Rapport Ontvlaamsing Vlaams-Brabant

Transcriptie

1 Rapport Ontvlaamsing Vlaams-Brabant In 2005 vierde de provincie Vlaams-Brabant trots zijn tienjarig zelfstandig bestaan. Het is waar, de nieuwe provincie is heel wat dynamischer dan het unitaire Brabant. Toch is er misschien niet zo veel reden tot feesten. De vraag werpt zich op hoe lang Vlaams-Brabant zich nog kan bedienen van het voorvoegsel Vlaams. In heel wat gemeenten signaleren inwoners een achteruitgang van het Nederlands en een vooruitgang van het Frans en andere talen in het straatbeeld en in de winkels. Een beleid mag echter niet alleen steunen op subjectieve intuïties, maar moet ook gebaseerd zijn op correcte, statistische informatie. Weten is meten, en daarom gingen wij op zoek naar beschikbare bronnen om de evolutie van het Vlaams karakter van Vlaams-Brabant te peilen. We deden dit onderzoekje niet uit etnofobie, maar op grond van een oprechte, diepe bekommernis om het Vlaams karakter van deze provincie. Eveneens willen wij onderstrepen dat we dit deden als privé-persoon, inwoner van Vlaams-Brabant en gemeenteraadslid van Ternat, dus niet beroepshalve. Hoe gingen wij te werk? De talentelling werd met de wet van 24 juli 1961 afgeschaft. Dit gebeurde onder massale druk van de Vlamingen, die zeer terecht afwilden van dit perverse verfransingselement, waardoor gemeenten van het ene naar het andere taalgebied overgeheveld werden en er faciliteiten werden gecreëerd in gemeenten met 30% anderstaligen. Sindsdien bestaat er geen informatie meer over de taalverhoudingen in de diverse entiteiten van België en Vlaanderen. Wel worden op basis van identiteitskaarten, rijbewijzen, akten van de burgerlijke stand en verkiezingsuitslagen alternatieve taalramingen gemaakt. Ook de nationaliteit van de inwoners is op zich geen geschikte parameter om het Vlaams karakter van Vlaams-Brabant te onderzoeken. Ten eerste blijkt uit het feit of een inwoner over de Belgische nationaliteit beschikt niet diens taal. Ten tweede heeft nationaliteit in België nog weinig van doen met de oorspronkelijke etnische afkomst. Dat heeft alles te maken met de gemakkelijke nationaliteitsverwerving op grond van de soepele nationaliteitswetten. In wat volgt, brengen we drie elementen samen die een indicatie geven van de ontvlaamsing van Vlaams-Brabant. Al deze gegevens zijn beschikbaar voor het grote publiek via diverse websites (zie bronvermelding achteraan), maar je moet ze weten te vinden. De resultaten zijn, vooral wat de derde parameter betreft, onthutsend. 1

2 1. Buitenlanders in Vlaams-Brabant Hogerop stelden we dat nationaliteit geen voldoende parameter is om de ontvlaamsing na te gaan. Toch kan de nationaliteit een indicatie geven. Ondanks de massale verwerving van de Belgische nationaliteit stijgt in het Rijksregister het aantal buitenlanders echter verder. Dit betekent dat het aandeel etnische Vlamingen of Belgen in de totale bevolking verder afneemt. Méér en sneller stijgend aantal buitenlanders Een zojuist verschenen rapport van de Studiedienst van de Vlaamse Regering (voorheen administratie Planning en Statistiek APS), Statistisch Profiel van de provincie Vlaams-Brabant, geeft aan dat in ,1% van de bevolking in Vlaams-Brabant als buitenlander geregistreerd was. Hiermee bekleedt Vlaams- Brabant de middelste positie van de vijf Vlaamse provincies, waarbij Antwerpen (6,5%) en vooral Limburg (8,1%) méér buitenlandse inwoners tellen, en Oost- en West-Vlaanderen minder (respectievelijk 2,7% en 2,0%). Toch ligt het aandeel buitenlanders in Vlaams-Brabant 1,1 procentpunt hoger dan het Vlaamse gemiddelde. Ook zijn er haast één procentpunt méér buitenlanders in vergelijking met Vlaams-Brabant huisvest nu 21,2 % van het totale aantal buitenlanders in Vlaanderen, terwijl zijn bevolkingsaandeel binnen het Vlaams Gewest slechts 17,2% bedraagt. Opvallend is dat het aantal vreemdelingen in Vlaams-Brabant op elf jaar met 22,3% groeide, terwijl in het Vlaamse Gewest in zijn geheel de stijging slechts 5,7% bedroeg. Enkel in West-Vlaanderen stijgt het aantal vreemdelingen nog sneller, maar in het totaal zijn daar slechts 2% buitenlanders. 2

