Innovatief fietstoerisme: Hoe kan een innovatief product het fietstoerisme in West-Vlaanderen verder stimuleren?

Transcriptie

1 Innovatief fietstoerisme: Hoe kan een innovatief product het fietstoerisme in West-Vlaanderen verder stimuleren? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en het recreatiemanagement Academiejaar , semester 6(2 de zittijd) Interne begeleider Mevrouw Vicky Van Den Heede Opleidingscoördinator Toerisme en recreatiemanagement Student Mathias Pascal Howest Professionele bacheloropleidingen Kortrijk, Renaat De Rudderlaan 6, 8500 Kortrijk

2

3 Innovatief fietstoerisme: Hoe kan een innovatief product het fietstoerisme in West-Vlaanderen verder stimuleren? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en het recreatiemanagement Academiejaar , semester 6(2 de zittijd) Interne begeleider Mevrouw Vicky Van Den Heede Opleidingscoördinator Toerisme en recreatiemanagement Student Mathias Pascal Howest Professionele bacheloropleidingen Kortrijk, Renaat De Rudderlaan 6, 8500 Kortrijk

4 Inhoud Woord vooraf... 4 Inleiding... 5 Hoofdstuk 1: Waarom werken rond een toeristisch product gekoppeld aan fietstoerisme in West- Vlaanderen? Wat bedoelen we met de term fietstoerisme? Algemeen belang van de fiets: waarom fietsen zo populair is Functioneel belang van de fiets Fietsgebruik Fietsverkoop Recreatief belang van de fiets Cijfers over dagrecreatie Cijfers over verblijfsrecreatie Toeristisch-recreatief fietsen in West-Vlaanderen Verkoopcijfers recreatieve brochures West- Vlaanderen Websites en fietsen Factoren die een positieve invloed hebben op het fietstoerisme Demografisch Sociaal-economisch Sociaal-cultureel Technologische ontwikkelingen Conclusie Hoofdstuk 2: Hoe ziet de markt van het fietstoerisme in West-Vlaanderen er vandaag uit? Het fietsactieplan van Toerisme Vlaanderen Wat is het bestaande aanbod? Fietsnetwerken Fietsroutes Themafietstochten Lange afstandsroutes (LF) Groene assen Fietsarrangementen Fietsen en evenementen Fietsvriendelijke logies Fietsvriendelijke cafés en restaurants... 49

5 2.3 Weergave fietstoerisme in cijfers Onderzoek vóór Onderzoek vanaf Hoe kan het fietstoerisme in West-Vlaanderen nu verder gestimuleerd worden? Hoofdstuk 3: Hoe voeren andere regio s en landen hun beleid betreffende de e-bike? Antwerpse Kempen Limburg Oostkantons Nederland Conclusie Hoofdstuk 4: Welk innovatief product rond fietstoerisme moet in West-Vlaanderen voor een meerwaarde zorgen? Waarom de e-bike? De link met de e-bike in het Strategisch Beleidsplan Openluchtrecreatie Visie op de e-bike via een gesprek met Tim Provoost, opdrachthouder Recreatie Westtoer 4.2 E-bike als product E-bike: technisch, aspecten, financieel Oplaadmogelijkheden Wat is er al van specifieke voorzieningen voor de e-bike? Oplaadpunten en oplaadeilanden Verhuurpunten elektrische fietsen Case Product Toeristische communicatie/vermarkting Meting Conclusie Eindconclusie Verklarende woordenlijst Bijlagen Lijst van gebruikte afkortingen Lijst van gebruikte tabellen Lijst van gebruikte figuren Literatuurlijst... 97

6 Woord vooraf In de handleiding voor het maken van een bachelorproef las ik: De bachelorproef vormt de grootste uitdaging voor een student in de driejarige opleiding tot Bachelor in Toerisme -en recreatiemanagement. Wel, ik moet zeggen dat dit een terechte bewering is! Mede dankzij de hulp van allerlei mensen rondom mij ben ik erin geslaagd deze bachelorproef succesvol aan te pakken en uit te schrijven. Daarom wil ik graag volgende mensen bedanken: Vicky van Den Heede, als interne begeleider bij het uitwerken van deze bachelorproef. Maar ook als lector voor het vak Projectmatig Onderzoek. Deze lessen waren uitermate handig om tot dit uiteindelijk onderwerp te komen, alsook de korte schrijfopdrachtjes om de zakelijke schrijfstijl te oefenen en voor het aanraden van de boeken De scriptiesupporter (Bram Padmos) en Schrijven: van verslag tot eindwerk - Do's & don'ts (Leen Pollefliet) die nuttige hulpmiddelen waren bij het schrijven. Ik denk ook terug aan de lessen rond openluchtrecreatie in semester 4, die reeds de basis legden voor mijn kennis en verdere interesse op dat vlak. Het voltallig opleidingsteam van Toerisme en recreatiemanagement, voor hun feedback op de plenaire feedbacksessies. Tim Provoost, Opdrachthouder Recreatie van Westtoer, die bereid was mij te ontvangen op zijn kantoor waar we een gesprek hadden over mijn bachelorproef en meer bepaald over de e-bike. Ook dank ik hem voor zijn suggesties omtrent verdere inhoud voor mijn bachelorproef. Mijn moeder en zus voor het nalezen op spelling en grammatica fouten. Maar ook mijn medestudenten. Want tijdens semester 5 wisselde ik met een aantal van hen regelmatig van gedachten omtrent onze onderwerpen. Zo wezen we elkaar soms op relevante informatie die we gevonden hadden rond elkaars bachelorproef. Dit was zeker een nuttige aanvulling. Tevens valt te vermelden dat mijn bachelorproef een specifiek West-Vlaams onderzoeksgehalte heeft. Daarom komt deze onderzoeksopdracht dan ook in aanmerking voor de toelagen voor eindwerken van de Provincie West- Vlaanderen 1. Dit is een provinciaal initiatief waarbij eindwerken worden geselecteerd omdat ze het West-Vlaams wetenschappelijk onderzoek kunnen bevorderen. Ik besloot mij hiervoor dan ook in te schrijven en vulde het aanvraagformulier in. Ondertussen heeft men mij laten weten dat mijn eindwerk wel degelijk in aanmerking komt. 1 Geraadpleegd op 21 november 2011.

