IK HOU VAN DAADKRACHT
|
|
- Esmée van der Woude
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Succesvolle dialoog chemie en burgers Rozenburg Sectorplan helpt bedrijven te investeren in personeel Colafonteinen tijdens chemiedag Haagse basisschool Maandblad van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie juni 2014 SPECIAL MET SPECIALE BIJLAGE WILMA MANSVELD (IENM) OVER VEILIGHEID CHEMISCHE INDUSTRIE IK HOU VAN DAADKRACHT
2 Hoe komen we aan vakmensen met verstand van zaken? VAPRO Detachering; Dé partner die vakmensen levert met kennis én kunde! Operators en technici die goed allround zijn opgeleid door VAPRO kunnen nu ook flexibel worden ingezet via VAPRO Detachering. De detacheringtak van Nederland s eerste en grootste opleider van procesoperators. En omdat wij de vakmensen persoonlijk kennen vanuit de opleiding, zijn wij bovendien uitstekend in staat om mensen met kennis én kunde te matchen met uw organisatie. Nieuwsgierig naar onze aanpak? Bel met VAPRO Detachering: , wij vertellen u er graag meer over. VAPRODETACHERING.NL STERK IN VAKMENSEN
3 INHOUD juni 2014 RISICO S ACCEPTEREN HANGT SAMEN MET VERTROUWEN Duidelijke regelgeving,uniformiteit in handhaving, transparantie en een branche die haar verantwoordelijkheid neemt, dat zijn volgens staatssecretaris Wilma Mansveld van het ministerie van IenM de ingrediënten die nodig zijn om de veiligheid van de chemische industrie naar een nog hoger plan te tillen. Zij heeft er ver- 16trouwen in dat het lukt. SPECIAL SPECIALE BIJLAGE In deze bijlage wordt vanuit verschillende gezichtspunten naar de duurzaamheid van de chemische industrie gekeken. Dit naar aanleiding van het verschijnen van het eerste duurzaamheidsrapport van de Nederlandse chemische industrie. Het werd tijdens de VNCI-jaarvergadering op 19 juni officieel gepresenteerd aan de stakeholders. juni 2014 Chemie Magazine 3
4 Infor goes the whole way for us by delivering useful, practical solutions for our industry. Infor understands how we think. Dr. Luc Turkenburg Director R&D Services and Regulatory Affairs AkzoNobel Automotive and Aerospace Coatings Safe, sustainable enterprise software solutions Realize a 10% cost reduction in product development with powerful, industry-specific business applications that enable stronger relationships with customers and suppliers. Infor s intuitive user interface and flexible architecture provide agility to respond swiftly to changes in the marketplace. Automotive coatings producer AkzoNobel uses Infor Optiva to reduce waste and costs, gain global operational efficiency, and improve development quality across all sites customers in 200 countries & territories supported by employees Tel: +31 (0) infor.com/industries/chemicals Copyright 2014 Infor. All rights reserved.
5 INHOUD juni Voorwoord Colette Alma Verduurzamen Evenementen 20 Verslag van de VNCIjaarvergadering 23 Klankbordgroep Samen Veilig Werken en Wonen Rozenburg gaat door met dialoog tussen burgers en bedrijven 28 Sectorplan NIEUWS Aanpassing BoL van de baan Plant Manager of the Year Winnaar RC-prijs ACHTERGROND Veiligheid Staatssecretaris Wilma Mansveld van IenM Vereniging VNCI-jaarvergadering Samenwerken Feestelijke manifestatie Klankbordgroep Rozenburg Onderwijs Chemiedag Haagse basisschool groot succes Onderwijs Sectorplan helpt bedrijven investeren in personeel Veiligheid Safety leadership bij Chemtura Duurzaamheid Hoe groen is de Amerikaanse chemiesector? Wetenswaardig Feiten & Cijfers chemische industrie VNCI Nieuws Mensen Colofon Volgens dir Corine Ba Chemtura een veilighei SPECIAL DUURZAAMHEID Voorwoord Werner Fuhrmann Duurzaamheidsrapport Ruud Koornstra, De Groene Zaak Chemie helpt consument verduurzamen Bert Weckhuysen, Universiteit Utrecht Voorbeelden van duurzame productie Column Jan Paul van Soest Nina Hodzic, ING Investment Management Jasper Wesseling, ministerie van EZ De circulaire economie Dorette Corbey, Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa The industry of industries juni 2014 Chemie Magazine 5
6
7 Voorwoord VERDUURZAMEN In deze Chemie Magazine treft u een speciale bijlage over duurzaamheid aan, waarin we vanuit verschillende gezichtspunten naar de duurzaamheid van de chemische industrie kijken en naar de bijdrage die de chemie levert aan de verduurzaming van de samenleving. De reden daarvoor is het verschijnen van het eerste duurzaamheidsrapport van onze sector. Het werd tijdens de VNCI-jaarvergadering op 19 juni officieel gepresenteerd aan onze stakeholders. Sommigen beschouwen het begrip duurzaam als een vaag containerbegrip, waar iedereen zijn eigen betekenis aan kan geven. Voor anderen is duurzaamheid glashelder en is er geen discussie mogelijk over de inrichting van een duurzame wereld. Ik vind dit echter geen nuttige discussie, en heb daarom gekozen voor een andere insteek. Bij het samenstellen van het duurzaamheidsrapport hebben we ons vooral laten leiden door het werkwoord verduurzamen. Door verduurzaming kunnen de mensheid en de natuur langer op deze planeet blijven voortbestaan. Verduurzamen betekent een richting durven kiezen en gaandeweg checken of die richting bijgesteld moet worden. Er wordt gesproken over duurza duurzame productie en duurzaam ink werkelijkheid zijn er echter maar we ten, bedrijven en activiteiten die op de beschouwd het predicaat duurzaam Je kunt altijd aspecten aanwijzen die, schaalgrootte toeneemt, moeilijk vol zijn, hetzij voor het milieu, hetzij voor dingen in de samenleving, hetzij in fin Ons rapport laat zien dat ook onze ind verre van duurzaam is. Maar het laat dat we vele malen duurzamer zijn da aantal jaren geleden, en dat bedrijven duurzaamheidsuitdagingen die de ind kent, zowel in het eigen bedrijf als in waardeketen, voortvarend tegemoet den. En natuurlijk blijven er ook vrag zoals: maken we de juiste keuzes, ho nen we de juiste snelheid maken, en w ruimte kan de maatschappij ons bied Dat zijn precies de vragen waar we gr dialoog over aangaan. Het duurzaam rapport is daarvoor bedoeld. Colette Alma, directeur VNCI EVENEMENTEN 26.6 Rol van gedrag en cultuur bij managen van risico s Symposium over de rol van gedrag en cultuur bij het managen van risico s. Hoe groot is de invloed van menselijk handelen op de risicobeheersing? Kan ik het menselijk handelen borgen in een systeem? Waar liggen valkuilen en hoe anticipeer ik daarop? Hoe krijg ik een effectief risicomanagementsysteem? Locatie: Royal HaskoningDHV, Amersfoort Organisatie: Royal HaskoningDHV 29.9 The Chemical Conference 2014 Agri meets Chemicals : The biobased (r)evolution in the chemical industry. Op deze editie van The Chemical Conference ontmoeten de landbouw en de chemische industrie elkaar. Het hart van het debat wordt gevormd door de verbindingen tussen agro en chemie en de daaruit voortvloeiende bijdrage aan de economische groei. Locatie: Duisenberg Auditorium, Utrecht Organisatie: Deloitte, Rabobank, TNO en VNCI World of Technology & Science World of Technology & Science (vervolg van de beurs HET Instrument) is opgedeeld in World of Automation, World of Laboratory, World of Motion & Drives en World of Electronics. Vanwege de interactieve beursprojecten, boeiende innovaties, Exciting Technology en de inspire- rende oplossingen van exposanten, luidt het credo tijdens de beursdagen Kennis door doen en beleven!. Locatie: Jaarbeurs, Utrecht Organisatie: FHI en FEDA Van kennis naar innovatieve oplossingen in de chemie De chemische keten is dringend op zoek naar innovatieve oplossingen vanwege veranderingen in de markt, goedkope energie in andere delen van de wereld en een gewijzigde behoefte van de maatschappij. Tegelijkertijd vragen wijzingen in regelgeving, het leaner worden van bedrijven en de pensionering van een generatie om aanscherping van het kennisniveau. Dat vereist een daadkrachtige aanpak. De ketenbeurs van de VNCW (Vereniging Nederlandse Chemische Warehousingbedrijven) presenteert de innovatieve oplossingen. Locatie: Van der Valk Hotel, Dordrecht. Organisatie: VNCW. VERGADERINGEN VNCI 30.6 WG Juristen 4.7 BG Communicatie 26.8 WG Energie en Klimaat 28.8 WG RC Global Charter 3.9 BG Energie en Klimaat 4.9 WG Arbeidshygiëne 9.9 WG Procesveiligheid 9.9 VNCI Advocacy Team 9.9 BG Innovatie 11.9 WG Stoffenbeleid COMPLEET OVERZICHT EN AANMELDEN: juni 2014 Chemie Magazine 7
8 Integraal asset management Uitgebreide HSE-suite beschikbaar Om integraal asset management te laten slagen binnen uw organisatie, is een algehele benadering vanuit het perspectief van onderhoud, productie, veiligheid en financiën van doorslaggevend belang. De Ultimo EAM-software ondersteunt u hierbij op gebruiksvriendelijke en flexibele wijze, al dan niet conform PAS 55, NEN of andere standaarden in de markt. Met de Ultimo software managet u correctief, preventief, conditiegebaseerd en risicogestuurd onderhoud. Daarnaast is het mogelijk om een langetermijnvisie voor het beheer van assets op te stellen, waarbij u rekening houdt met financiële implicaties. Door eveneens gebruik te maken van de HSE-suite creëert u een veiligere werkomgeving en borgt u de voor u relevante regelgeving. Uw processen optimaal ondersteund met de meest gebruikte asset management software van Nederland.
