Qualis magazine, Lente 2011 jaargang 8 nummer 1 Tekst: Dick Zoet Foto's: Chris Hoefsmit

Transcriptie

1 Qualis magazine, Lente 2011 jaargang 8 nummer 1 Tekst: Dick Zoet Foto's: Chris Hoefsmit Peter Wortel is kunstenaar. En dat heeft hij altijd willen worden. De kunstopleiding combineerde hij met zijn werk als timmerman en die wonderlijke combinatie heeft haar weerslag in zijn werk. Dat is monumentaal, overduidelijk aanwezig en met veel ambachtelijke kennis vervaardigd. We spraken hem in zijn atelier in Oostwold, een voormalige kerk die nu plaats biedt aan een andersoortige spiritualiteit. kreeg ik te horen dat ik eerst een kunstopleiding diende te volgen om voor die regeling in aanmerking te komen Er zat dus weinig anders op dan me aan te melden bij de Rietveld Academie. Ik had in de jaren daarvoor al veel getekend en gemaakt, dus ik kwam daar redelijk beslagen ten ijs. Ik moest die opleiding overigens in de avonduren volgen, want ik werkt overdag. Timmerman ''Ik ben een geboren Amsterdammer en die achtergrond uit zich tot op de dag van vandaag bijvoorbeeld nog in mijn taalgebruik: Ik gebruik nog al wat Bargoense woorden en het grappige is dat mijn kinderen dat weer doorgeven aan hun kinderen. Zo blijft de traditie in leven. ''Door mijn vader, die grafisch ontwerper was, kwam ik al op vroege leeftijd in aanraking met kunstenaars van diverse pluimage. Zij maakten destijds onderdeel uit van een nogal alternatief circuit in de hoofdstad en die contacten maakten grote indruk op me. Dat wilde ik ook! En op mijn veertiende melde ik me al bij de balie van de Contraprestatie' zoals de BKR destijds heette. Daar werd me te verstaan gegeven dat ik maar eens terug moest komen als ik achttien was. Eén dag na mijn achttiende verjaardag melde ik me vervolgens weer en toen ''Omdat ik op mijn veertiende nog geen kunstenaar kon worden, ben ik naar een LTS gegaan en heb daar 'fijn timmeren' geleerd. En vandaar uit ging ik naar de meubelmakersvakschool. Dat was een beetje een oubollige opleiding, waar je het vak meubelmaken gelukkig erg goed leerde. Na die opleiding ging ik werken bij een zogenoemde schrijnwerker, een heel goede vakman die bijvoorbeeld stoelen van Berlage restaureerde, of houten beelden uit het Rijksmuseum. Kortom, een ideale plek om mijn opleiding en mijn kunstzinnige aspiraties te combineren. Daar heb ik dus begrijpelijkerwijs heel veel geleerd.

2 ''Na een jaar ben ik voor mezelf gaan werken als timmerman. In die hoedanigheid heb ik heel wat bijzondere klussen gehad, zoals het maken van een woonboot vanaf casco. Een heel leuke periode met leuke opdrachten. In die tijd heb ik ook mijn vrouw leren kennen. Toen onze kinderen werden geboren, hebben we een ingrijpende keuze gemaakt: Ik ben gestopt met mijn kunstopleiding en we zijn vanuit De Pijp verhuisd naar het Friese platteland. In onze ogen een gezondere omgeving voor de kinderen en bovendien kon ik daar gebruik maken van een collectieve werkplaats. Dat bleek een verkeerde keuze. Vooral mijn vrouw kon daar niet aarden. Die was dan ook heel blij toen we anderhalf jaar door middel van woningruil in Groningen terecht kwamen. Tentoonstellingen ''Daar heb ik mij direct aangemeld bij Academie Minerva. En die keer heb ik de opleiding wel afgemaakt. Maar een jaar voor mijn afstuderen had ik al een tentoonstelling. Ik was met mijn koker vol werk langs diverse galeries in Amsterdam gegaan en Nanky de Vreeze toonde belangstelling. Ik mocht deel gaan uitmaken van een groepstentoonstelling. Daar hing mijn werk, naast dat van Andy Warhol en Karel Appel. Uiteraard heb ik die galleriehouder gevraagd waarom me die eer te beurt viel. In zijn ogen maakte ik Nederlandse popart. Dat heb ik zelf nooit zo gezien, maar vanzelfsprekend vind ik dat prettig om te horen. ''Een van de bezoekers was de eigenaar van Galerie Zuid; op dat moment een van de meest toon-aangevende galeries van Amsterdam. Dat mijn vader de eigenaar kende, zal daarbij ongetwijfeld een rol hebben gespeeld. Hoe het ook zij, hij bood mij ter plekke een tentoonstelling aan. Dat betekende natuurlijk een vliegende start, zeker toen ik korte tijd later werd gevraagd voor een groepstentoonstelling. ''Gewoon met je werk de boer opgaan, bleek dus te werken. Ook in het buiten-land, want op die manier ben ik ook bij een van de belangrijkste galeries van London binnen gekomen. Ik kreeg het daardoor nogal druk. Zo druk zelfs, dat ik bijna mijn afstudeer-opdracht was vergeten. Ik heb toen in allerijl wat werk bij elkaar gegraaid en kwam veel te laat bij de Academie. Gelukkig werd me dat vergeven en ik was geslaagd. 'Tunnelvisions' ''Een van de leukste dingen die me in die dagen overkwam was een tentoonstelling in het London Transport Museum. Dat museum zat midden in een verhuizing en ze vroegen me toen of ze mijn werk mochten gebruiken om die verhuizing via posters in de London Underground onder de aandacht te brengen. Wat ik uiteraard prima vond. Toen we een aantal weken daarna in London kwamen, zijn we bij het eerste het beste metrostation gestopt en is mijn vrouw poolshoogte gaan nemen. Die kwam helemaal verbijsterd terug, want er bleken niet minder dan 34 posters te hangen.

