Wijkagenda Soesterkwartier

Transcriptie

1 Wijkagenda Soesterkwartier 3 juli 2012

2 2 Wijkagenda Soesterkwartier

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Leeswijzer De Vraagstukken De wijkavond Agenda Karakteristiek van de wijk Buurt en wijkindeling Wijkbeschrijving Laatste ontwikkelingen Soesterkwartier anno Kracht van de wijk Samenleven Wonen Werken en inkomen Onderwijs Leefbaarheid en veiligheid Voorzieningen Gezondheid Het proces Aanleiding Kader Gebruikte gegevens De gesprekken met de wijk Het vervolg Bijlage 1 Verslag wijkavond Soesterkwartier voor de Wijkagenda... 21

4 0. Leeswijzer Voor u ligt de wijkagenda van de wijk Soesterkwartier. De wijkagenda benoemt de vraagstukken die gezamenlijk worden gevoeld in de wijk door bewoners, ondernemers, organisaties van vrijwilligers die actief zijn in de wijk, zoals sportverenigingen, hobbyclubs en kerken en door organisaties waarmee de gemeente werkafspraken heeft zoals SWA, Beweging3.0, SRO, ABC etc. Het gaat om de vraagstukken waarvan iedereen het belangrijk vindt dat ze worden aangepakt. Het is de bedoeling dat de wijkagenda richting geeft aan iedereen die werkzaam of actief is in de wijk, zodat de inspanningen elkaar versterken en aanvullen. Ieder pakt datgene op waar hij/zij zich verantwoordelijk voor voelt en waar hij/zij goed in is. Met de wijkagenda als vertrekpunt verbinden gemeente, bewoners en organisaties zich aan gezamenlijke doelen en zijn complementair, ondersteunend en faciliterend naar elkaar toe. De statistische gegevens in deze wijkagenda zijn afkomstig uit Wijkatlas Soesterkwartier (zie bijlage, en kijk onder het kopje Blik op de wijk ). Hoofdstuk 1 is de kern van de wijkagenda. Hierin staan de vraagstukken beschreven waarom het allemaal draait in het Soesterkwartier. In hoofdstuk 2 komt de (ruimtelijke) karakteristiek van de wijk aan bod en de laatste ontwikkelingen In hoofdstuk 3 is beschreven hoe het er op dit moment voor staat in het Soesterkwartier. Dit hoofdstuk is de onderbouwing van de vraagstukken zoals opgenomen in hoofdstuk 1. In het laatste hoofdstuk wordt de aanleiding voor het opstellen van een wijkagenda beschreven en de gevolgde werkwijze en het vervolg. 4 Wijkagenda Soesterkwartier

5 1. De Vraagstukken 1.1 De wijkavond Wijktafel Behalve de wijkavond die werd georganiseerd door de gemeente, SWA en ABC Soesterkwartier werd er in maart 2012 een zogenoemde Wijktafel georganiseerd door het Wijk Bewoners Team (WBT). Op deze avond discussieerden bewoners onderling en met enkele werkers uit de wijk over uiteenlopende thema s. De aanwezige bewoners, ongeveer 50, hebben daarna kunnen aangeven welk onderwerp, thema of initiatief zij het meest van belang achtten. Voor het WBT is dit voeding en bepalend waar zij zich komende tijd op gaat richten. De top 3 van deze avond was: 1. Toekomst van een nieuw winkel- en wijkhart; 2. Groen in de wijk en 3. Duurzaamheid. Daarmee kozen de bewoners voor 3 initiatieven die vrijwel geheel door wijkbewoners en ondernemers zelf worden gedragen. Drie initiatieven die voorwaardenscheppend zijn voor ontmoeten, ondernemen en daarmee het goed functioneren van de wijk en de bewoners. Los van de vorm, de haalbaarheid en het feit dat de gemeente geen investeringen zal doen in vastgoed, zijn dit onderwerpen die een plek moet krijgen in deze wijkagenda. Wijkavond Er kwamen 45 mensen af op de wijkavond over deze agenda. Een mengeling van werkers en bewoners uit de wijk. Geen afspiegeling van de wijk. Wel veel betrokkenheid en deskundigheid. De analyse en keuze voor de thema s werd herkend en in 4 deelgesprekken besproken. Opgroeien en Leren Werkloosheid/inkomen en wijkeconomie Sociale Samenhang of naar elkaar omkijken Leefbaarheid en veiligheid Deze thema s komen terug in de wijkagenda. Speciaal in deze wijk kan daar het thema Duurzaamheid aan worden toegevoegd. Niet (alleen) als doel op zich, maar juist duurzaamheid (ver)bindt mensen op meerdere thema s. De opbrengst van deze gesprekken is tweeledig. Allereerst een verdieping van hoe de thema s in de wijk leven. En ook verbonden met kracht en initiatief uit de wijk, waaruit concrete afspraken om samen de schouders eronder te zetten volgden. In de agenda staan deze initiatieven vermeld. Er is op de wijkavond geen stemming gehouden over wat het belangrijkste thema of initiatief is. Niet alle vraagstukken hebben al een concreet initiatief of eigenaar. Dat zal nog verder moeten worden uitgewerkt en afgesproken. Al met al was de stemming aan het einde van die avond positief. Tevredenheid over de goede gesprekken en de bereidheid van deelnemers om er samen mee aan de slag te gaan.

