Education at a Glance 2003: Belangrijkste beelden

Transcriptie

1 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Output van onderwijs [1] Het percentage 2-34 jarigen met een opleiding op tenminste hoger secundair niveau (21) Het opleidingsniveau van de Nederlandse (jonge) bevolking ligt iets boven het - en het -gemiddelde, maar onder het niveau van de meeste omringende landen. 7 % van de 2-34 jarigen in Nederland heeft tenminste hoger secundair onderwijs (havo, vwo, mbo-2 en hoger) behaald tegen 72 % in de - en 74% in de -landen. In West-Europa heeft alleen in het Verenigd Koninkrijk de bevolking van 2-34 jaar gemiddeld een lager opleidingsniveau dan in Nederland Opleidingsniveau bevolking: percentage 2-34 jarigen met tenminste hoger secundair onderwijs, 21 Indicator A1; tabel A1.2; blz.. 41 VK BEL DEN VS [2] Percentage promovendi (ISCED 6) als fractie van hun leeftijdscategorie in de bevolking (x 1) Een belangrijk kengetal in de discussie rond de kenniseconomie is het percentage van de bevolking dat een PhD-graad behaalt. In de -landen ligt dit aandeel op 1,1 %, in de -landen op 1,3 %. Nederland verkeert met 1,3 % op Europees niveau in de middenmoot. Van de directe buurlanden moet Nederland Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en met name Duitsland voor laten gaan. 2, 2, 1, 1, Percentage gepromoveerden, 21, Indicator A2; tabel A2.1; blz. 1, BEL DEN VS VK [3] Het percentage 2-34 jarigen met een opleiding in het tertiair onderwijs (ISCED B, A en 6) (21) In Nederland heeft 26% van de jong volwassenen in de leeftijd van 2-34 jaar een opleiding in het tertiair onderwijs gevolgd. Daarmee blijft Nederland onder het Europees en -gemiddelde, dat op 28% ligt. Ook het niveau van de meeste buurlanden, met uitzondering van Duitsland, wordt niet gehaald. Als we alleen de lange opleidingen in het tertiair onderwijs in beschouwing nemen, dan heeft Nederland juist het hoogste opleidingsniveau van West-Europa. Toelichting voor NL: ISCED A: 4-6 jarig HBO en WO; ISCED B: 2-3 jarig HBO; ISCED 6: AIO/OIO; Indicator A2; tabel A2.3; blz Percentage 2-34 jarigen met een opleiding in het tertiair onderwijs, 21 DEN VK BEL VS -A+6 -B ISCED A+6 ISCED B Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 1

2 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Output van onderwijs [4] Het percentage 2-34 jarigen met een opleiding tertiair onderwijs, naar geslacht, sinds 1991 (21) In alle -landen is het percentage van de jonge bevolking van 2-34 jaar met een opleiding tertiair onderwijs (ISC A, B en 6) sinds begin jaren '9 gestegen. In Nederland is het aandeel van deze groep gestegen van 22 % in 1991 naar 27 % in 21. In sommige landen, zoals België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, is sprake geweest van een toename van 1 % of meer in het voorbije decennium. In vrijwel alle -landen zijn meer vrouwelijke dan mannelijke hoger opgeleiden. Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk vormen de uitzondering op deze regel. Toelichting voor NL: ISCED A: 4-6 jarig HBO en WO; ISCED B: 2-3 jarig HBO; ISCED 6: AIO/OIO; Indicator A2; tabel A2.4; blz Opleidingsniveau bevolking: percentage 2-34 jarigen met tertiair onderwijs, naar geslacht, 1991, 1996 en 21 VK ZWE BEL M + V Mannen Vrouwen /: M+V (21) VS [A] Afgestudeerden en gepromoveerden tertiair onderwijs (ISCED A + 6) naar afstudeerrichting (21) In Nederland behaalt 18 % van de studenten die afstuderen op tertiair (ISCED A en 6)-niveau een diploma in een exacte richting. Daarmee blijft Nederland ver achter bij het - (28 %) en gemiddelde (26 %). In de meeste buurlanden, behalve Denemarken, wordt vaker gekozen voor exacte vakken dan in Nederland. Ongeveer één-derde van de Nederlandse studenten studeert af in sociale wetenschappen, economie of recht. Hierin wijkt Nederland niet af van de meeste Europese landen. In vergelijking met veel Europese landen zijn de richtingen onderwijs en gezondheid in Nederland oververtegenwoordigd. Indicator A3; tabel A3.1; blz. 