Taal actief spelling en de nieuwe Cito-toets spelling. Taal actief

Transcriptie

1 Taal actief spelling en de nieuwe Cito-toets spelling Taal actief Introductie In dit artikel wordt een vergelijking gemaakt tussen de spellingcategorieën zoals die voorkomen in Taal actief 3 en de categorieën van de nieuwe versie van de Citotoets Spelling. Het betreft hierbij het aantal categorieën, de omschrijving van de categorieën en het moment waarop een categorie in de methode wordt aangeboden of het moment waarop een categorie getoetst wordt. Onderstaand treft u in de eerste kolom van het schema het nummer van de categorie aan zoals die voorkomt in Taal actief 3, in de tweede kolom de omschrijving, in de derde kolom het grondwoord, in kolom 4 de groep of groepen waarin de categorie wordt aangeboden, in kolom 5 het thema of de thema s waarin de categorie wordt aangeboden. In de kolommen 6 tot en met 8 treft u het nummer van de categorie, de omschrijving van de categorie en het afnamemoment aan zoals die voorkomen in de Cito-toets spelling In de laatste kolom treft u opmerkingen aan in verband met de vergelijking van de categorieën tussen Taal actief 3 en Spelling Cito Opmerking vooraf Taal actief 3 start in groep 4, maar in het computerprogramma voor spelling kunnen woorden en categorieën geoefend worden die tot het programma van groep 3 behoren. Nummer Omschrijving categorie Afname Aanbieden bij Taal actief 3 categorie -moment 29 Bezittelijke s bij namen M7 - E7 - M8 Groep 7: parkeerweek 4 of 5 46 Verkleinwoorden op aatje, M7 - E7 Groep 7: parkeerweek 2 -ootje en uutje 43 Onbeklemtoonde M8 Groep 8: parkeerweek 1 meervoudsuitgangen 35 Woorden met een M7 - E7 Groep 7: parkeerweek 2 koppelteken Er zijn slechts 4 categorieën die wel voorkomen in de Cito toets, maar niet in Taal actief 3. Voor al deze categorieën vindt u op de website van Taal actief een lessuggestie.

2 2 1 Eenlettergrepige woorden met korte mkm-woorden M3 - E3 of lange klinker in gesloten lettergreep 1a a kam 3 1b aa raam 3 1c e weg 3 1d ee teen 3 1e o rok 3 1f oo rook 3 1g u kus 3 1h i lip 3 In Taal actief 3 worden de mkm woorden uitgesplitst in meer subcategorieën om tegemoet te komen aan de diverse spellingmoeilijkheden. 2 Eenlettergrepige woorden die beginnen mkm-woorden M3 - E3 met een medeklinker die auditief of visueel op een ander lijkt 2a b bal 3 2b d doos 3 2c p paal 3 2d m mat 3 2e n noot 3 In Taal actief 3 worden de mkm woorden uitgesplitst in meer subcategorieën om tegemoet te komen aan de diverse spellingmoeilijkheden. 3 Eenlettergrepige woorden met ie, oe, mkm-woorden M3 - E3 eu of ui 3a ie wiel 3 3b oe koe 3 3c eu reus 3 3d ui huis 3 In Taal actief 3 worden de mkm woorden uitgesplitst in meer subcategorieën om tegemoet te komen aan de diverse spellingmoeilijkheden.

3 3 4 Eenlettergrepige woorden met 2 of 3 2 mmkm-woorden en M3 - E3 - medeklinkers aan het begin of mkmm-woorden M4 aan het eind 4a twee medeklinkers aan het begin klas b twee medeklinkers aan het eind tent 3 4 4c woorden met st aan het eind kist d woorden met ts aan het eind muts e twee medeklinkers aan het begin krant 3 3 E3 M4 en aan het eind 4 mmkmm-woorden 4 1 4f drie medeklinkers aan het begin straat 5 woorden met meer dan twee E3 M4 4g drie medeklinkers aan het eind worst 4 3 medeklinkers na elkaar 5 Eenlettergrepige woorden met twee mede- 4 woorden met een tussenklank E3 M4 klinkers aan het eind met tussenklank die niet geschreven wordt Taal actief 3 en Citotoets zijn identiek 5a lf golf 3 5b lk melk 3 5c lm helm 3 5d lp tulp 3 5e rf korf 3

