Verslag Studiedag Een nieuwe dagindeling, nieuwe schooltijden in brede scholen

Transcriptie

1 Verslag Studiedag Een nieuwe dagindeling, nieuwe schooltijden in brede scholen Datum: 30 maart 2012 Organisatie: Landelijk Steunpunt Brede Scholen Locatie: Brede School Het Vlechtwerk te Almere Thema: Een nieuwe dagindeling, nieuwe schooltijden in de brede school Inleiding Het Landelijk Steunpunt Brede Scholen organiseerde op vrijdag 30 maart 2012 een studiedag rond het thema Een nieuwe dagindeling, nieuwe schooltijden in de brede school. De dag werd gehouden in Brede School Het Vlechtwerk in Almere. De sprekers van de studiedag waren Job van Velsen en Marieke Zijlstra. Flexibele onderwijstijd De ochtend werd ingeleid door Job van Velsen, projectleider van het Landelijk Steunpunt. Hij is betrokken bij de pilot flexibele onderwijstijden en informeerde de aanwezigen over het ontstaan van andere schooltijden, landelijke trends en de belangrijkste motieven om andere schooltijden in te voeren. Ook kwamen de diverse schooltijdenmodellen aan bod; voorbeelden zijn het continurooster met de woensdagmiddag vrij en het vijf-gelijke-dagenmodel. Maar er zijn binnen de pilot nog meer mogelijkheden, omdat scholen 52 weken open mogen zijn en ouders zelf de vakanties mogen indelen. Job benadrukte dat het belang van het kind altijd voorop moet staan, wanneer een school andere schooltijden besluit in te voeren. Per gemeente, dorp of stad kunnen de behoeftes verschillen en daarom zou je de overweging om met Andere Tijden aan de slag te gaan per locatie moeten overwegen. In een dorp waar alle kinderen naar huis gaan om te lunchen, is een continurooster bijvoorbeeld geen noodzakelijkheid. Tot slot kwam de procedure van het invoeren van nieuwe tijden en de instemmingsbevoegdheid van het personeel en de oudergeleding van de MR aan de orde. Praktijkervaringen Om de algemene informatie die Job heeft aangeboden te illustreren, presenteerde Marieke Zijlstra de praktijkervaringen in de gemeente Tynaarlo. Zij was brede schoolcoördinator van de gemeente en direct betrokken bij het traject Andere Tijden dat op veel scholen gevolgd werd. Aan de hand van voorbeelden lichtte zij toe dat de invoering van andere schooltijden niet zo eenvoudig is. In de genoemde gevallen hebben ouders de voorgenomen plannen van de school afgekeurd. De redenen die zij daarvoor gaven, waren: het initiatief werd van bovenaf, namelijk door de schoolbesturen, genomen er bestond onvrede over de tussenschoolse opvang een visie ontbrak. Landelijk Steunpunt Brede Scholen Studiedag Een nieuwe dagindeling, nieuwe schooltijden in de brede school. 1