6 VK BEL DEN VS Afgestudeerden tertiair onderwijs (ISCED A + 6), naar studierichting, 21 % 1% 2% 3% 4% % 6% 7% 8% 9% 1% Techniek Wiskunde en computerwetenschappen Soc. wetenschappen, economie en rechten, Natuurwetenschappen Onderwijs, geesteswet. en cultuur Gezondheid [B] Afgestudeerden in technische en exacte richtingen als percentage totaal afgestudeerden ( ) Tussen 1996 en 21 is het aandeel Nederlandse afgestudeerden in een exacte richting gedaald van 21 naar 18 procent. Deze daling is ook zichtbaar in België (29 naar 27), Denemarken (22 naar 18), Duitsland (37 naar 33) en de VS (2 naar 18) Afgestudeerden tertiair onderwijs in een exacte richting als percentage van totaal aantal afgestudeerden 2 Bron: EAG België Frankrijk Duitsland Nederland VK VS Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2

3 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Output van onderwijs [6] Aandeel vrouwen onder afgestudeerden en gepromoveerden naar studierichting (21) Van de Nederlandse afgestudeerden en gepromoveerden in een technische richting is 12 % vrouw. Van degenen die een wiskunde- of informaticakwalificatie op dit niveau (ISCED A of 6) behalen is 16 % vrouw. In de natuurwetenschappen komt 37 % van de doctoraaldiploma's en doctoraten in handen van vrouwen. In alle omringende landen liggen deze percentages aanzienlijk hoger. In de disciplines gezondheid en onderwijs ligt het aandeel vrouwen in Nederland boven het gemiddelde: 74 versus 69 procent voor gezondheid en 71 versus 7 procent voor onderwijs. Toelichting voor NL: ISCED A: 4-6 jarig HBO en WO; ISCED 6: AIO/OIO; Indicator A3; tabel A3.2; blz Percentage vrouwelijke afgestudeerden en gepromoveerden in het tertiair onderwijs, naar studierichting, 21 BEL DEN VK VS Techniek Natuur / Wiskunde en computer Wiskunde en computer / Techniek / Natuur [7] Leesvaardigheid van 1-jarigen (21) De leesvaardigheid van Nederlandse 1-jarige leerlingen is van een hoog niveau. De prestaties van de Nederlandse kinderen liggen, met die van hun Zweedse en Engelse leeftijdgenoten, significant boven het -gemiddelde. In alle -landen blijken meisjes beter te lezen dan jongens. Nederland is daarop geen uitzondering. Nederlandse jongens van 9-1 jaar lezen echter zo goed dat hun scores op een hoger niveau liggen dan die van 9-1 jarige meisjes in de meeste andere -landen. Bron: IEA Progress in Reading Literacy Study (PIRLS), 21 Indicator A11; tabel A11.2; blz Leesvaardigheid van 1-jarige leerlingen, 21 ITA VS ENG ZWE Meisjes Jongens -gemiddelde meisjes -gemiddelde jongens [8]) Leesvaardigheid van 1-jarigen; gemiddelde score en spreiding (21) In geen enkel ander -land is het verschil tussen de gemiddelde scores van de slechtste en die van de beste leerlingen zo klein als in Nederland. In alle andere landen is er een veel grotere variatie in de middengroep die % van de leerlingen bevat. Bron: IEA Progress in Reading Literacy Study (PIRLS), 21 Indicator A4; tabel A4.1; blz. 68 Spreiding leesvaardigheidsscores 1-jarige leerlingen, 21 ZWE 61 4 ENG 3 VS 42 ITA de-2ste percentiel 2ste-7ste (61)=gemiddelde 7ste-9ste percentiel Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 3

4 [9] Leesvaardigheid van 1-jarigen naar leesprofiel (2) Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Output van onderwijs / Investeringen in onderwijs PISA onderscheidt vier profielen, op grond van de variatie die 1-jarigen aanbrengen in wat zij lezen. Lezersprofielen kunnen naar inhoud verschillen, afhankelijk van land en geslacht. In het algemeen scoren leerlingen die gevarieerd lezen hoger bij leesvaardigheidstests dan zij die eenzijdig lezen, maar het verschil is minder groot dan men zou verwachten. Nederlandse 1-jarigen behoren in alle vier profielen tot de Europese top. Bron: PISA database (2) Opm.: De heeft Nederland, vanwege een te lage respons, een aparte plaats gegeven in haar tabellen. Onderzoek van CITO toont evenwel aan dat de Nederlandse gegevens betrouwbaar zijn. Indicator A8; tabel A8.2; blz