Cultureel aan de slag met tieners van 12 tot 15 jaar

Transcriptie

1

2 4 Take off 6 Kruisverhoor 12 Opwaaiend stof Tieners in de schijnwerper Codetaal Tieners & Territorium Codekrakers Tegenwind Piloot & Pedagogie Navigeren tussen populair en alternatief Operatie tieners & cultuur shuffle tussenstops literatuurlijst Cultureel aan de slag met tieners van 12 tot 15 jaar Tieners van 12 tot 15 jaar. Gevangen tussen kindertijd en volwassenheid, volop op zoek naar zichzelf en de wereld Het is een groep met gigantische verschillen en verschillende snelheden Maar één ding hebben ze alvast gemeen: ze blinken uit in afwezigheid op culturele activiteiten. In de cinema zien we ze vrij vaak. In theaterzalen of creatieve workshops zo goed als niet. De cultuureducatieve sector in Leuven & Vlaams-Brabant vraagt zich af hoe het komt. Vinden tieners de weg niet naar het bestaande aanbod? Vinden ze wel de weg maar niet hun gading? Is kunst en cultuur wel iets dat hen aanspreekt? En als ze niet komen, moeten we er dan extra in investeren of laten we ze best met rust? Magda, het cultuureducatief netwerk in Leuven & Vlaams-Brabant, werd op speurtocht uitgestuurd naar bestaande expertise. Wie zijn die tieners van 12 tot 15 jaar, waar zijn ze mee bezig en vooral: welke kapstokken kunnen organisaties en besturen hanteren om met deze doelgroep aan de slag te gaan? Het resultaat is een logbook, een reisverslag, een vinger-aande-pols. Een vlaag meningen, weetjes, verzuchtingen, vragen Geen absolute waarheden, maar wel inspiratie. Tips van het veld voor het veld. Om stof te doen opwaaien of orkanen in gang te zetten. Een startschot. Hopelijk kan jij er mee aan de slag! 3

3 Tieners van 12 tot 16 jaar vinden het belangrijk een toffe vriendengroep te hebben en een goede relatie met hun ouders. Klets-on-Tour, Vlaamse Jeugdraad, 2008 Om op te warmen enkele nuttige en minder nuttige weetjes over tieners. Tieners van 12 tot 18 jaar maken zich het meest zorgen over goede punten. Op de tweede plaats over te veel huiswerk en vervolgens over hun familie. De Graef, S. Hip Hip Happy. Over jongeren en gelukkig zijn... Het onderzoeksrapport. In Petto, Berchem, 2007 Tieners van 12 tot 16 jaar liggen vooral wakker van de opwarming van de aarde en het minst van politiek. Het meest gebruikte stopwoord bij tieners is Euh. Het merendeel van hen gaat op vrijdagavond om 23u slapen, heeft nog geen lief gehad, heeft Google als startpagina op hun computer, heeft 5 goede vrienden, krijgt 0 zakgeld per maand, heeft een blauwe slaapkamer, stuurt 10 sms-jes per dag, heeft nog nooit gekust, gaat 5 tot 10 keer per jaar naar de film, shopt het liefst in de H&M, zit 10u per week aan de computer, doet het minst graag wiskunde op school, scheldt het liefst met Fuck you!, drinkt graag cola en hoopt dat hun lief hen nooit zal bedriegen. Jeugdcentrum Vleugel F, bevraging van 100 Aarschotse en Turnhoutse tieners in het kader van Ik doe wat ik wil, ik Zap!, 2009 Klets-on-Tour, Vlaamse Jeugdraad, 2008 De VRT stuurde tieners en jongeren op pad met een camera om hun leefwereld vast te leggen. 12- tot 15-jarigen trokken veel foto s van hun vrienden, maar vooral van hun gsm. Een gsm is voor deze leeftijdsgroep een enorm statusobject. Noise Gate 4 5

4 7 Tieners Uitgehoord Naam: Dries Leeftijd: 14 Studie: 3de middelbaar moderne wetenschappen Hobby s: Dj-en, muziek maken, bekende nummers naspelen op mijn synthesizer. Af en toe volg ik hier een cursus voor, bijvoorbeeld een stage maak een song op je computer, maar wekelijks les volgen zou ik niet zien zitten. Ik heb liever niet te veel te doen, ik niks ook graag een beetje, ik ben graag nog genoeg vrij. Als ik iets doe, doe ik het het liefst in de vakantie, dan verveel je je toch. Ik zit ook vrij veel op het internet, op Netlog of Facebook of om spellekes te spelen of films te downloaden. Favoriete film: Tropic Thunder en War of the World, dat is echt een hele goede film! Ik zie vooral graag films met special effects en veel actie. Favoriet programma: Ik kijk veel minder tv dan vroeger. Ik kijk vaak naar Top Gear of naar een film op tv en ook veel naar grappige programma s zoals Zonde van de Zendtijd of Alles Kan Beter. Favoriete muziek: Electro, house en dance, bijvoorbeeld David Guetta en Dada Life. Hoe verplaats je je? Mijn ouders brengen me meestal en anders neem ik de bus. Deze 3 dingen zou ik meenemen naar een onbewoond eiland: 1. De liefde van mijn leven (die moet ik wel nog ontmoeten, maar dat lijkt me goed om niet eenzaam te zijn) 2. Internet 3. Een pc (ik ben aan het sparen voor een Mac!) Ik wou dat ik 18 was, want dan mag je al alles en ben je nog jong genoeg om alles te kunnen! Wat doe je in het weekend of op woensdagnamiddag? Op woensdagnamiddag ga ik naar mijn meter of ga ik dj-en bij een vriend thuis. Zaterdag ga ik shoppen, maak ik mijn huiswerk en ga ik vaak naar de cinema. Ik ga ook elke zaterdag met mijn pa naar de bib en dan lenen we cd s uit. Ik mag van mijn ouders vrij veel, zolang ik goede punten heb op school. Ik mag wel sneller naar dingen gaan als ze gelinkt zijn aan de school (bv een schoolfuif) of als ze in de buurt zijn. Ik krijg officieel 30 zakgeld per maand: 15 van mijn ma en 15 van mijn pa. En onofficieel krijg ik soms nog 20 van mijn meter. Ik gebruik mijn zakgeld om multimedia en muzieksoftware te kopen en voor mijn gsm. Maar ik kan veel dingen gratis downloaden. Als ik naar de cinema ofzo ga, betalen mijn ouders mijn ticket. Wat mag je nog niet, maar zou je wel willen? Naar fuiven gaan en minder naar school gaan. Ik wil ook graag eens met heel veel tieners en twee ouders naar een waterpretpark in Frankrijk, maar dat gaat niet gemakkelijk zijn. Als je een gebruiksaanwijzing voor tieners zou schrijven, wat moet daar dan zeker in staan? Vind ze waar ze zijn. Iemand die graag danst, zal wel in een dansschool zitten. Ofwel vinden we onze weg wel ofwel mogen we niet van onze ouders. Naam: Trifeh Leeftijd: 13. Mag ik al 13 zeggen? Want ik ben eigenlijk nog 12, maar echt bijna 13. Studie: 1ste middelbaar ASO Hobby s: Basketbal, dansen en lezen. Ik volg maandagmiddag dansles op school en thuis oefen ik op mijn kamer of maak ik eigen dansjes. Ik lees het liefst gewone boeken, bijvoorbeeld over mishandeling van dieren. Rood Kontje vond ik ook een heel mooi boek, dat ging over een meisje dat gepest werd. Ik ben nog nooit in de bibliotheek geweest want ik kan boeken lenen op school. Maar basketten vind ik het allerleukste, ik vind sport veel interessanter dan cultuur. Favoriete film: Ik kijk veel films op YouTube. Soms gaan we ook naar de cinema met mijn ouders. Mijn lievelingsfilm is Twighlight, dat gaat over vampieren enzo. Ik vind dat een goede film omdat hij spannend is en ook een beetje romantisch. De thema s die ik het leukste vind zijn de liefde, spannende dingen en rare mensen die anders zijn dan de rest. Favoriete programma: David, dat is wel grappig want die zegt hele rare dingen enzo. Favoriete muziek: Pop. Ik luister het liefste naar Beyoncé, Black Eyed Peas en de Pussy Cat Dolls. Dat zijn leuke ritmes. Beyoncé is een heel mooi meisje en ze kan mooi zingen. Ik verplaats me met de bus. Deze 3 dingen zou ik meenemen naar een onbewoond eiland: 1. Een laptop met internet (om te kunnen chatten!) 2. Mijn vriendinnen. Ik heb een paar hele goede vriendinnen die net zoals mij buitenlander zijn, ze zitten wel nog in de lagere school. Ik vind het belangrijk dat mijn vriendinnen me kunnen troosten als ik verdriet heb en dat ze geen pestkoppen zijn. 3.Mijn familie Als ik thuis kom na school eet ik wat en doe mijn huiswerk of kijk tv. Ik kijk tv om een beetje te rusten en te ontspannen. Soms heb ik bijna 2 uur huiswerk per dag, maar dat vind ik niet altijd erg. Ik wou dat ik 17 was, want dan zijt ge al veel volwassener en groter dan de anderen. 13 is zo klein Wat doe je in het weekend of op woensdagnamiddag? Op zaterdag gaan we met heel de familie op bezoek bij vrienden en dan eten we samen of gaan we naar het park. Ik spreek nooit alleen af met vriendinnen, dat is nog wat te gevaarlijk, ik doe altijd dingen samen met mijn mama, papa en mijn kleine zus. Ik krijg 5 zakgeld per week. Daar koop ik s middags een drankje mee. Mijn gsm belwaarde moet ik niet zelf betalen, want ik gebruik mijn gsm om naar mijn mama en papa te bellen zodat ze niet ongerust moeten zijn. Wat mag je nog niet, maar zou je wel willen? Hoge hakken en make-up dragen naar school! Wat denk je zelf van kunst en cultuur? Ik ben niet zo n fan van kunst en schilderijen enzo, alleen als iets echt mooi is. Misschien moeten ze een keer een snoepautomaat in de bibliotheek zetten? Dan zullen er misschien wel meer tieners komen? Als je een gebruiksaanwijzing voor tieners zou schrijven, wat moet daar dan zeker in staan? Laat ons een beetje vrij, behandel ons niet als kinderen, dat vind ik echt stom. Luister naar onze problemen en word niet te snel boos. 6 7

