20 TH Bandung. 28 fotoboeken. ontbijtje? redactioneel DOOR DESIREE VAN PARIDON. inhoud #01.14
|
|
- Magdalena de Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 MAART 2014 smaak
2 redactioneel DOOR DESIREE VAN PARIDON 20 TH Bandung 28 fotoboeken Smaak is voor mij vooral herinnering. De smaak van een oliebol en appelflap doen mij denken aan wintersport vakanties. De smaak van gevulde speculaas aan Sinterklaas in de tijd dat ik er nog in geloofde. De smaak van drop herinnert mij aan Nederland en de smaak van een dumpke aan Friesland. Een stuk oude Hollandse kaas brengt mij altijd even terug naar de tijd dat ik met huisgenoten tijdens mijn studie aan de borrel zat, pratend over mannen en later. De smaak van droge Wasa crackers aan eindeloze zeilvakanties met onze boot. Een pepermuntje brengt mij snel terug naar (eveneens) eindeloze nachtwaken waar ik als klein meisje zo vreselijk tegenop zag. De smaak van griesmeelpap aan de koude winteravonden en eten met de familie. Patat is Holland, nasi met ketjap is Indonesië voor mij. Iedere smaak brengt wat teweeg en ook weer in deze Paraplu voor ieders smaak wat wils: Cor neemt u mee naar een gebouw met een typisch Indonesische smaak, over Hannelore d r smaak valt te twisten en Irene geeft een Jakarta smaak ter overweging. Veel leesplezier. 37 ontbijtje? inhoud # DNC 3 AGENDA 5 ORANJEBAL TERUGBLIK ORANJEBAL 8 WERKGROEP 11 COLUMN lustpil 12 EXPAT smaak 15 OORSPRONG PARAPLU 16 MAU KE MANA sumatra 20 HISTORIE bijzondere gebouwen 23 PRANGENDE VRAGEN 25 WHAT S NEW rasa 28 ETC ETC tropenmuseum EILANDEN 30 IN BEELD mark mulder 33 FOTOPAGINA 35 FOTOPAGINA 37 LAURA S BLOG ontbijtje? 39 SMAKELIJK RECEPT kapsalon 40 JAKARTA BEESTENBOEL 1
3 [colofon] denederlandseclub DOOR MONIQUE MOL jaargang 39 Maart 2014 VASTE RUBRIEKEN Hannelore Benders-Holleman oh, de manier hoe ze schrijft, geeft weer hoe ze is... heerlijk wat een smaak De Paraplu is een uitgave van De Nederlandse Club in Jakarta. Het tijdschrift komt vijf keer per jaar uit en wordt gedistribueerd onder de DNC leden. Desiree van Paridon een interview over smaak met een chefkok, Jakarta in 2014 en een aantal eilanden belicht Bijdragen over onderwerpen die in de meest brede zin interessant zijn, zijn van harte welkom bij de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor om artikelen niet te plaatsen, te redigeren, in te korten of door te schuiven. KOPIJ Per naar: HOOFDREDACTIE Desirée van Paridon REDACTIE Marijke van Eijk Helmy de Korver Irene Heeringa VERZENDING & LEDENADMINISTRATIE Herbert Kruizinga VORMGEVING & PRODUCTIE Helmy de Korver VASTE MEDEWERKERS Cor Passchier beschrijft een gebouw. Is het mooi? Over smaak valt te twisten Joop Heijlijgers geeft zijn visie op de lustpil, vrouwen hou je vast Marijke van Eijk een beschrijving van een mooi project van het Tropenmuseum en Wat is een kapsalon? Laura Vervoort Euro-ontbijtje, kan dat? De gustibus non est disputandum zei mijn vader vroeger al. Over smaak valt niet te twisten, gelukkig maar. Hoeveel ik ook mijn best doe om een spannend en vernieuwend interieur te hebben het lukt me zelfs met alle mogelijkheden hier in Jakarta niet. Ik heb er geen gevoel voor en het interesseert me ook niet altijd. Ik probeer mijn smaak liever te ontwikkelen op de Bourgondische manier; genieten van eten en drinken is zeker voor mij weggelegd en met de keus aan Indonesisch eten en internationale restaurants in Jakarta komt dat dus helemaal goed. Was nu alleen die wijn maar wat goedkoper. Binnen het bestuur van DNC proberen we ook met alle voorkeuren van de verschillende Nederlanders in Jakarta rekening te houden. Het is daarom dat wij proberen een zo divers mogelijk programma aan activiteiten te bieden. Dit seizoen hebben d Amateurs AGENDA reeds twee cabaret acts uit Nederland gehaald, de Sint is aangekomen en we hebben al mogen genieten van menige lezing en borrel, met de afgelopen Nieuwjaarsborrel als absoluut hoogtepunt. De biertjes en oliebollen hebben iedereen goed gesmaakt! Deze trend zetten we in de rest van 2014 graag voort. Het thema van het Oranjebal wordt in deze Paraplu bekend gemaakt (ik zal me niet uitlaten over de kwestie smaak met betrekking tot de nog te laten maken jurken) en we hopen dit seizoen nog een salsa-, wijnproef- en quizavond te organiseren, kortom; we hebben nog een vol programma tot de zomer. Tot ziens op een van onze volgende activiteiten! Monique Mol Voorzitter DNC Cor Passchier Hannelore Benders-Holleman JAAN Karin Franken Joop Heijlijgers Laura Vervoort Lenggang Pane Monique Mol Werkgroep 72- Clary Scheres DRUKWERK SUBUR Jaringan Cetak Teradu Jaan honden fosteren, dat is ook leuk! Werkgroep 72 Clary vertelt wat een geweldig werk Werkgroep 72 doet met de Oranjebal-gelddonatie 7 maart Cantus 20 maart Quiz 3 mei Oranjebal 2014 Voor vragen omtrent bezorging of bij adreswijziging kunt u contact opnemen via de@yahoo.com Irene Heeringa rasa is smaak, waar moeten we heen? Data kunnen wijzigen. Kijk voor een exacte datum op de website ( of op onze uitnodigingen Foto omslag - Pamela Mooij GAST SCHRIJVERS: Mark Mulder Foto s door Pamela Mooij en Floris Gazios 2 3
4 Bezoek onze website voor actueel nieuws over activiteiten: DE NEDERLANDSE CLUB JAKARTA p/a Jl. H.R. Rasuna Said Kav S-3, Jakarta PT ANZ Panin - Rek. Nr IDR00001 dncjakarta@gmail.com (voor informatie en lidmaatschap) 4 5
5 reviewdoor ORANJEBAL COMITÉ TERUGBLIK op het Oranjebal 2013 Velen hebben in april genoten van het Oranjebal Een spetterend feest in het Rolling Stone Café, dat helemaal in de sferen van de zeer bewogen periode van de jaren 20 van de twintigste eeuw was versierd. De veiling van de unieke producten had IDR opgebracht en is naar Werkgroep 72 gegaan, als bijdrage voor medische zorg voor kansarmen in Indonesië (zie het artikel van Werkgroep 72). Met de opbrengsten uit de kaartverkoop werden de kosten voor het feest gedekt. Het Oranjebal comité had echter ervoor gekozen om veel zaken zelf uit te voeren en niet uit te besteden. Tevens kwam er heel veel hulp van verschillende sponsoren, waardoor er een winst werd behaald van wel IDR. Het comité en het bestuur van DNC hebben besloten met deze winst een drietal extra goede doelen te steunen, ieder met IDR. Feest vieren en bijdragen aan het goede doel We hebben op 27 april 2013 met z n allen een mooie avond gehad en hebben tot in de late uren gedanst op de muziek van Jimmy Smoke & the Blue Nuggets. Maar daarnaast hebben we een aantal goede doelen kunnen steunen: KDM (Kampus Diakonia Modern), een Indonesische hulporganisatie voor straatkinderen, die al sinds 1972 deze kansarme jongeren begeleidt, traint in hun weerbaarheid en persoonlijke ontwikkeling en hun scholing biedt. Lestari Sayang Anak, een klein weeshuis, opgezet door Ingrid van der Mark. De kinderen worden begeleid door vaste verzorgers in een huiselijke sfeer, waardoor ze snel en adequaat op de signalen van de kinderen kunnen reageren. Ffrash, een maatschappelijke, notforprofit onderneming, die objecten maakt van Indonesisch straatafval, ontworpen door Nederlandse designers, die een team van zeven voormalige straatjongeren hebben opgeleid, die nu zelfstandig de producten kunnen maken. De winst van Ffrash zal worden gebruikt voor de verder ontwikkeling van deze jongeren als toekomstige ondernemers. KDM heeft het geld gebruikt om nieuwe bedden, matrassen, lakens en kussens te kopen voor de kinderen. Deze waren aan vervanging toe en dus kwam de bijdrage van het Oranjebal als een welkome donatie. Bij Lestari Sayang Anak hadden de ratten aan het keukenblad geknaagd, waardoor het helemaal was verzakt en ook hadden ze het fornuis vernield. Met de donatie is er een nieuw fornuis gekocht en er zijn materialen voor een nieuw keukenblok aangeschaft. Er is zand en een zandbak, een draaimolen en tenslotte ook luiers van gekocht en het schoolgeld voor de kinderen is ervan betaald. Ffrash heeft met het ontvangen bedrag de bandschuurmachine laten repareren, er is materiaal (ijzer, recycled hout, plastic doppen en plastic flessen) gekocht, waarmee de voormalige straatjongeren verder konden experimenteren en waarmee ze de eindproducten konden klaarmaken voor verkoop in Indonesië en in Nederland, die onlangs is gestart. Kortom, we nodigen iedereen uit om het Oranjebal 2014 niet te missen! Een mooi feest voor een goed doel. 6 7
6 8 9