Leesvaardigheid van 1-jarige leerlingen; scores per leesprofiel, 2 DEN VS BEL VK Weinig variatie Meer variatie, korte teksten Meer variatie Meer variatie, lange teksten [1] Werkloosheid onder 3-44 jarigen, naar opleidingsniveau en geslacht (21) De werkloosheid is lager naarmate het opleidingsniveau hoger is. Dit verband treft men in alle landen aan. In twee van de drie -landen is de totale werkloosheid onder vrouwen hoger dan die onder mannen, maar dit verschil wordt kleiner naarmate personen hoger zijn opgeleid. Nederland onderscheidde zich in 21 van zijn buurlanden door zeer lage werkloosheidscijfers voor mannen en vrouwen op alle opleidingsniveaus. Er was nauwelijks verschil in werkloosheid tussen personen met een diploma hoger secundair onderwijs en personen met een diploma tertiair onderwijs. Indicator A12; tabel A12.2; blz.11 2, 22, 2, 17, 1, 12, 1, 7,, 2,, Werkloosheid 3-44 jarigen naar opleidingsniveau en geslacht, 21 DEN VS BEL VK M V M V M V M V M V M V M V M V M V Lager secundair Hoger secundair (niet-tertiair) Tertiair [11] Inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen, naar opleidingsniveau (21) In alle -landen verdienen - bij gelijke opleiding - mannen meer dan vrouwen. Op alle onderwijsniveaus samen variëren de inkomens van vrouwen van ongeveer % in het VK en Nederland, tot circa 7 % in Frankrijk ten opzichte van de inkomens van hun mannelijke collega's. Naarmate het opleidingsniveau hoger is, worden de verschillen tussen mannen en vrouwen weliswaar kleiner, maar zelfs op ISCED-niveau A en 6 blijft de inkomenskloof in de meeste landen aanzienlijk. Vrouwen in de leeftijdscategorie 3-44 jaar hebben minder achterstand op hun mannelijke leeftijdgenoten dan vrouwen van -64 jaar. Dit geldt voor de meeste -landen en voor vrijwel alle opleidingsniveaus. Indicator A14, tabel A14.2, blz Het salaris van vrouwen als percentage van het salaris van mannen, naar opleidingsniveau en leeftijdscategorie, 21 VK VS DEN LS TA TOT LS TA TOT LS TA TOT LS TA TOT LS TA TOT LS TA TOT LS = Lager secundair TA = Tertiair type A TOT = Alle onderwijsniveaus 3-44 jarigen -64 jarigen Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 4

5 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Investeringen in onderwijs [12] Uitgaven per leerling naar BBP per hoofd in het primair en secundair onderwijs (2) Het BBP per hoofd is een maat voor de welvaart van de bevolking. Een hoger BBP per hoofd gaat in de landen samen met hogere onderwijsuitgaven per leerling. Ten opzichte van de landen met een vergelijkbaar welvaartsniveau geeft Nederland in het primair en secundair onderwijs per leerling minder uit. Indicator B1; tabel B1.1; blz. 197 Uitgaven per leerling [R} Jaarlijkse uitgaven aan onderwijsinstellingen per leerling, gemiddeld in het primair en secundair onderwijs, naar BBP per hoofd. (2) 1 VS 9 ZWI 8 OOS DEN ZWE NOO 7 AUS JAP 6 ITA FIN BEL IJS ERLAND SPA VK POR IER 4 KOR GRI 3 TSJ POL HON 2 SLO MEX BBP per hoofd van de bevolking [R] [13] Absolute uitgaven per leerling in het primair, secundair en tertiair onderwijs (2) De Nederlandse uitgaven per leerling in het primair onderwijs liggen op een vergelijkbaar niveau als dat in de omringende landen. Het -gemiddelde van ruim 4. euro ligt iets hoger dan de Nederlandse uitgaven. In het secundair onderwijs geeft Nederland per leerling iets minder uit dan in omringende landen, waar het varieert van. euro in het VK tot ruim 7. euro in Frankrijk en Denemarken. Ook het -gemiddelde is iets hoger dan de Nederlandse uitgaven. In het tertiair onderwijs zijn de Nederlandse uitgaven (inclusief R&D) samen met de Deense uitgaven de hoogste van de omringende landen. Met 11. euro zijn beide ook hoger dan het -gemiddelde van ruim 8. euro. Indicator B1; tabel B1.1; blz Uitgaven per leerling/student in het primair, secundair en tertiair onderwijs, 2 (in euro) VK BEL DEN VS tertiair secundair primair Tertiair onderwijs (incl. R&D) Primair onderwijs Secundair onderwijs [14] Uitgaven per student gemiddeld