Analyse Gemeenteraadsverkiezingen 2010

Transcriptie

1 Analyse Gemeenteraadsverkiezingen 2010

2 De uitslagen in deze analyse wijken enigszins af van de officiële uitslag, vanwege een hertelling op een later moment. Deze afwijkingen hebben geen invloed op de uitkomsten van de analyse.

3 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010 P. Burger, D. van der Graaf, G. Koster, H. van Lith, V. van den Maagdenberg en M. van Rhee Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) 7 maart 2010 In opdracht van Griffie

4 Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) Auteur: V. van den Maagdenberg Project: Prijs: 15 Adres: Goudsesingel 78, 3011 KD Rotterdam Postbus 21323, 3001 AH Rotterdam Telefoon: (010) Telefax: (010) Website: 2 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

5 INHOUD Samenvatting en conclusies 5 1 Inleiding 7 2 Verkiezingsuitslag Rotterdam Uitslag Grootste partij per buurt Personele verschuivingen in de raad en voorkeurstemmen Verschil tussen 2006 en Zetelverdeling in de Rotterdamse raad in historisch perspectief 12 3 Opkomst Opkomst in historisch perspectief Grafische weergave van de opkomst per buurt Opkomst in 2006 en in Opkomst en de verandering in opkomst 18 4 Uitslagen per partij PvdA Leefbaar Rotterdam VVD D GroenLinks CDA SP ChristenUnie/SGP 25 5 Stemgedrag in de vier grote steden 27 Bijlagen Bijlage 1 Uitslagen gemeenteraadsverkiezingen 2010 (in percentages), per stembureau 30 Bijlage 2 Buurtkaart met namen 32 Bijlage 3 Grootste partij per stemdistrict 33 Bijlage 4 % stemmers per partij per buurt 34 Analyse gemeenteraadsverkiezingen

6 4 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

7 Samenvatting en conclusies Ondanks een verlies van vier zetels blijft de PvdA de grootste partij met veertien zetels. Leefbaar Rotterdam wordt met een verschil van 651 stemmen de tweede partij, ook met veertien zetels. De VVD wint een zetel en wordt hiermee de derde partij. D66 verviervoudigt het aantal zetels van een naar vier zetels en wordt hiermee de vierde partij. GroenLinks wint een zetel en komt hiermee op drie zetels. CDA blijft hetzelfde aantal zetels behouden (drie), net als de ChristenUnie/SGP (één zetel). De SP gaat van drie naar twee zetels. Met deze uitslag is de tweedeling in Rotterdam nog steeds actueel. Leefbaar Rotterdam is in bijna de helft van de buurten de grootste partij geworden, terwijl de PvdA in iets minder dan de helft de grootste is geworden. Van de 45 zittende raadsleden hebben er zich 32 opnieuw verkiesbaar gesteld. Hiervan zijn er 22 opnieuw gekozen als raadslid. Drie van de zeven wethouders kregen door de kiezers een raadszetel toebedeeld. Acht personen zijn in de raad gekomen uitsluitend dankzij voorkeurstemmen. Het opkomstpercentage is, in vergelijking met 2006, fors lager: 47,6 procent. Hiermee valt Rotterdam terug naar de trend van voor de opkomst van Leefbaar Rotterdam, namelijk een aanzienlijk lagere opkomst dan het landelijk percentage. Er blijkt een relatief sterke samenhang te zijn tussen het percentage PvdA-stemmers in 2006 en Bij de PvdA-stemmers is er met enkele buurtkenmerken een samenhang te zien. Zo geldt dat bij zowel allochtone stemgerechtigden, werkzoekenden als uitkeringsgerechtigden, dat hoe hoger dit aandeel is, des te hoger het percentage PvdA-stemmers is. De samenhang met de Sociale Index-score blijkt ook redelijk sterk te zijn, hier geldt alleen dat hoe hoger de score op deze index is, des te lager het percentage PvdA-stemmers is. Leefbaar Rotterdam heeft een redelijk trouwe aanhang. Ook hier wordt een relatief sterke samenhang gesignaleerd tussen het percentage Leefbaar Rotterdam-stemmers in 2006 en Deze samenhang is in vergelijking met 2006, waarbij met 2002 werd vergeleken, sterker geworden. Men weet dus de kiezers nu beter te binden dan vier jaar geleden. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

8 6 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

9 1 Inleiding Op 3 maart 2010 vonden in Rotterdam, net als in de meeste andere gemeenten van Nederland, de gemeenteraadsverkiezingen plaats. In deze rapportage worden de belangrijkste resultaten van deze verkiezingen voor Rotterdam op een rijtje gezet. Te beginnen in hoofdstuk 2, met de uitslagen voor heel Rotterdam en de verschuivingen ten opzichte van vier en acht jaar geleden. In hoofdstuk 3 wordt de opkomst en de verandering in de opkomst besproken, voor heel Rotterdam en op het niveau van de verschillende buurten. In hoofdstuk 4 wordt de verkiezingsuitslag geanalyseerd. Daarbij worden buurten als analyseeenheid gebruikt. Door voor elke buurt de verkiezingsresultaten te vergelijken met enkele kenmerken van de buurt, wordt nagegaan of er sprake is van samenhang. Bijvoorbeeld of het percentage stemmers op een bepaalde partij samenhangt met het percentage eigenarenbewoners. Op deze wijze wordt inzichtelijk waar de aanhang van bepaalde partijen vandaan komt en waar de verschuivingen ten opzichte van 2006 door worden veroorzaakt. Deze analyse wordt gemaakt voor alle partijen die bij de laatste verkiezingen ten minste één zetel hebben behaald, in volgorde van lijstnummer. In hoofdstuk 5 wordt summier ingegaan op de overeenkomsten en verschillen met de uitkomsten in de andere drie grote steden. In bijlage 1 is per buurt het percentage stemmen te vinden voor iedere partij die bij de laatste verkiezingen ten minste één zetel heeft behaald. Hierbij is per partij aangegeven in welke vijf buurten zij relatief de meeste stemmen kregen en in welke vijf relatief de minste. Bijlage 2 bevat een kaart van alle Rotterdamse buurten met de bijbehorende buurtnamen/straten. In bijlage 4 is per partij een kaartje opgenomen waarop in één oogopslag is te zien in welke buurten zij relatief veel stemmen hebben gekregen en waar relatief weinig. Tevens staat in deze bijlage het aantal stemmen dat iedere kandidaat heeft gekregen, alsmede het aandeel stemmen dat naar de lijsttrekker is gegaan. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