7 columndoor JOOP HEIJLIJGERS De lustpil voor vrouwen De kranten vermeldden met trots dat dit een Nederlandse uitvinding van huisarts Adriaan Tuiten was, met een potentiele miljarden verkoop. Waarmee hij grote internationale farmaceutische bedrijven lachend voorbij streefde. Zo knap is het eigenlijk niet van Adriaan, want de belangrijkste component van de pil is testosteron, het mannelijk geslachtshormoon. Vrouwen maken dit hormoon zelf ook, maar in veel kleinere mate dan mannen. Dit schijnt ook de reden te zijn voor de grotere geslachtsdrift van mannen. Door de dames maar een flinke dosis testosteron toe te dienen krijgen ze de hele dag zin. Ik weet het niet zo met die dokter Adriaan, persoonlijk denk ik dat hij zelf nooit veel succes heeft gehad bij de dames of hij is een erg luie en niet bepaald romantische dokter. Waarschijnlijk is hij dokter geworden, zodat hij de dames makkelijk uit de kleren kon krijgen zonder eerst op een romantische versiertoer te hoeven gaan. Maar verder dan kijken en aankomen niet kwam deze Don Juan - helaas voor hem - niet. Omdat dokters nu eenmaal overal een pilletje voor willen hebben, heeft hij toen de lustpil, die hij Lybrido noemde - uitgevonden. En hij heeft er gelijk nog maar een tweede variant bijgemaakt, die hij Lybridos noemde, en waar hij het angstremmende middel buspirone aan heeft toegevoegd. Dus volgens mij is dokter Adriaan een erg enge man en heeft hij gemerkt tijdens zijn avances dat de dames gillend van angst van hem weg renden, zelfs nadat hij ze had volgestopt met lustpillen. Hup, dacht hij, dan maar een stevige angstremmer toevoegen en de dames zijn voor mij. Maar wellicht denk ik te slecht over Adriaan en heeft hij op deze manier de deur geopend voor vrouwen die het ook wel eens met een erg enge man willen doen. Of hij heeft deze tweede variant bedacht om ook verkrachters een kans op geweldloze seks te geven. Want als een verkrachter in een park ineens uit de bosjes springt, dan rent zijn potentiële prooi gillend van angst weg en kan hij alleen maar met grof geweld tot de daad komen. Maar in de toekomst geeft hij gewoon een paar Lybridosjes (vermomd als M&M snoepjes) aan zijn potentiele slachtoffer. Hij wacht even totdat de werking begint en vraagt dan beleefd: U bent toch niet bang voor mij?. Nee, hoor, maakt u zich geen zorgen antwoord zijn prooi, en gewillig gaat ze mee de bosjes in. Een bijna utopische wereld, ik wed dat John de Mol hier een programma over gaat maken. Zet een mix van 20 mannen en vrouwen in een glazen huis, vol met camera s en geef ze dagelijks een handvol lustpillen. En gegarandeerd heeft hij een kijkcijfer hit dat Big Brother zal doen verbleken. Heren lezers, ik weet dat u allerlei vuige gedachten krijgt. Ja, bekent u maar. U denkt zodra de pil te koop is, heeft vrouwlief nooit geen hoofdpijn voor het naar bed gaan en is die afstandelijke maar bloedmooie secretaresse eindelijk de uwe. Maar heren pas op, het is echt niet leuk meer als u net aan het uithijgen bent van het laatste samenspel en vrouwlief kijkt U weer schalks aan. En als u dan niet toegeeft, krijgt u het verwijt geen echte man te zijn. Ook zult u merken dat uw keurige echtgenote ineens zelf ook op jacht gaat. Wilt u dat echt? U wilt zelf wellicht wel meer, maar als uw vrouw dat ook wil, dan wordt het immers te gek? Dat moet u met mij eens zijn. Maar door deze testosteron pillen gaat het libido van de vrouw wel naar hetzelfde of hogere niveau als van de mannen, maar ze gaat ook helemaal vermannelijken. Haar stem zal lager worden, ze zal gespierder worden, vet op de vrouwelijke plaatsen zal minder worden, ze zal zelfs een snor en wat baardgroei krijgen. Ja, deze lustpil zal de frequentie van de liefdesomarming wel intenser maken, maar op den duur ligt u wel met een gespierde dame, bijna zonder borsten of billen, met een zware basstem, een snor en stoppelbaard in bed. Is dat echt wat u wilt? Nee toch? U ziet gemakzucht heeft ook zijn prijs, het is leuker en spannender als wij mannen gewoon ons best moeten blijven doen. Of zoals de belastingdienst zegt: Sorry, makkelijker kunnen we het niet maken, maar wel leuker. En mijn advies aan dokter Adriaan: Ga dokters romannetjes lezen, die dokters weten pas hoe ze het moeten aanpakken
8 expat DOOR HANNELORE BENDERS-HOLLEMAN maak ik heb een eenvoudige smaak ik ben altijd tevreden met het beste - Oscar Wilde Een smakelijk onderwerp: smaak. Maar wat kan ik nou echt vertellen over smaak? Dat wordt een lastige, want smaken verschillen. Over smaak valt niet te twisten. En dan maakt het niet uit over welke smaak we het dan ook hebben: eten, mannen, kleding, humor, opvoedstijlen. Smaak hoeft niets te zeggen over hoe je je daadwerkelijk kleedt of opmaakt of opvoedt. Zeker in ons expatbestaan krijgen wij te maken met een veelvoud aan mensen en hun smaken, waar we in Nederland niet mee in aanraking zouden zijn gekomen! In Nederland hebben we ons netwerk, opgebouwd uit familie en vrienden en daar zit nooit zo heel veel verschuiving in, in de loop der jaren. Kom je echter als expat aan in een nieuw land, moet je je helemaal in een nieuw netwerk gaan storten! Je maakt vrienden terwijl je weet dat die in Nederland waarschijnlijk niet je vrienden zouden zijn geworden. En dat is juist zo leuk! Althans, ik vind dat leuk. Mijn buurvrouw en ik zijn daar een goed voorbeeld van. In Nederland bewandelen we allebei andere paden en de kans dat die gekruist zouden hebben, is niet groot. Hier wonen we naast elkaar en zitten onze kinderen bij elkaar in de klas en hebben we elkaar vaak nodig. En het klikt! Vanaf het moment dat wij allebei zaten te gniffelen om het feit dat veel mensen het hier over het nuttigen van een koffietje hebben, zat het snor. Koffietje? Is dat dan heel klein? En met dat koffietje zijn onze gesprekken over smaak begonnen. Want wij zeggen dus géén koffietje. Wij niet! En dus vinden wij het grappig om het over anderen te hebben die dat wel zeggen. Het is fijn om te ontdekken dat onze smaak qua woordgebruik vaak op één lijn ligt. Zo zal je ons geen van beiden ooit op het gebruik van het woord kids betrappen. Huuuu, daar gruwen wij van. Maar ja, woordsmaken verschillen, toch ook tussen ons. Waar ik het woord top een totaal overgewaardeerd nietszeggend woord vind, schreef mijn buuf dat ineens in een WhatsApp naar mij. Oei!! Dat hebben we wel even moeten bespreken. Het is goed gekomen, gelukkig maar. Buufje (ja, sinds dat eerste koffietje maken wij er een sport van om zoveel mogelijk woorden te verkleinen, dat vinden wij namelijk grappig) en ik nemen soms de verschillende smaken door van dezen en genen. Wie zouden we wel eens van kledingadvies willen voorzien? Wie zou er ook wel een klein makeupadviesje kunnen gebruiken? Qua opvoeding zijn we ook niet de vervelendste en kan er best hier een daar een wijze raad af. Dit gaat natúúrlijk altijd over anderen, onze smaken zijn in deze gesprekken (uiteraard) de norm! We zitten aardig op één lijn waar het andermans (gebrek aan ) smaak betreft. Dat komt omdat we qua humor dezelfde smaak hebben. En met dezelfde humor overbrug je heel veel andere smaakverschillen, want wat is er nou leuker dan samen veel lachen? Een goed voorbeeld hiervan is dat we een paar weken geleden ergens waren met nog twee anderen erbij. Ik maakte een grap over de (overigens fantastische) haardracht van één van de aanwezige dames, een grap waar buufje en ik tot op de dag van vandaag om grinniken als we eraan terugdenken (ik zit er nu, tijdens het schrijven, weer om te lachen) maar de overige personen in ons gezelschap gaven geen krimp. Of ze hadden de grap niet gehoord of ze vonden het niet grappig. Ik mag graag het eerste denken, maar vrees dat het een geval van het tweede was. Andere smaak van grappen, kan gebeuren. Het ging op het schoolplein laatst over knappe mannen. Ook daar zijn (gelukkig!!) veel verschillen. Buufje en ik hadden weer een nieuw onderwerp te pakken! Welke man bij haar mag aanbellen, verschilt van de man die bij mij een beschuitje mag komen eten. Welke man zeker NIET aan hoeft te bellen, daar zijn we het dan wel weer over eens. Een gevoel van ergens bij horen. Dat is de kern van het delen van dezelfde smaak. Wij op nummer 32 vormen zo een bondje. Zo hebben we allemaal verschillende bondjes met mensen waar we eenzelfde smaak mee delen en waarbinnen we mensen met een andere smaak kunnen bespreken. Sommige smaken zijn hier geboren (wie had ooit gedacht dat ik een bond zou hebben door het woord koffietje!), andere bondjes dateren van vroeger. Zo heb ik hier in Jakarta ook een jaargenoot van de studentenvereniging rondlopen, en dat is een bond tussen haar en mij. De keuze (en dus smaak) voor die vereniging delen wij al vanaf En met z n allen delen we al onze smaak voor in het buitenland wonen! Zo vormen wij allemaal jazeker, ook u als lezer - groepjes met mensen waar we een bepaalde zelfde smaak mee delen. Als je met een nieuwe persoon een gemeenschappelijke smaak ontdekt, is het ijs al snel gebroken! Ik hou van taal, het spelen met taal en knap af op slecht taalgebruik. Met deze smaak vind ik vrienden, aansluiting met mensen die zich net als ik druk maken over wat in andermans ogen futiliteiten zijn. (voor de liefhebbers: kijk op Facebook bij taalvoutjes, ik kan daar soms smakelijk om lachen), maar ik verlies er ook vrienden (of potentiele vrienden) door. Niemand durft mij nog te sms en of te WhatsAppen (ik hoop dat dit werkwoord snel in de Dikke van Dale wordt opgenomen, want hoe moet het worden vervoegd?)! Mijn buufje heeft me vorige week streng toegesproken, ze siste me toe dat ik echt heel erg ben in mijn verbeter-drift. Oeps. Ook deze keer is het goed gekomen beste mensen! Het mooie van smaak is dat je het, bewust of onbewust, doorgeeft aan je kinderen. Zo ben ik opgegroeid met Marmite en onze kinderen ook. Wij vinden het allemaal heerlijk (oh, een kakelverse donkerbruine boterham, met zo n knapperige korst, met roomboter en Marmite...mmmmm), maar mijn man gruwt er werkelijk van! (Hij eet dan weer met veel smaak balkenbrij, brrrrr!) Mijn dochter draagt graag een rokje en een T-shirt, ondanks dat haar kast vol hangt (of eigenlijk vol ligt want ze heeft geen hangkast) met allerlei andere kleren. Maar ja, wat draagt haar moeder heel vaak? Juist, een rokje en 12 13
