De Juridische problemen van ongehuwde samenlevers op een rij

Transcriptie

1 EB 2016/62 De Juridische problemen van ongehuwde samenlevers op een rij Mr. A. Wakker, datum Inleiding In oktober 2011 (EB 2011/70) schreef Labohm in dit tijdschrift over de problemen, waar samenlevers met en zonder samenlevingscontract tegenaan lopen als zij scheiden. In dat jaar had de directie wetgeving van het Ministerie van Justitie opdracht verleend tot het verrichten van onderzoek naar de problemen en onbillijkheden na scheiding van in koude uitsluiting gehuwde echtgenoten en na scheiding van ongehuwde samenlevenden. Op basis van dat onderzoek zou de wenselijkheid worden beoordeeld van het treffen van wettelijke regelingen voor langdurig ongehuwde samenlevenden. In de conclusies van het onderzoeksrapport werden verschillende instrumenten in de vorm van mogelijke wettelijke regelingen geopperd om de geconstateerde problemen op te lossen. De toenmalig Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie zag niets in de voorgestelde instrumenten, met dien verstande dat hij aankondigde een wetsvoorstel te zullen opstellen om samenlevers via één verzoekschrift in staat te stellen voorlopige en definitieve regelingen te treffen. Een dergelijk wetsvoorstel is tot op heden niet ingediend. Tot nu toe is er dan ook niets veranderd in de juridische positie van ongehuwde samenwonenden. Omdat de problemen die Labohm destijds constateerde nog altijd aan de orde van de dag zijn, zet ik (mede) aan de hand van jurisprudentie de problematiek (nogmaals) op een rij. Dat is van belang, nu het aantal ongehuwde samenwonenden stijgt. Eind 2015 was het aantal ongehuwde samenwonenden (afgerond) , oftewel alweer bijna meer dan op het moment dat Labohm de politiek opriep maatregelen te treffen. 2. Alimentatie Er bestaat geen wettelijke verplichting voor ongehuwde samenwoners om een onderhoudsbijdrage te betalen na scheiding. Het wettelijk vastleggen van een dergelijke verplichting, werd door toenmalig staatssecretaris Teeven niet wenselijk geacht, omdat het teveel een inbreuk zou zijn op de partijautonomie. Bovendien zou een dergelijke regeling lastig te hanteren zijn, aldus zijn brief van 28 februari 2012 (Kamerstukken /12011/12, 28867, ). Het staat samenwonenden evenwel vrij om hierover een afspraak in een samenlevingsovereenkomst op te nemen, dan wel in een scheidingsconvenant. Indien geen duidelijke afspraak over alimentatie in een overeenkomst tussen partijen is vastgesteld, kan een vordering (het betreft immers een dagvaardingsprocedure) tot het vaststellen van een onderhoudsbijdrage echter nog wel tot problemen leiden. Een sprekend voorbeeld in dit verband is de uitspraak van het Hof 's-hertogenbosch van 10 februari 2015 (ECLI:NL:GHSHE:2015:436). In deze zaak had de man een schriftelijke verklaring aan de vrouw gegeven, waarin hij verklaarde "te allen tijde de zorg, in de meest uitgebreide zin van het woord, voor de vrouw en hun kind te dragen". Volgens het Link: 02C&cpid=WKNL-LTR-NJav2 Pagina 1/7 Alle (auteurs-)rechten op dit document berusten bij Wolters Kluwer Nederland 13V. of haar licentiegevers en worden uitdrukkelijk voorbehouden. Dit document is gegenereerd op Kijk voor meer informatie over de diensten van Wolters Kluwer op fl1

2 hof was geen sprake van een concreet aanbod en het woord 'alimentatie' of een vergelijkbare aanduiding was nooit gebruikt. Daarmee ontbrak volgens het hof een contractuele basis voor een onderhoudsverplichting van de man ten opzichte van de vrouw. Hetzelfde hof oordeelde op 26 maart 2013 (ECLI:NL:GHSHE:2013:BZ5835) al dat de redelijkheid en billijkheid geen toereikende grondslag vormen voor partneralimentatie. Een zaak waarbij men wellicht wat minder snel een afwijzing van de vordering zou verwachten, maar daarmee wel duidelijk maakt hoe belangrijk goed vastgelegde afspraken zijn, is de procedure