3 Méér, maar minder sterk stijgend aandeel Europeanen Volgens dezelfde studie komt zo goed als drievierde (74,9%) van de vreemdelingenpopulatie uit Europa. Dat is 6 procentpunt boven het Vlaamse gemiddelde. In een provincie gelegen rond Brussel, hoofdstad van Vlaanderen, België en de Europese Unie en vestigingsplaats van tal van internationale instellingen en bedrijven verbaast dit niet. Sinds 1997 nam het aandeel Europeanen binnen het totale aantal vreemdelingen nog met 1,9 procentpunt toe. In heel het Vlaams Gewest bedroeg de stijging van het aandeel Europese buitenlanders zelfs 10 procentpunt. De belangrijkste groepen zijn Nederlanders (14,3%), Italianen (10,1%), Britten (9,8%), Fransen (8,7%), Duitsers (7,7%) en Spanjaarden (6,9%).VS-burgers en Canadezen maken samen 4% van de buitenlanders uit. Het aandeel inwoners met de Marokkaanse nationaliteit (4,8%) en vooral de Turkse nationaliteit (1,5%) ligt vér onder het Vlaamse gemiddelde. Turken en Marokkanen 16,2% rest Amerika 1,4% VS - Canada 1,7% rest Europa 10,3% Samenstelling van de buitenlandse bevolking (in %) (2004) Afrika (-Marokko) 4,8% Azië (-Turkije) 6,8% Spanjaarden en Portugezen 5,5% Vlaams Gewest 4,9% buitenlanders Duitsers 4,0% Britten 4,2% Fransen 6,1% Nederlanders 30,7% Italianen 8,1% Turken en Marokkanen 6,3% rest Amerika 1,7% VS - Canada 4,0% Bron: NIS, bew. APS Azië (-Turkije) 7,2% rest Europa 14,2% Afrika (-Marokko) 5,5% Spanjaarden en Portugezen 10,3% Vlaams-Brabant 6,1% buitenlanders Duitsers 7,7% Nederlanders 14,3% Britten 9,8% Italianen 10,1% Fransen 8,7% Net als in heel Vlaanderen dalen deze laatste aandelen, tengevolge van de verwerving van de Belgische nationaliteit. In de periode verwierven in Vlaams-Brabant mensen de Belgische nationaliteit, tegenover in héél Vlaanderen. In Vlaams-Brabant betekent dit een stijging met 125% op tien jaar, tegenover slechts 30,6% in heel Vlaanderen. Het Vlaams-Brabantse aandeel stijgt daardoor in dezelfde periode van 8,6% naar 14,8%. 3

4 Hoog aandeel buitenlanders rond Brussel en Leuven Vlaams-Brabant is geen monoliet, dus zijn we zelf eens gaan kijken welk aandeel buitenlanders elke gemeente telt. Het zal opnieuw niet verbazen dat vooral de Vlaamse Rand rond Brussel en de regio tussen Leuven en Brussel een sterkere buitenlandse bevolking heeft. Het arrondissement Leuven telt 4,7% buitenlanders, terwijl Halle-Vilvoorde er 7,2% telt. Aandeel van de buitenlandse bevolking in Vlaams-Brabant (2005) Bron: Ecodata 4

5 2. Migratiestromen Vlaams-Brabant kent een sterkere bevolkingsgroei (+ 4,9% sinds 1994) dan heel Vlaanderen (+3,4%). Volgens diezelfde studie is dit enerzijds te wijten aan een licht hogere natuurlijke aangroei en anderzijds vooral aan een hoger positief migratiesaldo. Het is hier dat de studie echt interessant begint te worden. Hoogste in- en uitwijking Vlaams-Brabant is haast in alle opzichten de meest mobiele provincie. Enkel de interne verhuis is tamelijk laag: 2,4 % van de inwoners verhuisde in 2003 intern binnen de provincie. Qua in- en uitwijking scoort Vlaams-Brabant in vergelijking tot zijn bevolkingsaantal echter het hoogst. 2,6% van de inwoners verliet in 2003 de provincie. De inwijking is goed voor 3,1% van de Vlaams-Brabantse populatie. Vlaams-Brabant kent in 2003 dan ook een positief migratiesaldo van personen, per kop het hoogste van het Vlaamse Gewest. Massale netto-instroom uit Brussel en het buitenland, netto-verlies aan de rest van het Vlaams Gewest en aan Wallonië De intense migratiebewegingen in Vlaams-Brabant zullen weinig verbazing oproepen. Op zoek naar werk in Brussel vestigen zich sedert lang heel wat mensen van buitenaf in de Vlaamse gemeenten rond Brussel. Echter wel verbazend is dat Vlaams-Brabant voor de Vlamingen zelf blijkbaar minder aantrekkelijk geworden is. Bekijken we even de meest recent beschikbare gegevens, voor het jaar Van de Vlaams-Brabantse emigranten trok er 15,1% naar Antwerpen en 12,2% naar Oost-Vlaanderen. Limburg (7,1%) en West-Vlaanderen (4,9%) zijn minder populair als bestemming. Maar dé topper is het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waar maar liefst 27,4% van de Vlaams-Brabanders naartoe gaat. Waals-Brabant ontvangt dan weer 7,6% van de Vlaams-Brabantse emigranten. De rest van Wallonië is goed voor nog eens 7% en het buitenland voor 18,6%. Liefst 39,9% van de immigranten in Vlaams-Brabant komt uit Brussel en 22,2% uit het buitenland. Antwerpen is goed voor 12,4% van de inwijking, Oost-Vlaanderen voor 8,5%, Limburg voor 6,5%, West-Vlaanderen voor 2,9% en Wallonië voor 7,5%. 5

6 Immigratie, emigratie en migratiesaldo in Vlaams-Brabant met andere gebieden (cumulatief ) (aantal personen) -36 Antwerpen emigratie immigratie migratiesaldo (aantal personen in wit vlak) Eén jaar is wat weinig om conclusies te trekken. Daarom belicht de studie ook de volledige periode Opmerkelijk is dat Vlaams-Brabant gedurende heel deze periode een negatief migratiesaldo kent met de rest van Vlaanderen en Wallonië. Op acht jaar tijd verloor Vlaams-Brabant aan de rest van Vlaanderen netto personen, vooral aan Oost- en West-Vlaanderen, en aan Wallonië inwoners, vooral aan Waals- Brabant. Limburgers zijn de enige Vlamingen die zich relatief méér in Vlaams-Brabant vestigen dan omgekeerd. Aan de andere kant kreeg Vlaams-Brabant er netto Brusselaars en buitenlanders bij. Een massale, potentieel anderstalige instroom dus! Oost- Vlaanderen West- Vlaanderen Limburg Brussels H. Gewest Bron: NIS, bew. APS Waals Gewest buitenland 6