5 Naam: Matthias Leeftijd: 14 School: 3de middelbaar economiewiskunde Hobby s: Voetbal uiteraard. Fietsen, computeren. Favoriete film: Ik kijk wel veel naar films, maar heb niet echt voorkeuren. Van alles. Favoriet programma: Voetbalprogramma s. Ik kijk ook soms mee naar Thuis, dat staat altijd op. Favoriete muziek: Popmuziek en mainstream radiomuziek. Ik verplaats me met de schoolbus. Naar de voetbaltrainingen ga ik te voet. Als ik 3 dingen mocht meenemen naar een onbewoond eiland, nam ik dit mee: 1. Familie 2. Een voetbal 3. Tv Als ik thuis kom na school dan zal ik eerst mijn huiswerk maken en als er tijd over is, kijk ik naar tv. Ik wou dat ik 18 was want dan kan ik al met de auto rijden. Wat doe je in het weekend of op woensdagnamiddag? Voor het school werken, computerspelletjes spelen, voetballen bij Diegem Sport, fietsen en wandelen. Soms ga ik s avonds naar de wedstrijden kijken van RSC Anderlecht. Ik krijg 5 zakgeld van mijn oma. Dat komt in de spaarpot terecht. Van mijn mama krijg ik ook nog wel wat geld om iets mee te kopen. Noem één ding dat je zou willen, maar nog niet mag: Tv op mijn kamer! Maak je je soms zorgen? Ja, voor de wedstrijd heb ik soms schrik dat ik pijn zou voelen, waardoor ik niet kan spelen. Wat denk je zelf van kunst en cultuur? Een museumbezoek is niet zo leuk. Optredens zijn wel plezant, niet dat ik er veel naartoe ga, maar toch. En als ik een boek nodig heb, dan ga ik naar de bibliotheek. Als je een gebruiksaanwijzing voor tieners zou schrijven, wat moet daar dan zeker in staan? Niet direct kwaad worden als er iets gebeurd is. Bijvoorbeeld: als ik mijn jongere broer een tik geef. Naam: Paulien Leeftijd: Bijna 14 School: 2de middelbaar BSO mode - verzorging Hobby s: Piano spelen en met vrienden uitgaan. Dan gaan we naar de cinema of zwemmen of rondhangen in Leuven. Soms gaan we in winkels kleren passen voor ons plezier en worden we buitengezet omdat we te veel lawaai maken en toch niks kopen. Vroeger deed ik ballet maar daar ben ik mee gestopt. Favoriete film: Ice Age 3, da s wel een goeie film enzo. Ik heb hem nog maar 5 keer gezien, maar ik kijk niet veel tv, ik kijk meer op de computer, tv is saai. Favoriet programma: Ik kijk het liefste naar Vitaya. Naar programma s over dierenmishandeling ofzo, dat vind ik heel erg. Favoriete muziek: Fergie, Miley Cyrus, Black Eyed Peas, Ik vind alle muziek wel een beetje goed, behalve hele drukke muziek. Ik verplaats me met de fiets. Deze 3 dingen zou ik meenemen naar een onbewoond eiland: 1. Mijn I-pod 2. Mijn lief, Boyan, daar ben ik nu 2 maanden en 5 dagen mee samen 3. Een bikini Als ik thuis kom na school ga ik meteen in de zetel zitten en zet ik wat muziek op. Even uitrusten. Soms zet ik de tv op. Ik wou dat ik 13 was, mijn eigen leeftijd, hoe ik nu ben. Wat doe je in het weekend of op woensdagnamiddag? Soms ga ik naar het stad. Soms komt mijn lief naar mij, dan praten we bij of doen we gekke dingen. Ik krijg 3,9 zakgeld per week. Wat mag je nog niet, maar zou je wel willen? Op weekend gaan zonder ouders. Soms wou ik ook dat het 5 dagen weekend was en maar 2 dagen school. Wat denk je zelf van kunst en cultuur? Een museum is stil en saai. Ik ben zelf ook wel stil van mezelf, maar ik wil toch graag lachen en plezier maken, in een museum gebeurt te weinig. Voorstellingen zijn soms wel leuk, maar ik vind het niet belangrijk om ze zelf uit te kiezen. In groep is alles altijd leuker dan alleen, samen kan je plezier maken. Ik wil niet per sé meer weten wat er te doen is, het is goed zoals het is. Noise Gate Naam: Willem Leeftijd: 12 Studie: 1ste middelbaar moderne. Hierna wil ik kunst gaan volgen, ik wil later modeontwerper worden. Hobby s: Tekenen, mode ontwerpen (tekenen & met de paspop werken), theater, naar t stad gaan met vrienden, op de pc zitten op Msn en Netlog, lezen, Ik volg enkel circustheaterles. Met mijn tekenles ben ik gestopt, dat was niet zo n toffe leraar, nu teken ik vooral thuis. Ik lees het liefste strips en tijdschriften. Favoriete film: Komedies Favoriet programma: Thuis, Click-ID, Amica, FC De Kampioenen, reality tv. Ik zie graag grappige programma s. Favoriete muziek: Pop en R&B. Ik luister graag naar alle sterren van nu en kijk veel clipjes op YouTube. Ik verplaats me met de fiets (soms ook met de auto en de bus). Deze 3 dingen zou ik meenemen naar een onbewoond eiland: 1. Gsm 2. Koffer vol kleren 3. Tekenblok Als ik thuis kom na school eet en drink ik eerst iets en dan maak ik mijn huiswerk. Ik wou dat ik 12 was omdat ik nu 12 ben en ik ben daar blij mee. Wat doe je in het weekend of op woensdagnamiddag? Thuis rusten of met vrienden afspreken. Mijn vrienden moeten vooral grappig zijn en ik moet ze kunnen vertrouwen. Ik krijg 7 zakgeld per week. Daar koop ik snoepjes en tijdschriften mee. 8 9