6 1.2 Agenda Opgroeien en Leren Er is zorg over het opvoedingsklimaat in de wijk. Er is bekend dat het schoolverzuim en percentage voortijdig schoolverlaten hoog is. In sommige buurten lijkt het traditie om kinderen niet te stimuleren om goed te presteren op school. Gedrag op straat baart zorgen. Daarbij komt dat de instroom naar Jeugdzorg groot is in het Soesterkwartier. Vraagstuk: Hoe is dit patroon te doorbreken met een buurt- of wijkgerichte aanpak? Kinderwerk van SWA heeft aangeboden het onderwerp aanspreken van ouders op te pakken. Zij nemen initiatief om hier met bewoners in de buurten waar dit aan de orde is aan de slag te gaan. Het komen tot een gemeenschappelijk pedagogisch klimaat vraagt om een verdere verkenning door samenwerkende partners in ABC Soesterkwartier. Vanuit het basisonderwijs wordt in het kader van passend onderwijs hier al een start meegemaakt. Verbreding naar de wijk is wenselijk. Kracht van de wijk zit m hier in samenwerking. Instellingen en bewoners hebben zich op de wijkavond uitgesproken om actief naar elkaar te signaleren en af te spreken wie er op die signalen af kan gaan. Werkloosheid/inkomen In Bomen- en Bloemenbuurt is werkloosheid en gebruik bijstand groot. Er lijkt samenhang met laag opleidingsniveau en het hoge percentage voortijdig schoolverlaters. Vraagstuk: Hoe kan in deze buurten het patroon van laag inkomen, laag opgeleid, vroegtijdig schoolverlaten en werkloosheid/gebruik van bijstand, worden doorbroken? Het idee om in de wijk een opleiding gecombineerd met werkervaring te starten. Bijvoorbeeld bij het isoleren van woningen verdient nadere uitwerking samen met de gemeente. Hier is een link met het thema duurzaamheid. Door op een andere manier in de wijk samen te werken ontstaat een duurzame meerwaarde (de wijk CO2 neutraler, binding aan buurt, meer aanzien voor laag opgeleiden, werk, etc.) Sociale Samenhang of naar elkaar omkijken Er zijn in de wijk veel signalen van vereenzaming, bewoners die geen sociaal netwerk hebben. Deels zijn het kwetsbare bewoners bijvoorbeeld die vanuit de psychiatrie in de wijk zijn gehuisvest. Door de komende sluiting van wijkcentrum de Sleutel is er zorg over een geschikte locatie waar activiteiten kunnen worden voortgezet. Maar belangrijker is dat werkers en bewoners met elkaar oog hebben voor deze mensen en hen betrekken bij allerlei activiteiten. Op dit thema gebeurt al veel door bewoners zelf. In buurten worden straatfeesten georganiseerd, rond de kerst en grote voetbaltoernooien versieren veel bewoners gezamenlijk de straat. Kerken zijn actief en bieden aan meer betrokken te zijn om aan dit onderwerp een bijdrage te leveren. Het vraagstuk en de omvang moeten echter nog goed in kaart worden gebracht. Dat pakt SWA op. Leefbaarheid en veiligheid De fysieke kwaliteit in de wijk wordt negatief beoordeeld. Dat heeft zowel betrekking op verloedering (troep op straat en vandalisme) als op verkeersveiligheid. Het onderhoudsniveau van de wijk is als gevolg van de bezuinigingen verlaagd. Het beeld zal daardoor nog meer kunnen verslechteren. 6 Wijkagenda Soesterkwartier

7 Vraagstuk is hoe bewoners, scholen en ondernemers in de wijk samen de leefbaarheid en veiligheid kunnen verbeteren. Het WBT en het Prisma College en Portaal hebben afgesproken om samen een plan te maken voor schoonmaakacties en dit ook uit te voeren. ABC Soesterkwartier wil hier aan meewerken. Andere wijkbewoners zijn actief in het onderhouden, bedenken en aanleggen van (nieuwe) groene plekken in de wijk. Voorbeelden zijn: het Groene Spoor en de Heemtuin. Ontmoeten / wijkeconomie Winkeliers willen het toekomstperspectief van hun onderneming in de wijk verbeteren en zich gezamenlijk richten op een nieuw winkelhart door clustering van winkels. Winkeliers verderop uit de straat verhuizen in dit scenario naar het hart. Zo wordt het lint van winkels op de Noordewierweg compacter en ontstaat er ook een kern wat zowel de voorzieningen als de sociale contacten kan verbinden. Het WijkBeheerTeam zet zich in het algemeen belang van de wijk in voor een centrale plek waar bewoners elkaar (kunnen) ontmoeten en activiteiten kunnen ontplooien. De Emmauskerk wil in de wijk blijven en zoekt naar een betaalbare manier om de functie van de kerk op deze plek in het gebouw te behouden en wil een partner zijn (blijven) in sociale ondersteuning van wijkbewoners. Bovenstaande 3 initiatiefnemers willen gezamenlijk met de Alliantie een plan maken voor een nieuw hart in de wijk. ABC Soesterkwartier wil hier graag bij aansluiten om een centrale plek in de wijk voor ontmoeten, educatie, informatie en advies te realiseren. Er worden eventueel woningen/appartementen toegevoegd. De gesprekken hierover zijn al langere tijd gaande en er zijn ook schetsontwerpen gemaakt om het gesprek te ondersteunen en de verschillende wensen en belangen te ventileren. De gemeente maakte onderdeel uit van die gesprekken omdat er mogelijk wijkgerichte activiteiten kunnen plaatsvinden. Onlangs heeft de gemeente besloten zich terug te trekken omdat de mogelijkheid van financiering van een zgn. ABCunit niet meer aanwezig is. Vraagstuk: (Hoe) Zijn de gezamenlijke initiatieven en belangen te verenigen in een haalbaar plan? Kracht van de wijk: Nu duidelijk is dat er geen financiering van de gemeente meer beschikbaar is gaan winkeliers, kerk, ABC Soesterkwartier en bewoners samen verder. Ook de jeugd in het Soesterkwartier ontmoet elkaar graag. Op straat kan dat wel eens leiden tot overlast. Dit is geen groot probleem of vraagstuk in het Soesterkwartier, maar wel een aandachtspunt voor jongerenwerk en politie.

