An#stolling in atriumfibrilleren - een nieuwe genera#e in opkomst -

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "An#stolling in atriumfibrilleren - een nieuwe genera#e in opkomst -"

Transcriptie

1 An#stolling in atriumfibrilleren - een nieuwe genera#e in opkomst - Nurse Academy 2014 Naoual Bennaghmouch Arts- onderzoekster Cardiologie 17 November 2014

2 Disclosure (poten#ële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante rela#es Geen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere rela#e, namelijk Geen

3 Vraag 1 Wie van de aanwezigen is 40 jaar of ouder? Hoeveel van deze mensen zullen gedurende hun leven atriumfibrilleren (AF) krijgen? 1:100 (1%) 1:20 (5%) 1:10 (10%) 1:4 (25%)

4 ATRIA: Prevalen#e van AF s#jgt met leevijd Voorspelling is dat door de vergrijzing, in 2050 het aantal pa#ënten met AF zal verdubbelen. Prevalen#e (%) in 4 Men & women >40 Years will develop AF Life#me risk if currently free of AF 2 0 < LeeVijd (jaren) Man (n = 10,173) Vrouw (n = 7801) Go AS et al. JAMA Hart et al. Annals of Int Med

5 Burden of disease In Nederland waren in 2013 meer dan pagënten onder behandeling van een trombosedienst voor AF. Wereldwijd krijgen jaarlijks bijna 3 miljoen mensen een AF- gerelateerd CVA, in Nederland ongeveer 7000 mensen. Van die 3 miljoen mensen: - 1,5 miljoen hiervan overlijden - 1 miljoen zijn direct na de CVA ernsgg hulpbehoevend Ziektebeeld met grote consequen#es voor de pa#ënt én gerelateerd aan hoge kosten voor de maatschappij! 5

6 Vraag 2 Hoe groot is het risico op een CVA bij mensen met AF ten opzicht van mensen zónder CVA? A. Even groot risico in beide groepen B. 2x zo groot risico bij mensen mét AF C. 5x zo groot risico D. 10x zo groot risico

7 AF leidt tot CVA Wolf PA, et al. Stroke, AF vervijfvoudigt het CVA risico CVA risico is ónadankelijk van AF classifica#e

8 An#stolling bij AF voorkomt CVA plaatjesremmers vs geen behandeling RisicoreducGe: 22% (6-35%) Vitamine K antagonisten vs geen behandeling RisicoreducGe: 64% (49-74%) Hart, Annals Int Med 2007

9 maar leidt ook tot bloedingen (6000 ernskge bloedingen / jr in NL) Annual Rate of Serious Bleeding in AF Pa#ents with/without An#coagulant 4 P = Annual event rate (%) 2 2,22 1,02 0 Anticoagulant No Anticoagulant Goto S et al, on behalf of the REACH Registry InvesKgators. Am Heart J 2008;156:

10 Op#male behandeling is op#male balans Risico op CVA zónder an#stolling - CHA 2 DS 2 - VASc score Risico op bloeding mét an#stolling - HAS- BLED Van der Meer, Arch Int Med 1993

11 CHA 2 DS 2 - VASc score

12 Bleeding Risk Scores in AF HAS- BLED Hypertension Abnormal Renal or Liver funcgon Stroke Bleeding Labile INR Elderly (>65 yrs) Drugs or Alcohol Apostolakis S, et al. J Am Coll Cardiol 2012

13 Bloedingsrisico bepalen Je moet overwegen of er redenen zijn om niet te an#stollen - Recente (grote) bloeding, hersentumor, vaatmalformages Echter, risicofactoren voor CVA zijn grotendeels hetzelfde als die voor bloeding - Lee`ijd, hypertensie, eerdere CVA/TIA Dus doorgaans: hoge CHADS 2 /CHA 2 DS 2 - VASc is ook hoger risico op bloeding Toegevoegde waarde van risicoscores voor bloedingen beperkt. Risicoscore bloedingen níet gebruikt om te besluiten wel/niet an#stollen, maar om modificeerbare risicofactoren te iden#ficeren.

14 Orale an#stolling

15 Casus: Mw. B. Fladder Vrouw, 78 jaar VG: hypertensie ( 04), diabetes mellitus Med: metoprolol ret 50mg 1x1, perindopril 8mg 1x1, atorvasta#ne 40mg 1x1, pantoprazol 40mg 1x1, menormine 500mg 2x1. A/ Acuut ontstane drukkende pijn op de borst zonder radia#e. Duizelig, hartkloppingen, ook behoorlijk benauwd gevoel. Pt herkent dit gevoel niet van eerder, was de laatste #jd wel snel vermoeid. O/ niet ziek, RR 119/89 P 160 irreg/ineq Sat 97% zonder O2 Over hart, longen gb

16

17 ATRIUMFIBRILLEREN

18 Wat is de beste behandeling? Mw B. Fladder met atriumfibrilleren. CHA 2 DS 2 - VASc score: 5 (Vrouw, >75jr, Hypertensie, Diabetes Mellitus) A. Plaatjesremmer (bijv. Ascal) B. Vitamine K antagonist (bijv. Acenocoumarol)

19 Aspirin vs aspirin + clopidogrel (ACTIVE A) Composite of stroke, myocardial infarcgon, non central nervous system systemic embolism, or death from vascular causes RR 0.89; 95% CI ; P = 0.01 Clopidogrel + aspirin reduced the rate of major vascular events more than aspirin alone among pa#ents with AF. Connoly SJ, et al. NEJM 2009

20 OAC vs aspirin + clopidogrel (ACTIVE W) Stroke, Non- CNS Systemic Embolism, MI & Vascular Death Major Bleeding Cumula#ve Hazard Rates RR = 1.45 P = Clopidogrel+ASA OAC 5.64 %/year 3.93 %/year Cumula#ve Hazard Rates RR = 1.06 P = 0.67 OAC Clopidogrel+ASA 2.4 %/year 2.2 %/year Years Years In pa#ents with AF, OAC gives a significant reduc#on in ischemic events compared to ASA + clopidogrel ACTIVE WriKng Group of the ACTIVE InvesKgators et al. Lancet

21 Wat is de beste behandeling? Mw B. Fladder CHA 2 DS 2 - VASc score: 5 (Vrouw, >75jr, Hypertensie, Diabetes Mellitus) A. Plaatjesremmer (bijv. Ascal) B. Vitamine K antagonist (bijv. Acenocoumarol)

22 Maar. Na 6 maanden op acenocoumarol, nog steeds fors wisselende INR. Wat nu? A. Doorgaan met acenocoumarol B. Staken acenocoumarol, toch iets anders geven

23 OAC vs aspirin + clopidogrel (ACTIVE W) Stroke, MI, Non- CNS Systemic Embolism, Vascular Death 12 TTR <65% 12 TTR 65% Event rate (%) OAC DAPT RR = 0.93 ( ) P=0.61 Event rate (%) DAPT OAC RR = 2.14 ( ) P< ,5 1,0 1,5 Years 0 0 0,5 1,0 1,5 Years Belangrijkste nadeel vitamine K antagonisten!!! ACTIVE WriKng Group of the ACTIVE InvesKgators et al. Lancet

24 INR controle in Nederland Pa#ënten die coumarine krijgen (%) 62.7% 80.3% Trombosedienst, INR= 2,5-3,5 Trombosedienst, INR= 2,0-3,5 37,3% niet effec#ef behandeld Binnen INR range FederaKe van Nederlandse Trombosediensten: Medisch jaarverslag 2009,

25 Onderbehandeling met VKA Geen coumarines Wel coumarines 33% 67% N = 4736 AF- pa#ënten die in aanmerking komen voor coumarines EuroHeart survey 1/3 onderbehandeld!! N = 163 AF- gerelateerde CVA- opnamen Maastricht Stroke Registry 51% onderbehandeld bij opname ivm CVA Nieuwlaat R, et al. Eur Heart J 2005; Pisters R, et al. Europace