in het primair en secundair onderwijs, naar categorie (2) Van de totale uitgaven per leerling, gemiddeld in het primair en secundair onderwijs, wordt in Nederland 99 % besteed aan onderwijskundige kerntaken en de rest aan aanvullende diensten. In de buurlanden, en met name Frankrijk, wordt relatief meer geld besteed aan aanvullende diensten (transport, maaltijden, internaten etc.). In de is dit percentage gemiddeld 6 %. Indicator B6; tabel B6.2; blz Uitgaven per leerling, gemiddeld in het primair en secundair onderwijs, naar categorie, 2 (in euro) VK BEL(Vl) DEN VS Onderwijskundige diensten Aanvullende diensten (maaltijden e.d.) Totaal Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

6 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Investeringen in onderwijs [1] Uitgaven per student in het tertiair onderwijs, naar categorie (2) In het Nederlandse tertiair onderwijs bestaat 39 % van de uitgaven per student uit uitgaven aan R&D. In omliggende landen varieert dit van 29 % in Frankrijk tot 39 % in Duitsland. Gemiddeld in de wordt 26 % van de onderwijsuitgaven besteed aan R&D. Opvallend is de positie van de VS, waar slechts een relatief klein deel van de totale onderwijsuitgaven per student uitgaven aan R&D betreft. In de meeste landen zijn in het tertiair onderwijs de uitgaven voor aanvullende diensten verwaarloosbaar klein Uitgaven per student in het tertiair onderwijs, naar categorie, 2 VK BEL(Vl) DEN VS Indicator B6; tabel B6.2; blz. 246 Onderwijskundige diensten R&D Aanvullende diensten (maaltijden e.d.) Totaal [16] Publieke en private uitgaven aan onderwijsinstellingen als percentage BBP (199 en 2) Tussen 199 en 2 zijn de Nederlandse onderwijsuitgaven als percentage van het BBP weinig veranderd: 4,8% in 199 en 4,7% in 2. Ook de verdeling van de uitgaven over de verschillende onderwijssectoren onderging nauwelijks verandering. In de meeste omringende landen (Duitsland, Frankrijk, VK) zijn de onderwijsuitgaven als percentage van het BBP sinds 199 gedaald. Gemiddeld in de daalden de onderwijsuitgaven als percentage van het BBP van,6 % in 199 tot,3 % in 2. Indicator B2; tabel B2.1c; blz Onderwijsuitgaven als percentage van het BBP, 199 en 2 VK BEL DEN VS [17] Toename publieke en private onderwijsuitgaven, De publieke en private uitgaven aan onderwijsinstellingen zijn in Nederland van 199 tot 2 met 17% gestegen (gecorrigeerd voor inflatie). De publieke uitgaven stegen iets sterker dan de private uitgaven. Ten opzichte van omringende landen (behalve Denemarken) was met name de groei van de Nederlandse private uitgaven hoger. De toename van de onderwijsuitgaven aan onderwijsinstellingen was lager dan de toename van de Nederlandse welvaart (uitgedrukt in BBP). Die bedroeg in deze periode 2 %. toename (199=1) Toename publieke en private onderwijsuitgaven aan instellingen en toename BBP, Indicator B2; tabel B2.2; blz VK DEN Publieke uitgaven Private uitgaven Totale uitgaven Toename BBP Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 6

7 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Investeringen in onderwijs [18] Toename publieke en private uitgaven per onderwijsniveau, De totale Nederlandse onderwijsuitgaven aan instellingen zijn met name in het primair en secundair onderwijs in de periode gestegen. Met ruim 2 % deelde deze onderwijsvelden volledig in de welvaartsgroei (2%). In het tertiair onderwijs was de groei van de totale onderwijsuitgaven aan instellingen kleiner: 7 %. Dit was gemiddeld het niveau van de omringende landen, maar lag lager dan de groei van het BBP (2 %). toename (199=1) Toename totale onderwijsuitgaven aan instellingen per onderwijsniveau en toename BBP, VK DEN Indicator B2; tabel B2.2; blz. 21 Primair en secundair onderwijs Tertiair onderwijs Toename BBP [19] Verhouding publieke en private uitgaven aan tertiair onderwijsinstellingen De uitgaven aan instellingen in het Nederlands hoger onderwijs komen voor 77 % van de publieke sector en voor 23 % van de private sector. De