Consumentenethiek: Op zoek naar een verklaring voor dubbele standaarden en neutralisatietechnieken.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Consumentenethiek: Op zoek naar een verklaring voor dubbele standaarden en neutralisatietechnieken."

Transcriptie

1 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR Consumentenethiek: Op zoek naar een verklaring voor dubbele standaarden en neutralisatietechnieken. Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de bedrijfseconomie Benedicte Descheemacker onder leiding van Promotor: Prof. Dr. Patrick Van Kenhove Begeleider: Lic. Tine De Bock

2

3 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR Consumentenethiek: Op zoek naar een verklaring voor dubbele standaarden en neutralisatietechnieken. Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de bedrijfseconomie Benedicte Descheemacker onder leiding van Promotor: Prof. Dr. Patrick Van Kenhove Begeleider: Lic. Tine De Bock

4 Wat nooit is betwijfeld, is nooit bewezen. Denis Diderot , Frans radicaal Verlichting filosoof

5 Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. Benedicte Descheemacker

6 Woord vooraf De voltooiing van deze masterproef zou niet mogelijk geweest zijn zonder de steun en hulp van enkele mensen. Graag zou ik dan ook van de gelegenheid gebruik willen maken om hen van harte te bedanken. Vooreerst zou ik Prof. Dr. Patrick Van Kenhove willen bedanken voor het aanvaarden van het promotorschap alsook om mij de kans te bieden om aan deze masterproef te werken. Vervolgens wil ik Lic. Tine De Bock, mijn begeleidster en tevens commissaris, willen bedanken voor haar continue steun. Dankzij haar bereidheid en expertise was het mogelijk om op een diepgaande manier aan deze masterproef te werken. Daarnaast wil ik Dr. Ilse Cornelis en Dr. Arne Roets danken voor hun hulp. De herziene versie van de Need for Closure Scale heb ik dankzij hen in handen gekregen. Daarnaast waren ze bereid om mijn vragen te beantwoorden. Graag wil ik ook alle studenten danken die vrijwillig hebben meegewerkt aan dit empirisch onderzoek. Zij maakten het mogelijk dat ik mijn onderzoek en resultaten kan staven. Tenslotte zou ik graag mijn ouders, familie en vrienden willen danken. Mijn ouders hebben mij de kans gegeven om mijn Master in de klinische psychologie te mogen aanvullen met deze bijkomende Masterstudie. Daarnaast hebben mijn ouders samen met mijn familie en vrienden mij te allen tijde gesteund en geholpen om mijn studies in schoonheid te kunnen afsluiten. Benedicte Descheemacker, studente Bedrijfseconomie I

7 INHOUDSOPGAVE TOESTEMMING WOORD VOORAF... I INHOUDSOPGAVE... II LIJST VAN FIGUREN.. III AFKORTINGEN.. IV VERTALINGEN.. IV INLEIDING.. 1 LITERATUURSTUDIE Consumenten- en Bedrijfsethiek... 4 Dubbele standaarden... 5 Attitude toward business en consumer sentiment... 7 Neutralisatietechnieken... 8 Nood aan afsluiting METHODE Studie Steekproef Design Data-analyse RESULTATEN.. 22 ALGEMEEN BESLUIT Interpretatie van de bevindingen, beperkingen en implicaties voor toekomstig onderzoek REFERENTIES V II

8 BIJLAGE 1.1 LIJST VAN FIGUREN Fig. I Interactie-effect tussen geslacht en invalshoek bij dubbele standaarden (gemeten via ethiek over alle scenario s heen ) 24 Fig. II Interactie-effect tussen geslacht en invalshoek bij dubbele standaarden 25 Fig. III Interactie-effect van geslacht*invalshoek op neutralisatietechnieken (gemeten via ethiek bij actief profiteren van een twijfelachtige actie ) 29 Fig. IV Interactie-effect van BEI_totaalMS met invalshoek op dubbele standaarden 32 III

9 AFKORTINGEN ATB: Attitude Toward Business BEI: Business Ethics Index CES: Consumer Ethics Scale NFC: Need For Closure VERTALINGEN Attitude Toward Business : De houding van de consument naar ondernemingen toe Consumerethics : Consumentenethiek Corporate ethics, Business ethics : Bedrijfsethiek consumer sentiment : Gevoelens/percepties van de consument (over ondernemingen) Double standards : Dubbele standaarden, waarbij men het gedrag van een bedrijf meer als onethisch gaat beoordelen dan exact hetzelfde gedrag dat gesteld wordt door een consument. Techniques of neutralisation : Neutralisatietechnieken, technieken die gebruikt worden om onethisch gedrag goed te praten. Need for Closure : Een nood aan afsluiting waarbij mensen snel tot een duidelijke en zekere beslissing willen komen om ambiguïteit weg te werken. Need for order : nood aan orde en structuur Need for predictability : nood aan voorspelbaarheid Ambiguity : ambiguïteit, onduidelijkheid Closed-mindedness : kortzichtigheid Decisiveness : vastberadenheid IV

10 INLEIDING Een uur lang kledij passen in een winkel en uiteindelijk niets kopen, een CD kopiëren van een vriend, een vervallen kortingsbon gebruiken, Mensen en meer bepaald consumenten stellen dit gedrag in het dagdagelijkse leven vooral met situaties waarbij de ethiek van hun gedrag of dat van anderen in vraag kan gesteld worden. Onethisch consumentengedrag wordt in het merendeel van de gevallen echter niet gesteld door criminelen, maar vooral door mensen zoals u en ik (Nettler, 1989). Hoe komt het dan dat deze mensen, die de normen en regels kennen en aanvaarden, zich toch af en toe laten verleiden tot dergelijk onethisch consumentengedrag? De Techniques of Neutralization ( neutralisatietechnieken ) (Sykes & Matza, 1957) kunnen hierbij een interessant perspectief aanbieden waaruit deze kwestie kan benaderd worden (Vitell, 2003). Deze technieken, die toegepast worden om onethisch gedrag goed te praten, kunnen ons veel bijleren over ethisch of onethisch gedrag van consumenten (consumentenethiek). Voorheen is hier amper onderzoek naar gedaan. Binnen het domein van crimineel gedrag werd voor het eerst onderzoek gedaan naar het gebruik van neutralisatietechnieken. Ook binnen de consumentenethiek werden de neutralisatietechnieken onderzocht. Er is echter meer onderzoek nodig om dit construct beter te begrijpen. Zo is er bijvoorbeeld nog niet geweten welke situationele- en persoonlijkheidskenmerken een invloed kunnen hebben op neutralisatietechnieken. Pas nadat we deze kenmerken kennen, kunnen we zoeken naar een oplossing voor onethisch gedrag van ondernemingen en consumenten. We proberen na te gaan in hoeverre een persoonlijkheidsvariabele zoals need for closure een invloed heeft op het gebruik van neutralisatietechnieken. Need for closure ( Nood aan afsluiting ) werd door Kruglanski & Webster (1996, p 264) gedefinieerd als: Het verlangen van een individu naar een duidelijk antwoord voor een vraag en een aversie voor ambiguïteit. Dit construct is een situationeel- en persoonlijkheidskenmerk die de nood aan afsluiting weergeeft (Webster & Kruglanski, 1994). Mensen met een hoge nood aan afsluiting zijn geneigd om in eerste instantie snel tot een beslissing over te gaan. In een tweede fase gaan deze mensen vasthouden aan de genomen beslissing (Van Hiel, 2001; Webster & Kruglanski, 1994). Dit zou inhouden dat mensen met een hoge nood aan afsluiting blijven volhouden aan het gestelde gedrag eenmaal ze gehandeld hebben. Zouden ze dan ook meer neutralisatietechnieken toepassen om de structuur van hun gedrag te blijven volgen? Gaan mensen met een verschillende nood aan afsluiting ook in een andere mate neutraliseren? Gebruiken mensen die snel tot een beslissing willen komen (hoge nood aan afsluiting ) wel degelijk meer neutralisatietechnieken dan mensen met een lagere nood aan afsluiting? 1

