Generatiepact: goed voor jong én oud. Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Transcriptie

1 Generatiepact: goed voor jong én oud Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

2 Een flinke bezuiniging, een organisatie die vergrijst en bijna geen instroom. Dat was de situatie waar de gemeente Groningen vorig jaar midden in zat. De oplossing? Het Generatiepact: ouderen werken minder en maken zo de weg vrij voor jongeren. Eigenlijk was de vraag vorig jaar in de gesprekken tussen wethouder, gemeentesecretaris en vakbonden in Groningen niet of het Generatiepact een goed idee was, want daar was iedereen het wel over eens. De belangrijkste vraag was of het überhaupt wel kon. De partijen zaten samen om tafel om een nieuw sociaal statuut af te sluiten. De sociale leidraad die we tot dan hadden, paste niet meer goed bij deze tijd. Zo nemen we afscheid van het dienstenmodel, hebben we medezeggenschap anders ingericht en is de uitloopschaal eraf. En ze constateerden samen dat het Generatiepact een goed idee was, vertelt hoofd HR managementadvies Bernard Kromme. Met het Generatiepact konden drie ontwikkelingen met elkaar in verbinding gebracht worden: vergrijzing, ontgroening en een flinke bezuiniging. Het principe van het Generatiepact is eenvoudig. Ouderen gaan één of twee dagen per week minder werken en krijgen een deel daarvan vergoed. Het geld dat zo bespaard wordt, wordt voor de helft gebruikt om nieuwe jongeren aan te nemen en voor de andere helft om te bezuinigen. HET KÁN Met het idee voor het Generatiepact was de eerste stap gezet. De volgende was een antwoord vinden op de vraag: is het uitvoerbaar? Kromme: We zijn daarvoor te rade gegaan bij belangrijke externe spelers. Bijvoorbeeld de belastingdienst en het ABP. Conclusie: het pact kan, met een aantal aandachtspunten. Bijvoorbeeld dat mensen niet terug kunnen als ze eenmaal gekozen hebben om minder te gaan werken, dat ouderen minimaal één dag per week minder moeten gaan werken en dat er twee leeftijdscategorieën moesten komen met een aparte regeling. Irene Bouman, HR managementadviseur en projectleider van het Generatiepact: Er is een regeling voor mensen van 55 tot 60 jaar. Zij krijgen een toelage voor de helft van hun ingeleverde uren. Vanaf 60 jaar zien we een kwart van de ingeleverde uren als buitengewoon verlof en krijgen mensen daar compensatie voor. Als we deze scheiding niet zouden maken, ziet de belastingdienst het verlof van een 55-jarige als vervroegd uittreden en dat valt in het zwaarste belastingtarief. Dat werkt niet. LASTIGE DINGEN Eind 2013 waren de afspraken over het Generatiepact rond, en kon de uitvoering beginnen. Want het idee was dat het per 1 januari 2014 zou ingaan. Kromme: We zijn weer gaan praten, maar nu met interne experts van de afdelingen

3 Communicatie, Beheer en de pensioenspecialisten. We besloten de implementatie te beschouwen als een project. Dat is dé manier om er gericht mee om te gaan. Communicatie kreeg een heel belangrijke rol in dat project. We constateerden al snel dat er drie lastige dingen waren met het pact, vertelt Kromme. Allereerst dat de pensioenconsequenties moeilijk uit te leggen zijn. Wij kunnen wel algemene rekenvoorbeelden geven, maar wat de regeling voor iemand persoonlijk betekent, hangt van meer af dan zijn werk bij ons. Dat moet een medewerker zelf uitrekenen op mijn ABP. Daarnaast maken de twee regelingen voor de twee leeftijdscategorieën het niet eenvoudiger. En ten slotte zitten we in een tijd van reorganisatie: dat geeft soms onrust, mensen zijn ook met hun eigen positie bezig. BRIEF OP DE MAT Groningen zette dus vol in op communicatie. Ze toetste bij medewerkers of de regelingen duidelijk waren. De or en medewerkersraden hadden daar een belangrijke rol in. Daarna kreeg in februari iedere medewerker thuis een brief en brochure op de mat met de mededeling dat de regeling er was en werd uitgewerkt. Projectleider Bouman: Dat deden we expres naar het privéadres, zodat mensen thuis kunnen praten met hun partner over de optie om minder te gaan werken. Vervolgens organiseerde de gemeente in maart voorlichtingsbijeenkomsten. Bouman: Die bijeenkomsten stroomden vol. En er kwamen heel veel vragen. Van wat het betekent voor het pensioen tot vragen over of je mag meebepalen waar een jongere terugkomt als jij uren inlevert. Vervolgens werden de deuren van de beheerafdeling wagenwijd opengezet. Medewerkers konden met allerhande vragen mailen of binnenlopen. Het wemelde aanvragen voor proefberekeningen. OR ALS SPIL Bouman: We hebben de or steeds intensief bij de projectaanpak betrokken. Ik maakte tussenrapportages waarin zij kritisch meekeken. Voor hen is terecht de vraag wat het oplevert heel belangrijk. Kromme: Andersom werkte het ook: als wij via die raden het signaal kregen dat iemand in de organisatie iets niet begreep, pakten we dat meteen op. Zo voorkwamen we dat er verkeerde verhalen de organisatie in gingen. Niet iedereen hoeft het een goed idee te vinden, maar het moet wel kloppen wat er gezegd wordt. Uiteindelijk is er ook de spanning tussen de snelheid die je wilt maken en de zorgvuldigheid die je wilt bewaken. Dat lukte doordat we meerdere disciplines aan boord hadden in het projectteam en doordat we zo intensief in twee richtingen communiceerden.