9 Actueel EERSTE PAAL VOOR PYROLYSEFABRIEK GESLAGEN Op 21 mei is de eerste paal voor de bouw van de pyrolysefabriek Empyro in Hengelo symbolisch geslagen door Theo Rietkerk, gedeputeerde van de provincie Overijssel. Samen met directeur Gerhard Muggen van BTG Bioliquids onthulde hij op de bouwlocatie het informatiebord. De pyrolysefabriek wordt gebouwd op het terrein van AkzoNobel en zal vanaf eind 2014 geleidelijk in gebruik worden genomen. De volle productiecapaciteit bedraagt ruim 20 miljoen liter pyrolyse-olie per jaar. Deze hoeveelheid duurzame olie vervangt ruim 12 miljoen kubieke meter aardgas. Dit komt overeen met het jaarlijkse aardgasverbruik van 8000 huishoudens. De jaarlijkse CO2-besparing bedraagt ruim ton. Bijkomend effect is dat voor ongeveer 100 mensjaren werk wordt gecreëerd in Overijssel. p VEILIGHEID VOOROP NU OOK ONLINE Op de website is alle informatie te vinden over Veiligheid Voorop, het actieplan van onder meer VNO-NCW, VNCI, VNPI, Votob en VHCP, bedoeld om de veiligheid in de chemische industrie naar een nog hoger plan te brengen. De site biedt informatie over de achtergronden van Veiligheid Voorop, legt uit wat het actieplan inhoudt, geeft inzicht in de activiteiten van Veiligheid Voorop en biedt contactgegevens van onder meer de regionale veiligheidsnetwerken. Op de website is verder het laatste nieuws te vinden en kunnen actieplan en tussenrapportages worden gedownload. p Theo Rietkerk (r.) luidt de bouw officieel in. AANPASSING BELASTING OP LEIDINGWATER VAN DE BAAN Het kabinet draait de plannen voor aanpassing van de Belasting op Leidingwater (BoL) terug. In een brief aan de Tweede Kamer meldde staatssecretaris Eric Wiebes op 4 juni dat het maximumverbruik waarover belasting moet worden betaald 300 kubieke meter per jaar blijft. In het najaar van 2013 zou dit heffingsplafond verdwijnen. Het kabinet komt nu tegemoet aan bezwaren van watergebruikers en waterleveranciers zoals geformuleerd in een impactanalyse die eerder dit jaar aan Wiebes was aangeboden. De analyse is tot stand gekomen op initiatief van VNO-NCW, VEMW, VNCI en Vewin. Onderzoek onder de achterbannen heeft overduidelijk aangetoond dat de effecten van de plannen zeer ingrijpend zouden zijn. Afgezien van de forse financiële consequenties (sommige bedrijven zouden op jaarbasis miljoenen meer moeten betalen) zouden initiatieven van bedrijven om het watergebruik te verduurzamen averechts uitpakken. De staatssecretaris erkent in zijn brief dat de invoering van het plan stuit op complexe uitvoerbaarheid en niet bijdraagt aan de beoogde vergroening van het watergebruik. De maatregel was onderdeel van het Begrotingsakkoord van PvdA, VVD, D66, CU en SGP. Het kabinet is nu van plan de derving van de inkomsten van in totaal 80 miljoen euro te dekken in de sfeer van de milieubelastingen. VNCI sluit zich aan bij de nadrukkelijke wens van VEMW dat eventuele belastingmaatregelen uitsluitend worden ingevoerd als daar draagvlak voor bestaat én als onomstotelijk vaststaat dat ze daadwerkelijk leiden tot verduurzaming van de economie. p juni 2014 Chemie Magazine 9
10 Dé Logistics Control Tower voor de chemische industrie Bekijk de DSM business case Bereken nu zelf úw besparing op CHEMIE MAGAZINE NU OOK OP IPAD EN ANDERE TABLETS Chemie Magazine is nu ook (gratis) beschikbaar voor bezitters van een ipad, Galaxy Tab of een ander tablet (met Android 3.2 of hoger). Via een gratis abonnement ontvangt u automatisch iedere maand Chemie Magazine op uw tablet. U ontvangt een wanneer dit het geval is. NEMENT AF: Abonnementen ww.magzine.nu magazine/chemiemagazine Nu kopen Afrekenen Verder Download Magazines Mijn Magazines VRAGEN OF OPMERKINGEN? Neem contact op met Igor Znidarsic, hoofdredacteur van Chemie Magazine, znidarsic@vnci.nl
11 TU/E-STUDENT STAA AT IN SCIENCE E MET NIEUWE KUNSTSTOF Met een publicatie in wetenschapsblad Science heeft de Eindhovense chemiestudent Gijs ter Huurne zijn opleiding op een wel heel bijzondere manier afgerond. Ter Huurne is co-auteur in een artikel van technologiegigant IBM, waar hij eerder dit jaar stage liep. Hij werkte er aan een nieuwe klasse kunststoffen, veelzijdig toepasbaar en makkelijk te recyclen. Ter Huurne is hartstikke blij met het opmerkelijke resultaat van zijn stageperiode bij het Almaden Research Center van IBM in San Jose (Californië). Bij de onderzoeksgroep van James Hedrick bestudeerde hij een nieuwe klasse kunststoffen gebaseerd op de polymerisatie van paraformaldehyde met di-amines. Ter Huurne: We haalden er zelfs het Amerikaanse nieuws mee. De kunststof is niet alleen heel sterk, maar ook chemisch te recyclen. Als je het oplost in een zuur krijg je de uitgangsstoffen weer terug. Dat is bijzonder omdat de meeste sterke plastics zogenaamde thermoharders niet te recyclen zijn. Vermalen of verbranden zijn de enige oplossingen. De IBM-vinding kan daar verandering in brengen. Elastische gel Ter Huurne werkte zelf aan een bijzondere variant van de kunststof: een elastische gel. Die is gemaakt volgens dezelfde polymeerchemie, maar met andere uitgangsstoffen. Het is in feite een heel ander materiaal. De gel is tamelijk stevig en blijft stabiel tot zo n 50 graden Celsius. In contact met water valt het materiaal weer in de oorspronkelijke bouwstenen uiteen. Dat biedt interessante mogelijkheden voor medische toepassing, zegt Ter Huurne, bijvoorbeeld als dragermateriaal voor de toediening van medicijnen. De Eindhovense student noemt zijn stageperiode bij IBM de tijd van mijn leven. Hij wilde altijd al eens in Amerika werken en met zijn fascinatie voor materialen en materiaalkunde was IBM een schot in de roos. Ter Huurne: Als het even kan ga ik nog eens terug. p FOTO: ROY LUBBERS. Gijs ter Huurne voor het IBM Almaden Research Center bij San Jose, VS. ONLINE MARKTPLAATS VOOR BIOMASSA GELANCEERD Onlangs is gelanceerd. Hier kunnen bedrijven biomassa aanbieden of afnemen. Doel van de online marktplaats is reststromen maximaal te hergebruiken en het transport zo duurzaam mogelijk te organiseren. Biopark Terneuzen, een initiatief van Zeeland Seaports, exploiteert de website. De website biedt snel, makkelijk en gratis toegang aan producenten én gebruikers van biomassa en restproducten. Wat voor de één een afvalproduct is, is grondstof voor de ander. Door deze producten via de website aan te bieden kunnen gebruikers van biomassa makkelijker toegang vinden tot het versnipperde aanbod ervan. De VNCI is enthousiast over het initiatief. Dit voorziet in een grote behoefte, zegt Nelo Emerencia, voormalig speerpuntmanager Onderwijs en Innovatie. En omdat Biomedisch toepasbare gelvariant van de nieuwe IBM-kunststof. het een website is, kan vraag en aanbod van ver buiten de lokale grenzen bijeen worden gebracht. Bovendien is het een van de eerste initiatieven die in deze behoefte voorziet. De website vloeit voort uit het Europese Interreg-project Grenzeloze Logistiek, dat als doel heeft de grensregio Vlaanderen-Nederland te laten uitgroeien tot dé logistieke draaischijf van Europa. Grenzeloze Logistiek is een samenwerking tussen twaalf projectpartners uit Vlaanderen en Nederland die samenwerken aan een slimme grensregio zonder grenzen. Ook Zeeland Seaports is als projectpartner betrokken bij de website, die verder mogelijk wordt gemaakt met de ondersteuning van Interreg, provincie Zeeland en het ministerie van EZ. p Meer informatie: juni 2014 Chemie Magazine 11 FOTO: ALEX YUEN
