Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder

Transcriptie

1 Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder Voorjaar 2015 Contact Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze brochure? Wij staan u vanzelfsprekend graag te woord. Rivierverruiming en natuurontwikkeling door klei- en zandwinning B.V. Steenfabriek Huissenswaard Rondweg 29-33, 6515 AS Nijmegen Postbus 200, 6660 AE Elst (Gld) Tel Fax Postbus 48, NL-6690 AA Gendt Scherpekamp 3, NL-6687 ML Angeren Tel. +31 (0) Fax +31 (0) info@k3delta.nl info@capricebaksteen.nl

2 Alles gebeurt met het grootste respect voor mens, flora en fauna. Voorwoord Door het stopzetten van de grootschalige herinrichtingsplannen in het najaar van 2014 veranderde ineens het toekomstperspectief van de Huissensche Waarden. Rivierverruiming blijft echter onverminderd noodzakelijk voor hoogwaterveiligheid. En ook de vraag naar klei en zand blijft bestaan. Daarnaast is er behoefte aan natuurontwikkeling: toename biodiversiteit, boscompensatie, landschapsversterking en schoon water (Kaderrichtlijn Water). Dit inrichtingsplan voor het zuidelijk deel van de Huissensche Waarden, zijnde de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder wordt u aangeboden als initiatief met verbeterde ruimtelijke kwaliteit, waarin de beoogde overheidsdoelen worden gehaald. Het vormt tevens de eerste stap in verdere planvorming voor de gehele Huissensche Waarden. Deze brochure beschrijft het inrichtingsplan voor kleiwinning en kleinschalige zandwinning gelegen in de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder. Caprice Steenfabriek Huissenswaard houdt zich al generaties lang bezig met duurzame verwerking van klei tot eindproduct. De winning van de klei vindt in goed overleg plaats met maatschappelijke vertegenwoordigers en in samenwerking met partners waar mogelijk gecombineerd wordt met Ruimte voor de Rivier en natuurontwikkeling. Het familiebedrijf K3Delta kent ook een rijke geschiedenis met een grote kennis en ervaring in het verantwoord winnen van zand, grind en klei. Inmiddels is K3Delta uitgegroeid tot een multidisciplinaire speler in de grondstoffenmarkt, waarin gebiedsontwikkeling een centrale rol vervult. In het nieuwe inrichtingsplan voor de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder wordt 10 cm waterstandsdaling ten behoeve van de waterveiligheid en circa 25 hectare hardhoutooiboscompensatie gerealiseerd. Het inrichtingsplan heeft een heldere zonering: landbouw aan de ene zijde en ongeveer 100 hectare natuurontwikkeling aan de andere zijde. Een geul op de plaats van een voormalige Rijnmeander verbindt de beide zijden van de uiterwaard en, naast de natuur, het landschap en de waterstanden, maakt het ook de geschiedenis van deze boeiende plek beleefbaar. Vrijkomende grondstoffen voeden de plaatselijke, sinds oudsher aanwezige steenfabriek en regionale vraag naar zand, bijvoorbeeld voor infrastructuurwerken. 2 3