10 8 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

11 2 Verkiezingsuitslag Rotterdam 2.1 Uitslag De Partij van de Arbeid (PvdA) wint de Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen nipt: iets meer dan stemmen zijn goed voor een krappe 29 procent en 14 zetels. Met een verschil van 651 stemmen is Leefbaar Rotterdam net niet de grootste partij geworden. Ook zij behaalden een krappe 29 procent en dus 14 zetels. Tabel 2.1 Uitslag Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen in 2002, 2006 en Partij perc. zetels perc. zetels aantal stemmen perc. zetels 1 PvdA 22,4% 11 37,4% ,92% 14 2 Leefbaar Rotterdam 34,7% 17 29,7% ,63% 14 3 CDA 11,3% 5 7,7% ,77% 3 4 SP 4,0% 1 6,6% ,57% 2 5 VVD 9,8% 4 6,2% ,61% 4 6 GROENLINKS 6,5% 3 4,4% ,26% 3 7 ChristenUnie-SGP 2,8% 1 2,4% ,98% 1 8 D66 5,1% 2 2,2% ,18% 4 9 De Broederschapspartij 155 0,07% - 10 Liberaal Sociaal Democraten 720 0,32% - 11 Blanco lijst 100 0,05% - 12 Partij Sociaal Nederland 0,2% ,17% - 13 Nederlandse Moslimpartij ,48% - Overige 0,6% - 3,20% - Totaal 100% % % 45 Bron: Publiekszaken Rotterdam De PvdA verliest ten opzichte van de vorige verkiezingen vier zetels. Leefbaar Rotterdam is sinds 7 maart 2006 met 14 zetels de tweede partij in de Rotterdamse raad. Met deze verkiezingen hebben zij dit aantal zetels weten te behouden. De VVD en D66 hebben beide vier zetels. Dit betekent voor beide partijen winst. Het CDA en GroenLinks hebben beide drie zetels. Voor het CDA betekent dit een zetel verlies, voor GroenLinks een zetel winst. De SP verliest een zetel en heeft er nu twee. De ChristenUnie-SGP blijft als vanouds op 1 zetel staan. De overige partijen halen samen ruim stemmen, wat neerkomt op ongeveer 1,1 procent. De grootste van deze overige partijen is de Nederlandse Moslimpartij met iets meer dan duizend stemmen, wat neerkomt op ongeveer een halve procent. 2.2 Grootste partij per buurt Nu er twee grote partijen in Rotterdam zijn, is het interessant te kijken wie waar de grootste is. Onderstaande kaart geeft een duidelijk beeld. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

12 Figuur 2.2 Grootste partij per buurt in 2010 Bron: Publiekszaken Rotterdam, bewerking COS Leefbaar Rotterdam is in 33 buurten de grootste, de PvdA is in 30 buurten het grootst. Zelfs wanneer we kijken naar het niveau van het stemdistrict blijft deze sterke tweedeling in tact (zie bijlage 3). In 158 stemdistricten is Leefbaar Rotterdam de grootste, in 112 de PvdA. In drie buurten is de VVD de grootste. Twee van deze VVD -buurten liggen in Kralingen, een in Molenlaankwartier. D66 is het grootst in de buurt Nieuwe Werk. 2.3 Personele verschuivingen in de raad en voorkeurstemmen Van de 45 zittende raadsleden hebben er zich 32 opnieuw verkiesbaar gesteld. 22 van hen zijn opnieuw gekozen als raadslid. Alle zeven wethouders die er tot kort voor de verkiezingen waren, hadden zich weer verkiesbaar gesteld. Hiervan waren er vier lijstduwer. Drie van de wethouders kregen door de kiezers een raadszetel toebedeeld. Acht personen zijn in de raad gekomen uitsluitend dankzij voorkeurstemmen. Dit zijn de personen die in de raad zijn gekomen omdat zij minimaal een kwart van de kiesdeler behaalden, en dus niet vanwege hun plaats op de kandidatenlijst van hun partij. De kiesdeler bedraagt stemmen, waardoor het aantal benodigde stemmen bedraagt. Zes van deze acht personen komen in de raad namens de PvdA, een namens het CDA en een namens GroenLinks. 10 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

13 2.4 Verschil tussen 2006 en 2010 In figuur 2.3 is te zien hoeveel procent van het totale aantal stemmen door de verschillende partijen wordt gewonnen of verloren in 2010, wanneer dit wordt vergeleken met De partijen die in de Rotterdamse gemeenteraad vertegenwoordigd zijn of waren, zijn op volgorde van de kieslijst gezet. Figuur 2.3 Verschil tussen het % stemmen in 2006 en in % 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% PvdA Leefbaar Rotterdam CDA SP VVD GROENLINKS ChristenUnie-SGP D66 Bron: Publiekszaken Rotterdam Uit de figuur is af te lezen dat D66 de grote winnaar is, de VVD en GroenLinks boeken daarnaast als enige andere partijen winst. De PvdA verliest het grootste percentage stemmen, maar ook Leefbaar Rotterdam, CDA en SP leveren stemmen in. Het wekt geen verbazing dat de ChristenUnie/SGP de meest stabiele aanhang heeft. Als het gaat om het aantal zetels in de raad dan is de positie van de PvdA en Leefbaar Rotterdam hetzelfde gebleven als in 2006 (zie figuur 2.4). Het CDA gaat van de derde naar de zesde plaats. De SP gaat van de vierde naar de zevende plaats. De VVD gaat van de vijfde plaats naar de derde plaats. Ook GroenLinks stijgt: zij gaan van de zesde plaats naar de vierde. D66 is de sterkste stijger, zij gaan van de kleinste partij naar de vierde partij in Rotterdam. De ChristenUnie/SGP zakt van plaats zeven naar acht, ondanks het gelijk gebleven aantal zetels. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

14 Figuur 2.4 Veranderingen in de volgorde van de partijen (van groot naar klein), uitgedrukt in aantal zetels, tussen 2006 en Aantal zetels Aantal zetels PvdA 18 PvdA 14 Leefbaar Rotterdam 14 Leefbaar Rotterdam 14 CDA 3 VVD 4 SP 3 D66 4 VVD 3 GroenLinks 3 GroenLinks 2 CDA 3 ChristenUnie-SGP 1 SP 2 D66 1 ChristenUnie-SGP 1 Bron: Publiekszaken Rotterdam, bewerking COS 2.5 Zetelverdeling in de Rotterdamse raad in historisch perspectief Tabel 2.2 Uitslag Rotterdamse gemeenteraadsverkiezingen PvdA LR CDA VVD SP CPN PSP/PPR GroenLinks D CD/CP Prot-Chr Overige Totaal Bron: Publiekszaken Rotterdam De PvdA is na de winst in 2006 weer iets teruggezakt in het aantal behaalde zetels. Sinds de jaren negentig vertoont de partij een op en neer gaande ontwikkeling. Men is zeker niet terug op het niveau van haar hoogtijdagen. In de jaren zeventig en tachtig haalde de partij vaak meer dan twintig zetels en driemaal zelfs meer dan de helft van de raadszetels. Het opvallendste in het historische overzicht blijft de opkomst van Leefbaar Rotterdam in 2002, die zich nog goed weet te handhaven in 2006 en Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

15 De als sinds de jaren vijftig bijna onafgebroken gestage daling van het CDA, is in 2010 gestagneerd. De VVD vertoont een op en neer gaande ontwikkeling, de laatste drie verkiezingen zijn zij echter redelijk stabiel gebleven. GroenLinks, sinds 1990 met twee zetels in de Rotterdamse raad, groeide tot 1998 met een zetel per verkiezingsdag en verloor er daarna steeds één. In 2010 hebben zij echter weer een zetel erbij. Voor D66 was het begin van de jaren negentig een goede tijd, maar sindsdien daalden zij tot één zetel in In 2010 laten zij echter de grootste groei zien: van één naar vier zetels. De protestants-christelijke partijen zijn sinds 1958 steeds goed voor een raadszetel. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

16 14 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

17 3 Opkomst 3.1 Opkomst in historisch perspectief Het opkomstpercentage lag in 2010 maar liefst twaalf procentpunten lager dan vier jaar eerder. Van de stemgerechtigde Rotterdammers brachten er een stem uit, wat neerkomt op 47,6 procent. In heel Nederland lag de opkomst in 2010 op 53,6 procent, bijna 2 procent lager dan in Hoewel in 2006 het opkomstpercentage in Rotterdam bijna even hoog was als dat van Nederland, is het opkomstpercentage in 2010, net als van voor 2006, duidelijk lager dan het landelijke percentage. Het aandeel Rotterdamse kiezers dat naar de stembus komt, is steeds het hoogste als het gaat om de verkiezingen voor de Tweede Kamer. De laatste twee keer lag het opkomstpercentage voor de Tweede Kamerverkiezingen rond de zeventig procent. Het patroon van de opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen is nogal grillig, na een stijging in de eerste helft na de milleniumwisseling, is de opkomst nu weer gedaald. Figuur 3.1 Opkomstpercentage bij verschillende soorten verkiezingen in Rotterdam, 1982 t/m % 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Tweede Kamer Gemeenteraad Prov. Staten Europa Bron: Publiekszaken Rotterdam 3.2 Grafische weergave van de opkomst per buurt Om de uitslagen op buurtniveau te kunnen weergeven zijn de gegevens per stembureau omgezet naar buurt. De grenzen van de stembureaus komen niet overal overeen met de buurtgrenzen. In sommige buurten wonen zo weinig mensen dat daar geen stembureau is. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

