Voorwoord 3 1. MVO-ambitie en beleid MVO-reporters gezocht! MVO-prestaties 15

Transcriptie

1 Amsterdam RAI Duurzaamheidsverslag 2011

2 Inhoud Voorwoord 3 1. MVO-ambitie en beleid Een kort profiel MVO-ambitie Stakeholders 8 2. MVO-reporters gezocht! MVO-prestaties Energie en klimaat Water Afval Mobiliteit Medewerkers Maatschappelijke betrokkenheid Ketenverantwoordelijkheid Financieel Over dit verslag GRI Tabel Bijlagen 40 [ 2 ]

3 Amsterdam RAI heeft hoge ambities op het gebied van duurzaamheid. Om deze ambitie kracht bij te zetten hebben we in 2011 een nieuwe kernwaarde opgenomen in onze algemene bedrijfsmissie: Voorwoord Amsterdam RAI behaalt duurzaam resultaat. Wat bedoelen we precies met duurzaam resultaat? Wij willen winstgevend zijn op een manier die bijdraagt aan een duurzame maatschappij. Bij de keuzes die we maken zoeken we naar de balans. Wij geloven dat duurzaamheid waarde toevoegt aan de organisatie. Duurzaam beleid leidt tot meer klanten en betrokken medewerkers. Amsterdam RAI kijkt met trots terug op een succesvol en duurzaam In het laatste kwartaal van 2011 ontving Amsterdam RAI drie belangrijke certificaten: ISO en de hercertificeringen van de gouden Green Key en zilveren EarthCheck. Deze certificaten bevestigen dat Amsterdam RAI het ingezette MVO-beleid en haar MVO-doelstellingen heeft verankerd in de organisatie en de operationele processen. Deelname Global Compact van VN Amsterdam RAI heeft zich sinds 2008 verbonden aan het Global Compact Initiative. Het Global Compact Initiative is een internationaal platform waar bedrijven, VN-organisaties, vakbonden en het maatschappelijk middenveld samenwerken om invulling te geven aan tien principes op het gebied van mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieubescherming en corruptiebestrijding. De ambitie om in 2013 binnen de congres- en evenementenindustrie koploper te zijn op het gebied van MVO in Europa staat nog steeds. De wereld ziet er echter anders uit dan in Was Amsterdam RAI destijds het enige beurs- en congrescentrum dat aandacht had voor MVO, inmiddels zijn meer gelijksoortige organisaties aan de weg aan het timmeren op MVO-gebied. Dit is een goede ontwikkeling, maar zorgt er ook voor dat Amsterdam RAI scherp moet blijven wil zij haar ambitie realiseren. De komende periode onderzoekt Amsterdam RAI hoe zij aantoonbaar kan maken dat zij koploper is. Elektrische RAI-auto Tijdens AutoRAI 2011 hebben wij onze eerste elektrische auto gekocht. Gekozen is voor de Opel Ampera. Met de aanschaf van deze elektrische Opel kiezen wij voor een auto die past in ons streven om onze bedrijfsvoering in alle opzichten te verduurzamen. Dankzij de vier elektrische oplaadpunten in de eigen parkeergarages, kunnen we de Ampera veelvuldig inzetten voor korte ritten. Tegelijkertijd biedt het nieuwe model van Opel ook een interessante oplossing voor de langere afstanden. Met deze Ampèra kunnen management en medewerkers kennis maken met het electrisch rijden, waardoor zij gestimuleerd worden om ook voor zichzelf de keuze te maken voor een electrische auto. Door op deze manier het electrisch rijden te stimuleren, streven we naar een olievlekeffect, maar dan uiteraard zonder olie! Duurzaamheid is buitengewoon belangrijk en het geeft energie om er met ons bedrijf aan bij te dragen. Dat laten we u graag in dit duurzaamheidsverslag zien. Hans Bakker Algemeen directeur Amsterdam RAI [ 3 ] RAI Duurzaamheidsverslag

4 Interview Marjolijn Krul MVO Manager en Luc Beyer Financieel Directeur Het interne draagvlak voor MVO is groot De medewerkers van Amsterdam RAI zijn praktisch ingesteld en enthousiast om MVOactiviteiten op te pakken. Er ontstaan allerlei spontane MVO-acties. Amsterdam RAI maakt dankbaar gebruik van het ondernemerschap en het verantwoordelijkheidsgevoel van haar medewerkers. Medewerkers waarderen het zeer dat Amsterdam RAI een platform biedt voor deze duurzame acties. Als het een goed idee is krijgen ze vaak groen licht om het idee uit te werken. Dit vergroot het draagvlak voor MVO binnen Amsterdam RAI. Groot intern draagvlak Het draagvlak voor maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen Amsterdam RAI is groot. Zowel bij de medewerkers als binnen de management- en bestuurslagen. Dit ziet Amsterdam RAI als randvoorwaarde om concreet invulling te geven aan MVO. Door de hele organisatie heen zijn uiteenlopende initiatieven zichtbaar van medewerkers die gedreven worden door hun persoonlijke MVO-ambities. Amsterdam RAI is er trots op dat hiervoor ruimte is. Uitdaging: meer focus en meetbaarheid De keerzijde van de vele MVO-initiatieven die door de organisatie heen ontstaan is het gebrek aan focus. Een MVO-paraplu kan richting geven aan de invulling en het doel van MVO. Wat is de precieze maatschappelijke verantwoordelijkheid van Amsterdam RAI, welke rol heeft zij? Er is behoefte aan een concreet antwoord op deze vraag. Of, welke visie heeft Amsterdam RAI op maatschappelijk verantwoord ondernemen in 2020? De komende periode probeert Amsterdam RAI op deze vragen een antwoord te formuleren. Waar mogelijk betrekt zij haar belangrijkste stakeholders hierbij. De duurzaamste In de kern is het nog steeds de ambitie van Amsterdam RAI om de meest duurzame speler in de beurs- en congresindustrie te zijn. Vanuit verschillende hoeken krijgt Amsterdam RAI de bevestiging dat zij het erg goed doet. Men prijst vaak de professionele MVO-aanpak van Amsterdam RAI. Bijvoorbeeld de aanpak op afvalgebied waarvoor wij een groot compliment kregen tijdens de EarthCheck audit. Toch wil Amsterdam RAI meer feitelijk kunnen aantonen dat zij koploper is. Het meer meetbaar maken van de MVO-ambitie van Amsterdam RAI staat daarom ook hoog op de MVOagenda. Energiebesparing blijkt lastiger dan gedacht Een belangrijke les die Amsterdam RAI de afgelopen jaren heeft geleerd is dat het minder eenvoudig is om energie te besparen dan in 2008 werd gedacht. Amsterdam RAI ziet in dat de besparingen die zij voor ogen heeft alleen gerealiseerd kunnen worden als er per ruimte wordt gemonitord. Bovendien is het verstandig dit aan een verantwoordelijke te koppelen. Om de energieambities van Amsterdam RAI waar te kunnen maken is meer sturing nodig. Amsterdam RAI werkt hier inmiddels hard aan. Zo is er sinds het najaar een MVO-controller aangesteld. De komende periode worden de plannen voor energiebesparing en monitoring verder uitgerold. [ 4 ]

5 1. MVO-ambitie en beleid 1.1 Een kort profiel Om het MVO-beleid van Amsterdam RAI in de juiste context te kunnen plaatsen volgt eerst een korte profielschets van Amsterdam RAI. Klanten en activiteiten Met een portfolio vol A-merken, de absolute A-locatie Amsterdam en een geschiedenis die teruggaat tot 1893, is Amsterdam RAI één van Europa s meest attractieve en innovatieve congres-,en beursbedrijven. Naast de organisatie van 25 eigen beurstitels faciliteert Amsterdam RAI jaarlijks ruim 500 evenementen. Structuur en bestuur De activiteiten van Amsterdam RAI vinden plaats onder de verantwoordelijkheid van RAI Holding B.V. De RAI Vereniging (75%) en de gemeente Amsterdam (25%) zijn de aandeelhouders. De Holding heeft een Raad van Commissarissen en een statutair directeur. De Raad van Commissarissen komt vier keer per jaar bijeen en ieder jaar vindt een aandeelhoudersvergadering plaats. De ondernemingsraad van Amsterdam RAI (ROR) komt maandelijks bijeen en doet aanbevelingen aan de directie. Zo heeft zij bijvoorbeeld aanbevelingen gedaan in 2011 gericht op het verminderen van de werkdruk, gericht op de overeen te komen arbeidsvoorwaarden en de invulling van Het Nieuwe Werken. Amsterdam RAI is zich bewust van haar rol in de maatschappij en de verantwoordelijkheden die dat met zich meebrengt tegenover haar stakeholders. De invulling van deze verantwoordelijkheden staat 3. MVOprestaties Organisatieschema RAI Langfords 100% R. Brokking MECC Maastricht 75% E. Broekaart Convention Centre Commercie M. van der Sluis Secretariaat J. Ven Corporate Comm. J. Tensen HRM J. Broex Juridische Zaken S. Hanrath Convention Centre Productie & Gebouw J. van den Bosch Productie J. Moens Inkoop R. Ligthart Traffic Management R. Hellemans Security F. Cairo Gebouw & Techniek W. van den Born Kwaliteit, Arbo & Milieu M. Tjon onder meer beschreven in de kernwaarden, de business principes en de reglementen. Deze worden jaarlijks geactualiseerd. De genoemde documenten zijn beschikbaar op de website van Amsterdam RAI, corporate Algemeen directeur A.J. Bakker 2. MVO-reporters gezocht! Planning & Revenu B. Crapels Mktg. & Innovation Y. Nassar Business Development M. Steinebach-Verstoep Account Management B. van der Heijden Exhibitor & Visitor Serv. E. Tangelder 7. Bijlagen Exhibitor Serv. Hotel & Travel Serv. Controlling/FAC M. Roodenburg Convention Centre Operations M. van Nierop Event Management M. ten Oever Service Management M. Arends Keuken Management R. Mulder Flex Management V. Elsing Financieel directeur L.J. Beyer ICT R. Schouten Exhibitions I. Boersma Internationale Beurzen Th. Lingmont Manager Domein Manager Domein Marketing & Nationale Beurzen M. Visser Manager Domein Manager Domein Automotive I. Boersma MVO M. Krul Manager Domein Manager Domein [ 5 ] RAI Duurzaamheidsverslag