3 Toekomstvisie De uiterwaard heeft gezien de ligging landschappelijk een enorme natuurlijke potentie. Enerzijds wanneer de zomerkade wordt doorbroken en de rivier dynamiek vat krijgt op de natuur. Maar ook als de zomerkade blijft liggen en er naast landbouwgronden tevens natuur wordt ontwikkeld. Gedacht wordt aan: (Hardhout)ooibosontwikkeling Grootschalige rietmoerasontwikkeling Ontwikkeling oever- en watervegetatie (invulling KRW opgaves) Extensieve bloemrijke gras- en hooilanden als glans haverhooiland en stroomdalgrasland (Ondiepe) waterpartijen en slikkige oevers Kleiwinning en beperkte zandwinning in de Buitenpolder kunnen ervoor zorgen dat een deel van de toekomstvisie Huissensche Waarden, zoals door de samenwerkende partijen wordt voorstaan, ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden. De visie heeft vooral betrekking op: Het ontwikkelen van (overstroombaar) hardhoutooibos tussen de beide fabrieksterreinen Het ontwikkelen van een geul met rietmoeras in het plangebied Behoud en ontwikkeling van de natuurwaarden van de Angerensche Strang, met name behoud van de opgaande bosschages Het realiseren van een open (vaar-)verbinding of in- en uitstroom tussen Huissen en de Nederrijn Het versterken van het gave kronkel-(richel) waardenpatroon Het beeld van de doorontwikkeling is weergegeven in de vegetatiekaart (interventiekaart). Het geeft de te bereiken ontwikkelingsruimte voor natuurlijke vegetaties aan. Deze ruimte wordt mogelijk gemaakt door rivierverruimende werken. Door deze vegetatiekaart als integraal onderdeel op te nemen in het projectbesluit van Rijkswaterstaat worden de ruimtelijke kwaliteit, de Natura 2000 doelen en de stroomlijn gewaarborgd. Historie De Rijn bij Angeren heeft een roerige geschiedenis. De loop van de rivier heeft zich regelmatig verplaatst. In de Romeinse tijd was de Rijn enkele eeuwen de noordelijke grens (Limes) van het Romeinse Rijk. Angeren (Angeroyen) hoorde lange perioden tot de Betuwe en dan weer bij de Liemers. Eeuwen later meanderde de rivier weer en in de vroege Middeleeuwen heeft meander De Wardt de uiterwaard bepaald. De ligging van de meander is als laagte met watergang nog zichtbaar. Vanaf de 13e eeuw is de Betuwe bedijkt. Op het hoge deel van de meanderbocht lag van kasteel De Wardt, een versterkt huis of hoeve met toren. Begin 18e eeuw is het Pannerdensch Kanaal gegraven, waardoor de watertoevoer naar IJssel en Rijn werd veiliggesteld. De Rijnstrangen werden hierdoor afgesloten en de Huissche Waarden kregen een forse zomerkade waardoor alleen bij hoogwater de relatie met de rivier nog duidelijk was. Sindsdien heeft de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder min of meer zijn huidige vorm. Deze Buitenpolder vormt samen met de Huissensche Waarden één grote uiterwaard, bij Looveer door de veerweg doorsneden. De Buitenpolder heeft een groot inlaatwerk in de kade Scherpekamp en vormt één grote polder tot aan Malburgen, welke nu vooral agrarisch in gebruik is. De Angerensche Strang loopt in het plangebied als watergang, maar is daarbuiten duidelijker door breder water en de gekoppelde bosschages. De kasteelheuvel van De Wardt en een deel van de gracht zijn nog zichtbaar in het landschap, ook door licht reliëf. Er waren meer bewoningsplaatsen in de uiterwaard: namelijk Scherpenkamp en de Huissense Waard. Deze liggen thans onder het steenfabrieksterrein. 4 5

4 Verleden heb je, toekomst moet je maken. Marc Andries Hoogwaterveiligheid De opgave voor waterstandsdaling in dit rivier traject, vastgesteld in het PKB kabinets besluit, is 8 cm. Het vorige plan voor de gehele Huissensche Waarden voorzag in deze waterstands daling. De werktaakstelling waar Rijkswaterstaat en wij bij dit project van Kleiwinning Legenda Verschil in MHW stand plan De klei wordt afgegraven met een kraan en daarna getransporteerd naar een < / / / / / / / / 0.20 > 0.20 (tijdelijk) depot naast de Steenfabriek voor de fabricage van bakstenen. Zo wordt vrijkomende grondstof duurzaam benut. De ontgraving van de klei zal gefaseerd plaatsvinden. De roofgrond wordt benut op de zone tegen de dijk om zo goede landbouwgrond te behouden en de veiligheid van de dijk te waarborgen. uitgaan, is een daling van tenminste 10 cm. Deze werktaakstelling kan relatief eenvoudig worden aangevuld in verband met de extra compensatie van de brugpijlers A15 (2 mm) en de Oevergeul Rijnwaarden (4 cm). het zuidelijk deel van de Huissensche Waarden rivierkundig vergunbaar is, en dat boven genoemde extra compensatie inpasbaar is. 6 Bron: UFlow De conclusie is dat ons concrete ontwerp voor 7