7 5 Inleiding In augustus 2011 ontving ik in mijn mailbox de maandelijkse nieuwsbrief van Pasar. Mijn aandacht viel onmiddellijk op de titel Antwerpen lanceert eerste e-bike routes. Ik was onmiddellijk geïnteresseerd en zocht naar meer info op o.a. de website van Toerisme Antwerpen. De e-bike bleek reeds in de provincies Antwerpen en Limburg als toeristisch-recreatief product te bestaan. Niet veel later kwam ik op het idee om mijn bachelorproef te schrijven omtrent dit innovatief fietsproduct. Ook was ik van plan om mij op Vlaanderen te focussen. Met de start van de lessen Projectmatig onderzoek eind september, gegeven door Mevr. Van Den Heede werd een duidelijk kader gecreëerd hoe je jouw onderwerp het best afbakent. Tijdens de plenaire feedbacksessie werd me geadviseerd om deze onderzoeksopdracht af te bakenen tot West-Vlaanderen. Zo zou ik me beter kunnen concentreren op één provincie, waardoor de focus op de bachelorproef nauw genoeg blijft. Anderzijds stond ik ook volledig zelf achter de focus op de provincie West- Vlaanderen. Eén reden hiervan is persoonlijk. Ik ben namelijk zelf inwoner van West-Vlaanderen en omdat één van mijn hobby s fietsen is, kom ik zelf regelmatig in aanraking met de openluchtrecreatie in deze provincie. Reeds enkele zomers op rij heb ik talloze fiets en knooppuntenroutes gereden op de verschillende fietsnetwerken van West-Vlaanderen. Ten tweede is West-Vlaanderen tot nu de enige provincie in Vlaanderen die een Strategisch Beleidsplan specifiek voor openluchtrecreatie heeft opgesteld. Andere Vlaamse provincies hebben dit nog niet. Zoals al eerder vermeld hebben enkele Vlaamse provincies wel al de e-bike opgenomen als een toeristischrecreatief product. In West-Vlaanderen is dit echter nog niet het geval. Dat feit wakkerde mijn interesse aan. Ik vroeg me af waarom de e-bike nog niet volop werd uitgespeeld in West-Vlaanderen. Volgens mij heeft dit product namelijk wel degelijk potentieel om verder door te breken op toeristisch- recreatief vlak. Uiteindelijk zou ik dus bespreken hoe een innovatief product het fietstoerisme in West-Vlaanderen kan stimuleren. Uiteraard kon een voorafgaande uitgebreide analyse van het belang van de fiets in onze maatschappij niet ontbreken. Daarnaast mocht ook een overzicht van de reeds bestaande fietsproducten in West-Vlaanderen niet ontbreken.

8 6 De probleemstelling van deze bachelorproef heb ik uiteindelijk dan als volgt omschreven: Hoe kan een innovatief product het fietstoerisme in West-Vlaanderen verder stimuleren? In de titel van mijn eindwerk heb ik het dus over een innovatief product, m.a.w. een nieuw product. Maar de creatie van een nieuw product gaat natuurlijk niet zomaar. West-Vlaanderen beschikt namelijk over weinig exclusieve recreatieruimte. Hiermee moet bij de productontwikkeling zeker rekening worden gehouden. De enige oplossing hiervoor, vormt namelijk de uitdaging om recreatief medegebruik toe te passen. Dat wil zeggen dat recreatie z n vormen heeft in ruimten met een niet-recreatieve hoofdfunctie. Daarom heeft Westtoer, om een zo goed mogelijk openluchtrecreatief beleid te voeren, een Strategisch beleidsplan voor openluchtrecreatie gecreëerd. Het beleidsplan kreeg de toepasselijke naam Ruimte voor de recreatie mee. Een nieuw product is ook opportuun omdat fietsen vandaag de dag zeer populair is. Dat bewijzen o.a. cijfers die aantonen dat fietsen samen met wandelen als de twee belangrijkste recreatieve producten beschouwd worden in West-Vlaanderen. Westtoer lanceerde er zelfs een aparte website 2 over. Waarom fietsen zo een belangrijke kernactiviteit is en wat de basis van dit succes is, wordt in het eerste en deels ook in het tweede hoofdstuk verder uitgelegd. Tegelijkertijd bewijzen trends dat er ook meer potentiële vraag naar het toeristisch product fietsen ontstaat. Ook hierover volgt meer uitleg in dit eerste hoofdstuk. Innoveren in het toeristisch product (TRP) fietsen is dan ook essentieel om diverse redenen. Dit vormt de aanzet tot de case rond de e-bike in hoofdstuk 4. Concreet ziet mijn onderzoeksopdracht er als volgt uit: Eerst probeer ik in het eerste hoofdstuk een antwoord te formuleren op de vraag Waarom werken rond een TRP gekoppeld aan fietstoerisme in West- Vlaanderen? Dit is nodig alvorens ik adviseer hoe West-Vlaanderen innovatief product, namelijk de e-bike, kan integreren in haar fietstoerisme in hoofdstuk 4. Hoofdstuk één begint met het beschrijven van de term fietstoerisme. Wat ik juist met de term fietstoerisme bedoel, wordt besproken met een duidelijke definitie en nuancering. Vervolgens bespreek ik het belang dat de fiets de dag van vandaag heeft. Als slot bespreek ik de factoren die een positieve invloed hebben op het fietstoerisme. Ik toon aan dat deze factoren leiden tot een toenemende interesse in openluchtrecreatieve activiteiten en er dus een verhoogde en gewijzigde recreatieve vraag is ontstaan. 2 Geraadpleegd op 26 december 2011.

