Meer verkeersveiligheid met minder borden Joris Willems (PCVO Handel, afdeling verkeerskunde (HSV) Diepenbeek.

Transcriptie

1 Meer verkeersveiligheid met minder borden Joris Willems (PCVO Handel, afdeling verkeerskunde (HSV) Diepenbeek

2 Inhoud Sociaal verkeerskundige achtergronden Waarom zijn (veel) verkeersborden niet veilig: enkele hypothesen Problemen door (te veel) verkeersborden Basisfilosofie m.b.t. regelgeving Basis plaatsingsvoorschriften Snoeimethoden en strategieën voor het bordenbos Praktijkvoorbeeld

3 Sociaal-verkeerskundige achtergronden (1) Uitgangspunten: Cap. menselijke info-verwerking is beperkt (Ervaren) bestuurders gaan vooral af op natuurlijke aanwijzingen, ervaringen elders. Rijtaak is in hoge mate een auto-matisme. Ervaringen van het verleden leiden tot verwachtingen voor de toekomst

4 Sociaal-verkeerskundige achtergronden (2) Praktijk: gedachtenloze opvolging van regels Onderzoek naar naleving van regels (Hessing 1997, in Psychologie van het recht ) Formulering U wordt geacht U dient U bent verplicht Zonder reden Mét reden % opvolging 45% 41% 44% 36% 51%

5 Sociaal-verkeerskundige achtergronden (3) Suggestieve werkt effectiever en sneller dan het rationele: geen (de)coderings-stap Dosering: opvallendheid uitzonderlijkheid (oppassen voor inflatie) Begrijpelijkheid: herkenbaar, redelijk, logisch, consistent Ondersteuning: voor en door andere elementen Self-explaining road

6 Waarom borden niet (altijd) cfr. Ontketen je brein (Theo Compernolle) Verschillende soorten hersenen: reflex, reflecterend, archiverend werken

7 Patroonherkenning Analytisch en deductief Sturing van het gedrag Reflexbrein Zintuiglijk NU Automatisch Reactief o.b.v. prikkels Parallelle verwerking Multitasken kan! Genereert bliksemsnel gedrag Ervaringsgericht en intuïtief Zonder inspanning Non verbaal Reflecterend brein Denkt over heden, verleden en toekomst Bewuste keuze Proactief en doelgericht Sequentiële verwerking Géén multitasken mogelijk! Komt bedachtzaam tot gedrag Rationeel Met inspanning Verbaal

8 Verkeersdeelnemers nemen veel beslissingen o.b.v. reflexbrein (en maar goed ook) maar borden spreken enkel het reflecterende brein aan Waarom dan toch zoveel borden? Reflecterend achter de tekentafel <->

9 Waarom zijn meer borden niet altijd veilig: enkele hypothesen Info-overload: belangrijke info gaat mogelijk verloren Borden vaak als nood-oplossing en korte termijn-maatregel: surrogaat voor slechte infra: lapmiddel en dus geen fundamentele oplossing Daardoor zijn borden vaak strijdig met het natuurlijk zelfverklarend vermogen van de weg of de oorspronkelijke bedoelingen (film) Veel borden: weinig sociale vergevingsgezindheid

10 Ontwerp van infrastructuur en verwachtingspatronen Samenspel weten-kunnen-willen-voelen leidt tot bepaald bewustzijnsniveau (beredeneerd-gewoonte-impulsgedrag) leidt tot fouten of frustratie indien conflicten

11 Voorbeeld Bekijk de onderstaande woorden en zeg de kleur van het woord luidop en niet het woord zelf GEEL BLAUW ORANJE ZWART ROOD GROEN BRUIN GEEL ROOD ORANJE GROEN ZWART BLAUW ROOD BRUIN GROEN BLAUW ORANJE Film: discrepantie wegbeeld-regels (gewoonteberedeneerd gedrag) Dus: diverse bronnen (w-k-w-v) moeten dezelfde info geven

12 Stelling: De kwaliteit van het wegontwerp is omgekeerd evenredig met de dichtheid aan verkeersborden

13 Problemen door (te veel) verkeersborden: bomen en bossen Probleem 1: Inflatie van verkeersborden: Hoe meer borden, hoe minder waarde van een individueel bord. Te veel wordt gewoon niet meer waargenomen