12 De registratie-estafette: Als u nu Het is allemaal teamwerk; samenwerken met knoell leidt vanzelfsprekend naar succes. Besluit nu de leiding te nemen! Dr. Knoell Consult GmbH, Wageningen Een stap in jouw carrière maken? Ga dan voor de opleiding HVK en/of AH Kies je voor PHOV, dan kies je voor kwaliteit! docenten uit de praktijk en autoriteiten op hun vakgebied praktijkgericht met opdrachten binnen het eigen bedrijf PHOV al 20 jaar toonaangevend in veiligheidskunde 23 september 2014 (avondopleiding): Arbeidshygiëne, Hogere Veiligheidskunde, Hogere Veiligheidskunde en Arbeidshygiëne gecombineerd PHOV al 25 jaar een begrip in veiligheidskundig onderwijs Al afgestudeerd HVK er of AH er? Volg dan: 8 januari 2015 (avondopleiding): Specialisatie HVK voor Arbeidshygiënisten 14 januari 2015 (middag-avondopleiding): Specialisatie HVK voor Arbeidshygiënisten 15 januari 2015 (avondopleiding): Specialisatie Arbeidshygiëne voor HVK ers Meer informatie: Voor persoonlijk studieadvies: , info@phov.nl
13 TWI TTER Actueel Ymro Hoogendoorn wint Nationale Scheikundeolympiade 2014: Reineke van der Kamp: Topsectoren cruciaal voor economie en werkgelegenheid: 95% innovatie in topsectoren! Huntsman Hoera we gaan naar Huntsman! Groep 7 van PCBS De Rank in Rozenburg zorgt vandaag voor de juiste chemie. Liesbeth Machines #gezocht voor Green PAC COCI Emmen. Wie, welke bedrijf, heeft #Spinmachines, pultrusiemachines, persen... Iemand die da laatste deel van chemie snapt? Dat moet en kan anders! Biomassa (= waardevolle grondstof chemie) wordt gesubsidieerd verbrand Henri Schaliegas en schalieolie zijn het afscheidsfeestje van de fossiele brandstoffen : FRANS SCHEEREN (OCI NITROGEN) PLANT MANAGER OF THE YEAR Frans Scheeren, plantmanager bij OCI Nitrogen in Geleen, is uitgeroepen tot de beste plantmanager van Dat is op 5 juni bekendgemaakt tijdens het Deltavisie-congres in Rotterdam. De jury, onder leiding van voormalig LyondellBasell-topman Jos Benders, roemde Scheeren voor het verkrijgen van betrokkenheid bij zijn collega s. De Limburger reageerde euforisch op zijn verkiezing: Super! A ls Plant Manager of the Year fungeert Scheeren een jaar lang als boegbeeld van de procesindustrie. Hij gaat zich inzetten voor het verbeteren van de bedrijfsvoering en laat zich daarbij inspireren door het oude systeem van meesters en gezellen. Op die manier wil hij Weltmeister worden in veiligheid, onderhoud en uitvoering. De andere twee finalisten waren Arjen Fieret (Air Products, Rotterdam Botlek) en Ronny van de Lavoir (Dow Chemical, Terneuzen). Ook zij ontvingen een oorkonde voor hun inzet, aangezien deze twee plantmanagers het afgelopen jaar uitzonderlijke prestaties hebben neergezet. Dit jaar waren er tien kandidaten genomineerd door hun werkgevers, waarvan er zeven zich daadwerkelijk kandidaat stelden. Na interviews met de jury bleven drie finalisten over. De jury bezocht deze finalisten op hun plant en sprak met hun collega s. Bovendien spraken Fieret, Scheeren en Van de Lavoir een column uit tijdens Deltavisie om het publiek op hun hand te krijgen. De puntentelling bestond uit een online verkiezing, een stemming tijdens het congres en het oordeel van de vakjury (met daarin naast Benders onder meer VNCI-directeur Colette Alma, Verwater-CEO Cor Kloet en enkele voormalige Plant Managers of the Year). De verkiezing van de Plant Manager of the Year vindt sinds 2008 plaats en is een initiatief van het Petrochem Platform en de VNCI, in samenwerking met Deltalinqs en het Havenbedrijf Rotterdam. De verkiezing draagt bij aan een positief imago van de Nederlandse procesindustrie door de inspanning en prestaties van plantmanagers te benoemen en te waarderen. De focus ligt hierbij op veiligheid, gezondheid, milieu, productiviteit en duurzaamheid. p FOTO: GIJS HOEKSTRA juni 2014 Chemie Magazine 13
14 MIJN PRODUCTIEPROCES STAAT STIL, WAT LEVERT DAT OP? MET ENCHARGE VAN GDF SUEZ PROFITEERT U VAN UW FLEXIBILITEIT IN ENERGIEVERBRUIK Stilstand kan geld opleveren. Heeft uw onderneming een duidelijke piek in de energievraag of heeft u signifi cant vermogen binnen uw bedrijfsproces dat op verzoek tijdelijk opgeschakeld of verminderd kan worden? Dan is EnCharge van GDF SUEZ waarschijnlijk interessant voor u. Kijk op voor meer informatie.
15 Responsible Care LATEXFALT WINT MET VERJONGINGS- CRÈME VOOR ASFALT RC-PRIJS I m extremely proud, zei Irina Cotiuga, chemical engineer bij Latexfalt, tijdens het ontvangen van de Responsible Care-prijs Latexfalt won de prijs met ZOAB langer jong, een innovatie die de levensduur van asfalt van tien naar vijftien jaar verlengt. Daarnaast bespaart de door Cotiuga ontwikkelde technologie geld en grondstoffen en zorgt voor aanmerkelijk minder files vanwege de lagere onderhoudsfrequentie van het asfalt. Zeer open asfalt beton (ZOAB) is vooral tijdens de wintermaanden erg kwetsbaar. Als oplossing heeft Latexfalt, dat asfaltproducten zoals bitumen, polymeren en kunststof bindmiddelen produceert, de warme biobased binder Modiseal ZX ontwikkeld, die werkt als een soort verjongingscrème voor asfalt. Deze asfaltinnovatie zorgt ervoor dat het - door oxidatie, vorst en zon beschadigde - bindmiddel in het asfalt (bitumen) weer soepeler wordt, dat steentjes weer hechten en scheuren worden hersteld. Door deze verbeterde flexibiliteit treedt er minder steenverlies op en gaat de snelweg jaren langer mee. Dit resulteert in minder onderhoudskosten voor de landelijke en regionale wegbeheerders. De resultaten zijn dermate positief dat van een echte doorbraak op het gebied van wegonderhoud gesproken wordt. Als chemiebedrijf kan Latexfalt zo bijdragen aan de maatschappelijke uitdaging voor duurzame mobiliteit. Win-win-win De innovatie is volgens Latexfalt-directeur Bert Jan Lommerts het resultaat van intensieve ketensamenwerking met universiteiten, aannemers, TNO en Rijkswaterstaat. Zijn inschatting is dat jaarlijks zo n 500 kilometer ZOAB een verjongingskuur met Modiseal ZX zou moeten krijgen om de levensduur ervan te verlengen. We hebben te maken met een win-win-winsituatie. We proberen Rijkswaterstaat in beweging te brengen om dit al op korte termijn toe te passen. Dat kan meteen veel geld schelen voor groot onderhoud aan het asfalt. Latexfalt heeft veel visie en lef getoond, zonder zeker te zijn van de uitkomst, aldus V.l.n.r.: Commercieel manager Jan Willem Struik, chemical engineer Irina Cotiuga en juryvoorzitter Henk Leegwater. (Latexfaltdirecteur Bert Jan Lommerts was in het buitenland). juryvoorzitter Henk Leegwater. De samenwerking met veel diverse partners in de keten heeft ervoor gezorgd dat wij minder in de file hoeven te staan. Uit het juryrapport: De jury prijst vooral het feit dat een middelgroot bedrijf zonder grote researchafdeling een intensieve ketensamenwerking met universiteiten, aannemers, TNO en Rijkswaterstaat heeft geïnitieerd. Samen met een heilig geloof in deze samenwerking, zelfs zonder per se een verdienmodel te hebben, is Latexfalt erin geslaagd om tot een voor de markt en de maatschappij zeer interessante innovatie te komen. Verbeteren De drie andere genomineerden waren Dow Benelux met het Summerspike programma, Styron met het project Owner Visual Inspection en Emerald Kalama Chemical in samenwerking met afvalverwerker AVR met het project Stoomimport. Het Responsible Care-programma is een wereldwijd initiatief van de chemische industrie dat erop gericht is de prestaties van bedrijven voor veiligheid, gezondheid, milieu en duurzaamheid continu te verbeteren. Met de RC-prijs wil de VNCI Responsible Care breed onder de aandacht brengen. p Filmpje over ZOAB langer jong en de andere genomineerde projecten FOTO: JEROEN POORTVLIET juni 2014 Chemie Magazine 15