26 Nieuwe zorgvraag Nieuw an#stollingsmiddel Orale toediening Snelle werking Werking makkelijk reversibel Kosteneffec#ef Brede therapeugsche range Voorspelbare werking bij vaste dosering Stabiele farmacokine#ek Geen voedsel/geneesmiddelen interac#es Geen monitoring noodzakelijk, wél monitoring mógelijk zo nodig Opkomst non- vitamine K orale an#- coagulan#a (NOAC)

27 ESC Guideline Atriumfibrilleren

28 Non- vitamine K orale an#coagulan#a (NOAC)

29 Stollingscascade en nieuwe middelen = Vitamin K antagonist Tissue factor/viia X IX VIIIa IXa Va Direct factor Xa inhibitors: Apixaban (Eliquis ) Rivaroxaban (Xarelto ) Xa II Thrombin Direct thrombin inhibitors: Dabigatran etexilate (Pradaxa ) Fibrinogen Fibrin 29

30 Eigenschappen NOAC Dabigatran Rivaroxaban Apixaban Mechanism of ac#on direct thrombin inhibitor: direct factor Xa inhibitor: direct factor Xa inhibitor: - acgvated by esterases in liver, plasma, erythrocytes - both free and clot- bound - free and clot- bound - reversible - free and clot- bound - reversible - compeggve, reversible Bioavailability 7.2% >80%, ~100% (with food) >50% Peak concentra#on hrs 2-4 hrs 3-4 hrs Half life hrs 5-9 hrs (up to 13hrs in pagents >75y) 8-15 hrs Metabolism - low protein binding (35%) - high protein binding (>92%) - protein binding (87%) - up to 80% excreted by kidney - 33% excreted by kidney - 25% excreted by kidney Interac#on Dabi etexilaat substraat P- gp strong P- gp- inhibitors or inducers: quinine/quinidine, verapamil, amiodarone - Metabolism: CYP3A4/ P- gp strong CYP3A4 ánd P- gp- inhibitors or inducers - Metabolism pargally by: CYP3A4/5 strong CYP3A4 ánd P- gp- inhibitors or inducers

31 Non- vitamine K orale an#coagulan#a - Dabigatran -

32 RE- LY - Phase III trial pa#ënten met AF en 1 risicofactor R Dabigatran etexilaat 150 mg BID (dubbel- blind) N=6.076 Dabigatran etexilaat 110 mg BID (dubbel- blind) N=6.015 Warfarine 1 mg, 3 mg, 5 mg (INR , open- label) N=6.022 Primair doel: non- inferioriteit dabigatran VS warfarine Primair effec#viteiteindpunt: CVA (ischemisch+hemorragisch) en systemische embolie Connolly SJ, et al. N Engl J Med 2009; Ezekowitz MD, et al. Am Heart J

33 Baseline karakteris#eken Characteris#c Dabigatran 150 mg Dabigatran 110 mg Warfarin Randomized Mean age (years) CHADS 2 score (mean) Prior stroke/tia (%) Prior MI (%)

34 Non- vitamine K orale an#coagulan#a - Rivaroxaban -

35 ROCKET- AF: Phase III Atrial Fibrilla#on Risk Factors CHF Hypertension Age 75 Diabetes OR Stroke, TIA or Systemic embolus At least 2-3 required Rivaroxaban 20 mg daily R (n ~ 14,000) Warfarin INR target ( inclusive) Primary Endpoint: Stroke or non- CNS Systemic Embolism

36 Baseline karakteris#eken Rivaroxaban (N=7081) Warfarin (N=7090) Age (years) 73 (65, 78) 73 (65, 78) CHADS 2 Score (mean) Prior VKA Use (%) Hypertension (%) Diabetes Mellitus (%) Prior Stroke/TIA/Embolism (%) 55 55

37 Non- vitamine K orale an#coagulan#a - Apixaban -

38 ARISTOTLE: Phase III trial Pa#ent Popula#on Aged 18 years Pa#ents with NVAF and 1 risk factors for stroke R Apixaban 5.0 mg oral BD (2.5 mg oral BD in select pa#ents * [4.7%]) Warfarin (adjusted to an INR of 2 3) * 2 of the following: age 80 years, weight 60 kg, serum creaknine level 1.5 mg/dl (133 µmol/l) The primary objec#ve: non- inferiority of apixaban vs warfarin for the prevengon of stroke and systemic embolism. Granger et al. N Engl J Med 2011;365: ; Lopes et al. Am Heart J 2010;159:

39 Baseline karakteris#eken Median age (25 th, 75 th percengle) Apixaban (n=9,120) 70 yrs (63, 76) Warfarin (n=9,081) 70 yrs (63, 76) Prior use of VKA 57.1% 57.2% Mean CHADS Age 75 yrs 31.2% 31.1% Prior stroke, TIA or systemic embolism 19.2% 19.7% Diabetes 25.0% 24.9% Hypertension requiring treatment 87.3% 87.6%

40 NOAC vs. VKA - Efficacy - Dabigatran 150mg b.i.d. superieur tov VKA Apixaban 5mg b.i.d. superieur tov VKA

41 NOAC vs. VKA - Efficacy - Apixaban 5mg b.i.d. superieur tov VKA

42 NOAC vs. VKA - Safety - Rivaroxaban 20mg o.d. superieur tov VKA in reducge FATALE bloedingen Apixaban 5mg b.i.d. superieur tov VKA

43 NOAC vs. VKA - Safety - Dabigatran 150mg én 110mg b.i.d. superieur tov VKA Rivaroxaban 20mg o.d. superieur tov VKA Apixaban 5mg b.i.d. superieur tov VKA

44 NOAC vs. VKA - Safety - Apixaban 5mg b.i.d. gaf géén sgjging in gastro- intesgnale bloedingen

45 Terug naar de casus. Mw B. Fladder CHA 2 DS 2 - VASc score: 5 (Vrouw, >75jr, Hypertensie, Diabetes Mellitus) Wat zou nu de beste behandeling zijn voor onze pa#ënte? A. Plaatjesremmer (bijv. Ascal) B. Vitamine K antagonist (bijv. Acenocoumarol) C. NOAC

46 Management van NOACs - Voorschrijven -

47 Handvaten NOAC I Ziekenhuis breed protocol: - Elk ziekenhuis behoort een eigen protocol te hebben omtrent het voorschrijven van NOAC. - Soms te vinden als onderdeel van een ziekenhuisbreed trombose- protocol

48 Handvaten NOAC II Leidraad begeleide introduc#e nieuwe orale an#stollingsmiddelen (Orde van Medische Specialisten)

49 Handvaten NOAC III ESC/EHRA Prac#cal Guideline

50 Contra- indica#es NOACs o PaGënten met een kunsthartklep o Klinisch significante acgeve bloeding o Laesie met een significante kans op ernsgge bloedingen o LeverfuncGestoornis/ leverziekte die met coagulopathie en klinisch relevant bloedingsrisico o NierfuncGestoornissen o Dabigatran: creagnineklaring (CrCl) <30 ml/min o Rivaroxaban + Apixaban: CrCl <15 ml/min o Medicamenteuze interacges

51 Invloed medica#e op plasma level NOAC Dabigatran Apixaban Rivaroxaban AtorvastaGne + 18% - - Antacida (H2- antagonisten, PPI) % geen data - DilGazem % Min effect Amiodarone % geen data Min effect Fluconazole i.v. geen data geen data + 42% Quinidine + 50% geen data + 50% Verapamil % geen data Min effect Clarytromycine Erytromycine % geen data % Cyclosporine geen data geen data + 50% Dronedarone % geen data geen data Ketoconazol % + 100% + 160% HIV- protease remmers geen data Strong increase up to + 153% Rifampicin, carbamazepine, phenytoine, phenobarbital - 66% - 54% up to - 50% Contra- indica#e DosisreducGe DosisreducGe bij >2 middelen