9 Ik start het tweede hoofdstuk door het aanbod voor de toeristisch-recreatieve fietser in West-Vlaanderen weer te geven. Verder bekijk ik wat de economische en toeristisch-recreatieve impact van dit aanbod is. Via o.a. meet- en onderzoeksprojecten van de fietsnetwerken worden cijfers bekomen over het toeristisch-recreatieve fietsgebruik in de provincie. In het derde hoofdstuk worden andere regio s en landen besproken. Ik bekijk hoe deze landen de e-bike integreren in hun fietsbeleid. Bedoeling van dit onderzoek is om te weten te komen in hoeverre West-Vlaanderen daar iets uit kan leren en dit in haar eigen beleid kan inpassen. In het vierde hoofdstuk wordt de case rond de e-bike in West-Vlaanderen dan uitgewerkt. Bij het uitwerken van de case diende ik uiteraard rekening te houden met de missie van Westtoer en de Provincie West-Vlaanderen wat betreft hun openluchtrecreatief beleid. Met behulp van de verworven kennis uit de voorgaande hoofdstukken en het SBOR (zie hieronder) werk ik deze case dan ook uit op een manier die zo veel mogelijk rekening houdt met hun missie. 7 Een grote bron van informatie bij het schrijven van deze paper was het Strategisch Beleidsplan Openluchtrecreatie West-Vlaanderen Dit Strategisch Beleidsplan Openluchtrecreatie, ook wel gekend onder de afkorting SBOR, werd geschreven door Westtoer. Westtoer is het West-Vlaams provinciebedrijf voor Toerisme en Recreatie. Het SBOR wordt gebruikt als een leidraad doorheen deze bachelorproef. Er wordt regelmatig naar verwezen. Om tot een kwalitatief niveau voor mijn bachelorproef te komen was het leggen van contacten met het werkveld van toerisme en recreatie uiteraard noodzakelijk. Ik heb dan ook meerdere personen gecontacteerd. In semester 5 had ik bijvoorbeeld een gesprek met Tim Provoost, Opdrachthouder Recreatie van Westtoer en auteur van het SBOR. Ik legde uit hoe ik concreet de uitwerking van mijn eindwerk zag maar we hadden het vooral over de case rond de e-bike die ik zou uitwerken. Hij reageerde positief en wist mij te vertellen dat het e- biken absoluut iets is waar rond ze willen werken bij Westtoer. Momenteel denkt men immers ook nog na over de manier waarop ze dit zo efficiënt mogelijk kunnen aanpakken. Deze contacten en het SBOR waren dus een grote hulp en basis bij het uitschrijven van mijn bachelorproef.

10 8 Hoofdstuk 1: Waarom werken rond een toeristisch product gekoppeld aan fietstoerisme in West-Vlaanderen? 1.1 Wat bedoelen we met de term fietstoerisme? Verplaatsingen met de fiets gebeuren omwille van twee redenen. Als men zich verplaatst met de fiets voor het woon-werkverkeer, dan spreekt men van het zogenaamd utilitair fietsen. Wanneer iemand fietst met als doel zich te ontspannen dan spreekt men van (toeristisch-) recreatief fietsen. Utilitair fietsen heeft echter geen enkele toeristisch-recreatieve functie, waardoor ik deze vorm van fietsen niet in detail zal behandelen in mijn onderzoeksopdracht. Indien men een onderscheid maakt op het vlak van recreatief fietsen, dan kan men drie types fietsers onderscheiden. De omgevingsrecreant, de dagtoerist en de verblijfstoerist. 1 De dagtoerist kunnen we in deze context omschrijven als de fietser die tijdens een daguitstap fietst. De verblijftoerist is een fietsende verblijfstoerist. Bij dagtoerisme en verblijftoerisme is er dus sprake van toeristische recreatie. Een omgevingsrecreant 2 echter, is een fietser die recreëert in zijn eigen woonomgeving. Omgevingsrecreatie is dus een vorm van niettoeristische recreatie. Vermits ik enkel toeristisch-recreatief fietsen bespreek in deze bachelorproef, zal ik deze vorm van recreatie dan ook niet meetellen. De twee types waar dus wel sprake is van toeristische recreatie, kunnen we ook situeren binnen de twee vormen van toerisme. Bij inkeeping toerisme behoren dan de dagtoerist en de binnenlandse verblijfstoerist. Buitenlandse verblijfstoeristen vallen onder de term incoming toerisme. Daarnaast wordt er ook een indeling gemaakt op basis van het fietsproduct. Dan spreken we van netwerkfietsers, routefietsers en ritjesfietsers 3 Een netwerkfietser is een fietser die bewust heeft gekozen om te fietsen op het fietsnetwerk. Hij of zij heeft het fietsnetwerk dus gebruikt als een recreatief product. Een routefietser is een fietser die op de lusvormige fietsroutes van Westtoer fietst. Een ritjesfietser tenslotte, heeft niet bewust voor het fietsnetwerk gekozen maar doet wel gedeeltes van zijn ritje op trajecten van het fietsnetwerk. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan wielertoeristen. Het fietstoerisme omvat dus het toeristisch-recreatief fietsen, waarbinnen we de dagtoerist en de verblijfstoerist onderscheiden en hen verder kunnen indelen op basis van het fietsproduct die ze kozen. Dit afgebakend, gaan we verder met het belang van de fiets binnen het toerisme, de dag van vandaag. 1 Ruimte voor recreatie. Strategisch Beleidsplan Openluchtrecreatie voor de provincie West-Vlaanderen 2 Hierbij even vermelden dat er bij de term omgevingsrecreant geen eenduidige definitie is bij de bronnen die ik raadpleegde. Meer duiding in de verklarende woordenlijst. 3 %20en%20onderzoeksproject%20fietsnetwerk%20Leiestreek.doc Geraadpleegd op 1 december 2011.

11 9 1.2 Algemeen belang van de fiets: waarom fietsen zo populair is 4 Aan de populariteit van fietsen liggen enkele simpele verklaringen ten grondslag: 1. Fietsen is bijna voor iedereen toegankelijk (laagdrempelig) 5 We kunnen stellen dat bijna iedereen kan fietsen. Fietsen is dus zeer toegankelijk. Daarnaast wordt ook voortdurend de toegankelijkheid van fietsen verder verhoogd. Ten eerste lezen we in het SBOR dat de toegankelijkheid van recreatieve routes verhogen een van hun actiepunten is. Men wil dit specifiek voor drie doelgroepen realiseren. De toegankelijkheid van personen met een beperking (o.a. rolstoelgebruikers) zal worden aangepakt door het screenen van recreatieve routes en netwerken op hun toegankelijkheid. Aan de kust worden er huurmogelijkheden gecreëerd voor rolstoelfietsen en handbikes. Een tweede manier om deze toegankelijkheid verder te optimaliseren werd reeds gerealiseerd via het voeren van een onderzoek naar de toegankelijkheid van recreatieve routes. Dit onderzoek werd gevoerd door Westkans 6. Westkans vzw, die voluit staat voor West-Vlaams Bureau voor Gelijke Kansen en Toegankelijkheid, heeft als een van zijn opdrachten de toegankelijkheid van voorzieningen te screenen. Er worden toegankelijkheidsonderzoeken gevoerd op de bestaande publieke infrastructuur in Vlaanderen in opdracht van Toegankelijk Vlaanderen, die een databank met informatie aan de gebruikers aanbiedt. De toegankelijkheid van recreatieve routes is dus een bevoegdheid van Toerisme Vlaanderen. Een voorbeeld van zo n onderzoek is het project Iedereen fietst.in samenwerking met o.a. het Kustactieplan (KAP), Westtoer en de Provincie West- Vlaanderen werden via dit project 10 toegankelijke fietslussen aan de Kust geselecteerd. Dit deed Westkans door de toegankelijkheid van 360 km fietsnetwerk Kust te onderzoeken. Dit resulteerde in een handige tool op hun website waar je de gewenste afstand, ondergrond en de te vermijden hindernissen kan selecteren, om zo je fietsroute samen te stellen. Figuur 1: Voorbeeld koppelfiets Daarnaast lezen we in het SBOR dat er ook werk wordt gemaakt van kindgerichte voorzieningen op het vlak van fietsen door het uitbreiden van de verhuurmogelijkheden van koppelfietsen 7, fietskarren en kinderzitjes. Men wil recreatiemogelijkheden op kindermaat bundelen in een brochure en op het internet. 4 Van Den Heede, V. (2011) Keuzemodule Incoming Tourism-Openluchtrecreatie: Les 02 Facts en Figures. Niet gepubliceerde cursus. 5 Ruimte voor recreatie. Strategisch Beleidsplan Openluchtrecreatie voor de provincie West-Vlaanderen Geraadpleegd op 3 december Geraadpleegd op 27 december 2011.

