-uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg. Ondersteuning en oordeel WGA-uitker-

Transcriptie

1 rsteuning en oordeel WGA-uitkering Klante Ondersteuning en oordeel WGA-uitker- Klantenquête Ondersteuning en oordeel -uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg en oordeel WGA-uitkering Klantenquête rsteuning en oordeel WGA-uitkering Klante Ondersteuning en oordeel WGA-uitker- Klantenquête Ondersteuning en oordeel -uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg en oordeel WGA-uitkering Klantenquête rsteuning en oordeel WGA-uitkering Klante Ondersteuning en oordeel WGA-uitker- Klantenquête Ondersteuning en oordeel -uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg en oordeel WGA-uitkering Klantenquête rsteuning en oordeel WGA-uitkering Klante Ondersteuning en oordeel WGA-uitker- Klantenquête Ondersteuning en oordeel -uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg en oordeel WGA-uitkering Klantenquête rsteuning en oordeel WGA-uitkering Klante Ondersteuning en oordeel WGA-uitker- Klantenquête Ondersteuning en oordeel -uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg en oordeel WGA-uitkering Klantenquête rsteuning en oordeel WGA-uitkering Klante Ondersteuning en oordeel WGA-uitker- Klantenquête Ondersteuning en oordeel -uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg en oordeel WGA-uitkering Klantenquête rsteuning en oordeel WGA-uitkering Klante Ondersteuning en oordeel WGA-uitker- Klantenquête Ondersteuning en oordeel -uitkering Klantenquête Ondersteuning en eel WGA-uitkering Klantenquête Ondersteg en oordeel WGA-uitkering Klantenquête Klantenquête ondersteuning en oordeel over de dienstverlening vanuit het perspectief van mensen met een WGA-uitkering

2 Colofon Projectnaam Nummer Klantenquête 2015, onderdeel WGA R 16/05a Pagina 2 van 61

3 Inhoud Colofon 2 Samenvatting en conclusies 5 1 Inleiding Aanleiding Klantonderzoeken WGA, Wajong, WW en WWB Doelstelling onderzoek Onderzoeksvragen Conceptueel model Onderzoeksmethode en reikwijdte uitspraken 11 2 Zoekgedrag van WGA ers Wel of niet zoeken naar werk Acties om werk te vinden Belang van werk, perspectief op werkhervatting 15 3 Ondersteuning en contact met UWV Inleiding Contact met UWV Digitale en niet-digitale ondersteuning bij het zoeken naar werk 22 4 Oordeel over de dienstverlening Inleiding Oordeel over aspecten van de dienstverlening Oordeel over de persoonlijke contacten Rapportcijfer voor de dienstverlening van UWV 27 5 Ervaren dwang en drang, kennis van de rechten en plichten Inleiding Afspraken over zoeken naar werk en re-integratie Kennis van de rechten en plichten Waarschuwing, verlaging of boete 32 6 Achtergrondkenmerken Persoonskenmerken Uitkeringsverleden Arbeidsverleden Zelfredzaamheid, gezondheidstoestand en participatie 35 7 Naschrift Inspectie op bestuurlijke reactie UWV 37 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bestuurlijke reactie UWV 39 Methodologische verantwoording 43 Vragenlijst WIA (WGA) 45 Pagina 3 van 61

4 Pagina 4 van 61

5 Samenvatting en conclusies In 2004 is de WAO vervangen door de WIA die twee pijlers kent: de WGA voor mensen die tijdelijk niet kunnen werken of deels arbeidsongeschikt zijn, en de IVA voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. Eind 2014 ontvingen ongeveer mensen een WGA-uitkering waarvan ongeveer 70% meer dan 80% arbeidsongeschikt was. De groep WGA is op het moment van keuring medisch, of arbeidskundig volledig arbeidsongeschikt. Rond de 70% van deze groep heeft in enige vorm benutbare mogelijkheden voor werk. Voor ongeveer 30% geldt dat niet. De Inspectie heeft in 2015 in kaart gebracht hoe mensen die op 1 december 2014 tenminste twee maanden een uitkering in het kader van de WGA 1 ontvingen: naar werk zoeken, daarbij door UWV worden ondersteund, dwang en drang ervaren en te maken hebben gehad met handhaving. Hieronder worden de bevindingen per deelvraag samengevat. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen de mensen die gedeeltelijk (35 tot 80%) en volledig (80 tot 100%) arbeidsongeschikt zijn. Conclusies Gedeeltelijk arbeidsongeschikten hebben op het moment van de keuring benutbare arbeidsmogelijkheden, hetzelfde geldt voor 70% van de groep volledig arbeidsongeschikten. De re-integratietaak van UWV moet zijn om deze mogelijkheden waar mogelijk uit te bouwen, zodat werkhervatting, al dan niet op termijn, mogelijk wordt. Op basis van het onderzoek komt de Inspectie tot de conclusie dat de uitvoering van de WGA vanuit het perspectief en de ervaringen van de cliënt weinig activerend uitwerkt. De tevredenheid over de uitkeringsverstrekking is groot. Dat geldt in mindere mate voor de tevredenheid over de ondersteuning bij werkhervatting. Ongeveer 40 tot 50% vond de hulp zinvol en een kwart vond dat de hulp de kans op werk heeft vergroot en motiveert om werk te zoeken. Hoewel gedeeltelijke arbeidsongeschikten meer contact hebben met UWV en meer ondersteuning hebben ervaren, oordelen zij negatiever over de dienstverlening van UWV. Vanwege hun arbeidsongeschiktheid, maar ook vanwege de relatief hoge werkloosheid zijn de reële mogelijkheden voor werkhervatting op dit moment voor veel mensen uit deze doelgroep beperkt. Een groot deel van de WGA groep en een substantieel deel van de WGA groep heeft afscheid genomen van de arbeidsmarkt. 68% van de volledig en 41% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten denkt dat zij op termijn geen werk kunnen vinden, al zouden zij daar moeite voor doen. Dit percentage neemt toe naarmate de leeftijd stijgt. Niet alleen in de huidige economische situatie, maar ook in de toekomst verwachten zij niet meer aan het werk te kunnen komen en ondernemen ze slechts zeer beperkt stappen om daarin verandering te brengen. Deze percentages komen redelijk overheen met het aantal werkhervattingen in de praktijk. Van de werknemers die in het kader van arbeidsongeschiktheid zijn ontslagen heeft 47% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 30% van de volledig arbeidsongeschikten na maximaal 5 jaar weer werk gevonden. 2 1 WGA staat voor Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten en is een regeling binnen de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) voor mensen die 2 jaar of langer ziek zijn en (in de toekomst) kunnen werken. 2 UWV (2014). UWV Monitor Arbeidsparticipatie Amsterdam: UWV Pagina 5 van 61