9 expat DOOR HANNELORE BENDERS-HOLLEMAN een T-shirt! (dit is ongetwijfeld een geval van gebrek aan smaak in mijn geval, het zou mij niets verbazen als anderen mij wel eens zouden willen adviseren om eens wat anders aan te trekken dan die eeuwige rokjes en T-shirts!). Mijn zus draagt niets liever dan een joggingbroek als ze de deur niet uit hoeft. Wat laat mijn nichtje van 13 jaar na een middag winkelen vol trots als DE aankoop van de middag zien: haar nieuwe joggingbroek! Smaken veranderen ook. Na vijf jaar in Azië gewoond te hebben, vind ik pedas eten lekker. Pittig, gekruid, gooi alles er maar door! Onze hulp in Sri Lanka was het avondeten aan het voorbereiden en was de zeven teentjes knoflook die daar gewoonlijk ingaan aan het snijden (of waren het er die dag negen?). Onze Nederlandse vrienden die op bezoek waren, schoten alleen al bij de aanblik van deze hoeveelheid knoflook in een darmkramp. Oh nee, zoveel knoflook, daar konden zij en hun kinderen écht niet tegen! Wij waren deze smaak allang gewend. De bril die ik nu draag, had je mij in de jaren 90 echt niet proberen hoeven aan te smeren, dat joekel was echt niet mijn smaak! Zat ik twintig jaar geleden vol afschuw te kijken dat mijn moeder haar vergeten koffie (toen waren de koffies nog groot) soms koud alsnog dronk, inmiddels doe ik dat zelf ook. Smaken verschillen, dat is eigenlijk het mooist. Wat zou het toch oersaai zijn als we allemaal dezelfde smaak zouden hebben! Poeh, dat werd vechten om dezelfde mannen (boer zoekt vrouw), lege Marmiteschappen (die schappen zijn hier in Jakarta sowieso erg leeg), alle rokjes en T-shirts steeds uitverkocht, evenals de joggingbroeken. Knoflook alleen nog peperduur te verkrijgen op de zwarte markt. Allemaal dezelfde bril, de wereld bekeken door diezelfde bril. Nee, niets aan. En waar moeten we dan nog over praten? En lachen?? Ik zeg: lang leve de smakelijke verschillen! OORSPRONG VAN DE PARAPLU Desiree van Paridon Iedere Nederlander kijkt uit naar de nieuwe Paraplu en die bestaat al sinds mensenheugenis...hoewel...is dat wel zo? Wanneer is de Paraplu eigenlijk voor het eerst verschenen? En waarom en door wie is het initiatief genomen? Dit is het 39ste jaargang van de Paraplu. Sinds 1975 is er een blad dat verzorgd wordt door een aantal dames uit de Nederlandse gemeenschap. Voor die tijd werd informatie doorgegeven via een prikbord op de NIS, sommige supermarkten en in het Erasmus Huis/ Nederlandse Ambassade. Een aantal Nederlandse vrouwen kwam op het idee om al die informatie in een maandelijkse bulletin samen te vatten. Het zou als een grote de bronnen van inlichtingen, data en/of nieuwtjes over alle activiteiten moeten gaan bundelen. Voilà de naam Parapluie was geboren. In dit blad stonden tips op cultureel of toeristisch gebied en ervaringen van diverse vrijwilligersgroeperingen binnen de Nederlandse gemeenschap. Ondanks dat de strekking van de huidige Paraplu hetzelfde is gebleven, is de Paraplu in veel opzichten meegegaan met de tijd. De adressen voor het kopen van verschillende artikelen, bijvoorbeeld grammofoonplaten zult u niet meer aantreffen, maar ook de manier van schrijven is veranderd: als u s morgens uw Melitta koffie drinkt op uw beschaduwde platje.... Vind je het interessant om mee te werken aan de Paraplu, stuur dan een naar: de@yahoo.com
10 maukemana DOOR CLARY SCHERES SUMATRA Fotocredits: Yori Antar oetans en kleintjes. Hier sta je, nadat je het geslinger in de palmtoppen probeert te volgen, ineens oog in oog met orang-oetans die gewillig een banaantje mee pikken. Te dichtbij is gevaarlijk, maar meer dan drie meter zal er niet tussen ons gezeten hebben. Vervolgens zijn er urenlange trekkingen mogelijk, waarvan wij de kortste van een uur kozen, om meer tijd over te houden voor iets waar de kids al de hele ochtend naar uitkeken: raften in tubes over de wilde jungle rivier! Daar hebben we de rest van onze middag veel plezier aan beleefd. Tangkahan Vanuit Bukit Lawang zijn we een dagje dieper de jungle in getrokken, naar Tangkahan. Onderweg rijd je over de wegen van de palmolieplantages, andere infrastructuur is er niet. Het was een helse onderneming, drie uur (heen én terug!) over zandweggetjes vol kuilen en in een auto zonder airco en ook geen fourwheel drive Maar als je Sumatraanse olifanten in een rivier wilt wassen, dan moet je er ook iets voor overhebben. Daar aangekomen gingen de olifanten net in optocht naar de rivier, slurf in staart, geweldig. Wij liepen er naast, op aanraak-afstand, met ze mee. Na een heerlijke zwempartij met slurf-waterfonteintjes en blij getoeter kwamen de olifanten op hun zij langs de bedding liggen en kregen we ieder een borstel schrobben geblazen!! Na afloop kregen we als dank een douche uit de slurven van de olifanten en konden we ze voeren. Het ene babyolifantje was toch wel ons liefste vriendje! Plantages Op de terugweg hebben we ons alles laten uitleggen over de palmolie- en rubberplantages. Rubber komt oorspronkelijk helemaal niet voor in Indonesië, maar is door de Portugezen meegenomen vanuit Brazilië en door de Nederlanders nadien grootschalig in plantage aangelegd. Het is de hars van een boom en via gaten in de bast stroomt het in een kommetje. Daar stolt het tot een klein wit bolletje, dat ontzettend stinkt! Bij het legen van de kommetjes worden alle witte bollen rubber eerst een nacht gezamenlijk onder de grond gestopt. Die nacht groeien de witte bolletjes aan elkaar tot een grote rubber klont, klaar voor verkoop. De rubberbomen nemen niet zoveel ruimte in als de palmolieplantages en zijn minder slecht voor de omgeving, ze hebben minder water nodig en laten daardoor ook ruimte over voor ander gebruik. Palmolieplantages werden pas na de Tweede Wereldoorlog aangelegd en zijn veeleisend voor de grond, slurpen water en laten niets over voor lokale bevolking en andere aanplant. Het levert daarentegen veel meer op. Afwisselende activiteiten, dat is sinds enkele jaren onze succesformule voor actieve familievakanties zoals deze naar Sumatra van afgelopen kerst. Samen met drie kids van twee, zes en acht jaar vertrokken we naar Medan, om daar in de buurt de natuur en cultuur te ontdekken: orang-oetans, raften, Sumatraanse olifanten, traditionele Batak dorpjes, jetskiën en het Tobameer Het was weer een fantastische reis, leerzaam, actief, relaxten gezellig! Bukit Lawang Vanaf Medan was onze eerste bestemming Bukit Lawang; een redelijk toeristisch dorpje, dat zich als een lint uitstrekt langs een rivier aan de rand van de jungle. Dit dorp is zo n beetje het eindpunt van normale wegen. Aan de overkant van de rivier bevindt zich de jungle in het Gunung Leuser Nationaal Park. Dit is één van de twee plaatsen ter wereld waar orang-oetans in het wild te zien zijn. Het park is in de jaren zeventig opgezet onder leiding van het Wereld Natuurfonds, als tegenbeweging tegen de aanplant van palmolieplantages. Orang-oetans die ontheemd in dorpen terecht waren gekomen vanwege het grootschalige kappen uit die tijd, kregen een plek om te rehabiliteren en zich weer thuis te voelen in hun natuurlijke habitat: de jungle van Sumatra. Ondertussen is van rehabilitatie geen sprake meer en is er alleen nog een voedingsplateau (lees: bamboe steiger van één bij één) waar bananen uitgedeeld worden aan zwangere orang