die voorlag aan de Rechtbank Midden-Nederland en leidde tot de uitspraak van 26 juni 2013 (ECLI:RBMNE:201 3:7125). De betreffende partijen hadden in hun samenlevingsovereenkomst het volgende opgenomen: "Ingeval de samenleving eindigt door een van de oorzaken in artikel 3 sub a of d vermeld, zal, met inachtneming van de op dat moment geldende omstandigheden, door de partij die gezien deze omstandigheden hiervoor het meest in aanmerking komt, aan de wederpartij een naar redelijkheid en billijkheid vast te stellen alimentatie-uitkering worden verstrekt, waarbij zoveel mogelijk aansluiting wordt gezocht met de wettelijke bepaling omtrent alimentatie bij echtscheiding." De rechtbank overwoog dat uit de wetsgeschiedenis, jurisprudentie en uit de literatuur volgt dat als partijen op wie geen wettelijke onderhoudsplicht rust een onderhoudsverplichting overeenkomen, hun overeenkomst wordt geregeerd door de algemene verbintenisrechtelijke bepalingen van boek 6 BW. Aangezien de bepalingen van boek I BW niet gelden, zullen zij afspraken moeten maken over (in ieder geval) het bedrag waarmee de een aan het levensonderhoud van de ander zal bijgedragen, de duur van de onderhoudsplicht en de gevallen waarin de bijdrage kan worden gewijzigd. Dat hadden partijen in de betreffende zaak niet gedaan. Zij waren volgens de rechtbank slechts overeengekomen dat met inachtneming van de tijdens de beëindiging van de samenleving geldende omstandigheden de partij die gezien deze omstandigheden hiervoor het meest in aanmerking komt aan de andere partij een naar redelijkheid en billijkheid vast te stellen alimentatie uitkering zal worden verstrekt, waaraan is toegevoegd dat hierbij zoveel mogelijk aansluiting zal worden gezocht bij de wettelijke bepalingen omtrent alimentatie bij echtscheiding. Volgens de rechtbank bevatte de overeenkomst voor de vaststelling van de bijdrage geen concrete aanknopingspunten, maar bepaalde slechts in het algemeen dat hierbij zoveel mogelijk aansluiting wordt gezocht bij "de wettelijke bepaling omtrent alimentatie bij echtscheiding". In dat geval zal de eisende partij volgens de rechtbank dienen te stellen wat dit betekent. De rechtbank wees de vordering van de vrouw af. Anders oordeelde de Rechtbank Rotterdam evenwel op 23 maart 2016 (ECLI:NL:RBROT:2016:2678) in een zaak waarin partijen in hun samenlevingsovereenkomst de volgende bepaling waren overeengekomen: "De partners komen overeen dat, indien de partners de samenwoning beëindigen en niet langer een gemeenschappelijke huishouding voeren, de meest draagkrachtige partner verplicht is aan de andere partner een uitkering tot levensonderhoud te verschaffen. De partners beschouwen dit als een dringende verplichting van moraal en fatsoen. Het bedrag dat wordt uitgekeerd en de duur van de uitkering zijn afhankelijk van de draagkracht, de behoefte, de leeftijd van de partners, de duur van de samenleving en de eventuele andere relevante omstandigheden. De partners beogen met de vorenstaande alimentatieregeling een regeling te treffen die zoveel mogelijk overeenstemming vertoont met het bepaalde in de artikelen 1:157 en volgende van het Burgerlijk Link: Pagina 2/7 Alle (auteurs)rechten op dit document berusten bij Wolters Kluwer Nederland B.V. of haar licentiegevers en worden uitdrukkelijk voorbehouden, Dit document is gegenereerd op Kijk voor meer informatie over de diensten van Wolters Kluwer op