4 4 5f rg berg 3 5g rk jurk 3 5h rm arm 3 5i rn doorn 5j rp dorp 3 6 Woorden die beginnen met f of v 8 Woorden met f-,v-, s- of z-. M4 E4 6a f fluit 3 M b v vis 3 In Taal actief 3 meer uitgesplitst in subcategorieën. 7 Woorden die beginnen met s of z 8 Woorden met f-,v-, s- of z- M4 E4 7a s som b z zon Woorden met sch of schr 6 Woorden met sch of schr E3 - M4-8a sch school 3 E4 - M5-4 E5 5 8b schr schrift 4 3 In Taal actief 3 meer uitgesplitst in subcategorieën. Aanbod en toetsing komen overeen.

5 5 9 Woorden met ng of nk 7 Woorden met ng of nk E3 - M4-9a ng tong 3 E4 - M5-4 4 E5 - M6 5 2 en en b nk bank Woorden met aar, eer, oor, uur, eur 1 4 Woorden met klankcombina- M4 E4 10a aar jaar 3 tie eer, -oor of -eur M b eer heer c oor oor d uur uur e eur deur In Taal actief 3 wordt deze categorie ook in groep 7 en 8 aangeboden. In Taal actief 3 komt deze categorie niet in groep 6 In Taal actief 3 staat deze categorie ook voor groep 3 gepland.

6 6 11 Woorden met aai, ooi of oei 2 Woorden met aai, -ooi M4 - M5 11a aai kraai 3 of oei b ooi kooi c oei boei Woorden met eeuw, ieuw of uw 1 9 Woorden met -eeuw, -ieuw E4 - M5 12a eeuw sneeuw 4 4 of -uw - E5 12b ieuw nieuw c uw ruw 4 4 In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 3 In Taal actief 3 komt deze categorie door het beperkt aantal woorden alleen in groep 4 13a Woorden met ch pech Woorden met ch of cht E4 - M5-5 3 E5 - M6 13b Woorden met cht lucht 4 5 E7 5 3 en In Taal actief 3 begint deze categorie in groep 3 en loopt door tot en met groep 8.

7 7 14 Woorden met ei of ij Woorden met ei of ij M4 E4 14a ei reis 3 M5 M6 4 5 E6 M7 5 4 E b ij ijs Woorden met au(w) of ou(w) 6 Woorden met au, auw, E4 - E5-15a au saus 4 5 ou, ouw M6 - E6-5 5 M b auw pauw c ou hout d ouw touw In Taal actief 3 begint deze categorie in groep 3 en loopt door tot en met groep 8. In Taal actief 3 komt deze categorie in groep 4 tot en met 6 voor, terwijl toetsing nog in M7 plaatsvindt. In Taal actief 3 is deze categorie meer uitgesplitst.

8 8 16a Woorden met i die klinkt als ie liter Woorden waarin /ie/ M6 E6 6 2 geschreven wordt als i M7 E In Taal actief 3 start deze categorie in groep 3 en loopt door tot en met groep 8. 17a Woorden met th die klinkt als t thee Woorden waarin /t/ M7 E7 geschreven wordt als th M8 Taal actief 3 en Citotoets zijn gelijk. 18 Woorden met c die klinkt als s of k 26 Woorden waarin /s/ M6 E6 - geschreven wordt als c M7 E7 18a c als s cel 6 3 M b c als k actief Woorden waarin /k/ M6 E6 7 2 en 3 geschreven wordt als c M7 E7 8 2 M8 Taal actief 3 en Cito-toets zijn gelijk. 19a Woorden met z die klinkt als s langzaam Woorden met f, v, s, z M5 20a Woorden met b die klinkt als p club Woorden met -b M7 E7 21a Woorden met sz enigszins Restwoorden M7 E7 M8 Deze categorie komt niet voor in Cito-toets Taal actief 3 en Citotoets zijn gelijk. In de categorie restwoorden van het Cito komt dit probleem voor, maar is dan weinig specifiek.