6 TA8 Vervuilde pepers. erfafscheidingen Genomineerden Groene TOP 100 3D-LETTERS - Lichtreclame ANTROPIA - Cultuur- en congrescentrum ASITO - Schoonmaakbedrijf BADERIE Sanitairspecialist BLINQ - Carwash BONDER - Recycling ballastgrind CREANZA - Drukkerij DESSO - Tapijtfabrikant FLEVOMEER VASTGOED Vastgoed GISPEN - Kantoormeubilair GO-GREENER - Autotechniek GREENFOX - Verlichting GREENWALL - Geluiddempende HOEK HOVENIERS - Tuinspecialist HOF VAN ULVERD - Vakantiepark INSTITUUT HAAR EN GEZONDHEID - KENNEMER BOUWGROEP - Project- NATUHOME - Bouwbedrijf NAVTEQ -Navigatiekaarten OKI - Printerproducent RAI - Congrescentrum RUUD MAAZ - Online supermarkt VAN GANSEWINKEL GROEP -Afval dienst- Haarverzorging ontwikkeling verlener/grondstoffen- en energieleverancier groente en fruit van buiten de Europese Unie (EU) waarbij te veel bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt, is gedaald, meldt de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nvwa). In bijna twee jaar tijd onderschepte de nvwa 35 partijen producten, waarbij de gezondheidsnormen waren overschreden. De meeste producten kwamen uit India, China en Thailand, voornamelijk pepers, bonen, erwten en broccoliachtige koolsoorten. Groente en fruit uit Frankrijk, Griekenland en Nieuw- Zeeland waren helemaal vrij van bestrijdingsmiddelen. Van onze redactie AMSTERDAM Meer dan150 aanmeldingen, de een nog groener dan de ander. De eerste editie van De Telegraaf Top100 Groene Bedrijven 2010 is een groot succes te noemen. De eerste selectie is gemaakt. En het is nu aan de deskundige jury om uit de 25 genomineerden de winnaar te kiezen. Onder andere groene ondernemer en Telegraaf-columnist De felbegeerde Ruud Koornstra en duurzaam Telegraaftrofee. investeerder Henk Keilman unieke Telegraaf-award? ontwikkelaars, supermarkten, hebben het straks voor het zeggen: welk bedrijf verdient de drijven, hoveniers, projectlichtingsspecialisten; uit alle Reisorganisaties, bouwbe- speelgoedfabrikanten, ver- sectoren hebben zich kandidaten aangemeld met opvallende groene initiatieven. Het Nederlandse bedrijfsleven laat daarmee zien dat duurzaamheid uitstekende hand in hand gaat met een gezonde economische bedrijfsvoering. Het was voor de redactie al een hele klus om uiteindelijk tot de 25 genomineerden te komen. Maar de jury heeft het nog moeilijker. Ruud Koornstra: Waren het in het verleden vooral de kleine bedrijfjes met hun uitvinders die zich vol overgave wierpen op de duurzame technologische ontwikkelingen, inmiddels zijn het ook grote ondernemingen die het roer volledig omgooien en een groene koers gaan varen. De grote gemene deler is echter dat iedereen beseft dat we niet langer op de oude weg kunnen doorgaan. En steeds meer ondernemingen ontdekken dat groen geen marketing truck is, maar daadwerkelijk in alle haarvaten van de onderneming positieve effecten heeft en extra winst oplevert. Er is lef voor nodig om echt groen te gaan ondernemen, benadrukt hij. Iedere onderneming heeft daarbij zijn eigen specifieke uitdaging. Daarom is het voor ons als jury geen gemakkelijke taak om uit al deze inspirerende ondernemingen een top drie te kiezen. Ik denk dat door deze jaarlijkse Telegraafprijs steeds meer bedrijven groen ondernemen als een voorwaarde voor succes gaan zien! Alle genomineerden worden uitgenodigd voor de grote finale op dinsdag 29 maart, die wordt gehouden in biologische bourgondisch restaurant Vork & Mes in Hoofddorp. Het wordt een inspirerende middagbijeenkomst met verrassende sprekers en gasten, culinair verzorgd door chef-kok Jonathan Karphatios. Zijn passie voor de biologische keuken leverde zijn restaurant in 2009 de titel Het beste groenterestaurant van Nederland op. En het wordt een feestje dicht bij de natuur, want het spectaculaire Haarlemmermeerpaviljoen, dat in 2002 speciaal voor de Floriade werd gebouwd, bevindt zich aan de rand van het Haarlemmermeerse bos, óp een meer. Kortom, een middag groener dan groen door THIJS WARTENBERGH AMSTERDAM De aanval op stinkende vrachtwagens die op diesel rijden en een ware kwelling zijn voor fietsers en voetgangers is ingezet. Op den duur moeten deze vervuilers uit de stadscentra worden Verdient uw bedrijf ook verdreven door elektrische auto s. Het Amsterdamse bedrijf een plaats in de Top 100 van Groene Ondernemingen? Ga 020stadsdidstributie.nl heeft de uitdaging aan en stuur uw daartoe een eerste aanzet gegeven. zogeheten voetafdruk als het gaat om onder meer De onderneming, een onderdeel van transportbedrijf CO2-uitstoot en duurzaamheid op naar groenetele- op het hoofdstedelijke Food L.A.J. Duncker BV, gevestigd graaf@telegraaf.nl. Wekelijks Center aan de Jan van Galenstraat, bevoorraadt sinds kort zal een groen bedrijf worden uitgelicht en kort beschreven op deze pagina s. markten van Marqt, twee in de drie biologische super- Amsterdam en een in Haarlem. De goederen voor Marqt Binnenkort wordt de Top 100 door een deskundige jury worden op het Food Center samengesteld en gepubliceerd in De Groene Telegraaf. daar gebundeld om in Amsterdam afgeleverd en slechts DORDRECHT De natuur reikt verder dan de toppen van de bomen. Dat is de pakkende s avonds zichtbaar. slogan van de Sterrenwacht Mercurius in Dordrecht, een van tientallen sterrenwachten die voor De Dortsche sterrenwacht is iedereen open zijn tijdens de Landelijke Sterrenkijkdagen op 11, 12 en 13 maart aanstaande. Al trouwens ook de plaats waar voor de vijfendertigste keer worden die dagen georganiseerd om sterrenkunde en ruimteonderzoek dichter bij het publiek te brengen. meteorieten valt te zien: een de grootste Europese collectie Ondanks alle straatverlichting zijn er in Nederland geluktoonstelling van al- laatste reis maakt nen die ooit zomaar uit de he- valt er op de ten- momenteel zijn unieke verzameling van stekig nog heel wat plekken waar les te zien en te beleven. Je kunt bijlijk behouden te- zwaarste is de Gibeon mete- en maandag hopemel zijn komen vallen. De het s nachts aardig donker is en de sterrenhemel goed te voorbeeld je gewicht bepalen op om definitief naar kilo! Die mag je zelfs aanraken. rugkeert op aarde oriet met een gewicht van 240 zien valt. De Sterrenwacht Mercurius, aan de rand van de maan, Mars en een museum te verhuizen. land zullen de (volks)sterren- In alle provincies van ons het natuur- en recreatiegebied Jupiter of een film De Hollandse Biesbosch op de bekijken over wonen en werken in is natuurlijk als er de week hun beste beentje Maar het mooiste wachten, en planetaria volgen- Baanhoekweg in Dordrecht, heeft over zijn ligging niet te de ruimte. Over de door Piet Smolders bij helder weer s voorzetten tijdens de Nationale Sterrrenkijkdagen. Wie klagen. En dankzij enthousiaste beheerders en vele vrijwilli- voor radio, televisie- en televatorium naar maan, planeten meer wil weten over adressen, rol van satellieten avonds in het obsergers is deze publiekssterrenwacht een paradepaardje gevoorspelling en bij de bewaken door de klassieke Carl van de Hollandse Biesbosch in Dordrecht. FOTO: MERCURIUS kan het beste de website befoonverkeer, bij de weers- en sterren kan worden geke- Toegangspoort tot het heelal: De Sterrenwacht Mercurius aan de rand openingstijden en tarieven worden op het gebied van de king van het aardse milieu Zeiss-telescoop, een juweel zoeken van de Stichting De popularisering van sterrenkunde en ruimtevaart. Na- natuurlijk zijn er fraaie ruimge lenzen, dat schuilgaat onder en zijn bij helder weer tienneten Saturnus (met zijn sterrenwachten, planetaria en kom je hier alles te weten. En van glanzend koper en krachti- is de maan in eerste kwartier tuurlijke satelliet. Ook de pla- Koepel, waar alle Nederlandse tuurlijk is het niet altijd donker en helder. Maar ook dan spaceshuttle Discovery die Tijdens de sterrenkijkdagen lavavlakten te zien op onze na- Mercurius zijn momenteel tevaartmodellen, zoals van de de draaibare zilveren koepel. tallen kraters, bergketens en fraaie ringen), Jupiter en ruimtetheaters zijn verenigd: zaterdag 5maart2011 groenetelegraaf@telegraaf.nl Daan Wentink van de site auto s te stimuleren. Dat lingen. Het is alleen jammer elektrischeauto.nl kan met gebeurt via een aankoopsubsidie, het plaatsen van to s en busjes elektrisch dat er nog weinig vrachtau- enige voldoening constateren dat steeds meer automerken met elektrische van parkeerfaciliteiten. een inhaalslag gemaakt oplaadpunten en het bieden rijden. Op dit punt moet er versies op de markt komen. In dit beeld passen volgens Wentink de activiteitrouwen in. Het duurt mis- worden. Ik heb daar ver- Er zijn zelfs raceauto s die op accu s rijden. Er is een ten van 020stadsdistributie.nl perfect. wat grotere auto s die batschien even, maar ook de beweging gaande die niet meer te stuiten is. Dit initiatief sluit aan bij terijen als energiebron hebben, zullen over enige tijd Hij vindt dat de gemeente de ambitie van Amsterdam Amsterdam het goede voorbeeld geeft door in steden voer. Ook in andere steden beeld verschijnen. wat betreft elektrisch ver- regelmatig in het straat- het gebruik van elektrische zie je hoopvolle ontwikke- Duncker Transport zet 100% elektrische vrachtwagens in, zo laat Werner Boersma zien. FOTO: ANKO STOFFELS één duurzame levering met ger Werner Boersma. een elektrische vrachtwagen, Het bedrijf heeft de afgelopen twee jaar niet stilgezeten in plaats van 26 aparte bestellingen, te worden bezorgd. Dat met een poging het elektrisch scheelt nogal wat vervuilende rijden voor vrachtwagens van ritten, vertelt accountmana- de grond te krijgen. Dat komt V.l.n.r.: Henk Keilman, hoofdredacteur Sjuul Paradijs, chef-kok Jonathan Karpathios en Ruud Koornstra. FOTO: ANKO STOFFELS omdat Boersma het milieu een warm toedraagt. Hij ziet in dat het leven voor stadsbewoners er aanzienlijk prettiger op wordt als ze worden verlost van vervuilende vrachtwagens, die soms minutenlang stationair op een stoep staan te draaien. Zo heeft hij eerder een proef gedaan in de Utrechtsestraat. Daarbij was het de opzet dat een groot aantal winkeliers en restaurateurs zouden meewerken om de bevoorrading op een milieuvriendelijke manier te laten verlopen. Die test heeft volgens Boersma niet aan de verwachtingen voldaan, maar dat heeft hem er niet van weerhouden te zoeken naar andere mogelijkheden. Die vond hij bij Marqt. Quirijn Bolle, directeur van dit bedrijf, is blij in Boersma een partner te hebben getroffen voor een duurzame belevering van zijn winkels. In onze selectie producten is duurzaamheid de belangrijkste pijler, maar ook in de totale keten streven wij dit na. Transport is daar een onderdeel van en we hebben nu eindelijk de schaalgrootte bereikt om daarin naar wens te optimaliseren. Deze aanpak biedt voor alle partijen voordelen. Voor onze toeleveranciers, onze winkels en voor de bewoners van Amsterdam. Boersma verwacht dat hij zijn elektrische wagenpark, nu nog beperkt tot twee voertuigen, binnenkort zal moeten uitbreiden. We willen van start gaan in andere drukke Amsterdamse straten. Gedacht wordt aan de Haarlemmerstraat en de Haarlemmerdijk. Het zal even duren, maar over enige jaren zullen er veel meer elektrische auto s, en ook vrachtwagens, in de steden rijden. De meeste stadsbesturen stimuleren dat. Zij willen af van vervuilende vrachtwagens. Auto s zonder roetfilter zijn al verboden, aldus Boersma. governance pagina. Een ander onderdeel van de inherente verantwoordelijkheid van Amsterdam RAI is het beloningsbeleid. Alle medewerkers ontvangen een vast salaris. Daarnaast is een variabele beloning mogelijk op basis van verschillende (ook niet financiële) KPI s. Het totale financiële resultaat van Amsterdam RAI is uiteraard een belangrijke voorwaarde voor het toekennen van variabele beloningen. In de Business Balance Score Cards (BBSC), die beschikbaar zijn voor Amsterdam RAI als geheel, per divisie en per afdeling, zijn ook MVO-doelstellingen opgenomen. 1.2 MVO-ambitie Amsterdam RAI In 2008 formuleerde Amsterdam RAI de volgende MVO-ambitie: Amsterdam RAI wil binnen de congres- en evenementenindustrie binnen vijf jaar koploper zijn op het gebied van MVO. Dit willen zij bereikt hebben in Deze ambitie staat nog steeds. De wereld ziet er echter anders uit dan in Inmiddels zijn meer gelijksoortige organisaties aan de weg aan het timmeren op MVO-gebied, wat een positieve ontwikkeling is. Hierdoor kan Amsterdam RAI kennis en ervaring uitwisselen met andere beurs- en congrescentra en wordt ze daarnaast gestimuleerd om MVO naar een hoger niveau te tillen. De komende periode onderzoekt Amsterdam RAI hoe MVO binnen de organisatie verder meetbaar en inzichtelijk te maken is. Dit om enerzijds haar eigen vooruitgang beter te monitoren en anderzijds aantoonbaar te maken dat Amsterdam RAI haar ambitie als koploper waarmaakt. DE Groene Natuur Meer dan 150 aanmeldingen voor Top 100 Groene Bedrijven VAUDE- Recycling petflessen VERWEY HOUTTECHNIEK -Houtbewerking Telegraaf Wetenschap Innovatie Ruimtevaart Duurzaamheid WIE WINT UNIEKE TELEGRAAF-PRIJS? Schoner DEN HAAG Het aantal Bekendmaking finalisten RUIMTEVAART Top GROENE Bedrijven Voor duurzaam ondernemen is lef nodig!" Vrachtwagens de stad uit 100 Amsterdam neemt voortouw DRIE DAGEN STERREN KIJKEN VOOR IEDEREEN Amsterdam RAI behoorde tot 1 van de 25 finalisten genomineerd door De Telegraaf voor de Groene TOP 100. Een prijs die wordt uitgereikt aan het meest groene bedrijf van Nederland. Meer dan 150 bedrijven uit verschillende sectoren hadden zich aangemeld voor de Groene Top 100. De nominatie was voor Amsterdam RAI een bevestiging dat zij voorop loopt in haar duurzame initiatieven en prestaties. & MVO-thema s De MVO-ambitie van Amsterdam RAI is vertaald naar doelstellingen voor de meest voor de handliggende MVO-thema s binnen de congres- en evenementensector: Energie en Klimaat Mobiliteit Water Afval Medewerkers Ketenverantwoordelijkheid Maatschappelijke betrokkenheid. De komende periode staat in het teken van de herijking van het MVO-beleid. Onderdeel hiervan is een evaluatie van bovenstaande thema s. Hiervoor kijkt Amsterdam RAI onder andere naar de specifieke sectorbijlage van het Global Reporting Initiative voor de evenementenindustrie en gaat Amsterdam RAI actief het gesprek over MVO aan met haar stakeholders. Uiteraard blijven daarnaast EarthCheck en Green Key belangrijke leidraden MVO geborgd MVO is binnen Amsterdam RAI goed geworteld. Amsterdam RAI heeft een MVO Manager voor de bewaking van de MVO-voortgang en een organisatiebreed netwerk van MVO-ambassadeurs voor de uitrol van uiteenlopende MVO-activiteiten. Iedere afdeling neemt jaarlijks MVO-doelstellingen op in de Business Balance Score Cards (BBSC). In 2011 hebben afdelingen hiervoor zelf MVO-doelstellingen geformuleerd toegespitst op hun eigen afdeling. Een meerwaarde van het formuleren van een eigen doelstelling is dat afdelingen en medewerkers betrokken raken bij MVO en zich verantwoordelijk voelen. MVO heeft op deze manier een gezicht gekregen. [ 6 ]

