Pensioenen. DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen

Transcriptie

1 Nieuwsbrief oktober 2015 Pensioenen DNB in gesprek met de sector over duurzaam beleggen Binnen een beheerst beleggingsbeleid past ook aandacht voor duurzaamheid. Vanuit het oogpunt van risicomanagement, maar ook omdat dit kansen biedt voor de lange termijn en daarmee voor een toekomstbestendig pensioen. DNB is daarom gestart met een onderzoek naar duurzaam beleggen door pensioenfondsen. Afdelingshoofd Dagmar van Ravenswaay Claasen en projectleider Patrick Corveleijn leggen uit. Ons eerste doel is om meer te weten over hoe pensioenfondsen nu invulling geven aan duurzaamheid. Zowel op het gebied van milieu, governance als sociale factoren. Waarom een onderzoek naar duurzaam beleggen? We zien dat de samenleving meer en meer duurzaam gedrag vraagt van overheden en ondernemingen. Ook financiële instellingen als pensioenfondsen krijgen de vraag hoe duurzaam hun beleggingsbeleid is. Met het enorme vermogen van ruim miljard, hebben zij grote impact. In het toezicht wil DNB deze maatschappelijke perspectieven waar mogelijk opnemen in de toezichtspraktijk en op deze manier vanuit onze kernactiviteiten invulling geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. De markt voor verantwoord beleggen op de grote schaal waarin pensioenfondsen investeren, is volop in ontwikkeling en dat brengt veel nieuwe aandachtspunten met zich mee. Van inzicht in risicoprofielen, de standaarden van meten en het aanbod van beleggingsproducten tot de waarderingen op kapitaalmarkten en de impact die een fonds wil realiseren. We zien in ons land pensioenfondsen die echt het voortouw nemen op het gebied van verantwoord beleggen, internationaal gezien zelfs. We willen in ons onderzoek daarom ook kijken hoe de sector op dit vlak van elkaar kan leren en zullen de uitkomsten met de pensioenfondsen delen. Het terugkoppelen van good practices is daar onderdeel van. DNB houdt risicogericht toezicht. Hoe past dit onderzoek hier in? Als een fonds niet duurzaam belegt, loopt het mogelijk een aantal risico s. Dat kunnen financiële risico s zijn, bijvoorbeeld als je belegt in bedrijven die negatieve externe effecten onvoldoende inprijzen, zoals vervuiling op de omgeving. Een bekend incident is dat met het olieplatform Deepwater Horizon in de Golf van Mexico in 2010, waardoor het rendement van oliemaatschappij BP direct onder grote druk is komen te staan en ook maar moeizaam herstelt. Een ander voorbeeld is de carbon-bubble, waarin onzekerheid over klimaatregelgeving ook onzekerheid veroorzaakt over de waardering van bedrijven in de fossiele energiesector. 1