6 Naam: Astrid Leeftijd: 13 Studie: 2de middelbaar Latijn-Grieks. Later wil ik graag bij de politie gaan of detective worden. Hobby s: Naar de scouts gaan, tekenacademie volgen en opstellen schrijven. Ik dans ook heel graag, meestal op mijn kamer. Dan dans ik clipjes na of dans ik vrije stijl. Ik zou wel graag dansles nemen, maar ik doe het liefst latinodansen en dat bestaat alleen voor volwassenen. Elke ochtend doe ik ook oefeningen met mijn buikspieren en beenspieren om in vorm te blijven. Favoriete film: Dat heb ik niet echt, dat gaat bij mij met periodes. Momenteel kijk ik graag naar Kill Bill, daar is mooie muziek in en het is in een mooie stijl gefilmd. Er is ook niet te veel geweld in. In het algemeen kijk ik graag naar actiefilms met humor en ook heel graag naar komedies. Ik snap NIET wat mensen zo interessant vinden aan de Harry Potter films. Favoriet programma: Ik kijk eigenlijk niet zo heel vaak tv. Nu kijk ik het meeste naar de Fresh Prince of Bel-Air en Top Gear. Meestal kijk ik naar VT4 of BBC, Ketnet is tegenwoordig veel te veel voor kleine kinderen. Favoriete muziek: Van alles wat. Ik heb het liefste soundtracks, die zijn altijd gevarieerd. Pop of Blues heb ik ook graag. Ik luister eigenlijk vooral naar cd s van mijn ouders met oude muziek. Ik verplaats me met de fiets en achterop de moto met mijn ouders. Ik mag altijd alleen naar het centrum en sinds mijn 10de mag ik alleen naar school. Deze 3 dingen zou ik meenemen naar een onbewoond eiland: 1. Zakmes 2. Lucifers of een aansteker 3. Touw Op de scouts zeggen ze altijd dat ik een echte survivor ben! Als ik thuis kom na school was ik eerst altijd mijn handen. Daarna neem ik een vieruurtje, ontspan ik even (muziek luisteren of checken) en dan begin ik aan mijn huiswerk. Ik wou dat ik 13 was, omdat ik vind dat elke leeftijd wel iets leuks heeft, ik hou niet van verandering. Wat doe je in het weekend of op woensdagnamiddag? Het weekend gebruik ik om uit te rusten van de schoolweek en dan doe ik ook tekenles en scouts. De scouts vind ik tof want daar kan ik me eens goed vuil maken en lekker spelen. Dat is echt goed om me af te reageren. s Avonds blijf ik altijd thuis bij mijn ouders. Woensdagnamiddag doe ik eerst mijn huiswerk en daarna speel ik een beetje in huis of dans ik. Soms schmink ik me ook voor mijn plezier. In schoolvakanties ga ik al eens naar de cinema, spreek ik af met vriendinnen of doe ik een sportkamp. Soms ga ik ook naar mijn familie in Oekraïne. Ik krijg 5 zakgeld per week. Dat spaar ik allemaal op om mijn belkrediet mee te betalen. Wat mag je nog niet, maar zou je wel willen? Gevechtssport en zwaar geschminkt de straat op gaan, maar dan zouden de mensen toch maar raar kijken. Wil je nog dingen vertellen over jezelf? Ik ben altijd al een alternatiefje geweest, het kan me niet schelen wat anderen van mijn uiterlijk vinden, zolang ik en mijn ouders het maar goed vinden. Ik wil graag vrienden die niet zoals de rest zijn en een gevoel voor humor hebben. Ik vind het het leukste om activiteiten te doen met mensen van mijn eigen leeftijd. Ik vind het lastig als oudere kinderen naar mij kijken alsof ik een klein kind ben. Wat vinden tieners van kunst en cultuur? De meeste tieners zijn niet geïnteresseerd in kunst, maar vooral in hun kleding enzo. Tieners willen vooral zoals de groep zijn. Om geaccepteerd te worden, mag je niet anders zijn dan de rest, je moet mainstream zijn. Daarom zijn ze niet bezig met kunst en cultuur. Als ze wat ouder worden, krijgen ze meer eigen interesses en dan gaat het misschien gemakkelijker. Maar je kan tieners niet dwingen als ze het niet tof vinden. Ik ben niet echt op de hoogte van wat er allemaal te doen is of welke cursussen ik kan volgen. Maar dat vind ik ook niet echt erg, mijn leven zit al vol genoeg. Naam: Pieter Leeftijd: 13 Studie: 2de middelbaar moderne wetenschappen. Volgend jaar wil ik KSO gaan volgen. We hebben dit jaar geen PO meer en dat vond ik het leukste vak Hobby s: Circus, toneel, tekenen en schilderen, foto s trekken, tv kijken, pc, Msn, muziek, Ik ga ook graag naar t stad om rond te lopen, te winkelen of naar de cinema te gaan. Vroeger volgde ik tekenles, maar dat viel samen met andere lessen, dus nu volg ik enkel circus en theater. Later wil ik graag kunstenaar worden, maar ik weet nog niet goed wat voor kunstenaar. Favoriete film: Komedies en actiefilms. Ik zie het liefst films met echte mensen, behalve Shrek. Favoriet programma: Thuis, Click-ID, verborgen camera, reality tv, De Rodenburgs, FC De Kampioenen. Favoriete muziek: R&B (Rihanna, Akon), en alle nieuwe hits. Ik luister vooral naar muziek door op tv naar clips te kijken. Ik verplaats me met de fiets en de bus. Deze 3 dingen zou ik meenemen naar een onbewoond eiland: 1. Gsm 2. Vrienden. Vrienden zijn voor mij mensen die tegen een grapje kunnen en die je helpen, de eersten naar wie je belt. En ze mogen je geheimen niet verklappen. 3. Tekenblok en pen Als ik thuis kom na school eet ik wat fruit en maak ik mijn huiswerk. Ik wou dat ik 16 was omdat je dan naar fuiven enzo mag, je bent dan al redelijk oud maar nog niet volwassen, dus je kan nog steeds gek doen! Wat doe je in het weekend of op woensdagnamiddag? Relaxen. Soms ga ik naar vrienden of komen zij tot bij mij. Dan doen we bijvoorbeeld een PlayStation spelletje zoals een quiz, of tekenen we samen of doen we een sneeuwballengevecht. En op zondag maak ik altijd mijn huiswerk. Ik krijg 8 zakgeld per week. Als ik na school naar het Fochplein stap om de bus te nemen, koop ik daar meestal een snack. Wat mag je nog niet, maar zou je wel willen? Uitgaan en autorijden. Wat denk je zelf van kunst en cultuur? Ik vind dat zelf heel tof, ik ga bijvoorbeeld vaak naar de bib enzo. Maar ik vind dat tieners die cultuur niet tof vinden dat niet moeten doen. Jeugdcentrum Vleugel F 10 11