18 Hierdoor is het voor sommige buurten niet mogelijk om daar uitslagen voor te geven. De opkomstpercentages verschillen sterk per buurt. Figuur 3.2 geeft hiervan een overzicht. In bijlage 1 staan de exacte percentages weergegeven. Een kaartje met daarbij de namen van alle buurten is te vinden in bijlage 2. Figuur 3.2 Opkomstpercentage per buurt in 2010 Bron: Publiekszaken Rotterdam, bewerking COS De figuur laat zien dat de opkomst het hoogst was in met name het noordoosten van Rotterdam en het laagst in met name enkele buurten in Rotterdam Zuid. In het stedelijke deel van Rotterdam Zuid (dus afgezien van Pernis en Heijplaat) zijn maar twee (licht)blauwe buurten te vinden en slechts één donkergroene buurt. In de andere buurten in Rotterdam Zuid is de opkomst lager dan het gemiddelde. Twee buurten hebben een opkomstpercentage onder de dertig procent: de Wielewaal en de Tarwewijk. De laagste opkomst was in de buurt Wielewaal: 27,02 procent. De hoogste opkomst was in de buurt Strand en Duin. Hier hebben 79,75 procent van de opgeroepen kiezers hun stem uitbracht voor de gemeenteraadsverkiezingen. 3.3 Opkomst in 2006 en in 2010 Figuur 3.3 laat het verband zien tussen de opkomst in 2006 en in Elke punt in de figuur representeert een buurt. Hoe groter een punt, des te meer stemgerechtigden die buurt telt. De 16 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

19 rode lijn is een weergave van de regressie (samenhang) tussen de opkomst in 2006 en in De grijze stippellijn is een hulplijn: een punt boven deze lijn ligt, weerspiegelt een buurt die in 2010 een hogere opkomst heeft dan in Voor een punt onder de grijze stippellijn geldt het omgekeerde. Figuur 3.3 Verband tussen opkomst per buurt in 2006 en in % 80% Opkomstpercentage per buurt % 60% 50% 40% 30% 20% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Opkomstpercentage per buurt 2006 In de figuur is te zien dat nagenoeg alle buurten in 2010 een lagere opkomst hebben dan in Slechts drie buurten laten in 2010 een hogere opkomst zien dan in Een opvallende buurt is Strand en Duin, in 2006 hadden zij een opkomstpercentage van 65 procent. Dit was destijds een bovengemiddelde opkomst. In 2010 is het opkomstpercentage nog verder gestegen, naar 80 procent. Een opvallende buurt in de andere hoek van de figuur is de buurt Wielewaal. Lag in 2006 het opkomstpercentage nog net onder het Rotterdamse percentage, in 2010 is deze opkomst meer dan gehalveerd: van 56 procentpunten naar 27 procentpunten. Het verband tussen de opkomst in 2006 en die van 2002 is zwakker dan het verband tussen de opkomst van 2002 en die van Dit is uit te drukken in een zogeheten R 2, een maat voor samenhang. Deze ligt altijd tussen de nul en de één. Bij een R 2 van 1, liggen alle punten op de regressielijn, bij een R 2 van nul liggen alle punten daar zo ver mogelijk vandaan. De R 2 die bij de regressielijn in figuur 3.2 hoort, bedraagt 0,56, wat inhoudt dat er nog een behoorlijke mate van spreiding van de punten in de figuur te zien is. De R 2 voor de samenhang van de opkomst in 2006 was iets hoger: 0,68. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

20 3.4 Opkomst en de verandering in opkomst Welke kenmerken hangen samen met de opkomst per buurt? En welke kenmerken hebben buurten waar de opkomst sterk gedaald of juist, tegen de stedelijke trend in, gegroeid is? In 2006 was het nog zo dat in buurten met een hoog aandeel stemgerechtigde allochtonen de opkomst relatief sterk was toegenomen. In 2010 is hier geen sprake meer van. Uit een COS-onderzoek naar de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen van bleek dat de opkomst onder allochtonen lager was dan onder autochtonen. Onder de allochtonen kenden de Turken een relatief hoge opkomst en de andere etnische groepen een aanzienlijk lagere opkomst. Ook bleek er een sterke samenhang tussen het aantal stemmen dat op kandidaten van een bepaalde etniciteit was uitgebracht en het aantal personen van die etniciteit dat was gaan stemmen. Kortom: Turken stemmen in zeer hoge mate op Turkse kandidaten en Marokkanen stemmen in zeer hoge mate op Marokkaanse kandidaten. Ook bij deze verkiezingen blijkt dit in sterke mate het geval te zijn. Er is een zeer sterke samenhang tussen het aantal stemgerechtigde Marokkanen per stemdistrict en het aantal stemmen dat op een Marokkaanse kandidaat is uitgebracht in hetzelfde stemdistrict (R 2 = 0,92). Bij de Turken is deze samenhang zo mogelijk nog iets sterker (R 2 = 0,95) 2. Tevens is uit deze samenhang af te leiden dat minstens veertig procent van de Marokkanen en Turken is gaan stemmen. Op basis van deze bevindingen valt af te leiden dat de opkomst onder Marokkanen en vooral onder Turken lager is dan vier jaar geleden. Was er in 2006 nog sprake van een sterke mate van samenhang tussen de groei van de opkomst en het percentage allochtone stemgerechtigden (R 2 = 0,82), in 2010 is deze samenhang praktisch verdwenen (R 2 = 0,14). 1 M. van Rhee (2002). Analyse van de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam op 6 maart Rotterdam: Centrum voor Onderzoek en Statistiek 2 Hierbij zijn de stemmen die zijn uitgebracht op de Marokkaanse lijsttrekker van D66 niet meegeteld en die van de Turkse nummer 2 van de PvdA voor de helft. 18 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

21 4 Uitslagen per partij In bijlage 1 staat per partij, die ten minste één zetel in de raad heeft gekregen, het percentage stemmers per buurt weergegeven. In dit hoofdstuk wordt voor diezelfde partijen, per partij aangegeven: in hoeveel buurten de partij gewonnen heeft in hoeveel buurten de partij verloren heeft in welke drie buurten de partij de meeste aanhang heeft in welke drie buurten de partij de grootste winst heeft ten opzichte van 2006 in welke drie buurten de partij het grootste verlies heeft ten opzichte van 2006 met welke achtergrondkenmerken (op buurtniveau) het percentage stemmers samenhangt indien mogelijk waar de verschuivingen ten opzichte van de vorige verkiezingen mee samenhangen. 4.1 PvdA Aantal buurten met winst: 3 Aantal buurten met verlies: 63 Buurten met grootste aanhang: Feijenoord Spangen Hillesluis Buurten met grootste winst: Zuidplein Struisenburg Blijdorp Buurten met grootste verlies: Beverwaard Wielewaal Lombardijen De PvdA is deze verkiezingen wederom de grootste partij van Rotterdam geworden. Men heeft echter in 63 van de 67 buurten een verlies van minimaal 1 procentpunt gemaakt. In drie buurten boekte men meer dan een procentpunt winst. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