private uitgaven aan Nederlandse onderwijsinstellingen zijn, op het Verenigd Koninkrijk na, hoger dan de private uitgaven in de buurlanden, en ook hoger dan het -gemiddelde van 14 %. Indicator B3; tabel B3.2; blz. 22 percentage Verdeling van publieke en private uitgaven aan tertiair onderwijsinstellingen, 2 DEN BEL VK VS Publiek Privaat [2] Publieke onderwijsuitgaven als percentage van de totale overheidsuitgaven Sinds 199 is het deel van de totale Nederlandse overheidsuitgaven dat wordt besteed aan onderwijs met bijna 2 procentpunt gestegen van 8,9 naar 1,7 %. Gemiddeld is in de het aandeel van de publieke onderwijsuitgaven in de totale overheidsuitgaven met 11,6 % hoger dan in Nederland. De Nederlandse onderwijsuitgaven zijn relatief sneller gegroeid dan die in de meeste omringende landen en ook sneller dan het gemiddelde. Dit betekent dat het belang van het Nederlands onderwijs in termen van publieke overheidsuitgaven sinds 199 is toegenomen. Indicator B4; tabel B4.1; blz Publieke onderwijsuitgaven als percentage van totale overheidsuitgaven, 199, 1999 en 2 BEL VK DEN VS Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 7

8 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Investeringen in onderwijs / Onderwijsdeelname [21] Publieke en private uitgaven aan onderwijsinstellingen als percentage BBP: primair en secundair onderwijs (2) De Nederlandse uitgaven aan onderwijsinstellingen in het primair en secundair onderwijs bedragen 3,1 % van het BBP. In omringende landen liggen de percentages een stuk hoger, variërend van 3, % in België (Vlaanderen) tot 4,3 % in Frankrijk. Het - en -gemiddelde bedraagt 3,6 %. Anders dan bij de Nederlandse uitgaven wordt in de omringende landen (met name België, Frankrijk en het VK) een groot deel van de uitgaven besteed aan aanvullende diensten, als maaltijden en transport. Indicator B6; tabel B6.1; blz. 24 4, 4,3 4,1 3,9 3,7 3, 3,3 3,1 2,9 2,7 2, Uitgaven aan onderwijsinstellingen als percentage BBP: primair en secundair onderwijs, 2 BEL(Vl) VK DEN VS voor onderwijskundige diensten voor aanvullende diensten Totaal [22] Publieke en private uitgaven aan onderwijsinstellingen als percentage BBP: tertiair onderwijs (2) In Nederland wordt ruim 1,2 % van het BBP aan tertiair onderwijsinstellingen uitgegeven. Dit komt ongeveer overeen met de gemiddelde uitgaven in de - en -landen. Een relatief groot gedeelte van de Nederlandse uitgaven (ruim 1/3) wordt besteed aan R&D. Hiermee geeft Nederland relatief meer aan R&D uit dan omringende landen en ook meer dan gemiddeld in de en de -landen. Indicator B6; tabel B6.1; blz. 24 3,2 2,8 2,4 2, 1,6 1,2,8,4, Uitgaven aan onderwijsinstellingen als percentage BBP: tertiair onderwijs, 2 VK BEL(Vl) DEN VS voor onderwijskundige diensten voor aanvullende diensten R&D Totaal excl. R&D Totaal incl. R&D [23] Verwachte aantal jaren onderwijs vanaf -jarige leeftijd (21) Het verwachte aantal jaren onderwijs dat een -jarige gedurende zijn leven zal ontvangen is gebaseerd op (parttime en fulltime) deelnamegegevens per leeftijdsjaar. Het is een indicatie voor een levenslange toegankelijkheid van het onderwijs. Gemiddeld ontvangt een Nederlands kind tijdens zijn leven naar verwachting ruim 17 jaar onderwijs, waarvan bijna 1 jaar in deeltijd. Met uitzondering van België en het Verenigd Koninkrijk, waar meer dan 1 procent van het totaal aantal verwachte jaren onderwijs uit deeltijdonderwijs bestaat, wordt in de meeste omringende landen volledig voltijds aan onderwijs deelgenomen. Indicator C1; tabel C1.1; blz. 27 jaren Verwachte aantal jaren onderwijs vanaf -jarige leeftijd, 21 VS DEN VK BEL fulltime deelname parttime deelname Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 8