7 Een huizenhoog cliché: de mens bestaat niet, dus ook voor tieners is geen algemeen toepasbare handleiding te schrijven. Sterker nog: niet iedereen is er van overtuigd dat je tieners als een afgebakende groep moet omschrijven. Sommige organisaties splitsen de groep jongeren (12 tot 18 jaar) liever niet verder op. Ze vinden die leeftijdsvork al klein genoeg. De verschillen tussen tieners zijn volgens hen even groot als de gelijkenissen. Toch zijn er ook dingen die gemeenschappelijk zijn voor tieners en waar je op kan inspelen als je hen wil aanspreken. Magda ging op zoek naar meningen en weetjes. bato - HARTBEATS Het beeld dat mensen hebben van een tiener klopt bijna nooit. Ik nodig iedereen uit om in mijn klas eens met hen te komen babbelen. Jan Schoolmeesters, leerkracht 13

8 Ik geloof in de sterke tiener, met één been in het gezin en het andere zoekende in de wereld. Tieners zijn niet bezig met cultuur. Ze zijn vooral bezig met zichzelf en hoe ze overkomen bij anderen. Een natuurlijke interesse voor cultuur is bij tieners eerder uitzondering dan regelmaat. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat we ze niet moeten aanspreken. Edelhard Moens, leerkracht Misschien bekijken we cultuur te eng en leggen we de focus te veel op uithuizige cultuurparticipatie en klassiekere vormen van cultuur. Als je cultuur wat ruimer bekijkt (bijvoorbeeld met inbegrip van gaming) en ook inhuizige cultuurparticipatie als lezen en muziek beluisteren meetelt, zijn tieners misschien wél zeer grote cultuurparticipanten. Magalie Biesmans, ex-cultuurnet Vlaanderen Nathalie Van Ceulebroeck, VVJ Het is niet zo dat alle tieners verloren lopen, ze vinden hun gading wel bij een aanbod voor iets jonger of iets ouder. Wouter Kersbergen, Yeti Tieners zijn eigenlijk niet zo n moeilijke doelgroep. Het kantelpunt ligt niet op 12, maar op 14 jaar. Zeker voor jongens. 12- tot 14-jarigen sluiten qua cultuurbeleving eigenlijk nog sterk aan bij lagereschoolkinderen. Ze moeten al aan veel wennen door naar een nieuwe school te gaan, het verschil tussen een 12- en een 18-jarige voelt aan als enorm. Qua vrijetijdsbesteding gaan tieners eigenlijk nog wel wat op zoek naar veiligheid, bij hun ouders. Ze zijn nog sterk gezinsgebonden en denken wat cultuurbeleving betreft nog niet autonoom. Edelhard Moens, leerkracht Een heel groot deel van het leven van kinderen en tieners speelt zich af in hun slaapkamer. Sommigen blijven bijvoorbeeld liever binnen om te chatten dan dat ze naar een fuif gaan. Magalie Biesmans, ex-cultuurnet Vlaanderen Tieners leven in het hier en nu. De planning van hun leven verloopt helemaal anders dan toen de huidige culturele werkers jong waren. Er wordt bijna niets op voorhand gepland, alles kan op het laatste moment per sms afgesproken of beslist worden. Dat zorgt ook voor uitstelgedrag: soms vinden ze een activiteit wel interessant, maar willen ze graag nog even afwachten, want misschien komt er nog een toffer aanbod. Magalie Biesmans, ex-cultuurnet Vlaanderen Franky Devos, kunstencentrum Buda Tieners hebben nog geen eigen smaak. Ze lopen vaak mee met de anderen en zijn in hun keuzes zeer mainstream. 15

9 Franky Devos, kunstencentrum Buda Jongeren die als tieners afhaken, zie je vaak wel terug, maar meestal pas als ze 25 zijn. Tieners gaan bijvoorbeeld vaak al sinds hun 6de naar de academie en voelen aan dat het stilaan tijd wordt om zich los te vechten van wat de ouders hen op hun 6de hebben aangeboden. Ze zijn eigenlijk wel klaar voor iets nieuws, maar vinden vaak geen aanbod op maat. Franky Devos, kunstencentrum Buda Als 12- tot 15-jarige mag je vaak nog niet heel veel van je ouders, pas op latere leeftijd krijg je meer vrijheid. Ze zijn net te oud of nog wat jong. Alleen keuzes maken zit er nog niet in. Dikwijls komen ze in een soort niemandsland terecht, verveling slaat dan makkelijk toe. Een reden te meer om een mooi aanbod voor hen uit te werken. Tieners zijn digitaal zeer onderlegd en uitgerust. In vakantiestages hebben ze vaak allemaal hun eigen laptop mee. Met de technische aspecten zijn ze meestal zeer snel weg. Creatieve opdrachten zijn voor hen doorgaans iets moeilijker. Kristien De Vits, Noise Gate Hai-Chay Jiang, Artforum De zin om zelfstandig dingen te ondernemen bestaat al bij tieners. Daar kan je op inspelen: iets nieuws organiseren, exclusief voor tieners, maar binnen het (voor ouders) veilige kader van bv een bib of cultuurcentrum. De culturele sector is soft en vertrouwd voor ouders en voor 12- tot 14-jarigen toch nog tamelijk sexy. Vanaf 16+ verandert dat en worden cultuurhuizen ervaren als iets voor oude mensen. Tieners van 12 tot 15 jaar zijn nog heel snel gechoqueerd. Hoewel ze veel bloot zien in videoclips, walgen ze echt van naaktscènes in een toneelstuk. Jamaar, dat is zo echt!, zeggen ze dan. Ze hebben nog veel schroom. Edelhard Moens, leerkracht Ook conceptuele kunst wordt niet goed ontvangen door tieners. Een toneelstuk zonder decor bijvoorbeeld, daar kunnen ze niet in komen. Het mag niet te veel afwijken van de norm. Edelhard Moens, leerkracht Caroline Danneels voor Artforum 16 17