9 9 22a Woorden met y baby Woorden met y- M8 23a Woorden met x taxi Woorden met ks- E7 M8 geschreven als x 24a Woorden met é café Franse Leenwoorden E7 M8 25a Woorden met ch die klinkt als sj chauffeur Franse Leenwoorden E7 M8 26a Woorden met ou die klinkt als oe journaal Franse Leenwoorden E7 M8 27a Woorden met eau bureau Franse Leenwoorden E7 M8 28a Vreemde woorden team Engelse leenwoorden E7 M8 29a Woorden met stomme e de de Woorden met ge-, be-, ver- M4 E4 (niet in voor- en achtervoegsel) 5 3 of met el, -er, -en M Woorden met het voorvoegsel be, ge 1 0 Woorden met ge-, be-, ver- M4 E4 of ver of met el, -er, -en M5 30a be bezoek b ge getal c ver verkeer Taal actief 3 en Citotoets zijn gelijk. Cat. 23 t/m 28: In Taal actief 3 worden deze woorden in groep 8 aangeboden, terwijl de woorden al in de toets van eind 7 getoetst worden. In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 6 tot en met 8 Daarnaast worden deze spellingproblemen specifieker in Taal actief 3 aangeboden. In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 6 en 7 Bovendien vindt er een verdere uitsplitsing plaats.

10 10 31a Woorden met het voorvoegsel ont ontbijt 6 4 Komt niet in de Citotoets 32a Woorden met het achtervoegsel te ziekte 5 7 Komt niet in de Citotoets 33a Woorden met het achtervoegsel ig jarig 5 5 en 6 24 Woorden met lijk of ig M5 E5 6 4 M6 M In Taal actief 3 uitgesplitst en de categorie komt ook in groep 8 34a Woorden met het achtervoegsel lijk(s) vrolijk Woorden met lijk of ig M5 E5 6 4 M6 M Woorden met het achtervoegsel 42 Woorden met teit of heid E6 M7 heid of teit E7 35a heid snelheid b teit majesteit In Taal actief 3 uitgesplitst en de categorie komt ook in groep 8 In Taal actief 3 uitgesplitst en de categorie komt ook in groep 8 36a Woorden met age of oge waarbij g garage Woorden waarin /zju/ E6 M7 klinkt als sj geschreven wordt als ge. Deze categorie wordt bij Cito al in groep 6 getoetst

11 11 37a Woorden met isch(e) elektrisch Woorden met sch(e) M7 E7 38 Woorden met tie die klinkt als tsie of ksie 30 Woorden met tie E6 E7 38a tie politie 6 5 M b ctie directie In Taal actief 3 komt deze categorie ook in groep 8 Aanbod en toetsing komen overeen. 39a Woorden met ti die klinkt als sj(ie) station 8 6 Komt in de Citotoets niet 40 Woorden met iaal, iale(n), ieel, iële, 42 Woorden met iaal, -ieel, M8 ueel of uele -ueel of -eaal 40a iaal liniaal b iale(n) linialen c ieel financieel d iële financiële e ueel actueel f uele actuele 7 7 Komt in Taal actief 3 in groep 7 en 8 voor, terwijl toetsing alleen midden groep 8 plaatsvindt. Twee categorieën worden in Taal actief 3 na de toets aangeboden. 41a Woorden met air(e) militair 8 7 Komt in de Citotoets niet 42a Woorden met ee aan het eind slee 4 7 Deze categorie wordt niet getoetst in de Cito-toetsen.

12 12 43 Verkleinwoorden 43a je huisje Woorden met uitgang je of M4 tje b pje boompje Woorden met pje E5 M6 43c tje broertje Woorden met uitgang je of tje M Woorden met aatje, ootje, M7 E7 uutje 43d nkje kettinkje Verkleinwoorden met nkje M7 E7 43e etje ringetje Verkleinwoorden met etje E5 M6 43f etje (met verdubbeling van medeklinker) karretje Verkleinwoorden met etje E5 M6 In Taal actief 3 komt deze categorie in meerdere leerjaren De categorie met aatje, ootje en uutje wordt niet onderscheiden in Taal actief 3. Download een gratis les voor deze categorie op www. taalactief.nl. 44a Woorden met eind d of midden d die hond 4 7, 8 en 9 18 Woorden met d M4 E4 klinkt als t 5 6 en 7 M5 E5 6 5 M b Woorden met eind d of midden d die niemand 5 7 klinkt als t (verlengen niet mogelijk) Meerlettergrepige woorden met gesloten lettergreep 45a Woorden met gesloten lettergreep dokter b Meervouden met gesloten lettergreep fietsen In Taal actief 3 wordt deze categorie ook in de hogere leerjaren aangeboden. Wordt niet getoetst in de Cito-toets.