3 Voorts speel ik altijd met perspectief. Dat is een element dat je in al mijn werken terugvindt. Dat was natuurlijk prima reclame. ''Even later kwamen we bij het museum dat destijds in Covent Garden gevestigd was. En daar ontdek-te ik een enorm banier die dwars over de gevel hing: 'Tunnelvisions by Peter Wortel'. Dat vond ik een grote eer, maar tegelijkertijd werkte dat toch wel bevreemdend. Overal waar je keek: Peter Wortel. Het leek enigszins orwelliaans. Tot die tijd had ik er nog nooit over nagedacht hoe succes er in de praktijk zou uitzien. Zo dus. ''Die tentoonstelling heeft me overigens uitstekende contacten in Londen en de rest van Engeland opgeleverd. Iedereen die wat voorstelde in de kunstwereld was afgereisd naar het museum en ik heb met verschrikkelijk veel mensen gesproken. Een dergelijk netwerk is van eminent belang, want ik heb nog steeds veel tentoonstellingen daar. Dat heeft niet alleen met contacten te maken, maar ook met de waardering van mensen voor je werk. Geen priegelwerk ''Mijn werk kenmerkt zich door een heel duidelijk monumentaal aanpak. Het maakt niet uit of het nu om een wandreliëf, een houtsnede of een sculptuur gaat; mijn werk staat voor zichzelf en geeft een duidelijk beeld. Geen priegelwerk, maar duidelijke afbeeldingen. Ik speel heel vaak met zwarte en witte vlakken en werk graag met kaders. Ik Ik kijk en denk vanuit zwart wit. Mijn creativiteit begint met negatieven donker en licht van de werkelijkheid. Pas later kan ik daar eventueel kleur aan toevoegen. In die zin is het niet zo wonderlijk dat mensen meet af aan popartassociaties bij mijn werk hebben. Of de een of andere manier is dat een vorm van herkenning die altijd in mijn voordeel heeft gewerkt. En mede daardoor heb ik altijd goed kunnen verkopen.

4 ''Dat is nu heel anders, want we zitten nu in een heel turbulente tijd. Balkenende presteerde het om drie keer binnen een half jaar te vertellen dat we de hand op de knip moesten houden. En dat was een totaal verkeerde boodschap, zeker voor de kunstwereld. Vooral omdat het huidige kabinet daarin de legitimatie ziet om zeer fors te snijden in de subsidies. De kunst wordt daardoor totaal de nek omgedraaid. De aankoop van kunst loopt sterk terug. Zowel bij particulieren als bij bedrijven. In de voor-gaande jaren hebben de grote bedrijven bijvoorbeeld grot collecties aangekocht, maar dat is bijna helemaal gestopt. Dat betekent dus dat veel kunstenaars zware tijden beleven. Aan de ene kant is dat een positieve ontwikkeling, omdat daardoor het kaf van het koren wordt gescheiden. Tegelijkertijd moet je constateren dat ook de echt vernieuwende kunstenaars zwaar te lijden hebben onder de recessie. En daardoor de kwaliteit van de gehele kunstwereld onder druk komt te staan. Kwaliteit heeft nu eenmaal een prijs en als de mensen niet bereid zijn die prijs te betalen, dan zal dat zeker invloed hebben. Natuurlijk, bezuinigen zijn noodzakelijk en een frisse wind door de kunst is welkom. Maar er wordt nu rigoureus gehakt en daar kan weinig positiefs uit voortkomen. ''Sommige politieke partijen maken ook een soort karikatuur van de kunst. Natuurlijk, er zijn in het verleden best belachelijke prijzen betaald voor onbegrijpelijke zaken, maar die tijden zijn al lang voorbij. Ook de kunst is een wereld die wordt geregeerd door vraag en aanbod. Kunst heeft daardoor te maken met commercie; kunstenaars zijn zelfstandige ondernemers. En mede daarom zouden ze best wat meer aan de weg kunnen timmeren in plaats van altijd maar op de overheid teren. Dat betekent niet dat je je overlevert aan de commercie. Het gaat erom dat je als kunstenaar op een integere manier je werk kunt maken. Dat is het criterium voor een kunstwerk: het moet integer zijn. Zo heb ik altijd gewerkt. Mijn werk is mijn manier om de werkelijkheid te bevriezen. En ik zal altijd op die manier blijven werken.''

5