16 WILMA MANSVELD, STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU: RISICO S ACCEPTEREN HANGT SAMEN MET VERTROUWEN Duidelijke regelgeving, uniformiteit in handhaving, transparantie en een branche die haar verantwoordelijkheid neemt, dat zijn volgens staatssecretaris Wilma Mansveld van het ministerie van IenM de ingrediënten die nodig zijn om de veiligheid van de chemische industrie naar een nog hoger plan te tillen. Zij heeft er vertrouwen in dat het lukt. Ik zie dat de branches de verantwoordelijkheid pakken, stappen vooruit maken, zegt ze, doelend op onder meer het actieplan Veiligheid Voorop. Wilma J. (Jacqueline) Mansveld is namens de PvdA staatssecretaris van Infrastructuurr en Milieu in het kabinet Rutte-Asscher. In haar takenpakket zitten onder meer milieu, luchtvaart, openbaar vervoer en het spoor. Onder milieu valt ook de veiligheid van de chemische industrie. Zij is coördinerend bewindspersoon voor het BRZO, de Nederlandse wetgeving waarin de Europese regels voor de industriële veiligheid zijn vastgelegd. Naar aanleiding van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Tekst: Igor Znidarsic (OvV) over de slechte veiligheidssituatie bij tankopslagbedrijf Odfjell, meldde ze vorig jaar dat ze wil kunnen ingrijpen als een chemiebedrijf er zo n potje van maakt dat de veiligheid van mens of milieu in gevaar is. Maar ze voegde er ook aan toe dat ingrijpen niet nodig is als toezichthouders hun werk goed doen. Ze werkt nu aan meer uniforme controle op BRZO-bedrijven, zo uniform mogelijke vergunningen en zo min mogelijk overlap van eisen voor verschillende vergunningen. Volgens haar moeten alle betrokkenen bedrijven, provincies, gemeenten, justitie en inspecties hun verantwoordelijkheid nemen om gezamenlijk te werken aan het versterken van de veiligheid. Al ligt de verantwoordelijkheid in eerste instantie wel bij de bedrijven zelf. Mevrouw Mansveld, hoe veilig is die chemische industrie nou eigenlijk? Stel u bent op een verjaardagsfeestje en iemand stelt u die vraag, wat zegt u dan? Wilma Mansveld: Meestal beginnen ze over het spoor, ha ha Mijn antwoord is: het is veilig. Natuurlijk kan het altijd veiliger, maar in principe is het een veilige sector. Als je kijkt naar de chemie zie je altijd twee beelden. Aan de ene kant is het een enorm vergroenende sector, die denkt in ketens en daarin vooruit loopt, en energie onderling uitwisselt, en elkaars reststromen gebruikt. Aan de andere kant denken mensen al snel aan Chemie- Pack en Odfjell. Op verjaardagsfeestjes zeg ik altijd: als je ziet wat wij hier allemaal kunnen op ons grondgebied, in chemie, in agro business, dat is ongelooflijk. Ik verbind daar ook altijd het spoor aan: kijk wat we aan spoor hebben liggen. Maar alles wat we doen, doen we op een heel kleine ruimte. De chemie is altijd zichtbaar. Dat maakt 16 Chemie Magazine juni 2014
17 Veiligheid Het zelfcorrigerend vermogen in de branche is enorm belangrijk. Dat de koplopers hun deuren openstellen zodat andere bedrijven, die minder ver zijn, kunnen zien: hé, zo kan het ook CV WILMA MANSVELD de vraagstukken rond chemie en omwonenden intrigerend, net als rond vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor en omwonenden. Omdat we veel dingen zo dicht op elkaar doen, is het belangrijk dat je mensen daarin meeneemt en een goede afweging maakt. Ik wijs ook altijd op de voordelen van de chemie, die aan de basis staat van zo veel goeds. Neem alleen al medicijnen. In de Staat van de Veiligheid, door uw ministerie recent opgesteld in samenwerking met die van SZW en Veiligheid&Justitie, wordt een stand van zaken opgemaakt van alle inzet en bereikte resultaten om veiligheid bij risicovolle bedrijven te borgen. Wat vindt u van de inhoud? In de Staat van de Veiligheid wordt een aantal rapporten gebundeld. Dat zegt in samenhang veel meer e FOTO: HOLLANDSE HOOGTE Wilma Mansveld was van 1997 tot 2001 manager Personeelszaken bij Gran Dorado Beheer en Projecten. Daarna was zij tot 2011 secretaris van de SER Noord-Nederland. Ook was ze vanaf 2003 voor de PvdA lid van de Provinciale Staten van Groningen, van mei 2009 tot april 2011 als fractievoorzitter. Daarna was zij gedeputeerde van de Provincie Groningen, met in haar portefeuille economische zaken, energie, jeugdzorg en facilitaire zaken. In november 2012 werd zij benoemd tot staatssecretaris van IenM in het kabinet Rutte-Asscher. juni 2014 Chemie Magazine 17
18 over veiligheid dan de losse rapporten. Het gaat er nu om dat we met die samenhang aan de slag gaan. Daar moet de winst liggen. Bedenk wel dat het de eerste keer is dat we dit doen, het is een ontwikkeltraject, waarin pas op termijn trends en eventuele bijsturingsmogelijkheden zichtbaar worden. De winst kan ook liggen in het vermijden van de risico-regel-reflex, de neiging van de overheid om als er iets mis gaat meer regels in te voeren. We moeten niet een nieuwe regel bedenken als reflex op het risico, maar kijken of we de goede beheersmaatregelen hebben genomen om het risico te beheersen. Hierin vindt de chemische industrie mij aan haar zijde. In plaats van meer regels, moet je je afvragen: wat is de oorzaak, hoe is er gehandeld in de keten, hoe hebben bedrijven, Inspectie SZW, ILT, gemeenten en provincie, de veiligheidsregio en het OM gehandeld en samengewerkt, en hoe is met de omgeving rekening gehouden? Dat is ook de samenhang die spreekt uit de Staat van de Veiligheid. Het is heel belangrijk om bij een incident rustig te blijven en de analyse goed te hebben. En we moeten af van wat de OvV onderhandeltoezicht noemt. Maar het belangrijkste is dat het bij bedrijven goed zit. Die wake up call is er wel geweest, met Chemie-Pack en Odfjell. En ik denk ook dat de overheid zich anders is gaan gedragen. We hebben de omgevingsdiensten ingericht, waarin gemeenten en provincies samenwerken. Speciaal voor BRZO-bedrijven hebben we zes gespecialiseerde BRZO-omgevingsdiensten. Het is belangrijk dat die overal hetzelfde doen en van elkaar leren en dat de vergunningverlening en het toezicht en de handhaving uniform is. Dan weten bedrijven wat ze kunnen verwachten. Hoe ziet u de rol van de bedrijven hierbij? Die is cruciaal. Het zelfcorrigerend vermogen in de branche is enorm belangrijk. Dat de koplopers hun deuren openstellen zodat andere bedrijven, die minder ver zijn, kunnen zien: hé, zo kan het ook. En ik vind ketenverantwoordelijkheid van groot belang. Dat je als bedrijf zegt: als je niet veilig bent doe ik geen zaken met je. Gelukkig heb ik tijdens werkbezoeken gezien dat men zich heel bewust is van de ketenverantwoordelijkheid, en ik zie ook dat de VNCI, en VNO-NCW, er alles aan doen om die boost eraan te geven. Des te jammer is het dat doordat de overheid sinds Chemie-Pack en Odfjell sneller overgaat tot handhaving het aantal geconstateerde overtredingen toeneemt, ondanks dat ze vaak administratief van aard zijn en geen direct gevaar opleveren. Het lijkt daardoor alsof de veiligheid van de chemische industrie verslechtert. Moeten we daarom niet vooral naar het type overtredingen kijken in plaats van naar het aantal, en het beeld gezamenlijk corrigeren? Bij een inspectie of nulmeting worden alle overtredingen waargenomen, van de verkeerde sticker op de brandblusser tot de leidingen die niet goed zijn en een rapport dat niet correct is ingevuld. Maar de toezichthouder moet inderdaad wel duidelijk maken wat de ernst van de overtredingen is, het nuanceren en in het goede kader plaatsen. Overigens, bij het nuanceren is de branche er zelf bij. Tegelijkertijd zie ik het ook als een kans om ook die kleine papieren fouten te corrigeren. Het is ook een moment van awareness. En dat wordt dan ook zichtbaar in Staat van de Veiligheid, het helpt dat de omgeving denkt: die jongens in de chemie zijn goed bezig. In plaats van in de risicoregel-reflex te schieten, moeten we werken aan oplossingen van bepaalde problemen of gevaren De toegenomen inspectiedruk helpt hier niet bij. Ik vind het belangrijk dat iedereen goed in zijn rol zit. De Inspectie SZW en de gemeenten en provincies moeten inspecteren. Het OM en ook ILT moeten hun rol invullen. En de bedrijven moeten ook doen wat ze moeten doen. Als iedereen goed in zijn rol zit bij zo n inspectie, kunnen overtredingen ook tot sancties leiden. Het is ook weer een kans voor bedrijven om orde op zaken te stellen. Okee, je bent op zo n moment even geen vrienden, maar het gaat wel ergens over. Bovendien is het de kans om als branche de achterlopers mee te krijgen. Ik zie de branche in ieder geval de koplopers en een groot deel van de middenmoters die handschoen ook oppakken. Naming and shaming is misschien niet de oplossing, maar het is wel belangrijk dat je laat zien dat bedrijven het goed doen en dat je niet wilt dat sommige bedrijven dat voor de hele branche verpesten. U noemde al ketenverantwoordelijkheid, een van de vier hoofdpunten van Veiligheid Voorop. Wat vindt u van de initiatieven die ondermeer VNO-NCW, VNCI, Votob, VNPI en VHCP hebben genomen in het kader van dit actieplan? Ik vind dat echt een goed initiatief. Ik zie dat de branches de verant- 18 Chemie Magazine juni 2014