6 Onderzoek in opdracht van het ministerie van SZW laat zien dat de inzet op reintegratie binnen de WGA effectief kan zijn. 3 Ondanks dit gegeven geeft de WGA groep in de enquête aan slechts zeer beperkt gericht te zijn op re-integratie en weinig contact met UWV te hebben. Slechts 11% van de mensen in de WGA en 45% van de groep WGA zoekt actief naar werk. Na het tweede jaar in de uitkering heeft maximaal 25% van de klanten recent een gesprek gehad met een arbeidsdeskundige. Het contact met de uitvoeringsorganisatie komt vaker voor bij mensen in hun eerste of tweede uitkeringsjaar. Slechts een klein deel van de respondenten ervaart een re-integratie- of sollicitatieplicht. Afspraken over het aantal sollicitaties komen niet vaak voor. Ook het aandeel van de mensen dat gebruik heeft gemaakt van een meer of minder intensieve vorm van ondersteuning is klein, minder dan 15%. Vaker komt het voor dat ondersteuning wordt ingezet bij mensen waarbij ook sprake is van betaald of onbetaald werk. 30% van deze respondenten melden ondersteuning vanuit UWV, de Sociale Werkvoorziening (SW) of een re-integratiebedrijf. Ondersteuning bij arbeidsinschakeling is in de WGA nadrukkelijk vastgelegd als recht van de verzekerde (artikel 34) en plicht van UWV (artikel 39), maar wordt voor de WGA groep slechts beperkt ingezet. Dit roept de vraag op hoe de reintegratie-inspanning voor deze uitkeringsgerechtigden vanuit beleid en uitvoering passend en effectief vorm kan krijgen. Samenvatting: Beantwoording deelvragen onderzoek Deelvraag 1: Hoe zoeken WGA-uitkeringsgerechtigden naar werk? Van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten wil 71% graag werken. 45% heeft in de afgelopen zes maanden naar werk gezocht en 51% is van plan om in de komende maanden naar werk te zoeken. De werkzoekende gedeeltelijk arbeidsongeschikten zoeken via veel verschillende kanalen naar vacatures. Ook Werk.nl wordt door een groot deel (65%) minimaal maandelijks gebruikt om naar vacatures te zoeken. Ruim driekwart van de werkzoekende respondenten heeft in de afgelopen zes maanden één of meerdere sollicitatiebrieven geschreven, tweederde heeft een open sollicitatie gedaan en de helft heeft een werkgever bezocht. Een derde heeft in de afgelopen 6 maanden een banenmarkt of voorlichtingsdag bezocht en 7% een speeddate. Verder heeft 36% zijn CV op werk.nl gezet. Van de volledig arbeidsongeschikten wil 27% graag werken. Een groot deel van de mensen die aangeeft niet te willen werken, kan naar eigen zeggen ook niet werken door een lichamelijke of psychische beperking. Een klein deel van de volledig arbeidsongeschikten zoekt naar werk: 12% heeft in de afgelopen 6 maanden naar betaald werk gezocht en 11% is van plan om de komende periode naar betaald werk te gaan zoeken. Door de beperkte omvang van de groep volledig arbeidsongeschikten is het niet mogelijk om verdiepende analyses uit te voeren naar het zoekgedrag. Van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten verwacht 30% binnen zes maanden het werk te hervatten, 28% verwacht dat dit langer dan zes maanden zal duren en 41% verwacht niet meer aan het werk te gaan. Van de volledig arbeidsongeschikten verwacht slechts 5% binnen zes maanden aan het werk te gaan bij een oude of nieuwe werkgever. 28% verwacht dat dit langer dan een half jaar of een jaar zal duren. Maar de meeste volledig arbeidsongeschikten (68%) verwachten ook op de lange termijn niet meer aan het werk te gaan. 3 De Jong, Ph., Everhardt, T. & C. Schrijvershof (2013). Duurzaam niet-duurzaam. Den Haag: Ape Pagina 6 van 61

7 Het percentage mensen dat verwacht niet meer aan het werk te gaan, neemt in beide groepen toe met het stijgen van de leeftijd. De aanwezigheid van lichamelijke of psychische belemmeringen is voor de meeste volledig arbeidsongeschikten (89%) de reden om niet naar werk te zoeken. Deze reden wordt door 39% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten genoemd. Een andere belangrijke reden voor deze groep is dat ze geen tijd hebben om naar werk te zoeken omdat ze al werken naast de uitkering (25%) of vanwege mantelzorg of vrijwilligerswerk (9%). Deelvraag 2: Hoe ervaren WGA-uitkeringsgerechtigen de ondersteuning t.a.v. (inkomen en) re-integratie? Persoonlijk contact met de arbeidsdeskundige of de verzekeringsarts komt met name voor in de beginperiode van de uitkering. In het eerste jaar heeft: o driekwart van de respondenten contact met de verzekeringsarts, o driekwart van de gedeeltelijk en de helft van de volledig arbeidsongeschikten contact met de arbeidsdeskundige. Na het tweede jaar van de arbeidsongeschiktheid neemt het percentage dat contact heeft met arbeidsdeskundige of verzekeringsarts af tot 15-25%. Veel van de ondersteuning die UWV biedt bij het zoeken naar werk is gedigitaliseerd. Van de totale groep respondenten heeft slechts een klein deel de afgelopen 6 maanden gebruik gemaakt van de werkmap of werk.nl: 6% van de volledig en 28% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten die de afgelopen 6 maanden iets hebben gedaan om aan het werk te komen heeft 65% minimaal 1 keer per maand op werk.nl gezocht naar vacatures. Het gebruik neemt af naarmate de uitkeringsduur toeneemt. De digitale ondersteuning van UWV wordt met name gebruikt om vacatures te zoeken of een CV aan te maken. Ongeveer driekwart (73%) van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten kan de werkmap of werk.nl gebruiken zonder de hulp van anderen. Het gebruik van overige ondersteuning, zoals een training, cursus of opleiding of een re-integratietraject, komt slechts sporadisch voor. Ongeveer een kwart tot de helft van alle onderzochte WGA ers is positief over de verschillende aspecten van de dienstverlening. Hoewel gedeeltelijk arbeidsongeschikten vaker dan volledig arbeidsongeschikten contact hebben gehad met UWV en vaker een vaste contactpersoon hebben zijn ze wat negatiever over aspecten van dienstverlening zoals: de mate waarin de hulp zinvol en voldoende was, de kennis van de medewerkers en de tijdigheid van de hulp. Zij geven gemiddeld ook een lager rapportcijfer voor de dienstverlening, een 6,0 ten opzichte van de 6,7 van de volledig arbeidsongeschikten. De meeste volledig arbeidsongeschikte klanten zijn positief over de dienstverlening van UWV, bijvoorbeeld over het aantal contacten (ook als er geen contact is geweest) en de inhoud van de contacten. Het rapportcijfer voor de dienstverlening van UWV daalt naarmate de duur van de uitkering oploopt. Deelvraag 3: In hoeverre ervaren WGA-uitkeringsgerechtigden dwang en drang (waaronder handhaving)? In beide groepen zegt een groot deel vrijgesteld te zijn van de sollicitatie- en reintegratieplicht: het gaat om 78% van de volledig en 52% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Ongeveer de helft (53%) van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten met een vrijstelling zoekt desondanks toch naar werk. Een klein deel van de WGA ers heeft afspraken gemaakt over het aantal sollicitaties: 5% van de volledig arbeidsongeschikten en 15% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Deze klanten rapporteren overigens ook afspraken van 0 sollicitaties per maand. Pagina 7 van 61