13 13 46 Woorden met open lettergreep 46a open lettergreep aan het eind sla Woorden met a, -o of u E4 M b Open lettergreep in het midden jager 4 9 en Woorden met open E4 M5 5 8 en 9 lettergreep E5 M6 6 6 en 7 E6 7 7 en en 9 46c Meervouden met open lettergreep apen d Open lettergreep waarbij sprake is van adres 5 8 een korte klank 6 6 In Taal actief 3 wordt deze categorie ook in de hogere leerjaren aangeboden. In Cito-toets komt deze categorie niet In Cito-toets komt deze categorie niet 47 Verdubbelingsregel 21 Woorden met gesloten E4 47a Woorden met verdubbeling van bakker 4 9 eerste lettergreep medeklinker Woorden met open en/of M7 E7-6 7 en 8 gesloten lettergreep M b Meervouden met verdubbeling van ballen 4 10 medeklinker c Verbuiging met verdubbeling dikke 5 9 medeklinker In Taal actief 3 worden meer subcategorieën onderscheiden en komt deze categorie in meer leerjaren

14 14 48 Woorden met tweetekenklank in open lettergreep 48a Woorden met tweetekenklank keuken b Meervouden met tweetekenklank boeken Deze categorie komt in de Cito-toets niet 49a Woorden met meervoud op s sleutels Woorden waarbij f verandert in v of s 22 Verandering van f in v en s E5 M6 verandert in z in z bij vervoeging en 50a ve(n) duiven 5 10 meervoudsvorming b ze(n) huizen Deze categorie komt in de Cito-toets niet In Taal actief 3 worden de subcategorieën onderscheiden. 51a Vergrotende en overtreffende trap dikst Deze categorie komt in de Cito-toets niet 52a Woorden met meervoud op eren kinderen Woorden met -em, -elen, E5 M6 -enen of -eren In Taal actief 3 wordt aandacht besteed aan een specifiek probleem en komen de andere genoemde sub-categorieën elders aan bod.

15 15 53a Woorden die beginnen met s s morgens Woorden beginnend met s E6 - M7 of eindigend op s E7 M8 54a Meervouden met s piano s Woorden beginnend met s E6 E7 7 8 of eindigend op s M8 55a Woorden waarbij heid verandert in hoeveelheden 7 9 heden 56 Meervouden met trema 36 Woorden met een trema E7 M8 56a iën oliën 7 9 (drieëntwintig, ruïne) 56b ieën knieën c eeën tweeën a Woorden met meervoud op a musea b Woorden met meervoud op i politici 8 7 In Taal actief 3 worden de categorieën gesplitst aangeboden. In Taal actief 3 worden de categorieën gesplitst aangeboden. Deze categorie komt niet in de Cito-toets In de Cito-toets komt deze categorie niet De genoemde categorieën in de Cito-toets komen niet in Taal actief 3 In de Cito-toets komt deze categorie niet 58a Stoffelijk bijvoeglijke naamwoorden gouden Stoffelijke bijvoeglijke M naamwoorden In Taal actief 3 wordt deze categorie in groep 6-7 aangeboden, terwijl Cito deze categorie toetst in groep 8.

16 16 59 Samenstellingen 59a zonder tussenletters omhoog Samengestelde woorden met M4 M5 6 9 twee of meer medeklinkers E5 M6 na elkaar E6 59b en ziekenhuis Tussenletters n en s in M8 8 8 en 9 samenstellingen 59c e zonnebril d s dorpsstraat a Afkortingen bijv Woorden die beginnen met een 37 Woorden met een M7 hoofdletter hoofdletter 61a Namen van steden Amsterdam b Namen van provincies Groningen c Namen van landen of werelddelen Nederland d Namen van inwoners van landen Nederlander e Namen van inwoners van steden Amsterdamse f Bijvoeglijke naamwoorden van landen Nederlandse In Taal actief 3 wordt deze categorie vanaf groep 5 aangeboden, terwijl toetsing al plaatsvindt vanaf midden 4. Deze categorie komt niet in de Cito-toets In Taal actief 3 wordt deze categorie in meerdere jaargroepen aangeboden.