8 2. Karakteristiek van de wijk 2.1 Buurt en wijkindeling De wijk Soesterkwartier telt 8 buurten: 030 Rivierenbuurt-Oost; 031 Rivierenbuurt-West; 032 Gerrit van Stellingwerfstraat; 033 Bloemenbuurt-Oost; 034 Bloemenbuurt-West; 035 Bomenbuurt; 036 Puntenburg; 037 Piet Mondriaanlaan. 2.2 Wijkbeschrijving De wijk Soesterkwartier is ontstaan vanaf ongeveer de jaren 20 uit de vorige eeuw als gevolg van de vestiging van de wagenwerkplaats in Amersfoort. Voor arbeiders van de spoorwegen werden hier woningen gebouwd in kleinschalige buurten. De wijk staat nog steeds bekend als volkswijk terwijl er al veel veranderd is en meer variatie te ontdekken is. Gedurende de hele levensloop van de wijk zijn er kleinere en grotere veranderingen in aangebracht. Zo is in de jaren 80 het huidige verzorgingshuis de Puntenburg gebouwd en na de sanering van bedrijven en woningen aan de kop van het Soesterkwartier verrijzen daar nu stedelijke voorzieningen zoals winkels, een hotel en nieuwe woningen. de relatie met het spoor is veranderd. De wagenwerkplaats is als zodanig niet meer in gebruik maar vervult voor wijk en stad een functie als vestigingsplaats van bedrijven, theater en verenigingen. Het is een broedplaats waar voor en door wijkbewoners activiteiten worden georganiseerd. Door de opening van de noord ingang van het station is Soesterkwartier niet langer de wijk achter het spoor, maar een letterlijke toegangspoort van en naar het station. Al deze 8 Wijkagenda Soesterkwartier

9 ontwikkelingen maken dat de wijk aantrekkelijk is voor nieuwe inwoners. Mensen die zich thuisvoelen in de sfeer van arbeiderswijk waar oog is voor het alledaagse en elkaar. En tegelijkertijd zich oriënterend op de dynamiek van de stad en het gemak van het nabije station. Sterke punt van het Soesterkwartier: Sociale kwaliteit scoort hoog en is vergelijkbaar met de dorpen Hooglanderveen en Hoogland. 2.3 Laatste ontwikkelingen Het Soesterkwartier is een prioriteitswijk in Amersfoort. Anders dan de andere prioriteitswijken is er geen specifiek programma (zoals Amersfoort Vernieuwt) opgesteld voor deze wijk. Op een onderdeel uitgezonderd: In delen van de Bloemenbuurt en Bomenbuurt is in 2011 en 2012 een zogenaamd AVteam actief geweest dat hulp moest bieden bij problemen achter de voordeur. Ondanks dat er geen specifiek programma is gebeurt er van alles in en rond het Soesterkwartier. De Wagenwerkplaats is als onderdeel van het stadshart de plek waar nieuwe bedrijven zich vestigen met een stedelijke en regionale functie. voor wijkbewoners is er ruimte. Zij ontplooien tal van activiteiten rondom de wagenspeelplaats en de verkeerstuin. De Doorbraak - een korte langzaamverkeersverbinding tussen station en de wijk - is gerealiseerd. De activiteiten uit centrum de Tandem zijn overgeplaatst naar andere locaties. En dit buurtcentrum is gesloten. Vanaf eind 2010 heeft de wijkwethouder spreekuur in de wijk. De Groene Zoom heeft een inrichting en beheerplan, waarover door wijkbewoners is meegedacht. In de buurt Puntenburg zijn nieuwe woningen en winkels opgeleverd. In het Wijk Interventie Team (WIT) is in 2011 en 2012 samengewerkt met veel instanties om fraude op het gebied van bedrijven, uitkeringen en wonen op te sporen en tegen te gaan.