8 Een klein deel van de WGA ers heeft ooit te maken gehad met een waarschuwing, verlaging van de uitkering of een boete. Het gaat om 11% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 7% van de volledig arbeidsongeschikten. Deelvraag 4: In hoeverre zijn WGA-uitkeringsgerechtigden op de hoogte van hun rechten en plichten? Ongeachte de mate van arbeidsongeschiktheid is 70% van de mensen met een WGA-uitkering op de hoogte van hun plichten en 60% van hun rechten. Er blijkt een brede acceptatie van de plicht om alle wijzigingen in de persoonlijke situatie die van invloed kunnen zijn op het recht op WIA tijdig te melden bij UWV (91%). Niet alle WGA ers, maar wel een meerderheid vindt de verplichting om passend werk aan te nemen (60%) en om mee werken aan de activiteiten die worden aangeboden door UWV (57%) redelijk. Pagina 8 van 61

9 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De klantenquête onder mensen met een WGA-uitkering vloeit voort uit het voornemen van de directie Werk en Inkomen (W&I) van de Inspectie SZW om door middel van periodiek onderzoek naar de ervaringen van uitkeringsgerechtigden met de dienstverlening door uitvoeringsinstantie(s) de risicogerichte programmering te versterken en onderzoeken bij uitvoeringsinstanties te kunnen aanvullen met gegevens vanuit het klantperspectief. Met het voorliggende onderzoek wordt hier voor het jaar 2015 invulling aan gegeven. Zowel UWV als verschillende gemeenten doen (periodiek) onderzoek naar de klanttevredenheid van de dienstverlening. Deze onderzoeken gaan vaak in op algemene waardeoordelen van klanten. Voorbeelden hiervan zijn hoe goed klanten de telefonische bereikbaarheid of de duidelijkheid van de digitale correspondentie van een gemeente vinden. Ook UWV rapporteert in zijn jaarverslag over de klanttevredenheid van klanten in algemene waardeoordelen (rapportcijfers). In al deze onderzoeken wordt zelden tot nooit gevraagd naar directe ervaringen, meningen en attitudes van uitkeringsgerechtigden, dergelijke onderwerpen zijn in het kader van voorliggend onderzoek wel uitgevraagd. 1.2 Klantonderzoeken WGA, Wajong, WW en WWB Dit rapport heeft betrekking op de groep mensen met een WGA-uitkering. Dit klantonderzoek is onderdeel van een breder onderzoek naar de ondersteuning en ervaringen van 4 groepen uitkeringsgerechtigden. Het gaat om mensen met een uitkering in het kader van de Participatiewet (voorheen WWB), WW, Wajong en WGA. De klantonderzoeken zijn zo opgezet dat ze een bijdrage kon leveren aan de beantwoording van de onderzoeksvragen van diverse onderzoeken van de Inspectie. Het gaat om de onderzoeken Met een beetje hulp van ons (I-SZW, 2015), De cyberweg naar werk (I-SZW, 2015), WWB voor jongeren in cijfers (I-SZW, 2015) en Kansen op uitstroom (I-SZW, 2015). Verder heeft de Inspectie de gegevens die in het kader van het klantonderzoek zijn verzameld onder WWB ers en mensen met een Wajonguitkering benut voor een nulmeting in het kader van de monitor Participatiewet, uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van SZW. Het klantonderzoek monitor Participatiewet is eind november 2015 door de staatssecretaris van SZW aan de voorzitter van de Tweede Kamer aangeboden en daarmee openbaar geworden. Zie link naar klantonderzoek monitor Participatiewet. 1.3 Doelstelling onderzoek Het doel van dit onderzoek is het periodiek in kaart brengen van de ervaringen van klanten met het stelsel van werk en inkomen. Daarnaast heeft dit onderzoek ten doel om de risicogerichte programmering van de Inspectie te versterken op het domein werk en inkomen door het periodiek uitvragen van klantervaringen met de dienstverlening van uitvoeringsinstellingen. Daarnaast worden de gegevens beschikbaar gesteld aan lopende onderzoeken op het domein werk en inkomen om daarmee het klantperspectief op de uitvoering van de sociale zekerheid te belichten. Pagina 9 van 61

10 1.4 Onderzoeksvragen Hoofdvraag: Hoe zoeken WGA-uitkeringsgerechtigden naar werk en hoe ervaren zij de uitvoering van de WIA (WGA) door UWV? Deelvragen: - Hoe zoeken de WGA-uitkeringsgerechtigden naar werk? - Hoe ervaren ze de ondersteuning t.a.v. (inkomen en) re-integratie? - In hoeverre ervaren ze dwang en drang (waaronder handhaving)? - In hoeverre zijn ze op de hoogte van hun rechten en plichten? 1.5 Conceptueel model De twee primaire doelen van de dienstverlening die door uitvoeringsinstellingen beschikbaar wordt gesteld zijn re-integratie en inkomenszekerheid, waarbij reintegratie zich richt op werkhervatting van de werkzoekende en inkomenszekerheid die aspecten van het stelsel betreft die te maken hebben met de claimbeoordeling, uitkeringsverstrekking en (waar nodig) armoedebestrijding. De dienstverlening zelf kan zich richten op ondersteuning, waarbij door aanbodversterking of bemiddeling de kans op werk wordt vergroot. Maar ook waar door informatieverstrekking de uitkeringsgerechtigde wordt geholpen bij het verkrijgen van een rechtmatige uitkering. De dienstverlening kan zich echter ook richten op het motiveren of prikkelen van de klant door plichten te handhaven en ongewenst gedrag te bestraffen. Deze kant van het systeem benoemen we als dwang en drang. Het onderzoek is opgezet om op alle verschillende onderdelen van onderstaand conceptueel model de ervaringen van de klant in kaart te brengen. Figuur 1.1 Conceptueel model Pagina 10 van 61