3 Wetboek." De rechtbank oordeelde in dit geval dat de betreffende alimentatieregeling uitgelegd dient te worden als een afspraak waarbij aanspraak kan worden gemaakt op een onderhoudsbijdrage. Bij de vaststelling daarvan kunnen de genoemde omstandigheden een rol spelen. Indien partijen er niet uitkomen om de onderhoudsbijdrage vast te stellen, kan de rechter gevraagd worden de uitkering vast te stellen met toepassing van artikel 6:248 BW, waarbij de op grond van artikel 1:157 BW ontwikkelde normen naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid een rol kunnen spelen. Uit het voorgaande blijkt duidelijk dat, als men in een samenlevingsovereenkomst volledig aansluiting wenst te zoeken bij de regels die gelden voor ex-echtgenoten, dit ook met zoveel woorden in de samenlevingsovereenkomst vastgelegd dient te worden. Gelet op laatstgenoemde uitspraak zou het (ondanks de gunstige uitspraak voor de vrouw in die zaak) zelfs goed zijn om expliciet te verwijzen naar de toepassing van de zogenoemde Alimentatienormen. Als het niet de bedoeling is om volledig aansluiting te zoeken bij de berekening van alimentatie zoals bij ex-echtgenoten, moet concreet worden opgenomen op welke andere wijze de onderhoudsbijdrage vastgesteld dient te worden, of en wanneer deze gewijzigd kan worden en hoe lang de onderhoudsverplichting duurt. Overigens valt niet in te zien waarom steeds de toevoeging voor "zoveel mogelijk" in voornoemde overeenkomsten is opgenomen. Waarom zou het puur rekentechnisch niet mogelijk zijn om een onderhoudsbijdrage tussen ex-samenwoners op dezelfde wijze vast te stellen als de onderhoudsbijdrage tussen ex-echtgenoten? Met de overeenkomst wordt immers de grondslag gegeven om de onderhoudsbijdrage ook daadwerkelijk op die wijze te berekenen, met dien verstande dat daar op grond van de redelijkheid en billijkheid (artikel 6:248 BW) door de rechter nog van afgeweken kan worden. Gelet op laatst geciteerde alimentatiebepaling lijkt in die samenlevingsovereenkomst een bepaling te hebben ontbroken over de mogelijkheden om de onderhoudsbijdrage op een later moment eventueel te wijzigen. Tot welk probleem dat kan leiden, blijkt uit de zaak waarover de Rechtbank Zeeland-West Brabant op 8juli 2015 (ECLI:NL:RBZWB:2015:4426, RFR2015/130) moest beslissen. De betreffende partijen hadden een alimentatieregeling getroffen in hun notariële samenlevingsovereenkomst. Deze hield in dat, als de samenleving anders dan door overlijden zou eindigen, het bepaalde in artikel 1: BW van overeenkomstige toepassing zou zijn. Nadat eerder een door de man aan de vrouw te betalen bijdrage was vastgelegd, vroeg de man wijziging van deze bijdrage op grond van artikel 1:401 BW. De rechtbank oordeelde echter dat het betreffende artikel niet van toepassing is op exsamenwoners. Nu partijen de toepasselijkheid van het betreffende artikel evenmin waren overeengekomen, wees de rechtbank het verzoek van de man af. Terecht wordt in de wenk bij de uitspraak in RFR de vraag gesteld of partijen niet de bedoeling hebben gehad de wijzigingsmogelijkheden van artikel 401 BW van toepassing te laten zijn. Bovendien biedt het algemeen verbintenissenrecht mogelijkheden om wijziging of beëindiging te vragen op grond van de eisen van redelijkheid en billijkheid (artikel 6:2 BW en 6:248 8W) en onvoorziene omstandigheden (artikel 6:258 BW). Ook deze beslissing toont daarmee het belang van het goed vastleggen van de afspraken, waarbij men zich bewust is van de wezenlijk andere juridische positie waarin ongehuwde samenlevers verkeren. 3. Hypotheekrente Link: 02C&cpid=WKNL-LTR-Nav2 Pagina 3/7 Alle (auteurs)rechten op dit document berusten bij Wolters Kluwer Nederland BV. of haar licentiegevers en worden uitdrukkelijk voorbehouden. Dit document is gegenereerd op Kijk voor meer informatie over de diensten van Wolters Kluwer op wwwwolterskluwer.nl

