Federale Overheidsdienst Justitie. Jaarverslag 2008

Transcriptie

1 Federale Overheidsdienst Justitie Jaarverslag

2 voorwoord Beste lezer, Over het historische jaar 2008 is het laatste woord nog niet geschreven. Belangrijke, met justitie verband houdende, ontwikkelingen hebben de publieke opinie sterk beroerd. Terwijl kondigde zich een economische crisis aan die de komende jaren ongetwijfeld een budgettaire weerslag zal hebben en die de overheidsdiensten tot steeds zorgvuldiger beheer zal dwingen. Mag ik er aan herinneren dat de twee hoofdlijnen die werden geformuleerd in het onder mijn voorzitterschap door het directiecomité ontwikkelde managementplan voor de FOD Justitie meer dan geldig blijven en dit onder gelijk welke omstandigheden: om haar doelstellingen te bereiken dient onze organisatie onverminderd te streven naar verbetering ( Do better things ) en terwijl ook, met blijvende inzet ( Do things better ), voor continuïteit te zorgen. De hernieuwing van mijn mandaat als voorzitter van het directiecomité moet gezien worden als een bevestiging van de in het managementplan ontwikkelde strategie en als een oproep om die strategie op alerte wijze te handhaven. In het voorliggende jaarverslag zal u meer te weten komen over de diverse projecten en operationele activiteiten waarvoor de vrouwen en mannen die werken voor Justitie zich concreet hebben geëngageerd in Ik benadruk hierbij dat het gaat over reële individuele engagementen van elk personeelslid: de consequente invoering van de ontwikkelcirkels heeft tot het besef geleid dat elkeen zijn onmisbare bijdrage levert en daar ook individueel verantwoordelijk voor is. Laat mij u veel leesgenot toewensen. Alain Bourlet, Voorzitter van het directiecomité 2

3 inhoud FOD Justitie: organisatie en opdrachten...4 DG Rechterlijke Organisatie...7 DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden DG Penitentiaire Inrichtingen DG Justitiehuizen Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele redders Kansspelcommissie Informatie- en Adviescentrum inzake de Schadelijke Sektarische Organisaties SD Budget, Beheerscontrole en Logistiek SD Personeel en Organisatie SD ICT Diensten van de Voorzitter Belgisch Staatsblad Veiligheid van de Staat Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie Dienst voor het Strafrechtelijk beleid Foto s : Regie der Gebouwen Goodshot.com: Business and EURO by Ludovic di Orio Corbis - Just Flags_RFCD 142 Image 100: Money Matters Casino Imagesource: Family Emotions Photo Alto: Business Details by Alix Minde Crowds by Frédéric Cirou Today Crowds by Frédéric Cirou Social Issues by Laurent Hamels Professional Practices by Laurence Mouton Patrick Boudry, Luc Genneret, Alexandre Pérard, Mátyás Fuzfa, NICC en SD P&O 3

4 De FOD Justitie Dag na dag bouwt de FOD Justitie aan een vertrouwensband met de burger. Door onze opdrachten met toewijding uit te voeren, willen wij bijdragen tot een rechtvaardigere samenleving. Om te slagen in zijn missie, vervult de FOD Justitie vijf kernopdrachten: 1. zorgen voor een efficiënte en voor iedereen begrijpelijke wetgeving 2. zorgen voor logistieke ondersteuning van de rechterlijke macht 3. zorgen voor de correcte tenuitvoerlegging van de gerechtelijke beslissingen 4. de sociale dimensie integreren bij justitie en bij de informatieverstrekking aan de justitiabelen 5. rekening houden met de internationale dimensie in de uitvoering van zijn opdrachten De FOD Justitie streeft ernaar eenvoudige en eenduidige wetteksten te maken of te herwerken. Zo kan iedere burger recht halen/doen gelden met kennis van zaken. De FOD ondersteunt de rechterlijke macht door middel van efficiënte instrumenten en procedures. Daarnaast wil de FOD Justitie het gerechtelijk apparaat stimuleren zichzelf te moderniseren tot een toegankelijke en efficiënte organisatie. Het is de opzet bij de uitvoering van de gerechtelijke beslissingen en opdrachten op evenwichtige wijze rekening houden met de belangen van de samenleving, het slachtoffer en de dader van het misdrijf. Via een optimale informatieverstrekking willen wij ervoor zorgen dat de burger inzicht heeft in de werking van justitie en keuzes kan maken met kennis van zaken. De FOD kent een belangrijke plaats toe aan de internationale dimensie, zowel op wetgevend, gerechtelijk als uitvoerend vlak. Wij willen met name meewerken aan de ontwikkeling en toepassing van Europese normen en bovendien leren van buitenlandse expertise. De FOD Justitie streeft ernaar op korte termijn een centre of excellence te worden in zijn bevoegdheidsdomeinen, zowel op nationaal als op internationaal vlak. De directoraten-generaal worden verticale diensten genoemd. Ze zijn zo georganiseerd dat ze onafhankelijk fungeren binnen het hart van de FOD Justitie. De stafdiensten noemen we dan weer horizontale diensten. Zij bepalen het beleid in hun specifieke domeinen en ondersteunen de andere diensten en directies met alles wat binnen hun competenties valt (logistiek, personeel, budgettaire en juridische ondersteuning, informatica, ). 4 fod justitie