7 3. Registratiegegevens Kind en Gezin Sinds vrijdag 17 februari 2006 stelt Kind en Gezin op zijn website gemeentelijke kindrapporten ter beschikking, voorlopig slechts voor het jaar Bijzonder interessant is dat deze rapporten ook gegevens bevatten over de nationaliteit van het kind, de nationaliteit van de moeder bij haar geboorte en de communicatietaal van Kind en Gezin met het betreffende gezin. De kindrapporten bevatten natuurlijk geen talentelling als dusdanig. Wel geven ze een overzicht van de jonge, reproductieve bevolking en kunnen zo een voorafbeelding laten zien van hoe de taalverhoudingen in de nabije toekomst zouden kunnen evolueren. Gegevens zijn beschikbaar tot op het niveau van de deelgemeenten. Voor sommige (deel)gemeenten gaat het natuurlijk om kleine aantallen, wat de betrouwbaarheid verlaagt. De gegevens van deelgemeenten met minder dan zes kinderen worden door Kind en Gezin niet weergeven, met het oog op de bescherming van de privacy. In het algemeen kunnen we stellen dat de statistische betrouwbaarheid hoger zou zijn, als we zouden werken met bijvoorbeeld voortschrijdende gemiddelden van drie jaar. Op dit moment is echter alleen 2004 publiek beschikbaar, in percentages en zonder absolute aantallen. Dit kan dan ook gelezen worden als een oproep tot verder wetenschappelijk onderzoek op basis van de bronbestanden. Voor (deel)gemeenten met redelijk wat geboorten en zeker voor de arrondissementen en provincies kan één geboortejaar echter een voldoende betrouwbaar beeld schetsen. Bovendien moeten we het doen met de gegevens die we hebben. Verderop is een lijst toegevoegd met het aantal geboorten per gemeente in 2004 volgens het Rijksregister, zodat duidelijk is wat de betrouwbaarheid is en over welke populatie het min of meer gaat. Min of méér, want Kind en Gezin bereikt méér personen dan er in het Rijksregister aanwezig zijn. Dit komt omdat enerzijds ook de vluchtelingen uit het Wachtregister mee geregistreerd worden en anderzijds een aantal anderen, waarschijnlijk voornamelijk illegalen, eveneens genieten van de dienstverlening van Kind en Gezin. In 2004 waren er volgens het Rijksregister geboorten in Vlaams-Brabant. Volgens het Wachtregister mogen daar nog 70 geboorten in vluchtelingenfamilies bijgeteld worden. Kind en Gezin registreert in haar Ikaros-databank nog eens 178 extra geboorten in Vlaams- Brabant, zodat men op geboorten komt. Nog een opmerking: wellicht gebeurt in de kantoren van Kind en Gezin de toekenning van een kind aan een welbepaalde categorie niet steeds éénduidig. Sommige (deel)gemeenten kampen met een hoog percentage in de categorieën nationaliteit ongekend, communicatietaal onbekend of kennis van N-F-E-D. Deze laatste categorie wordt door Kind en Gezin gebruikt als aanduiding dat het gezin noties van één van deze talen heeft, zodat de communicatie zonder tolk kan 7

8 gebeuren. Bij kaartjes en tabellen zullen de gemeenten waar de betreffende categorie méér dan vijf procent bedraagt, steeds vermeld worden, zodat de lezer weet dat een nog omzichtiger interpretatie noodzakelijk is. Nationaliteit van het kind bij zijn geboorte De Kind en Gezin-gegevens bevatten ten eerste de nationaliteit van het kind bij de geboorte. Dit leert ons niet veel meer bij ten opzichte van het Rijksregister, dat eveneens het aantal geboorten naar nationaliteit bevat (cfr. Ecodata). Zoals boven gesteld zijn er wel kleine verschillen tussen beide bronnen. Bovendien zijn de nationaliteitsgegevens van kinderen bij hun geboorte niet zo relevant, aangezien alle kinderen wier vader of moeder Belg zijn, bij geboorte automatisch Belg worden, evenals de buitenlanders van de derde generatie. Daarom beperken we ons in onze bespreking tot het provinciale en arrondissementeel niveau. Verderop geven we in tabelvorm wel de volledige gegevens. 93,8% van de kinderen die in Vlaams-Brabant in 2004 geboren werden, zijn Belg. Dat betekent dat het aantal niet-belgische kinderen het aantal buitenlanders in de totale populatie van Vlaams-Brabant (6,1%) benadert. Alleen in de provincie Antwerpen is het aandeel Belgische geboorten met 88,5% lager. 2,6% van de kinderen in Vlaams-Brabant hebben een nationaliteit in de categorie Geïndustrialiseerde landen (EU15, G7 + Australië, Nieuw-Zeeland, Noorwegen en Zwitserland). 0,4% heeft een nationaliteit uit de Maghreb-regio (Marokko, Tunesië en Algerije) of Turkije. In arrondissement Leuven is 94,3% van de in 2004 geboren kinderen Belg, in Halle Vilvoorde 93,4% Kenmerken van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin 8

