Handleiding Strategieles Samenvatten niveau B

Transcriptie

1 Handleiding Strategieles Samenvatten niveau B Een onderdeel van Nieuwsbegrip XL zijn de strategielessen. De strategielessen zijn bedoeld om de strategieën voor begrijpend lezen bij de leerlingen te introduceren en aan te leren. Ook kunnen de leerlingen in de lessen met de strategieën oefenen. In elke strategieles staat één strategie voor begrijpend lezen centraal. In deze les is dat de strategie Samenvatten. De strategie wordt steeds behandeld in de context van het stappenplan bij Nieuwsbegrip. De les is opgebouwd rond de volgende kopjes: Wat doe je in deze les? Zo staat het in het stappenplan Zo werkt het Zo doe je het Nu oefenen Lukt het? Kopieer voor elke leerling het leerlingmateriaal van de strategieles Samenvatten. Hang bij Zo werkt het de modeltekst op het bord of laat de tekst op het digitaal schoolbord zien. Nieuwsbegripreporter Sam demonstreert het gebruik van de strategie samenvatten voor leerlingen. Deze pagina kan eventueel geplastificeerd worden, zodat leerlingen deze bij de basislessen erbij kunnen pakken, als hulpmiddel bij het samenvatten. De leerlingen weten waar ze de strategie samenvatten voor kunnen gebruiken. De leerlingen kunnen de strategie samenvatten toepassen. Wat doe je in deze les? Bespreek de inleiding en de doelen van deze les klassikaal. Zo staat het in het stappenplan Wijs de leerlingen op het stappenplan dat ze bij Nieuwsbegrip in de basislessen gebruiken. Het is belangrijk dat de leerlingen deze les kunnen plaatsen als een verdieping van iets wat ze al vaker doen. pagina 1 van 8

2 Zo werkt het Geef een demonstratie van de strategie samenvatten door de volgende tekst voor te lezen en met uw eigen woorden te modelen. Gebruik hierbij de poster met de modeltekst. Hang deze poster op het bord of gebruik het digitaal schoolbord om de modeltekst te tonen. Een voorbeeld van het modelen vindt u onder deze modeltekst: Modeltekst: Britten maken zich dik Connor McCreaddie uit Engeland is 8 jaar. Hij weegt bijna 90 kilo. Kinderen in Engeland zijn de dikste van heel Europa. Negen procent van de kleuters heeft obesitas. En zestien procent van kinderen tussen de 6 en 15 jaar heeft obesitas. Ze zijn ziekelijk dik. De Britse autoriteiten vinden het tijd om iets aan overgewicht te doen. Levensgevaarlijk De 8-jarige Connor is drie keer zo zwaar als zijn leeftijdsgenootjes. En dat is niet alleen erg vervelend voor Connor, maar ook levensgevaarlijk. Hij loopt kans te overlijden voordat hij dertig is. Connor is al door vier bedden en vijf fietsen heen gezakt. Hij heeft moeite om zichzelf aan te kleden. Hij past niet meer in zijn schooluniform. Hij spijbelt ook vaak, omdat het hem niet meer lukt om naar school te wandelen. En ondertussen blijft zijn moeder hem maar snoep en snacks voorschotelen. Connor McCreaddie Connor McCreaddie en zijn moeder. Elke dag patat Connor weigert om groente en fruit te eten en hij eist bij iedere maaltijd frietjes. Hij heeft ooit een stukje appel in zijn mond gehad, maar dat vond hij niks. Ik probeer wel streng te zijn, maar soms word ik zo moe van zijn gezeur. Dan geef ik hem maar gewoon eten, aldus Connors moeder. Ze vindt dat ze haar zoon prima verzorgt. Artsen hebben Connor als eens op dieet gezet. Toen verloor hij 11 kilo. Maar dit is nog lang niet genoeg. Als de jongen niet snel gewicht verliest, kan hij ernstig ziek worden. Mishandeling De Britse kinderbescherming vindt dat het zo niet langer door kan gaan. Ze beschuldigt de moeder van Connor van kindermishandeling en verwaarlozing, omdat zij haar zoon zo ongezond laat eten. De kinderbescherming wilde de jongen uit huis laten plaatsen. Ze wilde Connor bij mensen laten wonen die hem wél gezond laten eten. Maar de rechter heeft vorige pagina 2 van 8