11 Onethisch gedrag wordt zowel gesteld door consumenten als ondernemingen. Een vergelijking van beiden houden double standards ( dubbele standaarden ) in. Dubbele standaarden betekent dat men hetzelfde onethische gedrag anders evalueert naargelang de handelaar (Singer, 1996). Binnen de consumentenethiek en de bedrijfsethiek heeft voorgaand onderzoek gesuggereerd en aangetoond dat ondernemingen voor exact hetzelfde onethische gedrag strenger beoordeeld worden dan consumenten (Davis 1979; De Paulo, 1985, 1987; Vermeir & Van Kenhove, 2008). De laatste jaren is er alsmaar meer onderzoek gebeurd binnen het domein van de consumentenethiek en de bedrijfsethiek. Specifiek onderzoek naar dubbele standaarden vanuit consumentenperspectief is daarentegen enorm beperkt. Tot nu toe hebben enkel Davis (1979), DePaulo (1985, 1987) en Vermeir & Van Kenhove (2008) dit concept onderzocht. Binnen de ethische literatuur worden dubbele standaarden wel beschouwd als een belangrijke onderzoeksstroming. Het belang van dubbele standaarden wordt ook aangetoond door de grote mate waarin het geciteerd wordt in andere onderzoeken. Een grotere kennis over dubbele standaarden zou interessant zijn voor het beleid van ondernemingen, voor hun marketing en voor de consument zelf (Chan, Wong & Leung, 1998). Wanneer de ondernemingen het bestaan van dubbele standaarden niet erkennen, kan dit gevolgen hebben voor de verkoop van goederen en diensten. Met andere woorden kunnen bedrijven soms onterecht gaan denken dat als consumenten een bepaalde actie onethisch vinden dat ze die altijd onethisch vinden, door wie of wat die ook gesteld worden. Dit kan dan leiden tot onder meer minder efficiënte communicatiecampagnes. Het is belangrijk voor ondernemingen om de percepties te kennen die consumenten hebben over het gedrag van de onderneming. Wanneer het gedrag als onethisch wordt beschouwd door de consument, heeft dit immers implicaties op het gedrag van de consument. Ondernemingen kunnen door een betere kennis hun beleid aanpassen. Vervolgens zouden ze hun marketing kunnen richten naar het creëren van nieuwe percepties over het handelen van de onderneming. Daarnaast kunnen ondernemingen hun consumenten ook sensibiliseren om het gedrag van de consument aan te passen. Denk bijvoorbeeld maar aan de reclamecampagnes van Ifpi en Kinepolis, waarbij de consument verwittigd wordt voor de negatieve gevolgen van onrechtmatig downloaden of kopiëren van muziek- en filmbestanden (Bart Brusseleers in campagne tegen downloaden, De Standaard, 25 april 2003; Kinepolis neemt piraten in het vizier, De Standaard, 27 mei 2008). Zonder een juiste kennis van de percepties van consumenten, kan dit dus een gevolg hebben op de groei en het voortbestaan van ondernemingen (Muziekomzet in tien jaar gehalveerd, De Standaard, 23 april 2009). Uit de literatuurstudies is geweten dat mensen wel dubbele standaarden gebruiken maar we weten nog altijd niet goed hoe dit komt. In vorige studies werd het gebruik van neutralisatietechnieken als suggestie naar voor gebracht. (Vermeir & Van Kenhove, 2008) 2

12 Het doel van deze masterproef is dus om na te gaan waarom mensen dubbele standaarden hanteren in hun oordeel over onethisch consumenten- en bedrijfsgedrag. In deze empirische studie gaan we na of consumenten meer neutraliseren bij het onethisch gedrag van een consument dan bij hetzelfde onethische gedrag van een bedrijf. In dat geval kunnen we aantonen dat neutralisatietechnieken één mogelijke verklaring bieden voor dubbele standaarden. Tot slot gaan we ook nagaan in hoeverre attitude toward business (ATB) en Business Ethics Index (BEI) een andere mogelijke verklaring kunnen bieden voor dubbele standaarden. Deze twee aspecten staan respectievelijk voor de mate waarin mensen een positieve houding hebben naar bedrijven toe enerzijds en een positief gevoel/positieve perceptie hebben naar bedrijven toe anderzijds. Zorgt een positieve houding en/of positief gevoel over bedrijven voor minder gebruik van dubbele standaarden? LITERATUURSTUDIE Aan de hand van sociale interacties kan onethisch consumentengedrag worden aangeleerd (Ferrell & Gresham, 1985). Het is geweten dat mensen de normen van consumentengedrag soms durven te schenden (Kraut, 1976; Strutton, Pelton en Ferrell, 1997). Zo werd in een onderzoek van de Belgische Anti-piracy Federation (BAF), de Business Software Alliance (BSA) en SABAM aangetoond dat 80% van de filmbestanden, 64% van de muziekbestanden en 62% van de gamesbestanden door studenten op illegale manier verkregen zijn (De Standaard, Studenten downloaden massaal illegaal, 24 april 2009). Vervolgens werden in een onderzoek van de Motion Picture Association of America mensen uit acht verschillende landen bevraagd over illegaal downloaden van films. De resultaten toonden aan dat een op de vier surfers al eens een illegale kopie van een film heeft gedownload. Vervolgens wordt er een verband gelegd tussen downloaden en de impact op de inkomsten van de filmindustrie. Bijkomend beschouwen respondenten dat illegaal downloaden van films niet zo erg is. (Illegaal downloaden van film goed ingeburgerd: Twee derden heeft geen probleem met filmpiraterij, ZDNet België, 9 juli 2004). Naast de problematiek van illegaal downloaden blijkt dat winkeldiefstal ook een zwaar onderschat probleem is bij zelfstandigen. Globaal kost winkeldiefstal 770 miljoen euro per jaar aan de Belgische handelaars (De Morgen, Winkeldiefstal groot probleem voor zelfstandigen, 30 december 2008; De Standaard, Winkeldiefstal in België de op een na hoogste in West-Europa, 13 november 2008). 3

13 Ondernemingen vertonen net zoals consumenten soms onethisch gedrag. Gedurende de laatste jaren is het vertrouwen in ondernemingen gedaald. Ontdekkingen van onethische praktijken bij een aantal belangrijke instellingen veroorzaakten hierbij een vertrouwensdaling (Smyth and Davis, 2004). De financiële en economische crisis van eind 2008 heeft zeker ook bijgedragen tot een daling in het vertrouwen van zowel de consumenten als de ondernemingen. Verschillende organisaties zoals de Economische Inspectie van de Federale overheidsdienst, vzw Netwerk Vlaanderen en Test-Aankoop controleren ondernemingen op eventueel onethisch en/of ontoelaatbaar gedrag (Onderzoek naar reclame voor ING-spaarrekening, De Standaard, 11 april 2009; Deutsche Bank en BNP Paribas doen aan onethisch investeren, De Standaard, 5 maart 2009). De laatste jaren wordt dus meer en meer onderzoek gedaan binnen het domein van consumentenethiek enerzijds en bedrijfsethiek anderzijds. Consumenten- en Bedrijfsethiek Consumentenethiek werd door Muncy en Vitell (1992, p 297) gedefinieerd als de morele regels, principes en standaarden, die gedrag van een individu of groep leiden in de selectie, de aankoop, het gebruik, de verkoop of van de hand doen van een goed of een dienst. Het onderzoek naar bedrijfsethiek daarentegen bestaat erin na te gaan in hoeverre ondernemingen ethisch of onethisch gedrag stellen aan de hand van het oordeel van consumenten. In tegenstelling tot vroeger is het belangrijk om niet alleen rekening te houden met het naleven van opgelegde en wettelijke regels. Hedendaags dient men ook rekening te houden met de percepties van consumenten. De aandacht voor ethiek is enorm toegenomen. Tot voor 20 jaar geleden, bleek dat het overgrote deel binnen marketingethiek besteed werd aan marketing- en bedrijfsgerichte situaties. De relatie tussen de koper en de verkoper ( buyer/seller ) heeft dan ook heel wat potentieel wat betreft onethische kwesties. Binnen deze studies werd het meeste onderzoek gevoerd vanuit het perspectief van de seller (bv. een bedrijf) en kwam het perspectief van de buyer (een consument) bijna niet aan bod. Slechts een miniem percentage onderzoek werd besteed aan ethiek in consumentensituaties. Nochtans werd en wordt nog steeds meer aandacht besteed aan de seller side, terwijl consumenten toch ook een belangrijk onderdeel van het bedrijfsproces vormen. Sinds 1992 (met de pionierstudies van Muncy & Vitell, 1992) is daar verandering in gekomen, hoewel er toch nog steeds nood besteed is aan verder onderzoek vanuit het consumentenperspectief (Vitell, 2003). Wij gaan in deze studie vervolgens onderzoek voeren naar het perspectief van de consument. 4