9 Nationaliteit van de moeder bij haar geboorte Omwille van het grote aantal mensen dat sinds 1984 de Belgische nationaliteit verworven heeft, geeft de nationaliteit van de moeders bij hun geboorte (nog steeds van de moeders van de kinderen geboren in 2004) een veel correcter beeld van de etnische afkomst. Opvallend is dat hier het aandeel niet-belgen veel groter is, dan het aandeel niet-belgen uit het Rijksregister. Vlaams-Brabant telt hier 17,1% buitenlandse moeders bij hun geboorte, terwijl het totale aandeel buitenlanders in het Rijksregister 6,1% bedraagt. Vlaams-Brabant neemt de middelste positie van de vijf Vlaamse provincies in. De verschillen tussen de arrondissementen worden hier groter. In Halle-Vilvoorde is 20,5% van de kinderen langs moederskant van buitenlandse origine, in Leuven 13,2%.We stellen vast dat het aandeel van de geïndustrialiseerde landen in Vlaams-Brabant na Limburg het hoogst is en dat van Maghreb + Turkije na West-Vlaanderen het laagst. Dit komt overeen met de bevindingen inzake de samenstelling van de buitenlandse bevolking op basis van het Rijksregister (zie deel 1). Kenmerken van de moeder van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin Het loont de moeite deze gegevens per gemeente nog eens cartografisch voor te stellen. Opnieuw springt de Vlaamse Rand rond Brussel en het gebied tussen Leuven en Brussel er uit, maar nu iets ruimer, met een lager aandeel etnisch-belgische moeders. De steden Diest en Tienen, taalgrensgemeente Bever, Keerbergen en Boortmeerbeek vervoegen deze gemeenten. In de facilteitengemeenten Kraainem, Linkebeek en Wezembeek-Oppem, maar ook in Machelen, Zaventem, Vilvoorde, Overijse en Tervuren treffen we minder dan 70% etnisch-belgische moeders aan. Methodologische noot: méér dan 5% met onbekende nationaliteit in Bever (16,1%), Linkebeek (10%) en Zaventem (7,1%). Hier is de nodige voorzichtigheid geboden. 9

10 Aandeel van de moeders in Vlaams-Brabant met de Belgische nationaliteit bij hun geboorte (van kinderen geboren in 2004) Bron: Kind en Gezin 10

11 Communicatietaal van het gezin Stilaan dringen we tot het wezen van het Vlaamse karakter van Vlaams-Brabant door, namelijk de Nederlandse taal. Kind en Gezin registreert in zijn Ikarosdatabank de taal op twee manieren: de taal-moeder-kind en de taal dienstverlening. Taal moeder-kind is de opvoedingstaal waarin het kind in zijn thuismilieu hoofdzakelijk wordt grootgebracht. Wanneer meerdere talen gesproken worden, dan wordt een afweging gemaakt in de richting van de taal die overwegend gesproken wordt. Taal dienstverlening is de taal die voldoende en effectieve communicatie mogelijk maakt, zodat de dienstverlening van Kind en Gezin in het belang van het kind zo optimaal mogelijk gerealiseerd kan worden. Dit is de taal die het gezin overwegend zal gebruiken in zijn contacten met Kind en Gezin. Op basis van deze twee categorieën creëerde Kind en Gezin een derde categorie, in functie van de communicatie met het gezin. Het is deze categorie die in de gemeentelijke kindrapporten weergegeven wordt en welke wij hier derhalve gebruiken. Kind en Gezin hanteert deze derde categorie om te weten hoe groot de bevolkingsgroep is waarmee men al dan niet vlot kan communiceren in een West-Europese taal (naast het Nederlands) en de groepwaarvoor men beroep moet doen op een tolk. Het is hier bij deze categorie communicatietaal met het gezin dat de cijfers onthutsend worden. Slechts bij 70,9% van de Vlaams-Brabantse gezinnen met een kind geboren in 2004 gebeurt de communicatie in het Nederlands. Dit is het laagste percentage van heel Vlaanderen. Als kinderen met een vreemde thuistaal in een Nederlandstalige omgeving opgroeien en naar het Nederlandstalig onderwijs trekken, is de kans groot dat deze ook in de publieke samenleving het Nederlands zullen hanteren. Een ander cijfer is dan ook nog veel verontrustender: liefst 15,3% van de gezinnen met een kind geboren in 2004, gebruikt het Frans als communicatietaal. Niet het feit dát Vlaams-Brabant het meest Franstalige reproductieve gezinnen telt, maar de omvang is verrassend. Trekken al deze leerlingen naar Franstalig onderwijs over de taalgrens in Brussel of Wallonië, dan vormt dit een sterke bedreiging voor de vrijwaring van het Nederlandstalig karakter van Vlaams-Brabant. 11