12 Tenslotte vermeldt het SBOR dat bij recreatieve productontwikkeling rekening moet worden gehouden met de hogere comfortwensen van medioren en senioren en met hun fysieke en medische beperkingen die hiermee gepaard gaan. Ze raden volgende aanpassingen voor deze doelgroep aan: het plaatsen van voldoende rustbanken met leuningen; het aanbieden van een inkorting van de bestaande recreatieve routes; de leesbaarheid van de websites, borden en brochures verbeteren; nabijheid van openbare toiletten; verhuur van fietsen met trapondersteuning (=elektrische fiets). 2. Fietsen is geen financieel zware sport 8 Bijna iedereen beschikt over een fiets. Wie geen fiets heeft en toch wil fietsen, kan ter plaatse een fiets huren aan democratische prijzen. Een fietsroutekaart van Westtoer kost bovendien maar 2 euro, een thematocht 3 euro en een fietsnetwerkkaart 6 euro. De kaarten zijn geplastificeerd en dus duurzaam in gebruik. Meer info over de bestedingen van de recreant wordt besproken in het onderdeel verkoop van recreatieve brochures en het meet -en onderzoeksproject van de fietsnetwerken in hoofdstuk Op het vlak van infrastructuur zijn er voor de recreanten geen kosten. De infrastructuur die hij of zij nodig heeft is aanwezig op het openbaar domein onder de vorm van fietspaden en verharde wegen. Fietsen kan je bovendien overal doen. Je moet niet betalen om toegang te kregen tot de infrastructuur zoals dat bijvoorbeeld het geval is bij paardrijden, waarbij je nog een manege nodig hebt. Er mag ook op alle openbare wegen gefietst worden. Daarnaast zijn er dan nog eens specifiek autoluwe wegen gecreëerd, zoals recreatieve assen (het blauwgroene netwerk), waar men langs kan fietsen. 3. Fietsen is een trend Fietsen is ook simpelweg populair omdat het in is. Iedereen doet het tegenwoordig, het is hip en sexy en bovendien ook gezond. Daarnaast wordt een daguitstap of een gezinsvakantie als quality time aanzien. Het drukke leeftempo noodzaakt velen om even stil te staan bij hun manier van leven. De fiets als traag vervoermiddel, zorgt er dan voor dat de mensen weer tot rust komen. Het is ook een vrijetijdsbesteding waar alle leden van het gezin kunnen aan deel nemen (zelfs de peuter kan achterop bij papa of mama). Onderweg heeft men de tijd om zowel het landschap te bewonderen als om plezier te maken met de andere leden van het gezin. Vaak merkt men tegenwoordig ook op dat zelfs de grootouders (de medioren of senioren) zich aansluiten bij het jonge gezinnetje tijdens fietstochten. Soms wordt ook gekozen voor een fietsvakantie met de verschillende generaties samen. 8 Westtoer(2011) Recreatiegids West-Vlaanderen 2011: Fietsen-wandelen-paardrijden-toeren

13 11 Dat fietsen vandaag de dag een trend is, blijkt ook uit de actualiteit: Minister Crevits zoekt fietsvriendelijkste stad of gemeente - 16 West-Vlaamse gemeenten genomineerd 9 Figuur 2: Logo nominatie fietsgemeente/stad 2012 Er wordt een verkiezing gehouden om dé fietsgemeente of fietsstad te verkiezen. De winnaar wordt in juni 2012 bekendgemaakt. Het is een initiatief van Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits. Er was grote interesse, 71 gemeenten en steden stelden zich kandidaat. Op 2 december volgt er een nominatie per categorie (volgens grootte van de gemeente/stad). Selectiecriteria voor deelname zijn o.m. infrastructuur voor fietsers, sensibiliseringsacties, fietsenstallingen, samenwerking met politie en scholen, fietsvergoedingen, enz Beoordeling gebeurt via externe jury die ter plekke gaat. Het doel van de wedstrijd is om gemeenten en steden aan te sporen om een integraal fietsbeleid uit te werken. De fietsvriendelijkste gemeente of stad wint ,00 die besteed mag worden aan o.m. fietsenstallingen en om dienstfietsen aan te kopen. (De prijs ging uiteindelijk naar Antwerpen, Mortsel en Boechout. Wat onze provincie betreft, kregen Koksijde en Brugge een eervolle vermelding 10. ) 18 steden en gemeenten genomineerd voor Fietsgemeente Dit is een artikel met een vervolg op het voorgaande artikel. Ondertussen blijven van de oorspronkelijke 71 steden en gemeenten (zie boven) na nominatie nu nog 18 gemeenten over. West-Vlaamse genomineerden zijn Brugge, Kortrijk en Koksijde. In de categorie steden met meer dan inwoners zijn Brugge en Kortrijk genomineerd. Koksijde is genomineerd in de categorie steden tussen en inwoners. De genomineerde steden en gemeenten mogen bijgevolg gebruik maken van het logo 'Genomineerd als Fietsstad/Fietsgemeente 2012'. Een extern bureau gaat de genomineerde steden en gemeenten in de eerste zes maanden van 2012 bezoeken. Als laatste komt de jury samen om de winnaar in elke categorie te kiezen. 9 Krant van West-Vlaanderen, vrijdag 25 november 2011, p Geraadpleegd op 7 augustus Geraadpleegd op 29 december 2011.

