JAARVERSLAG 2009 UNIVERSITAIR AMBULATORIUM GRONINGEN

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2009 UNIVERSITAIR AMBULATORIUM GRONINGEN Dr. J.Y. Drost Groningen, 5 juli 2010

2 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Jaarverslag Gebouw en inrichting 5 Organisatie 5 Inhoud 6 Activiteiten 7 Gebruik UAG-ruimtes 11 Evaluatie 11 Bijlagen 1. Tevredenheidsonderzoek Promens Care 2. Accare let op de kleintjes - Informatiebrochure voor studenten 2

3 Inleiding Eind 2008 is het Universitair Ambulatorium Groningen (UAG) van start gegaan op initiatief van de opleidingen Orthopedagogiek en Klinische Onderwijskunde van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen (GMW) van de Rijksuniversiteit Groningen. Het UAG is een onderzoeks- en expertisecentrum voor diagnostiek, behandeling, training en wetenschappelijk onderzoek op het gebied van: - gedrags- en opvoedingsproblemen in de jeugdzorg - opvoeding en ondersteuning van personen met een beperking - leerproblemen en klinische onderwijskunde Het gebouw van het UAG bestaat uit de volgende ruimtes: - onderwijsruimte met een interactief schoolbord - observatieruimte (one-way screens en geluidsinstallatie) - test- en gespreksruimtes - gezins- en spelkamer - studieruimte met 8 werkplekken - audiovisuele technische ruimte - speciaal uitgerust sanitair met kindertoilet en babyverschoontafel - receptie Alle ruimtes, ook het sanitair en de entree, zijn rolstoeltoegankelijk. Voor studenten vormt het UAG een schakel tussen de theoretische opleiding en de praktijk. Zonder de activiteiten van het UAG komen de meeste studenten pas in hun stagejaar (het vierde jaar) in aanraking met praktijksituaties. Door middel van de activiteiten van het UAG kunnen studenten eerder met de praktijk kennismaken, waardoor ze beter gemotiveerd een studierichting kunnen kiezen, hun stage beter kunnen voorbereiden en ervaringen in diverse orthopedagogische werkvelden kunnen opdoen. Het UAG heeft als doelstelling het vergroten van de mogelijkheden binnen onderwijs en onderzoek zowel in de breedte als in de diepte: door studenten kennis te laten maken met en te laten participeren in de klinische hulpverlening en in onderzoek. Deze doelstelling wordt geconcretiseerd in de volgende aspecten: 1. versterken van de klinische vaardigheden van de studenten 2. ontwikkelen van een expertisecentrum op het gebied van Doofblindheid het onderzoek richt zich op het overdraagbaar maken van de kennis van en inzicht in de effectiviteit van methodieken met betrekking tot de communicatie met doofblinden en de manieren waarop deze verbeterd kan worden. (Prof. dr. H.J.M. Janssen) Asielzoekerskinderen orthopedagogisch onderzoek naar de gevolgen van terugkeer naar het thuisland voor de ontwikkeling van kwetsbare asielzoekerskinderen. Het onderzoek wordt uitgevoerd ter ondersteuning 3

4 van de verblijfsaanvraag waarbij vanuit een pedagogisch perspectief uitleg wordt gegeven aan voor de juridische procedure relevante bepalingen uit het Kinderrechtenverdrag. (Dr. mr. M.E. Kalverboer) Portage Programma het Portage Programma is een orthopedagogisch interventieprogramma voor gezinnen met een jong kind waar problemen of zorgen in de opvoedingssituaties zijn. De begeleiding kan plaatsvinden in zowel de thuis- als de groepssituatie. Onderzoek wordt gedaan naar de toepasbaarheid en effectiviteit van dit interventieprogramma. (Dr. C.E. Oenema-Mostert) Opvoeding en ondersteuning van personen met een ernstige verstandelijke en meervoudige beperking - onderzoek wordt gedaan naar de kwaliteit van leven en zorg van personen met zeer ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen. Het betreft zowel fundamenteel onderzoek als onderzoek naar de ontwikkeling en effectiviteit van interventies. (Prof. dr. C. Vlaskamp) 3. ontwikkelen, onderzoeken en implementeren van innovatieve assessment-, interventie- en evaluatiemethoden 4. bevorderen van de samenwerking met het beroepsveld 5. bevorderen van de klinische vaardigheden van de docenten 6. bevorderen van de samenwerking met wetenschappelijke instellingen Het hoofd UAG stemt, ondersteund door secretaresse en studentassistent, de organisatie van het UAG en de ontwikkeling van activiteiten en voorlichting daarover in overleg met de differentiatiecoördinatoren en praktijkinstellingen op elkaar af. De staf kent drie differentiatiecoördinatoren die als belangrijkste functie hebben het onderhouden van contacten tussen de betreffende sectie, de praktijkinstellingen die (vaak als stageplaats) aangesloten zijn bij die sectie en het UAG. Deze contacten omvatten voorlichting aan en het verwerven van opdrachten van praktijkinstellingen en het bespreken met collega s van de sectie van nieuwe UAG-activiteiten. Bovendien dragen deze contactpersonen bij aan de begeleiding van studenten die UAG-activiteiten doen. Deze coördinatoren worden ondersteund door de secretaresse en de studentassistent. Alle genoemde personen denken met het hoofd UAG mee als het gaat om organisatie en beleid van het UAG. 4