2 Bij de invoering van andere scholen is het proces volgens Marieke heel erg belangrijk. Dat bleek uit het voorbeeld van twee scholen in een dorp, waarin de veranderingen wel geaccepteerd werden. In dat geval hadden beide scholen een duidelijke, gezamenlijke visie en was vooraf nagedacht over de gevolgen voor ouders en kinderen. Bovendien is daarover helder gecommuniceerd met de betrokkenen. Belangrijke tips: Formuleer een visie; waarom zouden andere schooltijden ingevoerd moeten worden? Kijk goed naar wat het kind of de ouder nodig heeft; waar is behoefte aan? Denk na over de gevolgen van de invoering van andere tijden voor andere organisaties, zoals sport, cultuur, bso of peuterspeelzaal. Zorg voor goede en heldere communicatie met ouders. Tot slot Na de presentaties kon men aan de hand van casussen in groepjes discussiëren. Uit een van de casussen kwam een knelpunt naar voren, omdat niet duidelijk was of het halfuurtje lunchtijd meetelt als lestijd. Inmiddels heeft de inspectie een richtlijn opgesteld waarin de lunchtijd wordt aangemerkt als lestijd, deze is te vinden op De studiedag werd afgesloten met een lunch in het buurtcentrum in Brede School Het Vlechtwerk te Almere. Voor nadere informatie en tips, zie bijlage 3 Informatie Andere Tijden. In bijlage 4 vindt u de brochure OZO, Vensterschool van de toekomst, waarin een rekenmodel voor de inzet van pedagogisch medewerkers bij het overblijven als onderwijsassistenten. Algemene opmerkingen: Op 23 mei 2012 vindt het 8 e Jaarcongres Brede School plaats, met als thema Nieuwe Tijden in Onderwijs en Opvang. Bijlagen: 1. Presentatie Job van Velsen 2. Presentatie Marieke Zijlstra 3. Informatie Andere Tijden 4. Rekenmodel inzet PM-ers en overblijven Landelijk Steunpunt Brede Scholen Studiedag Een nieuwe dagindeling, nieuwe schooltijden in de brede school. 2

3 Nieuwe Tijden in de brede school 30 maart 2012

4 Hoe was het toen in 1965?

5 ?

6 ?

7 Voorzieningen voor kinderen VVE/Peuterspeelzaal 2,5-4 Kinderopvang 0-4 Basisschool 4-12 BSO 4-12 Welzijnswerk 4-12

8 PSZ Basisschool BSO NSA Kinderopvang Basisschool PSZ BSO Kinderopvang Basisschool NSA Basisschool PSZ Basisschool BSO NSA Kinderopvang

9 Overblijf/ TSO

10 Overblijf

11 Dagarrangementen

12 Voor de ouders Bron ; Andere tijden, in onderwijs en opvang

13 Landelijke trends Bron ; onderzoek BOINK en Oberon.

14 Belangrijke motieven t.a.v. andere tijden. Behoefte aan rust & regelmaat voor kinderen. Effectievere besteding van de onderwijstijd. Gezamenlijke inzet personeel onderwijs en kinderopvang/ BSO Aansluitend arrangement voor ( werkende) ouders Meer mogelijkheden na schooltijd bij BSO Concurrentie met of tav andere denominaties

15 Gemiddelde dagindeling

16 Continurooster met de woensdagmiddag vrij

17 5 gelijke dagen model

18 Ervaren voordelen Er heerst rust en regelmaat op de school De lestijd op school wordt effectiever besteed Prettiger dagindeling voor leerkrachten en PM: meer tijd voor niet- lesgebonden taken en meer mogelijkheden na schooltijd De school trekt meer leerlingen De leerlingen zijn meer geconcentreerd Extra aandacht voor talentontwikkeling van kinderen; er zijn meer mogelijkheden

19 Activiteiten, betrekken van verenigingen, clubs etc.

20 Samenwerkende professionals

21 Betrokkenheid MR Instemmingsbevoegdheid personeel: Artikel 12 f: vaststelling of wijziging van een arbeids- en rusttijdenregeling van het personeel Instemmingsbevoegdheid ouders: Artikel 13 h: vaststelling van de onderwijstijd, na raadpleging van de ouders

22 Procedure Voorlichting teams en MR. Zoveel mogelijk samen optrekken Voorlichting aan alle ouders Werkgroep, ouders, KOV, onderwijs onderzoekt kansen en knelpunten en koppelt terug Werkgroep komt met voorstel bij directeur Besluit MR na raadpleging ouders

23 Meer informatie?

24

25 ANDERE TIJDEN IN TYNAARLO Mijn rol als brede schoolcoördinator in het traject Andere Tijden in Tynaarlo

26 WETENSWAARDIGHEDEN Gemeente Tynaarlo: inwoners 18 dorpen (o.a. Yde meisje van Yde) 3 kernen: Eelde, Vries, Zuidlaren (Berend Botje) Onderwijs 7 scholen voor bijzonder onderwijs 20 scholen voor openbaar onderwijs Kinderopvang 2 grote organisaties voor kinderopvang (Trias en Skidkinderopvang) paar kleine organisaties (o.a.villa Kakelbont, Toddler s huis)