11 maukemana DOOR CLARY SCHERES Je ziet afwisselend lage- en hoge palmen. Hoe lager, hoe jonger hebben we geleerd. Na ongeveer 30 jaar worden de bomen gekapt omdat ze te hoog worden om bij de vruchten te kunnen. De olie wordt gehaald uit de oranje vruchten van maatje bonk (grote knikker) die in trossen aan de palmbomen groeien. Lake Toba Na drie nachten in de vochtige, klamme jungle was het tijd voor iets meer beschaving. Via Medan en Berestagi reden we naar Toba meer. Vanaf Berestagi kom je in het Karo-gebied, thuis voor de Bataks. Onderweg bezochten we een voormalig Batak Paleis, een mooi complex bestaande uit een aantal typerende Batak huizen: rijkelijk versierde houten gebouwen op dikke palen, afgedekt met bootvormige plaggen daken. Bijna het meest bijzondere was de afgezonderde ligging, verstopt achter natuurlijke omheiningen en slechts toegankelijk via een smal tunneltje. Volgens de kaart moesten we al redelijk dicht in de buurt van Toba meer zitten en we zaten al wat om ons heen te kijken of we ergens een mooi zicht op het water konden ontdekken. Tot we stopten bij een uitkijkpunt en we iets zagen wat we niet voor mogelijk hielden. De randen van het meer leken een soort plateau waarin het meer circa 150 meter lager uitgesneden lag. Ineens keek je ver weg de diepte in, over een enorm uitgestrekt meer: onze eerste kennismaking met Toba meer. Nog een tijdje langs de rand rijdend kwamen we in havenplaats Parapat, waar een lokale veerboot ons netjes naar ons hotel op Samosir Eiland bracht. Hier volgde het relaxte deel van de vakantie heerlijk eten, speeltuintje, met de jetski en vooral niet te veel op een dag. Batak Het enige dat op ons verlanglijstje stond was meer over de Batak cultuur te weten te komen, want zij leefden vooral bij het Toba meer en dus ook op Samosir Eiland. We bezochten enkele dorpjes en ontdekten dat de Batak stammen ieder in hun eigen dorp woonden en hun eigen koning hadden. Onderling waren ze niet altijd even aardig. Het dorp Huta Siallacan bijvoorbeeld, was uit op het veroveren van de koningen van andere dorpen. Als dit gelukt was kon de macht van deze vijandige koning verkregen worden door hem te onthoofden en zijn (nog pompende) hart op te eten. Dit dorp staat bekend om zijn stenen stoelen waarop de ceremoniële onthoofdingen plaats vonden. In een ander dorp waren de huizen vrijwel nog geheel in tact. Het was compleet verborgen aangelegd, toegankelijk via een tunnel zoals bij het eerdere paleisbezoek. Na het bezoek aan Hutal Siallacan begrepen we waarom enige verdediging gewenst was! Hier werden we begroet met een traditionele Batakdans, uitgevoerd door Bataks in traditionele kleding en onder begeleiding van traditionele muziek. Erg mooi. Hier lag ook een koningsboot ter bezichtiging, naast een klein lokaal dat als museum voor originele strijdwapens in gebruik was. Na vier nachten genieten bij het Toba meer werd het tijd voor onze terugreis. Terug naar de files en luchtvervuiling maar met een mooie herinnering aan Sumatra, een herinnering die altijd met ons mee zal gaan
12 historie DOOR COR PASSCHIER TH Bandoeng in aanbouw 1919 Henri Maclaine Pont TH Bandoeng bijna gereed 1920 bijzondere en opvallende gebouwen Bijzondere en opvallende gebouwen zijn belangrijk voor het imago en beeld van een stad. Noem bijvoorbeeld de stad Bandung en vraag je een willekeurige Indonesiër te reageren dan kan het antwoord luiden: Gedung Sateh of ITB of Hotel Savoy Homann ; het bijzondere is dat alle genoemde gebouwen uit de Nederlandse tijd zijn. Gedung Sateh (1921) huisvestte het departement van Verkeer en Waterstaat in Bandung-noord. Men had toen nog het idee dat de hoofdstad van Batavia naar Bandung verplaatst zou worden. Het ITB is de voormalige Technische Hoge School (1920), de eerste universitaire opleiding in Indië en Hotel Savoy Homann (1939) is een modern gebouw aan de voormalige Grote Postweg (Jl. Asia-Afrika) in het stadscentrum. In dit artikel schrijven we over het gebouw van de Technische Universiteit (toen genoemd de TH Bandoeng), een gebouw dat niet zonder moeite tot stand is gekomen, maar toen het gereed was door iedereen positief werd ontvangen en Bandung op de wereldkaart zette. Tijdens de laatste jaren van de oorlog is de TH Bandoeng gesticht, de architect was Maclaine Pont. De initiatiefnemers achter de stichting van een Technische Hogeschool in Indië waren het bedrijfsleven en, als enthousiaste promotor voor de locatie Bandung, de theeplanter op de hellingen van de Malabar, Karel Bosscha. De sterrenwacht vierde als Observatorium Bosscha in oktober 2013 haar negentigste verjaardag. Bosscha schonk indertijd de riante som van gulden ten bate van de oprichting van de TH, een voor die tijd exorbitant hoog bedrag. Hij was President Curator van de Technische Hooge school en hij stierf in Architect Henri Maclaine Pont ontwierp de gebouwen in een Indonesische stijl, die deed denken aan de grote familiehuizen in de Minang Kabau in West-Sumatra.Hij was geboren in 1884 in Meester Cornelis (nu Jati Negara) en als ingenieur-architect opgeleid aan de Technische Hoge School in Delft. Het ontwerp kwam in 1918 gereed. De bemoeienis met de uitvoering van het gebouw werd Maclaine Pont afgenomen.voor die taak waren door het bouwbureau, zonder overleg met de architect, twee oud-genie officieren aangetrokken, omdat men vreesde dat er anders een forse overschrijding van het budget zou plaatsvinden. Maclaine Pont was verslagen door de gebeurtenissen en nog amper in staat het resterend ontwerpwerk af te maken. De opening van het complex werd niet door de architect bijgewoond. In de openingsspeeches werden de twee Genieofficieren die de uitvoering hadden begeleid met nadruk gehuldigd en viel de naam van Henri Maclaine Pont slechts zijdelings. Pas jaren later, in 1923, ontving de architect het hem toekomende achterstallige honorarium. De kritiek was verstomd en iedereen was het er nu over eens dat Bandung iets bijzonders had verworven. Een bekend oud-student was ingenieur-architect Soekarno; hij studeerde af aan de TH Bandung (1926) en werd in 1945 de eerste president van de Republiek Indonesië. Bandung was in die dagen de meest Europese stad in de Indonesische archipel. Het gebouwencomplex in de nieuwe noordelijke stadsuitbreiding was bijzonder mooi gesitueerd in een parkachtige omgeving aan het Westeinde van de Dagoweg met op de verre achtergrond de contour van de vulkaan Takuban Perahu. Er was rekening gehouden met toekomstige uitbreidingen, die later in een enigszins aangepaste westerse architectuurstijl zijn gerealiseerd. Via de hoofdingang, via paden begeleid met pergola s en kolommen van kalisteen en veel groen, is het complex bereikbaar. De gebouwen met reusachtige gebogen daken zijn op Indonesische traditionele wijze bedekt met Ijuk (bladnerven van de aren palm). Bij de grote (kolomloze) ruimten kon de constructie niet traditioneel worden opgelost en werd er voor de kolommen en dakspanten een Frans patent systeem toegepast, het jati (teak)hout kwam uit Kalimantan. De gevels, met veel aandacht voor ventilatie, waren eveneens in hout samengesteld, de vloeren en fundering van beton en muur-elementen van kali (rivier) stenen. Eigenlijk een modern gebouw, zoals de architect Berlage tijdens zijn bezoek aan Bandung in 1923 zei: een meesterstuk van architecturaal effect en een zeer geslaagde proeve van Indo-Europese stijl. Voor de toen 36-jarige architect Henri Maclaine Pont was het een meesterproef en een ommekeer in zijn oeuvre, zijn verdere werk en leven was een zoektocht naar originele architectuur, gebaseerd op zijn onverwoestbare geloof in de kracht van de oorspronkelijke Indonesische kennis en vakmanschap. In openbare discussies met andere architecten en door artikelen verdedigde hij zijn visie op de toekomst van het Javaanse bouwambacht. Hij stond hierin vrijwel alleen. De moderne Westerse bouwtechnieken en gebouwen hadden, samen met de komst van Nederlandse bouwbedrijven, hun weg naar Indië gevonden en hun producten domineerden de straten en pleinen van de snel groeiende steden. In de dertiger jaren van de vorige eeuw verrichtte Henri Maclaine Pont, als archeoloog, baanbrekend werk in de opgravingen en de reconstructie van Majapahit, de veertiende-eeuwse hoofdstad van het Oost-Javaanse koninkrijk. Zijn laatst bekende bouwwerk in Indonesië is het RK kerkje in Puhsarang in Kediri, dat in 1937 gereed kwam. Het werk van de architect Henri Maclaine Pont, in het bijzonder het complex van de ITB (TH Bandoeng) en het kerkje te Pohsarang kregen een bijzonder plekje in de ontwikkelingsgeschiedenis van Indonesië. Het heeft zeker te maken met de als natuurlijk overkomende architectuurkwaliteit van deze gebouwen. Ook met het idee dat onderwijsen kerkgebouwen een positieve handreiking zijn naar de maatschappij en niet direct het beeld van de colonial master uitstralen. Het maakt zelfs vandaag de dag Maclaine Pont in vele Indonesische weblogs een geziene gast