9 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Onderwijsdeelname [24] Onderwijsdeelname aan publieke en private onderwijsinstellingen (21) In de leeftijdsgroep 2-29 jarigen bevinden zich geen leerplichtigen meer. Van deze leeftijdsgroep volgt in Nederland nog bijna 2 procent onderwijs. Nederland neemt hiermee een middenpositie in ten opzichte van omringende landen. Het - en -gemiddelde ligt iets lager. In de leeftijdsgroep 3-39 jarigen volgt in Nederland ruim 3 % onderwijs aan publieke en private onderwijsinstellingen. Samen met Frankrijk en Duitsland scoort Nederland in deze leeftijdscategorie laag wat deelname aan dit volwassenenonderwijs betreft. Het - en -gemiddelde ligt op ongeveer procent. NB: opleidingen van bedrijven aan hun werknemers zijn in deze cijfers niet verwerkt; Indicator C1; tabel C1.2; blz. 28 percentage van de leeftijdsgroep Onderwijsdeelname aan private en publieke onderwijsinstellingen, 21 VS DEN BEL VK 2-29 jarigen 3-39 jarigen [2] Studentenmobiliteit: percentage buitenlandse studenten in de gastlanden (21) In de landen van de is gemiddeld ruim % van de ingeschreven studenten in het tertiair onderwijs buitenlander. In landen als Australië, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk ligt dit percentage aanzienlijk hoger. Maar ook kleine landen als Zwitserland, Oostenrijk en België zijn relatief gezien belangrijke gastlanden voor studenten die buiten hun eigen land willen studeren. Van alle studenten die in Nederland staan ingeschreven voor een opleiding in het tertiair onderwijs, is 3,3 % geen Nederlands staatsburger. Nederland blijft hiermee achter bij vergelijkbare kleine landen en ook bij het - en -gemiddelde. Nederland lijkt aldus internationaal gezien weinig in trek. Het gros van de in Nederland studerende buitenlandse studenten is afkomstig uit Duitsland en België. Indicator C3; tabel C3.2; blz. 282/3 12, 1, 8, 6, 4, 2,, Aandeel buitenlandse studenten in het hoger onderwijs in het studieland, 21 VS DEN BEL VK [26] Studentenmobiliteit: percentage studenten dat in het buitenland studeert (21) Kleine landen lopen voorop bij uitgaande studentenmobiliteit. Zo studeert een aanzienlijke percentage van de studentenpopulatie van Griekenland, Ierland en Noorwegen buiten de eigen landsgrenzen. Van de totale Nederlandse studentenpopulatie staat 2,3 % als student in het buitenland ingeschreven. Daarmee zijn Nederlandse studenten wat minder mobiel dan Denen, Belgen en Duitsers, maar wat mobieler dan Fransen en Britten. Driekwart van de Nederlandse studenten in het buitenland, studeert in België, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland of de Verenigde Staten. 4, 3, 3, 2, 2, 1, 1,, Percentage studenten in het hoger onderwijs dat in het buitenland studeert, 21 Indicator C3; tabel C3.3; blz. 284/, VS VK BEL DEN Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 9

10 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Onderwijsdeelname / Onderwijsproces [27] Onderwijs en arbeidsmarkt voor 2-24 jarigen (21) In vergelijking met zijn buurlanden heeft Nederland een laag percentage van zijn 2-24 jarigen in opleiding. Nog slechts 3 % van de Nederlandse jongeren in deze leeftijdscategorie is aan het studeren. In Denemarken en Frankrijk staat nog ruim % van de jongeren in deze leeftijdsgroep als onderwijsvolgend geregistreerd. Dankzij de gunstige arbeidsmarkt van 21 had het grootste deel van deze jongeren een baan gevonden; minder dan 1 % was werkloos of niet actief op de arbeidsmarkt. In groten getale blijken jonge vrouwen de Nederlandse arbeidsmarkt te hebben betreden. Ruim % van de 2-24 jarige vrouwen heeft een baan, een percentage dat alleen in Zwitserland, Oostenrijk en Ierland geëvenaard wordt. In veel van de buurlanden volgen vrouwen op deze leeftijd nog een opleiding. Indicator C4; tabel C4.1; blz m DEN Percentage 2-24 jarigen in en buiten het onderwijs, met en zonder baan, naar geslacht, 21 v m BEL v m VS v VK m v m in onderwijs buiten onderwijs, met baan buiten onderwijs, zonder baan [28] Voortijdig schoolverlaters: 2-24 jarigen zonder startkwalificatie, die geen onderwijs volgen (21) Laag gekwalificeerde jongeren vormen een potentiële risicogroep. In Nederland heeft ruim 2 % van de jonge mannen en bijna 2 procent van de jonge vrouwen die geen