Voorwoord ter inleiding. Les 1. Samenwoningsrelatie, gezin en familie

Transcriptie

1 Voorwoord ter inleiding I. Overzicht van de cursus II. Waarschuwing Les 1. Samenwoningsrelatie, gezin en familie I. Terminologie A. Samenwoningsrelatie B. Gezinsrelatie C. Familie II. Huwelijk, wettelijke of feitelijke samenwoning A. Situering B. Samenwoningsvormen civielrechtelijk Huwelijk Wettelijke samenwoning Feitelijke samenwoning C. Samenwoningsvormen - fiscaal Directe belastingen Registratierechten op schenkingen Successierechten D.Samenwoningsvormen - sociaalzekerheidsrechtelijk Pensioenen Arbeidsongeval of beroepsziekte E. Conclusie? Over de keuze Over een overeenkomst tot modalisering van de relatievorm III. Bibliografie IV. Voorbeelden van examenvragen Les 2. Het opstellen van een notariële akte I. Algemeen over de notariële akte II. Opdracht van de notaris A. Voorbereiding B. De akte verlijden C. Na het verlijden van de akte februari 2014 KnopsBooks.com i

2 Academiejaar Prof. dr. Hélène Casman III. Algemene aanbevelingen voor het opstellen van een akte A. Geldigheidsvoorwaarden Een geldige wilsuiting Een geldig voorwerp Een geoorloofde oorzaak B. Vereisten voor de leesbaarheid Taalkeuze Taalgebruik Woordkeuze Zinsbouw C. Structuur Algemeen Het dispositief Wat? Hoe? IV. Modellen van akten V. Creativiteit in het notariaat VI. Redactieoefeningen Les 3. Huwelijksovereenkomsten I. Terminologie II. Hoofdkenmerk van het huwelijksstelsel A. Vermogensrechtelijk statuut van het echtpaar B. Niet langer onveranderlijk C. Contracten tussen echtgenoten D.Kenbaarheid III. Notariële tussenkomst vereist A. Algemene regel B. Wijziging vóór het huwelijk C. Conventionele wijziging tijdens het huwelijk Vrijheid om te wijzigen Notariële akte vereist Soms boedelbeschrijving vereist D.Bekendmakingsvereisten Tegenwerpelijkheid van de huwelijksovereenkomst Bekendmaking van het voorhuwelijks huwelijkscontract Bekendmaking van de wijziging van het huwelijkscontract vóór het huwelijk 79 ii KnopsBooks.com 1 februari 2014

3 4. Bekendmaking van de wijziging van het huwelijkscontract tijdens het huwelijk 79 E. Uitwerking Tussen echtgenoten Tegenover derden IV. Contractuele aspecten van de huwelijksovereenkomst A. Toelichting B. Toestemming C. Bekwaamheid D.Oorzaak E. Voorwerp F. Contractsvrijheid Het principe Geen strijdigheid met de goede zeden en de openbare orde Geen afwijking aan de regels van het primair stelsel Geen afwijking van de regels betreffende het ouderlijk gezag en de voogdij Geen afwijking van de regels die de wettelijke orde van de erfopvolging bepalen Vereiste van eerbied voor de gelijkheid van de echtgenoten Vereiste van coherentie Rechten van schuldeisers V. Bespreking en voorbereiding van het contract A. Bespreking van het huwelijkscontract Leeftijd en leeftijdsverschil Familiale situatie Professionele situatie Vermogensplanning Successieplanning B. Adviesverlening over de keuze van het huwelijkscontract Hoe verloopt het gesprek hierover? Evolutieve benadering Waarschuwing tegen gevaar voor simplificatie De notaris adviseert, maar laat de keuze aan het (a.s.) echtpaar over 93 C. Opstellen van het huwelijkscontract Algemeen Opbouw Modellen Formaliteiten na het verlijden van de akte VI. Studiemateriaal over wijziging huwelijksstelsel VII. Voorbeelden van examenvragen februari 2014 KnopsBooks.com iii