13 prangendevragen? DOOR LAURA VERVOORT & JOOP HEIJLIJGERS From: Subject: Date: To: Joop Afplakken Maart 1, :20 PM GMT+06:00 Laura Onlangs gaf Lodewijk van Zwieten (hoofd bestrijding Cybercrime) het ernstige advies om de webcam op laptop of ipad altijd dicht te plakken met een sticker. Ik vond dat een beetje vreemd, want dan wordt skypen of webcamseks wel erg saai. Toen ik verder las begreep ik, dat slimme hackers gewoon via de webcam naar binnen kunnen kijken. Nu zat ik regelmatig ongeschoren en ongekamd achter mijn laptop. Maar nu ik weet dat ik voor iedereen zichtbaar kan zijn, is dit natuurlijk over. Voordat ik mijn laptop aanraak, neem ik een bad (wie weet is er al een App waarmee ze je kunnen ruiken), scheer me, doe een mooie bloes aan en kam netjes mijn haren. Ook let ik erop om niet in mijn neus te peuteren, te geeuwen of zelfs maar te boeren. Want ze kunnen je ook horen. Als ik een probleempje met vrouwlief moet bespreken, klap ik nu eerst de laptop dicht want anders kunnen vier miljard mensen mee luisteren en kijken. Volgens Van Zwieten is het grootste gevaar dat cybercriminelen paswoorden kunnen afkijken. Maar ik ben bang dat hij wil bereiken dat iedereen voortaan degelijk gekleed achter de laptop zit, om zo moreel verval te voorkomen. En vooral dat de dames voortaan niet meer half- of helemaal naakt voor de pc zullen gaan zitten. Laura, wat denk jij van deze zaak? Je plakt jouw webcam toch hopelijk niet af? ps. wat had je laatst een leuk ponnetje aan toen je zat te internetten. From: Laura Subject: re: Afplakken Date: Maart 2, :17 PM GMT+06:00 To: Joop Lieve Joop, Dat is nu precies waar ik altijd al bang voor was, Joop. Niet die buurman die naar binnen gluurt of Big Brother... nee joh. Die gekamde haartjes! Ik wil helemaal niet strak gekamd achter die pc hoeven zitten. En ik zal je zeggen, Joop, mij gaat het niet gebeuren. Ik plak mijn webcam namelijk al heel lang af. Reden? Het leidt af. Geloof me: vrouwen haten die camera. Hoe vaak komt het niet voor dat je gezellig zit te skypen/facetimen en je de draad van je verhaal kwijt raakt, omdat je naar je eigen hoofd zit te staren? Allemachtig, ik mag ook wel weer eens de zon in..wat zit mijn haar gek wat maakt dat bloesje me eigenlijk bleek. Het leidt allemaal maar af in een gesprek. Ook niet mogelijk met een camera op je snuit: een geeuw onderdrukken, een boodschappenbriefje maken terwijl je instemmend zit te hummen, of een van je kinderen in de gaten te houden die op het punt staat de koelkast leeg te roven. Nee hoor. Dan maar ouderwets en geen beeld. En voor die spannende momenten met man- of vrouwlief ver weg? Tja, Joop. Ik zeg: hoe minder zichtbaar, hoe beter. Hoe verklaar je anders het daverend succes van de vijftig tinten reeks? Verbeelding, Joop. Verbeelding. Want een beetje bleek voor de camera, à la, maar als er tijdens een spannende stripties ineens een kat door het beeld loopt, da s een stuk minder erotisch, toch? 22 23
14 what snew DOOR IRENE HEERINGA RASA Rasa betekent smaak in het Indonesisch. Voor deze editie van de Paraplu ben ik opzoek gegaan naar eetgelegenheden in Jakarta die het woord rasa in hun naam hebben. Een drietal restaurants heb ik voor je op een rijtje gezet die zeker de moeite waard zijn om naar toe te gaan. Te beginnen met Seribu Rasa Hierdoor is er veel lichtinval en dit straalt ruimte uit. Van hieruit loop je naar de netjes aangelegde tuin met een visvijver. In de tuin is een achttal huisje gesitueerd waar je kunt zitten als je op zoek bent naar privacy. Ook biedt Raja Rasa de mogelijkheid voor het houden van vergaderingen. Zo zijn er drie privévertrekken die zich hier goed voor lenen. Op de menukaart vind je voornamelijk Sundaneseen vis gerechten. Tevens worden er verschillende menu s aangeboden voor vier personen. Een greep uit de favoriete gerechten zijn: aspergesoep met krab, gegrilde jumbo garnalen, roergebakken krab in oestersaus en gegrilde Gourami vis. Er staat geen alcohol op de kaart, maar op verzoek wordt wel bier geschonken. Het personeel is alleraardigst, maar spreekt geen Engels. De service goed Raja Rasa is op alle dagen van de week geopend van 10 uur s morgens tot uur s avonds. Seribu Rasa Rasa Restaurant Oftewel duizend smaken, is gelegen aan de Jl. Haji Agus Salim 128 in Menteng. Het restaurant is onderverdeeld in drie delen die elk verschillend van Indonesische architectuur zijn. Vooral de inrichting van het privévertrek is erg mooi en het is een ideale plek om met een select gezelschap te dineren. Het geheel wordt omgeven door een mooie tuin met visvijvers en fonteinen. Door de verlichting in de tuinen waan je je s avonds in een prachtige omgeving. Kenmerkend voor Seribu Rasa is de verscheidenheid aan gerechten uit Zuidoost- Azië. De groente- en garnalen loempia s zijn voorgerechten die bij de gasten favoriet zijn. Een scala aan heerlijke hoofdgerechten, zoals gebakken kip in mango saus, gegrilde jumbo garnalen en roergebakken lamsvlees met een honingsaus staan op de menukaart. Aan de vegetariër is ook gedacht want het restaurant heeft keuze uit een aantal vegetarische gerechten. Als dessert kun je onder andere kiezen uit klappertaart met kokos of ijs met avocado, ananas en kokosmelk. Er is volop bedienend personeel aanwezig dat erg vriendelijk is en een goede service biedt Het restaurant is geopend tijdens de lunch tussen en uur en van tot uur voor het diner. In de weekenden is het restaurant tussen en uur open. Raja Rasa Dit restaurant bevindt zich op de tweede etage van het Intercontinental Jakarta MidPlaza Hotel op de Jl. Jendral Sudirman Kav In de inrichting vind je traditionele Indonesische invloeden. Bijvoorbeeld de houten panelen aan de muur. Al met al heeft het restaurant een moderne en luxe uitstraling. Wat leuk is aan Rasa Restaurant is de open keuken die een centrale plek in het restaurant heeft. Ook kun je er voor kiezen om op het terras te dineren met uitzicht over het zwembad. De Aziatische en Westerse gerechten worden geserveerd in buffetvorm. Zo is er bijvoorbeeld een buffet van sashimi en sushi, grillgerechten en een saladebar. Een salade kan je overigens zelf samenstellen. Hoogwaardige en verse ingrediënten worden door de koks gebruikt. Denk onder andere aan zeebaars, zalm, lamskoteletten en kalfsvlees. Sommige kruiden en zeevruchten worden uit Bali ingevlogen. Aanbevolen gerechten zijn de taco s met eend, kip curry rijstwafel en makreel geserveerd met knoflook, rode peper en koriander. Houd zeker ruimte over voor het dessert. De keuze bestaat onder andere uit vers fruit, wafels, ijs en brownies. De bediening is gastvrij en de service is uitstekend Rasa Restaurant is geopend tijdens de lunch tussen en uur en van tot uur voor het diner. Raja Rasa is gevestigd op de Jl. Ampera Raya 137 in Cilandak en betekent in het Indonesisch koning van de smaak. Het restaurant telt twee verdiepingen. Bij binnenkomst in het grootste vertrek pak je de trap naar beneden waar je terecht komt in een ruimte die volledig omgeven is door ramen. De kwaliteit van het eten van bovengenoemde eetgelegenheden loopt uiteen en dit geldt ook voor de ambiance. Zoek je een rustige, groene omgeving dan zou ik naar Raja Rasa gaan. Wil je goed eten dan raad ik je aan om Rasa Restaurant te bezoeken. Ga je naar Seribu Rasa dan kies je voor de gulden middenweg. Kortom, laat je verrassen door de smaken die Jakarta rijk is. Selamat makan!! 24 25
15 pulauseribu DOOR DESIREE VAN PARIDON 1000 EILANDEN Pulau Seribu zijn de eilanden die in de baai van Jakarta liggen. Ze bieden goed vertier voor een weekendje buiten de stad of gewoon een dagje uit. Het zand op de stranden is wit, overal staan palmbomen en de zee is prachtig! Elke dag vertrekken er boten om uur naar verschillende eilanden die dan om uur weer terugvaren. Een aantal uitgelicht: Pulau Bidadari Een half uur varen vanuit Ancol. Het is maar een klein eiland en goed voor een dagje uit. Dit eiland is verreweg het bekendste en meest bezochte eiland. Het eiland heeft een restaurant en verschillende attracties, waaronder de oude verdedigingswal. Overnachtingen zijn ook mogelijk, kijk maar op tripadvisor. Vanaf dit eiland zijn tripjes naar Pulau Onrust en Kelor heel gemakkelijk te maken. Pulau Onrust De herkomst van de naam van dit eiland is terug te voeren tot in de verre geschiedenis. In 1618 was dit de plek waar J.P. Coen zijn vloot groepeerde om een aanval van de Engelse vloot te weerstaan. Voor die tijd gebruikte de VOC het eiland om haar schepen te repareren na een lange tocht uit Europa, India of Japan. Voor de matrozen was er een klein ziekenhuis ingericht om hen indien nodig te verzorgen. Het is mogelijk om op dit eiland te overnachten. Aan de oostkant van het kleine eiland ligt een oud Nederlands kerkhof met graven uit de 18de eeuw die herinneren aan de VOC-tijd. Jammer genoeg worden de graven niet onderhouden. Vanaf de haven van Ancol is het mogelijk om dit eiland in 30 minuten met de boot te bereiken. EARTH WIN AND FIRE Pulau Kelor Dit ligt vlakbij Pulau Onrust en heette vroeger kerkhof eiland. Dit eiland werd vooral gebruikt als, zoals de naam al doet vermoeden, kerkhof. Vanaf 1699 raakte de begraafplaats op Pulau Onrust in onbruik en werden de mensen op Pulau Kelor begraven. Hier zijn de grafstenen beter onderhouden en kan je met een beetje moeite de opschriften nog lezen. Toch is in de loop van de tijd veel geroofd; vooral de versieringen en naamplaten. Ook de wortels van de bomen zorgen voor een ravage van de grafstenen. Pulau Sepa Dit is een heerlijk eiland met witte stranden en een heldere zee. Overnachten is mogelijk in huisjes met fan of AC. Dit eiland is vooral geschikt om te snorkelen. Pulau Bokor en Pulau Rambut Dit zijn de eilanden waar zich voor de vogelliefhebbers onder ons grote zeevogelkolonies bevinden. Er is wel een vergunning nodig om hier naar toe te gaan. Aanvraag hiervoor kan worden gedaan bij het kantoor van de dienst voor nationale parken in Jakarta. Pulau Kotok Ongeveer twee en een half uur met de boot vanuit Ancol, maar dan heb je ook wat. Dit is DE plaats om te snorkelen of te duiken. Prachtige stranden, mooie heldere zee en geen troep die aanspoelt; een echt tropische eiland. 27