14 Dubbele standaarden Double standards ( dubbele standaarden ) worden door Princeton University gedefinieerd als: een ethische of morele code die strikter in de ene groep wordt toegepast dan in de andere (Wordnet 3.0, Princeton University, ). Mensen gaan dus een bepaalde groep meer vrijheid geven dan een andere groep. Een dubbele standaard hanteren houdt bijvoorbeeld in dat een consument het downloaden van software ethischer en aanvaardbaarder vindt als dit ondernomen wordt door een consument dan door een bedrijf. De perceptie van een consument over het onethisch gedrag van een consument vergelijkt men vervolgens met de perceptie van de consument over het onethisch gedrag van een bedrijf. Wanneer consumenten onethisch gedrag moeten beoordelen, vinden de consumenten dit vaak onethischer wanneer het ondernomen wordt door de business dan door consumenten zelf (DePaulo,1987, Vermeir & Van Kenhove,2008). Dit verschijnsel, wordt dubbele standaarden genoemd (Davis, 1979, DePaulo, 1985, 1987). Het onderzoek van Wilkes (1978) toonde aan dat het meeste gedrag van ondernemingen door de consument als fout wordt beoordeeld. Consumenten gaan hun beoordeling verdedigen met het idee dat bedrijven de consumenten oplichten en vervolgens de veroordeling dan ook verdienen. Binnen de literatuur over ondernemingen wordt gesuggereerd dat het gedrag van een consument minder zwaar beoordeeld wordt dan hetzelfde gedrag van een bedrijfsvertegenwoordiger (Drucker, 1981). Zo brachten Davis (1979) en DePaulo (1987) dubbele standaarden voor het eerst als term naar voren in de consumentenethiek. Consumenten hebben volgens het onderzoek van Davis (1979) meer moeite om hun verantwoordelijkheden als consument te aanvaarden dan om hun rechten op te eisen. DePaulo maakte bij het eerste onderzoek (1985) gebruik van telefonische interviews om zijn respondenten te bevragen. Hieruit werd vastgesteld dat slechts een miniem percentage openlijk een dubbele standaard durft toe te geven waarbij een verkoper volgens de respondent fout handelt en de consument niet. DePaulo stelde deze resultaten in vraag. Misschien durven de respondenten hun dubbele standaard niet openlijk uiten. Daarnaast werd in deze eerste studie ook geen rekening gehouden met de graad van onethisch gedrag. DePaulo (1987) voerde daarom een nieuw onderzoek uit. In dit onderzoek werden conceptueel gelijkaardige situaties opgesteld die enkel verschillend zijn in termen van de persoon die het gedrag stelt (een consument of een verkoper). Resultaten toonden aan dat consumenten het gedrag van een verkoper( seller side) als onethischer beoordeelden dan hetzelfde gedrag dat door een consument ( buyer ) wordt gesteld. Tot slot voerden Vermeir & Van Kenhove (2008) onderzoek naar dubbele standaarden. Vermeir en Van Kenhove (2008) toonden aan dat er een relatie bestaat tussen het gebruik van dubbele standaarden en het type van onethisch en ethisch gedrag. 5

15 Wanneer men een gedrag als onethisch gaat percipiëren, gaat men minder dubbele standaarden hanteren. Het gebruik van dubbele standaarden was voornamelijk op te merken bij moderaat onethisch gedrag. Vermeir & Van Kenhove (2008) toonden aan dat mensen daadwerkelijk dubbele standaarden gebruiken en dat mannen en vrouwen hierin verschillen. Vrouwen waren consequent om situaties als minder ethisch te gaan scoren voor zowel consument als bedrijf (Vermeir & Van Kenhove, 2008; Rawwas, 1996). Uit de resultaten kon men dan ook opmaken dat de mate van dubbele standaarden groter is voor mannen dan voor vrouwen. (Vermeir & Van Kenhove, 2008) In eerste instantie gaan we in deze studie onderzoeken en veronderstellen dat dubbele standaarden optreden. We proberen dan ook de resultaten van Vermeir & Van Kenhove (2008) te repliceren. Hypothese 1: Het onethische gedrag van een consument wordt als ethischer en meer toelaatbaar beschouwd dan hetzelfde onethische gedrag van een bedrijf. In tweede instantie proberen we het geslachtsverschil in het gebruik van dubbele standaarden ook te repliceren. Hypothese 2: Mannen gaan het onethische gedrag als ethischer beschouwen dan dat vrouwen dit doen. We veronderstellen daarnaast dat consumenten bij het gebruik van dubbele standaarden de schade niet erkennen die ze toebrengen aan ondernemingen. Zo ontkennen consumenten dat er schade zou optreden aan een onderneming als een consument onethisch handelt (Vermeir & Van Kenhove, 2008). De schade van ondernemingen aan de consument daarentegen is veel groter. In het onderzoek van Vermeir & Van Kenhove (2008) wordt dan ook gesuggereerd dat de ernst van het scenario (de schade) een reden kan zijn om dubbele standaarden te gebruiken. Hypothese 3: De aangerichte schade van het onethische gedrag wordt veel hoger ingeschat als het gedrag gesteld is door een bedrijf dan door een consument. In dit onderzoek gaan we het onderzoek van Vermeir & Van Kenhove (2008) verder zetten. We gaan namelijk onderzoeken wat een mogelijke verklaring is voor het hanteren van dubbele standaarden. Meer bepaald zullen we één mogelijke reden voor het gebruik van dubbele standaarden onderzoeken, zijnde het gebruik van neutralisatietechnieken. 6

16 Kan de suggestie die Vermeir & Van Kenhove (2008) hebben aangebracht ook bevestigd worden? Vermeir & Van Kenhove (2008) suggereerden dat minder onethische gedragingen gemakkelijker te neutraliseren zijn en daardoor aanzetten tot meer gebruik van dubbele standaarden. Dit is echter een pure veronderstelling en werd tot op heden nog niet bewezen. Hypothese 4: Er worden meer neutralisatietechnieken gehanteerd bij onethisch consumentengedrag dan bij hetzelfde onethische gedrag gesteld door een bedrijf. Het onderzoek van Vermeir & Van Kenhove (2008) toonde verder aan dat vrouwen in mindere mate dubbele standaarden gebruiken en dat dubbele standaarden misschien meer zullen gebruikt worden naarmate er meer geneutraliseerd wordt. Er wordt verder ook verondersteld dat vrouwen mogelijks meer moeite ondervinden om hun gedrag goed te praten en daarom minder neutralisatietechnieken gebruiken. Vermeir & Van Kenhove (2008) suggereren dan ook dat mannen meer gebruik zullen maken van neutralisatietechnieken bij dubbele standaarden. Dit is slechts een veronderstelling en wordt hier vervolgens gebruikt als aangrijppunt om verder onderzoek uit te voeren. Hypothese 5: Mannen maken bij dubbele standaarden meer gebruik van neutralisatietechnieken dan vrouwen. Attitude toward business en consumer sentiment Attitude toward business is de manier hoe consumenten ondernemingen aanschouwen. Anderson, Engledow en Becker (1979) toonden in hun onderzoek aan dat ATB van groot belang is in consumentengedrag. De resultaten van hun onderzoek geven een positieve correlatie weer tussen ATB en de aankoop van een product. ATB (Muncy & Vitell, 1992; Vitell, 2003) is significant gerelateerd met consumentenethiek en hoe consumenten denken over twijfelachtige consumentensituaties. Wanneer consumenten meer negatief staan ten aanzien van business, dan gaan ze twijfelachtig ethische gedragen van consumenten minder als onethisch gaan beoordelen (Vitell & Muncy, 1992). Hoe positiever iemand staat ten aanzien van instellingen en ondernemingen, hoe groter de kans is dat twijfelachtig gedrag van een consument als fout aanzien wordt. We kunnen dan ook verwachten dat dubbele standaarden optreden bij mensen die een negatieve attitude hebben ten aanzien van de ondernemingen en in mindere mate bij mensen met een positieve attitude. Dit kan ervoor zorgen dat ATB een verklaring bieden voor dubbele standaarden. 7