10 Elk prachtaanbod valt in het water als er geen deelnemers zijn. Communicatie is essentieel bij de opstart van een nieuw aanbod voor tieners en blijft ook daarna nog heel belangrijk. Media nemen een belangrijke plaats in in het leven van een tiener; ze worden dagelijks overspoeld door hippe lay-outs en leuke tekstjes. Stap je hier als organisatie best in mee of heb je net de taak om een esthetisch alternatief te bieden? En waar moet je verder op letten? Eén ding is zeker: een duidelijke boodschap is een must. Noise Gate Het is belangrijk om met je cultureel product aanwezig te zijn op alle communicatielijnen. Tieners jongleren met gemak tussen sms, mail, Facebook, Twitter, internet, brochures, Fri De Keyser, CC De Ploter Op het internet zijn vooral YouTube en Google de drukst bezochte websites door tieners. Sarah De Laet, Ketnet Stout zijn is the keyword. Experimentele stunts moeten kunnen binnen je communicatie en bepaalde grenzen mogen afgetast worden. Patrick Puttemans, CC Den Blank Tieners zoeken vooral informatie via hun ouders. Je kan ervoor kiezen om je in je communicatie dus niet enkel naar de tieners, maar ook naar hun ouders te richten. Ouders bepalen nog mee of hun tiener aan een activiteit mag deelnemen of niet. Bij de opstart van HART- BEATS wordt traditioneel een moment georganiseerd om alle geïnteresseerde deelnemers en ook hun ouders te informeren. Fri De Keyser, CC De Ploter Hoewel ze veel belang hechten aan hun gsm en computer, antwoorden tieners heel schaars op berichten gerelateerd aan activiteiten. Achteraf blijkt meestal wel dat ze op de hoogte zijn en dus komen opdagen. Als je echt duidelijkheid nodig hebt, kan contact met de ouders hier een goede oplossing in zijn. Tom Cools, Salto Tienen 18 19

11 Laat je in je communicatie eens inspireren door de Joepie. Dit is veruit het meest gelezen blad bij 12- tot 15-jarigen. Waarom bijvoorbeeld geen poster in je seizoensbrochure? Of een artistieke fotostrip in je promotie? Elke zichzelf respecterende culturele jeugdorganisatie zou een abonnement op de Joepie moeten hebben. Nele Van Bouwel, Mooss Tieners krijgen al zo veel weinig smaakvolle en agressieve communicatie op hen afgevuurd. Waarom zou je als culturele organisatie meegaan in dit commerciële communiceren? Is het niet onze taak om daar net tegen in te gaan en voor een meer esthetische of alternatieve look en communicatie te kiezen? Tieners lezen ook nog significant minder de krant dan 15-plussers. Ze luisteren ook nog niet heel veel naar de radio, dit komt pas op vanaf 16 jaar. Sarah De Laet, Ketnet Buiten de Joepie kennen tieners nagenoeg geen tijdschriften. Enkel de Dag Allemaal en Gamingmagazines scoren nog relatief goed in bekendheid. Sarah De Laet, Ketnet Richt je qua inhoud op een iets oudere leeftijdsgroep. Veel tieners van 12 tot 15 jaar kunnen nauwelijks wachten tot ze 16 worden en kijken enorm op naar oudere jongeren. Bart Deputter, Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Tieners zijn zeer merkgebonden. Werk eraan om je organisatie of je project tot een soort merk te laten uitgroeien, los van het stoffige imago dat een cultureel centrum doorgaans heeft. Het loont om je als organisatie een tijd afzijdig te houden, om als facilitator op te treden en niet als gezicht van het project. Durf jezelf weg te cijferen. Cultuurhuizen hangen vaak vast aan een gemeentelijke huisstijl. Durf je eigen stijl en logo even weg te smijten en geef het project een eigen look. In de communicatie van HARTBEATS kiezen we er bewust voor het logo van CC De Ploter niet mee te nemen. Dit spreekt jongeren ook totaal niet aan. Durf jezelf onzichtbaar te maken, je bereikt er vaak meer mee. Fri De Keyser, CC De Ploter 20 21

12 Cirkus in Beaweging Ga je activiteit zelf voorstellen voor een groep (een klas, een jeugdbeweging, ) Gebruik daarbij enthousiaste tieners en blijf zelf wat op de achtergrond. Als je geen tieners kan strikken om te presenteren, geen nood. Een herkenbaar volwassen gezicht blijkt ook te werken om tieners naar je activiteit te (blijven) lokken. Mooss riep voor het project Deet een D-team bijeen, een soort kerngroep die ook mee nadacht en reclame maakte voor alle komende activiteiten. Als je leerkrachten enthousiast kan krijgen, kan dat een enorme boost geven aan je werking. Gemotiveerde leerkrachten kunnen ongelofelijk goed en gericht mee trekken aan je project. Dat heeft meer zin dan zelf je verhaal gaan doen voor een klas die je niet kent. Elke klas heeft zijn eigen aanpak nodig, een goede leerkracht weet hoe hij zijn groep warm kan krijgen. Edelhard Moens, leerkracht Nele Van Bouwel, Mooss Johan Van Lier, CC de Meent Voor 16-plussers werkt de school niet als tussenpersoon, bij tieners ligt dat nog anders. Franky Devos, kunstencentrum Buda Verplaats jezelf, ga naar de jongeren zelf toe in het jeugdhuis, de jeugdwerking, Patrick Puttemans, CC Den Blank Wees duidelijk in de boodschap, niet per se in je lay-out. Het zou een grote uitdaging kunnen zijn om qua informatieverlening de bruggen op te blazen tussen jeugd, sport en cultuur. Veel organisaties werken en denken vanuit deze opdeling, tieners helemaal niet. Voor hen valt dit allemaal onder iets doen. Nathalie Van Ceulebroeck, VVJ Onze oproep voor Pierced was heel open, we wisten zelf nog niet welke kant het uit zou gaan. We gebruikten zinnen als Je wordt gezocht We dagen je uit We helpen je. We merkten nadien dat dit voor valse verwachtingen en wat onrust had gezorgd bij de geïnteresseerden. Koning Kevin merkt dat tieners hun brochures zelf grondig doorpluizen en van hun ouders iets mogen uitkiezen. Als we tienervakanties aankondigen als een muzische vakantie, lopen de inschrijvingen altijd veel moeilijker. Een spelvakantie of een vakantie op een unieke locatie als een boot werken wel vaak heel goed. Kunstbende is een kunstenwedstrijd voor iedereen tussen 13 en 19 jaar. In 2009 was % van de deelnemers tussen de 13 en de 15 jaar oud. In 2008 lag dit aanzienlijk lager. Is het de nieuwe categorie mode die tieners vooral aansprak? Het zou kunnen Het kan ook liggen aan de communicatie. In 2009 kozen we voor een iets kinderlijkere communicatie gebaseerd op superhelden. Amelie Aernaudts, Villanella 22 23