12 Bij 5,2% van de gezinnen in Vlaams-Brabant is de communicatietaal ongekend. Weinig verrassend is dat Vlaams-Brabant ook het grootste aandeel Engelstalige en Duitstalige gezinnen telt. Dit feit kan niet los gezien worden van de aanwezigheid van heel wat eurocraten rond het Brusselse. Veel van deze mensen verblijven bovendien slechts tijdelijk in ons land, zodat daarvan op termijn minder bedreiging voor het Nederlands als voertaal uitgaat. Kenmerken van de moeder van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin Bekijken we even de arrondissementen afzonderlijk. In Leuven is nog voor 85% van de gezinnen de communicatietaal het Nederlands, en slechts 3,9% het Frans. 6,3% heeft noties van Nederlands, Frans, Engels of Duits. In Halle-Vilvoorde is de situatie redelijk dramatisch: slechts 58,7% van de gezinnen met een kind geboren in 2004 gebruikt het Nederlands, méér dan één vierde het Frans (25,1%). Van 7,7% is de communicatietaal niet gekend, 5,9% heeft noties van Nederlands, Frans, Engels of Duits. Methodologische noot 1: méér dan 5% met onbekende communicatietaal in Asse (5.2%), Beersel (10,2%), Bever (22,6%), Dilbeek (11,5%), Geetbets (6,0%), Grimbergen (11,8%), Herne (16,4%), Hoeilaart (7,1%), Kapelle-Op-Den-Bos (8,8%), Kortenaken (5,3%), Kraainem (8,8%), Lennik (5,8%), Linkebeek (13,3%), Machelen (12,1%), Meise (8,4%), Merchtem (7,4%), Overijse (6,4%), Pepingen (6,5%), Sint-Genesius-Rode (7,1%), Steenokkerzeel (7,0%), Tervuren (5,4%), Vilvoorde (8,9%), Wemmel (11,5%), Wezembeek-Oppem (10,6%), Zaventem (17,0%) en Zemst 8,6%). Methodologische noot 2: méér dan 5% met communicatietaal kennis van N-F-E-D in Asse (6,9%), Diest (11,7%), Dilbeek (7,0%), Grimbergen (6,6%), Hoeilaart (5,4%), Kortenberg (7,5%), Kraainem (13,2%), Leuven (15,0%), Linkebeek (10,0%), Machelen (13,6%), Overijse (11,5%), Sint-Pieters-Leeuw (5,8%), Steenokkerzeel (9,3%), Tervuren (10,5%), Tienen (6,0%), Vilvoorde (13,3%), Wemmel (6,5%), Wezembeek- Oppem (10,6%), Zaventem (13,3%). Op basis van volgende kaarten kunnen we besluiten dat op een paar gemeenten die aan de taalgrens liggen na, het verfransingsgevaar zich in Halle-Vilvoorde en enkele aangrenzende gemeenten situeert. 12

13 Aandeel van de gezinnen in Vlaams-Brabant met het Nederlands als communicatietaal (van kinderen geboren in 2004) Bron: Kind en Gezin Nederlands 13

14 Aandeel van de gezinnen in Vlaams-Brabant met het Frans als communicatietaal (van kinderen geboren in 2004) Frans Bron: Kind en Gezin geen 14

15 4. De Vlaamse Rand In een aantal gemeenten uit de Vlaamse Rand rond Brussel is de situatie ronduit catastrofaal. Daarom werpen we een uitgebreidere blik op de gemeenten en - in zoverre beschikbaar - de deelgemeenten van de Vlaamse Rand rond Brussel, zoals door de Vlaamse Regering afgebakend. Het betreft de 19 gemeenten die aan Brussel of aan de faciliteitengemeenten grenzen. De bijgevoegde tabellen spreken voor zich. Hier de markantste vaststellingen: in volgende (deel)gemeenten zijn er meer gezinnen met een kind geboren in 2004 die in het Frans dan in het Nederlands communiceren: Zellik, Alsemberg, Beersel (deelgemeente), Lot, Drogenbos, Strombeek-Bever, Hoeilaart, Kraainem, Linkebeek, Diegem, Sint-Genesius-Rode, Sint-Pieters- Leeuw (zowel fusie- als deelgemeente), Ruisbroek, Wemmel, Wezembeek-Oppem en Sint-Stevens-Woluwe. -> rode kleur in tabel in volgende (deel)gemeenten zijn er niet meer gezinnen met een kind geboren in 2004 die in het Frans dan in het Nederlands communiceren, maar vormen het aantal Nederlandstalige gezinnen toch geen meerderheid: Beersel (fusiegemeente), Groot-Bijgaarden, Machelen (zowel fusie- als deelgemeente), Overijse, Tervuren (zowel fusie- als deelgemeente), Vilvoorde (zowel fusie- als deelgemeente), Zaventem (zowel fusie- als deelgemeente) en Sterrebeek. -> donkergroene kleur in tabel in volgende (deel)gemeenten vormen het aantal gezinnen met een kind geboren in 2004 die in het Nederlands communiceren wel nog de absolute meerderheid: Asse (zowel fusie- als deelgemeente), Mollem, Relegem, Dworp, Huizingen, Dilbeek (zowel fusie- als deelgemeente), Itterbeek, Schepdaal, Sint-Martens-Bodegem, Sint-Ulriks-Kapelle, Grimbergen (zowel fusie- als deelgemeente), Beigem, Humbeek, Meise (zowel fusie- als deelgemeente), Wolvertem, Merchtem (zowel fusie- als deelgemeente), Brussegem, Vlezenbeek, Duisburg, Vossem, Peutie en Nossegem. -> blauwe kleur in tabel 15