17 Hypothese 6: Hoe negatiever een consument staat ten aanzien van een onderneming, hoe groter het gebruik van dubbele standaarden. Hoe negatiever de consument staat ten aanzien van ondernemingen, zou ook kunnen leiden tot een grotere toepassing van neutralisatietechnieken bij onethisch gedrag van een bedrijf. Consumenten gaan bijvoorbeeld meer neutraliseren omdat bedrijven het meer zouden verdienen. Hypothese 7: Een positieve houding over ondernemingen zorgt voor een lager gebruik van neutralisatietechnieken dan bij een negatieve houding. Naast ATB gaan we ook Business Ethics Index (BEI) opnemen als een mogelijke verklaring van deze studie. De gemeten consumer sentiment gaat in dit geval meer specifiek over de gevoelens van consumenten betreffende het ethische gedrag van ondernemingen. Positieve gevoelens kunnen ervoor zorgen dat mensen ondernemingen als ethischer beschouwen waardoor er geen significante dubbele standaarden meer zullen optreden. Hypothese 8: Dubbele standaarden treden op bij negatieve gevoelens van de consument over ondernemingen maar niet bij positieve gevoelens over de ondernemingen. Neutralisatietechnieken Onethisch gedrag wordt niet alleen gesteld door criminelen of delinquenten, maar tevens door gewone burgers (Netler, 1989). Zo blijkt dat een vijfde van de Belgen in het zwart werkt (30 mei 2006, België is topper in het zwart werken, Altermedia Info). Eén op de zes betrapte verkeersovertreders ( personen) betaalt zijn verkeersboete niet en maar liefst reizigers werden in 2006 betrapt op zwartrijden (15 januari 2009, Een op de zes betaalt verkeersboete niet, De Morgen; 5 juli 2007, Recordaantal zwartrijders betrapt op trein, De Standaard). Daarnaast hebben een kwart van de Belgische pc s illegale software (12 mei 2009 Kwart Belgische pc s heeft illegale software, De Standaard). Deze mensen kennen en volgen de regels en normen die in hun omgeving van belang zijn. Wij dienen ons dan ook de vraag te stellen waarom mensen de normen van hun maatschappij schenden, terwijl ze in diezelfde normen geloven en ze aanvaarden? Het gebruik van Techniques of Neutralization (neutralisatietechnieken) is dan ook een interessant perspectief van waaruit deze kwestie kan benaderd worden. 8

18 Wanneer mensen onethisch gedrag stellen dat ingaat tegen hun normen en waarden, kan er een cognitieve dissonantie ontstaan (Oshikawa, 1968). Hierbij ervaren mensen een onaangename spanning tussen hun gedrag en de normen die ze hanteren. Men wenst dan ook de spanning te verlagen. Om aan de onaangename gevoelens te ontsnappen, die gepaard gaan met onethisch gedrag, kunnen consumenten proberen hun gedrag goed te praten. Hiervoor kan de consument gebruik maken van neutralisatietechnieken. Stel dat een consument bij het winkelen bijvoorbeeld teveel wisselgeld van de kassierster ontvangt. De consument merkt dit en reageert er vervolgens niet op. Om zichzelf goed te praten, gebruikt men neutralisatietechnieken zoals: De kassierster had maar beter moeten opletten of Zo n grote keten voelt dit toch niet in zijn portemonnee. Neutralisatietechnieken is een term die ontwikkeld werd door Sykes & Matza (1957). Deze term werd binnen de sociologie voor het eerst gebruikt binnen het onderzoek naar delinquent gedrag. Hier was algemeen geweten dat sociaal gedrag (inclusief delinquent gedrag) geleerd wordt aan de hand van sociale interacties. Er was echter nog niet geweten wat dan juist geleerd werd. Voorgaand onderzoek wou aantonen dat delinquent gedrag het gevolg is van een subcultuur waar de normen en waarden tegengesteld zijn aan de gerespecteerde waarden van de maatschappij. Dergelijk onderzoek om dit centrale idee te bevestigen, vertoonde echter duidelijke tekortkomingen. Sykes & Matza (1957) toonden vervolgens aan dat niet alle delinquenten een set van deviante waarden en normen hanteert die ze als moreel rechtvaardig bestempelen. In dat geval zou niemand van de delinquenten namelijk een schuldgevoel of schaamte ervaren. Een groot deel van de delinquenten ervaart wel een gevoel van schuld en schaamte. Veel van de jonge criminelen toonden ook bewondering en respect voor mensen die wel trouw zijn aan de wet. Tot slot is het twijfelachtig dat jonge delinquenten volledig immuun zijn voor de conforme normen en waarden die in de maatschappij gebruikt worden. Sykes & Matza (1957) stellen dat jeugddelinquentie minstens voor een deel verbonden is aan de dominante sociale normen en waarden van de maatschappij. Mensen begaan overtredingen ondanks hun geloof in waarden en normen, doordat de toepassing van de normen beperkt wordt. Zo is het vermoorden van een mens ontoelaatbaar, maar wordt het wel aanvaard wanneer iemand uit wettige zelfbescherming een persoon doodt. Op die manier gaan delinquenten proberen om hun onethisch gedrag te neutraliseren door hun daden te rechtvaardigen. Door hun onethisch gedrag te rechtvaardigen beschermt men zijn/haar zelfbeeld. De normen moeten dus niet vervangen worden, maar worden gerechtvaardigd naargelang de uitzonderlijke omstandigheden (Grove, Vitell and Strutton, 1989; Vitell and Grove, 1987). De neutralisatietechnieken werden later ook toegepast in het consumer ethics - & marketingveld (Strutton,Vitell & Pelton, 1994; Vitell & Grove, 1987). De technieken bieden 9

19 een kader voor het neutraliseren van schuldgevoelens bij het stellen van gedrag met een sociaal aangeleerde, maar publiek ongesproken, set van motieven. Het gebruik van de neutralisatietechnieken kan gebeuren aan de hand van een pre- of post- beslissing. Enerzijds kunnen personen hun gedrag eerst goedspreken en nadien het onethische gedrag stellen (pre-beslissing). De pre-beslissing maakt het dus mogelijk om met minder moeite het onethische gedrag te stellen. Anderzijds kunnen mensen eerst het onethische gedrag stellen en vervolgens hun gevoel neutraliseren aan de hand van een neutralisatietechniek (post-beslissing)(strutton, Vitell & Pelton, 1994). Sykes & Matza (1957) stellen vijf technieken voor die het hanteren van onethisch gedrag rechtvaardigen of verzachten. Een eerste techniek die mensen kunnen gebruiken om hun gedrag te neutraliseren bestaat erin om hun verantwoordelijkheid over het gedrag te ontkennen ( Denial Of Responsibility ). De acties van de handelende persoon wordt hier toegewezen aan krachten buiten het individu om, buiten zijn/haar verantwoordelijkheid. De handelende persoon beweert dat er geen andere mogelijkheid was dan het gedrag te stellen en dat hij/zij eerder een slachtoffer is van wat er gebeurt in zijn/haar omgeving. Bv. Het is niet mijn fout, ik had geen andere keuze. (Vitell & Grove, 1987) Ontkenning van schade ( Denial of Injury ) is een tweede techniek die de handelende persoon kan toepassen. Hierbij is de mate van schade of kwaad aanrichten aan een ander van groter belang dan de illegaliteit van zijn/haar daden. De persoon ondervindt dan ook moeite om schade te erkennen bij de partij waartegen gehandeld is. Volgens de persoon ondervindt niemand enige hinder. Bv. Het is helemaal niet erg, want niemand had er last van. Bij de derde neutralisatietechniek gaan mensen het bestaan van een slachtoffer ontkennen ( Denial of Victim ). De persoon beweert dat de geleden schade door de tegenpartij terecht is. De ander verdient het om kwaad aangedaan te worden. Bv. Het is hun fout, als zij eerlijk waren geweest, zou ik het niet gedaan hebben. De vierde techniek die mogelijks kan toegepast worden, veroordeelt de beoordelers ( Condemning The Condemners ). Hier gaat men de beoordelers veroordelen doordat ze op een gelijkaardige manier onethisch handelen. Door anderen aan te vallen, wordt hun eigen gedrag minder in de verf gezet en beschermen ze hun zelfbeeld. Bv. Zij moeten mij niet veroordelen, nadat zij mij zo hebben bedrogen. Tot slot bestaat de vijfde techniek erin beroep te doen op het handelen voor belangrijkere waarden dan de wet ( Appeal To Higher Loyalties ). De persoon twijfelt tussen correct handelen voor de wet of handelen voor de kleinere sociale groep, waartoe hij/zij behoort. Onder speciale omstandigheden voelt de persoon een grotere getrouwheid naar de sociale subgroep dan naar de algemene normen en waarden van de maatschappij. 10