7 Amsterdam RAI behaalt duurzaam resultaat Op 11 november 2011 tijdens de Dag van de Duurzaamheid is deze kernwaarde officieel intern geïntroduceerd. Met het benoemen van duurzaamheid tot officiële kernwaarde, wil Amsterdam RAI haar ambitie om in 2013 de meest duurzame locatie voor evenementen te zijn in Europa, kracht bij zetten. ISO Na de voltooiing van het ISO-9001 certificaat eerder in 2011 heeft Amsterdam RAI Convention Centre het ISO certificaat behaald. Voor een beurs- en congresgebouw in Nederland van een dergelijke omvang een primeur. Deze internationaal geaccepteerde norm voor milieumanagementsystemen is gericht op het voldoen aan milieu wet- en regelgeving en het verminderen van de milieubelasting. Op milieugebied kan Amsterdam RAI zich internationaal meten met andere Convention Centres, zoals in Brisbane (Australië), Helsinki (Finland), Barcelona (Spanje) en Kuala Lumpur (Maleisië). Green Key Sinds 2008 is Amsterdam RAI in het bezit van de gouden Green Key voor haar congrescentrum. Dit jaar zijn voor de Green Key maar liefst 24 optionele punten behaald. Dat is meer dan de vereiste 18 punten. Op de onderwerpen Milieumanagement, Water, Voedsel en drank en Milieubewust behaalde Amsterdam RAI het maximale aantal te behalen punten. EarthCheck In 2011 behaalde Amsterdam RAI wederom de zilveren status van EarthCheck. Tijdens de EarthCheck hercertificatie-audit constateerde de auditor onder andere een uitstekende nakoming van wet- en regelgeving, een sterk verantwoordelijkheidsgevoel ten opzichte van geluids- en vervoersemissie, van afval en van energieverbruik (vooral de vele aanpassingen om het energieverbruik te reduceren). Ook de aandacht voor MVO in brede zin werd gewaardeerd. Amsterdam RAI werd geprezen om haar afvalscheidingsprocessen: Eén van de beste operationele afvalscheidingsprocessen in deze business. Met duurzaam resultaat bedoelt Amsterdam RAI dat zij winstgevend wil zijn op een manier die bijdraagt aan een duurzame maatschappij. Bij de keuzes die Amsterdam RAI maakt, wordt steeds gezocht naar een goede balans. Amsterdam RAI gelooft dat duurzaamheid waarde toevoegt aan de organisatie. Duurzaam beleid leidt tot meer klanten en meer betrokken medewerkers. Hierdoor kan Amsterdam RAI betere financiële resultaten boeken. Externe waardering Amsterdam RAI kijkt met trots terug op een succesvol en duurzaam In het laatste kwartaal van 2011 ontving Amsterdam RAI drie belangrijke certificaten: ISO en de hercertificeringen van de gouden Green Key en zilveren EarthCheck. Deze certificaten bevestigen dat Amsterdam RAI het ingezette MVO-beleid en haar MVO-doelstellingen heeft verankerd in de organisatie en de operationele processen. Voor het toekomstige MVO-beleid houdt Amsterdam RAI verschillende ontwikkelingen in de gaten, waaronder de mogelijkheden van ISO en carbon management. [ 7 ] RAI Duurzaamheidsverslag