5 Veiligheid van de Staatat NICC C Strafrechtelijk Beleid Auditcomité Interne audit Minister Beleidsraad & Cel Beleidsvoorbereiding Voorzitter & Directiecomité Commissies Commissie m Hulp aan Slachtoffers van Opzettelijke Gewelddaden e en Occasionele Redders Kansspelcommissie s Informatie- en Adviescentrum inzake Schadelijke Sektarische Organisaties Stafdienst Budget, Beheerscontrole en Logistiek Diensten van de Voorzitter Stafdienst Personeel en Organisatie (P&O) Belgisch Staatsblad Stafdienst ICT Directoraat-generaal Rechterlijke Organisatie Directoraat-generaal Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen Directoraat-generaal Justitiehuizen fod justitie 5

6 Voorzitter en directiecomité De FOD Justitie wordt geleid door een voorzitter met een mandaat van 6 jaar. Sinds 2002 bekleedt Alain Bourlet het voorzitterschap. Hij staat aan het hoofd van het directiecomité, waarin ook de directeurs-generaal van elk directoraat-generaal en de directeurs van elke stafdienst zitting hebben. Het directiecomité definieert de strategie van de Federale Overheidsdienst en ziet toe op de uitvoering ervan. In concreto: formuleert het directiecomité voorstellen om de werking van de FOD te verbeteren; stelt het directiecomité voor elke dienst de begroting op en controleert het de uitvoering ervan; stelt het directiecomité het personeelsplan voor en ziet het toe op de realisatie ervan. 6 fod justitie

7 DG Rechterlijke Organisatie Het directoraat-generaal Rechterlijke Organisatie verstrekt de hoven en rechtbanken de nodige logistieke en materiële middelen met het oog op de goede werking van de diensten van de rechterlijke orde. Het directoraat-generaal zorgt eveneens voor het personeelsbeheer van de magistratuur, griffies en parketsecretariaten. Daarnaast ziet dit directoraat-generaal toe op de controle en betaling van de gerechtskosten in strafzaken, zorgt het voor het beheer van het centraal strafregister en werkt het mee aan de uitwerking van de wet- en regelgeving met betrekking tot de rechterlijke organisatie. DG rechterlijke organisatie 7

8 Directoraat-generaal Rechterlijke Organisatie Coördinatie en steundienst Directie P& O RO Directie LOG & ICT RO Directie Specifieke Expertisecentra Dienst D e Personeel RO Afdeling Magistraten aten Afdeling i Personeel Dienst Gebouwen Steundienst Slachtoffers h en Rechtshulph h l Dienste Opleiding e RO Dienst Materieel Dienst Centraal Strafregister Juridische Dienst Dienst n Budget RO Dienst s Gerechtskosten Dienst n ICT 8 DG rechterlijke organisatie

9 Directie Logistiek en ICT RO Dienst Gebouwen De justitiehuizen van Brussel (NL en FR), die gehuisvest waren in het gebouw op het Dillensplein, hadden reeds geruime tijd te kampen met plaatsgebrek. Een nieuwe, ruimere locatie was dan ook aan de orde. Er deed zich een opportuniteit voor in het gebouw op de Regentschapstraat 61-63, waar destijds de verdiepingen 1 tot en met 5 waren vrijgekomen (voormalige lokalen van het politie- en jeugdparket en de jeugdrechtbank). In totaal werd circa 4800 m² heringericht en opgefrist. De eigenaar-verhuurder (Cofinimmo) voorzag een lichte renovatie, herschikkingen van de burelen waren mogelijk en de technische installaties werden geüpdated. Na een renovatie van ongeveer 8 maanden was het gebouw instapklaar in mei De officiële inhuldiging was op 21 november Naast de huisvesting voor de justitiehuizen kwamen er ook lokalen ter beschikking van de balie van Brussel (juridische tweedelijnsbijstand). Directie Personeel Start taalexamens nieuwe stijl Griffiers en personeelsleden van rechtbanken en hoven konden in 2008 deelnemen aan taalexamens nieuwe stijl. Tegelijk was deze organisatie een primeur voor de samenwerking tussen het DGRO en Selor. De taalexamens zullen voortaan ook 2 keer per jaar worden georganiseerd. Bepaalde griffiers en personeelsleden van rechtbanken en hoven moeten volgens de taalwetgeving in gerechtszaken de kennis van de tweede landstaal kunnen aantonen. Die taalregeling werd weliswaar grondig herbekeken en aangepast aan de noden van de diensten. De directie Personeel stemde de taalselecties voor assistenten, deskundigen en griffiers beter af op de taalvereisten van de functies, en annuleerde ook de tweetaligheidvoorwaarden voor de medewerkers. Er zijn voortaan 2 niveaus in de taalexamens. Enerzijds is er de grondige kennis die nodig is voor griffiers waar onder meer gepeild wordt naar de passieve en actieve kennis van juridische woordenschat. Anderzijds is er de voldoende kennis, nodig voor assistenten en deskundigen. Van de 172 deelnemers aan het examen voldoende kennis slaagden er 84. Voor het examen grondige kennis slaagden 5 deelnemers. Benoemingen via nieuwe procedure 410 personeelsleden RO zijn benoemd via nieuwe benoemingsprocedure. Met de wet van 10 juni 2006 en het koninklijk besluit van 10 november 2006 kende de benoemingsprocedure voor de personeelsleden van de rechterlijke orde (niveau B, C en D) een grondige hervorming. Bij de eerste benoemingsronde, die van start ging in december 2007, werden bij de diverse rechtsmachten meer dan 700 plaatsen van het niveau C en D vacant verklaard. Deze benoemingsronde eindigde in april 2008 met de benoeming van 410 personeelsleden. Het grootste deel van deze personen werd benoemd in de griffies van de rechtsmachten van Brussel waar vanaf 1 december 2006 de taalvoorwaarden voor het niveau D waren afgeschaft. DG rechterlijke organisatie 9