11 1.6 Onderzoeksmethode en reikwijdte uitspraken Onderzoekspopulatie De onderzoekspopulatie bestaat uit mensen die in december 2014 een WGAuitkering ontvangen die op dat moment minimaal twee maanden heeft geduurd. Het gaat zowel om gedeeltelijk (35 tot 80%) arbeidsongeschikten als mensen die volledig, maar niet duurzaam (80 tot 100%) arbeidsongeschikt zijn. Er zijn geen vragenlijsten verzonden aan mensen die een uitkering ontvangen in het kader van Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA). Steekproeftrekking Er is een grootschalige schriftelijke enquête uitgevoerd onder personen die op 1 december 2014 een WGA-uitkering ontvingen, waarbij de uitkeringsafhankelijkheid op dat moment minimaal twee maanden had geduurd. Door alleen personen bij het onderzoek te betrekken met een uitkeringsduur van minimaal 2 maanden is gewaarborgd dat respondenten voldoende ervaringen met de dienstverlening hebben kunnen opdoen om de enquêtevragen te beantwoorden. Het betekent evenwel ook dat uitkeringsgerechtigden die maar kort een uitkering ontvangen niet bevraagd worden. De selecties zijn gemaakt op basis van de gegevens uit de POLISadministratie waarin alle inkomstenverhoudingen worden geregistreerd. Uit dit bestand is een gestratificeerde steekproef getrokken van WGA ers. Mensen die minder dan 80% arbeidsongeschikt zijn, zijn oververtegenwoordigd in de steekproef. Eind 2014 was 70% van de mensen met een WGA-uitkering 80 tot 100% arbeidsongeschikt 4, hun aandeel in de steekproef bedraagt 30%. De Inspectie heeft gekozen voor oververtegenwoordiging van gedeeltelijk arbeidsongeschikten vanuit de verwachting dat deze groep meer ervaring heeft met zoeken naar werk en ondersteuning door UWV. Vragenlijst De vragenlijst is verstuurd in maart 2015 en kon tot mei 2015 worden ingevuld. De vragen hadden betrekking op het half jaar of het jaar voorafgaand aan het moment van invullen. De vragenlijst bevatte vragen over de uitkering, het arbeidsverleden, het zoeken naar werk, de ondersteuning door en contacten met de uitkerende instantie, contacten met verzekeringsarts en de arbeidsdeskundige, de dienstverlening en de kennis van rechten en plichten. Respons en representativiteit Van de WGA ers met arbeidsmogelijkheden heeft 45,5% de vragenlijst teruggestuurd en van de WGA ers zonder arbeidsmogelijkheden 42,1%. Binnen beide groepen hebben ouderen de vragenlijst vaker ingevuld dan jongeren. Met behulp van een weegfactor is daarvoor gecorrigeerd. De antwoorden van beide groepen worden in dit rapport apart geanalyseerd en gepresenteerd. Er worden geen vergelijkingen getrokken tussen beide groepen of de dienstverlening die zij ontvangen. De reden hiervoor is dat de groepen volledig en gedeeltelijk arbeidsongeschikten sterk van elkaar afwijken wat betreft de mogelijkheden en ondersteuningsbehoefte. Een vergelijking tussen beide groepen leidt niet tot informatie die meerwaarde biedt in het kader van toezicht. 4 UWV (2015). Atlas van de sociale verzekeringen Amsterdam: UWV. Pagina 11 van 61

12 Pagina 12 van 61

13 2 Zoekgedrag van WGA ers In deze paragraaf wordt beschreven hoe de respondenten zoeken naar werk, of er sprake is van een vrijstelling en wat de redenen zijn om niet naar werk te zoeken. Deze analyses hebben alleen betrekking op mensen met een lopende uitkering. 2.1 Wel of niet zoeken naar werk Mensen met een WGA-uitkering hebben de plicht om mee te werken aan reintegratie. De afspraken daarover met de arbeidsdeskundige worden vastgelegd in een werkplan. Of er sprake is van een sollicitatieplicht is afhankelijk van het inkomen in relatie tot de verdiencapaciteit. WGA ers die verdienen wat ze volgens de arbeidsdeskundige kunnen verdienen hebben geen sollicitatieplicht. WGA ers die minder verdienen hebben de plicht om te zoeken naar werk dat past bij hun mogelijkheden. Zij moeten zich inschrijven als werkzoekende bij UWV. Via de Werkmap ontvangen zij van UWV vacatures en taken in het kader van de sollicitatieplicht. 5 Iets minder dan de helft (45%) van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 12% van de volledig arbeidsongeschikten heeft in het afgelopen half jaar iets gedaan om aan het werk te komen. De voornaamste reden om niet naar werk te zoeken is voor mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn dat ze daartoe door hun beperkingen niet in staat zijn (89%). Daarnaast zoekt 7% niet naar werk omdat ze mantelzorg of vrijwilligerswerk doen, 4% omdat ze te oud zijn en 3% omdat ze al werken naast de uitkering. Andere redenen worden sporadisch (door minder dan 3% van de respondenten) genoemd. De mensen die deels arbeidsongeschikt zijn en die niet naar werk zoeken geven daarvoor als reden dat ze door hun beperkingen niet in staat zijn om te werken (39%), dat ze werken naast de uitkering en geen tijd hebben om te zoeken (25%), dat ze mantelzorg doen of vrijwilligerswerk (9%) of dat ze te oud zijn (7%). 2.2 Acties om werk te vinden Hieronder wordt beschreven op welke wijze gedeeltelijk arbeidsongeschikten naar werk zoeken, die de afgelopen zes maanden iets hebben gedaan om aan het werk te komen. Het aantal volledig arbeidsongeschikten dat in het afgelopen half jaar iets heeft gedaan om aan het werk te komen is in absolute zin te laag (aantal: 53) voor verdiepende analyses. Uit onderstaande tabel blijkt dat er veel bronnen worden gebruikt voor het zoeken naar vacatures. De meeste vacatures worden gezocht op andere internetsites dan werk.nl. Ongeveer tweederde van de mensen die in het afgelopen half jaar naar werk hebben gezocht zoekt wekelijks op deze sites naar vacatures. Ongeveer de helft van de respondenten zoekt wekelijks in kranten of tijdschriften. Verder zoekt meer dan 40 % wekelijks naar vacatures op werk.nl, in hun netwerk of door te informeren bij familie vrienden en relaties. Een kwart van de respondenten gaat wekelijks naar het werkplein om naar vacatures te zoeken. 5 Bron: d.d. 22 februari 2016 Pagina 13 van 61

14 Tabel 2.1 Manieren om naar vacatures te zoeken Wekelijks Maandelijks <1x p/mnd Niet in de afgelopen 6 mnd Op het Werkplein (n=456) 25% 16% 17% 42% Op (n=460) 42% 23% 15% 20% Op andere internetsites 64% 17% 10% 10% (n=478) In kranten of tijdschriften 54% 15% 12% 19% (n=476) Informeren bij familie, vrienden 43% 26% 19% 12% of relaties (n=475) Netwerken (n=475) 45% 24% 15% 15% In onderstaande tabel zijn een aantal andere manieren weergegeven om vacatures te vinden. Een klein deel (7%) van de respondenten heeft een speeddate bezocht. Hoewel ze dit niet heel frequent doen, bezoekt een substantieel deel van de respondenten een banenmarkt of voorlichtingsdag (33%), een werkgever (51%) of een uitzendbureau om vacatures te zoeken. Tabel 2.2 Sollicitatieactiviteiten in de afgelopen 6 maanden Wekelijks Maandelijks <1x p/mnd Sollicitatiebrief geschreven of gebeld op vacature (n=485) Open sollicitatiebrief gestuurd, of hierover gebeld (n=467) Langs geweest bij een uitzendbureau (n=464) Langs geweest bij een werkgever (n=469) Naar een banenmarkt of voorlichtingsdag geweest (n=458) Ik ben naar een speeddate geweest (n=454) Niet in de afgelopen 6 mnd 29% 24% 24% 23% 19% 20% 24% 37% 7% 14% 24% 56% 6% 13% 32% 49% 3% 6% 25% 67% 1% 1% 6% 93% Van de mensen die deels arbeidsongeschikt zijn heeft 36% zijn CV op werk.nl gezet, van de volledig arbeidsongeschikten is dit 12%. De helft van de mensen die de afgelopen 6 maanden iets heeft gedaan om aan het werk te komen heeft minimaal 1 sollicitatiegesprek gevoerd. In de meeste gevallen gaat het om 1 of 2 gesprekken in de afgelopen 6 maanden. Van de 45% gedeeltelijk arbeidsongeschikten die in het afgelopen half jaar naar werk heeft gezocht, zoekt tweederde naar werk op het moment van het invullen van de vragenlijst. Pagina 14 van 61