10 3. Soesterkwartier anno Kracht van de wijk Kracht van bewoners in het Soesterkwartier is de verbondenheid in tal van verenigingen, op buurten familieniveau. In die verbanden zijn Soesterkwartierders in staat om veel samen voor elkaar te krijgen. Het is diezelfde verbondenheid, samen met ondernemingszin, die winkeliers aanzet om zich in te zetten voor een toekomst in de wijk. Ondanks de grote bedreiging van concurrentie door de grootwinkelbedrijven in Puntenburg en Eemplein. Duurzaamheid, groen en leefbaarheid zijn onderwerpen die bewoners aanspreken en waarvoor Soesterkwartierders zich willen inzetten. Krachtig is dat een aantal wijkbewoners zich ongebonden inzet voor het algemeen belang. Anderen doen dat in georganiseerd verband in het Wijk Bewoners Team. 3.2 Samenleven Het Soesterkwartier is een wijk waar de sociale samenhang vooral op buurtniveau erg groot is. Er zijn veel subculturen van buurtbewoners en families die al jaren met dezelfde onderlinge band samenleven. Men is in hoge mate in staat om eigen problemen op te lossen. Dat gaat dan soms wel op z n Soesterkwartiers, licht ontvlambaar. Kracht van de wijk is deze buurtgebonden verbondenheid, die het wel eens ingewikkeld maakt voor werkers, nieuwe bewoners en andere wijkbewoners om samen te werken of contact te krijgen. Tussen buurten onderling is er veel minder binding. De wijk kent tal van verenigingen, die met de eigen leden en achterban actief zijn en het leven in de wijk kleur geven. Andere kracht in de wijk is een groeiend aantal wijkbewoners dat zich inzet voor en verbindt aan initiatieven in het algemeen belang van de wijk. Naast het wijkbewonersteam is bijvoorbeeld de vereniging duurzaam Soesterkwartier daar een goed voorbeeld van. Cijfers uit de stadspeiling bevestigen de verbondenheid. Er is een positieve trend waar te nemen als het gaat om de vraag of mensen zich medeverantwoordelijk voelen voor de leefbaarheid in de buurt. 10 Wijkagenda Soesterkwartier

11 Amersfoort totaal Soesterkwartier Rivierenbuurt-Oost Rivierenbuurt-West Gerrit van Stellingwerfstraat Bloemenbuurt-Oost Bloemenbuurt-West Bomenbuurt Puntenburg kengetal sociale samenhang ,8 6,1 x kengetal sociale samenhang ,9 6,2 x kengetal sociale samenhang ,3 6,5 toe-/afname ,5 0,4 gehecht aan buurt ,7 2,8 x gehecht aan buurt ,8 2,9 x gehecht aan buurt ,9 2,9 toe-/afname ,2 0,1 % medeverantwoordelijk buurt x % medeverantwoordelijk buurt x x x x x x % medeverantwoordelijk buurt x x x x x x x toe-/afname in % 0 1 Bron: Stadspeiling 2005/2007, 2009, 2011 Significant lager dan het gemiddelde van Amersfoort Weinig afwijkend van het gemiddelde van Amersfoort Significant hoger dan het gemiddelde Amersfoort Tijdens de wijkavond over de sociale agenda is dit herkend. Bewoners zijn bereid en aanspreekbaar op hun eigen inzet om vraagstukken in de wijk op te pakken. Die verbondenheid beperkt zich niet tot het thema Samenleven, maar is in dwarsverbanden in andere thema s terug te vinden. 3.3 Wonen Er is een kleine kentering in de samenstelling van de woningvoorraad waarneembaar. Enkele buurten die vrijwel geheel uit sociale huurwoningen bestaan verkleuren een beetje naar meer koopwoningen. Dat is het gevolg van het verkoopbeleid van de woningcorporaties. Op wijkniveau is er een grotere verschuiving te zien door de toevoeging van koopwoningen in de buurt Puntenburg. Helaas blijft het rapportcijfer voor de woning in de wijk nog wat achter bij het Amersfoorts gemiddelde (7,2 vs 7,8). Wonen op zichzelf is niet een thema waar op de wijkavond over gesproken is. Wel is wonen een kans voor de bewoners die zich inspannen voor duurzaamheid. Er bestaat een initiatief om een duurzaam woningbouwproject te realiseren op de wagenwerkplaats van, voor en door Soesterkwartierders. In relatie tot leefbaarheid en veiligheid is wonen een belangrijk thema. Er zijn relatief veel klachten bekend van overlast als gevolg van overbewoning door kamerverhuur. Door het Wijk Interventie Team is een gezamenlijke handhavingsaanpak opgestart. 3.4 Werken en inkomen Werkloosheid en bijstand zijn in het Soesterkwartier traditioneel hoog. Hoewel er een afname is van werkloosheid blijft dit in de Bloemenbuurt, Bomenbuurt en een deel van de Rivierenbuurt zichtbaar