5 Jaarverslag 2009 Het kalenderjaar 2009 heeft hoofdzakelijk in het teken gestaan van de start en ontwikkeling van het UAG, zowel qua gebouw en inrichting als organisatorisch en inhoudelijk. Gebouw en inrichting Bij de start van het UAG was het gebouw in grote lijnen gereed, doch aan de inrichting ontbrak nog veel. De spelkamer is in 2009 ingericht. De audiovisuele installatie is ontdaan van allerlei kinderziektes. Er is een elektronisch schoolbord aangeschaft en geïnstalleerd, waarbij ook de nodige technische problemen overwonnen moesten worden. Een mankement aan de stoelen is verholpen. Al deze activiteiten vergden veel voorbereidingstijd en overleg en duurden daardoor langer dan verwacht. Een aantal werkzaamheden is zelfs vertraagd tot in 2010 vanwege problemen met de levering van verschillende onderdelen. De verwachting is dat vanaf het voorjaar 2010 het UAG geheel is ingericht volgens de planning. Organisatie De staf van het UAG is vastgesteld en er vindt vierwekelijks overleg plaats van het UAGteam, bestaande uit: Hoofd UAG (Dr. J.Y. Drost, 0.6 fte) Coördinator differentiatie leerproblemen (Dr. E.J. van Houten-van den Bosch, 0.1 fte) Coördinator differentiatie OPB (Dr. C.E. Oenema-Mostert, 0.1 fte) Coördinator differentiatie jeugdzorg (Dr. T. Roggen, 0.1 fte) Secretariaat (Drs. M.R. Degen-Klabou, 0.6 fte) Studentassistent (0.2 fte) Tijdens de stafvergaderingen worden de lopende zaken, oude en nieuwe projecten doorgenomen, beleidszaken besproken en vindt onderlinge afstemming plaats. Van deze besprekingen worden notulen gemaakt die ter inzage liggen bij het secretariaat van het UAG. Beleidsmatige vragen en aandachtspunten die aan de orde kwamen waren onder andere: - bepalen welke activiteiten bij het UAG horen (moeten studie-/leerelement bevatten) en welke niet (commerciële activiteiten) - werkwijze UAG (acquisitie, follow-up, onderlinge informatie over praktijkcontacten, evaluatie activiteiten etc.) - concurrentiepositie UAG ten opzichte van commerciële instellingen met soortgelijke activiteiten 5