52 Leidraad begeleide introduc#e NOACs NIET geven bij.. - Contra- indicage voor NOAC - Lee`ijd < 18 jaar - Zwangeren en bij borstvoeding - ErnsGge nierfuncgestoornis (kreagnineklaring (egfr) < 30 ml/min) - < 2 weken na een herseninfarct (verhoogde intracraniële bloedingsrisico) - Intracerebrale bloeding in de voorgeschiedenis, tenzij akkoord neuroloog. - BloedingscomplicaGe onder VKA - Stabiele INR- instelling onder VKA - Kwetsbare ouderen bij wie ook therapietrouw minder goed te realiseren is - Te verwachten lage therapietrouw waardoor gebrek aan controle

53 - Wat schrijf je voor? -

54 Dabigatran bij non- valvulair AF 150mg 2dd1, tenzij. o magg- ernsgge nierfuncgestoornis o CrCl ml/min o lee`ijd jr o meer kans op bloedingen o gastrigs, oesofagigs bij hoog bloedingsrisico + laag trombo- embolisch risico: overweeg dosering 110 mg 2dd1 o gastro oesofageale reflux o ouderen 80 jr o comedicage met verapamil aanbevolen dosering 110 mg 2dd1

55 Rivaroxaban bij non- valvulair AF 20 mg 1dd1, tenzij o magge nierinsufficiënge o CrCl ml/min o ernsgge nierinsufficiënge o CrCl ml/min aanbevolen dosering 15 mg 1dd1

56 Apixaban bij non- valvulair AF 5 mg 2dd1, tenzij. o nierinsufficiënge o CrCl ml/min óf >2 van onderstaande: o lee`ijd 80 jaar o lichaamsgewicht 60 kg o serumcreagnine 133 μmol/l aanbevolen dosering 2,5 mg 2dd1

57 Artsenverklaring SPECIALISTISCHE ZORG

58 - Management van de pa#ënt? -

59 Pa#ëntvoorlich#ng

60 Pa#ëntvoorlich#ng Rivaroxaban: intake met voedsel (15 mg, 20 mg) Dabigatran: dyspepsie (PPI?)

61 Pa#ëntvoorlich#ng dosis errors Dabigatran/ Apixaban (2dd) Ø Gemiste dosis inhalen Ø Per ongeluk dubbele dosis: volgende dosis overslaan Ø Onzeker of medicage is ingenomen => volgende dosis pas weer innemen Rivaroxaban (1dd) Ø Gemiste dosis uiterlijk 12h voor volgende gi` innemen Ø Dosis op één dag nooit verdubbelen om dosis dag ervoor in te halen Ø Per ongeluk dubbele dosis: volgende dag schema normaal congnueren (1dd) Ø Onzeker of medicage is ingenomen => alsnog innemen

62 Switchen: naar NOAC VKA naar NOAC Start NOAC bij INR > 2.0 Heparine (UFH) naar NOAC Start NOAC na staken UFH (t 1/2 ~2h) LMWH naar NOAC Start NOAC op GjdsGp volgende gi` LMWH

63 Switchen: NOAC naar NOAC naar VKA Start VKA onder NOAC tot therapeugsch INR Oplaaddosis wel bij marcoumar, níet bij acenocoumarol CAVE: NOAC kan INR beïnvloeden bloedafname INR vlak vóór volgende NOAC dosis INR controle 24h ná laatste NOAC dosis NOAC naar UFH/ LMWH Start UFH/LMWH op GjdsGp volgende dosis NOAC

64 Lab diagnos#ek

65 NOACs en labdiagnos#ek Rou#nema#g controle NOAC- spiegel is niet nodig Echter, wel situa#es waar het wenselijk is: - Verdenking therapiefalen of medicage- ontrouw - Calamiteiten (major bleeding, spoed- OK) - Pre- operagef - Meten mate van medicage- interacge - Etc.

66 NOACs en labdiagnos#ek Algemeen geldt: - Testresultaat kan vals- negagef zijn binnen 0-2h na inname NOAC - Voedselinname kan GjdsGp piekspiegel met 1-2h vertragen - Piekspiegel wordt 2-4h na inname verwacht - Dalspiegel na 12-24h - TherapeuGsche ranges nog niet bekend, wel therapeugsche waarde

67 Samenva ng Middel Dabigatran KwalitaGef (aantonen aanwezigheid/afwezigheid NOAC) aptt TT KwanGtaGef dtt Rivaroxaban Apixaban PT (adankelijk van lab) An# Xa Nb: Bij complicage/bloeding beide meten t.b.v. surveillance

68 Ingreep onder NOAC?

69 Bloedingsrisico elec#eve ingreep Laag risico Mondhygienist Tandheelkunde - <3 extracges - Verstandskies - Paradontaal - Wortelkanaal - Abcesincisie - Implantaat Kleine dermatologische ingrepen Cataract indien geen retrobulbaire anesthesie Ingreep met goede lokale hemostase mogelijkheid Standaard risico HartkatheterisaGe Ritme- ablage Coloscopie zonder verwijderen van grote poliepen Nb: Behandelaar bepaalt bloedingsrisico! Radiologische ingreep met goede lokale hemostase mogelijkheid Hoog risico Hartchirurgie Pacemaker implantage Neurochirurgie Grote hernia operage Grote buik chirurgie Chirurgie met uitgebreide weefseldestrucge Grote urologische ingreep Vaatheelkundige ingreep Coloscopie met verwijderen grote poliep Radiologische ingreep zonder goede lokale hemostase mogelijkheid

70 NOAC advies peri- procedureel Laag risico: NOAC congnueren, geen lab Overig: Lab (Indien afwijkend - > uitstellen) - Dabigatran: aptt + dtt - Rivaroxaban: PT + ang- Xa

71 Onbeantwoorde vragen bij NOAC - beleid bij bloedingen -

72 Couperen dabigatran - Opname overtuigend geremd door acgeve kool (in vitro) - 2/3 dialyseerbaar (vrijwilligers) - PCC (Cofact) remt dabigatran in bloedingsmodel muis - rfviia (Novoseven) lijkt ineffecgef in proefdieren

73 Couperen rivaroxaban - AcGeve kool niet getest - Vanwege hoge eiwitbinding niet dialyseerbaar - PCC (Cofact) remt stollingsgjden in rat en konijn, niet effecgef in bloedingsmodel konijn - rfviia (Novoseven) remt stollingsgjden in konijn en baviaan

74 Beleid bij bloedingen adankelijk van ernst bloeding Mild - Neusbloeding < 5 min, tandvleesbloeding (ma#g) Erns#g - Hb >1,2 mmol/l, of > 2 units transfusie - SymptomaGsch in krigsch orgaan Levensbedreigend - Hb > 3 mmol/l, of > 4 units transfusie - SymptomaGsch intracraniële bloeding - Hypotensie waarvoor inotropica - Noodzaak tot chirurgische intervenge

75 Beleid bij NOAC- geassocieerde bloeding Bepaal lab: Hb, trombocyten, nierfuncge en elektrolieten Rivaroxaban: PT en ang- Xa test Dabigatran: aptt en dtt Milde bloeding MaGge (ernsgge) bloeding Levensbedreigende bloeding Lokale hemostase Stel volgende dosis NOAC uit Heroverweeg comedicage (plaatjesremmer) Zie milde bloeding Overleg hematoloog Lokale/Chirurgische hemostase Erytrocytentransfusie Trombocytentransfusie bij trombopenie of plaatjesremming Cofact IU/Kg, eventueel herhalen. AcGeve kool (<2 uur na inname) Zie magge ernsgge bloeding Cofact 50 IU/Kg Overleg hematoloog rfviia geindiceerd?