19 FOTO: HOLLANDSE HOOGTE Veiligheid SAFETY DEALS IenM stelt voor drie achtereenvolgende opleidingen (van de 2-jarige postacademische opleiding Management of Safety, Health and Environment) steeds drie beurzen beschikbaar (per beurs euro). Voor elke opleiding wordt een prijsvraag uitgeschreven. Het eerste thema is Veiligheid en leiderschap. Dit is de eerste zogenoemde safety deal (vergelijkbaar met green deals, maar dan op veiligheidsgebied, waarin IenM afspraken maakt met bedrijven over verbetering van hun prestaties). De prijsvraag is bedoeld voor jonge talenten. Mansveld: Jongen mensen hebben nieuwe ideeën en meer voeling met de samenleving waarin iedereen toegang heeft tot informatie en tot elkaar. Zij kunnen hun ideeën over veiligheid opschrijven in de vorm van een essay. De winnaar, die wordt bekendgemaakt tijdens de Veiligheidsdag voor BRZO-bedrijven in het najaar, krijgt de beurs. De ideeën worden ook gebundeld tot een boek. Zo n bundeling van ideeën stimuleert weer anderen tot nadenken over veiligheid. Een andere safety deal is een vragenlijst waarmee een chemiebedrijf kan beoordelen in welke mate veiligheid is ingebed in de organisatie. Bedrijven krijgen hiermee snel inzicht in de mogelijkheden om de veiligheid te verbeteren. Andere safety deals die in de pijplijn zitten zijn een Digitaal Veiligheidspaspoort, het toegankelijk maken van de auditrapporten van en voor verschillende inspectie-instellingen, het idee van safety coaches voor kleinere bedrijven en een digitaal hulpmiddel voor bedrijven om vast te stellen aan welke regelgeving zij moeten voldoen. woordelijkheid pakken, stappen vooruit maken. Zij zijn ook de deskundigen over de eigen bedrijven. Het is daarom ook zo belangrijk om lid te zijn van een brancheorganisatie. Als ik een chemiebedrijf bezoek vraag ik ook altijd of ze al lid zijn van de VNCI. En ik ben onder de indruk van de Veiligheidsnetwerken. Bedrijven openen hun deuren voor andere bedrijven en die zeg- gen: o ja, dat gaan we ook zo doen. Beter dan op die manier met elkaar omgaan kun je niet. Onlangs heeft u de Aanpak Modernisering Milieubeleid gepresenteerd. Daarin zijn bewust omgaan met veiligheid en risico s belangrijke aspecten. Met welke acties van dit beleid krijgen we de komende tijd te maken? We gaan een aantal wetten in samenhang bijeenbrengen in de Omgevingswet. Het is belangrijk dat milieu en ruimtelijke ordening in dezelfde context worden geplaatst. Dat betekent voor een bedrijf minder rompslomp. Snelheid, eenvoud, duidelijk te begrijpen, transparant, en vooral toegankelijker, dat zijn de doelen. En uniformiteit. Zodat bedrijven weten waar ze aan toe zijn. En voor de buitenwereld is het ook een stuk transparanter. U wilt ook toewerken naar een maatschappelijke acceptatie van risico s. Wat bedoelt u daarmee? Twijfel of achterdocht ontstaan als mensen dingen niet snappen of niet goed zien. Het is daarom belangrijk dat je niets verbergt en laat zien wat er aan de hand is. En dat we werken aan oplossingen van bepaalde problemen of gevaren in plaats van te schieten in de eerder genoemde risico-regel-reflex. De samenleving beschikt over het vermogen om risico s te accepteren, maar dan moet je wel duidelijk maken wat de risico s zijn. Mensen snappen heel goed dat het leven niet risicoloos is en weten dat bijvoorbeeld in de auto stappen risico s met zich mee kan brengen. Risico s accepteren hangt samen met vertrouwen. Daarom is het zo belangrijk dat de chemie vertrouwen opbouwt. Mensen moeten het gevoel hebben dat bedrijven de maximale veiligheid nastreven. Ik denk dat zij hierin op de goede weg zijn en dat ook laten zien. In de Modernisering Milieubeleid wil ik aandacht voor dat vertrouwen. Op het moment dat je weet of snapt wat er gaat gebeuren is de schrik of achterdocht een stuk kleiner. Ik wil knelpunten voorkomen. We hebben zure regen gehad, en smog, maar er komen nu nieuwe problemen aan: nanotechnologie, microplastics. We moeten daarop anticiperen, samen met het bedrijfsleven, om te voorkomen dat er dingen gebeuren die we een halt toe moeten roepen. Hierin reken ik ook op de deskundigheid en het verantwoordelijkheidsgevoel van het bedrijfsleven. Bij de Staat van de Veiligheid hebben we het over veiligheid en dingen die mis kunnen gaan, maar de andere kant is ook om te laten zien wat goed gaat. In uw brief aan de Tweede Kamer over de Aanpak Modernisering Milieubeleid heeft u het over volle vaart. Hoe snel krijgt u een en ander voor elkaar? Binnen uw ambtstermijn? Ik weet dat dingen niet in een half jaar kunnen, maar je moet wel laten zien dat je je inzet en dat met daadkracht doet. Ik ben soms van de volle vaart. Ambtstermijn of niet, het moet gewoon gebeuren. Ik hou van daadkracht. Tijdens het overleg tussen een delegatie van Veiligheid Voorop-partners en uzelf afgelopen december gaf u aan de overheidsgovernance te willen verbeteren, met onder meer één overheidsloket. Hoe staat het hiermee? Het wordt niet zoals veel mensen denken een deur met ernaast een schuifraam. Het is een virtueel loket, gebaseerd op uniformiteit. Waarheen je ook belt, de ILT, de Inspectie SZW, het OM, de omgevingsdiensten, je krijgt overal hetzelfde antwoord op dezelfde vraag, waar je ook vandaan belt. Dat is al begonnen. Deze uniformiteit, gecombineerd met transparantie, een branche die haar verantwoordelijkheid neemt, iedereen strak in zijn rol, en dan vooruit gaan, en dat laten zien aan de buitenwereld, dat is de slag die we moeten en gaan maken. p juni 2014 Chemie Magazine 19
20 VNCI-jaarvergadering in teken van eerste duurzaamheidsrapport DUURZAAMHEID IS DE TOEKOMST, MAAR WE LEVEN VANDAAG We moeten verduurzamen, maar ook bestaan. Dat zei VNCI-voorzitter Werner Fuhrmann in zijn jaarrede tijdens de VNCI-jaarvergadering op 19 juni in de Nieuwe Kerk in Den Haag. Hij doelde enerzijds op de noodzaak tot verduurzaming, en anderzijds op het zware weer waarin de Nederlandse chemische industrie zich bevindt. De jaarvergadering had als thema Chemie als basis van verduurzaming. Tijdens de jaarvergadering presenteerde de VNCI het eerste duurzaamheidsrapport van de Nederlandse chemische industrie. Ik ben er ontzettend trots op, zei VNCIdirecteur Colette Alma. We hebben veel bereikt, maar we hebben nog een lange weg te gaan. En daar hebben we alle stakeholders voor nodig. Aan drie van hen werd het rapport officieel overhandigd: Prins Carlos de Bourbon de Parme, directeur van het Institute for Sustainable Innovation & Development, Jasper Wesseling, directeur Innovatie en kennis bij het ministerie van EZ, en Sylvia Borren, directeur van Greenpeace. Tussen hoop en wanhoop, zo omschreef Borren haar gevoel bij het lezen van het rapport. Zij ziet veel mogelijkheden om te verduurzamen, maar vindt de ambities niet ver genoeg gaan. Jullie zijn goed bezig, nu de big leap nog. Volgens De Bourbon de Parme is er business-to-business al veel bereikt, maar op het gebied van businessto-consumer is er nog veel te doen. Wesse- ling miste het bredere, Europese verband. Hij gaf als oplossing: inzetten op innovatie en op korte termijn het concurrentievermogen versterken. Tapijt Drie praktijkvoorbeelden lieten zien hoe de chemie bijdraagt aan verduurzaming. Yara Sluiskil toonde