Wondzorg en Verbandmiddelen 14 oktober Janine Huesken Wondverpleegkundige Florence

Transcriptie

1 Wondzorg en Verbandmiddelen 14 oktober 2014 Janine Huesken Wondverpleegkundige Florence

2 Inhoud Inleiding Wondetiologie en theorie van de wondgenezing Interne / externe factoren WCS model / TIME model Wondbehandeling en wondbehandelingsmiddelen Casuïstiek

3 Disclosure belangen spreker Wondzorg Symposium 14 oktober 2014 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen Geen Geen Geen

4 Inleiding Transmurale Richtlijn Algemene Wondzorg: Consensus (inter)nationale experts Bewijs uit gepubliceerd wetenschappelijk onderzoek (waar mogelijk) >Wondzorg >Richtlijnen >Richtlijn Algemene Wondzorg

5 Wondetiologie Definitie van een wond: Een wond is een pathologische toestand waarbij weefsels onderling van elkaar gescheiden of vernietigd zijn.

6 Wondetiologie Chirurgische wond Traumatische wond schaafwond, Skin tears, penetrerende wonden Decubitus wond Diabetische voet Ulcus Cruris Brandwond Oncologische wond

7 Specifieke wonden en complicaties Huidtransplantaties Sinus pilonidalis Peri-anale fistel Abces Compartiment syndroom Open buik Necrotiserende fasciitis

8 Een wond... En dan??? Bron afbeelding: geraadpleegd op

9 Pleister plakken?...

10 Oorzaak!! Eérst de oorzaak aanpakken! Bron afbeelding: geraadpleegd op

11 Treat the whole patient, not just the hole in the patient

12 Normale wondgenezing 4 fasen: Heamostase (bloedingsfase) Inflammatie Regeneratie / proliferatie (granulatiefase) Maturatie en epithelialisatie (remodellering) Bron afbeelding: geraadpleegd op

13 Interne factoren van invloed Leeftijd Chronische ziekten Vasculaire aandoeningen Diabetes Mellitus Verminderde weerstand Pijn (Wulf & Baron, 2002)

14 Externe factoren van invloed Wondinfectie Roken Medicijn gebruik Immunosuppressiva Cytostatica Anti-inflammatoire medicatie Anticoagulantia Psychosociale factoren (Kiy, 1979) (Schrijvers e.a., 2000) Voeding (Green, 1999) Druk en druk in combinatie met schuifkrachten Radiotherapie

15 Anamnese: ALTIS Aard van de klacht Lokalisatie van de klacht Tijd en tijdsbeloop Intensiteit, ernst van de klacht Samenhang van de klachten, wat verergert en wat verzacht het

16 Anamnese: ALTIS A Ulcus cruris venosum L Binnenzijde rechter onderbeen T 2 maanden I Lengte 7 cm. Breedte 5 cm. Diepte 3 mm S Verminderde mobiliteit. Slecht voedingspatroon. Pijn neemt af bij rust. (Post, 2011)

17 Wondbeoordelingsinstrument WCS Wound Consultant Society Bepalen van het doel van de lokale wondbehandeling Niet toepasbaar op brandwonden en oncologische wonden / ulcera Rode wond Gele wond Zwarte wond

18 Bron afbeelding: geraadpleegd op Wondbeoordelingsinstrument WCS Rode wond Vitaal granulatieweefsel Doel: beschermen

19 Wondbeoordelingsinstrument WCS Gele wond Fibrineus (eiwit)beslag / vervloeid necrose Vaak veel productie van wondvocht Doel: reinigen en absorberen van overmatig wondvocht Bron afbeelding: geraadpleegd

20 Bron afbeelding: geraadpleegd op Wondbeoordelingsinstrument WCS Zwarte wond Necrotisch weefsel Kan ook bruin, grijs, of gelige kleur hebben

21 Wondbeoordelingsinstrument Zwarte wond WCS Droge harde korst, zonder ontstekingsverschijnselen Doel: Necrose droog houden en beschermen totdat de necrotische korst loslaat van onderliggend weefsel Necrose met onderliggend weke massa aangetast weefsel met ontstekingsverschijnselen Doel: Necrose verwijderen om onderliggende ontsteking te kunnen behandelen