4 Een ander veel voorkomend probleem waar samenlevers zich niet goed van bewust lijken te zijn, betreft hetgeen zich voordeed in de casus, die leidde tot de uitspraak van de Hoge Raad van 8juni 2012 (ECLI:NL:HR:2012:BV9539 en RFR 2012/94). Zoals vaker, waren partijen gaan samenwonen zonder samenlevingscontract en kochten zij vervolgens samen een huis. Beide partijen werkten toen, maar na de geboorte van het tweede kind stopte de vrouw met werken. Na beëindiging van de relatie vorderde de man de helft van de door hem betaalde hypotheekrente en premie levensverzekering terug vanaf het moment dat de vrouw was gestopt met werken en dus niet meer kon bijdragen in de helft van deze kosten. Bij gehuwden leidt de geschetste situatie op zichzelf niet tot problemen, gelet op het bepaalde in artikel 1:84 BW. Dat bepaalt dat de kosten van de huishouding ten laste komen van het gemene inkomen en voor zover dat ontoereikend is ten laste van het eigen inkomen naar evenredigheid daarvan. Zijn beide inkomens ontoereikend, dan komen die kosten ten laste van het gemene vermogen c.q. de eigen vermogens. Is sprake van samenlevers zonder samenlevingscontract dan is dit anders. Kopen de betreffende personen samen een woning, dan ontstaat een eenvoudige gemeenschap in de zin van artikel 3:166 BW. Uitgangspunt volgens lid 2 van het betreffende artikel is dat de aandelen van beiden gelijk zijn. Dit brengt, in combinatie met het bepaalde in artikel 3:172 BW mee, dat ieder recht heeft op de helft van de waarde van - in dit geval - de woning. Wat betreft de kosten die verband houden met de woning, valt in artikel 3:172 BW te lezen dat de deelgenoten in dezelfde evenredigheid bijdragen tot de uitgaven, die voortvloeien uit handelingen die bevoegdelijk ten behoeve van de gemeenschap zijn verricht. Dit geldt echter niet voor de verplichting om bij te dragen in een schuld die door de deelgenoten is aangegaan voor de financiering van de aanschaf van het goed, aldus de uitspraak van de Hoge Raad van 11 oktober 1991, NJ 1992/600. Dat brengt mee dat artikel 6:10 lid 2 BW van belang is voor de draagplicht betreffende ter zake verschuldigde hypotheekrente. In dit artikel staat: "De verplichting tot bijdragen in de schuld die ten laste van een der hoofdelijke schuldenaren wordt gedelgd voor meer dan het gedeelte dat hem aangaat, komt op iedere medeschuldenaar te rusten voor het bedrag van dit meerdere, telkens tot ten hoogste het gedeelte van de schuld dat de medeschuldenaar aangaat." De vraag rijst welk gedeelte van de schuld de medeschuldenaar aangaat. Het artikel geeft niet aan hoe dit moet worden vastgesteld. Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat bij de vaststelling van deze draagplicht een aantal omstandigheden een rol speelt. Daarin staat: "Evenmin als in het geldende B.W. nadere bepalingen omtrent de grootte van 'zijn aandeel' zijn gegeven, is in de algemene bepaling van het eerste lid nader omschreven hoe het gedeelte van de schuld dat hem 'aangaat' moet worden vastgesteld. Hieromtrent toch zijn geen algemene regels te geven. De grootte van ieders bijdrageplicht zal in de eerste plaats afhangen van hetgeen zij uitdrukkelijk of stilzwijgend omtrent hun bijdrageplicht zijn overeengekomen en van een eventuele onderlinge rechtsverhouding der schuldenaren, op grond waarvan zij zich gezamenlijk hebben verbonden; zo beslist de vennootschapsovereenkomst over de onderlinge bijdrageplicht van de firmanten in de firmaschulden. Is de schuld om baat aangegaan, dan is voorts van belang - en dit vooral -' wanneer er tussen de schuldenaren geen andere band bestaat, dan het feit dat zij hoofdelijke medeschuldenaren zijn - in hoeverre de tegenwaarde van hun schuld ieder van hen ten goede is gekomen. Zijn erfgenamen krachtens artikel I lid 3 hoofdelijk aansprakelijk voor een schuld van hun erflater, dan brengt hun rechtsverhouding mee dat de verplichting tot bijdragen wordt bepaald naar verhouding van Link: nh/?param=oocci 02c&cpid'"WKNL-LTR-Nav2 Pagina 4/7 Alle (auteurs)rechten op dit document berusten bij Wolters Kluwer Nederland BV. of haar licentiegevers en worden uitdrukkelijk voorbehouden. Dit document is gegenereerd op Kijk voor meer informatie over de diensten van Wolters Kluwer op wwwwolterskluwer.nl