27 Aanleiding discussie Andere Tijden: Integraal Accommodatiebeleid: ontwikkeling multifunctionele accommodaties (mfa s) voor onderwijs, welzijn, sport en kinderopvang Nu onder druk door bezuinigingen discussie Andere Tijden gaat door!

28 Discussie op meerdere scholen Kenmerken discussie: Initiatief van scholen/schoolbesturen Scholen trekken veelal alleen op Vooral vanuit onvrede over tso Weinig/geen visie

29 HUIDIGE STAND VAN ZAKEN - Besluitvorming uitgesteld i.v.m. onzekerheid over toekomst mfa s - (voorlopig) negatief besluit - discussie net opgestart - 1 school met continurooster in een mfa - 2 scholen bezig met vijf gelijke dagenmodel

30 CONTINUROOSTER MENSO ALTINGSCHOOL Wel woensdagmiddag vrij (onderbouw ook vrijdagmiddag) Overwegingen bij invoer continurooster PR (nieuwe school, nieuwe tijden, concurrentie?) Veel behoefte aan overblijf verwacht Stand van zaken Samen eten zorgt voor gelijke beleving bij kinderen (groepssamenstelling gelijk) Kinderen spelen half uur o.b.v. pedagogisch medewerkers ko-organisatie Ouders betalen 3,00 per week (= vrijwillig)

31 ANDERE TIJDEN IN VRIES Betrokken partijen: - Openbare basisschool de Vijverstee - Christelijke basisschool de Holtenhoek - Buitenschoolse opvang Skidkinderopvang - Gemeente - Sport- en culturele verenigingen Inzet: vijf gelijke dagen model

32 GOED BEGIN IS HET HALVE WERK. - Waarom Andere Tijden? Vooraf visie formuleren - Wat zijn de gevolgen van Andere Tijden voor andere organisaties (sport, cultuur, bso)? Al bij de voorbereiding samenwerking zoeken - Wat betekent Andere Tijden voor ouders? Zorgen voor goede communicatie en informatievoorziening

33 ROL VAN DE COÖRDINATOR Samenwerking/afstemming tussen betrokken organisaties en met ouders Samenwerking/afstemming zoeken met ambtenaren van betrokken beleidsterreinen (jeugd, onderwijs, sport, cultuur) Draagvlak creëren bij de politiek, gemeentebestuur goede voorbeelden Andere tijden in breder perspectief plaatsen

34 TIJDBELEID Tynaarlo: Drentse koploper tijdbeleid (met 3 andere gemeenten) Tijdbeleid = vergemakkelijken combinatie arbeid en zorg (voor kinderen en/of als mantelzorger) Schooltijden maken hier onderdeel van uit. Voorbeeld: film over wat er in Drenthe is bereikt door de koplopers.