22 Wondbeoordelingsinstrument WCS Gemengd gekleurd Behandeling is altijd gericht op de meest storende factor Bron afbeelding: geraadpleegd op

23 Wondbeoordelingsinstrument TIME Wondbedpreparatie (Falanga e.a., 2004) Tissue management Inflammation and infection control Moisture balance Epithelial (edge) advancement

24 Wondbeoordelingsinstrument TIME T: 100% vitaal weefsel (rood) I: Geen sprake van infectie M: Vochtig wondbed E: Intacte wondranden met intacte omgeving Post, 2011

25 Wondbehandeling

26 Wondbehandeling Algemene hygiënische maatregelen Voor en na de verzorging: handen wassen handenalcohol Verwijderd verband direct in afvalzak Zalven en crèmes bij voorkeur eenmalige verpakking Of anders patiëntgebonden

27 Wondbehandeling Reinigen van de wond Spoelen met stromend kraanwater op lichaamstemperatuur Er is geen voordeel voor spoelen met NaCl 0,9% ten opzichte van gewoon kraanwater (Fernandez, 2012)

28 Wondbehandeling Reinigen van de wond Alleen bij sterk verminderde weerstand gebruik van een spoelvloeistof NaCl 0,9% Gedestilleerd water Max 24 uur houdbaar na openen

29 Wondbehandeling Reinigen van de wond Antimicrobiële vloeistoffen Bij een wondinfectie of biofilm (Hübner e.a. 2010): Na openen max 8 weken houdbaar Povidonjood oplossing 10% Polyhexanide (Prontosan ) Supergeoxideerde vloeistof (Dermacin ) Azijnzuur 1%

30 Wondbehandeling Reinigen van de wond Baden in oplossingen zoals water, Biotex, Soda, Badedas etc. wordt afgeraden (Post, 2011) Waarom? Vocht onttrekkend effect Verweking van de huid NVDV 2005, international Working Group on the Diabetiv Foot, Game 2011)

31 Keuze verbandmateriaal 1 2 OORZAAK Doel van je wondbehandeling: WCS / TIME Bron afbeelding: geraadpleegd op

32 Keuze verbandmateriaal TIME Tissue (weefsel) Rood, Geel, Zwart?

33 Keuze verbandmateriaal Infection (infectie) TIME Gardner e.a. (2001) heeft uit gevalideerd onderzoek geconcludeerd dat er betrouwbare klinische verschijnselen van infecties zijn: Toename van pijn Korrelig snel bloedend granulatieweefsel Toename van exsudaat Onaangename geur Verslechtering van de wond

34 Keuze verbandmateriaal Infection (infectie) TIME Bacteriële load verminderen Reduceren van de inflammatiefase Lokale antiseptica (Vermeulen e.a., 2010; Roth e.a., 2011) Antibiotica: Uitbreiding van infectie naar subcutis of bot en spieren (Enoch & Harding, 2008) Wondkweek(actueel: onderzoek kweektechniek Universiteit v Maastricht & Buckinghamshire New University) Lokale antibiotica sterk afgeraden

35 Keuze verbandmateriaal TIME Moister (vochtigheid van de wond) Vochtig wondmilieu (Winter, 1962) (Hinman e.a., 1963) Niet te droog Niet te nat

36 Keuze verbandmateriaal TIME Edge (wondranden / wondomgeving) Maceratie? Ondermijning? Callus? Hyperkeratose? Hypoxie?

37 Keuze verbandmateriaal Wondbodem raken Diepe wonden opvullen Grootte, diepte Efficiëntie materiaal: kies voor een formaat wat het beste past bij de grootte / diepte van de wond