76 Onbeantwoorde vragen bij NOAC - pakenten met coronairlijden -

77 Dhr. I.S. Chemie Man, 77 jaar VG: dubbelzijdige longembolie ( 00), hypertensie ( 04), NV- atriumfibrilleren ( 13) Med: metoprolol ret 50mg 1x1, amlodipine 5mg 1x1, perindopril 8mg 1x1, atorvasta#ne 40mg 1x1, pantoprazol 40mg 1x1, rivaroxaban 20mg 1x1. A/ Hevige drukkende pijn op de borst zonder radia#e. Grauw gelaat, N-, V-, dyspnoe-. Op NTG ambulance pijnvrij. Pt herkent dit gevoel niet van eerder, was de laatste #jd wel snel vermoeid. O/ niet ziek, RR 119/89 P 69 irreg/ineq Sat 97% zonder O2 Over hart, longen gb

78 Behandeling CAG/ stenose mid- LCx 90% wv PCI + DES (onder DOAC én heparine) Dus NSTEMI obv erns#ge stenose LCx mid wv PCI mét DESten#ng bij 77- jarige man met NV- AF (CHA 2 DS 2 - VASc: 6) Wat is voor dhr. I.S. Chemie de op#male an#thrombo#sche therapie?

79 NOAC en plaatjesremmers? 5 studies onderzochten NOAC bovenop plaatjesremmers in pagenten met ACS Fase 2: Fase 3: RE- DEEM, ATLAS ACS- TIMI 46, APPRAISE- 1 ATLAS ACS- TIMI 51, APPRAISE- 2 NOAC Resultaat RE- DEEM Dabigatran (100, 150, 220, 300) Toename in bloedingen, zonder trombose winst APPRAISE- 2 Apixaban (10) VroegKjdig gestopt ivm forse toename bloedingen ATLAS ACS 2 TIMI 51 Rivaroxaban (5, 10) Riva 2,5mg 2dd gaf reducke in trombose, echter met toename bloedingen. Rivaroxaban 2,5mg 2dd geregistreerd als toegevoegde behandeling aan plaatjesremmers in ACS. Maar. ¼ van de dosering voor AF pa#ënten..

80 Dus Gebruik van NOAC samen met plaatjesremmers - 2- tot 3- maal sgjging van risico op bloedingen + magge daling in risico op trombose + niet- significante daling in risico op mortaliteit Neƒo klinische winst niet groot tov de controle behandelingen. Conclusie. Rol van NOAC gecombineerd met plaatjesremmers is nog niet bekend. Momenteel terughoudend met NOAC in deze groep pagenten.

81 Thank you!

NOAC en coronairlijden. Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016

NOAC en coronairlijden. Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016 NOAC en coronairlijden Drs. N. Bennaghmouch, arts-onderzoeker Cardiologie NICE Congres 7 oktober 2016 Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Geen

Nadere informatie

NOAC s. Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog

NOAC s. Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog NOAC s Bossche Samenscholingsdagen 2014 N. Péquériaux Laboratoriumarts/Medisch leider trombosedienst M. Jacobs Cardioloog Antistollingsmedicatie Toegepast ter preventie en behandeling van arteriële en

Nadere informatie

casuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen

casuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen casuistiek: bloedingscomplicaties bij het gebruik van de nieuwe generaties antistollingsmiddelen Dr. Marieke JHA Kruip Internist- hematoloog Erasmus MC inhoud casus indica>es nieuwe orale middelen risico

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

Bloedingen onder antitrombotische medicatie

Bloedingen onder antitrombotische medicatie Bloedingen onder antitrombotische medicatie Timing van herstarten Marieke Gimbel, arts-onderzoeker cardiologie 06-11-2018 Disclosure belangen spreker Marieke Gimbel - St. Antonius ziekenhuis Geen (potentiële)

Nadere informatie

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Epidemiologie van atriumfibrilleren (AF) Meest voorkomende ritmestoornis in de westerse wereld Gemiddeld

Nadere informatie

Preventie van CVA: Zijn NOACS altijd superieur. Stand van zaken klinische trials met NOACS bij VKF

Preventie van CVA: Zijn NOACS altijd superieur. Stand van zaken klinische trials met NOACS bij VKF Preventie van CVA: Zijn NOACs Altijd Superieur? Preventie van CVA: Zijn NOACS altijd superieur Stand van zaken klinische trials met NOACS bij VKF o Superioriteit versus warfarine o Superioriteit versus

Nadere informatie

Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs)

Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs) Nieuwe Orale Anticoagulantia (NOACs) Regionaal Formularium Zwolle Daphne Bertholee, ziekenhuisapotheker i.o. Douwe van der Meer, coördinator Regionaal Formularium Zwolle FTO 15 oktober 2013 Isala Inleiding

Nadere informatie

Voorkamerfibrillatie: ontstolling anno Frank Provenier

Voorkamerfibrillatie: ontstolling anno Frank Provenier Voorkamerfibrillatie: ontstolling anno 2014 Frank Provenier 26/4/2012 Voorkamerfibrillatie, definitie eerste episode voorkamerfibrillatie paroxysmale voorkamerfibrillatie persisterende voorkamerfibrillatie

Nadere informatie

Vernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren. Joep Hufman, Medical Scientific Liason

Vernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren. Joep Hufman, Medical Scientific Liason Vernieuwingen in stroke preventie in atrium fibrilleren Joep Hufman, Medical Scientific Liason Agenda/ Content Atrium fibrilleren & Stollingscascade Heden Toekomst Discussie Atrium fibrilleren en Stollingscascade

Nadere informatie

Combinatietherapie van TARs en NOACs

Combinatietherapie van TARs en NOACs NECF nascholing 27-9-2016 Combinatietherapie van TARs en NOACs Margreet Warlé-van Herwaarden, openbaar apotheker, Groesbeek Harvey Fijn, cardioloog i.o., CWZ Inhoud Inleiding (dilemma en gevolgen combineren,

Nadere informatie

NOAC s: New Oral Anticoagulants

NOAC s: New Oral Anticoagulants NOAC Safety protocol NOAC s: New Oral Anticoagulants Willem Bax, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Namens Werkgroep NOAC s Werkgroep safety protocol NOAC s Matthijs Westerman, Internist Hematoloog

Nadere informatie

Atriumfibrilleren in de 2e lijn

Atriumfibrilleren in de 2e lijn Atriumfibrilleren in de 2e lijn Robert Tieleman Martini Ziekenhuis Inhoud Waarom werkt de cardioloog mee aan ketenzorg AF? Uitgangspunt van AF behandeling Antistolling, wie doet wat? Ritme controle in

Nadere informatie

Directe orale antistollingsmiddelen. Pieter Willem Kamphuisen Internist vasculair geneeskundige Hoogleraar vasculaire geneeskunde

Directe orale antistollingsmiddelen. Pieter Willem Kamphuisen Internist vasculair geneeskundige Hoogleraar vasculaire geneeskunde Directe orale antistollingsmiddelen Pieter Willem Kamphuisen Internist vasculair geneeskundige Hoogleraar vasculaire geneeskunde Kerngetallen Gebruikers orale antistolling Nederland 350.000 patiënten acenocoumarol

Nadere informatie

Perioperative management of NOACs

Perioperative management of NOACs Perioperative management of NOACs Peter Verhamme Bloedings- en Vaatziekten Erik Vandermeulen Anesthesie Perioperatieve Antitrombotic Therapy 2000 Vitamine K antagonists (Marcoumar, Marevan, Sintrom) Aspirine

Nadere informatie

Pradaxa Dr. W.H. Roemer

Pradaxa Dr. W.H. Roemer CVA PREVENTIE BIJ ATRIUMFIBRILLEREN Pradaxa Dr. W.H. Roemer 1 DABIGATRAN ETEXILAAT Het orale pro-drug wordt omgezet in dabigatran, een reversibele directe trombineremmer (DTI). Therapeutische plasmaspiegel

Nadere informatie

DOACs in 15 dia s Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen

DOACs in 15 dia s Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen DOACs in 15 dia s - 2018 - Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen Wat zijn DOACs? DOACs zijn bloedverdunners: Directe Orale Anti Coagulantia Die worden gebruikt bij atriumfibrilleren (AF) en

Nadere informatie

Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden

Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Traditionele behandeling van VTE UFH LMWH Fondap. Vitamin-K antagonists Vitamin-K

Nadere informatie

FTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn

FTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn FTO: het gebruik van (N)OAC s in de eerste lijn Publicatiedatum: maart 2019 1 Casus: mevrouw AF Hart 79 jaar Mevrouw komt op uw spreekuur voor controle van haar bloeddruk Anamnese: Sinds enkele maanden

Nadere informatie

Wat is nieuw in Antistollingswereld?