13 Eens binnenpiepen in een tienerkamer... Meerdere organisaties dromen ervan. Het lijkt de ideale inspiratiebron als je een aanbod voor tieners wil uitwerken. Maar geen nood als je geen toegang vindt tot een tienerkamer: ook in de stad, op straat of voor de schoolpoort creëren tieners een ruimte voor zichzelf. Hoe kan je als organisatie of bestuur je ruimte inrichten zodat tieners er graag komen en zich er thuis voelen? Of is dit creëren van een eigen plek een mes dat langs twee kanten snijdt en soms de dynamiek van een activiteit tegenwerkt? Of moet het cultureel aanbod de eigen ruimtes net achterlaten en zich verplaatsen naar waar de tieners zich bevinden? In ons circuslokaal staat een grote zachte zetel. Tieners gaan daar graag in zitten. Dit zorgt ervoor dat ze zich op hun gemak voelen in het lokaal maar werkt vaak ook de dynamiek van de groep tegen. Is het niet net onze taak om ze uit hun zetels te halen en hen actief en creatief in gang te zetten? Tom Cools, Salto Tienen Tieners die deelnemen aan een project en voor de eerste keer ons museum binnenlopen, zijn meestal nogal onwennig en onder de indruk. Met nieuwe groepen werken we dan ook altijd in kleine of aparte gezellige ruimtes. Na een paar bezoeken zie je sommige tieners binnenkomen alsof ze thuis zijn, dat is fijn om te zien. Bart Deputter, Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Jeugdcentrum Vleugel F 24 25

14 Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren ontwikkelde een soort loungeruimte met kussens in één van zijn workshopruimtes voor jongeren, waar de deelnemers tussen de meer inhoudelijke of theoretische delen in even kunnen hangen om naar een film te kijken. Die film is nog steeds gerelateerd aan het onderwerp van de workshop, maar de presentatie is een toegift naar de tieners toe en zorgt er ook mee voor dat ze de activiteit positief ervaren. Ruimte is een belangrijk aspect voor tieners. Laat de inrichting uiteraard afhangen van de aard van je activiteiten: bij receptieve activiteiten (bv kijken naar kunstwerken) lijkt de keuze voor zetels of kussens logischer dan bij een dynamische dansworkshop. In ons danscentrum hebben we een cafetaria. Tieners komen vaak rechtstreeks na school en maken daar dan hun huiswerk tot de les begint. Ze spreken er iets vroeger af met elkaar om bij te praten en blijven nadien nog wat hangen. Ze voelen zich hier thuis. Zodra ze de dansruimtes binnenstappen, weten ze echter dat er gewerkt moet worden. Voor de ouders is onze cafetaria een betrouwbare ontmoetingsplaats voor hun tieners. Mama, ik ga naar de bibliotheek klinkt in ouderoren betrouwbaarder dan Mama, ik ga op café. Onze cafetaria is voor ouders ook een veilige plek. Ook de ouders ontmoeten elkaar of de docenten hier vóór en na de lessen. Aike Raes, Danscentrum Aike Raes HARTBEATS Tieners vertonen een grote interesse voor rondhangen. Zelf noemen ze dit vaak chillen. Daaronder verstaan ze: sociaal contact zoeken, kijken naar voorbijgangers, eten en drinken en actief bewegen, shoppen, en ook soms zelfs spelen. Vaak wordt er rondgehangen in de buurt van de school. Je kan dit napraten noemen. Dit napraten kan, vooral bij mooi weer, wat uitlopen. Het valt op dat dit vooral gebeurt daar waar er kwaliteitsvolle publieke ruimte is in de buurt van de school. Die schoolomgeving vormt dan vaak een springplank naar het centrum van de stad, met haar winkelstraten, waterboorden, stedelijke pleinen, stadsparken, snackbars, Om cultuur tot bij tieners te brengen, zou je kunnen focussen op die knooppunten in het tienerweefsel. Wouter Vanderstede, Kind & Samenleving Magalie Biesmans, ex-cultuurnet Vlaanderen Als tiener trok ik regelmatig naar de bibliotheek om er te gaan kussen. Naar de bib gaan, dat mocht altijd van mijn ouders, dat vonden ze een educatief verantwoorde uitstap. En ondertussen ben ik toch maar bibliothecaris geworden. Danny Theuwis, Bib Tweebronnen Durf je eigen schip te verlaten. Is het je doelstelling om tieners in je huis te krijgen of om tieners te prikkelen en cultureel te stimuleren? CC de Meent stelde vast dat ze bij tieners niet als de meest dynamische plek overkomen. Voor hun projectwerking Pierced kozen ze ervoor op locatie te werken om zich van hun stoffige imago los te weken. Tieners bereiken gaat om ontmoeting, dat wil zeggen dat de twee partijen een stapje naar elkaar moeten zetten. Hoop niet dat de tieners tot bij jou komen, maar zet ook actief een stap in hun richting. Zoek ze op waar ze zijn

15 Sleutels tot succes in tienerwerkingen 12- tot 15-jarigen zijn een moeilijke leeftijdsvork met veel verschillen. Als je met deze groep wil experimenteren, neem je best kleine groepen van bv maximum 2 geboortejaren. Wat spreekt tieners aan in een activiteit en zorgt ervoor dat ze komen of blijven komen? Welke rol speel je best als aanbieder van een culturele activiteit? De beste garantie op een groot aantal tienerdeelnemers blijkt een doorlopende jaarwerking waarbij kinderen na het lager onderwijs kunnen doorstromen naar een tienergroep binnen dezelfde organisatie. De kans om te specialiseren of iets anders te doen in die organisatie is een extra succesfactor. De meeste organisaties kiezen echter voor een projectwerking om tieners te bereiken, eerder dan een doorlopend open aanbod. Welke structuur of rol je ook kiest, Volhouden! lijkt de boodschap. Edelhard Moens, leerkracht Zoek aansluiting bij hun leefwereld. Het zou bijvoorbeeld interessant kunnen zijn een reeks activiteiten rond de eerste keer te organiseren en ze van van alles te laten proeven. Kris Vanhemelryck, MAKS! Een activiteit voor een bepaalde leeftijdsgroep is snel niet meer cool voor de groep waarvoor ze was bedoeld. Je kan je best spiegelen aan een iets hogere leeftijdsgroep, bv 15-plussers. Franky Devos, kunstencentrum Buda Vera Cammaer voor Artforum Kiezen voor een project, een traject of een continue jongerenprogrammatie, Het is een moeilijke vraag. Zeker voor kleine culturele centra die niet de mogelijkheid hebben om een specifieke programmatie voor tieners op poten te zetten. Zij kiezen er vaker voor om projectmatig te werken, ook al bereik je dan misschien minder tieners. Bij HARTBEATS zijn de tieners die naar de creatie van hun vrienden komen kijken ook de doelgroep. Fri De Keyser, CC De Ploter 28 29