15 Figuur 2.3 Aantal sollicitatiegesprekken in de afgelopen 6 maanden (n=508) 2% 6% 12% 52% 27% 0 1 of 2 3 of 4 5 of 6 meer dan Belang van werk, perspectief op werkhervatting In deze paragraaf wordt beschreven hoeveel belang de respondenten hechten aan betaald werk en hoe zij hun kansen schatten om weer aan het werk te gaan. Deze analyses hebben alleen betrekking op mensen met een lopende uitkering. De mensen van wie de uitkering in de zes maanden voor het invullen van de vragenlijst is beëindigd zijn buiten beschouwing gelaten. Uit onderstaande tabel blijkt dat het belang van werk voor het welbevinden groter is bij de mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. Zij geven vaker dan volledig arbeidsongeschikten aan: - dat ze van plan zijn om de komende periode werk te zoeken, - dat het hebben van een baan hen gelukkiger zou maken, - dat ze op dit moment graag willen werken en - dat hun omgeving dat van hen verwacht. Er valt ook uit de tabel af te lezen dat niet alle gedeeltelijk arbeidsongeschikten van plan zijn om de komende periode naar werk te gaan zoeken, de helft beantwoordt deze stelling niet bevestigend. Bij de volledig arbeidsongeschikten is ongeacht de uitkeringsduur ongeveer 11% van plan om de komende periode naar werk te zoeken. Ook bij de gedeeltelijk arbeidsongeschikten is er geen relatie tussen de uitkeringsduur en de plannen om werk te gaan zoeken. Alleen in de groep die langer dan 5 jaar een uitkering ontvangt is het percentage mensen dat van plan is om werk te gaan zoeken wat lager (40%) dan onder de mensen die korter een uitkering ontvangen (49%). Het aandeel respondenten dat verwacht werk te kunnen vinden als ze daar echt moeite voor doen is vrij laag, zowel onder de gedeeltelijk (34%) als onder de volledig arbeidsongeschikten (13%). In beide groepen geeft een meerderheid aan dat ze door een lichamelijke of verstandelijke beperking geen werk kan vinden. Pagina 15 van 61

16 Tabel 2.4 Hoe denkt u over het vinden en uitvoeren van werk? volledig Deels Ik ben van plan de komende periode werk te gaan zoeken 11% 51% Ik zou gelukkiger zijn als ik een baan vind 31% 59% Ik wil op dit moment graag werken 27% 71% Het wordt van mij verwacht dat ik een baan vind 11% 46% De meeste mensen die belangrijk voor mij zijn, vinden dat ik 5% 32% moet werken Ik kan werk vinden als ik daar echt moeite voor doe 13% 34% Door mijn lichamelijke of verstandelijke beperking kan ik geen werk vinden 78% 57% Het perspectief op werkhervatting is voor de respondenten gering: slechts 5% van de volledig arbeidsongeschikten en 30% bij de gedeeltelijk arbeidsongeschikten denkt binnen 6 maanden een baan te kunnen vinden bij de oude werkgever of een nieuwe werkgever. Een groot deel van beide groepen verwacht ook op de lange termijn niet meer aan het werk te gaan: dit geldt voor 68% van de volledig arbeidsongeschikten en 41% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Tabel 2.5 Perceptie van de kans op werkhervatting Volledig (n=433) Deels (n=1001) Werkhervatting binnen 6 maanden bij oude werkgever 1% 7% Werkhervatting binnen 6 maanden in een andere functie 1% 5% bij oude werkgever Werkhervatting binnen 6 maanden bij nieuwe werkgever 3% 18% Geen werkhervatting binnen 6 maanden 8% 14% Geen werkhervatting binnen 12 maanden 20% 14% Geen werkhervatting op lange termijn 68% 41% De omvang van de groep mensen die denkt ook op de lange termijn geen werk meer te kunnen vinden neemt toe naarmate de leeftijd stijgt. In alle leeftijdscategorieën is de ontmoediging onder de volledig arbeidsongeschikten groter dan onder de deels arbeidsongeschikten. Mensen die 80 tot 100% arbeidsongeschikt zijn verwachten vaker op de lange termijn geen werk meer te vinden. Er doen zich hierin echter geen verschillen voor in de arbeidsongeschiktheidsklassen onder de 80%. Figuur 2.6 % dat op lange termijn geen werk meer verwacht te vinden naar leeftijd 100% 80% 60% 40% 20% 21% 44% 29% 65% 42% 73% 59% 84% 0% 26 tot en met tot en met tot en met tot en met 65 deels volledig Pagina 16 van 61

17 In beide groepen ervaren bijna alle mensen belemmeringen voor werkhervatting. In onderstaande tabel zijn de belemmeringen opgenomen die in één van beide groepen door meer dan 10% van de respondenten wordt ervaren. De meest voorkomende belemmeringen zijn belemmeringen in de lichamelijke gezondheid, gevolgd door belemmeringen in de psychische gezondheid. Bij de gedeeltelijk arbeidsongeschikten komt daarnaast een urenbeperking in de helft van de gevallen voor. Tabel 2.7 Ervaren belemmeringen voor het vinden van een betaalde baan Volledig Deels mijn lichamelijke gezondheid 83% 74% mijn psychische gezondheid 62% 42% het aantal uren dat ik kan werken 22% 50% ik kan niet op onregelmatige tijden werken (bijvoorbeeld 16% 33% nachtdienst) voor mijn opleiding zijn geen of weinig banen beschikbaar 8% 16% te weinig of niet de juiste werkervaring 7% 12% discriminatie (bijvoorbeeld op basis van leeftijd, etnische achtergrond, ziekte of handicap) 7% 14% Is het pessimisme terecht? Uit onderzoek van UWV 6 blijkt dat 44% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 9% van de volledig arbeidsongeschikten in 2013 werkte. Een deel van de werkenden is blijven werken bij de werkgever waar ze ziek zijn geworden. Van de werknemers die in het kader van de arbeidsongeschiktheid zijn ontslagen heeft 47% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 30% van de volledig arbeidsongeschikten na maximaal 5 jaar weer werk gevonden. Na het tweede jaar neemt het aandeel werkenden nog marginaal toe. Tabel 2.8 Aandeel werkenden voor geselecteerde groepen ( ) Nederlandse bevolking jaar 68% 68% 67% 67% 67% 66% WGA gedeeltelijk 56% 54% 51% 50% 47% 44% WGA volledig 19% 17% 15% 13% 11% 9% Er is sprake van een constante daling van het aandeel werkenden sinds Daarvoor worden een aantal redenen genoemd. De eerste twee zijn de economische crisis en mogelijke verdringing op de arbeidsmarkt van WGA ers door andere werkzoekenden. Daarnaast is de WIA een jonge wet waar pas sinds 2006 mensen in zijn gestroomd. De mate van arbeidsparticipatie neemt over het algemeen af naarmate de uitkering langer duurt, omdat bij een deel van de mensen de klachten verergert of mensen niet meer langer bij hun werkgever in dienst kunnen blijven. Ongeveer 54% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 18% van de volledig arbeidsongeschikten in de WGA werkte in 2013 op het moment van de claimbeoordeling. Verder neemt het aandeel vangnetters 7 in de populatie toe, wiens arbeidsparticipatie nog niet de helft is van die van voormalig werknemers. Van de werknemers die niet werken op het moment van de claimbeoordeling (in 2012), heeft 27% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 18% van de volledig arbeidsongeschikten na één jaar een baan gevonden. Door naar een wat ouder co- 6 7 UWV (2014). UWV Monitor Arbeidsparticipatie Amsterdam: UWV Een vangnetter is iemand die: Als uitzendkracht ziek wordt en daardoor de ziektewet in gaat (beëindiging contract), Zieke werknemers van wie hun dienstverband afloopt tijdens de ziekte (hiervoor zijn werkgevers verantwoordelijk), Zieke WW-ers na 13 weken WW, Iemand die binnen 28 dagen na beëindiging van zijn arbeidscontract ziek wordt. Pagina 17 van 61