35 Inleiding Op steeds meer scholen ging/gaat dit onderwerp een rol van betekenis spelen, vanuit visie, vanuit de ouders, vanuit de organisatie van de TSO. Steeds meer basisscholen oriënteren zich op mogelijkheden om hun schooltijden aan te passen. De aanleiding is vaak de toenemende druk op de tussenschoolse en naschoolse opvang. Veel scholen en opvangorganisaties lopen tegen de grenzen van kwalitatief verantwoord overblijven aan. Met de nieuwe schooltijden streeft men naar een beter dagritme, naar een minder onrustige en versnipperde schooldag voor de kinderen en ouders en naar een rijk en aantrekkelijk aanbod dat de kinderen stimuleert. Tevens bestaat er het vermoeden dat een andere inrichting van schooltijden ook zou kunnen leiden tot een hogere arbeidsparticipatie van met name vrouwen. Het loslaten van traditionele schooltijden reikt verder dan alleen de schooltijden zelf. De impact ervan is ook voelbaar bij samenwerkingspartners. Vandaar ook dat het belangrijk is om bij invoering van andere schooltijden de verbinding te leggen met de ontwikkeling van de brede school. Die inhoudelijke en pedagogische verbinding kan zorgen voor stabiliteit, veiligheid en continuïteit, die de gewenste brede ontwikkeling van kinderen stimuleert. Tot nu toe werken ongeveer 1000 scholen met één van de drie andere schooltijdenmodellen. Ongeveer 350 scholen werken aan de invoering van één van de modellen. De meeste scholen zijn geïnteresseerd in het 5 gelijke dagen model. Wet- en regelgeving Onderwijstijden kinderen Het totaal aantal lesuren dat kinderen in acht jaar aan de basisschool moeten volgen is 7520 uur. De verplichte verdeling die er was ( 3520 lesuren in de onderbouw en 4000 in de bovenbouw) is in 2006 losgelaten. De kinderen van groep 1 tot en met 8 moeten nu minimaal 940 lesuren per schooljaar volgen. Wanneer een bestaande school wil overstappen naar een rooster met 940 lesuren per jaar zullen er vaak overgangsjaren ingelast moeten worden met meerdere uren om te zorgen dat alle leerlingen aan het einde van de basisschooltijd voldoende lesuren hebben gehad. Dat kan hoogstens 4 jaren duren. Op dit moment loopt er een onderzoek van het ministerie van OCW en SZW naar de gevolgen van andere schooltijden (o.a. ook flexibel op kunnen nemen van vakanties voor kinderen, wat tot op heden nog niet officieel is toegestaan) voor de arbeidsparticipatie en het gebruik en de kosten van kinderopvang. 10 scholen doen mee aan dit experiment. Arbeidstijdenwet Werktijdfactor van leerkrachten Artikel 5:4 Uit de Arbeidstijdenwet De werkgever organiseert de arbeid van een jeugdige werknemer zodanig dat, indien hij meer dan 4,5 uren arbeid per dienst verricht, zijn arbeid tijdens de dienst wordt onderbroken door een pauze. De pauze bedraagt ten minste 30 minuten, die zonodig kan worden gesplitst in pauzes van elk ten minste 15 minuten.

