie met docent, Social media mogelijkheden, Chat en forum medestudenten Actief Experimenteren Formatieve toetsing, Contactbijeenkomsten met praktijkdocent(en), Praktijk(integratie)opdrachten, Stage, Scriptie Werkomgeving groepsopdrachten, Peer Group en beoordelingsomgeving, Social Media mogelijk- Heden, Chat en forum medestudenten 10 Ter inzage gelegd bij gelegenheid van het locatiebezoek, tegelijk met de notitie Opleidingsvisie Elsevier Opleidingen, pagina 17

18 Aan de hand van dit schema is per module concreet gekozen voor één of meer van deze vormen, nader uitgewerkt in de desbetreffende modulewijzer en opgenomen in hoofdstuk 5 van de OER (Bijzondere bepalingen Technische Bedrijfskunde). Overwegingen Het voor de opleiding gekozen didactisch concept past, naar het idee van het panel, goed bij de eindtermen die met de opleiding worden beoogd te bereiken. Het panel heeft kunnen vaststellen dat per module - in de betreffende modulewijzer van hoofdstuk 5 van de OER - is aangegeven wat in ervaringsgerichte, reflectiegerichte, abstract begripsvormende en actief experimenterende zin van de student verwacht wordt dat hij/zij aan leerresultaat wordt geacht op te doen en/of aan input in te brengen. Die vier aspecten of fasen van het leerproces zijn modulegewijs verder heel concies uitgewerkt, qua werk- en toetsvormen. In cumulatieve zin en in niveau oplopend wordt op die manier gewerkt aan de eindkwalificaties van de studie. Het door de instelling gekozen en uitgewerkte didactisch concept is theoretisch goed doordacht en praktisch goed uitvoerbaar. Conclusie: voldoende Standaard 5 Het programma sluit aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. Bevindingen Ten aanzien van deze standaard valt in het aanvraagdossier onder meer het volgende te lezen: Om toegelaten te kunnen worden tot de opleiding moet de student ingevolge de OER aan één van de volgende voorwaarden voldoen: (i) een Havo- of Vwo-diploma, (ii) een Mbodiploma niveau 4, (iii) een EVC-certificaat van een erkend EVC Centrum, waaruit blijkt dat voldaan wordt aan het gewenste instroomniveau. De toelaatbaarheid van een kandidaat wordt vastgesteld na ontvangst van een volledig ingevuld inschrijfformulier met vereiste bijlagen. De aanmelding wordt op volledigheid gecontroleerd. Tevens wordt geverifieerd of een intakegesprek heeft plaatsgevonden. Mocht dit niet het geval zijn, dan wordt deze alsnog ingepland. Tijdens de intake worden vragen van de student beantwoord en worden onder andere de opleidingshistorie, werkervaring, werkplek, vrijstellingsmogelijkheden, studiemotivatie en eventuele functiebeperkingen van de student geïnventariseerd en besproken. Doel van het intakegesprek is om voldoende informatie te verzamelen over alle elementen die van invloed kunnen zijn op toelating en noodzakelijke studiebegeleiding van de student. Deze worden gelijk voor een eerste maal getoetst. De persoon die de intake afneemt vat de genoteerde bevindingen samen en geeft een indicatie over de toelaatbaarheid. Aan deze indicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Het besluit tot definitieve toelating wordt vervolgens genomen door de Examencommissie HBO van PBNA die de aanmelding met bijbehorende stukken beoordeelt op basis van de toelatingseisen zoals opgenomen in de OER. Na toelating of afwijzing ontvangt de student hiervan een schriftelijke bevestiging. pagina 18