20 Bv. Wat ik deed, lijkt fout, maar ik deed het voor mijn gezin. Neutralisatietechnieken bestuderen, is een belangrijke onderzoeksstroom gebleken. Er blijkt echter dat er nog niet veel geweten is over deze technieken. Steenhaut (2006) stelt dan ook voor dat verder onderzoek naar het fenomeen van neutralisatietechnieken nodig is om aan te tonen welke consumenten meer geneigd zijn om neutralisatietechnieken te gebruiken? Vermoedelijk kan Need for closure hiervoor dienen als een interessante invalshoek. Nood aan afsluiting Need for closure ( Nood aan aflsuiting ) is een construct dat bijna 20 jaar bestaat. Binnen de termen van onderzoek beschouwt men het bestaan van dit construct daarentegen als relatief nieuw. Daarnaast is het meeste onderzoek gevoerd binnen de psychologie (o.a. De Dreu, Koole & Oldersma, 1999; Shah, Kruglanski & Thompson, 1998; Tetlock, 1998). Dit onderzoek kreeg slechts een beperkte aandacht binnen consumenten- en marketingonderzoek (Houghton & Grewal, 2000; Kardes, 1996). Nood aan afsluiting werd geïntroduceerd door Kruglanski (1990). Nood aan afsluiting weerspiegelt het verlangen van een individu naar een duidelijke, zekere en ondubbelzinnige kennis, tegenover een ongewenste ambiguïteit. (Kruglanski, 1990, Webster & Kruglanski, 1994; Webster, Richter & Kruglanski, 1996; Kruglanski & Webster, 1996). Een nood aan afsluiting kan variëren naargelang de situatie, maar er bestaat ook een nood aan afsluiting die deel uitmaakt van iemands persoonlijkheid. In dit onderzoek gaan we gebruik maken van nood aan afsluiting als persoonlijkheidsvariabele. Nood aan afsluiting kan gezien worden als een continuüm. Aan de ene pool van het continuüm is er een sterk verlangen om afsluiting te bekomen, aan de andere pool is er daarentegen een sterk verlangen om afsluiting te vermijden. Mensen met een lage nood aan afsluiting zijn voor rede vatbaar, daarentegen gaan mensen met een hoge nood aan afsluiting eerder zo snel mogelijk een oordeel vormen. Bij een hoge nood aan afsluiting staan mensen enkel open voor heldere en duidelijke situaties, in tegenstelling tot mensen met een lage waarde voor nood aan afsluiting. Deze laatste groep staat open voor allerhande situaties. Mensen met een hoge nood aan afsluiting verkiezen een vaste structuur ( Need for Structure ), meer zekerheid ( Need for Predictability ), kortzichtigheid ( Closed- Mindedness ) boven onzekerheden en plotse veranderingen. Zo is er een lage verdraagzaamheid voor ambiguïteit ( Intolerance of Ambiguïty ). Uitstel van een beslissing wordt door mensen met een hoge nood aan afsluiting als irritant en ergerlijk ervaren. 11

Evaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 2012-2013

Evaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 2012-2013 Evaluatie van het project Mantelluisteren academiejaar 212-21 In academiejaar 212-21 namen 5 mantelzorgers en 5 studenten 1 ste bachelor verpleegkunde (Howest, Brugge) deel aan het project Mantelluisten.

Nadere informatie

Consumentenethiek: studenten versus niet-studenten

Consumentenethiek: studenten versus niet-studenten UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2008 2009 Consumentenethiek: studenten versus niet-studenten Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de bedrijfseconomie

Nadere informatie

Consumentenethiek: waarom consumenten zichzelf goedpraten en hoe dit te vermijden

Consumentenethiek: waarom consumenten zichzelf goedpraten en hoe dit te vermijden UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2009 2010 Consumentenethiek: waarom consumenten zichzelf goedpraten en hoe dit te vermijden Masterproef voorgedragen tot het bekomen van

Nadere informatie

Meting september 2013

Meting september 2013 Meting september 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl Donateursvertrouwen daalt in tegenstelling tot consumentenvertrouwen

Nadere informatie

Het empathiequotiënt (eq)

Het empathiequotiënt (eq) Het empathiequotiënt (eq) Het empathiequotiënt (EQ) versie voor volwassenen Hoe moet deze vragenlijst ingevuld worden? In deze vragenlijst staan een aantal stellingen opgesomd. Lees elke stelling aandachtig

Nadere informatie

Standaard Eurobarometer 80. DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2013 NATIONAAL RAPPORT BELGIË

Standaard Eurobarometer 80. DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2013 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Standaard Eurobarometer 80 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2013 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie.

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale

Nadere informatie

1,9 miljoen Belgen hebben nog nooit een computer gebruikt; 2,6 miljoen Belgen hebben nog nooit op het internet gesurft.

1,9 miljoen Belgen hebben nog nooit een computer gebruikt; 2,6 miljoen Belgen hebben nog nooit op het internet gesurft. ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 8 november 2006 1,9 miljoen Belgen hebben nog nooit een computer gebruikt; 2,6 miljoen Belgen hebben nog nooit op het internet gesurft.

Nadere informatie

Samenvatting, conclusies en discussie

Samenvatting, conclusies en discussie Hoofdstuk 6 Samenvatting, conclusies en discussie Inleiding Het doel van het onderzoek is vast te stellen hoe de kinderen (10 14 jaar) met coeliakie functioneren in het dagelijks leven en wat hun kwaliteit

Nadere informatie

Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen?

Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Welke percepties leven er bij werknemers en studenten omtrent de logistieke sector? Lynn De Bock en Valerie Smid trachten in hun gezamenlijke masterproef

Nadere informatie

ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING

ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING VOORWOORD Content marketing is uitgegroeid tot één van de meest populaire

Nadere informatie

- Mensen gaan meer variëteit kiezen bij hun consumptiekeuzes wanneer ze weten dat hun gedrag nauwkeurig publiekelijk zal onderzocht worden.

- Mensen gaan meer variëteit kiezen bij hun consumptiekeuzes wanneer ze weten dat hun gedrag nauwkeurig publiekelijk zal onderzocht worden. Abstract: - 3 experimenten - Mensen gaan meer variëteit kiezen bij hun consumptiekeuzes wanneer ze weten dat hun gedrag nauwkeurig publiekelijk zal onderzocht worden. - Studie 1&2: consumenten verwachten

Nadere informatie

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen.

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Om iets te bereiken moet je actie ondernemen. Je moet vanuit jezelf iets doen. Om iets te doen moet je gemotiveerd zijn. Je zou dus kunnen stellen dat

Nadere informatie

Inhoud Voorwoord Steekproefsamenstelling Resultaten Conclusies

Inhoud Voorwoord Steekproefsamenstelling Resultaten Conclusies Onderzoek Instagram Uitgevoerd door Scholieren.com in november 2015 Inhoud Voorwoord Steekproefsamenstelling Resultaten Conclusies Voorwoord Scholieren.com heeft haar bezoekers middels een enquête vragen

Nadere informatie

SCHOOLFEEDBACKRAPPORT ONDERZOEK WELBEVINDEN Bevraging van de leerlingen van het lager onderwijs

SCHOOLFEEDBACKRAPPORT ONDERZOEK WELBEVINDEN Bevraging van de leerlingen van het lager onderwijs SCHOOLFEEDBACKRAPPORT ONDERZOEK WELBEVINDEN Bevraging van de leerlingen van het lager onderwijs Aan de directeur, de leerkrachten en de leerlingen van het vierde, vijfde en zesde leerjaar van school 1

Nadere informatie

Relaties op school ontcijfert

Relaties op school ontcijfert Relaties op school ontcijfert Promotoren: Prof. Dr. Stevens en Prof. Dr. Van Houtte Contactpersoon: Drs. Fanny D hondt Adres: Korte Meer 5, 9000 Gent Telefoonnummer: 09/2646729 E-mailadres: fannyl.dhondt@ugent.be

Nadere informatie

Alleen-Pinnen-Monitor

Alleen-Pinnen-Monitor 1 Alleen-Pinnen-Monitor Perceptie van alleen-pinnen kassa s 2 e meting Erwin Boom & Markus Leineweber, 11 september 2012 Uitgevoerd in opdracht van de Betaalvereniging Nederland en Stichting BEB Vertrouwelijk

Nadere informatie

Algemene inleiding Reclame is vandaag de dag niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Bekende producenten brengen hun producten en diensten onder de aandacht van het grote publiek via verschillende

Nadere informatie

Onderzoek TNS NIPO naar thuiswinkelgedrag en de bekendheid van het Thuiswinkel Waarborg in Nederland

Onderzoek TNS NIPO naar thuiswinkelgedrag en de bekendheid van het Thuiswinkel Waarborg in Nederland Onderzoek TNS NIPO naar thuiswinkelgedrag en de bekendheid van het Thuiswinkel Waarborg in Nederland In april 2013 heeft TNS NIPO in opdracht van Thuiswinkel.org een herhalingsonderzoek uitgevoerd naar

Nadere informatie

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste Samenvatting Mensen zijn in het algemeen geneigd om consensus voor hun eigen gedrag waar te nemen. Met andere woorden, mensen denken dat hun eigen gedrag relatief vaak voorkomt. Dit verschijnsel staat

Nadere informatie

De invloed van burgerbronnen in het nieuws

De invloed van burgerbronnen in het nieuws De invloed van burgerbronnen in het nieuws Dit rapport beschrijft de resultaten van de vragenlijst rond burgerbronnen in het nieuws die u invulde in januari 7. Namens de Universiteit Antwerpen en de onderzoeksgroep

Nadere informatie

NOOIT GENOEG DE KWETSBAARHEID VAN

NOOIT GENOEG DE KWETSBAARHEID VAN TEKST: Annick Geets DE KWETSBAARHEID VAN NOOIT GENOEG Kwetsbaarheid is niet een kwestie van winnen of verliezen, maar een kwestie van inzien en accepteren dat beide bij het leven horen. Een kwestie van

Nadere informatie

Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz

Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Mensen die als afwijkend worden gezien zijn vaak het slachtoffer van vooroordelen, sociale uitsluiting, en discriminatie.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties De afgelopen decennia zijn er veel nieuwe technologische producten en diensten geïntroduceerd op de

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit

Nadere informatie

Samenvatting. Dutch Summary.