4 Academiejaar Prof. dr. Hélène Casman Les 4. huwelijkscontract met keuze voor een gemeenschap I. Situering: kiezen voor een stelsel met gemeenschap? A. Het wettelijk stelsel, de zero-situatie B. De gemeenschap van aanwinsten als wettelijk stelsel C. Betekenis van de term gemeenschap D.Betekenis van de term aanwinsten E. Betekenis van de term gemeenschap van aanwinsten F. Waarom kiezen voor een gemeenschapsstelsel? II. Bij keuze voor een gemeenschap: welke opties? A. Actieve samenstelling van de vermogens - algemeen B. Tegenwoordige en toekomstige goederen C. Nog andere eigen goederen? Juwelen en collectievoorwerpen Inkomsten van eigen goederen Aandelen Professionele goederen Handelszaak Cliënteel vrij beroep Auteursrechten D.Oplijsting van eigen goederen? E. Levensverzekeringen en pensioenen: eigen of gemeenschappelijk? Individuele levensverzekering Groepsverzekeringen Aanvullende pensioenen Conventionele pensioencompensatie? F. Eigen goederen gemeenschappelijk maken? Inbreng van roerende zaken Inbreng van onroerend goed Inbreng van een toekomstig goed Afstand van het recht van natrekking Algehele gemeenschap Uitbreng uit gemeenschap? G.Met betrekking tot het passief H.Bescherming van de gezinswoning? I. Met betrekking tot het bestuur J. Met betrekking tot de ontbinding K. Met betrekking tot de vereffening Vereffeningsverrichtingen Principe van de vergoeding: standpunt van rechtspraak en rechtsleer. 134 iv KnopsBooks.com 1 februari 2014

5 3. Tijdstip waarop de vergoeding kan geëist of toegekend worden Vergoedingsgronden Omvang van de vergoeding Intresten op de vergoedingsrekening Vergoeding voor arbeidsprestaties? L. Met betrekking tot de verdeling III. Voorbeelden van examenvragen Les 5. Huwelijkscontracten met gemeenschap Successieplanning Overlevingsrechten I. Successieplanning A. Wat is successieplanning? B. Instrumenten van successieplanning C. Het huwelijkscontract als instrument van successieplanning Inbreng in gemeenschap - Uitbreng Vooruitmaking Ongelijke verdeling Verblijvingsbeding II. Civiel effect: huwelijksvoordelen A. Wat is een huwelijksvoordeel? B. Huwelijksvoordelen: soms, niet altijd overlevingsrechten C. Huwelijksvoordelen zijn niet-schenkingen Verantwoording van de regel Gevolgen van de regel Huwelijksvoordelen zijn in principe niet inkortbaar Volkomen en onvolkomen huwelijksvoordelen Als er bij overlijden van een echtgenoot, kinderen zijn Art BW Art BW Beperking van het risico van inkorting Clausulering D.Huwelijksvoordelen en successierechten Huwelijksvoordelen worden niet erfrechtelijk verkregen; toch zijn ze soms belastbaar Draagwijdte van art. 5 W. Succ Herleiding van de omvang van het belastbaar voordeel ter vermijding van de belastbaarheid februari 2014 KnopsBooks.com v

6 Academiejaar Prof. dr. Hélène Casman 4. Niet op grond van art. 5 belastbare huwelijksvoordelen Belastbaarheid van huwelijksvoordelen die inkortbaar zijn? Belastbaarheid van huwelijksvoordelen die geen overlevingsrechten bevatten Belastbaarheid van huwelijksvoordelen wanneer er geen gemeenschap is 162 III. Contractuele erfstellingen IV. Voorkinderen en Valkeniersbedingen A. Ter herinnering: erfrecht van de langstlevende echtgenote B. Valkeniersbeding V. Voordelen en echtscheiding: art. 299 BW A. Art. 299 BW B. Art BW C. Hoe de bedingen opstellen die een overlevingsrecht bevatten? D.Wat bij verstoorde verstandhouding tussen de echtgenoten? Verval bij feitelijke scheiding? Verval bij aangevangen echtscheidingsprocedure? Verval bij onterving? Verval bij onwaardig gedrag? VI. Bibliografie VII. Voorbeelden van examenvragen Les 6. Huwelijkscontracten met keuze voor het stelsel van scheiding van goederen I. Scheiding van goederen A. Keuze voor scheiding der goederen: slechte redenen Er zijn kinderen uit een vorig huwelijk Een van de echtgenoten oefent een zelfstandige beroepsactiviteit uit Minstens een van de echtgenoten is vermogend Vermogen bij de andere parkeren Uitsluiting van erfrecht B. Goede redenen om te kiezen voor scheiding der goederen II. Conventionele regeling A. Bevestiging van de wettelijke regels B. Verfijning van de wettelijke regels Activa Passiva Vermoeden van dagdagelijkse bijdrage in de gezinslasten vi KnopsBooks.com 1 februari 2014