14 12 Sportclubs lopen leeg (Nieuwsblad, woensdag 30 november 2011) In 1999 maakte de K.U. Leuven via onderzoek een rangschikking op van de 10 populairste sporten bij jongeren. In 2011 deed men dit opnieuw en vergeleek men deze lijsten met de vorige. Daaruit bleek dat echte competitiesporten zoals basketbal, badminton en tafeltennis verdwenen zijn uit de top 10. De spectaculairste stijger in de lijst is het recreatief fietsen. In 1999 was recreatief fietsen nog de 9 de populairste sport bij jongeren. Vandaag de dag is het, de 5 de favoriete sport bij jongeren. Uit het onderzoek bleek ook dat jongeren veeleer willen sporten voor het plezier dan in competitieverband.

15 Functioneel belang van de fiets Om een globaal beeld van de populariteit van het fietsen te krijgen is het ook noodzakelijk om het functioneel belang van de fiets na te gaan. M.a.w. hoe gebruiken we de fiets voor niet-recreatieve verplaatsingen? Hoe zit het met de jaarlijkse fietsverkoop en welke soorten zijn het populairst? En waarom kopen zoveel mensen een fiets? Cijfers hierover zijn niet voorhanden in Vlaanderen, daarom werk ik hier met cijfers uit Nederland. Nederland houdt als echt fietsland namelijk veel meer cijfers bij over fietsen, zowel over het functionele gebruik als over het recreatieve. Omdat het cijfers van een ander land zijn en ook omdat Nederland een grotere fietscultuur kent dan België/Vlaanderen moeten we de cijfers wel met de nodige nuance interpreteren Fietsgebruik Hoe zit het met het gebruik van de fiets in het algemeen? In 2007 bevroeg men de Nederlandse bevolking over hun verplaatsingsgedrag. Een van de onderzochte zaken is de vervoerskeuze bij alle verplaatsingen. Uit de grafiek kunnen we afleiden dat de fiets het tweede populairste verplaatsingsmiddel is, na koning auto. Figuur 3: Keuze vervoersmiddel alle verplaatsingen Wat ons echter vooral interesseert is het doeleinde waarvoor de fiets wordt gebruikt. Dit kunnen we afleiden uit de tabel op de volgende bladzijde, die de verplaatsingen met de fiets indeelt naargelang het motief.

16 14 Tabel 1: Belang fiets in verplaatsingen AANDEEL FIETS IN VERPLAATSINGEN Motief Aandeel Werk 25% Zakelijk bezoek 11% Diensten/Persoonlijke verzorging 18% Winkelen/Boodschappen doen 28% Onderwijs/Cursus volgen 50% Visite/logeren 21% Sociaal recreatief overig 31% Toeren/Wandelen 16% Overige 26% Bron: MON 2007 In bovenstaande tabel zien we dat bijna één derde van de verplaatsingen een recreatief motief hebben. Voor verplaatsingen naar het werk wordt de fiets in 1 op 4 gevallen gebruikt. Deze cijfers tonen dus aan dat we de fiets in het dagelijks leven veel gebruiken. Dit functioneel belang vormt de basis en voedingsbodem voor de populariteit op recreatief vlak.

17 Fietsverkoop 12 Hoe zit het met de jaarlijkse fietsverkoop en welke soorten zijn het populairst? Opnieuw zijn over de fietsverkoop in België geen concrete cijfers voorhanden. Hieronder volgt dan ook een tabel die de fietsenverkoop in Nederland weergeeft. De conclusies die we hieruit kunnen trekken moeten we wel nuanceren. Enerzijds omdat er in absolute zin nu eenmaal meer Nederlanders dan Belgen zijn en er dus meer fietsen kunnen worden verkocht. Anderzijds, omdat zoals al eerder vermeld, Nederland meer een fietsland is dan België. Alvorens de tabel te analyseren hierbij ook even vermelden dat er in Nederland 18 miljoen fietsen zijn. 84 % van de Nederlanders die minstens 4 jaar oud zijn beschikt over minstens 1 fiets. Als je weet dat het totaal Nederlanders van 4 jaar of ouder 13,5 miljoen bedraagt, betekent dat dus dat een Nederlander gemiddeld 1,3 fietsen bezit. Tabel 2: Hoeveel fietsen zijn er in Nederland? Aantal verkochte nieuwe fietsen naar categorie 2011 % 2010 % 2009 % 2008 % 2007 % 2006 % 2005 % Totaal (x1000) Stadsfiets n.b 55 n.b Hybride n.b. n.b fietsen Kinderfiets n.b. n.b Elektrische fiets Bron: BOVAG-RAI, GFK Panel Services Zoals we zien in de tabel worden jaarlijks gemiddeld circa 1,3 miljoen nieuwe fietsen verkocht. De helft ervan is een gewone toer- of stadsfiets. De laatste jaren neemt de verkoop van elektrische fietsen echter spectaculair toe. Was het aandeel elektrische fietsen in 2005 nog verwaarloosbaar met 3%, dan is het sinds kort een belangrijk onderdeel van het totaal aantal verkochte fietsen geworden. Tussentijdse cijfers in 2008 leren ons dat toen de economische crisis in september 2008 losbarstte, de fietshandelaars dit in eerste instantie niet voelden. 13 In plaats van een auto te kopen kocht men eerder een fiets en dat resulteerde in een duidelijke stijging van de fietsenverkoop Geraadpleegd op 30 december Geraadpleegd op 30 december 2011.

