maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag 08

Transcriptie

1 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag 08

2 inhoud onder cover > belangrijkste gegevens bedrijfsprofiel 01 > het woord van de CEO 02 > toegang tot communicatie 04 > klimaatverandering 07 > elektromagnetische velden en gezondheid 08 > onze medewerkers 10 > bevoorradingsketen 11 > socio-economische impact van telecommunicatie 12 > investeren in de gemeenschap 13 > Over de MVO-rapportering 14 > verwezenlijkingen & verbintenissen 16 > verslag van de Onafhankelijke Auditor 17 > algemene informatie

3 belangrijkste gegevens in een notendop Toegang tot communicatie (in %) Totale CO 2 -uitstoot (in duizend tonnen) Percentage vrouwen G dekking fast internet dekking TV dekking Top management Senior management Middle management Algemene informaties Totale opbrengsten vóór niet-terugkerende items (in miljoen EUR) Nettowinst (aandeel van de groep) (in miljoen EUR) Personeelsbestand (aantal voltijdse equivalenten) (1) Toegang tot communicatie 2G dekking 99,8% 99,98% 3G dekking 84,4% 90,2% Mobiele netwerk: relaties met de eigenaars (gemiddelde TRIM) 83,75% 90,14% Fast Internet dekking 99,7% 99,7% TV dekking 80% 86,6% Aantal basisstations in het mobiele netwerk Klimaatverandering Elektriciteit (GJ) % hernieuwbare elektriciteit (GJ) 8% 81% Verwarming - Gas (GJ) Verwarming - Stookolie (GJ) Diesel (fleet) (GJ) CO 2 Uitstoot (Tonnen) Afval (Tonnen) % afval hergebruikt/gerecycleerd n/a 71% Water ('000L) Onze medewerkers Tevredenheidsniveau van onze medewerkers (index) 70,5 70 Opleiding en ontwisseling 89% 89% Frequentiegraad ongevallen (Fg) 12,48 11,01 Bevoorradingsketen % opgeleid aankopers n/a 43% % elektronische aankooporders 80% 83% Investeren in gemeenschap Financiering in % van de nettowinst 0,2% 0,3% (*) in 2007, hadden wij het totale aantal werknemers gepubliceerd. Vanaf 2008 publiceren wij het aantal werknemers voltijdse equivalenten. Ter informatie het totale aantal werknemers eind 2007 bedroeg , inbegrepen Telindus werknemers.

4 bedrijfsprofiel Onze strategie Klanten-tevredenheid De voorkeurleverancier worden Een hoofdrol Rendabele groei Innovatie en transformatie Operationele uitmuntendheid Waarde creëren door cross-selling Leiderspositie versterken via innovatie Uitblinken in efficiëntie en een gestroomlijnd model implementeren spelen in het streven naar een e-inclusieve en milieuvriendelijke maatschappij Naar aanleiding van de integratie van de verschillende entiteiten in één enkele Belgacom Groep hebben we een nieuwe missie bepaald en nieuwe bedrijfswaarden voor de hele Groep ontwikkeld. Deze missie en waarden, en de strategie van de Groep, werden eind 2008 goedgekeurd door de Raad van Bestuur van Belgacom. Onze missie De Belgacom Groep wil de voorkeurleverancier zijn die intuïtieve endto-endoplossingen aanbiedt via een combinatie van vaste en mobiele telecom, IT en media, die de klanten in staat stellen hun professionele en privé-leven te organiseren en te verrijken. Onze waarden Respect - Can do - Passion Onze organisatie Sinds 2007 berust onze operationele structuur op vier pijlers: > De Consumer Business Unit (CBU) is verantwoordelijk voor onze residentiële klanten. > De Enterprise Business Unit (EBU) levert kwalitatief hoogstaande ICT-producten en diensten aan onze professionele klanten. > De Service Delivery Engine (SDE) groepeert alle netwerken en IT-diensten. > Staff&Support (S&S) staat in voor alle verticale functies die de activiteiten van de Groep ondersteunen. Naast deze vier pijlers houdt Belgacom ICS, een joint venture van Belgacom en Swisscom, zich bezig met de internationale carrierdiensten. In deze sector staat in de top 10 op de wereldranglijst. De volledige lijst van de merken van de Belgacom Group is beschikbaar op: >> Onze benadering van maatschappelijk verantwoord ondernemen De Belgacom Groep beschouwt maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) niet als een kwestie van altruïsme of risicobeheer. Het maakt voortaan deel uit van onze kernactiviteiten (zie onze strategie). Ons doel is om tegen 2012 te worden erkend als een bedrijf dat in België toonaangevend is op het gebied van verantwoord ondernemen. Onze vijfjarenstrategie inzake MVO, die werd uitgewerkt in 2007 en blijft evoluren, is een hulpmiddel om deze ambitie waar te maken. De prioriteiten daarbij zijn: > Het promoten van een inclusieve e-maatschappij door iedereen in België ongeacht leeftijd, capaciteiten of omstandigheden toegang te bieden tot communicatie; > Een duurzame groei bevorderen door onze impact op de klimaatverandering efficiënter te beheren en onze klanten producten en diensten aan te bieden die hen helpen hun ecologische voetafdruk ook efficiënter te beheren. Onze benadering van MVO streeft ernaar: > Aansluiting te zoeken bij de belanghebbenden om een beter inzicht te krijgen in hun verwachtingen; > Met onze MVO-programma s in te spelen op de verwachtingen van onze belanghebbenden; > Aan onze belanghebbenden verslag uit te brengen over onze vooruitgang. Een hoeksteen van onze aanpak is de ontwikkeling van een interne bestuurs- en rapporteringsstructuur rond twee entiteiten, het departement CSR en het CSR Opco (CSR Operating Committee). Deze entiteiten worden aangevoerd door de Vice-President Group CSR en rapporteren rechtstreeks aan de CEO en het directiecomité van Belgacom (BMC - Belgacom Management Committee). Aansluiting zoeken bij de belanghebbenden Ons engagement tegenover de belanghebbenden ligt in de eerste plaats besloten in onze bedrijfsfuncties. In 2008 voerden we specifieke enquêtes om de belangrijkste problemen van ons bedrijf te identificeren en onze strategie dienovereenkomstig vorm te geven. Er is ook een interne roadshow doorheen de Belgacom Groep getrokken en we hebben feedback gekregen van ruim 2000 Belgacom-medewerkers uit het hele land. Inspelen op de verwachtingen van de belanghebbenden met MVO-programma s Inspelend op de bezorgdheden van onze belanghebbenden hebben we beslist de maximale SAR-waarden (SAR = Specific Absorption Rate) van elk gsm-toestel van de Proximus Collection te vermelden op de verpakking, in de verkooppunten, op het internet, enz. We hebben in 2008 ook onze CO 2 -uitstoot met 42% verlaagd, ondanks de uitbreiding van onze netwerken om de toegang tot communicatie te vergemakkelijken. Zie onze resultaten en verbintenissen. Verslag uitbrengen aan onze belanghebbenden We hebben een reeks bestaande en nieuwe Key Performance Indicators (KPI s) geïdentificeerd en uitgewerkt. We zullen onze verwezenlijkingen inzake MVO van nabij opvolgen en via dit MVO-verslag en onze bedrijfswebsite verslag uitbrengen over onze vooruitgang.