6 - hoe omgaan met rechtstreekse hulpvragen van particulieren en ouders met PGB - beloning studenten door middel van studiepunten: hoe wordt de waardering in actualiteitenstempels bepaald en wie doet dit - PR-beleid UAG (intern en extern) hoe brengen we UAG bij collegae onder de aandacht, hoe werven we studenten etc. Er is een voorlichtingsfolder voor praktijkinstellingen opgezet die in de loop van 2010 in omloop zal worden gebracht. Verdere punten van overleg waren: - opzet spelkamer en aan te schaffen materiaal, vanuit de verschillende differentiaties bekeken - bespreking taken en functie coördinatoren - mogelijkheden per differentiatie voor onderzoek en onderwijs binnen het UAG Het secretariaat moest opgezet worden. Een greep uit de zaken die daarbij aan de orde kwamen zijn: - fysieke inrichting secretariaat - opzet administratie en archivering - opzet planningssysteem reservering UAG-zalen - opzet UAG-format voor brief, notulen, advertentie werving studenten, toestemmingsformulier audiovisuele opnames etc. - maken van handleidingen audiovisuele apparatuur - opzet uitleensysteem testkoffers (WISC III en NIO) - opzet addressenbestand Inhoud Inhoudelijk heeft het jaar 2009 voornamelijk in het teken gestaan van het bevorderen van de bekendheid van het UAG, intern (de verschillende bij het UAG betrokken opleidingen binnen de RuG), maar vooral extern (instellingen en organisaties - het werkveld). Door middel van acquisitie zijn opdrachten binnen gehaald, waardoor studenten door middel van allerlei opdrachten konden kennismaken met het werkveld en het werkveld met de mogelijkheden van het UAG. Ook zijn diverse voorlichtingsbijeenkomsten (zowel in het UAG als op verschillende instellingen in het noorden van het land) georganiseerd met als gevolg een stroom van opdrachten en projecten met allerhande activiteiten. Daarnaast zijn vele rondleidingen in het UAG gehouden, met als doel de verdere bekendheid te stimuleren. Helaas zijn veel van deze rondleidingen niet georganiseerd of uitgevoerd door medewerkers van het UAG of werden ze zelfs uitgevoerd buiten het kader en zonder medeweten van het UAG. Hierdoor zijn waarschijnlijk veel opdrachten verloren gegaan of niet tot stand gekomen. 6

7 De opdrachten en activiteiten zijn alle kleinschalig van aard gehouden om in het startjaar 2009 zoveel mogelijk ervaring op te doen. Ze hebben gediend als voorbeeld, om te voorkomen dat er grote fouten zouden worden gemaakt en negatieve ervaringen zouden worden opgedaan. Ook de praktijkinstellingen kunnen zich op deze manier weloverwogen instellen op de werkwijze van het UAG. Deze pilots kunnen in de toekomst uitgebouwd worden. Activiteiten Op alle aandachtsgebieden van het UAG zijn activiteiten ontwikkeld. Per doel worden enkele voorbeelden gegeven. Sommige activiteiten zijn onder meer dan een doel te scharen, maar worden slechts eenmaal genoemd. 1. Versterken van de klinische vaardigheden van de studenten Maartenscollege: NLD-project. Twee studenten hebben een leerling met NLDproblematiek begeleid. Prof. W.J. Bladergroenschool: individuele begeleiding leerlingen met diverse problematiek (16 studenten). Van der Reeschool in Emmen: project van afname twee tests, de WISC III en de NIO. Zeven studenten hebben meegedaan, vier aan de WISC III, drie aan de NIO. Diverse RENN4-scholen: interviews leerkrachten over effecten van vaktherapie op RENN4-scholen. Twee studenten. Testafname BSID- en SON-tests door diverse studenten in het kader van het vak Diagnostische Vaardigheden. Hiervan zijn opnames gemaakt. Video-opname van een WISC III-afname bij een jongen met ADHD door een psychologisch assistent aan de Prof. W.J. Bladergroenschool. Het is nog niet duidelijk of de opname gebruikt kan en mag worden ten behoeve van onderzoek of voorlichting en educatie. 13 Studenten hebben geobserveerd door one-way screen. Interne activiteit: deelname van alle studenten betrokken bij de practica PABA2051 Gespreksvaardigheden en de practica PABA5373 Vaardigheden in de Jeugdzorg door dr. T. Roggen. In de onderwijsruimte werden werkcolleges (practica) gegeven, waarna de studenten zich over de andere zalen van het UAG verspreidden voor oefening en training in kleinere groepen. Deze oefeningen werden opgenomen ter observatie en screening. 7