Wat is nieuw in Antistollingswereld? Wat is nieuw in Antistollingswereld? Peter Verhamme Bloedings- en vaatziekten UZ Leuven NOACs/DOACs - Antistolling bij VKF: Waarom we NOACs verkiezen! - Peri-operatief beleid 1 Nieuwe orale anticoagulantia

Nadere informatie

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Atriumfibrilleren anno 2014 Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Onderwerpen Epidemiologie Atriumfibrillerren (AF ) Indeling AF Behandeling AF - rate versus ritme therapie - ontstolling anno 2104

Nadere informatie

NOACs in de dagelijkse praktijk. Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl

NOACs in de dagelijkse praktijk. Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl NOACs in de dagelijkse praktijk Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden m.v.huisman@lumc.nl Belangen Voordrachten tijdens wetenschappelijke verenigingen ondersteund door farma; honoraria

Nadere informatie

Perioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten. Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden

Perioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten. Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden Perioperatief beleid t.a.v anticoagulantia de nieuwste inzichten Felix van der Meer Afdeling Trombose en Hemostase Trombosedienst Leiden Anticoagulantia Vitamine K antagonisten (VKA) Trombocytenaggregatieremmers

Nadere informatie

Atriumfibrilleren, thrombose en nieuwe antistollingsmiddelen

Atriumfibrilleren, thrombose en nieuwe antistollingsmiddelen Prevalentie (%) Jaarlijks CVA risico (%) Percentage patienten (%) Fatal strokes (%) 21-11-214 Atriumfibrilleren, thrombose en nieuwe antistollingsmiddelen Ewout-Jan van den Bos Cardioloog Albert Schweitzer

Nadere informatie

Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen!

Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen! Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen! ATRIUMFIBRILLEREN EN ANTISTOLLING RECENTE ONTWIKKELINGEN WETENSCHAPPELIJKE BIJEENKOMST 2012 Drs. S Rutten- de Jong, cardioloog Elkerliek ziekenhuis

Nadere informatie

Atriumfibrilleren & NOAC s. Dionne van Kessel

Atriumfibrilleren & NOAC s. Dionne van Kessel Atriumfibrilleren & NOAC s Dionne van Kessel S Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of

Nadere informatie

Nieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek

Nieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek Nieuwe anticoagulantia in de praktijk De evidence in vogelvlucht en interactieve casuïstiek Dr. P.W. Kamphuisen - internist Universitair Medisch Centrum Groningen Nieuwe orale antistollingsmiddelen in

Nadere informatie

Stolling en antistolling. Esther Kragten, arts trombose en trombofilie

Stolling en antistolling. Esther Kragten, arts trombose en trombofilie Stolling en antistolling Esther Kragten, arts trombose en trombofilie Inhoud Antistolling peri-operatief onderbreken continueren Risico op trombose Arterieel Veneus Risico op bloeding: Peri-operatief Nabloeding

Nadere informatie

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF)

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Highlights Ziekenhuizen 2017 Hans Ros, ziekenhuisapotheker Inhoud Wat is AF? Hoe ontstaat een CVA (beroerte)? Behandeling AF: 4 peilers Orale antistolling 1 2016 ESC Guidelines

Nadere informatie

Antistollingstherapie. Boezemfibrilleren. Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp

Antistollingstherapie. Boezemfibrilleren. Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp Antistollingstherapie Boezemfibrilleren Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp ESC Guidelines 2010 ESC Guidelines 2010 Do: 1.Preventie van AF gerelateerde complicaties 2.Optimale veiligheid van

Nadere informatie

Boezemfibrilleren en antistolling: consequenties voor de kwetsbare bejaarde

Boezemfibrilleren en antistolling: consequenties voor de kwetsbare bejaarde Boezemfibrilleren en antistolling: consequenties voor de kwetsbare bejaarde Dr. T.A. Simmers, cardioloog Verenso, 25-11-2011 De mythe van de vallende bejaarde Dr. T.A. Simmers, cardioloog Verenso, 25-11-2011

Nadere informatie

Aanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia

Aanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia Aanbevelingen perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers en anticoagulantia dr. Tom Vydt, cardioloog AZ Sint-Maarten GR0034AV versie 04-2014 ALGEMEEN YK Perioperatief beleid van patiënten

Nadere informatie

HF & AF: Antistolling

HF & AF: Antistolling HF & AF: Antistolling Ron Pisters Cardioloog - Rijnstate ziekenhuis, Arnhem Nationale Hartfalendag 2017, Zeist Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Perioperatief beleid. van patiënten behandeld met bloedverdunners

Perioperatief beleid. van patiënten behandeld met bloedverdunners Perioperatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners Perioperatief beleid van patiënten behandeld met plaatjesremmers Aspirine en/of ADP receptor inhibitor (Plavix of clopidogrel, Efient of

Nadere informatie

NOACs: een update. NECF symposium antistolling

NOACs: een update. NECF symposium antistolling NOACs: een update. NECF symposium antistolling 27-9-2016 Emilie Gieling, ziekenhuisapotheker, klinisch farmacoloog i.o. Jenneke Leentjens, internist-vasculair geneeskundige, klinisch farmacoloog i.o. Landmarkstudies

Nadere informatie

Voorkom bloedingen. de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren. Eindhoven, 19 juni 2014

Voorkom bloedingen. de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren. Eindhoven, 19 juni 2014 Voorkom bloedingen de achtergrond van antistollingsmiddelen, interacties en risicofactoren Eindhoven, 19 juni 2014 dr. M.R. Nijziel, internist-hematoloog Indeling stollingssysteem oude antistollingsmiddelen

Nadere informatie

De nieuwe orale anticoagulantia

De nieuwe orale anticoagulantia De nieuwe orale anticoagulantia Dr Tom Vydt o AZ Sint-Maarten (Mechelen & Duffel) o Hanswijkstraat, Mechelen Coumarines o o o Afgeleide van dicoumarol (stof voorkomend in rotte klaver => bloedingen bij

Nadere informatie

Antitrombotica tijdens de peri-operatieve fase. Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge

Antitrombotica tijdens de peri-operatieve fase. Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge Antitrombotica tijdens de peri-operatieve fase Dr. Dirk Verleyen Cardioloog AZ St-Lucas Brugge Hemostase Anticoagulantia / anti-aggregantia: allebei bloedverdunners PRIMARY AGGREGATION Platelet Aggregation

Nadere informatie

Atriumfibrilleren. Programma. Atriumfibrilleren 1-11-2012. UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp

Atriumfibrilleren. Programma. Atriumfibrilleren 1-11-2012. UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp Atriumfibrilleren UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp Programma Definitie, indeling, risico s Pathofysiologie Farmacotherapie atriumfibrilleren Ritmecontrole Frequentiecontrole Diverse middelen afzonderlijk

Nadere informatie

NOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie

NOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie NOACs: de dagelijkse praktijk binnen de cardiologie Dr. Eric A. Dubois, cardioloog Thoraxcentrum Erasmus MC Nationale Antistollingsdag 1 oktober 2015 Casus 1 59 jarige man, bekend met portale hypertensie

Nadere informatie

Mini symposium. VHL 18 juni 2013 An Stroobants

Mini symposium. VHL 18 juni 2013 An Stroobants Mini symposium VHL 18 juni 2013 An Stroobants Programma Introductie: An Stroobants Evaluatie van screeningstests Rol van PT en in screening op NOAC gebruik: Harry de Wit Evaluatie van specifieke tests

Nadere informatie

Praktische aspecten van de nieuwe bloedverdunners. Cardio december 2012

Praktische aspecten van de nieuwe bloedverdunners. Cardio december 2012 Praktische aspecten van de nieuwe bloedverdunners Cardio 2013 1 december 2012 Inhoud Nieuwe orale anticoagulantia () bij VKF Dabigatran 2012 Rivaroxaban 2012 Nieuwe plaatjes anti-aggregantia bij ACS Prasugrel

Nadere informatie

Antistolling: Kunt u het bijhouden?