5 hun erfporties. Tenslotte kunnen ook de beginselen van ongerechtvaardigde verrijking nog een rol spelen. In ieder geval is het niet wenselijk - gelijk in sommige buitenlandse wetboeken is bepaald - als hoofdregel voorop te stellen dat de schuldenaren voor gelijke delen in de schuld moeten bijdragen; de uitzonderingen zouden dan belangrijker zijn dan de hoofdregel. Vanzelfsprekend is echter, indien geen van de hierboven aangegeven omstandigheden en beginselen uitsluitsel geven, een draagplicht voor gelijke delen ook volgens het ontwerp de aangewezen oplossing." In de zaak die leidde tot de uitspraak van de Hoge Raad van 8 juni 2012, had het Hof 's-gravenhage geoordeeld dat partijen voor de helft moesten meedelen in de kosten van de hypotheek en premie levensverzekering. Dit leidde het hof af uit de externe verhouding van partijen ten opzichte van de bank en volgens de A-G kennelijk uit de externe verhouding van ieder van partijen met de verzekeraar. Het hof nam de door de vrouw aangevoerde stilzwijgende overeenkomst, die een afwijking van het beginsel dat er een draagplicht voor gelijke delen bestaat zou rechtvaardigen, niet aan. Zoals de A-G opmerkte, lijkt het hof het nodig te vinden dat min of meer expliciete afspraken worden gemaakt. Volgens het hof was de gelijke draagplicht zoals die gold voor de geboorte van het tweede kind niet gewijzigd doordat de vrouw was gestopt met werken. Deze keuze van de vrouw kwam, aldus het hof, uitsluitend voor haar rekening en risico. Van een natuurlijke verbintenis was volgens het hof evenmin sprake. De Hoge Raad oordeelde dat in gevallen als deze aan de hand van de Haviltexmaatstaf beoordeeld moet worden of er tussen partijen bepaalde afspraken zijn gemaakt en, als dat het geval is, welke inhoud die afspraken hebben. Volgens de Hoge Raad zijn alle omstandigheden van belang en kan ook acht worden geslagen op het feitelijk handelen van partijen. Volgens de Hoge Raad had het hof in deze kwestie niet kenbaar aandacht besteed aan het verweer van de vrouw, inhoudende dat zowel de man als de vrouw zich hebben gedragen in overeenstemming met door hen stilzwijgend gemaakte afspraken en de tussen hen feitelijk gegroeide taakverdeling. Daarmee was het hof ofwel uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting en anders had het hof zijn oordeel ontoereikend gemotiveerd. Op grond van het voorgaande vernietigde de Hoge Raad de uitspraak van het hof en verwees de zaak naar het Hof Amsterdam. Het oordeel van het hof in deze zaak lijkt in lijn te zijn met hetgeen Labohm schreef in 2011: "De vrouw moet bewijzen dat er afspraken zijn gemaakt over de betaling van de hypotheekrente. Veelal kan zij dit niet bewijzen. Het feit dat de man de hypotheekrente heeft betaald rechtvaardigt niet de conclusie dat hij daarmee heeft afgezien van verhaal van de rentebetalingen op de vrouw." Het hof leek in deze zaak min of meer expliciete afspraken nodig te achten. Gelet op het oordeel van de Hoge Raad lijkt dit echter te kort door de bocht. Interessant is in dit verband de conclusie van A-G Wissink. Hij meent dat het voor de hand ligt om aan te nemen dat tussen partners in een langdurige samenlevingsrelatie in gezinsverband een verdeling van taken en lasten bestaat, die niet alleen de financiën betreft maar ook andere aspecten omvat, zoals verschillende zorgtaken. Wanneer achteraf het vermogen moet worden verdeeld en verrekend, zal volgens hem aan het handelen van de partners, in totaliteit bezien, betekenis moeten worden toegekend om te bepalen wat tussen hen rechtens geldt. Wissink is van mening dat als het gaat om het reconstrueren van de bedoelingen van partijen, het voor de hand ligt, zeker als een samenlevingsovereenkomst ontbreekt, in beginsel juist in het feitelijke handelen van partijen hun afspraken te lezen. Het feit dat een zekere taakverdeling gedurende zekere tijd heeft bestaan, acht hij belangrijker dan de vraag of aangetoond kan worden dat deze berustte op een expliciete afspraak van de partners. Niet gezegd kan echter worden dat in zaken als deze tot uitgangspunt moet worden genomen dat sprake is van stilzwijgende afspraken op grond waarvan in beginsel geen betalingsverplichting van (meestal) de vrouw ten opzichte van de man kan worden Link: Pagina 5/7 Alle (auteurs-)rechten op dit document berusten bij Wolters Kluwer Nederland BV. of haar licentiegevers en worden uitdrukkelijk voorbehouden. Dit document is gegenereerd op , Kijk voor meer informatie over de diensten van Wolters Kluwer op oh