10 Juridische Dienst Uitbreiding van de strafuitvoeringsrechtbanken De wet van 17 mei 2006 houdende oprichting van strafuitvoeringsrechtbanken vereiste binnen de rechtbanken van eerste aanleg de oprichting van kamers gespecialiseerd in de strafuitvoering, die uitspraak doen over de straffen van meer dan 3 jaar en de ermee verband houdende regels. Het aantal kamers was aanvankelijk vastgesteld op 6. Gelet op de werklast van deze kamers moest het aantal ervan worden opgevoerd. In 2009 zal het aantal 10 bedragen. Zo is een bijkomende kamer opgericht in het rechtsgebied van het hof van beroep te Antwerpen. Vanuit de optiek van een behoorlijke rechtsbedeling werd de opdeling van de penitentiaire inrichtingen tussen de verschillende strafuitvoeringsrechtbanken gewijzigd met het oog op een billijke verdeling van de werklast tussen de rechtbanken. Bijgevolg werd het koninklijk besluit van 29 januari 2007 tot vaststelling van de territoriale bevoegdheid van de strafuitvoeringsrechtbanken gewijzigd bij het koninklijk besluit van 12 december De uitbreiding van het aantal kamers in het rechtsgebied van het hof van beroep te Antwerpen vereiste een aanpassing van de personeelsformatie van de effectieve en plaatsvervangende assessoren teneinde te voorzien in het aantal assessoren dat nodig is voor de werking van deze kamer. Ook moest het aantal plaatsvervangers in het algemeen worden uitgebreid opdat alle strafuitvoeringsrechtbanken over een voldoende aantal plaatsvervangers zouden kunnen beschikken, omdat uit de praktijk bleek dat hun aantal ontoereikend was om de onbeschikbare plaatsvervangende assessoren op te vangen. Bijgevolg werd het koninklijk besluit van 29 januari 2007 tevens gewijzigd bij het koninklijk besluit van 12 oktober Nieuwe omzendbrief voor organisatie assisenjury Op 9 januari 2009 werd in het Belgisch Staatsblad de ministeriële omzendbrief gepubliceerd van 24 december 2008 betreffende het opmaken van de lijsten van gezworenen. Deze omzendbrief helpt de gemeenten en de provincies bij hun wettelijke verplichting om de 4 jaar de lijsten van gezworenen voor de hoven van assisen opnieuw op te stellen. Hij bevat duidelijke richtlijnen hoe de gemeenten praktisch te werk moeten gaan bij de loting en bij het inwinnen van inlichtingen van hun burgers om zo na te gaan welke burgers aan de wettelijke vereisten beantwoorden. Daarnaast helpt de omzendbrief de gemeenten bij de toepassing van de taalwetgeving en verduidelijkt hij de wettelijke bepalingen. Tot slot vinden de gemeenten in de omzendbrief een aantal voorbeeldbrieven die zij in hun communicatie naar de burger kunnen gebruiken. Versterking van hoven van beroep en parkettengeneraal verlengd tot 2010 De tijdelijks kaders van raadsheren in de hoven van beroep en van substituten-generaal werden in 2008 verlengd tot december De wet van 22 december 2008 tot wijziging van de wetgeving betreffende de tijdelijke personeelsformaties bij de hoven van beroep en van de parketten-generaal bepaalde dat diverse wetten die in de tijdelijk versterking voorzien, langer in werking blijven. Het gaat om 33 plaatsen die waren toegekend aan de hoven van beroep en parketten-generaal. De versterking van de tijdelijke kaders werpt zijn vruchten af, zoals blijkt uit de werkingsverslagen van de verschillende hoven van beroep. Maar er is nog gerechtelijke achterstand bij de hoven van beroep. Bijkomend voordeel is dat alle wetten op de tijdelijke kaders (waarvan de werking voor sommige in 2008 afliep) nu eenzelfde einddatum krijgen. 10 DG rechterlijke organisatie