7 4. Welke lasten of kosten vallen onder de proportionele bijdrage en dus onder het vermoeden van dagdagelijkse afrekening? Bestuur Vereffening-Verdeling C. Verrekenbeding D.Uitkeringsbeding E. Toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen F. Kwalificatie van huwelijksvoordelen bij scheiding van goederen Civielrechtelijk Fiscaal III. Bibliografie IV. Voorbeelden van examenvragen Les 7. Samenwoningsovereenkomsten voor ongehuwd samenwonenden I. Terminologie II. Hoofdkenmerken III. Notariële tussenkomst vereist? IV. Uitwerking V. Contractuele aspecten van de samenwoningsovereenkomst A. Toelichting B. Toestemming C. Bekwaamheid D.Voorwerp VI. Waarom dan een samenwoningscontract sluiten? VII. Contractsvrijheid A. Wat zeker niet kan B. Geen gemeenschap bedingen C. Scheiding van goederen D.Het vermoeden van onverdeeldheid Het wettelijk vermoeden van onverdeeldheid voor wettelijk samenwonenden Het vermoeden van onverdeeldheid bij feitelijk samenwonen E. Mogelijke bedingen F. Correctiemechanismen invoeren G.Punctuele problemen oplossen februari 2014 KnopsBooks.com vii

8 Academiejaar Prof. dr. Hélène Casman VIII. Regeling voor de gezinswoning voor het geval van een breuk A. De woning is gehuurd Slechts één partner is huurder Ze huren samen B. De woning behoort toe C. Ze zijn samen eigenaar van de woning IX. Afrekeningen X. Uitkering na een breuk A. Of de partner die het nadat de relatie is verbroken nodig heeft om in zijn behoeften te voorwettelijke regeling met betrekking tot de gezinswoning B. Conventionele toekenning van aanspraken op de gezinswoning na overlijden? XI. Voorbeelden van examenvragen XII. Bibliografie Les 8. Schenkingen I. Actualiteit van de schenking in de notariële praktijk A. Invloed van de fiscaliteit op de ontwikkeling van schenkingen II. Definitie en essentiële elementen van een schenking A. Verarming en verrijking B. Dadelijke verarming C. Onherroepelijkheid De regel Nadere toelichting De uitzonderingen D.Soorten schenkingen Handgift Onrechtstreekse schenking Vermomde schenking E. Onderscheid met andere kosteloze handelingen Verzaking Aanwas en tontine Natuurlijke verbintenis III. Grondvoorwaarden van de schenking A. Toestemming B. Bekwaamheid van de schenker C. Bekwaamheid van de begiftigde D.Oorzaak viii KnopsBooks.com 1 februari 2014