2 Maar kijk ook breder naar de risico s van klimaatverandering voor beleggingen. Reputatierisico is daarnaast een niet te onderschatten risico. De sector heeft zelf gemerkt wat de impact is geweest van de media-aandacht in 2007, naar aanleiding van beleggingen in clustermunitie. En individuele reputatieschade vertaalt zich in de pensioensector gemakkelijk door naar reputatieschade voor de hele sector. Daarnaast onderschrijven veel fondsen internationale convenanten of initiatieven om duurzaamheid te integreren in het beleggingsbeleid en dit brengt een verantwoordelijkheid met zich mee om deze principes ook daadwerkelijk na te leven. Vrijblijvendheid in de naleving tast de geloofwaardigheid aan van zowel het fonds als uiteindelijk ook van het initiatief en dat zou ongewenst zijn. Het kan overigens ook de andere kant op werken. Een positief gevolg van verantwoord beleggen, kan zijn dat het publiek vertrouwen in het Nederlands pensioenstelsel weer groeit. Als gevolg van een beleggingsbeleid waar deelnemers zich in kunnen vinden, kan de binding met hen worden versterkt. En duurzaam beleggen brengt meer kansen met zich mee. Door beleggingen deels te verschuiven naar meer duurzaamheid, kunnen fondsen bijdragen aan de transitie naar een meer duurzame economie. Ook door vanuit actief aandeelhouderschap invloed uit te oefenen op de governance van bedrijven waarin geïnvesteerd wordt, zoals op het beloningsbeleid. Door zogenoemde engagementtrajecten met bedrijven aan te gaan, versterken pensioenfondsen internationale good corporate governance principes. Dit disciplineert bedrijfsbestuurders, dwingt verantwoording af en verbetert uiteindelijk het ondernemingsklimaat. Hoe ziet het onderzoek eruit? We kijken naar vier aspecten. Momenteel spreken we met verschillende stakeholders, zoals wetenschappers, assetmanagers en brancheorganisaties om de recente ontwikkelingen in duurzaam beleggen in kaart te brengen. Ten tweede bekijken we wat fondsen in hun jaarverslag schrijven over dit onderwerp. Pensioenfondsen zijn sinds kort namelijk verplicht in hun jaarverslag te laten zien op welke manier in het beleggingsbeleid rekening wordt gehouden met milieu, klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. Bij een selectie van fondsen onderzoeken we daarna op welke manier de keuzes in duurzaam beleggen geborgd zijn binnen het beleggingsproces, en hoe dit in de praktijk werkt. Tot slot spreken we met een aantal fondsen over hun drijfveren, uitdagingen en mogelijke belemmeringen bij duurzaam beleggen. Jullie noemden belemmeringen voor pensioenfondsen om duurzaam te beleggen. Wat voor belemmeringen kunnen dit zijn? Bijvoorbeeld te lage marktvolumes. Of mogelijke belemmeringen door wet- en regelgeving. Die signalen horen we graag, want het zou jammer zijn als die duurzaam beleggen in de weg zitten. Laat daarbij duidelijk zijn: of en op welke manier een pensioenfonds invulling geeft aan 2

3 duurzaam beleggen, is aan het fonds zelf. Wel moet een duurzaam beleggingsbeleid passen binnen de regels van een beheerst beleggingsbeleid. Niet voor niets heeft de wetgever de eis tot inzicht in duurzaamheid in het artikel over het prudent person-beginsel opgenomen. Ook kijken we of duurzame beleggingen passen binnen de integere en beheerste bedrijfsvoering. Zodra de wet- regelgeving definitief is vastgesteld, informeert DNB de sector over de eisen waar een APF vergunningaanvraag aan moet voldoen. Voor spoedige vergunningverlening is een kwalitatief goede en volledige aanvraag cruciaal. Overigens zal DNB er alles aan doen om de vergunningaanvraag zo snel mogelijk te beoordelen. APF: Wel gesprekken, nog geen concept vergunningaanvraag De vertraging van de wet- en regelgeving voor een Algemeen Pensioenfonds (APF) zorgt ervoor dat DNB niet nu al aan de slag kan met de behandeling van conceptvergunningaanvragen. Deze concept vergunningsaanvragen kunnen pas op zijn vroegst aan het einde van dit jaar bij DNB worden ingediend. Partijen die een APF willen oprichten kunnen nu al met DNB in gesprek over de vergunningaanvraag. Als de plannen voor het op te richten APF concreet zijn uitgewerkt en de wetgeving definitief is, kan DNB starten met het behandelen van concept vergunningsaanvragen. Aanvankelijk leek het erop dat de wet- en regelgeving inmiddels zou zijn vastgesteld met het oog op inwerkingtreding per 1 januari Dat gaf partijen de gelegenheid om een conceptaanvraag in te dienen, die DNB dan zou beoordelen om het proces te bespoedigen. Die tijd is er niet of nauwelijks als de wetgeving einde dit jaar wordt vastgesteld. Risicoanalyse belangenverstrengeling DNB heeft de resultaten uit het onderzoek risicoanalyse belangenverstrengeling in een brief en tijdens twee bijeenkomsten met de fondsen gedeeld. DNB ziet het risico op belangenverstrengeling als een van de grootste integriteitsrisico s voor pensioenfondsen. Daarom is het belangrijk dat pensioenfondsen grondig analyseren of en hoe dit risico zich bij het fonds kan voordoen. Ook vindt DNB het belangrijk dat fondsen die analyse vastleggen en procedures instellen om het risico tegen te gaan. Op die manier wordt de kans dat sprake is van belangenverstrengeling aanzienlijk verkleind. Uitkomsten onderzoek Uit het onderzoek komt naar voren dat een deel van de fondsen een diepgaande analyse heeft gemaakt, waaruit veel aandacht voor de risico s en de beheersing daarvan blijkt. Andere fondsen hebben nauwelijks een analyse gemaakt en geven daardoor onvoldoende blijk het risico op belangenverstrengeling te doorgronden en te 3