11 Directie Specifieke Expertisecentra Centraal strafregister In 2008 heeft de dienst Centraal Strafregister verdere inspanningen geleverd ter verbetering van de internationale samenwerking inzake wederzijdse rechtshulp in strafzaken. In het kader van het proefproject Network of Judicial Records heeft de dienst Centraal Strafregister de onderlinge koppeling met twee lidstaten van de Europese Unie, de Republiek Tsjechië en Luxemburg, tot stand gebracht. Hij heeft eveneens actief deelgenomen aan de besprekingen binnen de Raad van Europa met het oog op de uitwerking van een voorstel voor kaderbesluit betreffende een Europese regeling inzake de uitwisseling van gegevens uit het strafregister. Dienst Gerechtskosten Er zijn 2 soorten gerechtskosten: de kosten uitbetaald door de griffie en de kosten uitbetaald door de dienst Gerechtskosten. Deze laatste vertegenwoordigen de kosten die verband houden met de strafrechtelijke expertise - de zogenaamde niet-dringende gerechtskosten en die ,26 bedroegen in De dienst Gerechtskosten controleert en betaalt eveneens de internationale rogatoire commissies en de telefonie (gesprekken, identificaties,...) voor een bedrag van ,28. De overige kosten (vertalers, tolken, getuigen, gezworenen,...) worden uitbetaald door de griffie (dringende kosten) middels een vaste provisie die geverifieerd wordt door de dienst Gerechtskosten. De griffiekosten bedroegen ,08 in De expertises waarvan het bedrag betwist wordt door de dienst Gerechtskosten kunnen leiden tot weigering van uitbetaling of een verminderde factuur van de deskundige. De dienst heeft het bedrag van 320 expertises naar beneden herzien (i.e. een totale vermindering met ,62). De deskundige kan de beslissing van de administratie betwisten voor de commissie van de gerechtskosten, die samengesteld is uit 2 magistraten en een deskundige-verslaggever. 210 beroepen werden ingediend. De commissie speelt een cruciale rol bij de correcte toepassing van de regelgeving. In 2008 heeft de commissie 134 beslissingen gewezen die in de meeste gevallen een bevestiging vormden van de verminderingen die de dienst Gerechtskosten had vastgesteld. Op basis van deze met redenen omklede beslissingen kon ,62 worden bespaard op het budget voor de gerechtskosten. Contact DG Rechterlijke Organisatie Waterloolaan Brussel Tel.: Fax: dietger.geeraert@just.fgov.be DG rechterlijke organisatie 11

12 FOCUS Logistieke organisatie van grote processen: het proces Gellingen en proces Habran De dienst Gebouwen heeft er ook in 2008 voor gezorgd dat een aantal grote en uitzonderlijke processen in optimale omstandigheden konden plaatsvinden. Zo bracht de verhuis van de rechtbank van eerste aanleg van Doornik naar Tournai- Expo in de zaak Gellingen de oplossing voor het groot aantal betrokken partijen. De 22 verdachten, de 555 burgerlijke partijen en hun advocaten moesten immers achter gesloten deuren de raadkamer kunnen bijwonen. Daarom liet de dienst Gebouwen, in samenwerking met de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg van Doornik, een deel van de grote expohall omvormen tot een 1100 m² grote zittingzaal. Er werd onder andere gezorgd voor slachtofferonthaal, een aangepaste sfeer, een materiële en akoestische isolatie en vooral voor het gesloten karakter dat het goede verloop van zittingen kenmerkt. Voor de akoestische isolatie werd besloten gebruik te maken van een systeem van hoofdtelefoons op basis van infraroodtechniek. De verschillende sprekers gebruikten micro s, en de inhoud van de debatten werd verzonden via antennes in de zittingzalen naar de individuele koptelefoons. Bij het proces Habran, koos de dienst LOG en ICT voor de bestaande zaal van het hof van assisen. Wel werd de zaal grondig herschikt. De nieuwe inrichting van de zaal kwam loodrecht te staan op de klassieke en er kwam een nieuw verhoog voor de beklaagdenbanken, de jurybox en het hof. De hele nieuwe inrichting genoot van nieuw meubilair. Daarnaast werd extra geïnvesteerd in technische mogelijkheden en in veiligheidsuitrusting. Zo is er een speciaal perslokaal waar journalisten via 3 schermen het proces konden volgen. Voor het publiek, dat buiten de assisenzaal moest blijven, werden 3 grote schermen geïnstalleerd in de grote hal van het gerechtsgebouw. Drie camera s in de zaal zorgden voor de beelden. Magistraten konden dan weer beschikken over draagbare computers met daarop het dossier. Om de veiligheid te verhogen, kwamen er 3 metaaldetectoren en een röntgenstraaltunnel. 12 DG rechterlijke organisatie