8 2. Ontwikkelen van een expertisecentrum op het gebied van Doofblindheid Internationaal Symposium Doofblindheid (prof. dr. H.J.M. Janssen). Eén workshop ( Van hand tot hand, van hand in hand met doofblinde Tineke Bakker) is in het UAG gehouden en er zijn opnames van gemaakt. In juli 2009 is begonnen met de voorbereiding van een Assessmentcursus voor doofblinde personen in Sint-Michielsgestel (februari 2010). Asielzoekerskinderen Onderzoeksproject Belang van het kind in het Vreemdelingenrecht': in 2009 heeft de projectgroep Belang van het kind in het vreemdelingenrecht zo n 35 dagdelen gebruik gemaakt van de gezinskamer van het UAG. Hier zijn ouders met kinderen ontvangen ten behoeve van orthopedagogisch onderzoek naar de kwaliteit van de opvoedingsomgeving van tot het gezin behorende kinderen in Nederland. Het gaat om ongeveer 70 kinderen die in het project geparticipeerd hebben. Op basis van de orthopedagogische onderzoeken zijn orthopedagogische rapportages geschreven als rapportage pro justitia in de vreemdelingenprocedure. Portage Programma Het Portage Programma Nederland (PPN) is een thuisbegeleidingsprogramma voor gezinnen met kinderen van 0 tot 6 jaar met opvoedingsproblemen. Vanaf 2005 wordt er onderzoek gedaan naar de revisie van het PPN (PPN-R). Sinds de revisie is voltooid wordt onderzoek gedaan naar de effectiviteit van begeleiding van de gezinnen met PPN-R in vergelijking met PPN. Om een inschatting te maken van het ontwikkelingsniveau wordt bij deze kinderen in totaal vier keer de BSID- II-NL of de SON afgenomen. Een groot deel van deze testafnames (tot nu toe rond de 30) heeft plaatsgevonden in een van de testruimtes van het UAG. De werkcolleges in het kader van het vak PABA5334 Interventies in gezinnen met jonge kinderen, verdeeld over vier dagdelen, zijn door drs. A.T. Hoekstra gegeven. Aan de hand van opdrachten is de werkwijze van het Portage Programma besproken. De werkcolleges zijn op video opgenomen en als feedback op Nestor geplaatst. Dit is een nuttige extra ondersteuning voor studenten bij de uitvoering van de werkzaamheden in het proefgezin: een onderdeel van het minorpracticum. 8

9 Opvoeden en ondersteunen van personen met een ernstige verstandelijke en meervoudige beperking Onderzoek door dr. A.A.J. van der Putten en onderzoeksmedewerker MSc. J.A.T. Verheijen naar het effect van bewegingsbanken bij personen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen. De opleiding van studenten, het oefenen met diverse instrumenten en het verwerken van de analysegegevens zijn in het UAG gedaan. De afname van de instrumenten (GTI en Lijst Alertheid ) door studenten vond plaats in de instelling De Brink in Vries. Onderzoek drs. V.S. Munde naar de samenhang tussen Snoezelen en alertheid bij personen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen. Hiervoor werden studenten in het UAG getraind voor het afnemen van de Lijst Alertheid door middel van video-opnames en observaties. 3. Ontwikkelen, onderzoeken en implementeren van innovatieve assessment-, interventie- en evaluatiemethoden Koninklijke Visio (Haren): dr. P.L. Looijestijn heeft opnames gemaakt van een gestandaardiseerd interview met een slechtziende studente (afname VAP-schalen). In het kader van het onderzoekspracticum PABA2063 moesten studenten een klein onderzoek uitvoeren. Een groep van 14 studenten heeft hierbij videobeelden van een eerder onderzoek opnieuw bekeken, gescoord en geanalyseerd. In de studieruimte van het UAG waar zij de beschikking hadden over acht computers, hebben zij daarvoor gebruik gemaakt van een speciaal programma ( Media Coder auteurs J. Bos en H.W. Steenbeek). Op deze manier konden de studenten rustig werken, terwijl de videobeelden het UAG niet verlieten. Taaltests (lutje Spelberg): deze werden door onderwijs- en onderzoeksmedewerker MSc. L. Sijs in het UAG afgenomen. Van een testafname zijn opnames gemaakt ten behoeve van een instructie-dvd bij een leermethode. Testafnames WISC-III, SON, BSID: drs. A.T. Hoekstra heeft gemiddeld eens per twee weken een test bij kinderen afgenomen. Onderzoek naar kopieergedrag door T. Stoop voor haar masterthese psychologie. Hiervoor werden in het UAG mensen geïnterviewd, werden er opnames van gemaakt en observeerden studenten de geïnterviewden door de one-wayscreen. Het vervolgonderzoek door prof. dr. C. Ashton-James van psychologie vindt plaats gedurende vier weken in maart en april 2010, vijf uur per week. 9