22 Figuur 4.1 Verband tussen aanhang PvdA per buurt in 2006 en in % % PvdA-stemmers per buurt % 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% % PvdA-stemmers per buurt 2006 In bovenstaande figuur betreffen de punten onder de stippellijn buurten waar het percentage PvdA-stemmers in 2010 lager is dan in De punten boven de stippellijn zijn buurten waar de PvdA in 2010 meer stemmen kreeg dan in Zoals te zien is, heeft de PvdA in 2010 slechts in drie buurten meer stemmen gekregen dan in De mate van samenhang tussen de twee jaren is relatief sterk (R 2 = 0,80). Er is sprake van samenhang tussen het percentage PvdA-stemmers en een aantal buurtkenmerken. Dit zijn: het aandeel allochtone stemgerechtigden (R 2 = 0,89) het aandeel werkzoekenden (R 2 = 0,84) de sociale index (R 2 = 0,76) het aandeel uitkeringsgerechtigden (R 2 = 0,73). Voor de sociale index geldt: hoe lager de sociale index-score, hoe hoger het percentage PvdAstemmers. De sociale index bestaat uit vier aspecten, te weten: capaciteiten, leefomgeving, meedoen en sociale binding. Van deze vier aspecten is de samenhang met capaciteiten het hoogst (R 2 = 0,80). Voor de andere drie kenmerken geldt: hoe hoger het aandeel in de buurt des te hoger het percentage PvdA-stemmers. Hoewel er is 2006 nog een sterk verband was tussen het percentage PvdA-stemmers en de opkomst in combinatie met de groei van de opkomst (R 2 = 0,88), is dit verband in 2010 grotendeels verdwenen (R 2 = 0,37). Verder is er een zwak verband (R 2 = 0,60) tussen het verlies van de PvdA en de afname van de opkomst. 20 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

23 Bij de paragraaf over de opkomst hebben we gezien dat er een zeer sterk verband bestaat tussen het aantal stemgerechtigde Marokkanen en Turken en het aantal stemmen dat op Marokkaanse en Turkse kandidaten is uitgebracht. In 2006 stonden er vier Marokkaanse kandidaten op die samen ruim stemmen trokken. In 2010 waren er dit er drie. Zij kregen samen meer dan stemmen. De vijf Turkse kandidaten die in 2006 op de lijst stonden trokken ruim stemmen. In 2010 stonden er vier Turkse kandidaten op de lijst die samen meer dan stemmen kregen. Eén van deze kandidaten is wethouder Karakus. Door analyses lijkt het erop dat maximaal de helft van de stemmen op hem van Turkse stemmers afkomstig zijn. Als de stemmen op dhr. Karakus gehalveerd worden dan betekent dit dat er bijna stemmen op Turkse kandidaten van Turkse stemmers afkomstig zijn. Van deze cijfers uitgaande hebben Marokkaanse en Turkse kandidaten ongeveer stemmen van hun eigen etnische groep gekregen. Dit betekent ruim stemmen minder op Marokkaanse en Turkse kandidaten. In totaal heeft de PvdA in 2006 bijna stemmen minder dan in Bijna vijftig procent procent van het totale verlies aan stemmen komt doordat er minder op Turkse en Marokkaanse kandidaten is gestemd. In 2006 kon circa 35 procent van de winst nog worden toegeschreven aan het aantal uitgebrachte stemmen op Turkse en Marokkaanse kandidaten. 4.2 Leefbaar Rotterdam Aantal buurten met winst: 8 Aantal buurten met verlies: 52 Buurten met grootste aanhang: Oud IJsselmonde Vreewijk Pernis Buurten met grootste winst: Terbregge Strand en Duin Nieuw Crooswijk Buurten met grootste verlies: Wielewaal Delfshaven Nieuwe Werk Ondanks het feit dat leefbaar Rotterdam redelijk stabiel is gebleven wat betreft het aandeel stemmen, heeft men ten opzichte van 2006 toch in 52 buurten meer dan een procentpunt verloren. In acht buurten wisten zij het aandeel Leefbaar Rotterdam-stemmers met minimaal een procentpunt te verhogen. De samenhang tussen het percentage Leefbaar Rotterdam-stemmers in 2006 en 2010 is redelijk sterk (R 2 = 0,84). Deze samenhang is in vergelijking met 2006, waarbij met 2002 werd vergeleken, sterker geworden (R 2 = 0,71). Men weet dus de kiezers nu beter te binden dan vier jaar geleden. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

24 Figuur 4.2 Verband tussen aanhang Leefbaar Rotterdam per buurt in 2006 en in % % Leefbaar Rotterdam-stemmers per buurt % 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% % Leefbaar Rotterdam-stemmers per buurt 2006 Bij de verkiezingen in 2002 was Leefbaar Rotterdam de grote verrassing. Alle analyses ten spijt was het lastig aan te geven waar die kiezers nou precies vandaan kwamen. Er was toen geen duidelijk statistisch verband te vinden tussen het aandeel allochtonen in een buurt en het percentage stemmers dat op Leefbaar Rotterdam had gestemd. Dat was in 2006 anders: er was een sterke samenhang tussen het aandeel allochtonen (stemgerechtigden) en het percentage stemmers op Leefbaar Rotterdam. Daarbij gold: hoe meer allochtone stemgerechtigden des te lager was het percentage dat op Leefbaar heeft gestemd (R 2 = 0,75). Leefbaar Rotterdam heeft zich in de afgelopen collegeperiode wederom sterk gemaakt voor het verbeteren van de veiligheid. In de analyse is nagegaan of er een relatie is tussen de (verandering in de) veiligheidsindex en het percentage Leefbaar Rotterdam-stemmers. Deze relatie blijkt er niet te zijn. Ook tussen de verschuiving van de Leefbaar Rotterdam aanhang en de veiligheid blijkt geen statistisch verband te vinden. Vier jaar geleden is ook nagegaan of er een relatie was tussen inkomen in een buurt en het percentage Leefbaar Rotterdam-stemmers. Die relatie bleek er toen niet te zijn. Ook nu is die relatie er niet. In 2006 was er wel een relatie tussen de verandering van het percentage Leefbaar Rotterdam-stemmers per buurt en het inkomen. Voor het gemiddelde inkomen was deze relatie al relatief sterk (R 2 = 0,73). De samenhang tussen het aandeel personen in een buurt met een hoog inkomen enerzijds en de groei van Leefbaar Rotterdam anderzijds was nog iets sterker (R 2 = 0,75). In 2010 is deze samenhang niet meer terug te vinden. 22 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

25 4.3 VVD Aantal buurten met winst: 42 Aantal buurten met verlies: 3 Buurten met grootste aanhang: Kralingen-Oost Molenlaankwartier Struisenburg Buurten met grootste winst: Strand en Duin Zestienhoven Terbregge Buurten met grootste verlies: Delfshaven Agniesebuurt Wielewaal De VVD heeft in 2010 ten opzichte van 2006 meer dan drie procenpunten winst geboekt. In 42 buurten boekten zij een winst van minimaal 1 procentpunt en slechts in 3 buurten verloren zij minimaal 1 procentpunt. Net als in 2006 bestaat er een zeer sterke samenhang tussen het percentage VVD-stemmers in relatie tot de vorige verkiezingen (nu R 2 = 0,88, in 2006 R 2 = 0,82). Dit betekent dat de VVD in alle buurten verhoudingsgewijs ongeveer evenveel heeft gewonnen. Ook bestaat er een samenhang tussen het percentage VVD-stemmers en de gemiddelde WOZ waarde in een buurt (R 2 = 0,82). Een ongeveer gelijke mate van samenhang bestaat er met het gemiddelde inkomen in een buurt (R 2 = 0,84) en in iets mindere mate met het aandeel inwoners met een hoog inkomen (R 2 = 0,71). 4.4 D66 Aantal buurten met winst: 67 Aantal buurten met verlies: 0 Buurten met grootste aanhang: Nieuwe Werk Cool Blijdorp Buurten met grootste winst: Nieuwe Werk Cool Blijdorp Buurten met grootste verlies: - Bij de raadsverkiezingen van 2006 had D66 fors verloren. In iedere buurt nam het percentage stemmen op D66 af. In 2010 is dit beeld compleet gespiegeld, nu heeft men in iedere buurt minstens een procentpunt winst geboekt. De drie buurten waar D66 de grootste winst heeft geboekt, zijn ook de buurten waar D66 nu de grootste aanhang heeft. De samenhang tussen het percentage stemmen op D66 was in 2006 (in vergelijking met 2002) bijzonder laag (R 2 = 0,11). In 2010 is deze samenhang echter weer redelijk sterk (R 2 = 0,76). Het percentage stemmers op deze partij heeft met geen enkel achtergrondkenmerk een Analyse gemeenteraadsverkiezingen