3 week besloten dat Connor voorlopig bij zijn moeder mag blijven wonen. Het is de eerste keer dat ernstig overgewicht bij kinderen in Engeland wordt vergeleken met mishandeling. In de toekomst kan dit misschien wel belangrijke gevolgen hebben voor andere Engelse kinderen die veel te zwaar zijn. De zaak wordt in Engeland met veel belangstelling gevolgd. Maatregelen Deskundigen zeggen dat veel kinderen te weinig beweging hebben. Daardoor worden ze veel te dik. Het is verbijsterend dat veel kinderen in dit land op school minder dan een uur lichamelijke beweging per week krijgen, zei de atleet Roger Black. Politici willen allerlei maatregelen nemen: een verbod op reclame voor ongezonde producten; de aanleg van fiets- en wandelpaden zodat kinderen niet met de auto naar school gebracht worden; meer aandacht voor gymnastiek; gezondere schoolmaaltijden en betere voorlichting. Naar: Kidsweek 2 maart 07. Lees het volgende aan de leerlingen voor: We gaan samen een tekst lezen. Ik ga de tekst straks samenvatten; dat helpt me om te controleren of ik de tekst heb begrepen. Ik ga tijdens het lezen al goed opletten wat de belangrijkste informatie is. Tekst Voordat ik de tekst ga lezen, ga ik een voorspelling doen. Ik kijk eerst naar de titel en kopjes. Die gaan meestal over de belangrijkste dingen in een tekst: de hoofdzaken. Ik lees in de titel dat de tekst gaat over Britten die zich dik maken. Dat kan echt dik betekenen of zich druk maken. In de kopjes lees ik dat het levensgevaarlijk is en dat ze elke dag patat eten. Het volgende kopje is mishandeling en het kopje daarna is maatregelen. Britten maken zich dik Levensgevaarlijk Elke dag patat Mishandeling Maatregelen Ik kijk ook naar het plaatje: daar zie ik een dikke jongen met zijn moeder. Ik weet dat het gevaarlijk voor je gezondheid pagina 3 van 8

4 is als je heel dik bent. Dus ik denk dat de tekst gaat over kinderen in Engeland die te dik worden omdat ze elke dag patat eten. Daar worden maatregelen tegen genomen. Ik ga nu de tekst lezen. Tijdens het lezen bedenk ik steeds of ik het belangrijk is wat ik lees. Ik houd een markeerstift bij de hand. Belangrijke woorden en zinnen markeer ik. Ik ga nu lezen: In de inleiding is het belangrijkste volgens mij dat kinderen in Engeland de dikste zijn van heel Europa. Die zin markeer ik alvast. Na het lezen kijk ik of dat klopt. Ik lees verder: Dit is volgens mij de hoofdzaak: Connor loopt kans te overlijden voordat hij dertig is. Ik lees weer door: Connor McCreaddie uit Engeland is 8 jaar. Hij weegt bijna 90 kilo. Kinderen in Engeland zijn de dikste van heel Europa. Negen procent van de kleuters heeft obesitas. En zestien procent van kinderen tussen de 6 en 15 jaar heeft obesitas. Ze zijn ziekelijk dik. De Britse autoriteiten vinden het tijd om iets aan overgewicht te doen. Levensgevaarlijk De 8-jarige Connor is drie keer zo zwaar als zijn leeftijdsgenootjes. En dat is niet alleen erg vervelend voor Connor, maar ook levensgevaarlijk. Hij loopt kans te overlijden voordat hij dertig is. Connor is al door vier bedden en vijf fietsen heen gezakt. Hij heeft moeite om zichzelf aan te kleden. Hij past niet meer in zijn schooluniform. Hij spijbelt ook vaak, omdat het hem niet meer lukt om naar school te wandelen. En ondertussen blijft zijn moeder hem maar snoep en snacks voorschotelen. Elke dag patat Connor weigert om groente en fruit te eten en hij eist bij iedere maaltijd frietjes. Hij heeft ooit een stukje appel in zijn mond gehad, maar dat vond hij niks. Ik probeer wel streng te zijn, maar soms word ik zo moe van zijn gezeur. Dan geef ik hem maar gewoon eten, pagina 4 van 8

5 Dit lijkt me het belangrijkste: Omdat Connor weigert om groente en fruit te eten en bij iedere maaltijd frietjes eist, lukt het zijn moeder niet om streng te zijn. Ik lees weer verder: Volgens mij staat het belangrijkste al in de eerste zin. De Britse kinderbescherming beschuldigt de moeder van Connor van kindermishandeling en verwaarlozing. Nu het laatste stukje: aldus Connors moeder. Ze vindt dat ze haar zoon prima verzorgt. Artsen hebben Connor als eens op dieet gezet. Toen verloor hij 11 kilo. Maar dit is nog lang niet genoeg. Als de jongen niet snel gewicht verliest, kan hij ernstig ziek worden. Mishandeling De Britse kinderbescherming vindt dat het zo niet langer door kan gaan. Ze beschuldigt de moeder van Connor van kindermishandeling en verwaarlozing, omdat zij haar zoon zo ongezond laat eten. De kinderbescherming wilde de jongen uit huis laten plaatsen. Ze wilde Connor bij mensen laten wonen die hem wél gezond laten eten. Maar de rechter heeft vorige week besloten dat Connor voorlopig bij zijn moeder mag blijven wonen. Het is de eerste keer dat ernstig overgewicht bij kinderen in Engeland wordt vergeleken met mishandeling. In de toekomst kan dit misschien wel belangrijke gevolgen hebben voor andere Engelse kinderen die veel te zwaar zijn. De zaak wordt in Engeland met veel belangstelling gevolgd. Maatregelen Deskundigen zeggen dat veel kinderen te weinig beweging hebben. Daardoor worden ze veel te dik. Het is verbijsterend dat veel kinderen in dit land op school minder dan een uur lichamelijke beweging per week krijgen, zei de atleet Roger Black. Politici willen allerlei maatregelen nemen: een verbod op reclame voor ongezonde producten; de aanleg van fiets- en wandelpaden zodat kinderen niet met de auto pagina 5 van 8