16 Kenmerken van de moeder van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin Nationaliteit van de moeder bij haar geboorte Communicatietaal met het gezin Belg Geïndustrialiseerde landen Maghreb en Turkije andere onbekend Nederlands Frans Engels Duits Kennis van N-F-E-D andere niet gekend Asse 76,5 4,3 3,7 14,1 1,4 62,5 24,9 0,6 6,9 5,2 Asse 84,5 2,8 5,5 6,6 0,6 82,3 12,2 3,3 2,2 Bekkerzeel minder dan zes geboorten minder dan zes geboorten Kobbegem minder dan zes geboorten minder dan zes geboorten Mollem 100,0 94,1 5,9 Relegem 100,0 70,0 10,0 10,0 10,0 Zellik 59,1 7,6 2,3 28,0 3,0 28,8 47,7 1,5 12,9 9,1 Beersel 79,2 6,8 0,8 10,6 2,6 43,8 43,0 1,1 0,4 1,5 10,2 Alsemberg 61,0 8,5 28,8 1,7 30,5 42,4 1,7 1,7 23,7 Beersel 87,9 6,1 1,5 4,5 34,8 51,5 13,6 Dworp 78,7 6,4 2,1 6,4 6,4 55,3 27,7 4,3 6,4 6,4 Huizingen 81,1 8,1 10,8 62,2 35,1 2,7 Lot 87,5 5,4 1,8 5,3 46,4 51,8 1,8 Dilbeek 78,4 8,4 3,7 5,8 3,7 54,8 25,8 0,8 7,0 11,5 Dilbeek 75,5 8,3 4,2 7,3 4,7 50,0 27,1 1,0 7,8 14,1 Groot-Bijgaarden 63,9 15,3 6,9 8,3 5,6 41,7 33,3 1,4 11,1 12,5 Itterbeek 93,9 6,1 66,7 24,2 9,1 Schepdaal 95,3 2,3 2,4 72,1 18,6 4,7 4,7 Sint-Martens-Bodegem 100,0 100,0 Sint-Ulriks-Kapelle 100,0 100,0 Drogenbos 77,8 5,6 13,0 3,6 13,0 81,5 1,9 3,7 Grimbergen 78,2 6,3 5,2 9,4 0,9 58,0 21,3 1,7 0,3 6,6 0,3 11,8 Beigem 100,0 78,3 4,3 17,4 Grimbergen 84,3 7,8 2,6 5,3 69,3 18,3 2,6 0,7 2,6 0,7 5,9 Humbeek 87,5 2,1 2,1 6,2 2,1 79,2 6,3 2,1 2,1 10,4 Strombeek-Bever 62,9 7,3 10,5 17,7 1,6 32,3 33,9 0,8 14,5 18,5 Hoeilaart 73,2 17,0 0,9 5,3 3,6 38,4 42,0 6,3 0,9 5,4 7,1 Kraainem 65,8 17,5 0,9 13,2 2,6 12,3 57,0 5,3 1,8 13,2 1,8 8,8 Linkebeek 66,7 13,3 10,0 10,0 13,3 63,3 10,0 13,3 Machelen 63,6 5,7 14,3 12,1 4,3 37,9 32,9 2,1 13,6 1,4 12,1 Diegem 64,5 4,8 17,7 11,4 1,6 30,6 35,5 3,2 16,1 1,6 12,9 Machelen 62,8 6,4 11,5 12,9 6,4 43,6 30,8 1,3 11,5 1,3 11,5 Meise 81,4 5,4 1,8 8,4 3,0 75,4 15,0 0,6 0,6 8,4 Meise 75,5 6,4 3,2 10,6 4,3 73,4 18,1 8,5 Wolvertem 89,0 4,1 5,5 1,4 78,1 11,0 1,4 1,4 8,2 16

17 Nationaliteit van de moeder bij haar geboorte Communicatietaal met het gezin Belg Geïndustrialiseerde landen Maghreb en Turkije andere onbekend Nederlands Frans Engels Duits Kennis van N-F-E-D andere niet gekend Merchtem 91,1 2,2 0,7 5,3 0,7 75,6 14,1 0,7 1,5 0,7 7,4 Brussegem 100,0 66,7 33,3 Hamme minder dan zes geboorten minder dan zes geboorten Merchtem 90,8 1,7 0,8 5,9 0,8 77,5 15,0 1,7 0,8 5,0 Overijse 65,5 23,0 0,9 8,0 2,6 45,1 22,1 11,1 3,0 11,5 0,9 6,4 Sint-Genesius-Rode 80,1 12,2 3,8 2,0 1,9 25,6 62,2 1,9 3,2 7,1 Sint-Pieters-Leeuw 80,4 5,2 4,8 8,2 1,4 40,9 49,1 0,3 5,8 3,8 Oudenaken minder dan zes geboorten minder dan zes geboorten Ruisbroek 80,6 5,6 2,8 9,6 1,4 27,8 61,1 6,9 4,2 Sint-Laureins-Berchem minder dan zes geboorten minder dan zes geboorten Sint-Pieters-Leeuw 79,0 5,1 6,2 8,2 1,5 41,0 48,7 6,2 4,1 Vlezenbeek 91,3 4,3 4,4 82,6 13,0 4,3 Tervuren 63,6 22,6 0,4 10,5 2,9 46,4 23,0 13,0 1,7 10,5 5,4 Duisburg 92,6 7,4 77,8 14,8 7,4 Tervuren 57,6 25,7 0,5 12,5 3,7 39,3 25,7 14,1 2,1 12,0 6,8 Vossem 81,0 14,3 4,7 71,4 9,5 9,5 9,5 Vilvoorde 68,4 4,6 16,6 8,0 2,4 45,3 31,6 0,2 13, ,9 Peutie 78,3 8,7 13,0 69,6 17,4 8,7 4,3 Vilvoorde 67,9 4,4 16,7 8,5 2,5 44,0 32,3 0,2 13,5 0,5 9,4 Wemmel 76,3 7,2 5,8 7,1 3,6 27,3 53,2 1,4 6,5 11,5 Wezembeek-Oppem 56,8 28,0 0,8 10,6 3,8 17,4 43,2 9,1 9,1 10,6 10,6 Zaventem 63,6 9,6 8,3 11,4 7,1 37,3 25,9 4,0 1,5 13,3 0,9 17,0 Nossegem 89,3 7,1 3,6 60,7 25,0 3,6 3,6 3,6 3,6 Sint-Stevens-Woluwe 57,3 10,7 3,9 12,6 15,5 16,5 42,7 4,9 1,0 11,7 1,9 21,4 Sterrebeek 67,7 18,5 1,5 6,1 6,2 41,5 20,0 7,7 4,6 6,2 20,0 Zaventem 60,9 4,7 17,2 14,9 2,3 46,9 15,6 1,6 20,3 14,8 arro Leuven 86,8 4,0 2,4 6,4 0,4 85,0 3,9 1,8 0,4 6,3 0,5 2,2 arro Halle-Vilvoorde 79,5 6,7 4,3 7,3 2,2 58,7 25,1 1,7 0,5 5,9 0,3 7,7 Vlaams-Brabant 82,9 5,4 3,5 6,8 1,4 70,9 15,3 1,7 0,4 6,1 0,4 5,2 Vlaams Gewest 80,9 3,9 7,4 7,1 0,7 79,9 4,2 1,0 0,2 9,0 2,4 3,3 Methodologische noot: de categorie andere bij Nationaliteit van de moeder bij haar geboorte is wat overschiet na de categorieën Belg, Geïndustrialiseerde landen, Maghreb en Turkije en onbekend. In de gemeentelijke kindrapporten zijn nog andere nationaliteitsgroepen opgenomen, de welke hier dus samengevoegd zijn onder andere. 17