onderwijs meer volgen, geen diploma in het hoger secundair onderwijs behaald (geen startkwalificatie). De meeste landen hebben een veel kleiner aandeel voortijdiog schoolverlaters dan in Nederland [29] Werkloosheid onder 2-24 jarigen die geen onderwijs volgen (21) Indicator C; tabel C.1; blz. 33 In vrijwel alle -landen is de werkloosheid onder 2-24 jarigen zonder diploma hoger secundair onderwijs (i.e. zonder startkwalificatie) hoger dan die onder leeftijdgenoten mét een diploma hoger secundair onderwijs. In landen met een hogere totale jeugdwerkloosheid is de kloof tussen jongeren mét en zonder startkwalificatie groot. Voortijdig schoolverlaters lopen aldus bij een ruimere arbeidsmarkt een grotere kans op werkloosheid dan jongeren die wel een startkwalificatie hebben. In Nederland is de werkloosheid onder laag gekwalificeerden ongeveer 3 procentpunten hoger dan onder personen met een startkwalificatie. In beide categorieën was de werkloosheid in 21 overigens veel lager dan gemiddeld in Europa. Indicator C; tabel C.1; blz Percentage 2-24 jarigen dat geen onderwijs volgt en dat geen diploma hoger secundair onderwijs heeft behaald, naar geslacht, 21 man vrouw -man -vrouw Werkloosheidspercentages van 2-24 jarigen die geen onderwijs volgen, naar niveau en geslacht, 21 DEN VS VK BEL met startkwalificatie (m+v) mannen -zonder startkwal.(m+v) zonder startkwalificatie (m+v) vrouwen -met startkwal.(m+v) Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 1

11 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Onderwijsproces [3] Leeftijdsverdeling van onderwijzend personeel in het primair onderwijs (21) Bijna een kwart van het onderwijzerscorps in het Nederlandse primair onderwijs is jaar of ouder, terwijl 6 % 4 jaar of ouder is. Daarmee wijkt de Nederlandse situatie niet veel af van het - of -gemiddelde. Opvallend slecht vertegenwoordigd onder Nederlandse onderwijzers en onderwijzeressen zijn de 3-39 jarigen. Het aandeel jonge leerkrachten ligt in Nederland iets boven het - en -gemiddelde. In Europa kampen Duitsland, en in mindere mate ook Italië en Zweden, met serieuze problemen. In deze landen gaat de sterke vergrijzing van het onderwijzerscorps gepaard met een zeer beperkt aandeel jonge onderwijzers. Indicator D8; tabel D8.1; blz. 48 Leeftijdsverdeling van leraren primair onderwijs, 21 BEL VK < 3 jaar 3-39 jaar 4-49 jaar >= jaar [3 [31] Leeftijdsverdeling van onderwijzend personeel in het secundair onderwijs (21) Van de leerkrachten werkzaam in het Nederlandse voortgezet onderwijs is 37 % jaar of ouder. Drie van de vier leraren zijn 4 jaar of ouder. In -verband behoort Nederland daarmee, met Duitsland en Italië, tot de landen waar de vergrijzing van het lerarencorps zich het sterkst manifesteert. Het aandeel leerkrachten jonger dan 3 jaar blijft in Nederland achter bij het - en -gemiddelde. Leeftijdsverdeling van leraren secundair onderwijs, 21 VK BEL Indicator D8; tabel D8.3; blz < 3 years 3-39 years 4-49 years >= years [32] Verdeling van onderwijzend personeel naar geslacht (21) In alle -landen zijn vrouwen oververtegenwoordigd onder het onderwijzend personeel in het primair onderwijs. Gemiddeld is vier van de vijf leerkrachten in het primair onderwijs vrouw. In het hoger secundair onderwijs werken in de -landen gemiddeld evenveel vrouwen als mannen, maar in het tertiair onderwijs zijn vrouwen, met gemiddeld 37 %, ondervertegenwoordigd. De Nederlandse cijfers komen wat het primair onderwijs betreft overeen met het algemene beeld in de landen. In de hogere onderwijsniveaus zijn de Nederlandse vrouwelijke docenten evenwel slechter vertegenwoordigd dan hun vrouwelijke collega's in andere landen. Dit beeld treft men binnen de verder alleen in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk aan. Indicator D8; tabel D8.2; blz Percentage vrouwelijk onderwijzend personeel, naar onderwijsniveau, 21 VK BEL DEN VS primair hoger secundair tertiair onderwijs (ISC A+6) alle niveaus Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 11