Antistolling: Kunt u het bijhouden? Antistolling: Kunt u het bijhouden? Trombocytenaggregatieremming anno 2016 Sander Damen, arts-onderzoeker cardiologie Cyril Camaro, cardioloog 27-09-2016 Inhoud Achtergrond trombocytenaggregatieremming

Nadere informatie

Stolling en antistolling. Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen

Stolling en antistolling. Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen Stolling en antistolling Prof.dr. Karina Meijer Afdeling Hematologie UMCG Transmuraal Trombose Expertisecentrum Groningen Wat gaan we doen? Wat willen jullie? Achtergrond Antistollingsmedicatie Achtergrond

Nadere informatie

Indicatie antistolling. NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Indicaties VKA in NL Wat gebruikten we. Het stollingsmechanisme

Indicatie antistolling. NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Indicaties VKA in NL Wat gebruikten we. Het stollingsmechanisme Indicatie antistolling NOAC/DOAC Is de praktijk net zo verwarrend als de naam.? Behandeling DVT/ longembolie Atriumfibrilleren Mechanische hartklep Arterieel vaatlijden Hartfalen met kamerdilatatie ( alleen

Nadere informatie

NOAC S E N D E H U I S A R T S.

NOAC S E N D E H U I S A R T S. NOAC S EN DE HUISARTS. NOAC/ DOAC/ NOAC? CADO/DOCA/NOCA/CANO/ONAC/ACDO? NOAC = New oral anticoagulant DOAC = Direct oral anticoagulant t Nieuwe is er wel vanaf, werken direct NOAC = Non vitamin K

Nadere informatie

Scholingsset. Connect Atriumfibrilleren

Scholingsset. Connect Atriumfibrilleren Scholingsset Connect Atriumfibrilleren Versie 171129 Paul Smits, Huug van Duijn, Erik van Duin kaderhuisartsen hart- en vaatziekten disclosure dia van de sprekers (potentiële) belangenverstrengeling voor

Nadere informatie

Werkafspraak Nieuwe Orale anticoagulantia (NOAC)

Werkafspraak Nieuwe Orale anticoagulantia (NOAC) Werkafspraak Nieuwe Orale anticoagulantia (NOAC) Datum richtlijn Datum herziening 15 augustus 2013 februari 2014 Inhoudsopgave ALGEMEEN TRANSMURALE WERKAFSPRAKEN APIXABAN RIVAROXABAN DABIGATRAN BELEID

Nadere informatie

Atriumfibrilleren en het ischemisch CVA. Hands on!!! Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis Groningen

Atriumfibrilleren en het ischemisch CVA. Hands on!!! Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis Groningen Atriumfibrilleren en het ischemisch CVA Hands on!!! Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis Groningen CVA en Atriumfibrilleren: de feiten CVA is de belangrijkste complicatie van AF AF is geassocieerd met

Nadere informatie

DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016

DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016 DR SELLESLAGH ST JOZEF KLINIEK BORNEM 29/09/2016 Bloedverdunners en voorkamerfibrillatie Probleem van voorkamerfibrillatie 1% wereldbevolking Prevalentie : x3 tegen 2050 5x meer risico op ischaemisch

Nadere informatie

Waarom komen hersenbloedingen minder voor bij NOACs dan bij VKA?

Waarom komen hersenbloedingen minder voor bij NOACs dan bij VKA? Waarom komen hersenbloedingen minder voor bij NOACs dan bij VKA? Ewoud van Dijk, neuroloog 9 e Na5onaal Trombose Congres 2015 Disclosure Financiële ondersteuning: Subsidie van ZON- MW (GGG) voor onderzoek

Nadere informatie

kwetsbaar en oud: wat doet de huisarts met AF? WDH Rijnstate 28 maart 2017 sander van doorn huisarts, phd student

kwetsbaar en oud: wat doet de huisarts met AF? WDH Rijnstate 28 maart 2017 sander van doorn huisarts, phd student kwetsbaar en oud: wat doet de huisarts met AF? WDH Rijnstate 28 maart 2017 sander van doorn huisarts, phd student inhoud atrium fibrilleren: kwetsbaar en oud nhg standpunt anticoagulantia 2016 lacunes:

Nadere informatie

Boezemfibrilleren bij ouderen

Boezemfibrilleren bij ouderen Boezemfibrilleren bij ouderen Thema Jong tot Oud CarVasZ 20 november 2015 Cyril Camaro, cardioloog Programma: boezemfibrilleren 1. is een ziekte van de oudere patiënt! 3. een casus uit de praktijk Probleemstelling,

Nadere informatie

Protocol: NOACs bij boezemfibrilleren en hartfalen

Protocol: NOACs bij boezemfibrilleren en hartfalen Protocol: NOACs bij boezemfibrilleren en hartfalen Indicaties: Boezemfibrilleren met CHADSVASC2 score 2 bij hartfalen door zowel HFREF (hartfalen door systolische dysfunctie) als bij HFPEF (hartfalen door

Nadere informatie

Antitrombotica. Nederlands Vasculair Forum Melvin Lafeber. AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie)

Antitrombotica. Nederlands Vasculair Forum Melvin Lafeber. AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie) Antitrombotica Nederlands Vasculair Forum 2017 Melvin Lafeber AIOS Interne (Vasculaire/Klinische Farmacologie) DISCLOSURES AIOS Interne Geneeskunde Consulent BENU apotheken Nederland Redactiecommissie

Nadere informatie

NOACs: PERI-OPERATIEVE AANDACHTSPUNTEN: EEN UPDATE. prof. dr. Erik Vandermeulen Anesthesiologie UZ Leuven

NOACs: PERI-OPERATIEVE AANDACHTSPUNTEN: EEN UPDATE. prof. dr. Erik Vandermeulen Anesthesiologie UZ Leuven NOACs: PERI-OPERATIEVE AANDACHTSPUNTEN: EEN UPDATE prof. dr. Erik Vandermeulen Anesthesiologie UZ Leuven NOACs: Aanpak bij bloedingscomplicaties en dringende heelkunde prof. dr. Peter Verhamme Bloedings-

Nadere informatie

Scholingsset. Connect Atriumfibrilleren

Scholingsset. Connect Atriumfibrilleren Scholingsset Connect Atriumfibrilleren Versie 180613 Paul Smits, Huug van Duijn, Erik van Duin kaderhuisartsen hart- en vaatziekten disclosure dia van de sprekers (potentiële) belangenverstrengeling voor

Nadere informatie

Preventie en behandeling trombo-embolische aandoeningen. FTO 15-10-13 Paul van Buuren

Preventie en behandeling trombo-embolische aandoeningen. FTO 15-10-13 Paul van Buuren Preventie en behandeling trombo-embolische aandoeningen FTO 15-10-13 Paul van Buuren Inhoud Trombo-embolische preventie bij ouderen Preventie bij atriumfibrilleren en behandeling longembolie Formularium

Nadere informatie

stolling en trombose Dr Marieke J.H.A. Kruip internist-hematoloog 15 maart 2019

stolling en trombose Dr Marieke J.H.A. Kruip internist-hematoloog 15 maart 2019 stolling en trombose Dr Marieke J.H.A. Kruip internist-hematoloog m.kruip@erasmusmc.nl 15 maart 2019 Wat ga ik bespreken? Hoe werkt de stolling ook alweer?? Wat is trombose en waardoor ontstaat het? Hoe

Nadere informatie

NOAC bij niet-valvulair AF. Visie cardiologie

NOAC bij niet-valvulair AF. Visie cardiologie NOAC bij niet-valvulair AF Visie cardiologie Boezemfibrilleren Nadelen Meestal versneld ritme Geen optimale bloedstroom Verlies van boezemcontractie Pompfunctiestoorniss en 2 Trombus in hartoor Screening

Nadere informatie

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei?