9 E. Voorwerp Algemeen Schenking van onderneming IV. Schenking bij notariële akte A. Essentiële vormvoorwaarden B. Uitdrukkelijke aanvaarding C. Volmacht V. Enkele bijzondere bedingen en modaliteiten bij schenkingen bij notariële akte 260 A. Inbreng Schenking aan een wettelijke erfgenaam: voorschot op erfdeel of vrijstelling van inbreng? Inbreng van roerende goederen Inbreng van onroerende goederen Vrijstelling van inbreng in natura B. Schenking met termijnbepaling of onder voorwaarde Termijn Voorwaarde Potestatieve voorwaarde C. Schenking met terugkeer Wettelijke terugkeer Conventionele terugkeer D.Schenking met voorbehoud van vruchtgebruik Algemeen Fiscale gevolgen van het voorbehoud van vruchtgebruik Civielrechtelijke gevolgen van het voorbehoud van vruchtgebruik Oneigenlijk vruchtgebruik Art. 918 BW Aanwas en terugval E. Schenking met last Begrip Fiscale gevolgen Civielrechtelijke gevolgen Niet toegelaten lasten Lasten vs. voorwaarden Enkele specifieke lasten en vragen die daaromtrent rijzen VI. Twee bijzondere schenkingen A. De ouderlijke boedelverdeling Begrip en nut Voorwaarden februari 2014 KnopsBooks.com ix

10 Academiejaar Prof. dr. Hélène Casman 3. Nadelen Alternatieven Dubbele akte B. De erfstelling over de hand Begrip en nut Voorwaarden Nadelen Alternatief: fidei-commis de residuo of doorgeefplicht VII. Schenking tussen echtgenoten A. Algemeen B. Schenkingen bij huwelijkscontract C. Schenking buiten huwelijkscontract D.Wederzijdse schenking met conventioneel beding van terugkeer VIII. Bibliografie IX. Examenvragen Les 9. Testamenten I. Algemeen A. Definitie en terminologie B. De geïnformeerde testator C. De onwetende testator Vermogensrechtelijke beschikkingen Andere beschikkingen Uitvaart Voogdij en opvoeding van kinderen II. Essentiële kenmerken van het testament A. Het testament is een gift Geestesgezondheid (art. 901 BW) Onbekwaamheid om te testeren Onbekwaamheid om te krijgen (art. 909 BW) B. Het testament is een eenzijdige, toekomstige, herroepelijke, persoonlijke, plechtige akte Eenzijdig Toekomstig Herroepelijk Persoonlijk Plechtig x KnopsBooks.com 1 februari 2014

11 III. Eigenhandig testament A. Geldigheidsvereisten Het geschrift Handtekening Datum B. Bewaring van het eigenhandig testament Bij leven van de testator Na de dood van de testator Sancties C. Voor- en nadelen van het eigenhandig testament IV. Authentiek testament A. Begrip B. Bijkomende voorschriften C. Bespreking van elk van deze formaliteiten Notaris Getuigen Dictee Geschrift Voorlezing Vermelding van de formaliteiten Handtekeningen Aansprakelijkheid van de notaris Opname in het centraal register van testamenten D.Voor- en nadelen van het authentiek testament V. Testament in internationale vorm A. Begrip B. Toepassingsgebied C. Wettelijke voorschriften D.Schriftelijke notariële verklaring E. Voordelen F. Opname in het CRT G.Voor- en nadelen van het internationaal testament VI. Herroeping van vorige wilsbeschikking VII. Legataris A. Vrijheid van de testator B. Voorwaarden in hoofde van de legataris C. Vereiste verduidelijkingen Wat als de legataris vooroverlijdt? Wat als de legataris verwerpt of onwaardig zou zijn? februari 2014 KnopsBooks.com xi

12 Academiejaar Prof. dr. Hélène Casman 3. Wat als er verschillende legatarissen zijn? D.Aanstelling bij wijze van onterving E. Erfgenamen als legatarissen VIII. Legaten A. Algemeen legaat Roeping tot het geheel Hoe wordt dit verwoord? B. Legaat onder algemene titel Begrip Hoe wordt dit verwoord? C. Bijzonder legaat Begrip Kenmerken Voorbeelden D.Belang van het onderscheid Aanwas Saisine of inbezitstelling Schulden en lasten van de nalatenschap Heling (art. 792 BW) Vruchten IX. Legaten met modaliteiten A. Legaat onder voorwaarde of met tijdsbepaling B. Legaat van andermans zaak C. Legaat van een toekomstige zaak D.Legaat van een onverdeeld aandeel E. Legaat van een zaak in onverdeeldheid F. Schuldvordering bij testament G.Legaat van het vruchtgebruik X. Bijzondere testamentaire clausules A. Strafbeding Omschrijving Doel Aandachtspunten Formulering B. Restlegaat of legaat de residuo Omschrijving Doel Aandachtspunten Formulering xii KnopsBooks.com 1 februari 2014