8 1.3 Stakeholders In de bedrijfsvoering probeert Amsterdam RAI ervoor te zorgen dat zij een goede afweging maakt tussen de verschillende belangen van haar stakeholders. De belangrijkste stakeholders van Amsterdam RAI zijn: Klanten Toeleveranciers Medewerkers Aandeelhouders De zakelijke branche omgeving Omwonenden. Met iedere stakeholdergroep zijn verschillende contactmomenten door het jaar heen waardoor Amsterdam RAI goed op de hoogte is van wat er bij de stakeholders leeft. In het kader van de herijking van het MVO-beleid start Amsterdam RAI in 2012 met een dialoog specifiek gericht op het MVO-beleid en het MVO-verslag. Tevreden klanten Voor het meten van de klanttevredenheid heeft Amsterdam RAI in 2011 een nieuwe onderzoeksmethode opgesteld, zowel binnen Convention Centre als Exhibitions. Deze methode is binnen Convention Centre gebaseerd op de Customer Experience Journey; het in kaart brengen van de klantbeleving en bijbehorende behoeftes/ uitdagingen van een klant in de omgangsrelatie met Amsterdam RAI voor, tijdens en na het evenement. Het onderzoek bestaat uit uitgebreid kwalitatief en kwantitatief onderzoek, onder zowel de organisatoren, exposanten en bezoekers. De nieuwe methode wordt in 2012 geïmplementeerd en meet tevredenheid op vier meet momenten. Dit geeft direct inzicht in klant tevreden heid en - loyaliteit, vanaf het moment dat een evenement geboekt wordt, tot na afloop van het evenement. Binnen RAI Exhibitions is het Touchpoint onderzoek geïmplementeerd, een nieuwe [8 ] methode van het evalueren van beurzen. Hierbij wordt voor zowel exposanten als bezoekers niet alleen gekeken naar de tevredenheid van de klant over de verschillende Touchpoints, maar ook naar het relatieve belang van deze individuele Touchpoints voor het totale succes van de beurs. Op deze manier wordt inzichtelijk gemaakt wat de belangrijkste verbeter punten per beurs zijn, oftwel, aan welke knoppen het beursteam het beste kan draaien om de klanttevredenheid te verhogen. Een deel van deze onderzoeksresultaten wordt ook gebruikt als input van het customer experience journey onderzoek van Convention Centre. De key learnings worden met elkaar gedeeld om beide systemen te optimaliseren en goed op elkaar aan te laten sluiten. Netwerken Amsterdam RAI is vertegenwoordigd in tal

9 van netwerken in de branche. Bijvoorbeeld: NBTC Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen ATCB Amsterdam Toerisme & Congres Bureau UFI- The Global Association of the Exhibition Industry GMIC- Green Meetings Industry Council ICCA International Congress & Convention Association. De volledige lijst van netwerken is te lezen in bijlage 2. Amsterdam RAI is sinds 2011 lid van de Green Business Club van de Zuidas. De Green Business Club is een impactorganisatie die samen met haar leden duurzame projecten op de Zuidas initieert, stimuleert en realiseert. Deelname aan de Green Business Club Zuidas biedt verschillende mogelijkheden zoals het delen van best practices, het inspireren van anderen met activiteiten op het gebied van MVO en het vinden van partners om activiteiten in gang te zetten en te houden. Daarnaast is Amsterdam RAI partner van MVO Nederland. MVO Nederland is de nationale kennis- en netwerkorganisatie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Het partnerschap van MVO Nederland biedt toegang tot een groeiend netwerk van bedrijven en organisaties met hoge MVO-ambities. Green Meetings Industry Council Netherlands Chapter GMIC is een wereldwijde organisatie die zich inzet voor het verduurzamen van de evenementenbranche door middel van educatie en door het creëren van een netwerk van duurzame ondernemingen. In 2011 is het Nederlandse GMIC-chapter opgericht met circa 40 leden. De Nederlandse GMIC- chapter biedt haar leden educatie en een platform om best practices te delen met duurzame organisaties uit de branche. Dit met als doel om het aantal groene accommodaties, diensten en zakelijke bijeenkomsten meetbaar te laten toenemen. Eén van de initiatiefnemers is een medewerker van Amsterdam RAI, Babs Nijdam, die momenteel ook voorzitter is van deze stichting. Amsterdam RAI toont hiermee haar voortrekkersrol bij het verduurzamen van de branche. Deelname Global Compact van VN Het Global Compact Initiative is een internationaal platform waar bedrijven, VN-organisaties, vakbonden en het maatschappelijk middenveld samenwerken om invulling te geven aan tien principes op het gebied van mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieubescherming en corruptiebestrijding. Amsterdam RAI heeft zich aan het Global Compact verbonden en onderschrijft hiermee de tien principes van het Global Compact. [ 9 ] RAI Duurzaamheidsverslag

10 2. MVO-reporters gezocht! In de voorbereidingen van het duurzaamheidsverslag 2011 werd hulp gevraagd van onze MVO - ambassadeurs. In 2011 heeft elke afdeling binnen de RAI een MVO - doelstelling in haar afdelingsplannen opgenomen. 7. Bijlagen Aan een aantal MVO-ambassadeurs werd gevraagd of ze een half uurtje op bezoek wilden gaan bij een sleutelfunctionaris met de vraag of er veel van hun plannen terecht is gekomen. Een aantal van deze korte interviews zijn hier te lezen. [ 10 ]