16 Jeugddienst Vlaams-Brabant Er is nood aan een update in de aanpak om tieners te bereiken. De organisatie van het huidige culturele aanbod is niet afgestemd op de leefwereld van tieners. Speel in op de media die ze graag gebruiken. Waarom geen toneelvoorstelling op de i-pod of sms-poëzie? Stap af van systemen waarop ze vooraf moeten inschrijven, ga ze ophalen voor iets dat NU te doen is. Op dit moment kan je zelfs op YouTube gitaarlessen volgen. Dat spreekt tieners soms meer aan dan naar de muziekschool te gaan. Ze kunnen dan zelf beslissen wat, wanneer en hoe. Mis deze trein niet als organisatie, maar spring erop en ga erin mee. Magalie Biesmans, ex-cultuurnet Vlaanderen Het is belangrijk om in te spelen op subgroepen. Bij mij op school wordt er bijvoorbeeld heel erg opgekeken naar een groepje kunstbende jongeren. Er is ook een groep Joepie aanhangers, die zijn met veel meer. Maar het is ook belangrijk hen aan te spreken en in contact te brengen met het niet-commerciële culturele aanbod. Deze twee groepen vragen waarschijnlijk om een andere aanpak of benadering Zorg dat je dicht bij hun leefwereld staat, maar blijf wel jezelf. Jan Schoolmeesters, leerkracht Kiezen voor een meerjarig traject biedt vaak de beste garanties tot tienerdeelname. Continuïteit is essentieel. Eens je tieners te pakken hebt, moet je ze blijven prikkelen. Ook al zijn er af en toe teleurstellende deelnemersaantallen, blijf proberen en experimenteren. Cirkus in Beweging heeft enkele optreedgroepen waarvoor je vanaf 9 jaar kan inschrijven. Zo n groep blijft vaak tot 10 jaar samen en er is weinig uitval tussen 12 en 15 jaar. Ook HARTBEATS kiest ervoor deelnemers te rekruteren uit een bredere leeftijdsgroep. Zo heb je zowel de kans dat de jongere kinderen doorstromen als tiener, als het feit dat de oudere tieners de jongere aantrekken omdat deze naar hen opkijken. Spoor 6 heeft goed bevolkte theatercursussen voor tieners. Het merendeel van de tieners in deze lessen zijn kinderen die doorstromen uit de vorige jaren. De weinige nieuwkomers worden meestal binnengeloodst door een vriend of vriendinnetje

17 Zelfs voor één deelnemer laten wij een activiteit doorgaan. We doen er dan alles aan om deze tiener een positieve ervaring mee te geven. Dat lijkt ons productiever en duurzamer dan hem weer naar huis te laten gaan en het geeft ook een positief signaal aan de anderen. Als je je activiteit afgelast, riskeer je dat ze volgende keer niet zullen terugkomen wegens teleurstelling. Charis Frederickx, Den Tube De vakantie danskampen voor tieners liepen bij Danscentrum Aike Raes op een laag pitje tot ze de workshops naar de vroege avond verplaatsten. Tieners slapen graag uit tijdens de schoolvakanties, daarom schakelden we over naar een avondaanbod. We merkten dat tieners het fijner vonden om te komen dansen, dan om elke avond naast hun ouders in de zetel te zitten. Ook de ouders vonden een culturele avondactiviteit een meerwaarde t.o.v. de televisie, cinema of café. Aike Raes, Danscentrum Aike Raes 32 Projecten met tieners vragen tijd. Het eerste jaar is het soms wat zoeken. Ga dus voor continuïteit, leer uit je fouten, pas je concept aan! Geef jezelf ruimte voor experiment. Jammer genoeg is dit een risico dat niet veel organisaties of subsidiërende instanties willen nemen Nele Van Bouwel, Mooss Wees eerlijk. Heb je geen programmatie voor tieners, probeer dan ook niets te forceren door het aan te bieden als een jongerenproduct. Franky Devos, kunstencentrum Buda Speel in op het ritme van tieners. Tieners hebben in schoolvakanties geen dagopvang meer nodig. Ze slapen graag eens uit en gaan in de namiddag bijvoorbeeld naar het centrum of spreken af met vrienden. s Avonds zitten ze thuis bij hun gezin en hebben ze minder mogelijkheden tot uitgaan. Hoewel tieners het belangrijk vinden om geconsulteerd te worden, levert het vaak niet veel op. Edelhard Moens, leerkracht 12- tot 15-jarigen hebben een grote behoefte aan geborgenheid. Ze hechten nog veel belang aan normen en waarden. Als cultuurhuis ben je goed geplaatst om dit voor hen te symboliseren, beter dan bijvoorbeeld een café. Jeugdcentrum Vleugel F

18 Vriendschap is zeer belangrijk voor tieners. Werk in je concept met of aan vriendengroepjes en speel in op het belang van vriendschap. Dit is een leeftijd waarop tieners zich makkelijker op sleeptouw laten nemen als hun vrienden erbij zijn. De mogelijkheid om samen in te schrijven kan ze soms over de streep trekken. De vriendschap die ze in activiteiten vinden is voor hen vaak zelfs belangrijker dan de inhoud van de activiteit. Sommigen komen eerder om hun vrienden te zien dan om zich bijvoorbeeld te verdiepen in theater. Combinaties met succesvolle vormen van vrijetijdsbesteding kunnen soms heel goed werken. Bij Joenk hadden de activiteiten discozwemmen en Valentijszwemmen (met liefdesgedichtjes in de kleedhokjes) steeds een zeer grote tieneropkomst. Waarom geen activiteiten rond kunst en shoppen? Voetbal en dans? Cinema en drama? Een goed gelegen en uitgeruste bibliotheek trekt vaak tieners aan. Rondhangende jongeren worden door bibliotheken soms als een last ervaren, maar er zijn ook bibliotheken die de aanwezigheid van jongeren als een kans zien om iets met deze zogezegd moeilijk bereikbare tieners op te zetten. Dat kan mooie dingen teweegbrengen. Wouter Vanderstede, Kind & Samenleving (H)erkenning, Vertrouwen, Eenvoud en Continuïteit zijn vier belangrijke kernwoorden die wij bij Mooss vooropstelden in ons tienerproject Deet. Nele Van Bouwel, Mooss Problemen werken. Tieners zijn gefascineerd door problemen. Zo wordt de probleemrubriek Vraag het aan Lisa in Yeti druk bezocht en gelezen door tieners van 12 tot 15 jaar. Tieners hebben de neiging veel zaken te vergroten, vooral hun eigen problemen. De boeken van Dirk Bracke, die problematische situaties behandelen, zijn bijvoorbeeld tamelijk populair bij tieners. Kunst en cultuur zijn ideale insteken voor tieners om hun problemen een plek te geven. Songteksten en poëzie bieden hier veel mogelijkheden. Alles wat ze kunnen toepassen als uitingsvorm op hun eigen leven of problemen, vinden ze interessant. Hai-Chay Jiang, Artforum Geef tieners tools voor een soundtrack bij hun eigen leven. Geef ze kapstokken om hun eigen imago in te kleuren. Activiteiten die een duidelijke link naar hun eigen leefwereld hebben, scoren op deze leeftijd vaak beter dan algemene, beschouwende of abstracte activiteiten. Ze maken liever een poster voor in hun kamer dan een oefening op het pointillisme. Jeugdcentrum Vleugel F 34 35