16 etcetc DOOR MARIJKE VAN EIJK Het Tropenmuseum en KIT Information&Library Services zoeken met de digitale actie Foto zoekt Familie de rechtmatige eigenaren van 355 fotoalbums uit voormalig Nederlands-Indië. Tussen 1945 en 1949 verlaten duizenden Indische Nederlanders Indonesië tijdens de Nederlandse strijd tegen de Indonesische onafhankelijkheid. Honderden dierbare fotoalbums blijven achter. Ruim duizend albums, verzameld door militairen en het Rode Kruis, worden in 1948 afgeleverd bij het Tropenmuseum. Op kijkdagen vonden veel families hun album terug, maar van 335 albums ontbreken nog steeds de rechtmatige eigenaren. foto zoekt familie In 2012 startte het Tropenmuseum de digitale actie Foto zoekt Familie op zoek naar de eigenaren van de 335 overgebleven albums met maar liefst foto s. Begin 2013 zijn de albums gedigitaliseerd en beschikbaar via websites en sociale netwerken om zodoende de eigenaren of nabestaanden terug te vinden en middels de verhalen achter de foto s de herinneringen aan de koloniale tijd te laten voortleven in persoonlijke verhalen. Tot nu toe zijn er 16 fotoalbums met hun families herenigd dankzij het project Foto zoekt Familie. Elk weerzien tussen album en eigenaar is een bijzonder moment geweest. Verloren herinneringen kwamen boven waardoor de foto s in de albums een verhaal hebben gekregen. In interviews met radiomaker Marten Minkema vertellen zeven rechtmatige eigenaren hun unieke verhaal. Fotograaf Armando Ello maakte bij elk interview een indrukwekkende reportage. Vanaf 16 februari besteedt Radio 1, aandacht aan de fotoalbums en zijn de interviews met de beelden terug te vinden op Op deze site zijn ook de albums te bekijken
17 MARK MULDER ik ben van beroep chefkok en ik kom uit Alkmaar ik ben 34 jaar oud en woon in Jakarta sinds juni 2011 ik ben getrouwd met een vrouw die uit de Filippijen komt en heb twee dochters een van drie en een half jaar en een van een maand oud. inbeelddoor DESIREE VAN PARIDON Ben je in Nederland opgeleid? Ik heb in Nederland het leerlingstelsel (ROC) gevolgd van 1995 tot Daarna heb ik tien jaar gevaren op verschillende cruiseschepen. In 2009 ben ik bij Shangri-La in Manila, Filippijnen begonnen en sinds 2011 bij Shangri-La in Jakarta. Is de smaakontwikkeling van een Nederlandse kok anders? In Nederland leren wij op de Westerse en Franse manier te koken met een veel kleinere verscheidenheid aan kruiden en specerijen. Onze smaak ontwikkelt zich meer op een Europees smaakbeeld dat meer gericht is op de smaak van S verse groenten, fruit, vlees en vis enzovoort. We gebruiken veel minder specerijen. Verandert jouw smaak omdat je in het buitenland woont en werkt? En hoe? In het buitenland word je blootgesteld aan een enorm scala aan exotische ingrediënten. Naarmate we langere tijd in het buitenland verblijven, passen we ons daar op aan. We proberen ook om deze ingrediënten op een juiste en creatieve manier toe te passen in onze eigen stijl. Ik denk niet dat onze smaak verandert, maar deze ontwikkelt zich zeker wel verder. Is de smaak van het eten hier anders dan in Nederland? Zeker, in Indonesië is de smaak van het eten heel anders. Indonesisch eten is heel erg geliefd in Nederland maar de smaken zijn daar toch heel anders. De smaken zijn na verloop van tijd toch wat meer afgestemd op de Nederlandse tong. Hier in Indonesië zijnde specerijen vers, ambachtelijk bereid en zeer authentiek. Veel Nederlanders die ik spreek zeggen ook dat het eten hier anders smaakt en vaak te pittig is. De rede is dat het eten hier is gemaakt door Indonesiërs voor Indonesiërs. In Nederland wordt het gemaakt door Indonesiërs voor Nederlanders. Omgekeerd kom je hetzelfde tegen. Het Nederlandse eten smaakt hier anders dan in Nederland omdat de ingrediënten anders smaken en dit is afgestemd op de lokale markt. Wat gebruiken ze hier meer/anders vergeleken met Nederland? Hier worden alle bumbus vers gemaakt met verse specerijen en kruiden. In Nederland zijn de bumbus vaak kant-en-klaar beschikbaar en dat is toch anders. Aanbeveling voor Nederlanders? Vaak zeggen mensen dat het eten hier te pittig is, dat is ook zo, maar het Indonesische eten is ook enorm smaakvol door de kruiden en specerijen. Ik denk dat het toch echt aan te raden is om niet bang te zijn voor pittigheid. Ga op ontdekkingsreis in de lokale culinaire cultuur. De beste restaurants zijn die restaurants waar de meeste locals eten. Een restaurant vol met expats is waarschijnlijk wel goed maar de smaken zullen ook daar op afgestemd zijn. Ga op zoek naar restaurants die vol zitten met locals omdat je daar de meest authentieke gerechten kunt krijgen die ook echt origineel smaken
18 Foto Clown daniel arends maarten vd heijden 15 februari konden alle DNC leden, niet DNC-Nederlanders, Belgen en verder alle Nederlandstalige in Indonesië genieten van een sidderende cabaretshow van Daniël Arends in het Erasmus Huis. In groten getale kwam het publiek naar de Jl HR Rasuna Said om te genieten van de spannendste Nederlandse komediant van dit moment en het, door zijn collega's bejubelde, grootste talent van zijn generatie. Om geen moment van de borrel en de show te missen, kwamen de eerste gasten al ruim voor aanvangstijd het terrein op. Allemaal blije gezichten arriveerden in afwachting van een avond entertainment. De lachsalvo's in de zaal tijdens de voorstelling spraken boekdelen en de vrolijkheid op de gezichten werd groter naar mate de avond vorderde. De woordenvloed van Daniël zal ons nog lang bijblijven. Gelukkig komt hij regelmatig in Jakarta, wellicht heeft hij zin om nog eens terug te komen in het Erasmus Huis! Dankzij de KLM werd de ster van de avond Daniël met zijn technische man Gerben ingevlogen. Het Intercontinental Hotel had wederom gezorgd voor een spectaculair mooi en verbluffend lekker Indonesisch buffet. Uiteraard was ook Heineken weer aanwezig en voorzag iedereen zowel voor als na de voorstelling van Heerlijk Helder Heineken bier. Last but not least heeft het Erasmushuis de prachtige theaterzaal beschikbaar gesteld zodat Daniël met recht kon schitteren op een uniek toneel in Jakarta. Sponsoren bedankt! Het was ons een genoegen dit event voor u te mogen organiseren! To be continued... Toneelgroep d'amateurs Catheleijne, Mariëtte, Sandra en Pamela clown 33
19 fotopagina: schudden maps Op zoek naar een leraar/ lerares wiskunde/nederlands voor bijles aan een 2e jaars Atheneum student in de periode 19 april tot 3 mei. Voor meer informatie mail naar juanita.aditiawan@ptcosmar 34 35