4 Bernard Kromme: Niet iedereen hoeft het een goed idee te vinden, maar het moet wel kloppen wat er gezegd wordt. Irene Bouman en Bernard Kromme IETS BETEKENEN VOOR DE STAD Het Generatiepact werd over het algemeen positief ontvangen. Bouman: Natuurlijk was er ook gemopper. Van mensen die zeiden dat het voor hen echt niet mogelijk is bijvoorbeeld. Maar er waren minstens net zo veel positieve reacties. Kromme: Het kan voor ouderen natuurlijk ook drempelverlagend werken. Er zijn medewerkers die best wat minder zouden willen werken om meer energie over te houden en langer fit te blijven. Met deze regeling is dat financieel interessant en dragen ze ook nog eens bij aan de toekomst van de organisatie. Want dat is wat we veel zien: medewerkers hebben echt iets met het publieke domein, ze willen iets betekenen voor de stad. En dat betekent dat de organisatie gezond en toekomstbestendig moet zijn. ZO WEER BUITEN Het Generatiepact loopt de komende vier jaar. Over de hele looptijd zijn er 1500 mensen die binnen de doelgroep vallen. In 2014 zijn dat er 850. De verwachting is dat uiteindelijk ongeveer 10 procent van de ouderen meedoet. Inmiddels zijn er vijftig deelnemers. Bouman: We hebben berekend dat we voor hen ongeveer zes jonge medewerkers kunnen aannemen. Bert de Haas, vakbondsbestuurder en bestuurder van A+O fonds Gemeenten is er blij mee. In de cao hebben we afgesproken dat we de komende jaren 1500 jongeren willen laten instromen. Dat moeten we op een goede manier doen, anders staan ze binnen een jaar weer buiten. En dat gaat echt niet vanzelf. In 2010 dachten we: er komt een grote uitstroom van mensen die met pensioen gaan of in

5 Bert de Haas: Het Generatiepact is een goede manier om blijvend beweging te creëren, je schept echt ruimte in de formatie. Bert de Haas andere sectoren gaan werken. Zeven van de tien senioren zal tussen 2010 en 2020 vertrekken, dus we maken ons geen zorgen. Maar dat plaatje is achterhaald door de crisis en de bezuinigingen. Organisaties moesten in 2012 en 2013 fors krimpen, 10 tot 20 procent. En dat betekent dat de uitstroom van senioren geen vacatures oplevert en dat er dus geen beweging komt. Het Generatiepact is een goede manier om blijvend beweging te creëren, je schept echt ruimte in de formatie. De cijfers in Groningen lijken misschien een druppel op een gloeiende plaat. Maar aan Groningen kun je zien dat het echt werkt. En als alle gemeenten meedoen, gaan we die 1500 halen. CREATIEVE EN ERVARINGSKENNIS Ook Sietske Pijpstra, bestuurslid van het A+O fonds Gemeenten en hoofd werkgeverszaken van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, is enthousiast over het initiatief. Natuurlijk zijn er ook andere kansen voor gemeenten om met jongeren aan de slag te gaan, bijvoorbeeld via traineeships of werkervaringsplaatsen. Die hebben als voordeel dat jongeren zich blijven ontwikkelen, en het is een aanvulling voor hun cv. Het A+O fonds Gemeenten biedt gemeenten subsidieregelingen aan voor het aantrekken van trainees. Tegelijkertijd is er bij gemeenten vaak geen plaats in de formatie om te blijven. Het Generatiepact geeft hiervoor ruimte. Het mooie aan het Generatiepact is

6 Sietske Pijpstra: Het mooie aan het Generatiepact is dat er kennisoverdracht tussen ouderen en jongeren kan plaatsvinden. Sietske Pijpstra bovendien dat er kennisoverdracht tussen ouderen en jongen kan plaatsvinden. Het is zonde als die overdracht verloren gaat, doordat jongeren en ouderen elkaar opvolgen in plaats van samenwerken. Kennisoverdracht werkt twee kanten op: jongeren brengen vaak veel creatieve kennis in. Het Generatiepact helpt zo voorkomen dat er met het vertrek van ouderen ook veel kennis wegvloeit. In Groningen komen de jongeren dan ook daar terecht, waar ouderen de meeste tijd en geld hebben ingeleverd. bezuiniging, vergrijzing, ontgroening zit. Bouman: De succesfactor is communicatie. Zorg dat je veel en op allerlei manieren communiceert: via brieven, bijeenkomsten, intranet en persoonlijke gesprekken. Doe dat steeds heel gericht. En maak de resultaten zichtbaar. Want dat is waar het om gaat: dat we resultaten halen. Op de website van A+O Fonds gemeenten vindt u meer informatie over en goede voorbeelden van het Generatiepact SUCCESFACTOR: COMMUNICATIE Hoe dan ook is het Generatiepact volgens Kromme en Bouman een goed idee voor iedere gemeente die in de situatie