12 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Onderwijsproces [33] Aantal geplande lesuren per jaar door leerkrachten (21) In de -landen staat een leerkracht in het primair onderwijs gemiddeld 792 uren voor de klas (formele taakstelling). Voor het lager secundair is dit 714 uur en voor het hoger secundair onderwijs 66 uur. Op alle niveaus doen zich grote verschillen tussen landen voor. Het Nederlandse onderwijzend personeel maakt veel uren voor de klas: in het primair onderwijs is de norm 93 uur (dit is 17 % boven het -gemiddelde), in het lager en hoger secundair onderwijs 867 uur. Dit is vergeleken met het -gemiddelde 21 % meer lesuren in het lager secundair onderwijs en zelfs 32 % meer in het hoger secundair onderwijs. Indicator D6; tabel D6.1; blz Geplande lesuren per jaar, naar onderwijsniveau, 21 DEN BEL (Vl) SCH VS primair lager secundair hoger secundair -primair -lager secundair -hoger secundair [34] Klasgrootte primair onderwijs (21) Gemiddeld tellen de klassen in het primair onderwijs in de landen van de 22 kinderen. In de landen van de ligt dit met 2,4 wat lager. In Nederland zijn de klassen in het primair onderwijs met 23,9 kinderen per klas groter dan in alle omringende landen, met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk Klasgrootte primair onderwijs, 21 Indicator D2; tabel D2.1; blz. 329 DEN BEL (Fr) VK [3] Lesuren en klasgrootte in het primair onderwijs (21) Klasgrootte en aantal lesuren per jaar gepresenteerd in één figuur geeft een beeld van de intensiteit van het leraarsvak in het primair onderwijs. Binnen Europa zijn alleen de schoolklassen in het Ierse primaire onderwijs een fractie groter dan de Nederlandse. Nergens anders in Europa geven onderwijzers zoveel uren les als in Nederland. Opvallend is de positie van Denemarken: Deense leerkrachten in het primair onderwijs staan voor relatief kleine klassen, waaraan ze gedurende het schooljaar slechts 64 uur les geven. Door OCenW samengestelde indicator Klasgrootte Lesuren en klasgrootte in het primair onderwijs, IER SLO HON BEL (Fr) SPA 2 TSJ DEN NOO OOS ITA 17 IJS GRI Lesuren per jaar Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 12

13 Education at a Glance 23: Belangrijkste beelden Onderwijsproces [36] Leerling-leraar ratio in het primair onderwijs (21) 22 Leerling / leraar ratio primair onderwijs, 21 De leerling-leraar ratio in het Nederlandse primair onderwijs is met 17,2 leerlingen per leraar nagenoeg gelijk aan het -gemiddelde van 17,, maar ligt ruim boven het -gemiddelde van 14,9. In de omringende landen varieert de leerling-leraar ratio van 1, in Denemarken tot 2, in het Verenigd Koninkrijk Indicator D2; tabel D2.2; blz. 33 DEN BEL VS VK [37] Leerling-leraar ratio in het secundair onderwijs (21) 18 Leerling / leraar ratio secundair onderwijs, 21 De leerling-leraar ratio in het Nederlandse secundair onderwijs ligt met 17,1 leerlingen per leraar ruim boven het -gemiddelde van12,1 en het -gemiddelde van 13,9 leerlingen per leraar. In de omringende landen varieert de leerling-leraar ratio in het secundair onderwijs van 9,8 in België tot 1,2 in Duitsland Indicator D2; tabel D2.2; blz. 33 BEL DEN VK VS [38] Salaris leraren primair, lager secundair en hoger secundair onderwijs na 1 arbeidsjaren (21) Na 1 jaar bereiken Nederlandse leerkrachten in het primair onderwijs een salaris van 3.43 euro, in het lager secundair onderwijs is dit euro en in het hoger secundair onderwijs 4.94 euro. In Nederland is in het primair onderwijs en het lager secundair onderwijs het salaris na 1 jaar meer en in het hoger secundair onderwijs aanzienlijk meer dan gemiddeld in de - en de -landen. salaris (euro x 1) Lerarensalarissen na 1 arbeidsjaren, naar onderwijssoort, 21 (x 1 euro) Indicator D; tabel D.1; blz. 378 BEL DEN VK VS Primair Lager secundair Hoger secundair -primair -lager secundair -hoger secundair Education at a Glance 23 - Belangrijkste beelden in grafieken - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 13