17 17 Opmerkingen naar aanleiding van de vergelijking 1. De categorieën uit de Cito-toets Spelling zijn bij een aantal categorieën te algemeen, bijvoorbeeld woorden van het type mkm, terwijl in Taal actief 3 de spellingproblemen specifieker zijn. Hierdoor is meer gerichte ondersteuning en begeleiding mogelijk voor kinderen met spellingproblemen. (Zie bijvoorbeeld bovenstaande uitwerking bij categorieën 1 tot en met 3 van Taal actief 3) 2. Binnen Taal actief 3 vindt vaak een verdere uitsplitsing in subcategorieën plaats. 3. Sommige categorieën komen niet altijd in opeenvolgende toetsen Bijvoorbeeld wel in groep 5, niet in 6 en wel weer in groep 7. (Zie hiervoor het overzicht met als voorbeeld categorie 13a van Taal actief 3) 4. De categorie mmmkm of mkmmm wordt niet voorgesteld in groep 3 van Taal actief 3 gezien de spellingmoeilijkheden die hierin voorkomen. 5. Een aantal categorieën begint eerder in Taal actief 3 en/of lopen langer door in Taal actief 3. Bijvoorbeeld categorie 6 en 7 van Taal actief In Taal actief 3 worden meer categorieën geoefend die ontbreken in de Cito-toets spelling. Het betreft de volgende categorieën: 10a-d woorden met aar of uur 19a woorden met z in het midden die klinkt als s 24a woorden met é 26a woorden met ou die klinkt als oe 27a woorden met eau 31a woorden die beginnen met het voorvoegsel ont 32a woorden die eindigen met het achtervoegsel te 39a woorden met ti uitgesproken als sie 41a woorden met air(e) 42a woorden met ee aan het eind 46d woorden met open lettergreep waarbij sprake is van een korte klank 48 woorden met tweetekenklank in open lettergreep 48a woorden met tweetekenklank 48b meervouden met tweetekenklank 49a woorden met meervoud op s 51a vergrotende en overtreffende trap 55a woorden waarbij heid verandert in heden 57a-b woorden met meervoud op a of i 60a afkortingen 7. In Taal actief 3 worden meer subcategorieën toegevoegd dan in de Cito-toets worden aangeboden. Bijvoorbeeld in Taal actief 3 wordt als categorie 10 genoemd woorden met aar, eer, oor, uur, eur terwijl bij de Cito-toets woorden met eer, oor, eur worden onderscheiden. 8. Soms loopt de categorie in de Cito-toets verder door dan in Taal actief 3. Bijvoorbeeld categorie 12 woorden met eeuw, ieuw of uw. Bij de Citotoets wordt dit ook getoetst in groep Categorieën die wel getoetst worden in de Cito-toets spelling en niet voorkomen in Taal actief 3 zijn verkleinwoorden op aatje, -ootje en uutje, de bezittelijke s bij namen (Carlo s), onbeklemtoonde meervoudsuitgangen (monniken) en woorden met een koppelteken zoals . Deze categorieën behoren niet tot de leerstof spelling zoals bijvoorbeeld blijkt uit de kerndoelen en de tussendoelen die hiervan afgeleid zijn voor spelling. Een tweede reden om deze categorieën niet aan te bieden is gelegen in het feit dat de beschikbare woorden laag frequent zijn zoals blijkt uit woordfrequentieonderzoek. Zoals u uit het schema kunt opmaken, zijn er zijn slechts vier categorieën die wel worden getoetst in de Cito-toets Spelling en die niet voorkomen in Taal actief 3. Van elk van deze vier categorieën treft u op een uitgewerkte les aan in de vorm van een deel van de handleiding en een kopieerblad om de categorie te oefenen.