38 Protocol Open wonden* Geïnfecteerde wond Infectie bestrijden Zwarte wond Necrose bestrijden Gele wond Reinigen Rode wond Beschermen NAT Vochtabsorberende wondbehandeling Antibacterieel verband Necrotectomie, anders verweken met: Alginaat; hypochlorietsmeersel Alginaat Hydrofiber Negatieve druktherapie** Alginaat Hydrofiber Niet verklevend wondcontactmateriaal Negatieve druktherapie VOCHTIG Vochtregulerende wondbehandeling Antibacterieel verband Necrotectomie, anders verweken met: Alginaat; hypochlorietsmeersel Alginaat Hydrofiber Schuimverband Negatieve druktherapie** Alginaat Hydrofiber Schuimverband Negatieve druktherapie DROOG Vochtcrëerende wondbehandeling Antibacterieel verband Necrotectomie, anders verweken met: Hydrogel LET OP: Droge necrose zonder ontstekingsverschijns elen op de hiel en tenen niet verwijderen of verweken!! Z.n. droog verbinden Hydrocolloïd Hydrogel Negatieve druktherapie** (alleen bij diepe droge wonden) Folie Hydrocolloïd Hudrogel Niet verklevend wondcontactmateriaal Schuimverband Negatieve druktherapie (alleen bij diepe droge wonden) * Bij geen genezingstendens (tussen 2-3 weken) moet een patiënt doorverwezen worden naar een wonddeskundige ** Niet bij gele necrose en alleen bij wonden die ook gedeeltelijk granulerend weefsel hebben

39 Wondbehandelingsmiddelen

40 Absorberende verbanden Secundair verband Niet verklevende wondcontactlaag Normaal absorberend: Exsupad Cutisorb Mesorb Extra absorberend: Vliwasorb Drymax Sorbion

41 Schuimverband (Meestal) polyurethaan foam Hoge absorptiecapaciteit Met / zonder border (plakrand) Met / zonder siliconen Bron afbeelding: geraadpleegd op

42 Enkele voorbeelden: Tielle plus Allevyn Suprasorb P Biatain Tegaderm Foam Schuimverband zonder siliconen

43 Schuimverband op siliconen basis Minimaliseert trauma bij verwijderen Geschikt voor de kwetsbare huid Enkele voorbeelden: Mepilex Allevyn gentle Biatain siliconen Kliniderm foam silicone

44 Alginaat Bruin zeewier Kan veel vocht absorberen Horizontale absorptie Reinigend vermogen Hemostische werking In plaatvorm en in streng Op maat van de wond knippen Max. 7 dagen op de wond

45 Alginaat Enkele voorbeelden: Kliniderm alginate Suprasorb A Kaltostat Trionic Melgisorb

46 Hydrofiber Vervaardigd uit hydrocolloïdvezels Kan veel vocht absorberen Verticale absorptie Beschermt de wondranden tegen maceratie Beschermende en reinigende werking In plaatvorm en in streng Over de wondranden heen aanbrengen Max. 7 dagen op de wond

47 Hydrofiber Voorbeelden: Aquacel Kliniderm fiber

48 Hydrocolloïd Occlusief verband van hydrocolloïden Kan niet veel vocht absorberen Beschermende werking Kan meerdere dagen op de wond blijven zitten

49 Hydrocolloïd Enkele voorbeelden: Duoderm E Duoderm signal Comfeel Kliniderm hydro-standaard

50 Hydrogel Zorgt voor een vochtig milieu Verweken van necrose en geel beslag Opvullen van diepe wonden

51 Hydrogel Enkele voorbeelden Nu-gel Comfeel purilon gel Duoderm hydrogel Tegaderm hydrogel Normlgel Hypergel

52 Niet verklevend wondcontact materiaal Voorkomt verkleving, waardoor granulatieweefsel niet wordt beschadigd Op katoenen, synthetische of siliconen basis

53 Niet verklevend wondcontact materiaal Op katoenen basis: Lomatuelle Klinitulle Jelonet Urgotull Op synthetische basis Adaptic Op siliconen basis: Mepitel Mepitel One

54 Geurneutraliserende verbanden Bevatten koolstof Enkele voorbeelden: Vliwaktiv AG Carboflex Actisorb

55 Hypochlorietsmeersel Eusol-paraffine Bevat 0,25% actief chloor Breed werkingsspectrum Afbrekende werking op dood weefsel Desinfecterende, bacteriedodende werking 1-2 keer daags gedurende 1 uur Kan granulatieweefsel en wondranden beschadigen Toepassing pijnlijk