10 4. Bevorderen van de samenwerking met het beroepsveld Promens Care: tevredenheidsonderzoek onder cliënten. Promens Care is ontstaan uit een fusie tussen RIWB en de Leite. De Leite heeft in 2006 een tevredenheidsonderzoek afgenomen bij 3500 cliënten en heeft hetzelfde onderzoek in het najaar van 2009 opnieuw in afgeslankte vorm gedaan. 12 Studenten hebben hieraan meegewerkt (zie bijlage 1). Accare let op de kleintjes pilotproject gespecialiseerde opvang en begeleiding voor cliënten van het Jonge Kind Team van Accare KJP Drenthe- Overijssel. Accare heeft in 2009 een subsidieaanvraag voor dit project ingediend. Het UAG doet mee in dit project en heeft een deelbegroting gemaakt. De subsidie is eind 2009 binnengehaald. Het project zal medio 2010 van start gaan. Voor dit project wordt een pool samengesteld van studenten Orthopedagogiek en Onderwijskunde die ondersteuning in de thuissituatie van deze cliënten kunnen bieden (zie bijlage 2). 5. Bevorderen van de klinische vaardigheden van de docenten Uit een inventarisatie onder docenten is gebleken dat slechts zeer weinigen een opleiding volgen ter bevordering van hun klinische vaardigheden. Als uitzondering kan dr. J. Knot-Dickscheit worden genoemd (basiscursus Cognitieve Therapie). Zodra deze cursus is afgerond zal met Molendrift, waar dr. Knot- Dickscheit deels het praktijkdeel van de opleiding heeft uitgevoerd, worden overlegd op welke wijze deze vaardigheden in het programma van het UAG kunnen worden ingepast. 6. Bevorderen van de samenwerking met wetenschappelijke instellingen Ambulatorium Oldenburg: samenwerking op het gebied van onderzoek naar hoorproblemen van studenten. Prof. dr. E.J. Knorth, dr. J.Y. Drost en dr. J. Knot- Dickscheit zijn bij de opening van het Ambulatorium in Oldenburg aanwezig geweest en hebben een presentatie over het UAG gegeven. UPO-G: iedere vrijdag wordt het UAG gebruikt door een groep cursisten van het UPO-G. Gezien de grote hoeveelheid docenten en supervisoren van praktijkinstellingen heeft dit veel bekendheid en opdrachten voor het UAG opgeleverd. De cursus Basisaantekening Diagnostiek voor Alumni georganiseerd door het UPO-G wordt eveneens in het UAG gegeven, met hetzelfde positieve gevolg van meer bekendheid en opdrachten voor het UAG. 10

11 Gebruik UAG-ruimtes Buiten bovengenoemde activiteiten is het UAG gebruikt voor diverse activiteiten als: - Bezoek Amerikaanse studenten die in Denemarken studeren - Buluitreiking Internationale Masters prof. dr. H.J.M. Janssen (lunch en borrel) - Jaarlijkse boekenverkoop ODIOM - Terugkomdagen afdeling Jeugdzorg - Researchbijeenkomsten - OPB-overleg - UAG-vergaderingen - Overleg door diverse medewerkers onderling, met studenten en met (potentiële) samenwerkingspartners van het UAG Verder is de studieruimte van het UAG gebruikt door: - Onderwijs- en onderzoeksmedewerker MSc. L. Sijs en R. Luchies taaltesten lutje Spelberg - UAG-studentassistenten L. Voerman en N. Sweet - Circa 14 studenten voor studentenproject drs. V.S. Munde gebruik programma Media Coder - Vier studenten die meedoen in honourstraject opleiding Pedok: onderzoek naar rekenen, rekenproblemen en automatisering in groep 3, 4, 5 en 6, onder leiding van prof. dr. A.E.M.G. Minnaert, prof. dr. A.J.J.M. Ruijssenaars en MSc. E. Hamadani. - Twee studenten, onderzoeksstagiaires bij het project GROEI onder leiding van prof. dr. A.E.M.G. Minnaert, dr. C.E. Oenema-Mostert, drs. B.Y. Bijlsma- Smoorenburg en MSc. H.J. Norder. Evaluatie Geconcludeerd kan worden dat het Universitair Ambulatorium Groningen in fysiek en organisatorisch opzicht grotendeels gereed is na een periode met diverse aanloopproblemen die langer heeft geduurd dan vooraf was gedacht. Er is een staf bestaande uit zes personen die regelmatig vergadert en succesvol de diverse activiteiten afstemt en organiseert. Er zijn diverse activiteiten georganiseerd op beperkte schaal. Het UAG begint langzamerhand enige bekendheid te krijgen bij studenten, medewerkers en praktijkinstellingen. Er zijn vier expertisegebieden geformuleerd, waarbinnen verschillende activiteiten georganiseerd zijn. In het beleidsplan zal worden aangegeven welke werkzaamheden zullen worden ondernomen naar aanleiding van deze constateringen. 11