26 duidelijke samenhang. Hetzelfde geldt voor de groei van de partij in relatie tot buurtkenmerken. 4.5 GroenLinks Aantal buurten met winst: 47 Aantal buurten met verlies: 7 Buurten met grootste aanhang: Bergpolder Provenierswijk Middelland Buurten met grootste winst: Noordereiland Blijdorp Liskwartier Buurten met grootste verlies: Kop van Zuid Bospolder Afrikaanderwijk GroenLinks wint in de verkiezingen bijna drie procentpunten. Hiermee maakt zij het in 2006 geleden verlies meer dan goed. In 47 buurten wint men minimaal 1 procentpunt, in 7 buurten verliest men er minimaal 1. De samenhang met de aanhang vier jaar geleden is relatief zwak (R 2 aanwezig. Met andere buurtkenmerken is geen samenhang te vinden. = 0,65) maar wel 4.6 CDA Aantal buurten met winst: 10 Aantal buurten met verlies: 49 Buurten met grootste aanhang: Pernis Strand en Duin Wielewaal Buurten met grootste winst: Afrikaanderwijk Bospolder Oud Crooswijk Buurten met grootste verlies: Kop van Zuid Pernis Delfshaven Het CDA verliest in 49 buurten minimaal 1 procentpunt aan kiezers. Net als in 2006 is een van de grootste verliezen van het CDA in Pernis, maar desondanks heeft men daar nog steeds de meeste aanhang. De samenhang met de aanhang vier jaar geleden is redelijk laag (R 2 = 0,60). Dit betekent dat het verlies niet gelijk is verdeeld over de verschillende buurten. 24 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

27 4.7 SP Aantal buurten met winst: 4 Aantal buurten met verlies: 48 Buurten met grootste aanhang: Wielewaal Nieuw Crooswijk Heijplaat Buurten met grootste winst: Zuidplein Afrikaanderwijk Spangen Buurten met grootste verlies: Nieuw Crooswijk Kop van Zuid Bergpolder De SP heeft slechts in vier buurten gewonnen ten opzichte van vier jaar geleden. Opvallend is dat er wederom een zwakke samenhang bestaat tussen het percentage SPstemmers per buurt in 2010 en in 2006 (R 2 = 0,42). Ook in 2006 (vergeleken met 2002) was deze samenhang zwak met een R 2 van 0,52. Net als in 2006 is er geen betekenisvolle samenhang tussen het aandeel stemmers op de SP en achtergrondkenmerken van de diverse buurten in Rotterdam niet te ontdekken. 4.8 ChristenUnie/SGP Aantal buurten met winst: 3 Aantal buurten met verlies: 9 Buurten met grootste aanhang: Wielewaal Kralingseveer Het Lage Land Buurten met grootste winst: Zuidplein Oud-Charlois Bospolder Buurten met grootste verlies: Wielewaal Kop van Zuid Beverwaard De ChristenUnie/SGP houdt, zoals gebruikelijk is, haar ene zetel in de Rotterdamse gemeenteraad. In 9 buurten hebben ze een verlies van minimaal 1 procentpunt behaald. In 55 buurten is het percentage stemmen min of meer gelijk gebleven. Alhoewel men in de Wielewaal het grootste verlies heeft geleden, heeft men in deze buurt toch nog steeds de grootste aanhang wonen. Vaak wordt verondersteld dat de ChristenUnie en de SGP een zeer trouwe aanhang hebben die ook in hoge mate opkomt, waardoor een hoge opkomst negatief zou uitpakken voor deze partijen. In 2006 was dit verband niet erg sterk (R 2 was toen 0,69). Met de verkiezingen in 2010 is deze samenhang met een R 2 van 0,86 weer op het niveau van 2002 (vergeleken met 1998). Analyse gemeenteraadsverkiezingen

28 26 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

29 5 Stemgedrag in de vier grote steden In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de verkiezingsuitslag in de vier grootste steden van Nederland: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht (zie tabel 5.1). Tabel 5.1 Verkiezingsuitslag uitgedrukt in gemeenteraadszetels in de vier grote steden, 2002, 2006 en 2010 Amsterdam Den Haag Utrecht Rotterdam PvdA Leefbaar VVD D CDA GL SP CU/SGP Stadspartij PVV 8 Overige Totaal De raadsverkiezingen in Utrecht zijn, door een grenswijziging, op 8 november 2000 gehouden en niet in Bron: Publiekszaken Rotterdam (Rotterdam), websites van andere drie steden Alleen in Amsterdam is er duidelijk een grooste partij aan te wijzen (PvdA), in de andere drie steden zijn de verschillen tussen de grootste partijen erg klein. De PvdA verliest in alle vier de steden vier tot vijf zetels. Hoewel de Leefbaren in Rotterdam goed standhouden, is in Utrecht de steun voor deze partij nog verder afgenomen. In Den Haag heeft de Partij voor Vrijheid (PVV) voor het eerst meegedaan en is de tweede partij in de stad geworden. D66 verdriedubbelt in alle steden het aantal zetels. De VVD is in drie van de vier steden stabiel gebleven of heeft gewonnen. Alleen in Den Haag heeft deze partij verloren. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de deelname van de PVV aan de gemeenteraadsverkiezingen. In Amsterdam, Utrecht en Rotterdam behoudt het CDA hetzelfde aantal zetels als in 2006, in Den Haag verliezen ze er twee. GroenLinks blijft in Amsterdam en Den Haag stabiel, in Utrecht en Rotterdam boeken ze winst. In Utrecht is GroenLinks nu de grootste partij. De SP heeft in alle vier de steden een tot drie zetels verloren. De ChristenUnie/SGP verliest zowel in Utrecht als in Den Haag een zetel. In Den Haag verwijnen zij hiermee uit de gemeenteraad, in Amsterdam zijn zij al jaren afwezig in de gemeenteraad. Analyse gemeenteraadsverkiezingen