5 Doelstellingen Veiligheid Het plan voorziet in tenminste 10 cm water standsdaling in het kader van Ruimte voor de Rivier Om waterstandsdaling te verkrijgen wordt de tuimelkade naast de toegangs weg naar de Steenfabriek verlaagd Aan de rivierzijde van deze kade blijft grasland gehandhaafd en aan de uiterwaard zijde wordt open water gecreërd ten behoeve van een goede doorstroming van het hoogwater Direct benedenstrooms van de Steen fabriek wordt door bosaanleg dwarsstroming voorkomen Recreatie Op een viertal plaatsen komt een ver bijzondering voor de recreant Landbouw De waard blijft deels in gebruik bij de landbouw Beheer Het beheer vindt zoveel mogelijk plaats door locale partijen Delfstofwinning Voor o.a. de realisatie van de doortrekking van de A15 zal ook zand worden gewonnen Landschap De vormgeving versterkt de landschappelijke opbouw en daarmee de herkenbaarheid en de ontstaansgeschiedenis van de Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder De beleving van het landschap wordt daarmee versterkt De steenfabriek en haar activiteiten worden ook voor de toekomst ingepast Ruimtelijke kwaliteit Voor grote Rijksprojecten wordt in dit project bos compensatie gevonden voor ingrepen als Ruimte voor de Rivier, Stroomlijn en de doortrekking van de A15 Natuur Het plangebied wordt voor een deel aan de land bouw onttrokken en tot natuurgebied ontwikkeld Er wordt ingezet op het ontwikkelen van water-, oever- en rietvegetatie en ooibos Beheer van nieuwe natuur door plaatselijke agrariërs Reliëfvolgend ontkleien Het afgraven van het kleidek tot de zandondergrond is het vertrekpunt voor de inrichting Om een geul en plaatselijk dieper open water te krijgen wordt in het zandbed gegraven De voedselrijke bovengrond wordt aan de rand van de locatie verwerkt, in de landbouwgrond naast de dijk. Daarnaast kan het worden verwerkt in het bos en onder de herinrichting Randvoorwaarden Vrijwaarden dijkzone Binnen een zone van ruim 100 meter vanaf de dijkteen wordt niet gegraven. Infrastructuur Boven de tunnel van de Betuweroute wordt niet gegraven De brug van de A15 en de herinrichting van het steenfabrieksterrein als gevolg van de A15 worden ingepast. Kabels en leidingen De huidige kabels en leidingen blijven gehandhaafd met inachtneming van de minimale afstand tussen vergraving en de kabels en leidingen De masten van de bovengrondse hoogspanningsleiding blijven op plaatselijk onvergraven maaiveld staan Landschappelijke elementen Landschappelijke elementen worden indien mogelijk opgenomen in het inrichtingsplan en zo mogelijk versterkt 8 9

6 Draagkracht Het initiatief Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder is in samenwerking met Caprice en de aan haar gelieerde grondeigenaar, Beheermaatschappij H. Sluiter BV, ontwikkeld. Vanaf het eerste ontwerp is het plan afgestemd met overheden en belangenorganisaties. Zo is het plan besproken met Rijkswaterstaat, Provincie Gelderland, Waterschap Rivierenland en Gemeente Lingewaard. Zo goed mogelijk zijn beleidsuitgangspunten en concrete ideeën ingepast in de planuitwerking. Vanaf het eerste schetsplan heeft tevens nauwgezette afstemming plaatsgevonden met belangenorganisaties om een breed gedragen planuitwerking te krijgen. De Gelderse Natuur en Milieu Federatie, Staatsbosbeheer, ARK Natuurontwikkeling en Stichting Lingewaard Natuurlijk zijn dan ook als partners verbonden aan het project. In samenwerking met deze partners hebben wij de wens het plan verder uit te werken, vergund te krijgen en uit te voeren. Voor de haalbaarheid van het project zal gezamenlijk met de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier (PKB-doelstelling), Rijkswaterstaat (Stroomlijn) en de Provincie Gelderland (realisatie areaal Hardhoutooibos) bekeken moeten worden welke doelstellingen van het project gemeenschappelijk gedragen zullen gaan worden. Het project is gebaseerd op goede gronden en kan rekenen op een breed draagvlak. Principe dwarsprofiel klei depots fabriek klei roof roof zandondergrond geul ooibos > 9 m + NAP rietmoeras landbouw extensieve landbouw natuurontwikkeling fabrieksterrein Inrichtingsplan 10 11