de Yara N-Sensor, die vanaf het dak van de trekker meet hoeveel stikstof het gewas nodig heeft en aan de hand daarvan de kunstmest gedoseerd strooit. Het bedrijf denkt daarmee mee in de keten tot aan de boer. Het levert een optimale opbrengst op, een betere benutting van de stikstof en minder CO2-uitstoot. Dupont Industrial Biosciences presenteerde een tapijt dat gemaakt is van deels op biomassa gebaseerde polymeren. Als heel VS hierop zou overstappen, zou dat jaarlijks miljoenen vaten olie schelen, zo heeft men berekend. Medical2market tenslotte toonde een prototype van een apparaat waarmee gezonde bloedcellen uit bloed gerecycled kunnen worden. Want: Donorbloed is duur en niet zo gezond. Ethyleenprijs We hebben maar één planeet, zei VNCIvoorzitter Werner Fuhrmann in zijn jaarrede. Omschakeling naar de circulaire economie is daarom prioriteit. En chemie kan het verschil maken. Geen duurzaamheid zonder chemie. Maar om die rol te kunnen spelen moet de chemische industrie wel bestaan. Duurzaamheid is de toekomst, maar we leven vandaag. En vandaag verkeert de chemische industrie in zwaar weer. De relatief hoge energie- en grondstofprijzen zorgen voor een slechte mondiale concurrentiepositie, het Amerikaanse schaliegas heeft een grote impact op de ethyleenprijs, het Midden-Oosten beweegt downstream, en er wordt in Nederland en Europa veel te weinig geïnvesteerd, zo liet Fuhrmann met cijfers zien. Sustainability en business kunnen volgens hem niet zonder elkaar. We moeten verduurzamen, maar we moeten ook bestaan. Van de drie p s van People, Planet, Profit staat Profit voor deze regio hoog op de lijst. Highway Kunstenaar, ondernemer en ontwerper Daan Roosegaarde trakteerde de zaal tot slot op een staaltje out-of-the-box-denken waarin kreten als ja, maar, kan niet en mag niet niet voorkomen. Met zijn smart highway, hi tech-poloshirts en smart flowers liet hij de zaal stil achter. Koppelen is volgens Roosegaarde het toverwoord voor innovatie. Koppelen aan nieuwe markten. En de lef om poëtisch en praktisch te koppelen. De jaarvergadering werd afgesloten met de uitreiking van de Responsible Care-prijs (zie pagina 15), met aansluitend een gezellige borrel, waar de traditionele haringkar niet ontbrak. p Colette Alma presenteert het duurzaamheidsrapport. Volle Nieuwe Kerk. 20 Chemie Magazine juni 2014
Verslag VNCI stakeholderdialoog 2013
Verslag VNCI stakeholderdialoog 2013 Stakeholderdialoog VNCI Pieterstraat 11 3512 JT Utrecht T +31 (0) 30 234 00 31 info@vbdo.nl www.vbdo.nl Samenvatting Op 14 oktober 2013 heeft de Vereniging van de Nederlandse
Nadere informatieDuurzaamheid: speerpunt voor industrie en onderwijs
Duurzaamheid: speerpunt voor industrie en onderwijs Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie Nelo Emerencia, Speerpuntmanager Onderwijs & Innovatie Utrecht, 9 februari 2012 DAS Docentenconferentie
Nadere informatieWat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid?
Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid? Een onderzoek onder werkgevers in de topsectoren en de overheid. Onderzoeksrapport Samenvatting 1-11-2013 1 7 Facts & figures.
Nadere informatieGreen Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei
Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en
Nadere informatieIenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving
IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving 16 september 2014-15:25 Het ministerie van Infrastructuur en Milieu besteedt in 2015 9,2 miljard euro aan een gezond, duurzaam
Nadere informatieBusiness Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!
Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:
Nadere informatieDuurzaamheid en Responsible Care
Duurzaamheid en Responsible Care Verbond van Handelaren in Chemische producten Maart 2017 Samenvatting ESG Om te komen tot een meer duurzame wereld, vraagt het VHCP aandacht voor ESGfactoren Hoofdthema
Nadere informatieNudge Finance Leadership Challenge
Nudge Finance Leadership Challenge Extra informatie Wat is de Nudge Finance Leadership Challenge? De Nudge Finance Leadership Challenge is een ontwikkeltraject met een competitie voor de jonge leiders
Nadere informatieOverijssel maakt werk van nieuwe energie!
Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire
Nadere informatieGelderland Arbeidswijs
Gelderland Arbeidswijs Inspiratiedocument 2017 v2.0 Heb jij een goed idee voor Gelderland Arbeidswijs? 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Gelderland Arbeidswijs in het kort... 4 3. Gelderland Arbeidswijs...
Nadere informatieToespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013
Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, seminar 'Wetenschap middenin de samenleving', Groningen, 30 mei 2013 Dames en heren, Wetenschap is ontstaan uit verwondering en nieuwsgierigheid. Al
Nadere informatieIk weet niet of u het zich bewust bent, maar het is vandaag dierendag. En dat kan ik hier in Emmen niet voorbij laten gaan!
Jaarrede Ank Bijleveld-Schouten, voorzitter van het IPO op 4 oktober 2017 in Emmen ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Beste mensen, Gefeliciteerd!!
Nadere informatieDE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017
DE INDUSTRIE: Drie acties voor een nieuw Kabinet MOTOR VAN Manifest 2017 VERNIEUWING Nederlandse industriële bedrijven behoren tot de top van de wereld. We zijn wereldmarktleider in chipmachines en medische
Nadere informatiePlatform Bèta Techniek. Connect 05 2015. Chemiedag 2015. Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?
Platform Bèta Techniek Connect 05 2015 Chemiedag 2015 Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken? Succesvolle samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is de basis voor groei van
Nadere informatieResultaat break-out sessies. 2 september: toekomst van ISO 26000
Resultaat break-out sessies 2 september: toekomst van ISO 26000 1 Inhoud A. Integratie groep 1 B. Integratie groep 2 C Erkenning D. Branchespecifiek E: MVO en innovatie 2 De vragen per focusgebied 1. Wat
Nadere informatieAchterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1
Achterhoek 2020 Tom van der Horst, TNO 28 januari 2015 1 Dutch industry fit for the future?! onze wereld verandert en dus ook onze industrie. met impact op economie en samenleving smart industry agenda
Nadere informatieTransformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw
Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw de rol van onderzoek 19 oktober 2017, prof.dr.ir. Jack van der Vorst, lid concernraad Wageningen University & Research Wereldwijde uitdagingen land-
Nadere informatieGids voor werknemers. Rexel, Building the future together
Gids voor werknemers Rexel, Building the future together Editorial Beste collega s, De wereld om ons heen verandert snel en biedt ons nieuwe uitdagingen en kansen. Aan ons de taak om effectievere oplossingen
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin en voorzitter RvT Energy Valley Max van den Berg, inspiratiemiddag Enexis, Dwingeloo, 7 september 2012
Speech van commissaris van de koningin en voorzitter RvT Energy Valley Max van den Berg, inspiratiemiddag Enexis, Dwingeloo, 7 september 2012 Dames en heren, [Inleiding] Mensen die op inspiratie wachten
Nadere informatieGelderland Arbeidswijs
Gelderland Arbeidswijs Inspiratiedocument 2018 v1.0 Heb jij een goed idee voor Gelderland Arbeidswijs? 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Gelderland Arbeidswijs in het kort... 4 3. Gelderland Arbeidswijs...
Nadere informatieDe juiste requirements juist
De juiste requirements juist Een voorwaarde voor succesvolle applicatie ontwikkeling Arno van Herk Managing partner Synergio B.V. a.van.herk@synergio.nl 2011 Een brug naar onze presentatie Uniface is Compuware's
Nadere informatieWat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid?
Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid? Een onderzoek onder werkgevers in de topsectoren en de overheid. Onderzoeksrapport Samenvatting 24-10-2013 1 7 Inleiding. Eind
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag 2015 Tredin behaalde in januari 2014 Niveau 3 van de MVO Prestatieladder. In dit jaarverslag nemen we u mee in onze ervaringen
Nadere informatieDuurzame winst voor MKB in 7 stappen Jaap de Vries Gijs Duivenvoorde
Duurzame winst voor MKB in 7 stappen Jaap de Vries Gijs Duivenvoorde Duurzaam ondernemen 1 Even voorstellen Gijs Duivenvoorde ir, Delft Berenschot Maakindustrie Duurzaamheid Innovatie Normcommissie ISO26000
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet
Nadere informatieInnovatieagenda Melkveehouderij
Innovatieagenda Melkveehouderij stappen naar een nieuwe melkweg samen met ketenpartijen in de melkveehouderij INLEIDING NL 20 Waarom een innovatieagenda? Innovatie is een belangrijke voorwaarde voor de
Nadere informatiePresentatie SIM MEA-Industrie & LEA. Ron Bissels 16 april 2018
Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA Ron Bissels 16 april 2018 Inhoud 1.MEA-Industrie (Maastrichts Energie Akkoord) 2.LEA (Limburgs Energie Akkoord) 2 3 Uitnodiging Niet alleen besparing Ook opwekking Duurzame
Nadere informatieToespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011
Toespraak van commissaris van de koningin en SNNvoorzitter Max van den Berg, feestelijke start CCC2- programma, Groningen, 25 maart 2011 Dames en heren, Degenen, die hier te lande na 1820 verbetering van
Nadere informatieCao Metalektro: die deal doen we samen
Cao Metalektro: die deal doen we samen De drive om iets slimmer, sneller of beter te doen met de inzet van techniek, heeft de maakindustrie in ons land groot gemaakt. En daar zijn we trots op. Met technologische
Nadere informatieMeer grip op klimaatbeleid
Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet
Nadere informatieDe Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie
De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie Feike Sijbesma, CEO Royal DSM In de loop der tijd is het effect van bedrijven op de maatschappij enorm veranderd. Vijftig tot honderd
Nadere informatiePreview. What will. you do. to change. the world. today? Havo/VWO
Preview What will you do to change the world today? Havo/VWO 3 Inhoudsopgave Day for Change 4 Van microkrediet naar inclusieve financiering 6 Werkblad 1 Over Arm en Rijk 9 Werkblad 2 Diversiteit in microfinanciering
Nadere informatieEnergieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015
Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in
Nadere informatieWELKOM. Biobased Business Event Emmen. Over natuurlijke oplossingen gesproken
WELKOM Biobased Business Event Emmen Over natuurlijke oplossingen gesproken Natural Plastics Ontwikkelen, produceren en op de markt brengen van groene producten welke geen schade opleveren voor de natuur
Nadere informatieD66-notitie. Veiliger omgaan met Chemie
D66-notitie Veiliger omgaan met Chemie Stientje van Veldhoven, Tweede Kamerlid Paul Breitbarth, Statenlid Zuid-Holland 20 juni 2013 Kansen, maar ook risico s Nederland kent een grote chemische industrie
Nadere informatieSámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming
Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB Gemeenten hebben forse ambities op het gebied van duurzaamheid, innovatie en lokale
Nadere informatieHoe krijgen innovaties een kans?...
Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Meer doen met minder geld. De prestatiedruk van de Nederlandse overheid is groot en de verwachtingen zijn hoog. Het kabinet spant zich in om
Nadere informatieWaarom inzicht in de energieketen noodzakelijk is.
Energieverbruik binnen de voedingen drankensector. Waarom inzicht in de energieketen noodzakelijk is. Deze whitepaper licht toe waarom het voor organisaties binnen de belangrijk is om inzicht te hebben
Nadere informatieExact Synergy Enterprise. Krachtiger Financieel Management
Exact Synergy Enterprise Krachtiger Financieel Management 1 Inleiding Waar gaat het om? Makkelijke vragen zijn vaak het moeilijkst te beantwoorden. Als het hectische tijden zijn, moet u soms veel beslissingen
Nadere informatieTheo Koot Ivo de Nooijer Raffi Balder
HUBspot is een plek waar innoverende studenten, ondernemers, investeerders, docenten en bedrijven elkaar ontmoeten en inspireren, kennis opdoen en samen ondernemen. Met als doel om Leiden innovatiever
Nadere informatieHet hoeft niet groots en meeslepend te zijn. Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Strategische personeelsplanning in stapjes Het hoeft niet groots en meeslepend te zijn Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Negentien gemeenten in West-Brabant willen in 2017 één gezamenlijke
Nadere informatieMOBILITEIT MOGELIJK MAKEN
MOBILITEIT MOGELIJK MAKEN ONS DNA Op een plek die duizenden jaar terug werd gedomineerd door een ruige delta van wind, duinen en zee bevindt zich nu ons welvarende Nederland. De ontwikkeling van ons land
Nadere informatieInschrijving RBB- AWARD 2018
Inschrijving RBB- AWARD 2018 Organisatie: Kamer van Koophandel Contactpersoon voor de RBB over deze good practice: Menno Zwart E- mail adres: menno.zwart@kvk.nl Mobiele telefoon: 06 1135 8182 Akkoord lid
Nadere informatieAan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Datum: 22 april 2013 Betreft: Beleidsreactie op het advies "De
Nadere informatieInspiratie voor Nieuwe Business Modellen
Inspiratie voor Nieuwe Business Modellen Bijeenkomst bij Eneco in kader van onderzoek naar Nieuwe Business Modellen De noodzaak om te veranderen is onmiskenbaar. Burgers, bedrijven en overheid zoeken naar
Nadere informatieStartbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken. Maatwerkaanpak Regeldruk Chemie. - Acties
Ministerie van Economische Zaken Maatwerkaanpak Regeldruk Chemie - Acties Inleiding Het kabinet heeft in 2013 1 aangegeven dat de regeldruk fors verminderd moet worden. Ondanks eerdere inspanningen op
Nadere informatieEen Smart Industry is een industrie met (productie)faciliteiten die een maximale flexibiliteit realiseren met betrekking tot:
Jac. Gofers 16 april 2015 1 Smart Industry Een Smart Industry is een industrie met (productie)faciliteiten die een maximale flexibiliteit realiseren met betrekking tot: de productvraag (specificaties,
Nadere informatieEthiek en management-systematiek
Responsible Care Deze presentatie wat is Responsible Care (Global Charter) Relatie met operationele veiligheid In de chemie VCA en VCO Enkel k l aanbevelingen Bert Zandvoort Coordinator Masterclass Veiligheid
Nadere informatieIk ben als bestuurder in deze provincie bijzonder geïnteresseerd in de kansen van nieuwe energie voor onze kenniseconomie.
Welkomstwoord van Jan Franssen, Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, bij het Lustrumcongres 'Geothermal Heat is Cool' van het Platform Geothermie, Den Haag, 24 oktober 2012 ---------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieManifest onze manier van werken
6-11-2008 12:23 Manifest onze manier van werken De gemeente Lelystad ontwikkelt op dit moment de visie op haar toekomstige manier van werken. Hoe het stadhuis er na de renovatie uit komt te zien en ingedeeld
Nadere informatieIndustrie & innovatie
Industrie & innovatie Boardroomdiscussie Corné Kranenburg sectorspecialist Industrie Marlise van der Plas themamanager Innovatie Welkom! 2 Programma Introductie 12:00 12:15 Ontwikkelingen in de wereld
Nadere informatie"Van installateur naar technisch dienstverlener"
"Van installateur naar technisch dienstverlener" Doekle Terpstra Voorzitter UNETO-VNI Er dient zich een nieuw tijdperk aan, met uitdagingen op het gebied van extramurale zorg, energietransitie, infrastructuur
Nadere informatieWat zijn e-skills? Wat is het probleem met e-skills?? Wat is het probleem voor Nederland? TaskForce e-skills Nederland
Agenda Wat zijn e-skills? Wat is het probleem met e-skills?? Wat is het probleem voor Nederland? TaskForce e-skills Nederland Resultaten Ronde Tafel Conferentie 15 september Plan van Aanpak Nederland e-skills
Nadere informatieDe kracht van een sociale organisatie
De kracht van een sociale organisatie De toegevoegde waarde van zakelijke sociale oplossingen Maarten Verstraeten. www.netvlies.nl Prinsenkade 7 T 076 530 25 25 E mverstraeten@netvlies.nl 4811 VB Breda
Nadere informatieJoin the Innovation Makers!
Join the Innovation Makers! Personal development in hard and soft skills Many career opportunities Embedded & Technical software Connected Devices 4 locations in the Netherlands and Belgium Social after-work
Nadere informatieJoost Verberk, Business Consultant en oud-trainee
verbind jezelf aan Cofely sprak me aan omdat ze behalve technisch ook qua duurzaamheid vooroploopt. En haar ambities omzet in concrete producten voor klanten. Zo heb ik tijdens mijn traineeship een Energie
Nadere informatieBUSINESS EVENT DELTA REGION DINSDAG 15 DECEMBER 2015
BUSINESS EVENT DELTA REGION DINSDAG 15 DECEMBER 2015 WELKOM Lia Voermans - dagvoorzitter PROGRAMMA 10.00 uur De Nieuwe Economie Marga Hoek 10.45 uur Video Delta Region Daan van Doorn 11.00 uur Concrete
Nadere informatieVandaagafval morgengrondstof!