30 28 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

31 Bijlagen Analyse gemeenteraadsverkiezingen

32 Bijlage 1 Uitslagen gemeenteraadsverkiezingen 2010 (in percentages), per stembureau Buurt PvdA LR CDA SP VVD GrLi CU/SGP D66 OPKOMST 1 Strand en Duin 18,2 29,6 15,9 1,9 24,0 3,2 2,9 4,2 79,8 2 Dorp 17,1 36,7 12,4 4,0 19,6 3,3 2,7 3,8 54,3 10 Stadsdriehoek 17,7 27,7 7,1 4,2 20,0 6,5 1,4 15,0 51,8 11 Oude Westen 45,6 12,3 3,4 8,4 5,2 11,5 0,8 11,5 43,7 12 Cool 24,6 20,1 4,3 6,1 13,0 10,7 1,4 19,1 50,3 14 Rubroek 28,9 29,7 4,4 5,3 11,3 6,1 1,6 11,8 41,5 15 Agniesebuurt 39,2 15,6 7,3 7,6 5,9 12,1 1,9 10,0 38,0 16 Provenierswijk 28,8 16,4 4,6 6,8 9,6 14,9 1,6 16,7 56,1 17 Kop van Zuid 21,7 25,6 4,9 2,2 22,6 6,6 0,5 15,8 43,7 18 Nieuwe Werk 17,3 17,3 6,4 2,9 20,6 7,8 1,8 25,1 49,7 20 Delfshaven 35,0 17,5 3,7 6,3 6,7 12,3 2,6 15,4 40,0 21 Bospolder 49,3 13,0 6,8 5,4 2,8 11,5 2,5 7,2 44,2 22 Tussendijken 51,8 13,1 6,8 4,7 2,1 9,5 3,9 5,7 45,8 23 Spangen 58,1 9,8 5,5 6,3 1,7 8,8 2,2 5,0 43,3 24 Nieuwe Westen 44,7 11,3 5,8 7,1 4,5 12,6 2,2 10,5 46,6 25 Middelland 35,5 12,1 4,9 6,9 7,8 14,7 1,5 15,8 46,5 27 Oud-Mathenesse 31,4 32,8 5,7 7,3 3,7 7,2 4,3 6,1 33,6 29 Schiemond 43,0 19,8 2,7 4,3 7,0 9,0 1,1 12,4 53,6 31 Bergpolder 20,3 20,0 4,5 6,1 11,7 15,2 3,2 18,3 49,0 32 Blijdorp 20,3 18,4 6,0 6,9 13,0 13,2 3,3 18,4 58,5 34 Liskwartier 32,1 18,1 4,6 7,9 7,4 12,2 3,1 13,4 62,3 35 Oude Noorden 37,2 19,8 5,7 7,4 5,6 11,0 1,4 9,7 42,0 36 Nieuw Crooswijk 35,8 28,5 1,9 12,5 3,4 7,1 1,5 7,7 39,8 37 Oud Crooswijk 42,6 23,7 6,4 6,4 2,8 7,2 1,3 8,1 44,1 41 Kralingen-west 32,8 19,5 4,8 6,0 13,2 8,3 2,0 12,7 48,2 42 Kralingen-oost 13,0 18,6 7,4 2,0 33,8 5,3 1,2 18,3 66,1 44 's-gravenland 17,7 32,6 7,3 3,2 18,1 5,7 2,5 12,6 60,8 45 De Esch 27,1 30,4 4,1 6,1 10,4 8,5 2,2 10,9 52,1 46 Kralingseveer 17,5 43,6 3,1 4,8 6,4 7,5 9,5 7,5 50,2 47 Struisenburg 15,0 26,4 5,7 2,7 27,1 5,5 1,3 15,5 70,2 48 Prinsenland 24,2 34,8 5,7 5,1 9,9 6,3 5,8 7,8 50,3 49 Het Lage Land 21,9 31,4 11,7 4,6 9,2 5,8 8,0 7,0 51,8 51 Kleinpolder 34,5 29,6 7,9 5,7 5,9 5,8 2,8 7,0 51,2 55 Zestienhoven 10,7 41,4 7,2 5,1 12,4 8,7 3,0 11,3 42,6 56 Overschie 17,4 39,0 9,8 5,0 8,8 7,9 2,4 9,2 45,7 60 Schiebroek 24,1 25,8 9,1 4,6 11,8 9,4 2,8 12,0 55,0 61 Hillegersberg-zuid 17,5 22,6 6,5 4,8 15,5 11,9 3,5 17,4 58,0 62 Hillegersberg-noord 17,3 29,5 7,9 3,5 22,4 6,0 1,8 11,4 57,3 63 Ommoord 22,5 39,8 8,1 4,3 8,2 6,1 3,5 7,3 57,4 64 Terbregge 16,3 33,4 7,0 3,5 15,8 7,8 2,3 13,1 54,4 65 Molenlaankwartier 9,9 26,8 9,5 1,2 31,1 5,8 1,2 14,3 75,7 66 Zevenkamp 25,5 37,7 5,0 5,7 7,8 7,0 3,4 7,1 45,3 67 Oosterflank 26,1 39,4 5,3 6,0 6,2 5,3 4,4 6,2 45,5 68 Nesselande 16,5 33,4 8,4 2,1 21,9 4,3 4,0 9,1 51,4 71 Tarwewijk 43,6 23,8 6,3 7,5 2,2 5,3 4,3 4,4 29,8 30 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

33 Buurt PvdA LR CDA SP VVD GrLi CU/SGP D66 OPKOMST 72 Carnisse 32,5 32,5 4,6 8,0 4,2 5,9 4,5 5,9 35,1 73 Zuidwijk 32,6 37,9 6,5 6,8 4,2 4,4 2,6 4,4 41,7 74 Oud-Charlois 33,9 31,3 5,2 7,3 4,0 5,8 4,6 5,7 41,3 75 Wielewaal 22,2 31,4 12,7 13,6 3,0 3,3 9,8 3,6 27,0 76 Zuidplein 31,2 34,2 5,3 6,8 6,3 4,1 3,5 7,4 55,3 77 Pendrecht 42,1 29,0 6,1 6,8 3,6 4,0 3,1 3,9 36,9 79 Kop van Zuid-Entrepot 33,8 21,2 3,3 5,0 9,7 7,8 1,5 16,4 49,8 80 Vreewijk 23,1 46,2 4,5 9,1 3,3 5,8 3,1 4,0 45,8 81 Bloemhof 47,3 24,6 4,9 7,0 1,8 5,4 1,3 3,8 39,0 82 Hillesluis 55,6 15,9 6,8 5,4 1,7 5,7 2,0 3,4 42,0 83 Oud IJsselmonde 17,7 46,3 6,5 4,6 9,7 4,1 4,5 6,0 46,6 84 Lombardijen 32,6 37,3 7,3 5,3 3,9 4,6 3,9 4,2 44,3 85 Katendrecht 31,8 30,8 3,4 5,0 7,1 9,0 1,5 11,0 41,2 86 Afrikaanderwijk 55,6 14,8 7,9 5,2 2,1 5,4 0,5 3,4 42,6 87 Feijenoord 61,7 12,3 3,7 5,7 1,7 6,5 1,3 5,2 37,1 88 Noordereiland 24,6 24,3 4,6 7,8 11,1 11,5 1,6 13,2 55,1 89 Groot IJsselmonde 25,8 40,3 8,3 5,2 5,3 4,3 5,9 4,2 46,0 90 Beverwaard 33,5 40,2 3,9 7,5 3,5 4,6 2,5 3,2 33,1 91 Pernis 15,9 44,7 17,2 4,1 5,6 2,3 6,6 3,3 53,9 92 Hoogvliet-noord 28,3 36,1 9,2 6,4 6,5 3,8 3,0 4,1 38,3 93 Heijplaat 29,1 43,5 5,2 11,7 2,2 1,8 1,7 4,0 51,1 99 Hoogvliet-zuid 22,9 41,0 8,3 5,2 7,5 3,9 3,8 6,3 45,3 100 Rozenburg 19,6 34,7 11,4 5,8 14,3 4,2 4,1 5,1 46,6 Rotterdam 28,9 28,6 6,8 5,6 9,6 7,3 3,0 9,2 47,6 de vijf buurten met de hoogste score per politieke partij de vijf buurten met de laagste score per politieke partij Analyse gemeenteraadsverkiezingen