18 Conclusie Uit bovengaand gegevens kunnen we volgende grote lijnen trekken: 1) Er zijn in Vlaams-Brabant méér buitenlanders, dus potentieel anderstaligen, dan in heel het Vlaamse Gewest. Bovendien stijgt het aantal buitenlanders sneller. 2) Vlaams-Brabant lijkt als woonplaats voor de Vlamingen zelf minder aantrekkelijk geworden. Er is een netto-uitstroom vanuit Vlaams-Brabant richting de rest van het gewest en richting Wallonië. Er is een massale, potentieel anderstalige netto-instroom uit Brussel en het buitenland. Verder onderzoek door de Vlaamse overheid naar deze migratiestromen, met onder meer leeftijdsspecifieke gegevens, is ten zeerste aangewezen. 3) De communicatietaal van Kind en Gezin met gezinnen die in 2004 een geboorte mochten meemaken, voorspelt voor de vrijwaring van het Nederlandstalig karakter in een stevig aantal (deel)gemeenten op langere termijn weinig goeds. In heel wat van de (deel)gemeenten uit de rand vormen Nederlandstaligen in de totale populatie nog een comfortabele meerderheid. In bepaalde gebieden is het echter vooral een oudere bevolking die het Vlaams karakter moet instandhouden en treedt bij de jongere Vlaamse bevolking sociale en taalkundige verdringing op. Als de trend van een grotendeels Franstalige reproductieve bevolking, dus de gezinnen waarin kinderen geboren worden, zich echter voortzet en deze gezinnen integreren zich niet via onder meer het Nederlandstalig onderwijs, zullen een aantal (deel)gemeenten op termijn grondig verfranst worden. Verder onderzoek op de brongegevens van meerdere geboortecohorten (indien beschikbaar) door de Vlaamse overheid lijkt ten zeerste aanbevolen. Om het toepasselijk te zeggen, gouverner, c est prévoir, regeren is vooruitzien. Dat geldt zeker voor de bevindingen op basis van de gemeentelijke kindrapporten van Kind en Gezin. Met deze - mogelijke - evolutie op langere termijn voor ogen is het de verdomde plicht van de Vlaamse Regering en de Vlaamse politieke partijen om een doortastend beleid te voeren en alles op alles te zetten voor de vrijwaring van het Vlaams karakter van Vlaams-Brabant. 18

19 Minimale elementen in zulk beleid zijn: 1) de splitsing van het politiek en gerechtelijk arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde 2) strikte handhaving van de taalwetgeving door de diverse overheden (gemeente, provincie, gewest) (inclusief de rondzendbrieven Peeters en Martens) met daaraan gekoppeld de nodige opleiding van het overheidspersoneel om klantgericht anderstaligen in het Nederlands te onthalen (cfr. provincie Vlaams-Brabant) 3) onmiddellijke toepassing van de bevindingen uit de studie Vernederlandsing van het straatbeeld en Verfijning van de bestuurstaalwetgeving van professor Marc Boes 4) uitbreiding tot andere domeinen van de plannen van Minister Keulen m.b.t. de toegang tot sociale woningen, waarbij de verwerving van de Nederlandse taal een voorwaarde wordt om van bepaalde sociale rechten te genieten (in het kader van een evenwicht tussen rechten en plichten) 5) een actief onthaalbeleid, waardoor Frans- en anderstaligen cursussen Nederlands (moeten) volgen 6) een aanmoedigingsbeleid voor winkeliers en werknemers in handels- of horecazaken om consequent het Nederlands te gebruiken (cfr. provincie Vlaams- Brabant) 7) maatregelen die de deelname van anderstaligen aan het Nederlandstalige onderwijs en gemeenschapsleven bevorderen - wellicht het moeilijkste punt 8) studie van de toepasbaarheid van de strengere taalwetgeving van Quebec in Vlaanderen. Dit is het minimum minimorum wil men dat grote delen van Vlaams-Brabant ook op langere termijn nog het voorvoegsel Vlaams- kunnen dragen. We hopen met deze bijdrage bij de Vlaamse beleidsdragers een besef van hoogdringendheid te creëren. Bij ongewijzigd beleid tikt de klok in het nadeel van de Nederlandstaligen in de Vlaamse Rand. Ternat, 19 februari 2006, Gunter Desmet, gemeenteraadslid CD&V-JA Ternat. 19