18 hort te kijken, kan over langere periode bezien worden hoe de kans om een baan te vinden zich ontwikkeld. Na maximaal 5 jaar is 47% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten en 30% van de volledig arbeidsongeschikten aan het werk. Na het tweede jaar neemt het aandeel werkenden nog marginaal toe. Figuur 2.9 Aan het werk komen van niet-werkende voormalig werknemers* * cumulatieve aandelen Pagina 18 van 61

19 3 Ondersteuning en contact met UWV 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt beschreven welke ondersteuning van UWV de respondenten hebben ervaren. We verstaan onder ondersteuning: de contacten met UWV, digitale ondersteuning via de Werkmap of Werk.nl en niet-digitale ondersteuning in de vorm van een training, cursus of opleiding, een re-integratietraject of ondersteuning bij het opzetten van een eigen bedrijf. 3.2 Contact met UWV Gedeeltelijk arbeidsongeschikten hebben in de afgelopen 6 maanden vaker dan volledig arbeidsongeschikten met een medewerker van UWV gebeld (47% t.o.v. 31%), g d (29% t.o.v. 9%) en contact gehad via de werkmap (16% t.o.v. 2%). Verder geven mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn vaker aan dat ze een vaste contactpersoon hebben (31%) dan de mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn (12%). Figuur 3.1 Vaste contactpersoon bij UWV 100% 80% 31% 24% 60% 40% 57% 45% 20% 0% 12% volledig 31% deels ja nee dat weet ik niet Contact met de verzekeringsarts 30% van de respondenten heeft het afgelopen jaar contact gehad met de verzekeringsarts. Er zijn hierbij geen verschillen tussen volledig en gedeeltelijk arbeidsongeschikten. In onderstaande figuur is de mate van contact met de verzekeringsarts weergegeven, waarbij rekening is gehouden met de duur van de uitkering. Uit de figuur blijkt dat de mate waarin er contact is geweest met verzekeringsarts afneemt naarmate de uitkering langer duurt. Dit geldt zowel voor de volledig als de gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Van de mensen die minder dan een jaar een uitkering ontvangen heeft ongeveer driekwart contact gehad met de verzekeringsarts. Het ligt voor de hand dat het hierbij in veel gevallen gaat om een intakegesprek of een medische keuring. Dit percentage neemt af tot 15 of 17% in de groep die langer dan 5 jaar een WGA-uitkering ontvangt. Pagina 19 van 61

20 Figuur 3.2 Mate contact met verzekeringsarts naar duur arbeidsongeschiktheid 100% 80% 75% 77% 60% 40% 20% 40% 28% 24% 18% 17% 15% 0% 0-1 jaar 1-2 jaar 2-5 jaar > 5 jaar volledig deels In beide groepen geeft ongeveer 36% aan dat de verzekeringsarts de behandelend arts van de klant heeft geraadpleegd, 44% weet niet of dit is gebeurd. Gedeeltelijk arbeidsongeschikten geven vaker aan dat ze met de UWV-arts van mening verschilden over het belang van de inbreng van de behandelend arts. 14% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten vond het wel nodig dat de UWV-arts de behandelend arts zou raadplegen, maar de UWV-arts niet. Contact met de arbeidsdeskundige Contact met de arbeidsdeskundige in het afgelopen jaar komt bij de gedeeltelijk arbeidsongeschikten vaker voor (34%) dan bij de volledig arbeidsongeschikten (24%). 55% van de gesprekken in beide groepen betrof een keurings- of herkeuringsgesprek om de mate van arbeidsongeschiktheid te bepalen en 30% van de gesprekken ging over de mogelijkheden om te werken. 23% van de volledig en 32% van de deels arbeidsongeschikten heeft in het afgelopen jaar een re-integratiegesprek gevoerd met een arbeidsdeskundige van UWV. In dit gesprek bespreekt een klant samen met de arbeidsdeskundige de mogelijkheden om te re-integreren en beoordelen ze samen welk werk bij de klant past. De afspraken die uit dit gesprek voortvloeien worden vastgelegd in een werkplan of reintegratieplan. In onderstaande figuur is de mate van contact weergegeven waarbij onderscheid is gemaakt naar de duur van de uitkering. Het eerdergenoemde verschil in de mate van contact tussen volledig en gedeeltelijk arbeidsongeschikten doet zich met name voor in het eerste jaar van de uitkering. Na het eerste jaar neemt de mate van contact af naar ongeveer 30% van de uitkeringsontvangers om na het tweede jaar licht verder te dalen naar plusminus 20%. Pagina 20 van 61

21 Figuur 3.3 Mate contact met arbeidsdeskundige naar duur arbeidsongeschiktheid 80% 75% 60% 51% 40% 20% 30% 28% 17% 25% 19% 20% 23% 32% 0% 0-1 jaar 1-2 jaar 2-5 jaar > 5 jaar Total volledig deels De acceptatie van de uitkomst van het gesprek verschilt: 61% van de volledig arbeidsongeschikten en 41% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten is het volledig eens met de uitkomst van het gesprek met de verzekeringsarts en arbeidsdeskundige. 19% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten is het niet eens met de uitkomst, bij de volledig arbeidsongeschikten is dit 6%. Aan de mensen die het niet eens zijn met de uitkomst van het gesprek is gevraagd of ze bezwaar hebben aangetekend tegen de beslissing die is genomen aan de hand van het gesprek. 37% van de respondenten heeft naar eigen zeggen bezwaar gemaakt. De meest genoemde reden om geen bezwaar te maken is dat er juridisch niet tegen de uitslag in te brengen is (14%). Figuur 3.4 Mate van bezwaar en redenen om van bezwaar af te zien Pagina 21 van 61