Vandaagafval morgengrondstof! 5de Vlaams Milieucongres IFEST 21 October 2008 Florens Slob Manager Sustainable Business Solutions Van Gansewinkel Group Agenda Korte verkenning Cradle to Cradle concept &
Nadere informatieEnterprise Architectuur. een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente?
Enterprise Architectuur een duur begrip, maar wat kan het betekenen voor mijn gemeente? Wie zijn we? > Frederik Baert Director Professional Services ICT @frederikbaert feb@ferranti.be Werkt aan een Master
Nadere informatieWelkom. Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen. Van Afval naar Grondstoffen
Welkom Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Programma 14.00-14.05 uur Welkomstwoord door dagvoorzitter Isabelle
Nadere informatieSmart Factory: Voordelen communicatieve infrastructuur
Smart Factory: Voordelen communicatieve infrastructuur Wereldwijde veranderingen vereisen nieuwe manieren van denken en doen op het gebied van wereldwijde megatrends Demografische veranderingen Globale
Nadere informatieBurdock, the standard in project management, recruitment & consultancy
Burdock, the standard in project management, recruitment & consultancy Finding the optimal solution is An our open standard mind comes standard... Burdock is de verbindende schakel tussen opdrachtgevers
Nadere informatieSTRATAEGOS CONSULTING
STRATAEGOS CONSULTING EXECUTIE CONSULTING STRATAEGOS.COM WELKOM EXECUTIE CONSULTING WELKOM BIJ STRATAEGOS CONSULTING Strataegos Consulting is een strategie consultancy met speciale focus op strategie executie.
Nadere informatieDuurzame Ontwikkeling
Duurzame Ontwikkeling Korte toelichting op het begrip Praktische invulling - in bedrijven - technologie Invulling in het onderwijs J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 1 Duurzaam..
Nadere informatie1. De methodiek Management Drives
1. De methodiek Management Drives Management Drives is een unieke methodiek die u concrete handvatten biedt in het benaderen van de ontwikkeling van individu, team en organisatie. De methodiek kent een
Nadere informatieBurdock, the standard in project management, recruitment & consultancy. The perfect match is our standard
Burdock, the standard in project management, recruitment & consultancy The perfect match is our standard Burdock is de verbindende factor tussen opdrachtgevers en technische specialisten in de procesindustrie.
Nadere informatieBedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis
Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Rotterdam, 6 oktober 2009 INSCOPE: Research for Innovation heeft in opdracht
Nadere informatieNederland tegen Kinderarbeid Challenge
Op zoek naar creatieve, innovatieve ideeën voor het uitbannen van kinderarbeid in de wereld Deadline: 4 oktober 2017 Nederland tegen Kinderarbeid Challenge Vandaag de dag zijn wereldwijd zo n 168 miljoen
Nadere informatieSlim financieren duurzame energie Afwegingskader bij het kiezen van instrumenten
Slim financieren duurzame energie Afwegingskader bij het kiezen van instrumenten voor financiering van duurzame energie 4 Voorwoord Euro s zijn vaak de sleutel om projecten voor de opwekking van duurzame
Nadere informatieTopsectoren. Hoe & Waarom
Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van
Nadere informatieHappyHarvest verzamelt moed, dromen en ideeën voor groen onderwijs van straks
Voortgang project, na bespreking vrijdag 30/1/15 HappyHarvest verzamelt moed, dromen en ideeën voor groen onderwijs van straks plant - dier - voeding - natuur HappyHarvest De hele wereld ziet dat Nederland
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag 2016 Tredin behaalde in januari 2014 Niveau 3 van de MVO Prestatieladder. In dit jaarverslag nemen we u mee in onze ervaringen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatie1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV
1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven
Nadere informatieStartbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering Amsterdam, 26 januari 2016 1 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 Waarom circulair? 6 Nederland Circulair! 7
Nadere informatieVerpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017
Verpakken in de circulaire economie Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 2 Copyright 2016 KIDV 8 november 2016 3 Copyright 2017 KIDV 12-4-2017 Verpakkingen In Europa openen we ongeveer 7 verpakkingen
Nadere informatieBio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy
Biopark Terneuzen Duurzame havens Bio Base Europe Innovation & Training for the bio-based economy Terneuzen Diepgang 12,50 meter Oppervlakte circa 2100 ha Ports of Vlissingen and Terneuzen Vlissingen Diepgang
Nadere informatieGeachte gasten, beste collega s
Geachte gasten, beste collega s Ik heet u allen van harte welkom bij de officiële ingebruikname van de volledig nieuwe voorzuivering voor ons Productiebedrijf Andijk. In het bijzonder wil ik verwelkomen,
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatieGOED BESTUUR VANUIT DRIE PERSPECTIEVEN
NVZD najaarscongres 25 november 2015, Nyenrode Business Universiteit, Breukelen GOED BESTUUR VANUIT DRIE PERSPECTIEVEN Naar permanente leiderschapsontwikkeling Ambitie De NVZD wil met dit congres onderstrepen
Nadere informatieTALENTPUNT. Een Development Program speciaal voor HR professionals
FOCUS ON THE FUTURE Je bent een HR professional met veel ambitie en je wilt succesvol(ler) zijn. Je bent gericht op de nieuwste HR ontwikkelingen en nieuwsgierig naar hoe andere HR professionals zaken
Nadere informatieEEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS
EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw
Nadere informatieDuurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt
Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere
Nadere informatieOPLEIDING LUCHTVERONTREINIGING LUCHTKWALITEIT EN DEPOSITIE
OPLEIDING LUCHTVERONTREINIGING LUCHTKWALITEIT EN DEPOSITIE De samenleving vraagt om goed opgeleide professionals en experts op het vakgebied luchtverontreiniging. Omdat de breedte en complexiteit daarvan
Nadere informatieSamen geven we richting aan de koers van de NKC
Samen geven we richting aan de koers van de NKC ₀ ₀ ₀ In de aanloop naar de klimaattop in Parijs is eind 2014 de Nederlandse Klimaatcoalitie van start gegaan om CO2 reductie bij bedrijven en andere organisaties
Nadere informatieRapportage. 25 September 2018
Rapportage 25 September 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Positionering advies 3 1.2 Algemeen 3 1.3 Leeswijzer 4 2. Nulsituatie en positiebepaling 4 2.1 Werkwijze 4 2.2 Nulsituatie 5 2.3 Ambitieniveau
Nadere informatieÉÉN VAN ONZE EXPERTS
ÉÉN VAN ONZE EXPERTS Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden onze opdrachtgevers daarmee het beste uit
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatieC-153 Green Deal Groen Bouwen
C-153 Green Deal Groen Bouwen Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J Kamp, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, mevrouw W.J. Mansveld, ieder handelende in haar of
Nadere informatieSimone Vermeulen. Een goede businesscase start met een stakeholders analyse
Simone Vermeulen Een goede businesscase start met een stakeholders analyse Syntens Innovatiecentrum Nieuwe verbindingen, nieuwe business 12-10-2012 > Onafhankelijke sparringpartner voor MKB-ondernemers
Nadere informatieDe open data hobby voorbij
De open data hobby voorbij Door: Paul Suijkerbuijk Gek van kippen en eieren!! Het is niet anders, ook met open data is de kip ei situatie meer dan ooit aanwezig, hoewel ik vermoed dat de onzekerheidsrelatie
Nadere informatieBOOST YOUR CAREER, COMPANY AND KNOWLEDGE
BOOST YOUR CAREER, COMPANY AND KNOWLEDGE 1 Boeiend en verrijkend. Ook verschillend van invalshoeken en belangen Het was mijn doel om van de ervaringen van anderen te leren en dat is geslaagd De rondetafelsessies
Nadere informatieOntbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015
Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in Gilze en Rijen? ons
Nadere informatieParticipatieverslag Nieuw & Anders
Participatieverslag Nieuw & Anders Op 26 en 31 maart vonden twee bijeenkomsten plaats met de titel Nieuw & Anders plaats. Twee bijeenkomsten die druk bezocht werden door vrijwilligers, verenigingen en
Nadere informatieWat is jouw grootste uitdaging als ondernemer?
Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer? De Week van de Ondernemer doet het gehele jaar onderzoek naar de belangrijkste uitdagingen van ondernemers. We presenteren hierbij de belangrijkste uitkomsten.
Nadere informatieSense of Urgency Procesveiligheid. Lessen uit verleden IR. THEO OLIJVE, MANAGING DIRECTOR ODFJELL TERMINAL (ROTTERDAM) B.V.
Sense of Urgency Procesveiligheid Lessen uit verleden IR. THEO OLIJVE, MANAGING DIRECTOR ODFJELL TERMINAL (ROTTERDAM) B.V. 1 ENKELE LESSEN UIT VERLEDEN 1974 Flixborough Chemical Plant 1984 Bhopal incident
Nadere informatieDuurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie
Duurzame Industrie De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere
Nadere informatieLAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!
LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen
Nadere informatie