12 Amersfoort totaal Soesterkwartier Rivierenbuurt-Oost Rivierenbuurt-West Gerrit van Stellingwerfstraat Bloemenbuurt-Oost Bloemenbuurt-West Bomenbuurt Puntenburg hoog. de huishoudeninkomens zijn in deze buurten lager. Een logische verklaring is te vinden is in de historie van deze arbeiderswijk, de concentratie van sociale huurwoningen en laag opgeleide bewoners in deze buurten. Het is een belangrijk aandachtspunt voor de wijk. Tijdens de wijkavond is over dit onderwerp een deelgesprek geweest. Er is een relatie met het volgende thema: onderwijs. De vraag is of een gebiedsgerichte aanpak het patroon, van laag inkomen, laag opgeleid, vroegtijdig schoolverlaten en gebruik van bijstand, kan doorbreken. Wijkbewoners zijn actief in het bedenken van collectieve oplossingen voor problemen die te maken hebben met inkomen. Tijdens de wijktafel in maart presenteerde de vereniging duurzaam Soesterkwartier een idee om dmv onder andere isolatie van woningen en het opwekken van energie geld te genereren dat ten goede kan komen aan de buurt. Dit zou gekoppeld kunnen zijn aan een opleidings- en werktraject voor wijkbewoners die nu een uitkering hebben. Dat levert dubbel voordeel op: lagere woonlasten en meer inkomen. % werkloos ,5 6,5 3,4 6,2 4,1 8,8 7,2 9,1 2,3 % werkloos ,5 4,5 1,8 5,0 4,3 6,0 4,8 5,4 1,7 % werkloos ,5 4,2 2,9 5,2 3,1 4,7 4,4 6,0 2,3 toe-/afname ,0-2,3-0,5-1,0-1,0-4,1-2,8-3,1 0,0 % in bijstand ,9 4,3 1,7 3,6 2,8 6,8 4,8 5,7 1,4 % in bijstand ,2 3,1 1,0 2,9 1,8 4,4 4,2 4,1 1,5 % in bijstand ,6 4,0 1,9 4,3 2,6 5,5 4,7 5,6 1,4 toe-/afname ,3-0,3 0,2 0,7-0,2-1,3-0,1-0,1 0,0 huishoudeninkomen huishoudeninkomen toe-/afname % lage inkomens ,0 8,6 x x x 8,3 12,1 14,3 % lage inkomens ,1 8,0 4,8 5,5 4,0 10,9 11,6 11,3 7,1 toe-/afname ,1-0,6 2,6-0,5-3,0 % inkomen uit werk x % inkomen uit werk x x x x x x x toe-/afname % laag opgeleid x % laag opgeleid x x x x x x x toe-/afname Bron: UWV/CWI, WSO/SZ 1 januari 2007,2009 en 2011 en Stadspeiling 2005/2007, 2009 en 2011 Veel negatiever dan het gemiddelde van Amersfoort Negatiever dan het gemiddelde van Amersfoort Weinig afwijkend van het gemiddelde van Amersfoort Positiever dan het gemiddelde van Amersfoort Veel positiever dan het gemiddelde Amersfoort 12 Wijkagenda Soesterkwartier

13 3.5 Onderwijs De volwassen bevolking in het Soesterkwartier is vaker laag opgeleid dan gemiddeld in Amersfoort. Het aandeel dat geen opleiding heeft gevolgd (of alleen lager onderwijs) is zelfs twee maal zo groot als gemiddeld. Uit de wijkatlas van 2009 blijkt dat het schoolverzuim in Soesterkwartier met 2% hoog is. Er zijn relatief veel schoolverlaters zonder startkwalificatie (25%). Dit speelt vooral in de Bomen en Bloemenbuurt. Op de wijkavond werd dit gegeven verbonden met het feit dat in dezelfde buurten de werkloosheid hoog is en inkomens laag zijn. Amersfoort Soesterkwartier Aantal jeugdigen 0-24 jaar 31,9 % 28,4 % Schooluitval 118 In zorg jeugd en opvoedhulp Een-ouder gezinnen 6,9% 7,8% Overgewicht jeugd 13,7 14,4 Bijstand 2,6% 4% Laag opgeleid 29% 44% Werkloosheid 3,5 4,2 Tevredenheid voorzieningen voor kinderen/jeugd (score 1 t/m 5) 3,5 3,6 Het vraagstuk dat zich aandient is: hoe het patroon van niet afmaken van opleiding, minder kans op werk, werkloosheid, laag inkomen, schulden of armoede kan worden doorbroken? Een onderwerp dat hiermee te maken heeft is opvoeding. Er zijn signalen dat het opvoedingsklimaat in de wijk niet goed is. De instroom naar jeugdzorg is hoog. Op de wijkavond is dit (h)erkend en in een deelgesprek hierover geconstateerd dat er zorgen over zijn. Het brede thema opgroeien en leren lijkt een onderwerp dat niet (alleen) met de eigen kracht van mensen kan worden opgelost. 3.6 Leefbaarheid en veiligheid Soesterkwartierders zijn negatief over de fysieke kwaliteit van de wijk. Het rapportcijfer van de buurt is vrijwel in de hele wijk lager dan gemiddeld in Amersfoort. Het oordeel over verkeersveiligheid, onderhoud en ervaren overlast is niet positief. In de wijk is het verkeersgedrag op de Noordewierweg vaak onderwerp van gesprek en debet aan deze cijfers. Het onderhoudsniveau van de wijk is net als in de rest van de stad verminderd als gevolg van bezuinigingen. De verwachting is dat fysieke kwaliteit daardoor verder omlaag gaat. Vraagstuk op dit onderwerp is hoe de betrokkenheid van bewoners daaraan te verbinden is. Kracht van de wijk: Tijdens de wijkavond ontstond ter plekke een initiatief op dit onderwerp. Wijkbewoners, ABC Soesterkwartier, Prisma College en Portaal willen graag samenwerken om verloedering (rommel op straat, vernielingen) tegen te gaan.