Samenvatting. Dutch Summary. Samenvatting Dutch Summary. 125 126 Dutch Summary Nederlandse Samenvatting (Summary in Dutch) Door de aanwezigheid van omstanders helpen mensen elkaar minder snel en minder vaak. Dit geldt voor zowel noodsituaties,

Nadere informatie

Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie. Resultaten SJBN Enquête 2012

Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie. Resultaten SJBN Enquête 2012 Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie Resultaten SJBN Enquête 2012 Inhoudsopgave Achtergrond Resultaten enquête Steekproef Algehele

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Hoe goed of slecht beleeft men de EOT-regeling? Hoe evolueert deze beleving in de eerste 30 maanden?

Hoe goed of slecht beleeft men de EOT-regeling? Hoe evolueert deze beleving in de eerste 30 maanden? Hoe goed of slecht beleeft men de EOT-regeling? Hoe evolueert deze beleving in de eerste 30 maanden? Auteur: Ruben Brondeel i.s.m. Prof. A. Buysse Onderzoeksvraag Tijdens het proces van een echtscheiding

Nadere informatie

De invloed van Vertrouwen, Relatietevredenheid en Commitment op Customer retention

De invloed van Vertrouwen, Relatietevredenheid en Commitment op Customer retention De invloed van Vertrouwen, Relatietevredenheid en Commitment op Customer retention Samenvatting Wesley Brandes MSc Introductie Het succes van CRM is volgens Bauer, Grether en Leach (2002) afhankelijk van

Nadere informatie

DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID OVER GOEDE DOEL

DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID OVER GOEDE DOEL Meting maart 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl DONATEUR KIEST GOEDE DOEL VANWEGE ONDERWERP EN STOPT MET STEUN VANWEGE ONTEVREDENHEID

Nadere informatie

PISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN?

PISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN? INLEIDING PISA IN FOCUS 5: HEBBEN DE LEERLINGEN DE WIL OM TE SLAGEN? VERSCHILT DE WIL OM TE SLAGEN OVER DE ONDERWIJSVORMEN? Om uitstekende vaardigheden te ontwikkelen zijn niet alleen talent en mogelijkheden

Nadere informatie

Standaard Eurobarometer 88. Die publieke opinie in de Europese Unie

Standaard Eurobarometer 88. Die publieke opinie in de Europese Unie Die publieke opinie in de Europese Unie Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese

Nadere informatie

FINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015

FINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015 FINANCIELE ZEKERHEID GfK September 2015 1 Opvallende resultaten Meer dan de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Financiële zekerheid: een aanzienlijk deel treft

Nadere informatie

Eurobarometer Standaard 82. DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2014 NATIONAAL RAPPORT BELGIË

Eurobarometer Standaard 82. DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2014 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Eurobarometer Standaard 82 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE Najaar 2014 NATIONAAL RAPPORT BELGIË Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie.

Nadere informatie

Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie

Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie Uitwisseling tussen teamleden in sociale teams cruciaal voor prestatie Voorlopige resultaten van het onderzoek naar de perceptie van medewerkers in sociale (wijk)teams bij gemeenten - Yvonne Zuidgeest

Nadere informatie

Vertrouwen winnen of gezag afdwingen?

Vertrouwen winnen of gezag afdwingen? Vertrouwen winnen of gezag afdwingen? Dra. Anjuli Van Damme Promotor Prof. dr. Lieven Pauwels Inhoud 1. Is het gezag van politie tanende? 2. Het belang van het vertrouwen 3. Waaruit vloeit het vertrouwen

Nadere informatie

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte. Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van

Nadere informatie

Resultaten voor België Ongevallen Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor België Ongevallen Gezondheidsenquête, België, 1997 6.10.1. Inleiding De term ongeval kan gedefinieerd worden als 'elk onverwacht en plots voorval dat schade berokkent of gevaar oplevert (dood, blessures,...) of als ' een voorval dat onafhankelijk van de

Nadere informatie

Persoonlijkheidstesten

Persoonlijkheidstesten Persoonlijkheidstesten De gratis korte persoonlijkheid test De eerste test die ik heb gemaakt is een gratis test. Deze test bestaat uit één vraag waar wordt gevraagd een van de negen figuren te kiezen.

Nadere informatie

OCAI. veelgestelde vragen

OCAI. veelgestelde vragen OCAI veelgestelde vragen OCAI, veelgestelde vragen OCAI online Vrouwenlaan 106 8017 HS Zwolle 038-2301503 www.ocai-online.nl OCAI online, september 2008 3 [ Over de uitslag Hoe kan het dat mijn collega

Nadere informatie

Onderzoeksrapportage - Safer Internet Days 2018: Cybercrime onderzocht. 6 februari 2018

Onderzoeksrapportage - Safer Internet Days 2018: Cybercrime onderzocht. 6 februari 2018 Onderzoeksrapportage - Safer Internet Days 2018: Cybercrime onderzocht 6 februari 2018 Achtergrond onderzoek en methode Van dinsdag 6 februari tot en met dinsdag 13 februari 2018 vinden de Safer Internet

Nadere informatie

Aseksualiteit. ellen.vanhoudenhove@ugent.be

Aseksualiteit. ellen.vanhoudenhove@ugent.be ellen.vanhoudenhove@ugent.be Inhoud Wat is aseksualiteit? als seksuele oriëntatie? Kenmerken van aseksuele personen Identiteitsontwikkeling en coming-out Vooroordelen en moeilijkheden Hulpbehoefte Aseksuele

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Burnout, een toestand van mentale uitputting door chronische stress in de werksituatie, vormt een ernstig maatschappelijk probleem dat momenteel veel aandacht krijgt. In

Nadere informatie

Bijlage nr 10 aan ZVP 2014-2017 BIJLAGE 10 LOKALE VEILIGHEIDS- BEVRAGING 2011

Bijlage nr 10 aan ZVP 2014-2017 BIJLAGE 10 LOKALE VEILIGHEIDS- BEVRAGING 2011 BIJLAGE 10 LOKALE VEILIGHEIDS- BEVRAGING 2011 Lokale veiligheidsbevraging 2011 Synthese van het tabellenrapport Pz Blankenberge - Zuienkerke Inleiding De lokale veiligheidsbevraging 2011 is een bevolkingsenquête

Nadere informatie

Standaard Eurobarometer 84. Die publieke opinie in de Europese Unie

Standaard Eurobarometer 84. Die publieke opinie in de Europese Unie Die publieke opinie in de Europese Unie Opiniepeiling besteld en gecoördineerd door de Europese Commissie, Directoraat-generaal Communicatie. Dit werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese

Nadere informatie

Resultaten voor Brussels Gewest Ongevallen Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor Brussels Gewest Ongevallen Gezondheidsenquête, België, 1997 6.10.1. Inleiding De term ongeval kan gedefinieerd worden als 'elk onverwacht en plots voorval dat schade berokkent of gevaar oplevert (dood, blessures,...) of als ' een voorval dat onafhankelijk van de

Nadere informatie

Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding.

Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Internet meest gebruikte informatiebron bij zoeken naar passende zorgverzekering Marjan van der Maat &

Nadere informatie

THE WEB 3.0 CLOTHING BUYING EXPERIENCE. Masterproef Propositie

THE WEB 3.0 CLOTHING BUYING EXPERIENCE. Masterproef Propositie THE WEB 3.0 CLOTHING BUYING EXPERIENCE Masterproef Propositie Tom Knevels Communicatie & MultimediaDesign 2011-2012 KERNWOORDEN Online in combinatie met offline kopen, beleving/ervaring, vertrouwen, kledij

Nadere informatie

De economische crisis en Oud-West

De economische crisis en Oud-West De economische crisis en Oud-West Van 30 juni tot en met 7 juli 2009 kon het bewonerspanel van Oud-West vragen beantwoorden over de economische crisis. Hebben de panelleden het idee dat ze de gevolgen

Nadere informatie

Waarom gebruiken consumenten dubbele standaarden?