18 Waarom bleef men ondanks alles dan toch nog steeds een fiets kopen? Als voornaamste reden hiervoor gaf de fietsensector het argument dat klanten bij de aanschaf van een nieuwe fiets de kwaliteit het belangrijkste vinden, crisis of niet. Daardoor blijft men ook vooral een fiets aankopen bij fietsenhandelaars i.p.v. bij supermarkten of sportwinkels. Een tweede argument is dat, met de huidige hoge energieprijzen, het economisch interessanter is om voor korte afstanden de fiets boven de auto te verkiezen. Anno 2012 zitten we echter nog steeds in een crisisperiode en nieuwere cijfers uit 2010 en 2011 leren ons dat bovenstaande argumenten niet altijd meer opgaan. Als we nu nogmaals naar de tabel kijken, zien we dat in 2010 en het totaal aantal verkochte fietsen wel is gedaald. In speelden naast da aanhoudende economische crisis ook de weersomstandigheden mee. Daarnaast liet men sneller duurdere reparaties uitvoeren i.p.v. een nieuwe fiets aan te kopen. De verkoop van elektrische fietsen bleef daarentegen wel stijgen. Dit succes kan worden verklaard door het feit dat de consument stilaan vertrouwd is geraakt met deze hogere prijzen. Deze stijging blijft echter verrassend. Een elektrische fiets vandaag de dag kost immers een pak meer dan alle andere types fietsen. (In 2011 was de prijs die een consument aan een e-bike besteedde gemiddeld 1.918,- euro). Het is wel zo dat de duurdere prijs van een elektrische fiets deels kan worden goedgemaakt. Nederlanders die dit type fiets aanschaffen voor hun woon-werkverkeer, hebben namelijk recht op een belastingsvoordeel Geraadpleegd 8 maart Geraadpleegd 8 maart 2012

19 Recreatief belang van de fiets Om het recreatief belang van de fiets aan te duiden kunnen we terugvallen op enkele bronnen Cijfers over dagrecreatie Over recreatie zijn er opnieuw weinig cijfers voorhanden in Vlaanderen, daarom baseer ik me grotendeels op Nederlandse cijfers 16. Tabel 3: Dagtochten Nederland naar belangrijkste activiteit Als we bovenstaande tabel bekijken, zien we dat fietsen als activiteit bij een daguitstap afgenomen is t.o.v. van de vorige keer dat dit onderzoek gedaan werd. Er moet echter opgemerkt worden dat sport in het algemeen is afgenomen. Zo zien we bijvoorbeeld dat ook wandelen, hardlopen, fitnessen en overige sporten gedaald zijn in aantal. Dit ten koste van activiteiten zoals het bezoek aan bezienswaardigheden en evenementen of recreatief winkelen. 16 Toerisme in kerncijfers Nederland 2011, c5b48d2c1c17/0/2011g82pub.pdf. Geraadpleegd op 2 augustus 2012

20 18 Tabel 4: Aantal buitenrecreatie activiteiten Als we ons echter beperken tot de sportieve buitenrecreatie 17, dan stellen we vast dat fietsen nog altijd op de tweede plaats staat. Er is echter beterschap op komst qua Vlaamse cijfergegevens. Dit jaar zullen de resultaten verschijnen van de dagrecreatiemonitor 18. Dit is een onderzoek uitgevoerd door het WES. Met de dagrecreatiemonitor willen ze de omvang en de structuur van de daguitstappen die Belgen ondernemen in binnen -en buitenland onderzoeken. Het is de bedoeling dat men dit onderzoek vanaf nu permanent organiseert zodat ook trends kunnen worden gedetecteerd. De dagrecreatiemonitor zal volgende zaken onderzoeken: De marktgrootte; De kenmerken van de daguitstappen zoals bestemming, activiteit (openluchtrecreatie, bezoek aan attractie, cultuurbezoek aan bezienswaardigheid, bijwonen van evenement, fun shopping, wellness, enz.), reisgezelschap (met of zonder kinderen, vrienden, enz.) of bestedingen; Het profiel van de personen die daguitstappen maken. 17 Recreatiecijfers bij de hand, publicaties_en_cijfers/recrcijfrsbijdhnd08.pdf Geraadpleegd op 2 augustus Geraadpleegd op 30 december 2011.

21 Cijfers over verblijfsrecreatie 19 Hoe goed scoort fietsen tijdens een vakantie in Vlaanderen? Om dit te achterhalen kunnen we ons baseren op een studie van Toerisme Vlaanderen die de activiteiten van de recreatieve verblijfstoerist heeft bevraagd. Dit zowel voor de Kust, de Vlaamse Regio s en de kunststeden. Hoewel al deze gegevens al dateren van 2005, zijn dit voorlopig de meest recente cijfers. We vinden deze zowel terug in Toerisme in kerncijfers edities 2008, 2009 en Daarom moeten we de resultaten (sterk) nuanceren want anno 2012 zouden deze cijfers erg kunnen verschillen. Allereerst bespreken we de Vlaamse Regio s. Deze zijn pas sinds 2010 volledig voorzien van fietsnetwerken (verdere toelichting, zie lager). In West-Vlaanderen bv. waren de fietsnetwerken in het jaar van bevraging, nl nog niet voltooid. Pas in het voorjaar van 2006 is het fietsnetwerk in West-Vlaanderen volledig voltooid. Wat betreft het macroproduct Kust, is de Kustfietsroute voltooid in 2004 en het fietsnetwerk Kust pas sinds Vanaf 2006 was geheel West-Vlaanderen dus voorzien van zijn fietsnetwerken Leiestreek, Westhoek, Brugse Ommeland en de Kust. In 2006 werd er dan ook uitgepakt met de slogan Fietsjaar Het onderzoek dateert echter uit 2005 dus we kunnen veronderstellen dat het aandeel fietsen bij verblijfstoeristen aan belang zal gewonnen hebben. Zekerheid hebben we echter niet, want voorlopig zijn de recentere cijfers nog niet beschikbaar. Deze zullen bekend gemaakt worden eind augustus. Dit is de reden waarom ik ze dan ook nog niet kan opnemen in dit eindwerk.in onderstaande grafieken vinden we de resultaten van de bevraging naar de belangrijkste activiteit van de recreatieve verblijfstoerist. Figuur 4: Activiteiten recreatieve verblijfstoerist (Vlaamse Regio's) 19 Geraadpleegd op 28 december 2011

22 In voorgaande tabel zien we dat in de Groene regio s ofwel de Vlaamse Regio s, fietsen de tweede belangrijkste activiteit van de recreatieve verblijfstoerist is, na wandelen. Dit is begrijpelijk vermits deze regio s focussen op de zachte recreatie. Iedere Vlaamse Regio heeft dan ook zijn eigen fietsnetwerk sinds april Figuur 5: Activiteiten recreatieve verblijfstoerist(kust) Aan de Kust is fietsen niet zo n belangrijke activiteit als in de Vlaamse Regio s. Dat is begrijpelijk vermits de Belgische Kust heel wat andere dingen naast fietsen te bieden heeft, iets wat de Vlaamse regio s en kunststeden niet hebben. Activiteiten als zonnen en zwemmen zijn namelijk populairder bij de recreatieve verblijfstoerist aan de Kust. Bovendien trekt de Kust een divers publiek 20 aan. Zo komen er ook heel wat buitenlanders naar onze Kust. Maar, bij onze belangrijkste buitenlandse markten voor de Kust namelijk Frankrijk, Nederland, Duitsland, Luxemburg en Verenigd Koninkrijk, is onze kust niet zozeer gekend omwille van onze fietsmogelijkheden. Ze bezoeken onze kust omwille van de gastronomie en voor de typische activiteiten die men aan de Kust kan doen. De kust is dikwijls ook het decor voor dagtoerisme. Ook bij deze groep scoren activiteiten als zwemmen, zonnen, winkelen en bezoek aan café en restaurant hoog. M.a.w. er wordt niet zozeer speciaal naar de Kust gegaan om te fietsen ncijfers/kerncijfers_2009_nl_lores.pdf. Geraadpleegd op 28 december 2011.