14 Amersfoort totaal Soesterkwartier Rivierenbuurt-Oost Rivierenbuurt-West Gerrit van Stellingwerfstraat Bloemenbuurt-Oost Bloemenbuurt-West Bomenbuurt Puntenburg rapportcijfer buurt ,2 6,9 x rapportcijfer buurt ,3 7 x rapportcijfer buurt ,3 7 toe-/afname ,1 0,1 verwachte ontwikkeling buurt x verwachte ontwikkeling buurt x x x x x x x verwachte ontwikkeling buurt x x x x x % weinig aandacht gemeente x % weinig aandacht gemeente x x x x x x x % weinig aandacht gemeente x x x x x x x toe-/afname in % -4-9 rapportcijfer verkeersveiligh ,6 6,1 x rapportcijfer verkeersveiligheid ,6 6,4 x rapportcijfer verkeersveiligheid ,5 6,1 x x toe-/afname ,1 0 fysieke kwaliteit ,6 3,5 x fysieke kwaliteit ,6 3,7 x fysieke kwaliteit ,8 4,2 x x toe-/afname ,2 0,7 algemeen onderhoud wijk ,8 2,6 x algemeen onderhoud wijk ,9 2,8 x algemeen onderhoud wijk ,9 2,7 x x toe-/afname ,1 0,1 % onveilig gevoel in buurt ,3 32 x % onveilig gevoel in buurt ,3 27 x x x x x x x % onveilig gevoel in buurt ,6 29 x x x x x x x toe-/afname in % -0,7-3 ervaren overlast ,8 2,7 x ervaren overlast ,7 2,4 x ervaren overlast ,8 2,1 x x toe-/afname ,6 Bron: Stadspeiling 2005/2007, 2009, 2011 Significant lager (negatiever) dan het gemiddelde van Amersfoort Weinig afwijkend van het gemiddelde van Amersfoort Significant hoger (positiever) dan het gemiddelde Amersfoort Feitelijke criminaliteitscijfers wijken niet af van het gemiddelde in de stad. Ervaren overlast is verminderd maar nog steeds hoger dan het Amersfoorts gemiddelde. Overlast kan in deze wijk diverse oorzaken hebben. Van burengerucht tot vandalisme en last van hangende jeugd. 14 Wijkagenda Soesterkwartier

15 Amersfoort totaal Soesterkwartier Wat betreft hangjeugd is er overigens niet een heel groot probleem in deze wijk. Er zijn weliswaar klachten, maar met behulp en in overleg met jeugd, de buurt, politie en jongerenwerk goed in de hand te houden. Overlast is in de buurt Puntenburg en v Stellingwerfstraat vaak een onderwerp. Dat is niet zozeer in de cijfers terug te zien maar wel op basis van contacten en meldingen bij de politie. Er wordt dan gewezen op de aanwezigheid van de coffeeshop en kamer verhuur aan onder andere studenten en Oost-Europeanen. Over de toekomst is men positief in de twee buurten waar nu nog veel nieuwe (bouw) ontwikkelingen gaande zijn. 3.7 Voorzieningen Soesterkwartierders zijn minder tevreden over winkelvoorziening in hun wijk dan voorheen en dit onderwerp scoort onder het stedelijk gemiddelde. De tevredenheid over parkeervoorzieningen in de wijk is minder dan in de rest van de stad. In veel buurten is echter geen ruimte voor de toename van autobezit en in sommige buurten ervaart men parkeeroverlast van niet-bewoners. Over speelmogelijkheden voor kinderen en voorzieningen voor jongeren is men in het Soesterkwartier ongeveer net zo tevreden als de gemiddelde Amersfoorter. tevredenheid winkels ,0 4,0 tevredenheid winkels ,1 3,8 tevredenheid winkels ,1 3,9 toe-/afname ,1-0,1 tevredenheid parkeergelegenheid ,2 2,9 tevredenheid parkeergelegenheid ,3 3,1 tevredenheid parkeergelegenheid ,4 3,1 toe-/afname ,2 0,2 tevredenheid speelmogelijkh. kinderen ,3 3,4 tevredenheid speelmogelijkheden kinderen ,4 3,6 tevredenheid speelmogelijkheden kinderen ,5 3,6 toe-/afname ,2 0,2 tevredenheid voorzieningen jongeren ,6 2,6 tevredenheid voorzieningen jongeren ,8 2,9 tevredenheid voorzieningen jongeren ,8 2,7 toe-/afname ,2 0,1 Bron: Stadspeiling 2005/2007, 2009, 2011 Significant minder tevreden dan gemiddeld in Amersfoort Weinig afwijkend van het gemiddelde van Amersfoort Significant vaker tevreden dan gemiddeld in Amersfoort

16 Tijdens de wijktafel in maart 2012 hebben winkeliers hun zorg uitgesproken over de toekomst van de winkels aan de Noordewierweg. Bedreiging komt van grootschalige ontwikkeling van winkels op en rondom het Eemplein. Winkeliers willen hun onderneming graag voortzetten in het Soesterkwartier en werken aan een plan om binnen de wijk te gaan clusteren. Samen met de Emmauskerk is een idee gepresenteerd voor een hart van de wijk. Bewoners op deze avond hebben dit idee massaal gesteund door veel stemmen daarop uit te brengen. 16 Wijkagenda Soesterkwartier

17 Amersfoort totaal Soesterkwartier 3.8 Gezondheid Overgewicht bij kinderen neemt toe in het Soesterkwartier. De meest opvallende stijging van 5% is te zien bij kinderen uit groep 7 van het basisonderwijs. In deze wijk scoort de gezondheid van senioren slecht. Het percentage minder gezonde senioren bedraagt 38%. % overgewicht groep 2 BO % overgewicht groep 2 BO % overgewicht groep 7 BO % overgewicht groep 7 BO % overgewicht klas 2 VO % overgewicht klas 2 VO % overgewicht alle kinderen ,4% 13,2% % overgewicht alle kinderen ,7% 14,4% toe- of afname ,3% 1,2% % minder gezonde senioren 27% 38% % vrijwilligers 33% 28% Bron: GGD 2007 en 2011, Stadspeiling Veel negatiever dan het gemiddelde van Amersfoort Weinig afwijkend van het gemiddelde van Amersfoort Veel positiever dan het gemiddelde Amersfoort Tijdens de wijkavond is gezondheid vooral in relatie tot eenzaamheid besproken. Er werd bekrachtigd dat het aantal senioren, dat kampt met sociaal isolement groot is en de noodzaak om gezamenlijk activiteiten te organiseren en dus de krachten te bundelen steeds hoger wordt.