6 aangenomen. Dit zal steeds aan de hand van de omstandigheden van het betreffende geval beoordeeld dienen te worden. Ook in de zaak die speelde voor de Rechtbank Noord-Holland en leidde tot de uitspraak van 24 februari 2016 (ECLI:NL:RBNHO:2016:1474) was een regresvordering van de man vanwege de betaling van meer dan de helft van de hypotheekrente aan de orde in geval van ex-samenlevers. In dit geval hadden partijen wel een samenlevingscontract, maar betroffen de betalingen de periode na beëindiging van de samenleving. De rechtbank betrok de hiervoor genoemde omstandigheden die blijkens de parlementaire geschiedenis een rol spelen bij de vraag welk deel van de schuld de schuldenaar aangaat. Zodoende kwam de rechtbank tot het oordeel dat de man geen recht op regres had ten opzichte van de vrouw, omdat de man in kwestie over de betreffende periode alleen het gebruik had van de woning (de tegenover de schuld staande bate), de vrouw een woning huurde en daarvoor de kosten betaalde en de man de woning uiteindelijk zou overnemen de hypothecaire heldlening voor zijn rekening zou nemen. 4. Verjaring De hiervoor besproken uitspraak van de Hoge Raad van 8 juni 2012 brengt nog een probleem tussen samenlevers voor het voetlicht, te weten dat van de verjaring. Zoals gezegd vorderde de man na beëindiging van de relatie van partijen de helft van de door hem betaalde hypotheekrente en premie levensverzekering van de vrouw over de periode vanaf de geboorte van het tweede kind in Het hof oordeelde echter dat de vordering van de man met betrekking tot betalingen gelegen vóór 31 augustus 2002 waren verjaard op grond van artikel 3:307 BW. Bij samenlevers is er geen sprake van een verlenging van de verjaringstermijn tot zes maanden na ontbinding van het huwelijk, zoals die op grond van artikel 3:320 BW jo. artikel 3:321 lid I onder a BW wel tussen echtgenoten geldt. Dit brengt mee dat een vordering al tijdens de samenleving kan verjaren. Onder meer Breederveld pleit voor een verlenging van de verjaringstermijn bij een vergoedingsrecht tussen samenlevers overeenkomstig het oordeel van de Hoge Raad in de zaak Rensing/Polak I (HR 19 januari 1996, NJ 1996/617). In die zaak oordeelde de Hoge Raad dat een beroep op een contractueel vervalbeding in beginsel naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid als onaanvaardbaar moet worden beschouwd als echtgenoten bij hun echtscheiding verrekening vorderen van de in het verleden overgespaarde inkomsten. De Hoge Raad motiveerde zijn oordeel met de overweging dat partijen om voor de hand liggende redenen in het algemeen niet tot verrekening zullen overgaan zolang de huwelijkse samenleving voortduurt. In deze zin oordeelde de Rechtbank Gelderland ook op 21 oktober 2015 (RFR 2016/62). De rechtbank overwoog dat zij de situatie van ongehuwde samenlevers niet wezenlijk anders acht en de benadering van de Hoge Raad in de zaak Rensing/Polak dan ook in het voorliggende geval moest gelden. Het betrof de vergoeding van de investering van de vrouw in het restaurant van de man. De vordering van de vrouw was naar het oordeel van de rechtbank niettemin verjaard, omdat de vrouw buiten deze verlengde termijn haar vordering had ingesteld en zij de verjaring niet tijdig had gestuit. Overigens hadden de partijen in deze zaak een