56 Enzymatische necrose oplosser Collagenase Lost necrotische weefselresten op en exsudaten op Alleen optimaal in vochtig wondmilieu Bijvoorbeeld: Novuxol Flaminal

57 Negatieve druktherapie Wondgenezing dmv negatieve druk Chronische wonden, wonden die niet afdoende reageren op conventionele behandelingen Voordelen: Eventueel geel beslag en wondvocht wordt afgevoerd Verbeterde doorbloeding van de wond Vermindering van oedeem Toename granulatie

58 Negatieve druktherapie Enkele voorbeelden: V.A.C. Avance Renasys

59 Fixatiemateriaal Pleisters Papieren of zijde- achtige hechtpleister Siliconentape Folie op rol Windsels Netverband Buisverband

60 Wondrandbeschermers Barrièrecrème Proshield Plus Cavilon crème Welland barrière crème Barrièrespray Cavilon spray Welland barrière spray Cutimed Protectspray Zinkproducten Zinkoxidesmeersel

61 Antibacterieel Antibacterieel gaas Honing Zilverproducten Staphylococcus Aureus Bron afbeelding geraadpleegd op

62 Antibacterieel Antibacterieel gaas Zalfgazen met geïmpregneerd antiseptisch middel Iodine (Vermeulen 2010): Betadinezalfgaas Inadine Povidon jodiumgaas Polyhexanide: Kerlix Suprasorb X + PHMB

63 Antibacterieel Honing Antibacteriele wondzalf/gaas op basis van honing Effectieve bestrijding van bacterien en schimmels Verweking necrose / geel beslag Vochtig wondmilieu Geurbeperking Nadeel: Kan bij toepassing prikkend/pijnlijk zijn

64 Enkele voorbeelden Mesitran Honey Soft Revamil Medihoney Activon Antibacterieel Honing

65 Antibacterieel Zilver Breed spectrum Werkzaam bij onaangename geur Gebruik niet langer dan 2-3 weken Nadeel: Vertraagde wondgenezing Prikkend wondbed Verkleuring van de huid

66 Antibacterieel Zilver Veel soorten verbanden waarin zilver is verwerkt Enkele voorbeelden: Aquacel AG Mepilex AG Urgotull SSD Allevyn AG Actisorb Suprasorb A + AG Flammazine zalf

67 Casuïstiek

68 Casus 1 A: Ulcus Cruris Venosum L : Mediale zijde malleolus T: 5 weken I: Lengte: 1,5 cm Breedte: 3,0 cm Diepte: 0,3 cm S: Pijn neemt af bij het hoog leggen van het been Rookt

69 Casus 1 T: 70% geel 30% rood I: Geur+ Verhoogde exsudatie Warmte + Koorts Pijn + M: Nat E: Irritatie van de plakrand van de borderpleister

70 Casus 1 Behandeling: 1. Wondkweek> staphylococcus aureus> start Antibiotica 2. Doel wondbehandeling: Lokaal infectie bestrijden Vochtmanagement Huidirritatie wondranden bestrijden 3. Wondbehandeling: Hydrofiber met zilver Afdekken absorberend verband Fixeren met windsel Ambulante compressie therapie

71 Casus 2 A: Diabetische voet ulcus L : DIG III T: 2 maanden I: Lengte: 0,4 cm Breedte: 0,7 cm Diepte: 0,1 cm S: DM Draagt niet zijn orthopedisch schoeisel Cytostatica behandeling

72 Casus 2 T: 100 % rood I: geen infectieverschijnselen M: nat E: maceratie, callus

73 Casus 2 Behandeling: 1. Druk op de teen voorkomen Stimuleren tot aantrekken orthopedisch schoeisel> Voorlichting 2. Doel wondbehandeling: Beschermen en anti septisch behandelen ivm verhoogd infectierisico bij DM 3. Wondbehandeling: Callus 1x per 3 weken verwijderen Wondranden beschermen met een huidbeschermingsfilm Gaas geïmpregneerd met honing Afdekken eilandpleister

74 Bedankt voor uw aandacht! Vragen??