11 Interviews Carla Granaada, MVO-ambassadeur en Communicatie & PR Manager bij RAI Exhibitions interviewt Annette Kuiper, beursmanager a.i. Huishoudbeurs over de samenwerking met Urgenda Huishoudbeurs en Urgenda zijn een goed team om de beurs te verduurzamen In de huidige maatschappij wordt milieubewust ondernemen steeds belangrijker en noodzakelijker. Ook de Huishoudbeurs is zich, als grootste consumentenevenement voor vrouwen, bewust van haar maatschappelijke rol hierin. Urgenda, de actie-organisatie die Nederland sneller duurzaam wil maken, is al enige tijd een graag geziene gast bij de Huishoudbeurs. Timmeren aan groene weg We spreken met beursmanager Huishoudbeurs, Annette Kuiper, die ook betrokken is bij het groene aspect van Nederlands grootste consumentenevenement in zijn soort. Urgenda organiseerde tijdens Huishoudbeurs 2011 samen met ons voor het eerst het Huishoudbeurs Groen Paviljoen met meer dan dertig partners en standhouders op het gebied van duurzaamheid. Bezoekers van de Huishoudbeurs konden zelf proeven, ruiken, zien en voelen dat duurzaamheid samengaat met genieten en je smaak ontwikkelen. In het Urgenda Paviljoen konden bezoekers bijvoorbeeld workshops volgen, groene mode zien, kinderkleding kijken, duurzame wasmiddelen en apparaten testen en proeven van lekkere en vernieuwende smaken. We kunnen nog veel meer bereiken op dit vlak, maar we timmeren als Huishoudbeurs, samen met onze duurzame partners, hard aan de groene weg. En daar gaan we vol enthousiasme en passie mee door! Marcel Jongkind, MVO-ambassadeur en Vergunningen Officer interviewt Rik Grooteman, Manager Credit Control Digitaal factureren is niet alleen papiervriendelijk Het idee van digitaal factureren is al tijden een grote wens van Rik Grooteman, Manager Credit Control. Het mooiste is dat de klant na het maken van zijn of haar bestelling gelijk de rekening binnen krijgt en direct kan betalen. Het is niet alleen een MVO-doelstelling om minder papier te verbruiken, maar voor de klant was deze procesverandering ook meteen een stuk sneller en eenvoudiger. In 2011 werd het doel om 25% van alle facturen digitaal te versturen opgenomen in de BBSC van Credit Control. En met succes Het doel om 25% van alle facturen digitaal te versturen werd gehaald. De verkopen via de webshop, met 25,5% digitale facturen hebben hieraan bijgedragen, net als volledige digitale facturering van RAI Hotel & Travel Service aan bezoekers uit het buitenland. Frappant is dat klanten het helemaal vanzelfsprekend vinden dat ze de rekening niet meer toe gestuurd kregen. Ze waren eerder verbaasd dat het zolang heeft geduurd voordat dit mogelijk was. Ik zou het liefst zien dat alle facturen direct digitaal op de bestelling volgen. Dit is nu nog niet mogelijk. Echter wordt er wel hard aan gewerkt. In de BBSC van 2012 is al wel opgenomen dat het aantal digitale facturen wordt verdubbeld. Met de laatste update van ons CRM-systeem, EBMS, is dit doel weer een stap dichterbij gekomen, geeft Rik Grooteman aan. [ 11 ] RAI Duurzaamheidsverslag

12 Interviews Sandra Boelen, MVO-ambassadeur en Medewerker Planning & Werkvoorbereiding interviewt Vincent Elsing, Manager Flexmanagement Oude kleding krijgt een nieuwe bestemming Huib Vreeken, MVO-ambassadeur en Chef de Parti interviewt Paul Conijn, Culinair Product Specialist bij Amsterdam RAI Op dagelijkse basis duurzame lokale producten in huis Vincent Elsing is verantwoordelijk voor het Hospitality Crew Centre waar dagelijks tientallen kledingstukken worden uitgegeven aan flexkrachten die hier werkzaam zijn tijdens beurzen, - congressen en andere evenementen. Vincent geeft aan: Kleding wordt bij ons veel gedragen en is uiteraard aan slijtage onderhevig. Graag willen wij dat onze oude kleding goed terecht komt en daarom ben ik op zoek gegaan naar een partij die net als wij MVO hoog in het vaandel hebben staan. Met KICI hebben we een goede partij getroffen. Zij zijn de grootste onafhankelijke, charitatieve kledinginzamelaar van Nederland. Onze kleding zonder logo is geschikt gemaakt voor hergebruik. De kleding met het logo van Amsterdam RAI is hergebruikt voor het vullen van matrassen. De samenwerking is uitermate goed verlopen. Toekomst van kleding Hij vervolgt: Voor 2012 hebben wij gekozen het linnengoed af te nemen bij Max Havelaar. Zij werken met natuurlijke materialen en het linnen wordt geproduceerd zonder dat hier kinderarbeid aan te pas is gekomen. Verder gaan wij nu in zee met Texperium om te kijken of er nog andere mogelijkheden zijn om afgeschreven kleding een nieuw leven in te blazen. De samenwerking tussen Amsterdam RAI en lokale partijen in de buurt maakt het mogelijk dat wij op dagelijkse basis duurzame lokale producten in huis te krijgen, begint Paul Conijn, Culinair Product Specialist bij Amsterdam RAI. De Ridammerhoeve bijvoorbeeld is een kinderboerderij en een biologisch-dynamische geitenboerderij in het Amsterdamse Bos. Hier worden zo n honderdtwintig geiten gemolken en zijn zo n tweehonderdvijftig legkippen aanwezig. De geitenmelk wordt verwerkt tot kaas en andere zuivelproducten, zoals yoghurt, karnemelk, boter en ook geitenijs. Deze producten worden in ons catering assortiment opgenomen, vervolgt Paul. De Ridammerhoeve heeft tevens een samenwerkingsverband met Stichting Landzijde die mensen steunt met een beperking. Deze boeren van de Ridammerhoeve helpen om mensen met een beperking een volwaardige plek te geven in de maatschappij. Andere duurzame leveranciers De groenten en kruiden uit de Amsterdamse kwekerij Osdorp worden veel gebruikt bij Amsterdam RAI. Ook hier wordt de zorg voor mensen met een beperking en productie van duurzaam geteelde groenten gecombineerd. Ook Zuiderzeezilver Waterlandweelde en Kees&Elly onze lokale kaasleverancier zijn leveranciers met wie wij heel plezierig samenwerken en prachtige duurzame producten leveren. Daar ben ik heel trots op, zegt Paul. [ 12 ]

13 Arno Tromp, MVO-ambassadeur en MVO Controller interviewt Nynke Lipsius, beursmanager SSA NS-deal tijdens Safety & Security Amsterdam 2011 Door afspraken tussen Amsterdam RAI en de NS was het voor de bezoeker van de SSA 2011 mogelijk om vanaf ieder station in Nederland met de trein naar de RAI en retour, te reizen voor maar 5 7,50. De doelstelling was minimaal 1500 bezoekers. Dit komt overeen met ongeveer 15% van de bezoekers van de beurs. Het resultaat was meer dan uitstekend. Maar liefst 3272 bezoekers hebben gebruik gemaakt van de NS deal wat betekent dat ongeveer 36% van de bezoekers met de trein is gekomen! Goede bereikbaarheid per trein Nynke Lipsius, beursmanager van de SSA vertelt: Het was best spannend om deze doelgroep te vragen om met de trein te komen. Vooral de installateurs leek ons lastig om in de trein te krijgen, die komen meestal samen met de bestelwagen. Toch bleek dat men dankbaar gebruik heeft gemaakt van de NS-deal. Sterker nog, brancheorganisatie UNETO-VNI dacht er zelfs over om leesvoer voor in de trein aan te gaan bieden! Het belang van de RAI voor duurzaamheid en milieu is een belangrijk argument geweest, maar de goede bereikbaarheid per trein en de beperkte capaciteit. parkeergelegenheid tijdens drukke beursdagen gaven de doorslag, waardoor veel bezoekers gebruik maakten van de NS-deal. Cheryl Heineman, MVO-ambassadeur en medewerker bij de afdeling Marketing & Innovatie interviewt haar collega s Yvonne Nassar en Michelle Portegies Doel om 80% van de relatiegeschenken te verduurzamen Leuk, een cadeau! Vaak een eerste gedachte, maar wat kan ik ermee? Precies die vraag hebben wij ons gesteld. Amsterdam RAI geeft stakeholders een geschenk om de relatie op te bouwen of te versterken. Hierbij wordt altijd gekeken of het geschenk een meerwaarde heeft voor de ontvanger. Vanuit deze gedachte en met het oog op duurzaamheid is het relatiegeschenkenplan geschreven. De doelstelling voor dit jaar was dat meer dan 80% van de nieuwe relatiegeschenken duurzaam is. Met een percentage van 90% is deze doelstelling zeker behaald. Niet alleen in de aankoop van geschenken en giveaways is er gekeken naar duurzaamheid, maar ook in de uitgifte ervan. Voorheen werden er op (relatie)evenementen goodiebags uitgedeeld met folders, brochures, pennen etc. Hier zijn wij mee opgehouden. Alle informatie wordt op USBsticks opgeslagen, aldus Yvonne Nassar. Michelle Portegies voegt toe: Geïnteresseerden kunnen deze meenemen of ervoor kiezen alles via de mail te ontvangen. We gaan bewust om met het verspreiden van informatie en uitdelen van geschenken. De afdeling Marketing & Innovatie heeft een centrale rol in het beheer van relatiegeschenken. Wat vinden Michelle en Yvonne eigenlijk het leukste geschenk? Natuurlijk de Delftsblauwe Blond Mok. [ 13 ] RAI Duurzaamheidsverslag