22 3.3 Digitale en niet-digitale ondersteuning bij het zoeken naar werk UWV biedt ondersteuning bij het zoeken naar werk. Veel van die hulp is gedigitaliseerd, dat wil zeggen dat het via het internet wordt aangeboden. UWV biedt internetdienstverlening aan via werk.nl of de werkmap. 6% van alle volledig arbeidsongeschikten en 28% van alle gedeeltelijk arbeidsongeschikten heeft in de afgelopen 6 maanden gebruik gemaakt van de werkmap of werk.nl. Voor de gedeeltelijk arbeidsongeschikten die de afgelopen 6 maanden naar werk hebben gezocht is het percentage dat daarbij gebruik maakt van de werkmap hoger. Zoals we in tabel 2.1 hebben gezien heeft 65% minimaal 1 keer per maand naar vacatures gezocht op werk.nl. Onder de gedeeltelijk arbeidsongeschikten neemt het gebruik van de werkmap af naarmate de uitkeringsduur toeneemt: van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten die korter dan 2 jaar een uitkering ontvangen gebruikt ongeveer een derde de werkmap of werk.nl. Dat neemt af naar ongeveer een kwart (27%) voor de mensen die tussen de 2 en 5 jaar in de WGA zitten en een 17% van de mensen die langer dan 5 jaar een WGA-uitkering ontvangen. Verder neemt het gebruik licht af naarmate de leeftijd stijgt. In onderstaande figuur is weergegeven welke ondersteuning in de werkmap of via werk.nl de gedeeltelijk arbeidsongeschikte respondenten hebben gebruikt. 8 Deze mensen hebben vooral gebruik gemaakt van digitale ondersteuning die samenhangt met het solliciteren: zoals het zoeken van vacatures, het aanmaken van een CV en tips voor het opstellen van een CV en een sollicitatiebrief. Veel minder mensen hebben gebruik gemaakt van online testen en trainingen. Figuur 3.5 Gebruikte ondersteuning in werkmap of op werk.nl Een groot deel van de respondenten is in staat om zelfstandig om te gaan met de werkmap. Ongeveer driekwart (73%) van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten die gebruik heeft gemaakt van de werkmap of werk.nl heeft daarbij geen hulp gehad. Indien er wel sprake is geweest van hulp, dan komt die van familie, vrienden of kennissen (17%), UWV (11%) of hulpverleners (4%) Het gaat alleen om de mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn, getalsmatig is de groep volledig arbeidsongeschikten te klein om nadere analyses op te doen. Omdat er meerdere antwoorden konden worden aangekruist tellen de percentages niet op tot 100%. Pagina 22 van 61

23 Buiten de digitale ondersteuning die wordt geboden via de werkmap of werk.nl kunnen mensen in de WGA ook ondersteuning krijgen bij het volgen van een training, cursus of opleiding, deelnemen aan een re-integratietraject of ondersteund worden bij het opzetten van een eigen bedrijf. De ervaring met deze vormen van ondersteuning is zeer beperkt zoals blijkt uit onderstaande tabel. Tabel 3.6 Ervaring met niet-digitale ondersteuning van UWV volledig Deels Hulp bij het volgens van een training, cursus 2% 6% of opleiding Deelname aan een re-integratietraject 4% 15% Ondersteuning bij opstarten eigen bedrijf 0% 2% Ondersteuning bij werk Ook is gekeken welke vormen van ondersteuning er in de afgelopen 2 jaar bij het werk zijn ingezet. Daarbij zijn alleen de respondenten betrokken die langer dan 2 jaar een WGA-uitkering ontvangen en die werken of in de afgelopen 2 jaar hebben gewerkt. Het gaat om 493 respondenten. 64% heeft geen ondersteuning gebruikt bij dit werk. bij 7% is sprake van een werkplekaanpassing of de inzet van hulpmiddelen op de werkplek. 2% heeft gebruik gemaakt van de no-riskpolis en 2% van een vervoersvoorziening. 30% van de mensen die nu betaald werk doet of dat in de afgelopen 2 jaar heeft gedaan wordt of werd bij dit werk begeleid door iemand van UWV, een re-integratieof een sociale werkvoorziening. Pagina 23 van 61

24 Pagina 24 van 61

25 4 Oordeel over de dienstverlening 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt het oordeel van de geënquêteerde klanten over de dienstverlening van UWV gepresenteerd. Daarbij wordt eerst ingegaan op een aantal deelaspecten van de dienstverlening. Vervolgens wordt het oordeel over de persoonlijke contacten weergegeven en we besluiten dit hoofdstuk met een totaaloordeel over de dienstverlening in de vorm van een rapportcijfer. 4.2 Oordeel over aspecten van de dienstverlening In onderstaande tabel is het oordeel van de klant over aspecten van de dienstverlening van UWV weergegeven. De klanten die vonden dat een stelling niet op hen van toepassing was zijn buiten beschouwing gelaten. Als we alle stellingen in beschouwing nemen, dan zijn de mensen die gedeeltelijke arbeidsongeschikt zijn iets minder tevreden dan de mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn over de mate waarin de hulp zinvol was, de kennis van de medewerkers van UWV over het vinden van werk, en de hoeveelheid hulp bij het zoeken naar werk. Ook geven de deels arbeidsongeschikten aan dat ze eerder hulp hadden willen krijgen. Eerder hebben we gezien dat de gedeeltelijk arbeidsongeschikten meer contact hebben met UWV en meer ondersteuning hebben ervaren. Het negatievere oordeel over de onderstaande deelaspecten van dienstverlening hangt volgens de inspectie samen met het grotere aantal verplichtingen dat hoort bij een grotere gerichtheid op werk. Ongeveer 40 tot 50% van de respondenten geeft aan dat de hulp zinvol was. Ze zijn echter minder positief over de doeltreffendheid van de hulp: ongeveer een kwart vindt dat de hulp de kans op werk heeft vergroot en dat de dienstverlening van UWV motiveert om werk te gaan zoeken. Tabel 4.1 Oordelen over aspecten van de dienstverlening (% (helemaal) eens) Volledig Deels De hulp was zinvol 53% 42% De medewerkers weten veel over het vinden van werk 47% 33% Genoeg hulp gehad bij het zoeken naar een nieuwe baan 40% 32% De hulp heeft kans op werk vergroot 28% 25% De dienstverlening van UWV motiveert om werk te zoeken 27% 26% Ik had eerder hulp willen krijgen 26% 40% Ik word door UWV te veel onder druk gezet 21% 20% Ook in onderstaande tabel is op deelaspecten weergegeven hoe tevreden de mensen met een WGA-uitkering zijn. Uit de tabel blijkt duidelijk dat klanten tevreden zijn over de tijdigheid van de uitbetaling van de uitkering. Op de overige aspecten is het beeld meer gemêleerd. Wel is duidelijk dat klanten op sommige aspecten meer tevreden zijn dan op andere aspecten. Ook hier zijn de mensen die gedeeltelijke arbeidsongeschikt zijn over het algemeen iets minder tevreden dan de mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn. Pagina 25 van 61