4 beheersen. Voor de meeste fondsen geldt dat de analyse verdieping behoeft. Wat opvalt is dat de focus in de meeste analyses ligt op de beheersmaatregelen. DNB vindt het belangrijk dat fondsen goede beheersmaatregelen hebben. Toch verwacht DNB dat in een risicoanalyse ook veel aandacht is voor de beoordeling van de risico s zelf. Pas als de onderliggende risico s goed in beeld zijn, kunnen beheersmaatregelen effectief zijn. Onderzoek In dit onderzoek heeft DNB de risicoanalyses van 155 pensioenfondsen beoordeeld. Alle beoordeelde pensioenfondsen hebben inmiddels een brief ontvangen met de bevindingen. DNB verwacht dat fondsen die hun risicoanalyse nog moeten verbeteren uiterlijk op 1 januari hun analyse hebben aangepast. Verder verwacht DNB dat de risicoanalyses per 1 januari ook alle andere integriteitsrisico s bevatten. Om pensioenfondsen hierbij te helpen heeft DNB de gebruikersgids De integriteitsrisicoanalyse gepubliceerd. U vindt deze gids hier. Kort nieuws Ervaring vijf jaar toezicht op gedrag en cultuur gebundeld DNB ziet dat de aandacht voor gedrag en cultuur binnen instellingen is toegenomen. In de brochure Gedrag en cultuur in de Nederlandse financiële sector staan de belangrijkste bevindingen van vijf jaar onderzoek naar gedrag en cultuur bij financiële instellingen. DNB ziet dat er veel initiatieven zijn op het gebied van gedrag en cultuur binnen instellingen. Aandachtspunt blijft om de veranderingen te versnellen en door te voeren tot in de kern van de cultuur en bedrijfsvoering. Naast positieve ontwikkelingen ziet DNB ook nog altijd risicovolle gedragspatronen op de onderwerpen besluitvorming, leiderschap en groepsdynamiek. In de brochure beschrijft DNB deze goede en slechte voorbeelden uitgebreider. Lees hier de gehele brochure. FATF-waarschuwingslijsten: update oktober In oktober publiceerde de Financial Action Task Force geactualiseerde waarschuwingslijsten. DNB verwacht dat instellingen de updates op de voet volgen en waar nodig actie ondernemen. Via deze link vindt u een update van de landen die tekortkomingen laten zien in hun systeem ter bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. Beleggingsbeginselen, het startpunt van het beleggingsbeleid Alle pensioenfondsen hebben beleggingsbeginselen. DNB ziet dat fondsen die veel moeite stoppen in het zorgvuldig opstellen en expliciet maken van de beleggingsbeginselen en deze consistent laten doorwerken in alle fasen van het beleggingsproces hier veel baat bij hebben. 4

5 De mogelijkheden om te beleggen en risico s te nemen zijn bijna eindeloos. Een goede set aan beleggingsbeginselen helpt het fonds zich een weg te banen door deze keuzevrijheid. Tijdens het DNB-pensioenseminar waren er workshops onder leiding van De Argumentenfabriek waarin bestuurders vragen formuleerden die een pensioenfonds kunnen helpen bij het vaststellen van de beleggingsbeginselen. De Argumentenfabriek heeft deze vragen samengebracht op een Vragenkaart. Die vindt u hier. DNB hoopt dat deze vragenkaart een nuttig instrument kan zijn voor pensioenfondsen om hun beleggingsbeginselen te toetsen. Misschien komt uw fonds vragen tegen waar nog niet eerder bij is stilgestaan. Ook kan de vragenkaart een aanleiding zijn om de beleggingsbeginselen te bespreken in de beleggingscommissie. 5