36 De werkgever organiseert de arbeid van een werknemer van 18 jaar of ouder zodanig, dat indien hij: a. meer dan 5,5 uren arbeid per dienst verricht, zijn arbeid wordt onderbroken door een pauze van ten minste 30 minuten,die kan worden gesplitst in pauzes van elk ten minste 15 minuten; b. meer dan 10 uren arbeid per dienst verricht, zijn arbeid wordt onderbroken door een pauze van ten minste 45 minuten,die kan worden gesplitst in pauzes van elk ten minste 15 minuten. Bij collectieve regeling kan van het tweede lid worden afgeweken. Daarbij wordt in acht genomen dat de werkgever de arbeid zodanig organiseert, dat indien de werknemer meer dan 5,5 uren arbeid per dienst verricht, zijn arbeid wordt onderbroken door een pauze van ten minste 15 minuten. Elk beding, waarbij op een andere wijze dan in dit lid is bepaald, wordt afgeweken van het tweede lid, is nietig. Andere schooltijden Invoering van andere schooltijden heeft consequenties voor de werktijdfactor van de parttimers of voor hun inzetbaarheid. De wtf per dag of per dagdeel verandert. In de praktijk blijkt dat na invoering van het 5 gelijke dagen model het eenvoudiger is om werktijdfactoren te bepalen. Alle dagen zijn immers gelijk. Ook geven directies aan dat het bij dit model gemakkelijker is om deeltijd functies te combineren. De werktijdfactor en het 940-uurs rooster Voor de leerkracht met een fulltime aanstelling zal er bij verandering van schooltijden bijna niets wijzigen. De maximale lessentaak blijft 930 uur en de norm jaartaak blijft 1659 uur. Het lesrooster per dag en per week wijzigt wel, dit wordt geregeld in het werkreglement. Het werkreglement bevat in ieder geval een arbeid- en rusttijdenregeling (CAO PO, artikel 2.4, lid 3). Voor de parttime leerkracht die nu in de bovenbouw lesgeeft op een school met 1000 uren onderwijs, zal de werktijdfactor te ruim zijn bij een leerjaar van 940 uur als hij op dezelfde dagen ingeroosterd blijft. De aanstelling die bijv. op drie volle dagen was gepland en ook zo werd uitgevoerd, zal in de nieuwe situatie leiden tot een inzet op een vierde dag. Het wijzigen van de schooltijden kan voor leerkrachten die in deeltijd werken, gevolgen hebben, omdat het aantal lesuren kan veranderen ten opzichte van de 'oude' situatie. In de situatie van een lesvrije woensdagmiddag is het aantal uren minder, dan wanneer een 5 gelijke dagenmodel wordt gehanteerd. De woensdag is dan net zo lang als de andere dagen. Ook kan het gevolgen hebben als de school overgaat naar een model met 5 gelijke dagen met vijf lesuren per dag. In totaliteit worden de 940 lesuren over een geheel schooljaar gezien makkelijk gehaald, maar voor een individuele parttime leerkracht kan het enigszins uitmaken, omdat ze korter werken op de 'lange' dagen. Op scholen waar dit speelt, worden vaak gesprekken over de gevolgen voor de individuele leerkrachten gevoerd. Er kan een kleine verschuiving in de werktijdfactor ten voordele of ten nadele van de leerkracht komen. Bij nieuwe aanstellingen op de school is er geen probleem, omdat dan direct rekening gehouden wordt met de parttimeaanstelling en de uren.

37 Voor fulltime aanstellingen heeft een nieuw schooltijdenmodel geen enkele consequentie. Fulltimers zijn aangesteld voor 930 lesuren per schooljaar. Daardoor krijgen fulltimers compensatie-uren, die bij een 940 lesurenrooster beperkt wordt tot twee compensatiedagen. Directeuren geven aan dat dit onderwerp veelal geen problemen oplevert met parttime leerkrachten, maar dat er wel aandacht aan besteed moet worden door middel van gesprekken met desbetreffende personeelsleden. Het 5 -gelijke dagen model Bij de overgang naar het rooster van 940 uren per leerjaar kiest de school voor het 5 gelijke dagen model. Per week is de lestijd 25 uur. Het effectieve aantal schoolweken is meestal 37,6 (940 / 25 = 37,6). groepen 1 t/m 8 dag ochtend middag maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag Wanneer de school kiest voor een rooster van 25 uur per week (5 uur lesgebonden tijd per dag) en 38,85 schoolweken per jaar betekent het dat zij in totaal 7770 uur draaien. Wettelijk hoeven de leerlingen maar 7520 uur naar school. Als overgangsregeling kan dit (van oud naar nieuw rooster) maar het is wel een dure oplossing door de nodige personele inzet. Elke leerling gaat immers 30 uur per jaar teveel naar school. Hierdoor heb je dan ook nog steeds te maken met compensatieverlof. Een leerkracht met een WTF 1,0 werkt 930 uur lesgebonden. Als de leerlingen 971,25 uur per jaar in de klas zitten moet er dus voor 41,25 uur een andere leerkracht gezocht worden die de groep doet. De eigen leerkracht heeft dan het zogenaamde compensatieverlof, in totaal dus 41,25 uur (ongeveer acht dagen) Dat de leerkracht geen pauze heeft is niet relevant. Het uur tussen de middag gaat van hun niet lesgebonden tijd af en heeft dan ook geen invloed op de werktijdfactor. Deze tijd mag je niet "lesgebonden" noemen. (Er is jurisprudentie op dat gebied). Pauze- en rusttijdenregeling Wanneer er wordt overgestapt naar een lesurenrooster van vijf lesuren per dag is er geen probleem t.a.v. de werk/ en rusttijdenregeling. Op deze wijze wordt er voldaan aan de 940 lesurennorm per schooljaar gedurende acht schooljaren. Een schooldag duurt dan van 8.30 uur tot uur, inclusief de lunch en de middagpauze. Om uur is er door de leerkracht 5 1/2 uur gewerkt en is er een verplichte pauze ingesteld van uur. Sommige scholen hebben bedacht dat de pleinwachttijden, zowel in de ochtendpauze als in de middagpauze, worden gedaan door medewerkers van de school die niet aan een groep lesgeven: directieleden, administratief medewerkers, stagiaires, intern begeleiders. Het uitgangspunt hierbij is, dat deze mensen meer vrijheid hebben om een pauze te bepalen, omdat deze niet per se lesroostergebonden is. De groepsleerkrachten hebben