18 4. Het proces 4.1 Aanleiding Voor de gemeente zijn er drie aanleidingen om met de andere partijen die actief zijn in de wijken gezamenlijk wijkagenda s op te stellen. In de eerste plaats wil de gemeente het wijkgerichte werken een sterker accent geven en vertrouwen op de kracht van de stad (coalitieakkoord ). Daarnaast is de gemeente er van overtuigd dat het anders, slimmer, beter kan door samen te werken in de wijk met alle soorten partijen (bewoners, informele en formele aanbieders) die activiteiten, voorzieningen en functies aanbieden op de gebieden van welzijn, jeugd, sport, cultuur, zorg en onderwijs (nota Welzijn in Amersfoort ). Derde aanleiding zijn de bezuinigingen die de gemeente dwingt efficiënter te werken en keuzes te maken bij de inzet van de beperktere menskracht en middelen. Door samen met de wijk wijkagenda s op te stellen, met daarin de vraagstukken die om prioriteit vragen binnen de wijk, wil de gemeente inhoud geven aan het wijkgerichte werken. De wijk zijn de bewoners, ondernemers en organisaties die een belangrijke rol spelen in het welzijn in de wijk, zoals bijvoorbeeld sportverenigingen, muziekverenigingen, scoutingclubs en andere vrijetijdsverenigingen, hobby- en activiteitenclubs, kerken en geloofsgemeenschappen, etc.. en die organisaties waarmee de gemeente werkafspraken heeft, zoals bijvoorbeeld SWA, Kamerbreed, Beweging 3.0, SRO, Onderwijs, etc.. Het oppakken van die vraagstukken ziet de gemeente als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de verschillende partijen in de wijk. Met het samen opstellen van de wijkagenda s brengt de gemeente het gesprek op gang over een andere manier van werken. Een manier van werken waarbij niet automatisch naar de gemeente of professionals in de wijk wordt gekeken bij het oppakken van de vraagstukken in de wijk. Dit doet de gemeente vanuit de overtuiging dat (groepen van) bewoners zelf de regie willen over hun eigen leven en hun leefomgeving en daartoe heel goed in staat zijn. Daarom is samen gekeken naar wat de buurt of wijk zelf kan. De gemeente wil een beweging op gang brengen zodat het weer vanzelfsprekend wordt om jezelf bij ieder vraagstuk eerst af te vragen wat je zelf kunt of wat je familie of kennissenkring kan. Dit proces, waarbij zowel bewoners, als gemeente en professionals moeten wennen aan een andere rol, vraagt om wederzijds vertrouwen en een lange adem. 4.2 Kader De wijkagenda s hebben, naast een functie als meetinstrument om (periodiek) de staat van de wijk in beeld te brengen zoals de wijkatlas, vooral een agenderende functie. De wijkagenda s geven richting aan iedereen die werkzaam of actief is in de wijk. Niet alle vraagstukken die op de wijkagenda staan behoren, vanuit een stedelijke afweging van de gemeente, tot de prioriteiten van de gemeente. Er staan vraagstukken op de wijkagenda die alleen vanuit het perspectief van de wijk prioriteit hebben. In dat geval staat het vraagstuk wel op de 18 Wijkagenda Soesterkwartier

19 wijkagenda, maar ligt het initiatief om dit op te pakken in de eerste plaats bij de bewoners/ondernemers en/of informele aanbieders. De gemeente is aan zet om een dergelijk initiatief mogelijk te maken door obstakels die de initiatiefnemers op hun weg tegen komen te helpen slechten zodat hun eigen kracht tot zijn recht kan komen. Er zijn gemeentelijke prioriteiten die niet op de wijkagenda s staan, het gaat dan bijvoorbeeld om vraagstukken die om een stedelijke aanpak vragen. Wanneer een vraagstuk in de wijk vanuit de stedelijke afweging prioriteit krijgt, wordt deze vraag vertaald naar de gemeentelijke inzet en de inzet van de door de gemeente gesubsidieerde instellingen. De wijkagenda s leveren input voor de gemeentelijke jaarplannen / prestatieafspraken voor De gemeente daagt de formele aanbieders uit om voor 2013 te komen met een gebiedsgericht aanbod dat aansluit bij de vraag en behoefte uit de wijken en waarbij samenwerking is gezocht met de eigen kracht uit de wijk en met andere gesubsidieerde instellingen. Het benutten van de eigen kracht van (groepen van) bewoners en de verdere ontwikkeling hiervan zijn uitgangspunt voor de prestatieafspraken voor De wijkagenda s zijn niet het eindpunt van het proces, maar eerder het beginpunt om samen in de wijk te blijven optrekken bij het aanpakken van de vraagstukken van de wijk en ruimte te bieden voor eigen kracht en maatwerk. 4.3 Gebruikte gegevens Om de stand van zaken in de wijk te kunnen meten is gebruik gemaakt van diverse gegevens: Ten eerste zijn er verschillende onderzoeken benut die bijdragen om een scherp beeld te krijgen. Het belangrijkste onderzoek is de Stadspeiling leefbaarheid en veiligheid. Het gaat hierbij om ervaringen van bewoners op het gebied van leefbaarheid en veiligheid. Met de gegevens hieruit kunnen op sommige vlakken zelfs uitspraken op buurtniveau worden gedaan. Daarnaast zijn diverse statistische gegevens gebruikt die de gemeente verzamelt ten behoeve van gemeentelijke beleid (afkomstig van CBS, UWV, CWI, GGD, GBA en OZB). Met deze gegevens zijn als eerste stap wijkatlassen opgesteld. Hierin zijn alle harde gegevens op gebied van bevolking, wonen, werk en inkomen, samenleven, leefbaarheid en veiligheid, voorzieningen en gezondheid op wijk- en zo mogelijk op buurtniveau op een rijtje gezet en vergeleken met de gemiddelde situatie in Amersfoort. Deze gegevens zijn deels objectief, dan wel representatief in die zin dat ze gebaseerd zijn op een grote steekproef binnen een wijk (div. stadspeilingen). Aanvullend zijn onderzoeken van derden betrokken bij het analyseren van de staat van de wijk anno Voorbeelden hiervan zijn de Schuldenmonitor van Stadsring 51, de JGZ-monitor van de GGD, Hoe gezond is onze jeugd van de GGD en Spanningen in buurten van Verweij- Jonker zijn gebruikt als input. Ten tweede is gebruik gemaakt van de input van de diverse beleidsadviseurs van de gemeente. Hoe ziet het beleid er op stedelijk niveau uit? Welke ontwikkelingen zie je op wijkniveau? Waar raken wijk en stad elkaar etc. Met deze gegevens in de hand is de gemeente het gesprek met de wijk aangegaan.