14 Interview Vlnr: Arno Tromp, Katelijn Wilhelmy, Wilco van den Born, Rene Lensing, Jan van den Bosch, Harry van Fruchten van de Energiebesparingsgroep Menselijk gedrag verander je niet zomaar Amsterdam RAI heeft de afgelopen jaren een aantal belangrijke lessen geleerd over energiebesparing. Bijvoorbeeld dat goed meten essentieel is om resultaten te kunnen beoordelen. Of om tijdig te kunnen bijsturen als dat nodig is. Slimme technische oplossingen alleen blijken onvoldoende om hoge ambities waar te maken. Menselijk gedrag is een belangrijke factor in het geheel. Energiebewuster gedrag kan een besparing opleveren van vijf procent. Helaas blijkt de praktijk weerbarstig. Menselijk gedrag en gewoontes verander je niet zomaar. Economie Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent dat een organisatie bij haar beslissingen altijd mens, milieu en de financiële haalbaarheid meeweegt. Zo ook Amsterdam RAI. Grote investeringen in energiebesparende technieken kunnen bijdragen aan een flinke energiereductie. Echter, de economische realiteit laat zulke investeringen niet altijd toe. Zuinige TL verlichting Één van de belangrijkste resultaten die Amsterdam RAI heeft bereikt is het vervangen van alle TL verlichting. Leverancier Green Fox heeft de bestaande armaturen aangepast zodat ze geschikt zijn voor T5 verlichting. Deze T5 variant verbruikt veel minder energie dan de reguliere TL verlichting die Amsterdam RAI gebruikte. De wethouders van Amsterdam, Andree van Es en Maarten van Poelgeest, zijn een kijkje komen nemen naar deze wijze van energie besparen. Een bijkomend voordeel van de samenwerking met Green Fox is dat zij werkzaamheden uitbesteden aan een sociale werkplaats. Op deze manier levert Amsterdam RAI samen met Green Fox een bijdrage aan de arbeidsparticipatie van deze groep. Milieu en sociale winst dus. Vervanging TL armaturen in cijfers: Armaturen Aantal TL lampen Manuur werk voor sociale werkplaats 719 Ton CO2 reductie per jaar [ 14 ]

15 3. MVOprestaties In 2008 heeft Amsterdam RAI voor haar MVO-beleid zeven hoofdthema s benoemd. Voor ieder thema zijn doelstellingen geformuleerd om zo koploper te kunnen zijn binnen de congres- en evenementenbranche. Amsterdam RAI laat in dit hoofdstuk de resultaten van vier jaar MVO-beleid zien. 3.1 Energie en klimaat Doelstellingen en resultaten Amsterdam RAI heeft als doel om het energieverbruik per verhuurde m 2 met 25 procent te reduceren in 2013 ten opzichte van het referentiejaar De stand van zaken eind 2011 is als volgt: 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% Elektraverbruik Procentuele verandering t.o.v Totaalverbruik Vastnet Amsterdam RAI koopt voor Afvalproductie haar elektriciteitsgebruik 0% -5% groene -10% stroom in die -15% wordt opgewekt uit -20% -25% waterkracht. Procentuele verandering t.o.v De exacte cijfers van het energieverbruik zijn terug te vinden in bijlage 1. Amsterdam RAI ligt helaas nog niet op koers. Hiervoor zijn verschillende Afvalscheidingspercentage oorzaken. 60% 50% 40% 30% 20% 10% Afvalproductie Gescheiden afval 2. MVO-reporters gezocht! Elektra Amsterdam RAI maakt onderscheid tussen drie soorten verbruikers van elektra; Amsterdam RAI zelf, organisatoren en exposanten. Bij het elektriciteitsverbruik van Amsterdam RAI zelf, is een dalende trend waar te nemen. Hier heeft Amsterdam RAI veel invloed op en ziet haar inspanningen vertaald in resultaten. Het totale elektraverbruik is ondanks vele inspanningen en investeringen gestegen, deels komt dit door een hogere commerciële bezetting en deels door een recordjaar aan gebruikte stroom door organisatoren Waterverbruik en exposanten. Procentuele verandering t.o.v Op 0% het elektraverbruik van organisatoren en -2% exposanten heeft Amsterdam RAI weinig invloed. De laatste jaren verbruiken -4% exposanten steeds meer energie door het -6% toenemende gebruik van tv-schermen, -8% computers 2008 en andere 2009 elektrische 2010 apparaten Voor het totaalbeeld geldt, Waterverbruik dat ook met gewogen cijfers op bezetting (indexering), het verbruik is gestegen met vier procent. Als de verkochte elektriciteit buiten beschouwing wordt Gasverbruik gelaten is het verbruik Procentuele verandering t.o.v met vijf procent gedaald. Amsterdam RAI 8% blijft 4% hier dus ook achter op de voorgenomen 0% doelstelling. Om op koers te liggen had -4% Amsterdam RAI een besparing moeten realiseren -8% van 15 procent ten opzichte van 7. Bijlagen % Gasverbruik [ 15 ] Belangrijkste oorzaken achterblijven van de energiereductie: De investering voor het vervangen van de neonverlichting door LED verlichting is uitgesteld naar de zomer van 2012 in verband met technische problemen. De vervanging van TL verlichting voor alle hallen en parkeergarages is eind 2011 uitgevoerd en loopt door tot begin De resultaten hiervan zijn op dit moment dus nog niet inzichtelijk. Amsterdam RAI heeft in 2011 weer meegedaan met Earth Hour. Earth Hour is de wereldwijde actie voor het klimaat van het Wereld Natuur Fonds. In het kader van Earth Hour laten miljoenen mensen en duizenden organisaties zien dat zij het klimaat belangrijk vinden door op zaterdag 26 maart om uur, één uur lang het licht uit te doen. Ook Amsterdam RAI heeft als duurzaam Convention Centre een bijdrage geleverd aan deze bijzondere avond en verschillende lichtbronnen (blauwe neon contourverlichting, reclametoren en buitenverlichting van de hallen) uitgeschakeld. Amsterdam RAI kennen wij als een slagvaardige pragmatische organisatie met een warme kant voor onze werkwijze. Als een van de koplopers die onze werkwijze heeft omarmt hebben zij een belangrijke rol gespeeld bij de start van GreenFox. RAI Duurzaamheidsverslag