23 21 Figuur 6: Activiteiten recreatieve verblijfstoerist (Kunststeden) Als we de top 10 van activiteiten van de recreatieve verblijfstoerist in de kunststeden bekijken, dan vinden we hier het recreatief fietsen niet in terug. Dit kan verklaard worden door het feit dat de stad niet het ideale decor is om te fietsen. Onze kunststeden lenen zich eerder tot sightseeing met vele bezienswaardigheden op korte afstand. Daarom vinden we op nummer 1, het wandelen in de binnenstad.

24 Toeristisch-recreatief fietsen in West-Vlaanderen Een van de actiepunten van het SBOR betreft het sensibiliseren van de reisindustrie Dit is met andere woorden een actie i.v.m. het vermarkten van het toeristisch-recreatief product fietsen. Concreet wil men touroperators (TO s) die fietsvakanties organiseren, ondersteunen. Dit onderwerp uit het strategisch beleidsplan openluchtrecreatie heb ik dan ook besproken bij mijn bezoek aan Westtoer met Tim Provoost, Opdrachthouder Recreatie. Hij vertelde me dat buitenlandse touroperators voor onze streken zich vooral focussen voor fietsvakanties op bv. Nederland en de Voerstreek. Wat Westtoer in feite zou moeten doen is naar deze buitenlandse TO s stappen om ze er op te wijzen wat voor een rijk aanbod aan fietskilometers West-Vlaanderen heeft. Laten we met deze kennis nu eens kijken op welke regio de focus ligt bij binnenlandse touroperators van fietsvakanties. Een eerste, zeer bekende binnenlandse touroperator is VOS Travel 23. VOS travel is een Belgische touroperator gespecialiseerd in fietsvakanties. Zij bieden op vlak van fietsvakanties drie formules aan. De eerste formule biedt fietsvakanties aan waarbij men op hotel kan overnachten. Deze worden in heel wat Europese landen aangeboden. Op datum van 29 december 2011 werden er op de website 158 mogelijke fietsvakanties aangeboden, 16 daarvan in België. Als we dit resultaat verfijnen naar West- Vlaanderen blijken er 10 van deze 16 fietsvakanties door te gaan in deze provincie. De bestemmingen zijn Brugge, Roeselare, Diksmuide en de Noordzeekust. Als tweede formule is het ook mogelijk om een fietsvakantie met kampeerverblijf te boeken. Dit werd tot vorig jaar enkel aangeboden in echte fietslanden zoals Nederland en Denemarken. Als we echter de brochure van 2012 bekijken, zien we dat er nu ook fietskampeervakanties worden aangeboden in West-Vlaanderen. Tenslotte heeft VOS travel ook fietsvakanties specifiek voor gezinnen met kinderen. In West-Vlaanderen biedt VOS travel de fietsvakanties Noordzeekust en Brugge, kust en ommeland aan. Ook Belgian Biking is een belangrijke speler op de Belgische markt in verband met fietsvakanties. Belgian Biking biedt de mogelijkheid, aan individuele personen of groepen, een fietsvakantie als citytrip of als recreatief reisdoel te boeken. Op datum van 30 december 2011 werden er twaalf Belgische fietsvakanties aangeboden met nadruk op de Kempen en Limburg. In West- Vlaanderen worden er drie fietsvakanties aangeboden, één waarbij Brugge en de Noordzee gecombineerd zijn en twee waarbij de fietsvakantie tussen Brugge en Amsterdam plaatsvindt. Het valt op dat Belgian Biking meer streeft naar het aanbieden van een grensoverschrijdend programma voor een fietsvakanties ( bv. tussen Amsterdam en Brugge - 8 dagen) 21 Ruimte voor recreatie. Strategisch Beleidsplan Openluchtrecreatie voor de provincie West-Vlaanderen 22 Provoost, T. (Opdrachthouder Recreatie) (2011) Mondelinge mededeling. Via gesprek, d.d. 12 december &lang=nl Geraadpleegd op 29 december 2011.

25 Verkoopcijfers recreatieve brochures West- Vlaanderen24 25 In dit onderdeel bespreek ik de verkoopcijfers van de drie soorten recreatieve brochures i.v.m. fietsen: fietsroutekaarten, fietsnetwerkkaarten en brochures van thematochten. Eerst bespreek ik ze specifiek voor de verschillende West- Vlaamse regio s. Daarna bekijk ik ook steeds per soort brochure de algemene verkoopsevolutie in geheel West-Vlaanderen. Hiervoor baseer ik me telkens op onderstaande tabel 5. Tabel 5: Verkoopsevolutie recreatieve brochures West-Vlaanderen ( ) Om te beginnen bekijk ik de verkoopcijfers van de fietsroutes per regio in bovenstaande tabel 6. Dit leert ons dat de Leiestreek en Westhoekregio het meeste aantal fietsroutes bevatten van de provincie. Toch zijn deze regio s niet verantwoordelijk voor de hoogste verkoop van fietsroutekaarten. De kust verkocht procentueel gezien het meest aantal fietsroutes van alle West-Vlaamse toeristische regio s. Nochtans bevat de kustregio slechts negen fietsroutes. Dat zijn er twee minder dan de Westhoek en zes minder dan de Leiestreek. Tabel 6: Verkoopcijfers fietsroutes per West-Vlaamse regio Nu bekijken we de verkoopsevolutie van fietsroutekaarten voor geheel West- Vlaanderen via tabel 5, bovenaan deze bladzijde. We constateren sinds 2004 een constante daling behoudens een kleine heropleving in Om te achterhalen wat de mogelijke oorzaken zijn voor deze daling bekeek Westtoer gelijknamige cijfers voor de provincie Limburg. 24 Van Den Heede, V. (2011) Keuzemodule Incoming Tourism-Openluchtrecreatie: Les 06 Recreatief fietsen. Niet gepubliceerde cursus. 25 Ruimte voor recreatie. Strategisch Beleidsplan Openluchtrecreatie voor de provincie West-Vlaanderen