34 Bijlage 2 Buurtkaart met namen Nr. Naam 1 Strand en Duin 37 Oud Crooswijk 73 Zuidwijk 2 Dorp 41 Kralingen-west 74 Oud-Charlois 10 Stadsdriehoek 42 Kralingen-oost 75 Wielewaal 11 Oude Westen 44 's-gravenland 76 Zuidplein 12 Cool 45 De Esch 77 Pendrecht 14 Rubroek 46 Kralingseveer 79 Kop van Zuid-Entrepot 15 Agniesebuurt 47 Struisenburg 80 Vreewijk 16 Provenierswijk 48 Prinsenland 81 Bloemhof 17 Kop van Zuid 49 Het Lage Land 82 Hillesluis 18 Nieuwe Werk 51 Kleinpolder 83 Oud IJsselmonde 20 Delfshaven 55 Zestienhoven 84 Lombardijen 21 Bospolder 56 Overschie 85 Katendrecht 22 Tussendijken 60 Schiebroek 86 Afrikaanderwijk 23 Spangen 61 Hillegersberg-zuid 87 Feijenoord 24 Nieuwe Westen 62 Hillegersberg-noord 88 Noordereiland 25 Middelland 63 Ommoord 89 Groot IJsselmonde 27 Oud-Mathenesse 64 Terbregge 90 Beverwaard 29 Schiemond 65 Molenlaankwartier 91 Pernis 31 Bergpolder 66 Zevenkamp 92 Hoogvliet-noord 32 Blijdorp 67 Oosterflank 93 Heijplaat 34 Liskwartier 68 Nesselande 99 Hoogvliet-zuid 35 Oude Noorden 71 Tarwewijk 100 Rozenburg 36 Nieuw Crooswijk 72 Carnisse 32 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

35 Bijlage 3 Grootste partij per stemdistrict Analyse gemeenteraadsverkiezingen

36 Bijlage 4 PvdA % stemmers per partij per buurt Nr. Naam aantal stemmen % stemmen op lijsttrekker totaal Lijsttrekker 0 # 1 Schrijer, D.J. (Dominic) (m) % 0 # 2 Karakus, H. (Hamit) (m) # 3 Kriens, J. (Jantine) (v) * 4 van Heemst, E.P. (Peter) (m) * 5 Moti, R. (Richard) (m) Brons, R. (Rita) (v) * 7 Bruijn, L.C. (Leo) (m) * 8 Wijntuin, P.M. (Peggy) (v) 2137 * 9 Heijmen, M. (Marco) (m) Harreman, T. (Tom) (m) 383 Overige kand. * 11 de Jong, J. (Jacqueline) (v) % * 12 Verbrugge, C.G.J. (Claus) (m) Noormohamed, S. (Sharida) (v) 861 Nr. Naam aantal 0 14 Alaoui, A. (Alaoui) (m) 3073 stemmen 15 Salaj, M. (Marija) (v) * 16 Kuzu, T. (Tunahan) (m) * 26 Talbi, F. (Fatima) (v) van Kampen, B.M.T. (Bart) (m) Verbist, P.J.C. (Paulette) (v) 91 0 * 18 Baran, Z. (Zeki) (m) Ravesloot, L.J. (Luuk) (m) Hindriks, M.S. (Maritta) (v) Brouns, C.M.A. (Chiara) (v) 61 0 * 20 El Haji, F. (Ad) (m) Verbeek, J. (Johan) (m) Özer, K. (Kader) (m) Krul-Wouters, J.F. (Hanny) (v) van der Meulen, C.F.G. (Chris) (m) Sterkman, H.A. (Henk) (m) Hazelaar, J.P.M. (Janneke) (v) Koenraadt, J.F.M. (Joseph) (m) van den Bor, W. (Winfred) (m) Gonçalves, J.C. (José Carlos) (m) Évora, J. (José) (m) 846 # 35 Vervat, J.M. (Hans) (m) Gekozen op basis van aantal (voorkeur)stemmen * Zittend raadslid einde periode # Zittend wethouder einde periode Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

37 Leefbaar Rotterdam Nr. aantal stemmen % stemmen op lijsttrekker totaal Overige kand. 0 * 1 Pastors, M.G.T. (Marco) (m) % 0 * 2 Sörensen, R. (Ronald) (m) * 3 Fähmel-van der Werf, A.G. (Anita) (v) * 4 Simons, R.A.C.J. (Robert) (m) Dubbeldam, E. (Esther) (v) * 6 Buijt, R. (Ronald) (m) * 7 Mosch, A.S. (Dries) (m) 502 Lijsttrekker 0 8 de Jong, R. (Reinier) (m) % 0 9 Ton, J.L. (Jolanda) (v) * 10 Molenaar, A.N. (Anton) (m) * 11 van Schaik, H.C. (Hennie) (m) 405 Nr. aantal 0 * 12 Schneider, R.E. (Ronald) (m) 61 stemmen 0 13 Struijvenberg, M.J.W. (Maarten) (m) Kooijman, A.C. (Astrid) (v) van Sluis, D.P. (Dick) (m) Baartman, F.B.R. (Fred) (m) Živanović, M. (Marijana) (v) Stok, P. (Peter) (m) van Elck, M.G.J. (Michel) (m) Frowijn, B.M. (Brian) (m) Meijer, P. (Patrick) (m) van Breugelen, P. (Piet) (m) 21 * 18 van Houte, P.D.T. (Daphne) (v) Hulhoven, J.M. (Jeroen) (m) Rijken, J.J. (Jeffrey) (m) Verstralen, G.C.M. (Gemma) (v) Koppert, H.M. (Hielke) (m) Mom, B.G.E. (Bianca) (v) Kruithof, D.B. (Bas) (m) Bouman, N.J.M. (Marco) (m) 31 * 22 van der Hilst, F. (Frans) (m) Everse, C.C.P.S.A. (Colette) (v) 30 * 23 Sonneveld, H.M. (Henk) (m) van der Stel-van Vliet, E. (Esther) (v) Wilson, L. (Luuk) (m) Baart, J.P.W. (Jeroen) (m) van Rij, B.J. (Bart-Joost) (m) Sterrenberg, E.T. (Tessa) (v) van Assendelft, J.W. (John) (m) Verschoor, A. (Arne) (m) Noel, P.J.M. (Nel) (v) van der Meer, E.P.M. (Lenneke) (v) Ruigendijk, R. (Ruud) (m) Martinot, W.J. (Willem) (m) 8 29 Tol, R.H.C. (Ronald) (m) Fortuijn, S.A.F. (Simon) (m) de Veth, C.G. (Chris) (m) van den Anker, M.J.J. (Marianne) (v) Wolfs, F. (Fred) (m) van Sluis, M.W. (Wim) (m) Gekozen op basis van aantal (voorkeur)stemmen * Zittend raadslid einde periode Analyse gemeenteraadsverkiezingen

38 CDA Nr. aantal stemmen totaal Tempel, W.J. (Wubbo) (m) Mink, R.J. (Ruben) (m) Weltevrede, N.E. (Nelleke) (v) Bodifée, H.J. (Harry) (m) Çetin, M. (Muzaffer) (m) Steenbergen, J.M.A. (Joke) (v) Versluis, J. (Jaap) (m) Ruit, M.J.K. (Rianne) (v) van der Tak, J. (Jacco) (m) Chotoo, J.P. (Jerrel) (m) van der Houwen, L. (Leen) (m) van der Ham - Sonnenschein, J.M. (Marianne) (v) 109 Nr. aantal 13 Vis, A.J.D. (Arrie) (m) 41 stemmen 14 Hallema, A. (Alex) (m) Wielemaker, A.C. (Christof) (m) Koene, L. (Laura) (v) la Croix, J. (Jacques) (m) van Hemmen, A.P.J. (Bram) (m) van der Meer, C. (Kees) (m) La Rivière, L. (Leen) (m) van Lottum, D.J.J. (Dirk Jan) (m) van de Peppel, T.G. (Ed) (m) van der Heijde, A.J.C.M. (Arnold) ( Snijders, R. (Rob) (m) 39 # 27 Lamers, P.A.W. (Peter) (m) van Winkelhof, M. (Martijn) (m) 24 # 28 Bolsius, L.M.M. (Lucas) (m) Visser, M.A.A. (Mark) (m) 46 0 Gekozen op basis van aantal (voorkeur)stemmen * Zittend raadslid einde periode # Zittend wethouder einde periode Overige kand. 41% % stemmen op lijsttrekker Lijsttrekker 59% 36 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