38 op deze manier twee keer een kwartier pauze. Soms is het zo geregeld dat een leerkracht maximaal per week eenmaal een kwartier pleinwacht heeft of dat de pleinwacht zodanig is georganiseerd, dat een leerkracht minstens eenmaal per dag een pauze heeft zonder kinderen. Dit is dan wel besproken in de medezeggenschapsraad. Onderwijsinspectie Lunchtijd/lestijd Er zijn scholen die een lesprogramma tijdens de lunch creëren. Op deze wijze wordt de tijd als lestijd meegerekend en men stelt zich afwachtend op of de inspectie hierover iets opmerkt. Als de inspectie dit niet goedkeurt, moeten de dagen met een kwartier verlengd worden, of later ingehaald worden. Op de meeste scholen wordt de lunchtijd niet als lestijd meegerekend. Ook de meeste inspecties denken er zo over. Het moet als pauzetijd gezien worden. Aanvragen bij de inspectie leiden niet vaak tot het gewenste resultaat. De inspectie heeft inmiddels een richtlijn opgesteld voor het aanmerken van lunchtijd als lestijd. Deze is te vinden op: (in de bijlagen is de tekst van de richtlijn opgenomen) De inspectie hanteert de volgende criteria voor het meetellen van de lunchtijd als lestijd: 1. De pauzetijd tussen het einde van de lunch- periode en het begin van de volgende periode van onderwijs bedraagt ten minste een half uur. 2. De onderwijsactiviteiten die tijdens de lunch worden uitgevoerd dienen aantoonbaar in relatie te staan met de wettelijke opdrachten voor het onderwijs of met de eigen opdrachten die de school zich stelt (WPO, art. 9). 3. De onderwijsactiviteiten die tijdens de lunch worden uitgevoerd, zijn uitgewerkt in een onderwijsprogramma en staan beschreven in het schoolplan van de school (WPO, art. 12, lid 2). 4. De onderwijsactiviteiten die tijdens de lunch plaatsvinden zijn specifiek in de dag- en weekplanning van de leraren opgenomen. 5. In de schoolgids is de wijze waarop de verplichte onderwijstijd wordt benut (WPO, Art. 13 lid 1 onder d) opgenomen. De oudergeleding van de medezeggenschapsraad heeft ingestemd met de onderwijstijdregeling van de school, waarbij de lunchtijd wordt aangemerkt als onderwijstijd (WMS, Art. 13 onder h) en met de vaststelling van de school- gids (WMS, Art. 13 onder g). Voorafgaand aan het vaststellen van de inrichting van de onderwijstijd in de MR moeten de ouders worden geraadpleegd (WMS, Art. 15 lid 3)