19 Van de 100 tieners die jeugdcentrum Vleugel F in 2009 bevroeg, krijgt 11,4% 0 zakgeld per maand. 10,8% krijgt 10 en 10,2% krijgt 20. Drempels voor cultuurdeelname bij tieners Stel dat je communicatie alle tieners perfect bereikt, welke drempels liggen er dan toch nog tussen hen en je activiteit? Het is verkeerd ervan uit te gaan dat ouders wel zullen betalen of bijleggen bij het betalen van een culturele activiteit. De prijs moet echt op maat van de tieners en niet op volwassen standaard ingesteld worden. Nele Van Bouwel, Mooss De ouders hebben op tienerleeftijd nog steeds het laatste woord over hun vrijetijdsbesteding. Niet mogen is een niet te onderschatten reden tot niet-deelname en een extra stimulans om een oudervriendelijke communicatie uit te bouwen. Tieners geven zelf aan dat tijdsgebrek een doorslaggevende drempel is. Huiswerk slorpt volgens hen veel tijd op en aan tv en computer wordt ook een groot aantal uren gespendeerd. Hiernaast geven ze zelf aan dat ze nood hebben om uit te rusten van de school. Tieners hebben niet veel zakgeld, de prijs kan een grote drempel zijn voor sommige tieners. Zelfs als de ouders betalen is het een niet te onderschatten drempel. Tieners hebben nog een beperkte mobiliteit. Ze hangen vaak af van openbaar vervoer of moeten door hun ouders gebracht worden, die er niet altijd tuk op zijn voor taxi te spelen. Er niet veilig alleen geraken, is ook een reden voor ouders om hun tiener niet in te schrijven. Hai-Chay Jiang, Artforum Caroline Danneels voor Artforum

20 Het begeleiden van tieners Dé aanpak om een tienergroep te begeleiden bestaat volgens de meeste ervaringsdeskundigen niet. Een goede pedagogische en methodische achtergrond is de basis om te werken met elke groep. Toch enkele tips In onze tienervakanties merken we vaak heel grote verschillen qua maturiteit binnen de groep. Het is een van de moeilijkste leeftijden om te begeleiden. Wij hebben niet echt een specifieke methodiek voor deze leeftijd, maar het is altijd een heel goed idee om met hen te praten om te weten te komen wat er in de groep leeft. Zet je bij het eten tussen de gasten, babbel met ze in de pauzes! Koning Kevin Bij een project kunnen coaches erg doorslaggevend zijn. Ervaren begeleiders die goed zijn in hun vak kunnen echt motiverend werken. Dit is wel op voorwaarde dat ze ook op pedagogisch vlak enigszins ervaring hebben. Fri De Keyser, CC De Ploter Vaste regels voor het begeleiden van een groep tieners van 12 tot 15 jaar bestaan niet, want niet enkel de begeleider, maar ook de individuen beïnvloeden deze groep. Het is de taak van de begeleider om een juiste omgeving te creëren met veel aandacht voor een goede balans tussen veiligheid, vrijheid en uitdaging. Jonas van Esch, Mooss Jeugdcentrum Vleugel F Een iets oudere jongere, die verder is gegaan met zijn talent, kan als begeleider ook zeer motiverend werken en kan een rolmodel zijn waar ze naar opkijken. Tom Cools, Salto Tienen Op een kindervakantie op locatie laten we de kinderen bij aankomst meteen een bed uitkiezen. Bij tieners wordt hier bewust mee gewacht. Het voelt heel onwennig om al meteen een bed te kiezen, zonder dat je de andere tieners in de groep kent. Bij tieners wordt er eerst gewerkt aan kennismaking, daarna kunnen ze hun plekje kiezen. Koning Kevin 38 39

21 Tieners hebben een veronderstelde zelfstandigheid. Ze denken dat ze zelfstandig zijn maar zijn het zeker nog niet helemaal. Als organisatie moet je dit beseffen. Geef hen verantwoordelijkheid, maar besef dat ze nog structuur en sturing nodig hebben. Nele Van Bouwel, Mooss Jeugddienst Vlaams-Brabant Wederzijds respect is belangrijk, naast structuur aanbrengen in de lessen. Er moet een duidelijke verhouding zijn tussen de lesgever en de groep tieners. Respect dwing je niet af door fake te zijn, tieners halen je er zo uit. Het is dus belangrijk dat je jezelf bent en hen niets wijsmaakt. Jezelf verbinden met de groep is cruciaal. Fred Versonnen, Cirkus in Beweging Voor tieners is het belangrijk dat ze de kans krijgen om te participeren. Meer keuzemomenten tijdens de lessen kunnen daarbij al een tip zijn. Tom Cools, Salto Tienen Jongens en meisjes verschillen nog heel erg tussen 12 en 15 jaar. Bij Cirkus in Beweging proberen we telkens een mannelijke en een vrouwelijke lesgever naast elkaar te zetten voor een tienergroep, al lukt dat niet elk jaar Fred Versonnen, Cirkus in Beweging Angst is een heel belangrijke negatieve factor die op alle leeftijden meespeelt en zeker ook tussen 12 en 15 jaar. Zeker jonge mensen zijn bang. Geef ze voldoende ruimte en emotionele veiligheid om zelf hun beslissingen te nemen en hecht in de groep niet teveel belang aan prestatie. Fred Versonnen, Cirkus in Beweging Als lesgever heb je het voordeel dat je niet hun ouder bent. Je bent een voorbijganger. Iemand die ze in een bepaalde fase van hun leven tegen komen. Iemand die kan verduidelijken, helpen en gidsen. Dat is voor deze leeftijd zeer waardevol en biedt veel kansen. Je kan deuren openen en een weg wijzen. Maar het blijft aan hen om zelf te kiezen welke deur ze ingaan... Het is belangrijk dat je als voorbijganger ook communiceert met de ouders. Fred Versonnen, Cirkus in Beweging 40 41

22 Kiezen voor het commerciële en populaire of waken over het puur artistieke? Het is een vraagstuk waar meerdere organisaties mee zitten. Hoe ver moet je als culturele organisatie gaan om tieners aan te trekken? Is het de taak van de non-profit sector om zich naar álle tieners te richten en is dit enkel mogelijk door een lichte commercialisering? Of is het commerciële aanbod al zo duidelijk vertegenwoordigd in het leven van tieners dat de non-profit sector hen de alternatieven moet aanwijzen? Wij zijn een museum, geen Afrikapark hé! Bart Deputter, Koninklijk Museum voor Midden-Afrika De vraag is vaak hoe ver je als organisatie moet gaan om een tiener te bereiken. Hoe ver moet je je eigen identiteit verloochenen om bijvoorbeeld aan gerichte communicatie te doen? Koning Kevin Sarah De Laet, Ketnet Wouter Kersbergen, Yeti Ketnet is er voor álle kinderen. Door enkel alternatieve of wat nichere programma s aan te bieden, sluit je gemakkelijk een grote groep kinderen uit. Idealiter hebben wij een evenwichtig schema waarin we zowel populaire als meer alternatieve dingen aanbieden. Er zijn ook veel populaire programma s die zeer kwalitatief zijn en voldoen aan de waarden van de openbare omroep. Wat radio en tv betreft, neigen 12- tot 15-jarigen naar het mainstream genre, ze zijn moeilijker te bereiken met een culturele, alternatievere inhoud. Dit past bij het ontwikkelen van een eigen identiteit voor een groot deel van de jongeren. In eerste instantie probeer je je als puber aan te sluiten bij de mainstream volwassenenwereld. Daarna pas begint Ik ben niet altijd mee met studio 100, maar ze zitten er meestal wel prat op. men een eigen identiteit op te bouwen. Wat ook opvalt is een terugval naar normen en waarden bij jongeren en dat verklaart waarschijnlijk waarom VRT zo populair is bij hen. Elk van onze netten heeft eigen waarden, die men nauwgezet probeert te volgen. Maar ook VTM scoort hier goed en op de radio spreken grote zenders als Q-music hen het meeste aan. Sarah De Laet, Ketnet Jeugddienst Vlaams-Brabant 43