13 C. Bewindclausules Omschrijving Doel: het Ferrari-syndroom Minderjarigenbewind? Aandachtspunten bij meerderjarigenbewind Aandachtspunten bij minderjarigenbewind Formulering van mentorschap voor een meerderjarige erfgenaam D.Testamentuitvoerder XI. Elementaire successieplanning in extremis A. Spreiding over meerdere personen of generation skipping B. Ik-Opa testament en zijn varianten C. Voorrang voor rechte lijn of kinderloos vrijgezel testament D. Overslaan van een generatie E. Vermijding van dubbele heffing bij snel opvolgend overlijden XII. Nader over successierechten A. Bondige opmerking B. Betaling van successierechten C. Duo-legaat Omschrijving Doel Aandachtspunten Formulering D.Legaat van 99,5% van de gezinswoning? XIII. Bibliografie A. Algemeen B. Restlegaat of legaat de residuo C. Duo-legaat D.Strafbeding en alternatief beding XIV. Voorbeelden van examenvragen Les 10. Echtscheiding door onderlinge toestemming I. Echtscheidingswetgeving sedert A. Echtscheiding in het algemeen B. Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT) en echtscheiding op gezamenlijk verzoek (EGV) EOT EGV Voorkeur voor EOT boven EGV? februari 2014 KnopsBooks.com xiii

14 Academiejaar Prof. dr. Hélène Casman II. Overzicht van de grondvoorwaarden voor een EOT A. Volgehouden toestemming? Oorsprong van dit vereiste Hoger beroep tegen echtscheidingsvonnis? Andere gevolgen van de inkorting van de procedure Geen overgang meer van EOT naar EOO B. Geen leeftijdsvoorwaarde noch voorwaarde in verband met de duur van het huwelijk 404 C. Geen boedelbeschrijving meer vereist D.Voorafgaande overeenkomsten Authentiek of onderhands? Stijl III. Overzicht van de procedure A. Verzoekschrift Verplichte vermeldingen Bijlagen Aantal exemplaren B. Advies van de procureur des Konings C. Eventuele (eenmalige) persoonlijke verschijning D.Hoger beroep E. Overschrijving in de registers van de burgerlijke stand F. Gevolgen van de echtscheiding IV. Het opstellen van de voorafgaande overeenkomsten A. Vermogensoverzicht Geen boedelbeschrijving verplicht Vergeten goederen Verzwegen goederen Onvermelde schulden B. Vermogensrechtelijke overeenkomst Dading Afstand van herroepbaarheid van schenkingen Uitwerking in de tijd Aankoop tijdens de procedure Roerende goederen Onroerende goederen Vergoedingsrekening Overdracht van een eigen goed Schenking van goederen aan de kinderen Schulden xiv KnopsBooks.com 1 februari 2014

15 11.Erfrecht en andere overlevingsrechten C. De overeenkomst tussen echtgenoten over alimentatie en verblijf De overeenkomst m.b.t. de verblijfplaats Onderhoudsuitkering tussen echtgenoten D.Regeling met betrekking tot de kinderen Welke kinderen? Welke regeling? Beheer over de goederen Gevolgen voor kinderbijslag Fiscale gevolgen V. Wijziging van de voorafgaande overeenkomsten A. Wijzigingen met betrekking tot de overeenkomsten tussen de echtgenoten Algemeen Wijziging tijdens de procedure Tegenbrief Wijziging na echtscheiding in onderling overleg Wijziging na echtscheiding op vordering van één gewezen echtgenoot? 457 B. Wijzigingen met betrekking tot de overeenkomsten t.a.v. kinderen Algemeen Wijziging tijdens de echtscheidingsprocedure Wijziging na echtscheiding in onderling overleg Wijziging na de echtscheiding op vordering van één van de ouders VI. Bibliografie VII. Voorbeelden van examenvragen februari 2014 KnopsBooks.com xv