20 Bronnen: Studiedienst van de Vlaamse Regering, Statistisch Profiel van de provincie Vlaams-Brabant, Brussel, 2006, te downloaden via: aps.vlaanderen.be Gemeentelijke kindrapporten: Rijksregistergegevens: ecodata.mineco.fgov.be Migratiegegevens: 20

21 Bijlage 1. Nationaliteit van de moeders bij hun geboorte (van kinderen geboren in 2004), arrondissement Halle-Vilvoorde Kenmerken van de moeder van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin 21

22 Bijlage 2. Nationaliteit van de moeders bij hun geboorte (van kinderen geboren in 2004), arrondissement Leuven Kenmerken van de moeder van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin 22

23 Bijlage 3. Communicatietaal met de gezinnen (van kinderen geboren in 2004), arrondissement Halle-Vilvoorde Kenmerken van de moeder van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin 23

24 Bijlage 4. Communicatietaal met de gezinnen (van kinderen geboren in 2004), arrondissement Leuven Kenmerken van de moeder van het kind geboortejaar Bron: Kind en Gezin 24

25 Bijlage 5. Aantal buitenlanders in 2005 en aantal geboorten naar nationaliteit in 2004, Vlaams-Brabant Bron: Rijksregister (Ecodata) en Kind en Gezin (gemeentelijke kindrapporten) % buitenlanders in de aantal geboorten % geboorten met % geboorten met niet- % buitenlanders in de aantal geboorten % geboorten met % geboorten met niet- totale populatie (Rijksregister) buitenlandse nationaliteit Belgische nationaliteit totale populatie (Rijksregister) buitenlandse nationaliteit Belgische nationaliteit (Rijksregister) (2005) (2004) (Rijksregister) (2004) (Kind & Gezin) (2004) (Rijksregister) (2005) (2004) (Rijksregister) (2004) (Kind & Gezin) (2004) Aarschot 1, ,3 0,8 Leuven 9, ,1 11,5 Affligem 1, ,0 0,8 Liedekerke 1, ,9 0,9 Asse 4, ,8 6,9 Linkebeek 9, ,6 6,7 Beersel 6, ,5 5,3 Linter 0,9 83 1,2 2,3 Begijnendijk 0,9 80 0,0 1,2 Londerzeel 1, ,0 1,2 Bekkevoort 0,9 65 0,0 1,5 Lubbeek 1, ,8 0,7 Bertem 5, ,3 4,1 Machelen 8, ,2 7,9 Bever 2,0 30 3,3 0,0 Meise 3, ,2 4,2 Bierbeek 2, ,0 2,9 Merchtem 2, ,2 3,7 Boortmeerbeek 1, ,1 4,0 Opwijk 1, ,5 0,8 Boutersem 1,5 89 0,0 1,1 Oud-Heverlee 2, ,7 1,9 Diest 3, ,2 1,3 Overijse 19, ,9 21,3 Dilbeek 4, ,2 6,7 Pepingen 1,0 47 0,0 0,0 Drogenbos 10,5 54 7,4 3,7 Roosdaal 1,5 74 1,4 1,4 Galmaarden 1,1 99 1,0 0,0 Rotselaar 1, ,6 0,0 Geetbets 1,6 47 2,1 4,0 Scherpenheuvel-Zichem 1, ,5 0,5 Glabbeek 0,8 47 2,1 0,0 Sint-Genesius-Rode 16, ,0 10,9 Gooik 0,9 79 1,3 1,2 Sint-Pieters-Leeuw 8, ,0 5,8 Grimbergen 5, ,0 5,7 Steenokkerzeel 3, ,8 13,2 Haacht 1, ,8 2,2 Ternat 1, ,7 0,6 Halle 4, ,2 2,6 Tervuren 23, ,4 25,5 Herent 2, ,4 1,9 Tielt-Winge 1,0 98 2,0 0,0 Herne 1,5 56 0,0 1,6 Tienen 2, ,5 5,7 Hoegaarden 1,4 76 1,3 1,2 Tremelo 2, ,1 0,8 Hoeilaart 14, ,9 11,6 Vilvoorde 10, ,5 5,0 Holsbeek 1,1 82 1,2 1,2 Wemmel 8, ,9 6,5 Huldenberg 6, ,1 6,5 Wezembeek-Oppem 20, ,6 29,5 Kampenhout 3, ,9 2,6 Zaventem 15, ,5 13,0 Kapelle-op-den-Bos 1,4 81 1,2 0,0 Zemst 2, ,6 1,1 Keerbergen 6, ,3 3,1 Zoutleeuw 1,2 75 2,7 0,0 Kortenaken 1,1 60 1,7 1,8 Kortenberg 7, ,2 9,7 Arro Leuven 4, ,0 5,7 Kraainem 25, ,4 26,3 Arro Halle-Vilvoorde 7, ,6 6,6 Landen 1, ,0 1,9 Vlaams-Brabant 6, ,3 6,2 Lennik 1,6 88 1,1 1,2 25

26 26