39 Modellen Het vijf-gelijke-dagenmodel Karakteristieken: vijf identieke schooldagen, van 8 tot 14 uur of van 8.30 tot uur geen vrije woensdag- en vrijdagmiddag korte lunchpauze met leerkrachten in de klas (geen aparte overblijfvoorziening) naschoolse opvang sluit elke dag direct aan op de lessen leerkrachten gebruiken de lange middagen voor overleg, lesvoorbereiding, bijscholing gaat verder dan het continurooster, dat wel de middagpauze verkort, maar vasthoudt aan begintijd en vrije woensdagmiddag. Continurooster met een vrije woensdagmiddag

40 Het bioritme-model Karakteristieken: het leren volgt het bioritme van de kinderen, het onderwijs maakt gebruik van de momenten van maximale alertheid (10-12 uur voor leren en presteren en voor repeteren) extra lange middagpauze met sport, cultuur en andere activiteiten, verzorgd door de kinderopvang of andere organisaties leerkrachten gebruiken de lange middagpauze voor voorbereiding, vergadering, bijscholing voor kinderen van werkende ouders is er na schooltijd opvang. De middagpauze bij het bioritme model Bij het bioritme model is er een langere pauze tussen het ochtendlesprogramma en het middaglesprogramma. In die pauze is het de bedoeling om weer 'op te laden'. De leerlingen lunchen, spelen buiten, rusten, sporten of zijn bezig met andere activiteiten. In dit middagblok zijn er ook mogelijkheden voor creatieve vakken, techniek en sport. De kinderen zijn op een andere manier, meer ontspannen, aan de slag met activiteiten die in het ochtend- en middaglesprogramma aan de orde zijn geweest. Er is een strikte scheiding tussen de regelgeving van de bekostiging van de TSO en die van de BSO. In het bioritme model worden er in het 'pauzeblok' activiteiten georganiseerd, die anders na schooltijd door de kinderopvang georganiseerd worden. De kosten van het 'pauzeblok' komen direct ten laste van de ouders of de school. De Belastingdienst beschouwt tussenschoolse opvang niet als kinderopvang en de kinderopvangtoeslag is dan niet van toepassing. Mogelijke roosters Groep 1 t/m uur uur op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag, met half uur pauze : 4x 5, 25 uur= 21 uur 8.30uur uur op woensdag: 4 uur Totaal: 25 uur Jaar: 25 uur x 39 = 975 Totaal over 8 jaar: 7800

41 Groep 5 t/m uur uur op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag, met 3 kwartier pauze: 4 x 5,5 uur = 21 uur uur op woensdag: 4 uur Totaal: 25 uur per week Jaar: 25 x 39 = 975 uur 4 jaar: 3900 Groep1 t/m uur uur op maandag, dinsdag, donderdag, met 3 kwartier pauze: 3 x 5,5 uur = 16,5 uur uur op woensdag en vrijdag: 8 uur Totaal: 24,5 uur Jaar: 24,5 x 39 = jaar: 3822 Totaal groep 1 t/m 8 over 8 jaar: 7722 Groep 1 t/m uur uurmaandag t/m vrijdag, met een half uur pauze: 5 x 5 uur = 25 uur Jaar: 25 x 39 = 975 Totaal over 8 jaar: 7800 Bronnen en publicaties Websites Publicaties - Argumentenkaart Schooltijden, een uitgave van het project Andere Tijden in onderwijs en opvang, mei 2009; - DVD Ouders over schooltijden, project Andere Tijden in onderwijs en opvang, september 2009; - Variatie in schooltijden, ITS, 2010; - Nieuwe tijden in onderwijs en opvang. Pedagogische leidraden. Voordracht uitgesproken tijdens het Symposium Nieuwe Tijden in onderwijs en opvang, J. Doornenbal, 2009; - Andere tijden. Meepraten over andere schooltijden ( voor MR. leden); - Andere tijden, oplossingen uit de praktijk, Jan Littink; - Andere tijden in de brede school, Michiel van der Grinten en Jessica van der Linden; - Monitor Andere Schooltijden, Fact-sheet mei 2010.

42

43