39 SP Nr. aantal stemmen totaal * 1 de Kleijn, L.P.M. (Leo) (m) * 2 Strörmann, J. (Josine) (v) Levie, K. (Kevin) (m) Afalah, S. (Said) (m) 379 * 5 Coşkun, T.S.J. (Theo) (m) van Ruitenburg, J. (Jessica) (v) Seçkin, Ş. (Dilber) (v) Vergeer, V.A.H. (Vincent) (m) 82 9 Palm, B.T.H.M. (Ineke) (v) de Haas, H.J. (Herman) (m) van Baaren, C.L. (Lot) (v) Sikkema, A. (Oane) (m) 39 Nr. aantal 13 Hoogenboom, L. (Liesbeth) (v) 94 stemmen 14 El Maroudi, H. (Hasna) (v) Nazligül, A. (Atilla) (m) van Duin, L. (Laura) (v) Vulto, C.B.C. (Corrie) (v) Doğan, A. (Ali) (m) van Asch, R.J. (Rob) (m) Verberne, H.M. (Hennie) (m) Mahabier, I.L. (Irma) (v) Benard, A.H. (Ad) (m) Roijackers, G.E.M. (Gerard) (m) Zwaan, E. (Esther) (v) Kassmi, H. (Appie) (m) Bruinen, C.J.R. (Coen) (m) de Voigt, H.J.F. (Edwin) (m) Heirath, J.R. (Jerry) (m) Meijer, E.T.M. (Erik) (m) Hubers, E. (Elly) (v) 63 0 Gekozen op basis van aantal (voorkeur)stemmen * Zittend raadslid einde periode Overige kand. 46% % stemmen op lijsttrekker Lijsttrekker 54% Analyse gemeenteraadsverkiezingen

40 VVD Nr. aantal stemmen totaal * 1 Baljeu, J.N. (Jeannette) (v) Laan, A.J.M. (Antoinnette) (v) Verheij, J.W. (Jan Willem) (m) van Gent, G.W. (George) (m) van de Donk, M.A. (Maarten) (m) Tahraoui, A. (Abdel) (m) van Loon, B. (Ben) (m) Middelman, D. (Deborah) (v) Schuringa, E.H. (Eduard) (m) Zeegers, R.J. (Ruud) (m) Feenstra - Bruins, S.I. (Sonja) (v) van der Heijden, R.M.J.J. (Ronald) (m) 91 Nr. aantal 13 van de Wijdeven, T.F.M. (Tamara) (v) 94 stemmen 14 Koster, W. (Willem) (m) de Visser, S. (Michel) (m) Martens, R.J.J. (Roel) (m) Peeterman, T.A.G. (Theo) (m) Wilbrenninck, P.C. (Pico) (m) de Gruiter, C.J. (Kees) (m) Walraven Borst, E.J. (Ernst-Jan) (m) 42 * 25 van Tijn, P.B. (Bas) (m) Vossen, R.J.M.F. (Robin) (m) 109 * 26 van der Waarde, J.H.C. (Jerry) Pouwels - Nahrvar, S. (Sepideh) (v) Harbers, M.G.J. (Mark) (m) Schipper, A. (Anne) (m) Rosenthal, U. (Uri) (m) de Jonge, G. (Ger) (m) 18 0 Gekozen op basis van aantal (voorkeur)stemmen * Zittend raadslid einde periode Overige kand. 26% % stemmen op lijsttrekker Lijsttrekker 74% 38 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010

41 GroenLinks Nr. aantal stemmen totaal * 1 Bonte, A. (Arno) (m) El Ouali, N. (Nourdin) (m) van Eijk, J.T.M. (Jos) (m) Bokhove, J. (Judith) (v) Hacene, M. (Mohamed) (m) Roest, L.L.P.R. (Lies) (v) Laros, C.S. (Conny) (v) van der Kroft, E.M. (Erik) (m) 84 9 Stapelkamp, E.J.B. (Eelco) (m) Yigit, S. (Sedat) (m) Westerveld, E. (Eric) (m) Kilinc, H. (Hasim) (m) 156 Nr. aantal 13 Cairo, M.A.G. (Machteld) (v) 271 stemmen 14 Chbab, M. (Mustapha) (m) Kelholt, E. (Elbert) (m) Veenstra, A. (Amelie) (v) van Putten, N.L. (Nadya) (v) de Werk, P.J. (Peter) (m) Sedney-Appeldoorn, M.A.M. (v) Cuelenaere, B. (Boukje) (v) Grijzen, J.A. (Johan) (m) van Keeren, F.F. (Frank Fabian) (m) Bekedam, L.M. (Letty) (v) Ubags, P.J.M. (Patrick) (m) Bebelaar, K. (Karen) (v) van der Hoeven, A. (Lex) (m) Harika, A. (Ahmed) (m) Abu Leil, M. (Mohammed) (m) 282 # 30 Grashoff, H.J. (Rik) (m) de Haan, L. (Liselotte) (v) 91 0 Gekozen op basis van aantal (voorkeur)stemmen * Zittend raadslid einde periode # Zittend wethouder einde periode Overige kand. 57% % stemmen op lijsttrekker Lijsttrekker 43% Analyse gemeenteraadsverkiezingen

42 ChristenUnie-SGP Nr. aantal stemmen totaal Sies, S.J. (Setkin) (m) Noeverman, J. (Jan) (m) Sonneveld, W. (Willem) (m) Gort, G. (Gea) (v) Boonzaaijer, W. (Wouter) (m) Lock, A.R. (Arend) (m) 44 7 Balootje, I.S. (Ixora) (v) de Korne, D.F. (Dirk) (m) 77 9 de Vries, M. (Marten) (m) Pasterkamp, J.S. (Jan Sjoerd) (m) Schippers, J.A. (Jan) (m) van Veen, N.M. (Marian) (v) 54 Nr. aantal * 13 Oosterhoff, R.E. (Remco) (m) 65 stemmen 14 de Jonge, J.C. (Jacco) (m) Vlot, J.H.T. (Jan) (m) Meijboom-Speelman, J.J. (Joke) (v) Kars, A.A. (Arie) (m) Hubach-Moree, E.A. (Elsbeth) (v) Vlaardingerbroek, A.C.A. (Arthur) (m) van der Spek, W. (Wout) (m) de Bel, W. (Wilco) (m) Rijsdijk, N. (Nico) (m) Buys-Trimp, M.E. (Marga) (v) van Steenis, D. (Dick) (m) Klapwijk, A.M. (Maarten) (m) van der Wiel, J. (Jan-Willem) (m) Dijkgraaf, E. (Elbert) (m) Knol, D. (Dirk) (m) Groenbos, H.J. (Henk) (m) Erkelens, J.G. (John) (m) Schouten, C.J. (Carola) (v) 58 0 Gekozen op basis van aantal (voorkeur)stemmen * Zittend raadslid einde periode Overige kand. 38% % stemmen op lijsttrekker Lijsttrekker 62% 40 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010