14 Probleem 2: Inflatie van algemene regels: b.v. voorrang van rechts Inhaalverboden in bochten en bogen Verplicht parkeren in vakken (en dus verboden daarbuiten)

15 Probleem 3: Verzwaring rijtaak

16 Probleem 4: Uitlokking ongewenst verkeersgedrag waar géén beperkingen gelden (onlogische wegencategorisering)

17 En dus: Rijgedrag afgestemd op de letter

18 Probleem 5: Kans op fouten en tegenstrijdigheden

19 Vandalisme of studentengrap?

20 En bovendien: Ontkoppeling regel en omgeving: borden plaatsen gaat sneller,en omgeving volgt meestal niet direct Minder aandacht voor andere elementen: borden plaatsen is makkelijk. Hoge kosten (ongeveer 20,- per jaar per bord) Cascade-effecten: eens begonnen wordt aanduiding op vergelijkbare plaatsen nodig

21 Ook wegwijzers

22 Basisfilosofie regelgeving: Goed zeemanschap Cfr. internationaal aanvaringsreglement: 1. Handelen volgens het gewoon gebruik (algemene regels) 2. (Verplicht!) afwijken van de regels indien een ongeval daardoor te vermijden is Goed zeemanschap (gezond verstand) in het wegverkeer steeds meer op de achtergrond. (Nochtans basisregel)

23 Naar een verruimde kijk op borden 1. Vertrek van een doelstelling B.v. voetgangers veilig laten oversteken ( voorrang willen geven) Zo (met borden): veilig??? Of zo (met suggestieve markering)

24 2. Analyseer probleem en situatie Bekijk of een bord wel de beste oplossing is, en/of bekijk andere mogelijkheden

25 3. Kies dan (eventueel) voor verkeersborden en ga m.b.v. Code voor de Wegbeheerde na of het bord is: Verplicht Facultatief en dus feitelijke meerwaarde heeft EN: verwijder de oude en vaak dubbele, overbodige en vaak ook foute borden

26 B.v. facultatief verkeersbord

27 Verwijderen verboden/foutief verkeersbord (ook dubbele verboden)

28 Snoeimethoden en strategieën (bestaande situatie) 1. Verwijdering foute borden 2. Verwijdering dubbele boodschappen 3. Verwijderen overbodige borden 4. Vervanging door zone-borden 5. Vervanging door variabele borden 6. Vervanging door markeringen 7. Vervanging door technische maatregelen 8. Bewuste deregulering als totaalconcept (shared space)

29 1. Verwijdering foute borden (incl. dubbele verboden)

30 2. Verwijdering dubbele boodschappen

31 3. Verwijderen overbodige (meestal facultatieve) borden

32 4. Vervangen door zoneringen

33 5. Borden variabel maken

34 6. Borden vervangen door markeringen

35 7. Vervanging door technische maatregelen

36 8. Bewust dereguleren Kan reeds op kleine schaal

37 Praktijkvoorbeeld Wegsectie: 800 m lang 11 kruispunten 36 verkeersborden (één richting!) Doelstelling: verhogen duidelijkheid bestaande regels en veiligheid

38 Analyse: 10 verkeersborden die een verplichte rijrichting aanduiden (F19): verplicht 9 borden die een oversteek voor voetgangers aanduiden (A23-F49): facultatief 8 verkeersborden die de voorrang van rechts aanduiden (B17): facultatief 3 verkeersborden betreffende het parkeren en stilstaan (E1-E3): dubbele boodschap, foutief 2 oplichtborden zone 30 schoolomgeving: verplicht 2 borden einde zone 30 schoolomgeving: verplicht 2 borden die verbieden linksaf te slaan (C31a): dubbele boodschap, facultatief

39 Oplossing: 3 van de 36 borden zijn foutief (dubbel verbod): MOETEN weg 17 van de 36 borden zijn louter facultatief en zelfs dubbel op: kunnen weg 16 borden wettelijk verplicht: moeten blijven Jaarlijkse kostenbesparing: 400 euro (één richting!)

40 Conclusies Snoeien kan! Meer aandacht nodig voor algemene regels Beetje ruimdenkendheid nodig, ook van politie en rechterlijke macht Voorzichtige schatting: tot (meer dan) 50 % van de borden kan weg, met mogelijk meer duidelijkheid tot gevolg

41 De klassiekers

42 Meer informatie Minder Borden Gids Uitgave Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid Gratis te downloaden op