Waarom gebruiken consumenten dubbele standaarden? UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE ACADEMIEJAAR 2009 2010 Waarom gebruiken consumenten dubbele standaarden? Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Toegepaste

Nadere informatie

De Verschrikkelijkheid van het moment: de rol van zelfvertrouwen en herstel van zelfvertrouwen in het proces van studeren, 28 maart 2013

De Verschrikkelijkheid van het moment: de rol van zelfvertrouwen en herstel van zelfvertrouwen in het proces van studeren, 28 maart 2013 De Verschrikkelijkheid van het moment: de rol van zelfvertrouwen en herstel van zelfvertrouwen in het proces van studeren, 28 maart 2013 Marc Ophalvens, Studentenpsycholoog gedragstherapeut I. Zelfbeeld

Nadere informatie

Digitale (r)evolutie in België anno 2009

Digitale (r)evolutie in België anno 2009 ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 9 februari Digitale (r)evolutie in België anno 9 De digitale revolutie zet zich steeds verder door in België: 71% van de huishoudens in

Nadere informatie

Rapport voor deelnemers M²P burgerpanel

Rapport voor deelnemers M²P burgerpanel Rapport voor deelnemers M²P burgerpanel Weergaven van publieke opinie in het nieuws en hun invloed op het publiek Dit rapport beschrijft de resultaten van een onderzoek over weergaven van publieke opinie

Nadere informatie

Relaties op school ontcijfert

Relaties op school ontcijfert Relaties op school ontcijfert Promotoren: Prof. Dr. Stevens en Prof. Dr. Van Houtte Contactpersoon: Drs. Fanny D hondt Adres: Korte Meer 5, 9000 Gent Telefoonnummer: 09/2646729 E-mailadres: fannyl.dhondt@ugent.be

Nadere informatie

Analyse van het Wereldkampioenschap Jeugd Jongens Volleybal 2007

Analyse van het Wereldkampioenschap Jeugd Jongens Volleybal 2007 Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 Analyse van het Wereldkampioenschap Jeugd Jongens Volleybal 2007 Evaluatie van de spelonderdelen AUTEUR(S) VANMEDEGAEL STEVEN,

Nadere informatie

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en

het laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens

Nadere informatie

Rapportgegevens Marketing en sales potentieel test

Rapportgegevens Marketing en sales potentieel test Rapportgegevens Marketing en sales potentieel test Respondent: Jill Voorbeeld Email: voorbeeld@testingtalents.nl Geslacht: vrouw Leeftijd: 39 Opleidingsniveau: wo Vergelijkingsgroep: Normgroep marketing

Nadere informatie

Ondernemerschap in Vlaanderen: een vergelijkende, internationale studie

Ondernemerschap in Vlaanderen: een vergelijkende, internationale studie Ondernemerschap in Vlaanderen: een vergelijkende, internationale studie De Global Entrepreneurship Monitor (GEM) is een jaarlijks onderzoek dat een beeld geeft van de ondernemingsgraad van een land. GEM

Nadere informatie

De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid

De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid Kees van den Bos De sociale psychologie van waargenomen rechtvaardigheid en de rol van onzekerheid In deze bijdrage wordt sociaal-psychologisch onderzoek naar sociale rechtvaardigheid besproken. Sociaal-psychologen

Nadere informatie

Pascal Smet reageert op gebrek aan kennis in onderwijs - Belg...

Pascal Smet reageert op gebrek aan kennis in onderwijs - Belg... Pascal Smet reageert op gebrek aan kennis in onderwijs (http://www.knack.be/auteurs/simon-demeulemeester/author- Simon Demeulemeester demeulemeester/author-4000174167085.htm) woensdag 23 januari 2013 om

Nadere informatie

Effecten van cliëntondersteuning. Samenvatting van een haalbaarheidsonderzoek naar de meetbaarheid van door de cliënt ervaren effecten

Effecten van cliëntondersteuning. Samenvatting van een haalbaarheidsonderzoek naar de meetbaarheid van door de cliënt ervaren effecten Effecten van cliëntondersteuning Samenvatting van een haalbaarheidsonderzoek naar de meetbaarheid van door de cliënt ervaren effecten MEE Nederland, 4 februari 2014 1. Inleiding In deze samenvatting beschrijven

Nadere informatie

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken

Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Onderzoek Je wordt 18 jaar en dan? De gevolgen voor je geldzaken Rapportage Juli 2013 Meer informatie: info@wijzeringeldzaken.nl Samenvatting (1/3) 1. Veel 17-jarigen maken de indruk verstandig om te gaan

Nadere informatie

IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013

IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 Wat vindt Nederland van de ziekenhuizen en de ziekenhuiszorg? Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 Wat vindt Nederland van de ziekenhuizen en

Nadere informatie

Al spelend leren: onderzoek naar de educatieve (meer)waarde van computergames in de klas Project Ben de Bever

Al spelend leren: onderzoek naar de educatieve (meer)waarde van computergames in de klas Project Ben de Bever Al spelend leren: onderzoek naar de educatieve (meer)waarde van computergames in de klas Project Ben de Bever 2010-2011 Een onderzoek van: Universiteit Gent Katarina Panic Prof. Dr. Verolien Cauberghe

Nadere informatie

Organiseer je vooraf klaar om te bobben!

Organiseer je vooraf klaar om te bobben! PERSBERICHT Organiseer je vooraf klaar om te bobben! 11 juni 2013 Het Bob-concept krijgt een nieuwe dimensie De staatssecretaris voor Mobiliteit, Melchior Wathelet, en het BIVV presenteerden vandaag de

Nadere informatie

Meer Merkbeleving door Merkextensies Een onderzoek naar de invloed van merkextensies op de merkbeleving van de consument

Meer Merkbeleving door Merkextensies Een onderzoek naar de invloed van merkextensies op de merkbeleving van de consument Meer Merkbeleving door Merkextensies Een onderzoek naar de invloed van merkextensies op de merkbeleving van de consument - Marieke van Westerlaak 2007 - 1. Inleiding Libelle Idee, Libelle Balans, Libelle

Nadere informatie

Hoofdstuk 43. Financiële situatie

Hoofdstuk 43. Financiële situatie Stadsenquête Leiden Hoofdstuk 43. Financiële situatie Samenvatting Circa tweederde van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, ruim een kwart komt net rond en kan moeilijk

Nadere informatie

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft)

De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) De VrijBaan Vragenlijst (specifiek voor iemand die geen werk heeft) Inleiding Veel mensen ervaren moeilijkheden om werk te vinden te behouden, of van baan / functie te veranderen. Beperkingen, bijvoorbeeld

Nadere informatie

ONGEWENST INTRUSIEF GEDRAG: EEN STUDIE NAAR DE ROL VAN RELATIEKENMERKEN BIJ GESCHEIDEN EX-KOPPELS.

ONGEWENST INTRUSIEF GEDRAG: EEN STUDIE NAAR DE ROL VAN RELATIEKENMERKEN BIJ GESCHEIDEN EX-KOPPELS. ONGEWENST INTRUSIEF GEDRAG: EEN STUDIE NAAR DE ROL VAN RELATIEKENMERKEN BIJ GESCHEIDEN EX-KOPPELS. Auteur: Olivia De Smet i.s.m. Prof. A. Buysse Onderzoeksvraag Ongewenst intrusief gedrag houdt in dat

Nadere informatie

Nederlands (nieuwe stijl) en Nederlands, leesvaardigheid (oude stijl)

Nederlands (nieuwe stijl) en Nederlands, leesvaardigheid (oude stijl) Nederlands (nieuwe stijl) en Nederlands, leesvaardigheid (oude stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Maandag 19 mei 9.00 12.00 uur 20 03 Voor dit examen zijn

Nadere informatie

VOORBEELDRAPPORT MARKETING EN SALES POTENTIEEL TEST

VOORBEELDRAPPORT MARKETING EN SALES POTENTIEEL TEST VOORBEELDRAPPORT MARKETING EN SALES POTENTIEEL TEST Respondent: J. de Vries ( voorbeeld) E- mailadres: jdevries@example.com Geslacht: Man Leef tijd: 32 Opleiding sniveau: HBO Verg elijking sg roep: Normg

Nadere informatie

TilburgInstituteforInterdisciplinary StudiesofCivilLaw andconflict ResolutionSystems

TilburgInstituteforInterdisciplinary StudiesofCivilLaw andconflict ResolutionSystems TilburgInstituteforInterdisciplinary StudiesofCivilLaw andconflict ResolutionSystems RapportEvaluatie Online Mediation in Echtscheidingszaken Aanleidingvoorhetonderzoek In 2008 heeft Juripax in opdracht

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Introductie In dit proefschrift evalueer ik de effectiviteit van de academische discussie over de ethiek van documentaire maken. In hoeverre stellen wetenschappers de juiste

Nadere informatie

Beschrijving van het onderzoek: doelstelling, methodologie en steekproefbeschrijving van het onderzoek. Wesley Ceulemans

Beschrijving van het onderzoek: doelstelling, methodologie en steekproefbeschrijving van het onderzoek. Wesley Ceulemans Enquête Energieprestatieregelgeving in de praktijk peilt naar de kennis, toepassing, mening en verandering op de werf ten gevolge van de energieprestatieregelgeving bij de Vlaamse bouwprofessionelen. De

Nadere informatie

DE TIPI Onderzoek naar de leefsituatie en huidige kwaliteit van leven van ouders en kinderen die het Tipi-programma hebben doorlopen

DE TIPI Onderzoek naar de leefsituatie en huidige kwaliteit van leven van ouders en kinderen die het Tipi-programma hebben doorlopen DE TIPI Onderzoek naar de leefsituatie en huidige kwaliteit van leven van ouders en kinderen die het Tipi-programma hebben doorlopen Jachna Beck Evelien Van Rompaye Promotor: Prof. Dr. Wouter Vanderplasschen

Nadere informatie

Hoe bekend is het EnergiePrestatieCertificaat? Eerste resultaten van de EPC nulmeting.