6 Hier worden allerlei maatregelen genoemd. Het belangrijkste is dat politici allerlei maatregelen willen nemen. naar school gebracht worden; meer aandacht voor gymnastiek; gezondere schoolmaaltijden en betere voorlichting. Ik heb nu de hele tekst gelezen. Tijdens het lezen heb ik steeds gelet op belangrijke informatie. Nu ga ik de tekst samenvatten om te kijken of ik de tekst goed begrepen. Ik lees de zinnen die ik heb gemarkeerd met mijn stift nog eens achter elkaar door. Ik weet dat ik alleen de belangrijkste informatie moet gebruiken. Kinderen in Engeland zijn de dikste van heel Europa. Connor loopt kans te overlijden voordat hij dertig is. Omdat Connor weigert om groente en fruit te eten en bij iedere maaltijd frietjes eist, lukt het zijn moeder niet om streng te zijn. De Britse kinderbescherming beschuldigt de moeder van Connor van kindermishandeling en verwaarlozing. Politici willen allerlei maatregelen nemen. Ik denk dat dit wel een goede samenvatting is van de tekst. Volgens mij heb ik de tekst goed begrepen. (Naar: Nieuwsbegrip week 10, 2007.) Geef aan dat je de volgende zinnetjes kunt gebruiken als je hardop denkt bij het gebruiken van de strategie: Ik lees... Ik zie... Ik weet... Dus ik denk... pagina 6 van 8

7 Zo doe je het Nieuwsbegripreporter Sam demonstreert het gebruik van de strategie samenvatten voor leerlingen. Wijs de leerlingen erop dat ze deze kunnen gebruiken als hulpmiddel bij het samenvatten. Bij opdracht 1 oefenen ze met Hulp van Sam. Nu oefenen Maak heterogene tweetallen en laat de leerlingen zelfstandig aan de slag gaan met opdracht 1 en 2. Opdracht 3 maken ze individueel. Bespreek de opdrachten na. Nodig leerlingen uit om te demonstreren hoe ze het samenvatten hebben aangepakt. Plaatje 1 De dierentuin lijkt een ideale plek voor een olifant om te leven, maar uit onderzoek blijkt dat olifanten in de dierentuin minder oud worden dan in het wild. Plaatje 2 Olifanten die in het wild leven, worden gemiddeld meer dan 30 jaar ouder dan olifanten in de dierentuin. Plaatje 3 De onderzoekers denken dat het verschil in leeftijd te maken heeft met overgewicht, verveling en verhuizingen van dierentuin naar dierentuin. Mogelijke samenvatting Volgens een Britse wetenschapper is Stonehenge vroeger een soort disco geweest voor prehistorische muziekliefhebbers. Stonehenge is een cirkel van enorme stenen die daar waarschijnlijk ooit door mensen zijn neergezet. Archeologen onderzoeken de stenen om te achterhalen hoe de mensen vroeger leefden. Volgens de wetenschappers is het een begraafplaats en een plek om te bidden, maar er werd waarschijnlijk ook muziek gemaakt. De manier waarop de stenen zijn neergezet zorgt voor heel goed geluid. pagina 7 van 8

8 Lukt het? De leerlingen vullen zelfstandig en individueel het schrijfkader in. Dit kan eventueel ook op een ander moment na de les, als herhaling van de theorie. Vraag de leerlingen wat ze van de les vonden en of de doelen van de les zijn gehaald. Wijs de leerlingen erop dat ze in de basislessen van Nieuwsbegrip ook regelmatig met de strategie Samenvatten oefenen. Ze mogen Hulp van Sam ook bij de basislessen gebruiken. Als ik een tekst heb gelezen, kan ik de tekst samenvatten. Dan maak ik van een lange tekst, een korte tekst. In de samenvatting staat het belangrijkste. Tijdens het lezen let ik al op. Ik lees de kopjes goed. En ik kijk naar de plaatjes. Ik zet een streep onder belangrijke woorden en zinnen. Na het lezen, kijk ik weer in de tekst. Ik zoek in elk stukje het belangrijkste. Soms moet ik zelf een zin bedenken. Ik lees de zinnen achter elkaar. Dan weet ik of de samenvatting goed is. pagina 8 van 8