26 Limburg liep namelijk voorop wat betreft de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van het fietsproduct. Het fietsnetwerk in Limburg bestaat immers als enige in Vlaanderen reeds meer dan 15 jaar. Wegens de immense populariteit van het fietsnetwerk leidde het zelfs tot de stopzetting van de klassieke fietsroutes. Hieronder volgen de redenen die Toerisme Limburg opgaf voor deze stopzetting. Na elke reden volgt telkens de visie van Westtoer en/of mijn eigen visie hierop voor wat betreft de vraag naar fietsroutes in onze provincie. Al eerste reden wordt het verzadigingspunt aangehaald. Vele mensen hebben immers alle routes afgereden en er komen geen nieuwe routes mee bij. Westtoer gaat deels akkoord met het Limburgse standpunt om geen nieuwe lusvormige fietsroutes bij te creëren. In tegenstelling tot de provincie Limburg ziet Westtoer echter wel nog een toekomst in de fietsroutes. Ze verwoorden dit zo: We stellen vast dat er een vrij aanzienlijke vraag naar deze fietsroutes blijft. Daarom werd dan ook beslist deze routes te behouden en verder te optimaliseren. (T. Provoost 2009: 204) Een tweede argument is het feit dat de bestaande circuits voor sommige mensen te kort (wielertoeristen) of voor andere te lang (gezinnen met kinderen, senioren, minder geoefende fietsers) zijn. Als ik hier nu even in eigen naam spreek dan klopt deze bewering en gaat ze in feite op voor alle fietsroutes. De oplossing die hiervoor aangeboden kan worden is namelijk een fietsnetwerk waarbij recreanten zelf de afstand van hun knooppuntenroute kunnen bepalen. Een andere reden voor de stopzetting van de fietsroutes in Limburg was dat sinds de lancering van de immens populaire fietsnetwerken, de verkoop van de routebrochures sterk is afgenomen. Als we de West-Vlaamse cijfers analyseren constateer ik dat de daling van fietsroutekaarten in West-Vlaanderen reeds was ingezet voor de lancering van fietsnetwerkkaarten. Het klopt wel dat sinds de opkomst van de fietsnetwerkkaarten er steeds meer van deze kaarten zijn verkocht dan fietsroutekaarten. Een laatste reden die Toerisme Limburg aanhaalt is dat de onderhouds- en beheerskosten van fietsroutes zeer hoog blijven. Westtoer ziet dit toch gedeeltelijk anders en wil eerst en vooral de fietsroutes onderhouden door ze verder te optimaliseren. Westtoer onderhoudt de fietsroutes op verschillende vlakken. Zo worden de kaarten herdrukt in de nieuwe huisstijl Westtoer, en is er aandacht voor de vernieuwing van startborden. Als er in de directe omgeving nieuwe fietspaden en veiligere oversteken bijkomen, dan speelt Westtoer daarop in door het tracé van de fietsroutes daaraan aan te passen. Op toeristisch vlak wordt gezocht naar nieuwe bezienswaardigheden langs de routes. (T. Provoost 2009: 204) 24 Op basis van voorgaande redenen besliste Toerisme Limburg dan ook om deze fietsroutes op te heffen. De visie van Westtoer hierop is de volgende: Mocht de belangstelling voor de fietslussen de laatste jaren toch drastisch afnemen, dan zullen we eventueel ons standpunt herbekijken.(t. Provoost 2009: 204)

27 Naast het aanbod van fietsroutes is er natuurlijk ook nog het aanbod aan fietsnetwerken. We vergelijken onderstaande taartdiagram (rechts: de verkoop van fietsnetwerkkaarten per regio) met de tabel links, die de kilometers op het fietsnetwerk per regio weergeeft. We constateren dat de twee fietsnetwerken met het grootste aantal berijdbare kilometers, namelijk de Westhoek en het Brugse Ommeland, ook het meeste fietsnetwerkkaarten verkocht hebben. Dit is dus een heel andere situatie dan bij de fietsroutes. Tabel 6: Recreatieve fietsnetwerken West-Vlaanderen 25 Regio FNW Westhoek Kilometers op het fietsnetwerk km FNW Brugse Ommeland 936 km FNW Leiestreek FNW Kust West-Vlaanderen 706 km km (geen exact cijfer bekend) meer dan km Figuur 7: Verkoop fietsnetwerkkaarten per regio Laten we ook hier even de verkoopscijfers analyseren via tabel 5. De piek bij de brochureverkoop van fietsnetwerkkaarten in 2006 is te verklaren door de grote publiciteit die gevoerd werd in In dat jaar was immers het fietsnetwerk in West-Vlaanderen volledig voltooid en dat werd dan ook gevierd door het jaar 2006 tot fietsjaar uit te roepen. In 2005 werden nog niet zo veel brochures verkocht omdat het fietsnetwerk nog niet voltallig was en het concept fietsnetwerk nog aan naamsbekendheid moest winnen. In 2007 was de hype van het nieuwe fietsnetwerk dan weer over en dat resulteerde in een daling van de verkoop. Als laatste hebben we ook nog de thematochten. Deze zijn zoals de naam het al zelf zegt, routes uitgewerkt volgens een bepaald thema. Thematochten worden niet apart bewegwijzerd maar via de knooppunten gereden. Als we de verkoopcijfers bekijken in tabel 5, dan zien we dat het product een goede start maakt. Tussen het eerste jaar van lancering in 2005 en het tweede jaar vindt er een forse stijging plaats. Echter vanaf dan stagneert de verkoop. Nochtans blijkt uit onderzoek bij recreatieve fietsers dat er nog steeds interesse bestaat in fietsen rond een bepaald thema. Men stelt vast dat veel te maken heeft met de inhoud van de thema s. Thematochten rond bv. de Eerste wereldoorlog slaan wel aan omdat het thema inhoudelijk zeer sterk is. 26 Daarom besliste men om prioriteit te geven aan de thematochten die de sterkste thema s hebben omdat deze een breder publiek aanspreken. 26 Provoost, T. (Opdrachthouder Recreatie) (2011) Mondelinge mededeling. Via gesprek, d.d. 12 december 2011.