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei? Disclosures: Zeg eens A. Over Atrium fibrilleren en Antistolling in ESRD Geen Marjolijn van Buren Internist-Nefroloog Content Epidemiologie: en Nierfalen & Nierfalen: Epidemiologie whites ARIC study Atheroslerosis

Nadere informatie

Ketenzorg antistolling Het regioprotocol

Ketenzorg antistolling Het regioprotocol Ketenzorg antistolling Het regioprotocol Qudrat Alikhil, huisarts en kaderarts hart- en vaatziekten Remy Bemelmans, Internist-vasculair geneeskundige ZGV Disclosures Remy Bemelmans: vergoeding van Bristol-Meyers

Nadere informatie

Bloeding: wat nu? Workshop Antistolling: oh FAQ! Take home:

Bloeding: wat nu? Workshop Antistolling: oh FAQ! Take home: Bloeding: wat nu? Workshop Antistolling: oh FAQ! Monique Tjon-A-Tsien, kaderhuisarts HVZ Paula Ypma, hematoloog HagaZiekenhuis 5 februari 2014 Congressponsoren AstraZeneca Bayer BoehringerIngelheim Pfizer/BMS

Nadere informatie

NOAC s versus klassieke OAC s. Is het pleit beslecht?! Dr. Geert Valgaeren Cardiologie. NOAC s versus klassieke OAC s 1

NOAC s versus klassieke OAC s. Is het pleit beslecht?! Dr. Geert Valgaeren Cardiologie. NOAC s versus klassieke OAC s 1 18-02-2017 NOAC s versus klassieke OAC s Is het pleit beslecht?! Dr. Geert Valgaeren Cardiologie 1 2 Warfarine bij atriale fibrillatie 3 Atriale fibrillatie (paroxysmaal = permanent = flutter): risico

Nadere informatie

Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn

Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Praktische handvaten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Jan Hendriks, Apotheker te Veldhoven Aafke Snoeijen, Huisarts te Asten, kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten Programma Casuïstiek

Nadere informatie

Aanpak van CVA. Robin Lemmens

Aanpak van CVA. Robin Lemmens Aanpak van CVA Robin Lemmens 25-4-2018 Casus 81 jarige man Risicofactoren: Hypertensie, diabetes Plotse hemiplegie rechts en spraakstoornis om 19u Volgende stap? 1. Huisarts laten komen 2. 112 bellen 3.

Nadere informatie

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen CVRM addendum (kwetsbare) ouderen Prof. Dr. Majon Muller Internist-OUDGNK Hoofd sectie OUDGNK Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Checklist 1 e aflevering Eliquis

Checklist 1 e aflevering Eliquis Checklist 1 e aflevering Eliquis 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal

Nadere informatie

Stand van zaken antistolling 2017

Stand van zaken antistolling 2017 Stand van zaken antistolling 2017 Karina Meijer internist-hematoloog UMCG Transmuraal Trombose Expertise Centrum Groningen Disclosures Lokale PI voor Einstein (rivaroxaban), Resonate (dabigatran), Hokusai

Nadere informatie

Antistolling. in de dagelijkse praktijk van de poliklinische apotheek. Inhoud In de media. Voorschrijfgedrag

Antistolling. in de dagelijkse praktijk van de poliklinische apotheek. Inhoud In de media. Voorschrijfgedrag Antistolling in de dagelijkse praktijk van de poliklinische apotheek Fiona Liem, poliklinisch apotheker i.o.s. Albert Schweitzer ziekenhuis f.f.e.liem@asz.nl Inhoud In de media Voorschrijfgedrag Problemen

Nadere informatie

NOAC s: Antistolling bij atriumfibrilleren

NOAC s: Antistolling bij atriumfibrilleren NOAC s: Antistolling bij atriumfibrilleren Uitgangspunten Handige websites NHG standaard Atriumfibrilleren M79 European Society of Cardiology Atrial Fibrillation (ESC) Leidraad begeleide introductie NOAC

Nadere informatie

Nieuwe orale anticoagulantia

Nieuwe orale anticoagulantia Martini Ziekenhuis Groningen Nieuwe orale anticoagulantia Werking, toepassing en risico s in de dagelijkse klinische praktijk Dr. René van Hulst, ziekenhuisapotheker Martini Ziekenhuis Conflicts of interest:

Nadere informatie

Antistolling Oh FAQ. Ze prikken mij lek. Pt, een man van 58 komt bij huisarts, VG PAF sinds 2009, 3 x cardioversie RR, TIA, normaal echo cor

Antistolling Oh FAQ. Ze prikken mij lek. Pt, een man van 58 komt bij huisarts, VG PAF sinds 2009, 3 x cardioversie RR, TIA, normaal echo cor Antistolling Oh FAQ Casus, aan de hand van FAQs Congressponsoren AstraZeneca Bayer BoehringerIngelheim Pfizer/BMS Paul Smits, kaderarts HartVaatziekten io. Zoetermeer Eelko Ronner, cardioloog Reinier de

Nadere informatie

Antistolling in de Amsterdamse regio

Antistolling in de Amsterdamse regio Farmacotherapeutisch Overleg Antistolling in de Amsterdamse regio Wie doet wat in een tijd vol verandering? Ontwikkeld door Michiel Coppens, Trombose en Antistolling Expertisecentrum AMC, i.s.m. Ilona

Nadere informatie

DOACs, vanuit klinisch perspectief. Karina Meijer Afdeling Hematologie, UMCG 10 e DHC 2016

DOACs, vanuit klinisch perspectief. Karina Meijer Afdeling Hematologie, UMCG 10 e DHC 2016 DOACs, vanuit klinisch perspectief Karina Meijer Afdeling Hematologie, UMCG 10 e DHC 2016 Financiële disclosures Lokale PI voor Einstein (rivaroxaban), Resonate (dabigatran), Hokusai (edoxaban) en Reverse

Nadere informatie

Antistolling: Oh FAQ!

Antistolling: Oh FAQ! Antistolling: Oh FAQ! FTTO 5 februari 2014 Sponsoren www.astrazeneca.nl www.bayer.nl www.boehringer-ingelheim.nl www.pfizer.nl 1 Programma 17.30 uur Ontvangst met broodjes en gelegenheid om stands te bezoeken

Nadere informatie

MEDISCH PROTOCOL Peri-operatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners

MEDISCH PROTOCOL Peri-operatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners JESSA ZIEKENHUIS MEDISCH PROTOCOL 09.01.01.19.01 Peri-operatief beleid van patiënten behandeld met bloedverdunners Datum opmaak: 01/12/2010 Datum laatste herziening: 15/10/2014 Pagina s protocol: 16 Pagina

Nadere informatie

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren Ontbreken van relatie tussen sinusknoop activiteit en ventriculaire activiteit Elektrische activatie uit meerdere

Nadere informatie

Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren

Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren 27-10-2016 Geneesmiddelen die de stolling beïnvloeden bij atrium fibrilleren Wobbe Hospes, ziekenhuisapotheker Agenda Waarom en wanneer antistolling? Stollingscascade en aangrijpingspunten geneesmiddelen

Nadere informatie

Checklist 1 e aflevering Pradaxa

Checklist 1 e aflevering Pradaxa Checklist 1 e aflevering Pradaxa 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal

Nadere informatie

Antistolling: stand van zaken. R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen

Antistolling: stand van zaken. R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen Antistolling: stand van zaken R.F.J. Schop, internist-hematoloog P.P.P.H. van den Homberg, huisarts, GC Krimpen Epidemiologie Landelijke afspraken Directe orale anti-coagulantia: DOAC s 10-4-2017 Voettekst