20 4.4 De gesprekken met de wijk In alle wijken zijn agendateams geformeerd bestaande uit een wijkmanager en beleidsadviseur uitgebreid met één of meer bewoners en/of informele en/of formele aanbieders op de gesprekken in de wijk voor te bereiden. De samenstelling van het agendateam verschilt per wijk. De primaire taak van de agendateams is zorgen voor een goed proces in de wijk: de goede spelers betrekken bij de wijkgesprekken, alle onderwerpen ter tafel laten komen en zorgen dat alles wat is ingebracht de juiste plek krijgt in de uiteindelijke wijkagenda. Voor de wijkgesprekken zijn bewoners/ondernemers (sleutelfiguren uit de wijk), informele en formele aanbieders, die al op een of andere manier actief zijn in de wijk, persoonlijk uitgenodigd. Zij werden uitgedaagd niet alleen na te denken over de vraagstukken van de wijk, maar over hoe deze vraagstukken het beste opgepakt kunnen worden en wat zij zelf te bieden hebben. Hen is gevraagd anderen uit hun netwerk in de wijk mee te nemen naar het wijkgesprek. Via de stadsberichten en is aangegeven dat iedereen die wil meepraten welkom is en is uitgenodigd om zelf iets voor de buurt of wijk te betekenen. De wijkwethouder was gastheer tijdens het wijkgesprek. Het agendateam in het Soesterkwartier bestond uit vertegenwoordigers namens SWA en ABC- Soesterkwartier. Met WBT is in het voortraject overleg geweest over doel en inhoud. Drie maanden eerder vond op initiatief van het Wijk Bewoners Team een wijktafel plaats. daar was de vraag aan de orde wat bewoners belangrijk vinden voor de toekomst van de wijk. De prioriteiten die toen zijn gesteld worden meegenomen in het opstellen van deze wijkagenda. Deelnemers aan het gesprek was een mengeling van werkers en bewoners uit de wijk. 45 in getal. 4.5 Het vervolg De wijkagenda s zijn niet het eindpunt, maar eerder het beginpunt om samen in de wijk op te trekken bij het aanpakken van de vraagstukken van de wijk en ruimte te bieden voor eigen kracht en maatwerk. Ieder pakt datgene op waar hij/zij zich verantwoordelijk voor voelt en waar hij/zij goed in is. Met de wijkagenda als vertrekpunt verbinden gemeente, bewoners en organisaties zich aan gezamenlijke doelen en zijn complementair, ondersteunend en faciliterend naar elkaar toe. Er zijn op de wijkavond enkele afspraken gemaakt over vervolgacties. Daarover is afgesproken dat initiatiefnemers daar zelf mee verder gaan. Waar nodig en toegezegd ondersteund door welzijnsorganisaties. In het Soesterkwartier is afgesproken dat met het agendateam en het WBT volgt nog een bespreking over de betekenis van deze avond voor de activiteiten en rollen van diverse organisaties. Over precies een jaar (na de wijkavond) op 6 juni 2013 komen de deelnemers weer bijeen om met elkaar na te gaan en vast te stellen wat er terecht is gekomen van de gemaakte afspraken en wat er verder te doen staat. De wijkgesprekken zijn een stap in een veranderproces dat de komende jaren met de stad wordt aangegaan. Een veranderde rol van de overheid en professionals en daarmee gepaard gaande, een andere rol voor bewoners en organisaties in de wijk zelf. Door stelselmatig de vraag te blijven stellen wat bewoners en organisaties in de wijk zelf kunnen en willen doen ontstaat er een andere manier van samenwerken. Tegelijkertijd moet daarbij steeds kritisch worden gevraagd wat de gemeente of de professionals moeten doen of juist laten om de eigen kracht uit de buurt / wijk productief te laten zijn. 20 Wijkagenda Soesterkwartier