samenlevingsovereenkomst. Daarin was geregeld dat de vergoeding van de vrouw in verband met haar investeringen in de gemeenschappelijke woning pas opeisbaar werd bij vervreemding van de woning. Omdat de betreffende woning pas in 2014 was vervreemd, was deze vordering van de vrouw niet verjaard. Wat betreft andere mogelijke vergoedingsrechten was in de samenlevingsovereenkomst kennelijk geen afzonderlijke regeling opgenomen wat betreft opeisbaarheid en/of verjaring. Link: nh/?param=oocci Q2C&cpid=WKNLLTRNav2 Pagina 6/7 Alle (auteurs-)rechten op dit document berusten bij Wolters Kluwer Nederland BV. of haar licentiegevers en worden uitdrukkelijk voorbehouden. Dit document is gegenereerd op Kijk voor meer informatie over de diensten van Wolters Kluwer op

7 Overigens oordeelde het Hof 's-hertogenbosch op 14 juni 2015 (ECLI:NL:GHSHE:2015:2660) wezenlijk anders. Dat hof hield strikt vast aan de verjaringstermijn. In dat geval had de vrouw een auto voor de man gefinancierd. Pas bij beëindiging van de samenleving maakte de vrouw aanspraak op haar vergoedingsrecht. Op dat moment was de vordering van de vrouw al verjaard. Had de vrouw wel succesvol aanspraak willen maken op haar vergoedingsrecht, dan had zij dus tijdens de samenleving de vordering moeten inroepen, althans de verjaring moeten stuiten. Het spreekt bijna voor zich dat de meeste mensen dit niet zullen doen wanneer zij nog gelukkig samenleven. Dit los van het feit dat bijna niemand zich bewust zal zijn van de noodzaak de verjaring te stuiten. 5. Conclusie Veelal wordt gezegd dat er ongehuwde samenlevers zijn die er bewust voor kiezen om ongehuwd samen te wonen, juist om te voorkomen dat er allerlei (huwelijks)vermogensrechtelijke regels en bijvoorbeeld een regeling over partneralimentatie op hun relatie van toepassing wordt. Gelet daarop zou wetgeving met betrekking tot samenlevers in strijd kunnen zijn met de keuzevrijheid. Ik kan mij zeker voorstellen dat men, los van het niet inzien van de toegevoegde waarde van het huwelijk, er bewust voor kiest om niet te trouwen vanwege de partneralimentatieverplichting, die daardoor ontstaat en de gemeenschap van goederen. 1k kan mij echter niet voorstellen dat er veel mensen zijn die moeite zouden hebben met een regeling omtrent bijvoorbeeld de (verjaring van) vergoedingsrechten. Hetzelfde geldt voor hoe om te gaan met de kosten van de huishouding als de wettelijke regeling erin voorziet dat op alle punten de mogelijkheid bestaat om af te wijken van de betreffende regeling en ook de mogelijkheid bestaat om volledig af te zien van een partneralimentatieverplichting. Ik realiseer mij dat daarvoor dan wel een weg naar de notaris vereist zal zijn. De mensen die zo bewust bezig zijn met de juridische consequenties van hun samenleving zijn wellicht ook degenen, die nu al kiezen voor het opstellen van een samenlevingsovereenkomst. Het voorgaande in acht genomen en gezien de steeds groter wordende groep ongehuwde samenwoners, is een wettelijke regeling voor ongehuwde samenlevers, naar mijn mening alsnog wenselijk gezien. Zolang een dergelijke regeling er niet is, blijft er een taak voor de overheid weggelegd om mensen te informeren over de mogelijke juridische consequenties van het ongehuwd samenwonen en voor advocaten en notarissen om zorg te dragen voor goede, juist geformuleerde, juridische regelingen in samenlevingsovereenkomsten. Gezien de hiervoor genoemde uitspraken lijkt men zich nog onvoldoende bewust van de wezenlijk andere juridische positie van ongehuwde samenwoners. Voetnoten ifi Mr. A. Wakker is advocaat bij BANNING advocaten & fiscalisten. Link: c&cpid=WKNL-LTR-Nav2 Pagina 7/7 Alle (auteurs-)rechten op dit document berusten bij Wolters Kluwer Nederland BV. of haar licentiegevers en worden uitdrukkelijk voorbehouden. Dit document is gegenereerd op Kijk voor meer informatie over de diensten van Wolters Kluwer op