26 Tabel 4.2 Oordeel op deelaspecten (% (helemaal) eens) Volledig Deels Mijn uitkering staat altijd op tijd op mijn rekening 97% 96% Ik vind de informatie over mijn uitkering duidelijk 74% 54% Ik kan gemakkelijk met UWV in contact komen als ik een 73% 65% vraag heb Als ik een vraag heb over mijn uitkering dan weet ik waar 68% 57% of bij wie ik het antwoord kan vinden Ik heb snel een antwoord als ik een vraag heb over mijn 65% 54% WIA uitkering Ik vind de informatie over werk zoeken duidelijk 60% 49% Bij UWV is voldoende aandacht voor mijn persoonlijke situatie 60% 40% UWV houdt te veel vast aan wetten en regels 44% 48% 4.3 Oordeel over de persoonlijke contacten Oordeel over de kwantiteit van het contact Binnen beide groepen arbeidsongeschikten (deels en volledig) die de inspectie in dit onderzoek onderscheidt, zijn de meeste respondenten tevreden over de hoeveelheid contact met UWV in de afgelopen 6 maanden. Hoewel eerder is beschreven dat volledig arbeidsongeschikten minder vaak een re-integratiegesprek hebben gevoerd, minder vaak hebben gebeld, g d of contact hebben gehad via de werkmap en minder vaak een vaste contactpersoon hebben bij UWV, vinden de mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn vaker dat ze genoeg contact hebben gehad (84%) dan de mensen die deels arbeidsongeschikt zijn (71%). De gedeeltelijke arbeidsongeschikten vinden vaker dat ze te weinig contact hebben gehad in de afgelopen 6 maanden. Figuur 4.3 Oordeel over de hoeveelheid contact met UWV Oordeel over de kwaliteit van het contact De meeste mensen zijn van oordeel dat de verzekeringsarts beleefd was: 80% is het hiermee eens en 12% is het oneens. Ook op de overige aspecten zijn de meeste mensen tevreden. De gedeeltelijk arbeidsongeschikten geven vaker blijk van ontevredenheid dan de volledig arbeidsongeschikten. Zo vinden de gedeeltelijk arbeidsongeschikten minder vaak dan volledig arbeidsongeschikten dat de arbeidsdeskundige goed luisterde (67% t.o.v. 82%), dat de arts voldoende kennis had van de mogelijkheden om te werken (52% t.o.v. 75%) en dat de arts voldoende tijd nam (71% t.o.v. 84%). Pagina 26 van 61

27 88% van de respondenten vond de arbeidsdeskundige beleefd en 80% vond dat de arbeidsdeskundige goed luisterde. Het percentage klanten dat positief oordeelt over de kennis van de arbeidsdeskundige over de mogelijkheden om te werken is wat lager (62%). Op bovenstaande aspecten doen zich geen verschillen voor tussen de volledig en gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Er is wel verschil in oordeel over de hoeveelheid tijd die de arbeidsdeskundige nam voor de klant: 90% van de volledig arbeidsongeschikten is hierover tevreden en 79% van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten. 4.4 Rapportcijfer voor de dienstverlening van UWV In onderstaande figuur is weergegeven welke rapportcijfers de gedeeltelijk en volledig arbeidsongeschikten aan UWV hebben gegeven voor de dienstverlening in zijn geheel. Het gemiddeld rapportcijfer verschilt in beide groepen. De gedeeltelijk arbeidsongeschikten geven gemiddeld een 6 en de volledig arbeidsongeschikten een 6,7. Figuur 4.4 Oordeel over de dienstverlening van UWV in zijn geheel In onderstaande tabel worden gemiddelde rapportcijfers voor verschillende subgroepen gepresenteerd. Een aantal verschillen is statistisch significant. Deze significantie is aangeduid met een * Er is getoetst met de student s T-toets voor gemiddelden, waarbij getoetst is op een significantieniveau van 95%. Pagina 27 van 61

28 Tabel 4.5 Gemiddeld rapportcijfer per subgroep Gemiddeld rapportcijfer Lopende uitkering: Uitkering is gestopt (n=39) 5,7 Lopende uitkering (n=1527) 6,3 Uitkeringsduur*: < 1 jaar (n=177) 6,6 1 tot 2 jaar (n=351) 6,1 >2 jaar (n=934) 6,2 Geslacht: Man (n=802) Vrouw (n=765) Persoonlijk gesprek met UWV (afgelopen 6 mnd): Geen gesprek (n=1030) Wel gesprek afgelopen (n=405) Opleidingsniveau: Geen startkwalificatie (n=788) Wel startkwalificatie (n=769) 6,2 6,2 6,3 6,2 6,4 6,1 Pagina 28 van 61

29 5 Ervaren dwang en drang, kennis van de rechten en plichten 5.1 Inleiding Dit hoofdstuk gaat over de ervaringen van de respondenten met handhaving en hun kennis van de rechten en plichten die horen bij het ontvangen van een WGAuitkering. 5.2 Afspraken over zoeken naar werk en re-integratie Slechts een klein deel van de respondenten ervaart een sollicitatie- of reintegratieplicht. Het gaat om 11% van de volledig arbeidsongeschikten en 20% van de deels arbeidsongeschikten. De meeste mensen menen vrijgesteld te zijn. Ruim een kwart (28%) van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten weet niet of er sprake is van een vrijstelling. Uit onderzoek onder WWB ers is bekend dat het aantal gerapporteerde vrijstellingen in burgeronderzoek veel hoger ligt dan het aantal geregistreerde vrijstellingen door gemeenten. Of en in welke mate er onder WGA ers overrapportage is van vrijstellingen is onbekend. 11 Figuur 5.1 % dat is vrijgesteld van sollicitatie- of re-integratieplicht 11% 11% 28% 20% 78% 52% volledig ao deels ao Vrijgesteld Niet vrijgesteld Onbekend Dat mensen denken dat ze zijn vrijgesteld van de verplichting om naar werk te zoeken of mee te werken aan re-integratie, wil niet zeggen dat ze niets doen om aan het werk te komen. In onderstaande figuur is voor de deels arbeidsongeschikte WGA ers weergegeven hoeveel procent van de vrijgestelden en niet-vrijgestelden naar werk zoekt. 12 Van de mensen die aangeven dat ze zijn vrijgesteld van de sollicitatie- en re-integratieplicht geeft ongeveer de helft aan dat ze naar betaald werk zoekt. In de groep die niet is vrijgesteld bedraagt dit percentage 83%. 11 Ministerie SZW (2015). Kennis verplichtingen en detectiekans Den Haag: De groep volledig arbeidsongeschikten is in absolute zin te klein om deze verdiepende analyse op uit te kunnen voeren. Pagina 29 van 61