20 laura sblog DOOR LAURA VERVOORT ontbijtje? Een goede krantenkop laat geen twijfel bestaan over de inhoud van het artikel. In een enkel geval laat de kop je in verwarring achter. Ook een goede kop dus, want je nieuwsgierigheid is gewekt. Het afgelopen weekend had ik er zo een, in de weekendeditie van het NRC. Grammaticaal niets op aan te merken, maar iets klopte er niet. De kop in kwestie: IKEA schaft euro-ontbijt af in weekend om files. Bij de woorden files en IKEA kreeg ik spontaan allerlei tweede paasdag- en koopzondagbeelden op mijn netvlies: verveelde vaders, vloekend achter het stuur. Verwijten over en weer: Jij ook altijd met je goede ideeën! Oververhitte moeders die een ruzie op de achterbank in de kiem smoren door snel de ipads aan de kinderen te geven. Bij de combinatie van een euroontbijt en dikke rijen bij een kassa zag ik allerlei - zwaar onder de armoedegrens levende - personen voor me, die zich handenwrijvend verheugen op het Kaiser broodje en het, weliswaar slappe maar, warme kopje koffie. Een soort gaarkeuken bij het Leger des Heils. Maar wacht eens even. De combinatie van deze woorden in deze zin er bleef iets knagen. Ho, eens even: had ik het nu goed begrepen dat gezinnen, actieve zestigplussers of van mijn part alleenstaanden dus graag: voor één euro willen ontbijten (OK, prima te verklaren als mensen niet veel te besteden hebben) daarvoor in het weekend naar IKEA gaan (mmm, zijn er echt geen andere (lees: meer inspirerende) plekken voor een betaalbaar ontbijtje?), daarvoor in de auto stappen (huh? wacht even... dat klopt weer niet met het beeld van zojuist blijkbaar kunnen ze die dus betalen?!) hiervoor in de file gaan staan (HÈ? maar de dure benzine dan??!!... I rest my case). Waar anderen vinden dat dit voorbeeld de crisis pijnlijk zichtbaar maakt (zie je wel; mensen hebben amper geld voor een fatsoenlijk ontbijt!), kwam ik juist tot de optimistische conclusie dat het dus allemaal reuze meevalt in Nederland. Zolang we blijkbaar nog de AUTO pakken voor een euro-ontbijtje, dan zie ik dit fenomeen gewoon als een staaltje onvervalste Hollandse zuinigheid en als een voorbeeld van ernstig gebrek aan inspiratie om het weekend door te komen. Tevreden met mijn eigen conclusie over de staat van mijn moederland, kreeg ik daarna spontaan medelijden met de marketeer achter dit plan bij IKEA. Want dat euro-ontbijt, laten we eerlijk zijn, dat was echt niet bedoeld als verkapte voedselbankactie. Welnee. Die marketeer had natuurlijk op een goede morgen bedacht dat de actie er uiteindelijk toe zou leiden dat datzelfde gezinnetje of die actieve zestigplusser na dit vullend ontbijt de afslag naar de winkel zou nemen om vervolgens die nieuwe Løkiekast of Åntonbank aan te schaffen! Helaas. Ze bleven hangen in de kantine en dat was niet voorzien. Dus wordt er gezocht naar een mogelijkheid om de actie stop te zetten zonder al teveel gedoe. En toen werden de files en overspannen verkeersregelaars erbij gehaald. Case closed. Ach, die arme marketeer. Volgende keer een écht ontbijt en een stevige bak koffie voordat dit soort plannetjes worden opgesteld
Wat gaan we doen? Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch. 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen.
103 103 HOOFDSTUK 7 Wat gaan we doen? WOORDEN 1 Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen. 2 Op 22 november zijn we 25 jaar
Nadere informatieVeertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel
Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl
Nadere informatieMEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatie1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.
1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.
Nadere informatieREGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.
61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatieRené op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N
René op vakantie 10-17 mei 2013 P U T T E N Begeleider Theo Vrijdag 10 mei Vertrek naar Landal Tegen 12 uur rijdt de Tendens bus de Ranonkelweg in en René straalt als hij mij ziet. Na de lunch nemen we
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatieReisverslag Sri-Lanka 2 juli
Reisverslag Sri-Lanka 2 juli 25 December 2011 waren wij 12,5 jaar getrouwd en als verlaat huwelijksreis zijn wij met onze drie dochters naar Sri-Lanka vertrokken. Eerst lekker 3 dagen bij het zwembad rondhangen
Nadere informatieGijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden
Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden
Nadere informatieOPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010
OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010 Ik arriveer op een zon overgoten Wijkpark. Nog geen kwartier later wordt het park in de schaduw gelegd door donkere wolken. Die trokken gelukkig weg en wederom
Nadere informatieMr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek
Mr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek 1. Algemene informatie Eliza was here - Mr Dim - /turkije/_zuid-egeische_kust/gocek_/mr_dim.htm 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Mr Dim - (Turkije Zuid-Egeïsche
Nadere informatie0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Nadere informatieOPA EN OMA DE OMA VAN OMA
Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en
Nadere informatieIN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL
I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatieIris marrink Klas 3A.
Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieInterview met DJ Kit T
Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieBeeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test
Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:
Nadere informatieBijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest
Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12 Bruiloftsfeest Sara en Johannes hebben een kaart gekregen In een hele mooie enveloppe Met de post kregen ze die kaart Weet je wat op die kaart stond? Nou? Wij gaan trouwen!
Nadere informatieMusical De Eendenclub verdwaalt
Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieDharma DE WARME CHARME VAN
REPORTAGE Dharma DE WARME CHARME VAN Het enthousiast kloppend hart van Kortrijk heeft er sinds kort een uniek adresje bij. Met Bed&Breakfast Dharma maakt gastvrouw Linda haar droom waar en garandeert ze
Nadere informatieKrabbie Krab wordt Kapper
E-boek Geschreven en Vormgeving Esther van Duin Copyright Esthers Atelier www.esthersatelier.nl email info@esthersatelier.nl Krabbie Krab wordt Kapper Krabbie krab was een kunstenaar. Hij maakte beelden
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatieBert staat op een ladder. En trekt aan de planten die groeien in de dakgoot. Hij verstopt de luidspreker en het stopcontact achter de planten.
Helaas Wanneer besloot Bert om Lizzy te vermoorden? Vreemd. Hij herinnert zich het niet precies. Het was in ieder geval toen Lizzy dat wijf leerde kennen. Dat idiote wijf met haar rare verhalen. Bert staat
Nadere informatie7.5 Script en plaatjes post-test
7.5 Script en plaatjes post-test De vorige keer waren we hier om Drakie wat beter te leren praten en Drakie heeft toen een heleboel van jou geleerd. Dat vond ie heel leuk. Vandaag gaan we wat dingen die
Nadere informatieROSANNE. Oh, oh, oh. Van Aemstel Produkties - De leukste uitjes van Amsterdam - www.amterdamexcursies.nl
ROSANNE Rosanne, ik weet dat er heel veel mannen zijn Elke keer weer een ander en mij doet 't pijn Want jou liefde waarmee jij mij soms verblijdt Wil ik liever, liever, liever, liever voor altijd Als ik
Nadere informatieCHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL
CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer
Nadere informatieDINEREN IN DE HOFTRAMMM
DINEREN IN DE HOFTRAMMM De bijzondere creatie van Bobby van Galen en Pierre Wind Foto s en tekst: Martien Versteegh Eigenaar en gastheer Bobby van Galen heet u van harte welkom Het begon met een droom
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieOpstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen
www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar
Nadere informatieHoe gaat het met je studie?
195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.
Nadere informatieLotza's Studios Griekenland Santorini Finikia
Lotza's Studios Griekenland Santorini Finikia 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Lotza's Studios - (Griekenland Santorini Finikia) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden Zwembad:
Nadere informatieInterview met de Spaanse arts Betty Cerda de Palou, 63 jaar oud en sinds 32 jaar in Maastricht
1 Interview met de Spaanse arts Betty Cerda de Palou, 63 jaar oud en sinds 32 jaar in Maastricht Betty: Ik ben Betty Cerda de Palou. Ik woon in Maastricht al 32 jaar. Ik ben 63 jaar. Ik ben arts, maar
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieHoe lang duurt geluk?
Hoe lang duurt geluk? Op dit moment ben ik gelukkig. Na veel pech ben ik dan eindelijk een vrolijke schrijver. Mijn roman is goed gelukt. En ik verdien er veel geld mee. En ik heb ook nog eens een mooie,
Nadere informatieU leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.
TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieBijbellezing: Johannes 4 vers Zit je in de put? Praat es met Jezus!
Bijbellezing: Johannes 4 vers 7-27 Zit je in de put? Praat es met Jezus! Wij hadden vroeger een waterput Vroeger is meer dan 55 jaar geleden Naast ons huis aan de Kerkstraat in Harkema Ik weet nog hij
Nadere informatiePapa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Nadere informatieRia Massy. De taart van Tamid
DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in
Nadere informatieVerteld door Schulp en Tuffer
Verteld door Schulp en Tuffer Het allereerste kerstfeest Het allereerste kerstfeest Verteld door Schulp en Tuffer Vertaald en bewerkt door Maria en Koos Stenger Getekend door Etienne Morel en Doug Calder
Nadere informatieDe droom. De sneeuw dwarrelt in de ruimte.