16 e 2011 Gas Waterverbruik Door alle besparingsinspanningen Procentuele verandering t.o.v en een 0% redelijk milde winter, is het gasverbruik in absolute -2% zin gedaald ten opzichte van % Toch is de procentuele besparing die Amsterdam -6% RAI voor ogen had niet volledig gerealiseerd. -8% Een belangrijke oorzaak hiervan is dat Amsterdam RAI de hoogste Waterverbruik commerciële bezetting had in jaren (bijna 5% hoger dan in 2010). 8% 4% 0% -4% -8% -12% Gasverbruik Procentuele verandering t.o.v Gasverbruik Energiereductie in 2012 en verder Amsterdam RAI blijft hard werken om haar energiereductie verder te verhogen door het inzetten van allerlei maatregelen en activiteiten. Energiewerkgroep De energiewerkgroep, met daarin vertegenwoordigers van verschillende afdelingen binnen Amsterdam RAI, denkt vanuit verschillende invalshoeken na over oplossingen die bijdragen aan de verlaging van het energiegebruik. Warmte-Krachtkoppeling Amsterdam RAI bereidt op dit moment de plaatsing voor van één Warmte-Krachtkoppeling (WKK) en onderzoekt de mogelijkheden voor het plaatsen van een tweede WKK. De investering in een WKK was al eerder gepland maar door bezwaar dat is aangetekend tegen de vergunningen door de welstandscommissie, is de investering uitgesteld. De realisatie staat nu gepland voor september 2012, hiermee is een investering gemoeid van circa Een WKK levert een rendement op restwarmte van 95 procent. Een WKK is een generator die elektriciteit opwekt en daarbij als bijproduct warmte levert. Deze warmte kan gebruikt worden om de hallen te verwarmen of kan worden opgeslagen in de drie warmte- en koudebronnen van Amsterdam RAI. De warmte kan dan op een later moment worden gebruikt. Dag- en continustroom In 2011 is Amsterdam RAI begonnen met het aanbieden van dag- en continustroom aan haar klanten. s Nachts wordt dagstroom afgesloten zodat elektrische apparatuur niet onnodig aan blijft staan. Als klanten s nachts toch stroom willen, kan gekozen worden voor continustroom. Door het tarief van continustroom hoger te maken dan het dagtarief, stimuleert Amsterdam RAI haar klanten om waar mogelijk alleen gebruik te maken van dagstroom. Voorbeelden van oplossingen vanuit de energiewerkgroep: Extra set deuren en het uitvoeren van een proef speeddeuren. Beide maatregelen voorkomen het onnodig ontsnappen van warmte en koude. Efficiëntere inregeling van installaties. Toepassing van energiezuinige verlichtingsmogelijkheden binnen de eigen bedrijfsvoering. Aanbieding van zuinigere alternatieven in het verhuurassortiment. Bijvoorbeeld het aanbieden van spaarlampen. Uitvoering van een haalbaarheidsonderzoek naar het (deel)gebruik van biogas, dat bijvoorbeeld wordt opgewekt uit mest. Neon verlichting vervangen door LED In het derde kwartaal van 2012 vervangt Amsterdam RAI de neon contourverlichting aan de buitenzijde door LED verlichting. Het gaat om 1500 strekkende meter verlichting. Amsterdam RAI verwacht hiermee een besparing van 3 procent op het elektraverbruik. Ook de zaalverlichting in de congreszalen wordt vervangen door een LED oplossing. Koelcentrale in de Nieuwe Meer Naar verwachting treed voor medio 2015 de koelcentrale in de Nieuwe Meer in werking. Hierbij wordt het oppervlaktewater in de Nieuwe Meer gebruikt voor koeling en is er geen aardgas meer nodig om te koelen. Amsterdam RAI onderzoekt of het haalbaar is om hierop aan te sluiten. Meten is weten Om verdere stappen te zetten op het gebied van energiebesparing is het noodzakelijk om meer te meten. Concessiehouders en leveranciers die in de RAI gevestigd zijn krijgen sinds 2011 een eigen elektrameter met een bijbehorend contract. Op deze manier dragen ze zelf de kosten van het energieverbruik. Amsterdam RAI hoopt dat dit leidt tot een bewuster (verminderd) energieverbruik. Amsterdam RAI gaat daarnaast samen met organisatoren een plan opstellen dat moet bijdragen aan het verlagen van het energieverbruik. Een andere meetmaatregel is het plaatsen van meer elektrameters binnen de verschillende ruimtes van Amsterdam RAI. Dit maakt inzichtelijk op welke locaties het energiegebruik hoog is. Op deze manier kunnen gerichter investeringen plaatsvinden om het elektriciteitsverbruik te reduceren. Herijking doelstelling 2008 Samen met externe experts is Amsterdam RAI gestart met een herijking van de rapportage die in 2008 is gemaakt voor energiebesparingsmogelijkheden bij [ 16 ]

17 Wilco van den Born Manager Bouw & Techniek 75% reductie waterverbruik tijdens handen wassen? Amsterdam RAI. Tijdens de herijking wordt onder andere gekeken naar wat inmiddels gerealiseerd is en welke punten nog openstaan. Er Elektraverbruik wordt onderzocht of er sinds 2008 nieuwe Procentuele technologische verandering t.o.v maatregelen 6% beschikbaar zijn die verdere energiebesparing mogelijk maken. De conclusies van de 4% 2% 0% eindrapportage zijn halverwege % -4% beschikbaar. Deze zullen de basis vormen -6% voor een nieuw actieplan voor energiebesparing voor de komende jaren. Totaalverbruik 3.2 Water Vastnet Afvalproductie Amsterdam Procentuele RAI gebruikt verandering leidingwater t.o.v voornamelijk 0% voor sanitaire en keukeninstallaties. Ook de koeltorens worden -5% gevoed met leidingwater. -10% -15% -20% -25% Doelstellingen en resultaten Afvalproductie Ten aanzien van het watergebruik hanteert Amsterdam RAI de doelstelling om in 2013 een reductie te behalen van 25 procent per verhuurde m2 ten opzichte van het Afvalscheidingspercentage 60% 50% 40% 30% 20% 10% referentiejaar Eind 2011 heeft Amsterdam RAI het volgende bereikt: 0% -2% -4% -6% -8% Waterverbruik Procentuele verandering t.o.v Waterverbruik De beoogde bezuiniging van 15 procent is niet gerealiseerd. Het totaalverbruik van Gasverbruik water is iets Procentuele hoger dan verandering het verbruik t.o.v in % Dit komt door een hogere commerciële bezetting. Daarnaast heeft Amsterdam 4% 0% RAI ervoor gekozen geen elektrische -4% koelers meer toe te staan in de hallen om -8% zo -12% energie te besparen. In plaats daarvan worden nu 2008 waterkoelers 2009 gebruikt Dit 2011 kost Gasverbruik minder energie, maar kost wel meer water. Amsterdam RAI is bovendien wettelijk verplicht om installaties extra te spoelen om de kans op legionella te vermijden. [ 17 ] Waterbesparing in 2012 en verder Er staat een aantal acties op stapel om in 2013 alsnog de beoogde 25 procent reductie te kunnen behalen: Een proef met een nieuw waterfilter en schuimzeep. De verwachting is dat hiermee het waterverbruik tijdens het handen wassen met 75 procent kan verminderen. Amsterdam RAI werkt een alternatief uit voor waterkoeling. Als dit lukt, zal in de toekomst waterkoeling in de hallen niet meer voorkomen. Amsterdam RAI onderzoekt een nieuwe methode voor het beheersen van het risico op legionella, waardoor er nauwelijks nog water nodig is. In de geplande nieuwbouw maakt Amsterdam RAI gebruik van een grijswatersysteem. Regenwater wordt opgevangen via het dak en vervolgens gebruikt voor de bewatering van al het groen binnen Amsterdam RAI. RAI Duurzaamheidsverslag

18 Interview Josieke Moens Manager Productie In Europa lopen wij voorop met afvalscheiding In Europa loopt Amsterdam RAI voorop in afvalscheiding. Onze laatste uitdaging was het vinden van een eindproduct voor tapijtafval. Dit is gelukt in Tapijtafval wordt vanaf nu gebruikt als verbrandingsstof voor de cementindustrie. Een bijkomend voordeel hiervan is dat de prijs van de verwerking van tapijt hierdoor is gedaald. Extra leuk is natuurlijk dat EarthCheck onder de indruk was van de afvalscheidingssystematiek van Amsterdam RAI, een mooi compliment! Mokum Mariteam Een belangrijk hoogtepunt op afvalgebied in 2011 was de eerste vaart met het afval van Amsterdam RAI door Mokum Mariteam. Een milieuvriendelijk alternatief voor vervoer van afval over de weg. Het afvalvervoer vindt plaats via de Amsterdamse grachten. De eerste vaart was een succes, toch valt er nog wel het een en ander te optimaliseren. Bijvoorbeeld het combineren van meerdere vrachtsoorten waardoor de boot altijd vol is. Hiervoor is samenwerking met meerdere partijen nodig. Om in de toekomst gebruik te blijven maken van vracht door de gracht is het voor Amsterdam RAI belangrijk dat de boot zowel op de heen- als terugweg vol is. De boot zou bijvoorbeeld voorraad kunnen aanleveren en op de terugweg ons afval kunnen meenemen. Blijven volhouden Amsterdam RAI heeft flinke meters gemaakt met haar afvalbeleid en is op dit gebied een ware koploper. De uitdaging is om dit vol te blijven houden. Het is belangrijk dat Amsterdam RAI blijft kijken naar waar nog verdere verbeterslagen mogelijk zijn. Net als bij energie is ook hier het menselijk gedrag een belangrijke factor. Hoe kan Amsterdam RAI organisatoren en exposanten overtuigen van het belang van afvalreductie en goede afvalscheiding? [ 18 ]