13 DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden Het directoraat-generaal Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden adviseert de minister van Justitie inzake burgerlijk recht, strafrecht, rechten van de mens, erediensten en vrijzinnigheid. De voornaamste opdrachten van het directoraatgeneraal zijn: voorbereiding van de nationale, internationale en Europese wetgeving: in burgerlijke zaken, daaronder begrepen burgerlijk recht, handelsrecht en gerechtelijk recht; inzake strafrecht en strafprocesrecht; La direction générale des Établissements pénitentiaires (EPI) est responsable de l exécution des inzake peines rechten et mesures van privatives de mens, daar- de liberté. Elle agit dans onder le strict begrepen respect bio-ethiek de la légalité, en garantit la sécurité gegevensbescherming; de la société, du personnel et des détenus en respectant inzake politierecht la dignité op humaine gerechtelijk et agit niveau; dans un esprit praktische de justice toepassing réparatrice. van het En s appuyant burgerlijk sur son expertise, recht (naams- cette en direction voornaamsverandering, générale rend également des nationaliteit, avis dans le internationale domaine pénitentiaire. wederzijdse rechtshulp in burgerlijke zaken, La kinderontvoeringen, direction générale EPI voogdij est composée over niet-d unbegeleide minderjarige centrale et vreemdelingen, services extérieurs administration comprenant erkenning van l ensemble buitenlandse des établissements adopties, ) pénitentiaires. het strafrecht L administration (onder meer uitleveringen, centrale assure notamment rogatoire commissies, le contrôle overbrenging et l encadrement van des services veroordeelde extérieurs, personen); le traitement des dossiers individuels des détenus et la gestion du personnel. Les prisons assurent l exécution des peines et des mesures multilaterale privatives en bilaterale de liberté. onderhandelingen Le over corps juridische de sécurité, teksten qui est inzake chargé burgerlijk du transfert recht, des détenus, strafrecht fait en également rechten van partie de mens; de cette direction générale. vertegenwoordiging van de Belgische Staat bij de internationale controlemechanismen inzake de rechten van de mens, rol van nationale autoriteit en verbindingsambtenaar voor het Europees comité ter voorkoming van foltering, coördinatie van de verslagen over de toepassing van de verdragen inzake de rechten van de mens in België; erkenning van de erediensten, machtiging van giften en legaten aan rechtspersonen, wanneer vereist, en erkenning van stichtingen van openbaar nut en internationale verenigingen. DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden 13

14 Directeur-generaal Secretariaat Coördinatiedienst Internationaal Recht Managementondersteuning van het directoraat-generaal Kennis-, Processen- en Informatiemanagement Directie I Personenrecht Dienst D n Familierecht en Burgerlijke Stand Dienst n Nationaliteitsrecht Dienst n Naams- en Voornaamsverandering Dienst Internationale Adoptie Dienst n Voogdij voor de Niet-begeleide Minderjarige Vreemdelingen Centrale Autoriteit Rechtshulp in Burgerlijke Zaken Directie II Contractenrecht, Handelsrecht en Burgerlijk Procesrecht, Erediensten en Vrijzinnigheid Dienst n Handelsrecht en Rechtspersonenrecht h Dienst n Erediensten en Vrijzinnigheid Dienst Burgerlijk Vermogensrecht Dienst Burgerlijk Procesrecht Directie III Strafrecht en Rechten van de Mens Dienst Beginselen van Strafrecht en Strafprocesrecht Dienst Bijzondere Inbreuken en Procedures Centrale Autoriteit Internationale Samenwerking in Strafzaken Dienst Rechten van de Mens Dienst Internationaal Humanitair Recht Federale Wapendienst Dienst Europees Strafrecht 14 DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden

15 DIRECTIE I Dienst Familierecht en Burgerlijke Stand WL 11 De belangrijkste wetgevende activiteiten van deze dienst waren gewijd aan: afwezigheid Artikelen 71 en 72 van de wet van 8 juni 2008 over diverse bepalingen die bekend zijn gemaakt in het BS van 16 juni 2008, houden een wijziging in van de wet van 9 mei (De wet van 9 mei 2007 wijzigt diverse bepalingen betreffende de afwezigheid en de gerechtelijke verklaring van overlijden.) Deze wijziging heeft betrekking op de overgangsbepalingen van voornoemde wet. transseksualiteit Een circulaire van 1 februari 2008, bekendgemaakt in het BS van 20 februari 2008, met betrekking tot de wet over de transseksualiteit, werd uitgevaardigd door de minister van Justitie om de ambtenaren van de burgerlijke stand te informeren over de draagwijdte van de bepalingen van de voornoemde wet die zij moeten toepassen bij de uitoefening van hun functie. aangifte van geboorte Een circulaire van 3 november 2008, bekendgemaakt in het BS van 2 december 2008, over de aangifte van geboorte in de kraamkliniek, werd uitgevaardigd door de minister van Justitie om de ambtenaren van de burgerlijke stand te informeren over de aangifte van geboorte in de kraamkliniek die zij moeten toepassen bij de uitoefening van hun functie. Dienst Nationaliteitsrecht WL12 Vanaf 24 april 2008 is de mogelijkheid voor een Belgisch onderdaan om de nationaliteit van een ander land te verkrijgen zonder de Belgische nationaliteit te verliezen op wetgevend vlak volledig verwezenlijkt. Dit op grond van het KB van 23 april Voorts heeft de dienst de minister een uitvoerig verslag overgemaakt over de problemen die opduiken bij de toepassing van het Wetboek van de Belgische nationaliteit (WBN). Op grond van dat verslag, en rekening houdend met de doelstellingen in het regeerakkoord van 18 maart 2008 over het verkrijgen van de nationaliteit op neutralere en objectievere basis, heeft de dienst een wetsontwerp uitgewerkt. Dit wetsontwerp betracht een grondige hervorming van het WBN, zowel wat de voorwaarden, de begrippen als de procedures betreft. In het kader van de individuele dossiers behandelde de dienst verschillende dossiers. De meest opvallende vaststellingen daarbij zijn: tal van betwistingen hadden betrekking op de toepassing van artikel 12 van het WBN, dat de voorwaarden bepaalt waardoor aan een kind de nationaliteit van zijn ouders kan worden toegekend als gezamenlijk gevolg; net als de voorgaande jaren moest de dienst veel dossiers behandelen in verband met de toepassing van artikel 10 van het WBN, dat voorziet in de toekenning van de Belgische nationaliteit aan staatloze minderjarigen; de dienst heeft ook richtlijnen opgesteld in bepaalde principedossiers, in het bijzonder de dossiers met betrekking tot Brazilië; de dienst behandelde tal van Afrikadossiers; de indiening van de documenten die vereist zijn in het kader van de procedures tot verkrijging van de nationaliteit blijft geregeld voor problemen zorgen; doorgaans dient zich voor de meeste dossiers inzake de verkrijging van de nationaliteit een correcte toepassing van het vreemdelingenrecht op (behalve het wettelijk verblijf) als onvermijdelijke voorwaarde om een oplossing te vinden. Op internationaal vlak ten slotte zorgde de dienst voor de follow-up van de werkzaamheden van het comité van deskundigen inzake de nationaliteit van de Raad van Europa met het oog op de uitwerking van een ontwerp van aanbeveling over de nationaliteit van kinderen. DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden 15

16 Dienst Naams- en voornaamsverandering WL kende een opmerkelijke stijging met 14,6 % van het aantal ingediende verzoeken ten opzichte van het voorgaande jaar. Aan Franstalige kant werd verzet aangetekend tegen een besluit tot naamsverandering. Er zijn ook 3 beroepen tot nietigverklaring tegen weigeringsbeslissingen inzake naamsverandering ingediend bij de Raad van State. Aan Nederlandstalige kant zijn 2 beroepen tot nietigverklaring ingediend bij de Raad van State. Aantal aanvragen tot wijziging van de naam/voornaam 2007 Enkel familienaam Enkel voornaam Naam en voornaam N F Totaal Algemeen totaal in 2007: 1317 dossiers Aantal aanvragen tot wijziging van de naam/voornaam 2008 Enkel familienaam Enkel voornaam Naam en voornaam N F Totaal Algemeen totaal in 2008: 1543 dossiers Dienst Internationale Adoptie WL14 Op nationaal niveau In de loop van dit jaar ontving de dienst Internationale Adoptie 423 geschiktheidvonnissen in het Nederlands, 348 in het Frans en 4 in het Duits, die vervolgens toegezonden werden aan de respectievelijke bevoegde gemeenschappen. De dienst erkende en/of registreerde 450 adopties (361 door de gemeenschappen begeleide adopties en 89 niet-begeleide adopties). Het merendeel van de begeleide adopties is gebeurd in Ethiopië (144), Kazachstan (62) en China (62). De dienst weigerde de erkenning van 102 adopties (hoofdzakelijk niet-begeleide adopties) en stond in voor de follow-up van 15 nieuwe beroepen die in 2008 zijn ingediend tegen zijn beslissingen. Ten slotte heeft de dienst 407 overschrijvingen van adopties of van vonnissen tot omzetting van adopties ontvangen en toegezonden aan de gemeenschappen. De wet van 28 oktober 2008 geeft de dienst de opdracht de verlenging van de geschiktheidvonnissen te bekrachtigen na toetsing aan bepaalde wettelijke voorwaarden. Sinds de inwerkingtreding van deze wet (13 november 2008) heeft de dienst 23 verlengingsattesten afgeleverd in DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden

17 Op internationaal niveau In het kader van een zending verbleef de dienst gedurende een week in Congo om meer inzicht te krijgen in de problemen die verband houden met de dossiers inzake erkenningsaanvragen. De Europese overeenkomst over adoptie van kinderen werd ondertekend op 1 december De adoptierubriek op de website van de FOD is uitgebreid en kan rechtstreeks geraadpleegd worden via De statistieken van de dienst worden maandelijks bijgewerkt. Dienst Voogdij over niet-begeleide minderjarige vreemdelingen WL15 In 2008 heeft de dienst Voogdij gereageerd op 2826 meldingen, wat overeenstemt met 1884 personen die verklaarden minderjarige vreemdeling te zijn. Over een periode van 12 maanden zijn 406 medische tests tot vaststelling van de leeftijd uitgevoerd en 785 voogdijen toegekend. Eind 2008 waren er 1596 actieve voogdijen. In de loop van dezelfde periode zijn vier voogden toegevoegd aan de voogdenlijst. Er zijn 193 actieve voogden en 200 niet-actieve voogden. Het aantal particuliere voogden bedraagt 176 voor 1206 lopende voogdijen. Het aantal werknemers-voogden bedraagt 17 voor 390 lopende voogdijen. Voor 2008 moet ook melding worden gemaakt van de volgende activiteiten: de actieve voogden volgden een opleidingsprogramma van 5 dagen, gericht op de benadering van de minderjarige en op netwerking. Deze opleidingen werden georganiseerd in samenwerking met de vzw Solentra, gespecialiseerd in de psychologische opvang van minderjarige vreemdelingen; naar aanleiding van de organisatie van een dag in het teken van de formele bepaling van het belang van het kind in 2007 werd de blauwdruk van het verslag van de voogden aangepast om een grote participatie van de minderjarige en de formele bepaling van zijn belang te garanderen; voorts is de vertrouwelijkheidsplicht grondig geanalyseerd, wat in de nabije toekomst zou moeten leiden tot de publicatie van richtlijnen inzake deontologie. Centrale Autoriteit Rechtshulp in Burgerlijke Zaken WL16 Internationale kinderontvoeringen: Het federale aanspreekpunt Internationale Kinderontvoeringen (FAP, opgericht op 1 januari 2005) heeft in 2008 zijn werkzaamheden voortgezet in het kader van zijn opdracht: Centralisatie en verspreiding van alle eerstelijnsinformatie: In dit kader is het FAP: overgegaan tot een herziening van zijn informatiebrochure in samenwerking met zijn partners (gerechtelijke overheden, FOD Buitenlandse Zaken en Child Focus). Deze brochure verschijnt in de loop van het eerste trimester van 2009; gestart met de aanpassing van de website ( rubriek Justitie van A tot Z, lemma Internationale kinderontvoeringen ); overgegaan tot de herziening van de interne werking van zijn telefonische permanentie (7 dagen op 7, 24 uur op 24, inclusief weekends en feestdagen). DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden 17

18 Beheer van de individuele dossiers Het aanspreekpunt behandelde 145 nieuwe individuele dossiers inzake internationale kinderontvoering, wat een gevoelige stijging betekent ten opzichte van de voorgaande jaren: Frankrijk (27 gevallen), Nederland (19), Italië (8), Spanje, Polen en Portugal (7), Duitsland (6), Verenigd Koninkrijk (5). Het sloot 98 dossiers s-gravenhage af op basis van dossiers die sinds 2005 geopend waren. Het stond 102 ouders bij met advies, via lijn (102 telefoongesprekken), preventie (35 gesprekken), mailbox (12) en telefonische permanentie (30). Daarnaast stond het ook in 20 gevallen behoeftige ouders financieel bij in het kader van de terugkeer van het kind (7) of het omgangsrecht (13). Psychologische steun aan families De psycholoog is opgetreden in 48 nieuwe individuele dossiers: ondersteuning van de ouders-slachtoffers, gesprek met de juristen, follow-up van de terugkeer en daarna, voorbereiding van een ouder op de uitoefening van het omgangsrecht, deelname aan coördinatievergaderingen, deelname aan de organisatie van een internationale bemiddeling, doorverwijzing van ouders naar andere specifieke hulp, Financiële steun In 2008 besteedde het fonds ongeveer aan de ondersteuning van bepaalde ouders bij de repatriëring van hun kind, de uitoefening van het omgangsrecht, Voorts belegde het FAP 6 vergaderingen met zijn partners (gerechtelijke overheden, FOD Buitenlandse Zaken en Child Focus) om de coördinatie van de verschillende acties te verzekeren. In dat verband werd een groep statistiek opgericht die meer dan eens samenkwam om gezamenlijke criteria voor de verwerking van statistieken te bepalen. Er kwamen maatregelen om deze in 2009 nog gerichter te maken. Op 28 april 2008 vond er opnieuw een ontmoeting plaats met een dertigtal ouders die slachtoffer zijn van kinderontvoeringen. Die ontmoetingen gebeuren op regelmatige basis. Internationale wederzijdse rechtshulp in burgerlijke zaken Betekening en kennisgeving van burgerlijke akten Rogatoire commissie, verkrijging van bewijsmateriaal Rechtshulp Inning van de onderhoudsverplichtingen 562 dossiers 67 tot 70 dossiers 47 dossiers 185 dossiers 18 DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden

19 DIRECTIE II Dienst Burgerlijk Vermogensrecht WL21 Op internationaal vlak zorgde de dienst voor de follow-up van de recente werkzaamheden die geleid hebben tot de aanneming van de verordening van het Europees Parlement en de Raad inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst (Rome I). De dienst volgde ook de werkzaamheden in verband met het ontwerp van wijziging van de verordening inzake de arbitrage van de UNCITRAL. 23 april 2008: wet tot wijziging van artikel 587 van het Burgerlijk Wetboek. De dienst leverde verder een bijdrage aan de analyse van tal van wetsvoorstellen. Meer bepaald via de opmaak van juridische nota s en door aanwezig te zijn in de parlementaire commissie. De dienst zorgt voor de follow-up van de werkzaamheden van de parlementaire commissie, die een diepgaande hervorming van het recht betreffende de mede-eigendom moet bewerkstelligen. De dienst treedt op als centrale autoriteit voor België in het kader van de toepassing van richtlijn 93/7/EEG van de Raad betreffende de teruggave van de cultuurgoederen die op onrechtmatige wijze buiten het grondgebied van een lidstaat zijn gebracht. Daartoe heeft de dienst de contacten met de Belgische instellingen nieuw leven ingeblazen met het oog op een optimale follow-up van de Europese procedure ter zake. Op nationaal vlak heeft de dienst bijgedragen tot de uitwerking van de volgende teksten: 25 juli 2008: wet tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot vernietiging bij de Raad van State; 18 juli 2008: wet tot wijziging van de wetgeving wat betreft de wijziging van het huwelijksvermogensstelsel zonder tussenkomst van de rechtbank en tot wijziging van artikel 9 van de wet van 16 maart 1803 tot regeling van het notarisambt; 18 juni 2008: wet tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek wat betreft de procedure inzake bepaalde huurgeschillen; 17 juni 2008: wet tot wijziging van artikel 1597 van het Burgerlijk Wetboek; Individuele dossiers: machtiging van schenkingen en legaten Totaal Nederlands Frans Aantal ontvangen dossiers in (45 %) 142 (55 %) Aantal machtigingen in (48 %) 123 (52 %) Vergelijking Tendens Aantal ontvangen dossiers stijging van 15 % Aantal machtigingen stijging van 2 % DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden 19

20 Dienst Handelsrecht en Rechtspersonenrecht WL22 De belangrijkste realisaties van de afdeling Wetgeving van deze dienst zijn: omzetting van de tiende richtlijn vennootschapsrecht grensoverschrijdende fusie; omzetting van de gewijzigde tweede richtlijn vennootschapsrecht beschermd kapitaal; omzetting van de gewijzigde derde en zesde richtlijn vennootschapsrecht nationale opsplitsing en fusie; omzetting van de vierde en zevende richtlijn vennootschapsrecht corporate governance en gouden parachute; ontwerp van wet betreffende de continuïteit van de ondernemingen (vernieuwd gerechtelijk akkoord); verscheidene bijdragen tot wetten houdende diverse bepalingen (vzw, KBO enz.); verschillende wijzigingen in het uitvoeringsbesluit van het Wetboek van Vennootschappen van 30 januari 2001 en in de boekhoudkundige koninklijke besluiten bij de wet van 20 juni 1921 betreffende de vzw s. Binnen de cel vzw stichtingen van de dienst werd het volgende gedaan: Oprichtingen ivzw's Wijzigingen ivzw's Totaal Oprichtingen stichtingen Wijzigingen stichtingen Totaal De terugval die voor 2006 voor de stichtingen was voorspeld, heeft zich dan toch doorgezet, hoewel de cijfers toch nog steeds op een aanzienlijk hoger niveau liggen dan voor de wetswijziging van 2005 (bijv. stichtingen oprichtingen , ; ivzw oprichtingen , ). Desalniettemin valt op dat de stichtingen zich op een zelfde hoger niveau als voor de wetswijziging gestabiliseerd hebben.hetzelfde kan ook over de ivzw s over de laatste jaren gezegd worden. 20 DG Wetgeving en Fundamentele Rechten en Vrijheden