Hoe bekend is het EnergiePrestatieCertificaat? Eerste resultaten van de EPC nulmeting. Hoe bekend is het EnergiePrestatieCertificaat? Eerste resultaten van de EPC nulmeting. Om de bekendheid van het EnergiePrestatieCertificaat in te schatten werd eind augustus, begin september 2008 een telefonische

Nadere informatie

Doel. Wat heb je nodig? Spelregels.

Doel. Wat heb je nodig? Spelregels. Doel. Dit spel is een concrete tool dat de dialoog rond eerlijkheid mogelijk maakt. Aan de hand van herkenbare situaties worden 14 tot 18 jarigen uitgenodigd voor zichzelf na te denken over wat eerlijk

Nadere informatie

Fort van de Democratie

Fort van de Democratie Fort van de Democratie Stichting Vredeseducatie / peace education projects Het Fort van de Democratie WERKT! Samenvatting van een onderzoek door de Universiteit van Amsterdam naar de effecten van de interactieve

Nadere informatie

De houding van de belgen tegenover reclame en media in 2015

De houding van de belgen tegenover reclame en media in 2015 De houding van de belgen tegenover reclame en media in 2015 Hoe staan Belgen tegenover reclame in de verschillende media? Valt ze altijd in de smaak, wordt ze creatief, informatief, doeltreffend bevonden?

Nadere informatie

Individuele verschillen in. persoonlijkheidskenmerken. Een genetisch perspectief

Individuele verschillen in. persoonlijkheidskenmerken. Een genetisch perspectief N Individuele verschillen in borderline persoonlijkheidskenmerken Een genetisch perspectief 185 ps marijn distel.indd 185 05/08/09 11:14:26 186 In de gedragsgenetica is relatief weinig onderzoek gedaan

Nadere informatie

Graffiti in Beeld (aangepaste presentatie t.b.v. versturing)

Graffiti in Beeld (aangepaste presentatie t.b.v. versturing) Graffiti in Beeld (aangepaste presentatie t.b.v. versturing) Dr. Gabry Vanderveen Onderzoek met medewerking van Funda Jelsma; in opdracht van en gefinancierd door CCV/ Ministerie van Veiligheid en Justitie

Nadere informatie

Opvattingen van Amsterdammers over tolerantie jegens homoseksuelen

Opvattingen van Amsterdammers over tolerantie jegens homoseksuelen FACTSHEET Thema: Veiligheid, Opvattingen van Amsterdammers over tolerantie jegens homoseksuelen Publicatiedatum: oktober 2010 Bron: Bureau O+S Toelichting Ingevoegd rapport geeft goed weer hoe Amsterdammers

Nadere informatie

Resultaten onderzoek seksualiteit

Resultaten onderzoek seksualiteit Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen

Nadere informatie

Profiel van informatiezoekers

Profiel van informatiezoekers Profiel van informatiezoekers Kritisch denken Ik ben iemand die de dingen altijd in vraag stelt 20,91% 45,96% 26,83% 6,3% Ik ben iemand die alles snel gelooft 0% 25% 50% 75% 100% Grondig lezen Ik lees

Nadere informatie

Nationaal Studentenonderzoek 2008. Stageplaza.nl

Nationaal Studentenonderzoek 2008. Stageplaza.nl Nationaal Studentenonderzoek 2008 Stageplaza.nl Gepubliceerd door: S. Icke & B. Rooijendijk De Ruyterkade 106 II 1011 AB Amsterdam Tel : 020 422 33 22 Fax : 020 422 20 22 I : www.stageplaza.nl Maart 2008

Nadere informatie

De Vlaamse overheid b(r)ouwt een diverse werkvloer

De Vlaamse overheid b(r)ouwt een diverse werkvloer De Vlaamse overheid b(r)ouwt een diverse werkvloer Holebi s & transgenders als collega s DIENST DIVERSITEITSBELEID Resultaten online enquête Om de situaties van homo s, lesbiennes, biseksuelen (holebi

Nadere informatie

Vorming ergotherapeuten

Vorming ergotherapeuten Vorming ergotherapeuten Hoe kunnen we ethisch denken implementeren in de organisatie DEEL 1: Onderzoek morele stress Studenten zorgopleidingen Leren omgaan met morele stress en het innemen van de handelingsruimte

Nadere informatie

Enquête Baas over eigen lijf : conclusies

Enquête Baas over eigen lijf : conclusies Enquête Baas over eigen lijf : conclusies Tijdens de zomer van 2016 voerde de Liberale Vereniging van Personen met een Handicap (LVPH) in samenwerking met de Liberale Mutualiteiten en de VZW s VIEF en

Nadere informatie

4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes. In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau.

4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes. In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau. 4.2. Evaluatie van de respons op de postenquêtes 4.2.1. Algemeen In dit deel gaan we in op de respons op instellingsniveau en op respondentenniveau. Instellingsniveau (vragenlijst coördinator) provincie,

Nadere informatie

Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg

Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg DIMENSUS beleidsonderzoek December 2012 Projectnummer 507 Inhoudsopgave Samenvatting

Nadere informatie

Onderzoek Babbeltrucs

Onderzoek Babbeltrucs Onderzoek Babbeltrucs Rapportage 6 februari 2014 Over dit onderzoek Aan het onderzoek deden 27.756 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek vond plaats van 21 januari tot 3 februari 2014.

Nadere informatie

Enquete resultaten Normen en Waarden 2014

Enquete resultaten Normen en Waarden 2014 Enquete resultaten Normen en Waarden 214 Deze enquête is afgenomen in de derde en vierde klas op de middelbare school de Guido de Bres in Amersfoort. Dit zijn de statistieken van de anwoorden die de leerlingen

Nadere informatie

Gemeente Moerdijk. Cliëntervaringsonderzoek Wmo over Onderzoeksrapportage. 20 juni 2017

Gemeente Moerdijk. Cliëntervaringsonderzoek Wmo over Onderzoeksrapportage. 20 juni 2017 Gemeente Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2016 Onderzoeksrapportage 20 juni 2017 DATUM 20 juni 2017 Dimensus Beleidsonderzoek Wilhelminasingel 1a 4818 AA Breda info@dimensus.nl www.dimensus.nl (076) 515

Nadere informatie

SCHOOL TIME-OUT. Lang programma. School Time-out

SCHOOL TIME-OUT. Lang programma. School Time-out SCHOOL TIME-OUT Lang programma School Time-out Op één of andere manier raak ik altijd in confl ict met de leerkrachten. Er zit zoveel in mijn hoofd dat ik me niet kan concentreren op school. Als ik de

Nadere informatie

Amoralisatie-wekker. Model van bestaande neutralisatietechnieken Amoralisatie-wekker: 60 sub-technieken Relevantie voor de (toezichts)praktijk

Amoralisatie-wekker. Model van bestaande neutralisatietechnieken Amoralisatie-wekker: 60 sub-technieken Relevantie voor de (toezichts)praktijk Amoralisatie-wekker Model van bestaande neutralisatietechnieken Amoralisatie-wekker: 60 sub-technieken Relevantie voor de (toezichts)praktijk Neutralisaties Neutralisaties of rationalisaties zijn een belangrijke

Nadere informatie

UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Medisch-Sociale Wetenschappen Optie Beheer & Beleid Academiejaar 2003-2004

UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Medisch-Sociale Wetenschappen Optie Beheer & Beleid Academiejaar 2003-2004 UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Medisch-Sociale Wetenschappen Optie Beheer & Beleid Academiejaar 2003-2004 STUDIE NAAR DE RELEVANTIE VAN MISSION STATEMENTS IN VLAAMSE

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,

Nadere informatie