De droom Hassan droomt dat het sneeuwt. De sneeuw dwarrelt in het donker. Hij valt niet naar beneden, want er is geen beneden. En er is geen boven. Hij valt niet van de hemel naar de aarde, want er is
Nadere informatieHerhalingsoefeningen. Thema 3 Familie en relaties. 1 Woorden. Familie
Herhalingsoefeningen Thema 3 Familie en relaties 1 Woorden Familie Lees de zinnen over de familie van Simon en Els. Schrijf de volgende namen in de stamboom: Hans, Helena, Hester, Joke, Mark, Michiel,
Nadere informatieAbdi Kasih Wij zijn twee zussen, Anniek en Sophie, en begin dit jaar zijn we samen op wereldreis gegaan naar Australië, Nieuw-Zeeland en Indonesië. In Australië woont een deel van onze familie en in Indonesië
Nadere informatiesarie, mijn vriend kaspar en ik
sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het
Nadere informatieReisverslag vakantie Indonesie van Peter Latul
Reisverslag vakantie Indonesie van Peter Latul 16 juli 2014; Op vakantie naar Bali met mijn gezin, schoonzus en nichtje, zwager EN moeder. Na een relaxte vlucht (ondanks dat mijn schoonzus niet wist waar
Nadere informatieIK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Nadere informatie2c nr. 1 zinnen met want en omdat
OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 7)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieGerma de Vos. Kletsboek. Een vrolijk voorleesboek
Germa de Vos Kletsboek Een vrolijk voorleesboek 1 Het huis van de tien kinderen 1., daar kun je haast niet lopen. Overal zitten kleintjes hun vetertjes te knopen. 2., daar is het altijd feest, omdat er
Nadere informatieToets Geletterdheid en Begrijpend Lezen
1. Print deze tekst 2. Download het geluidsbestand en luister Je gaat een toets Geletterdheid en Begrijpend Lezen maken. Dit is een leestoets. De toets heeft vijf delen. Deel A, B, C, D en E. Deze toets
Nadere informatieHoogtepunten van Indonesië.
Hoogtepunten van Indonesië. Jippie wij gaan een rondreis maken door Java en Bali. Om iedereen te laten zien wat wij mee gaan maken hebben we alles uitgewerkt zodat iedereen een beetje kan meegenieten in
Nadere informatiezomer Vakantie zomer
NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken
Nadere informatieLiturgie voor de scholendienst 2015
Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking
Nadere informatieU in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren
Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.
Nadere informatieVoorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja
Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieXarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia
Xarc Agroturisme Spanje Ibiza Santa Eularia 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Xarc Agroturisme - (Spanje Ibiza Santa Eularia) - 4 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden zwembad:
Nadere informatieWe hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.
Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.
Nadere informatieKok als beroep Thomas en Lasse Het Baken 8a 28-1-2011
Kok als beroep Thomas en Lasse Het Baken 8a 28-1-2011 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Het ontstaan van koken... 3 De eerste ontdekking... 3 Het eerste beetje koken... 3 De ontwikkelingen... 3 Kok worden...
Nadere informatieDe tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Nadere informatie!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!
Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje
Nadere informatieCasa los Quemados Spanje La Palma Los Quemados
Casa los Quemados Spanje La Palma Los Quemados 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Casa los Quemados - (Spanje La Palma Los Quemados) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden Zwembad:
Nadere informatieEn rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden.
Warm in Verona Romeo loopt een beetje rond. Dat doet hij bijna elke dag. Hij vindt het leuk om door het stadje te lopen. Door de kleine straatjes. Langs de rivier waar de meisjes de was doen. En over de
Nadere informatieVragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'
De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe
Nadere informatieHotel Su Gologone Italië Sardinië Oliena
Hotel Su Gologone Italië Sardinië Oliena 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Hotel Su Gologone - (Italië Sardinië Oliena) - 0 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden Zwembad: Ja Airco:
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieIn het volgende verhaal maak je kennis met een vreemd volk. Luister goed. Z I E N W I J E R G E V A A R L I J K U I T?
MENSENETERS 31 STAP 1 In het volgende verhaal maak je kennis met een vreemd volk. Luister goed. Z I E N W I J E R G E V A A R L I J K U I T? Wij wonen op het eiland Sarawak. Men noemt ons Dayaks. In Europa
Nadere informatieGeen tapas maar shapas het is Sherryweek
Geen tapas maar shapas het is Sherryweek Inderdaad geen tapas, maar shapas het is Internationale sherryweek, zoals je in mijn oktober dagboek al kon lezen ben ik in oktober aangeschoven bij een taps lunch,
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieTe huur HOOFDSTUK 4 WOORDEN. Kies het goede woord. 1 Ik woon in een flat op de vierde... a verdieping b appartement
51 51 HOOFDSTUK 4 Te huur WOORDEN 1 1 Ik woon in een flat op de vierde.... a verdieping b appartement 2 Het is een rijtjeshuis met een grote woonkamer en drie.... a tuinen b slaapkamers 3 Mijn woonkamer
Nadere informatieGezonde recepten avondeten. Gezonde recepten avondeten
Gezonde recepten Gezonde recepten Vraag jij je ook wel eens af wat gezonde recepten zijn en wat nu gezond is en wat niet? Er zijn zoveel geluiden in voedingsland, dat je soms de weg kwijt kunt raken. Wat
Nadere informatieTen slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Nadere informatieLieve broer! Je liefste zus!!! Camille Vandenbussche. 12-19 oktober
Lieve broer! 12-19 oktober Je bent nog maar 1 week weg, en ik mis je al! Hopelijk zie ik je nog terug! Ik heb gehoord dat er al heel wat mannen zijn gestorven! Jij nog niet,gelukkig! En,papa, alles goed
Nadere informatieAmsterdam. Bites bij East 57
Nieuwe hotspot Amsterdam East 57 Er wederom een Nieuwe hotspot in Amsterdam: East 57 Amsterdam. Eigenlijk is East 57 een beetje alles wat de echte lekkerbek zoekt. Het is sinds september zowel een nieuw
Nadere informatieAlieke Bruins Waddengoud. Met tekeningen van Samme Reijnders. theaterlezen
Alieke Bruins Waddengoud Met tekeningen van Samme Reijnders theaterlezen Wij spelen mee in dit boek Guusje Hoi, ik ben Guusje. Ik ben 9 jaar. In de vakantie, en soms ook in het weekend, ga ik met mijn
Nadere informatieNaam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.
Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.
Nadere informatieParkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November
Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken website: Sophia Revalidatie (sportkantine), www.parkinsoncafedelfteo.nl Reinier de Graafweg 1, email:
Nadere informatieBrieven van Ama welpen
Introductie Shanti heeft heel veel vriendinnetjes in de jungle. Ze heeft ook een vriendinnetje in een land heel ver weg. Het meisje heet Ama. Ama woont in een land dat Ghana heet. Weten jullie waar dat
Nadere informatieNAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever.
Vos en Waar is Haas het ijs? NAAM Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Wat een raar beest! lacht Uil.
Nadere informatieWat eten we vanavond?
35 35 HOOFDSTUK 3 Wat eten we vanavond? WOORDEN 1 Kies uit: jam school slager boodschappen vegetariër 1 Dorien eet geen vlees. Ze is. 2 Moniek houdt van zoet. Ze eet graag op brood. 3 Johan, ik ga naar
Nadere informatieMusicians Round House Griekenland Corfu Vatos
Musicians Round House Griekenland Corfu Vatos 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Musicians Round House - (Griekenland Corfu Vatos) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden Zwembad:
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes, Hé Joyce, ga je mee? Emma rent achter Joyce aan als ze van het schoolplein lopen. Joyce, wij gaan vanmiddag op bezoek bij mijn oom,
Nadere informatieWat doe jij met mijn kleren? De zwerver keek haar vragend aan. Zijn deze kleren dan van jou? Ja, schreeuwt ze boos. Hoe komt u
Oma s next topmodel Greetje Rimpel is een vrouw van 86 jaar en woont in piepklein huisje aan de rand van het bos. Elke dag loopt Greetje door het bos op zoek naar lekkere ingrediënten voor in haar soep.
Nadere informatieSaam bou aan die toekoms
Nieuws over Stichting Table Mountain en onze jubileum reis naar Zuid-Afrika. View this email in your browser Saam bou aan die toekoms Lieve mensen, Over één dag is het zover: op 12 december vliegen we
Nadere informatieLisa Van Damme. Ik hou ervan om het juiste moment af te wachten!
2 portfolio Lisa Van Damme Lisa Van Damme begon, geïnspireerd door sociaal geëngageerde fotografen, op 17-jarige leeftijd aan een studie fotografie. Voor haar is fotografie meer dan een doel; het is eerst
Nadere informatieDoelgroep De doelgroep van het onderzoek bestaat uit de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder.
Onderzoek in opdracht van TNT Post Onderwerp: Verjaardagen Datum: 26 juli 2010 Doelgroep De doelgroep van het onderzoek bestaat uit de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder. Informatie over de onderzoeksopzet
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieBoekverslag Nederlands Hedonia door Kees van Kooten
Boekverslag Nederlands Hedonia door Kees van Kooten Boekverslag door een scholier 2047 woorden 12 oktober 2004 7,8 25 keer beoordeeld Auteur Genre Kees van Kooten Komedie Eerste uitgave 1984 Vak Nederlands
Nadere informatiede aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.
Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.
Nadere informatie