Nadere informatie

Urgente aanpak van bloedingen. Kathelijne Peerlinck Bloedings- en Vaatziekten UZ Gasthuisberg Leuven

Urgente aanpak van bloedingen. Kathelijne Peerlinck Bloedings- en Vaatziekten UZ Gasthuisberg Leuven Urgente aanpak van bloedingen Kathelijne Peerlinck Bloedings- en Vaatziekten UZ Gasthuisberg Leuven Casus: J-B H, 84 jaar Gezwollen blauwe tong en slikproblemen Ochtend van spoedopname : Consult huisarts

Nadere informatie

Trombosezorg in het DOACtijdperk. nationale antistollingsdag 4 oktober 2017 sander van doorn

Trombosezorg in het DOACtijdperk. nationale antistollingsdag 4 oktober 2017 sander van doorn Trombosezorg in het DOACtijdperk nationale antistollingsdag 4 oktober 2017 sander van doorn Disclosure potential conflicts of interest Geen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015107627 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus

Nadere informatie

ESC richtlijn boezemfibrilleren 2016

ESC richtlijn boezemfibrilleren 2016 ESC richtlijn boezemfibrilleren 2016 Thema Beeldvorming CarVasZ 2017 24 november 2017 Cyril Camaro, cardioloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA

AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER NIEUWE ANTICOAGULANTIA Dr. Anna Vantilborgh Hematologie - UZ Gent 13 september 2013 ALGEMENE PRINCIPES IN BEHANDELING VAN BLOEDINGEN AANPAK VAN BLOEDINGEN ONDER ORALE DIRECTE

Nadere informatie

22-11-2013 DE NIEUWE ANTISTOLLINGSMIDDELEN IN DE CARDIOLOGISCHE PRAKTIJK CONFLICT OF INTEREST STATEMENT BIJDRAGE PRESENTATIE VRAAG VRAAG VRAAG

22-11-2013 DE NIEUWE ANTISTOLLINGSMIDDELEN IN DE CARDIOLOGISCHE PRAKTIJK CONFLICT OF INTEREST STATEMENT BIJDRAGE PRESENTATIE VRAAG VRAAG VRAAG DE NIEUWE ANTISTOLLINGSMIDDELEN IN DE CARDIOLOGISCHE PRAKTIJK Martin Jan Schalij Hartcentrum Leiden Leids Universitair Medisch Centrum CONFLICT OF INTEREST STATEMENT Geen persoonlijke belangen. De afdeling

Nadere informatie

Protocol Longembolie. Anamnese + lichamelijk onderzoek + YEARS algoritme

Protocol Longembolie. Anamnese + lichamelijk onderzoek + YEARS algoritme Protocol Longembolie Dit protocol is van toepassing op alle patiënten met de verdenking longembolie, met uitzondering van IC patiënten en patiënten die anticoagulantia in therapeutische dosering gebruiken.

Nadere informatie

Dr. Bart Oris h.-hartziekenhuis Lier

Dr. Bart Oris h.-hartziekenhuis Lier De klassieke voorstelling van de stollingscascade met een intrinsieke en extrinsieke arm strookt niet met de in vivo stolling Essentieel bij een normale stolling is de aanwezigheid van de fosfolipidenmembraan

Nadere informatie

Gids voor voorschrijvers

Gids voor voorschrijvers Gids voor voorschrijvers De risico-minimalisatie materialen voor LIXIANA (edoxaban), zijn beoordeeld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Deze materialen beschrijven aanbevelingen

Nadere informatie

Nascholing Antistolling

Nascholing Antistolling Nascholing Antistolling Algemene module nivo 3 Een initiatief van de Stuurgroepketen Antistollingsbehandeling Dr. R. Fijnheer, versie 4, juli 2012 de stollingsbalans trombose te veel stolling antistolling

Nadere informatie

Anticoagulatie in veneuze thromboembolie: Dr Mathias Leys Pneumologie AZ Groeninge - Kortrijk

Anticoagulatie in veneuze thromboembolie: Dr Mathias Leys Pneumologie AZ Groeninge - Kortrijk Anticoagulatie in veneuze thromboembolie: nieuwe concepten Dr Mathias Leys Pneumologie AZ Groeninge - Kortrijk Na een diepe veneuze thrombose (DVT) of longembolen (LE) zijn recidieven frequent, vooral

Nadere informatie

VRM Spiegelbijeenkomst transmurale casuïstiek 7 februari 2019

VRM Spiegelbijeenkomst transmurale casuïstiek 7 februari 2019 VRM Spiegelbijeenkomst transmurale casuïstiek 7 februari 2019 Programma spiegelbijeenkomst VRM 17.30-18.00 uur 18.00-18.40uur 18.40-19.15 uur 19.15-19.30 uur 19.30-20.15 uur Inloop met warme maaltijd Stavaza,

Nadere informatie

Checklist 1 e aflevering Xarelto

Checklist 1 e aflevering Xarelto Checklist 1 e aflevering Xarelto 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal

Nadere informatie

Antistolling in de tandheelkunde. J. Vincent Internist hematoloog-oncoloog Medisch leider trombosedienst Elkerliek ziekenhuis

Antistolling in de tandheelkunde. J. Vincent Internist hematoloog-oncoloog Medisch leider trombosedienst Elkerliek ziekenhuis Antistolling in de tandheelkunde J. Vincent Internist hematoloog-oncoloog Medisch leider trombosedienst Elkerliek ziekenhuis Een hematoloog die iets over tandartsen gaat vertellen? Telegraaf 23-09-2017

Nadere informatie

Checklist 1 e aflevering Xarelto

Checklist 1 e aflevering Xarelto Checklist 1 e aflevering Xarelto 1. Juiste product 5. Bevorderen therapietrouw 2. Indicaties en dosering 6. Controleer interacties 3. Werkingsmechanisme 4. Leg belang therapietrouw uit 7. Geef patiëntenmateriaal

Nadere informatie

Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn

Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Praktische handvatten voor het gebruik van Antistolling in de eerste lijn Aafke Snoeijen, huisarts te Asten, kaderhuisarts Hart- en Vaatziekten Ineke van Woerkom, apotheker te Asten Programma Casuïstiek

Nadere informatie

Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC) Apr. S. Vandepoele, Apr. A. Verhaeghe, Apr. S. Desmet, Apr. K. Verhelle, Dr I. Elegeert, Dr. G.

Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC) Apr. S. Vandepoele, Apr. A. Verhaeghe, Apr. S. Desmet, Apr. K. Verhelle, Dr I. Elegeert, Dr. G. Switch/ stop Farmacologische parameters Contra-indicaties en interacites Indicaties Nieuwe orale anticoagulantia (NOAC) Apr. S. Vandepoele, Apr. A. Verhaeghe, Apr. S. Desmet, Apr. K. Verhelle, Dr I. Elegeert,

Nadere informatie

PUO Cardiologie. Er is geen evidentie en wat nu? 04/06/2019 Apr. Karolien Walgraeve

PUO Cardiologie. Er is geen evidentie en wat nu? 04/06/2019 Apr. Karolien Walgraeve PUO Cardiologie Er is geen evidentie en wat nu? 04/06/2019 Apr. Karolien Walgraeve Setting the scene RECORD RE-COVER AVERT ENGAGE-AF-TIMI EINSTEIN-DVT RE-MEDY ARISTOTLE HOKUSAIVTE Cancer EINSTEIN-PE RE-SONATE

Nadere informatie

Antitrombotisch beleid. Karina Meijer ochtendrapport Interne Geneeskunde

Antitrombotisch beleid. Karina Meijer ochtendrapport Interne Geneeskunde Antitrombotisch beleid Karina Meijer ochtendrapport Interne Geneeskunde 300616 Achtergrond Initiatief door NIV, geschreven door multidisciplinaire werkgroep internisten, huisartsen, orthopeden, longartsen,

Nadere informatie