19 3.3 Afval Doelstellingen en Elektraverbruik resultaten Procentuele verandering t.o.v Elektraverbruik De 6% afvaldoelstellingen van Amsterdam RAI Procentuele verandering t.o.v % voor 6% 2013 is 25 procent meer afvalscheiding 0% en een afvalreductie van 25 procent 2% 4% 2% -2% ten 0% opzichte van Jaarlijks wil -4% -2% Amsterdam -6% RAI 5 procent meer afvalscheiding en % -6% 5 procent 2009 meer reductie 2010 bereiken 2011 Totaalverbruik Vastnet dan het 2008 jaar ervoor Totaalverbruik Vastnet Eind 2011 staat Amsterdam RAI er als volgt voor: 0% -5% 0% -10% -5% -15% -10% -20% -15% -25% -20% -25% 60% 50% 60% 40% 50% 30% 40% 20% 30% 10% 20% 10% Afvalproductie Procentuele verandering t.o.v Afvalproductie Procentuele verandering t.o.v Afvalproductie Afvalproductie 2011 Afvalscheidingspercentage Afvalscheidingspercentage Gescheiden afval Gescheiden afval Wat betreft de doelstelling voor afvalreductie is Amsterdam RAI goed op weg. In 2011 is een reductie gerealiseerd van 19 procent, slechts 1 procent minder dan de beoogde 20 procent. De afvalscheidingsdoelstelling is om het aandeel restafval, ten opzichte van het totale afval, te verminderen met 25%. In referentiejaar 2007 was dit aandeel 81%, daarmee is het uiteindelijke streven een percentage te behalen van 60% restafval. In 2011 was het aandeel restafval 48%, waardoor de doelstelling in 2011 ruimschoots is behaald Maatregelen ter bevordering van afvalscheiding Waterverbruik Betere afstemming Procentuele verandering in de t.o.v. afvalketen 2008 Waterverbruik In 0% 2011 is een pilot gestart samen met de Procentuele verandering t.o.v afvalinzamelaar -2% 0% en de schoonmaakleverancier. -4% -2% Eén van de doelen van deze pilot is het bewerkstelligen -6% -4% van een betere afstemming tussen deze twee partijen en Amsterdam -8% -6% RAI en daardoor 2008 een 2009 efficiëntere 2010 inzet 2011 van -8% Waterverbruik personeel 2008 en middelen De belangrijkste Waterverbruik aanpassing die is gemaakt in het afvalproces is het uitbesteden van het opbouw- en afbraakproces aan afvalinzamelaar ICOVA. Dit betekent dat Gasverbruik het interne afvaltransport Procentuele verandering t.o.v en het transport tussen Gasverbruik 8% de beursvloer door Procentuele verandering t.o.v hen 4% 8% is overgenomen. Daarnaast zijn medewerkers 0% 4% van ICOVA ingezet als -4% milieucontroleur 0% om exposanten te -8% begeleiden -4% en te wijzen op hun eigen -12% -8% verantwoordelijkheden De functie 2010 van % milieucontroleur is tevens Gasverbruik verzwaard Deze veranderingen hebben Gasverbruik tot een aantal verbeteringen geleid. Zo is het transport efficiënter georganiseerd, waardoor minder personeel en transportmiddelen nodig zijn. Ook het afvalscheidingspercentage is verbeterd doordat milieucontroleurs streng toezicht houden. Dit zorgt ervoor dat exposanten geen afval laten slingeren en dat afval wordt gedeponeerd in de juiste containers. Een bijkomend voordeel is dat een schone beursvloer bijdraagt aan meer veiligheid. Doelstellingen van de pilots: 1. De verhouding doorbelast afval organisator versus exposant verbeteren (minimaal 5 procent) 2. Het percentage restafval verder verlagen (minimaal 5 procent) 3. Efficiëntere inzet van personeel en middelen Doorbelasting naar de exposant Amsterdam RAI is in 2011 gestart met een pilot voor het doorbelasten van restafval naar de exposant, ten gunste van de organisator. De doorbelasting zorgt ervoor dat exposanten afvalstromen beter scheiden, dit levert hen immers een kostenvoordeel op. De Huishoudbeurs van 2012 is de laatste pilot. Door de positieve ervaringen met de pilots is Amsterdam RAI van plan om deze maatregel in 2012 in te voeren. Plan van aanpak voor grote evenementen In het najaar van 2011 is gestart om voor grote beurzen een apart plan van aanpak op te stellen. Dit plan van aanpak stelt Amsterdam RAI op in samenwerking met de schoonmaakleverancier en de afvalinzamelaar. Het plan geeft per fase van het desbetreffende evenement (opbouw, inrichting, evenement, afbraak) aan wat er met de afvalstromen moet gebeuren. In het plan staat bijvoorbeeld welke scheidingsmiddelen worden aangeboden. En wie welke taak heeft. Ook de specifieke bijzonderheden van het evenement staan vermeld. Door een gericht plan van aanpak voor een beurs kan Amsterdam RAI het afvalproces beter sturen om zo de doelstellingen voor afval te behalen. Afvalreductie Hoewel het gelukt is het afval van Amsterdam RAI te reduceren ten opzichte van vorig jaar, zijn er ook een aantal kanttekeningen. Het blijkt in de praktijk dat Amsterdam RAI maar een beperkte invloed kan uitoefenen op de totale hoeveelheid afval. Er zijn tal van andere factoren van invloed: De economische situatie: een slechtere economische situatie betekent dat met name standbouwers hun afval mee terug nemen voor hergebruik. Het type beurs: Een groot congres brengt relatief weinig afval met zich mee omdat er geen sprake is van afzonderlijke standbouw. De mate van MVO-bewustzijn: hoe springen exposanten, organisatoren en toeleveranciers om met materialen? [ 19 ] RAI Duurzaamheidsverslag

20 Aanwezigheid milieucontroleurs (MC ers): MC ers organiseren dat afval wordt doorbelast aan de vervuiler (exposant). Exposanten kiezen er dan eerder voor om het afval zelf weer mee terug te nemen. De meeste trajecten van de laatste jaren stonden in het teken van vergroening binnen Amsterdam RAI. De toegenomen aandacht voor MVO, het kwaliteitsbeleid, en ook het veiligheidsbeleid zijn onderwerpen binnen Amsterdam RAI die wij actief hebben ondersteund. Bijvoorbeeld het terugdringen van het aantal transportkilometers (CO2 reductie), de sterk verbeterde afvalscheiding invoering van technische innovaties en invoering van logistieke vernieuwing door vervoer over water. Het laatste punt is een MVO-dilemma. Hoewel het mee terugnemen van afval zorgt voor een afvalreductie voor Amsterdam RAI, is er geen zicht op de uiteindelijke verwerking. Amsterdam RAI garandeert goede verwerking van de verschillende afvalstromen Milieuvriendelijker afvaltransport Amsterdam RAI heeft in september getekend voor duurzaam goederenvervoer per schip Mokum Mariteam: Vracht door de Gracht. Vracht door de Gracht is een efficiënt en milieuvriendelijk vervoerssysteem voor de Amsterdamse binnenstad dat gebruik maakt van bestaande infrastructuur: de grachten. Amsterdam RAI is een van de eersten die gebruik maakt van dit duurzame initiatief. Met de inzet van het schip van Mokum Mariteam kunnen per vol schip de Overige Initiatieven afval 2011 Vertrouwelijk papier wordt niet meer apart afgevoerd en verwerkt maar in de kantoren direct geshredderd en met de reguliere papierstroom samengeperst. Dit scheelt transportbewegingen en verwerkingskosten. In plaats van open containers heeft Amsterdam RAI twee Ecocassettes geplaatst. Dit is een gesloten afvalsysteem dat hygiënischer is. Bovendien kan veel meer afval worden samengeperst waardoor minder transportbewegingen nodig zijn. inzameling van retourvracht meegerekend vijf à zes stadsvrachtwagens vervangen worden. De schepen van Mokum Mariteam worden aangedreven door stille en schone elektrische motoren. Amsterdam RAI werkt hierbij samen met ICOVA, één van de initiatiefnemers van Mokum Mariteam. Het perssysteem, Ecocassette, van ICOVA zorgt ervoor dat optimaal rendement uit de retourvaart gehaald kan worden. In de Ecocassette wordt bedrijfsafval gecomprimeerd waardoor meer volume afgevoerd kan worden. Wat doet ICOVA met het afval van Amsterdam RAI? Restafval Met behulp van de ICOPOWER -installatie worden afvalstoffen en restproducten opgewerkt. Door een mechanische scheiding van het afval wordt een (secundaire) energiedrager met nauwkeurige verbrandingskarakteristieken geproduceerd: De ICOPOWER energiepellet. Deze wordt ingezet ter vervanging van primaire brandstoffen zoals steenkool. Hout Houtafval wordt gebruikt voor het maken van spaanplaat. Papier/plastic Oud papier wordt verwerkt tot nieuw papier en oud plastic tot folies. Glas ICOVA levert glasafval aan bedrijven die van oud glas nieuw glas maken Afvalbeleid in 2012 en verder Amsterdam RAI heeft al grote stappen gezet op het gebied van afvalscheiding en afvalreductie. De belangrijkste uitdaging is om vooral door te gaan op de ingeslagen weg. Amsterdam RAI werkt verder aan het optimaliseren van de afvalketen en onderzoekt hoe zij de verantwoordelijkheid voor afval ook bij de organisatoren kan leggen. Daarnaast kijkt Amsterdam RAI naar de mogelijkheden om afval te gebruiken voor nieuwe eindproducten. In 2012 wordt bijvoorbeeld frituurolie apart ingezameld en door ICOVA verwerkt tot biobrandstof. Metaal Oude metalen worden omgesmolten en dan gebruikt als grondstof voor nieuwe metalen en plaatwerk. Chemisch en gevaarlijk afval Chemisch afval wordt verzameld in speciale bakken bij Amsterdam RAI. Deze bakken worden opgehaald en verwerkt door de van Vliet Groep, een zusterbedrijf van ICOVA. Het chemisch afval wordt op de juiste wijze vernietigd. Amsterdam RAI kent verschillende chemische en gevaarlijke afvalstromen: Reinigingsmiddelen Verontreinigd afvalwater Afgewerkte oliën Verfresten Toners van printers Verontreinigde emballage Nikkel-cadmium batterijen Gasontladingslampen Spuitbussen De hoeveelheid afval en recyclingspercentages zijn te vinden in bijlage 1. [ 20 ]