19 Overwegingen Afgaande op de beoogde eindkwalificaties voor de opleiding en het Beroepsprofiel Technisch Bedrijfskundige van de instelling zelf, meent het panel dat de in de OER - Bijzondere bepalingen Technische Bedrijfskunde geformuleerde toelatingseisen niet in voldoende mate aansluiten bij het niveau van de opleiding. De opleiding richt zich volgens opgave van de instelling zelf - primair op werkende mensen met een technische achtergrond die al geruime tijd werkzaam zijn in een technische omgeving en die een bredere kijk willen ontwikkelen op bedrijfsprocessen door zich de bedrijfskundige aspecten van bedrijfsvoering eigen te maken. Het door de instelling geschetste archetype waarvoor de opleiding bedoeld is, bevestigt dat beeld. De professional waarvoor de opleiding bedoeld is, is - kort gezegd - een 35-plusser met een MBO diploma (niveau 4) en een respectabel aantal dienstjaren, die door wil schuiven naar een managementfunctie. De studenten TB met wie het panel ter gelegenheid van het locatiebezoek heeft gesproken voldeden ook allemaal aan dat profiel. Niettemin zegt de instelling - ook bij gelegenheid van het locatiebezoek nog, desgevraagd - bewust te kiezen voor de (minimale) kwalificatie eisen van: (i) een Havo-diploma en (ii) (actueel) werkzaam zijn in een technologische context; dus zonder eisen te stellen op het punt van technische vooropleiding en werkervaringjaren. Het panel acht dat weinig realistisch en ook niet gewenst. Het meent dat de geformuleerde eindkwalificaties alleen bereikt kunnen worden als kandidaten over een technische vooropleiding van voldoende niveau (Mbo 4) of Havo/Vwo met profief N&T én over voldoende relevante werkervaringsjaren in een technologische omgeving beschikken. De opleiding zou niet mogen openstaan voor instromers met bijvoorbeeld een profiel Cultuur & Maatschappij en/of met een te geringe relevante werkervaring. Het panel is verder van oordeel dat de toelatingseisen voor de opleiding in die zin niet toereikend zijn dat de beoordeling van de geschiktheid van de werkplek van een toe te laten student eerst aan het begin van jaar 2 plaatsvindt, waar in het eerste jaar al wel studiepunten worden verbonden aan studieactiviteiten die op de werkplek worden geacht plaats te vinden. Het panel is van oordeel dat de werkplekscan, die door de instelling is voorzien aan het begin van het tweede studiejaar, eigenlijk al voor aanvang van de studie als toelatingseis zou moeten worden gehanteerd en uitgevoerd. Conclusie: Het panel honoreert deze standaard met een onvoldoende. De toelatingseisen met betrekking tot vooropleiding, werkervaring en werkplek zijn niet toereikend om het vereiste afstudeerniveau (op verantwoorde wijze) te kunnen bereiken. Overigens heeft het panel wel de indruk gekregen dat de werkplekken van de huidige studenten de kwaliteit hebben die een werkplek van een kandidaat-student, voor deelname aan de opleiding, wordt verondersteld te bezitten Standaard 6 Het programma is studeerbaar. Bevindingen Garanties voor de studeerbaarheid van het programma liggen volgens de instelling vooral in het ontwerp van de opleiding zelf. Zij noemt de volgende factoren die maken dat het pagina 19

20 programma goed studeerbaar is, of die mogelijke studiebelemmeringen kunnen helpen wegnemen: een zorgvuldig voorlichting- en toelatingsbeleid waarbij de studielast van het programma door zowel de opleiding als de individuele student goed kan worden geschat met inachtneming van de individuele omstandigheden van de student; een constante studielast die gelijkmatig verdeeld is over 44 weken per jaar; een geconcentreerde contacttijd, wat resulteert in tweewekelijkse middag/avond bijeenkomsten; een middag/avond roostering, waardoor werkgevers naar verwachting het middagdeel van de bijeenkomst zullen vrijstellen van werk; een geleidelijke verschuiving over een periode van drie jaar van klassikale contacturen naar online contacturen; een vaste mentor als inhoudelijk aanspreekpunt en studieloopbaanbegeleider; een vaste opleidingscoördinator namens de organisatie, die samen met de mentor het begeleidingsteam vormt en aanspreekbaar is voor de studenten; een geavanceerde digitale leeromgeving waarmee studenten adaptief kunnen leren en zich zo efficiënt mogelijk kunnen voorbereiden op tentamens en opdrachten. Daarnaast worden studenten individueel begeleid om de studeerbaarheid tijdens de opleiding te bevorderen. Zo voert de mentor gevraagd en ongevraagd, maar minimaal één keer per jaar, een gesprek met iedere student over zijn/ haar studievoortgang, praktijkwerkplek, het individuele ontwikkelingstraject en de wijze waarop daarvan verslag wordt gedaan in de portfolio-opdrachten. Verder wordt uitgegaan van de eigen verantwoordelijkheid van deeltijdstudenten die in de beroepspraktijk werkzaam zijn om tijdig aan de bel te trekken indien zich omstandigheden voordoen die de studeerbaarheid kunnen belemmeren. Hier is ook voor het begeleidingsteam van mentor en opleidingscoördinator een belangrijke rol weggelegd. Uitgangspunt hierbij is om in een vroegtijdig stadium eventuele belemmering(en) te signaleren, de oorzaken te achterhalen en eventuele passende maatregelen te nemen. Indien tijdens het toelatingsproces wordt vastgesteld dat er sprake is van voorzienbare beperkingen die de student zouden kunnen belemmeren bij het volgen of succesvol afronden van de opleiding (daaronder ook verstaan functiebeperkingen), dan wordt hier specifiek in het toelatingsproces naar gekeken. Hierbij wordt ook de mogelijkheid besproken voor eventueel noodzakelijke additionele studieloopbaanbegeleiding. Overwegingen Het panel vindt dat de instelling op goede gronden en ter zake dienende argumenten aanvoert dat het programma studeerbaar is en dat eventuele belemmeringen tijdig kunnen worden gesignaleerd en - waar geboden - verholpen. Het panel zou daar nog aan toe willen voegen dat ook van de inrichting van de opleiding volgens het stramien van leerlijnen (horizontaal) en blokken (verticaal) een duidelijke ordening in tijd en in het aanleren van competenties en vaardigheden uitgaat, wat maakt dat de opbouw van de studie voor de student herkenbaar is en deze als het ware opdeelt in brokken die behapbaar zijn. pagina 20