5 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag challenge & respect Welkom bij ons derde verslag inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO-verslag). Wanneer ik terugblik op 2008, heb ik de indruk dat vorig jaar kan worden beschouwd als een keerpunt in de geschiedenis. De financiële en economische crisis deden de roep om transparantie, ethiek en corporate bestuur luider klinken, terwijl alle partijen de milieu- en sociale problematiek hoog op hun agenda bleven plaatsen. Daardoor is maatschappelijk verantwoord ondernemen vandaag belangrijker dan ooit. In de toekomst zal dat niet anders zijn en zal het zelfs tot de kern van bedrijven doordringen. In onze 2007 MVO verslag vertelde ik u dat ik wilde dat MVO een managementinstrument zou worden, waarmee de prestaties van de Belgacom Groep fijner zouden worden afgestemd op de wereld waarin we zakendoen. Uit dit verslag blijkt dat daaraan gewerkt wordt. Het behandelt een aantal uitdagingen die we al hebben geïdentificeerd en de acties die we hebben ondernomen om ze het hoofd te bieden. In 2008 is het ons ondanks de nooit geziene mondiale economische crisis gelukt sterke prestaties te laten optekenen en de integratie van de verschillende entiteiten in onze Groep voort te zetten. We stippelden een nieuwe bedrijfsstrategie uit voor de periode We kozen voor een nieuwe gemeenschappelijke missie en een nieuw stel bedrijfswaarden voor elk van de werknemers van de Groep. We verankerden ons engagement inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen in onze bedrijfsstrategie, onze missie en onze waarden. Intussen werkten we verder aan de implementering van onze MVO-strategie op basis van twee pijlers: > het promoten van een digitale maatschappij die niemand uitsluit, door iedereen in België ongeacht leeftijd, capaciteiten of omstandigheden toegang te bieden tot communicatie; > een duurzame groei mogelijk maken door onze impact op de klimaatverandering efficiënter te beheren en onze klanten producten en diensten aan te bieden die ook hen helpen hun ecologische voetafdruk efficiënter te beheren. We bleven het bereik van onze netwerken uitbreiden om meer klanten toegang te geven tot onze diensten, ongeacht de gebruikte technologie. Telecommunicatie diensten aan de lokale gemeenschappen aanbieden verbetert de levenskwaliteit en bevordert deelname aan de groeiende e-maatschappij. We investeerden in projecten om de digitale kloof te dichten, gaven opleiding aan klanten, niet-klanten en werkzoekenden om ze vertrouwd te maken met de nieuwe technologieën en ze zo aan een nieuwe job in de ICT-sector te helpen. We ontwikkelden tools om jongeren bewust te maken van de gevaren en mogelijkheden van de nieuwe technologieën. We schonken pc s en laptops aan scholen en lokale verenigingen in het hele land om de weg naar het internet te openen. Om tegemoet te komen aan de bezorgdheid van het publiek omtrent de mogelijke gezondheidsrisico s meegebracht door de draadloze technologies, beslisten we de maximale SAR-waarde (1) van elke gsm uit de Proximus Collection te vermelden op de verpakking, in het verkooppunt en op het internet. We geloven dat we ons bedrijf kunnen laten groeien en toch de nadelige impact die onze activiteiten zouden kunnen hebben op het klimaat, kunnen minimaliseren. In 2008 wisten we onze CO 2 uitstoot met 42% terug te dringen door geleidelijk over te schakelen op de aankoop van hernieuwbare elektriciteit. Sinds september kopen we 100% van de elektriciteit van de Groep aan uit hernieuwbare bronnen. We zijn begonnen met de installatie van zonnepanelen op onze gebouwen en hebben onze koolstofvoetafdruk laten auditeren om na te gaan hoe we nog efficiënter kunnen omgaan met CO 2. Naast onze eigen inspanningen om onze CO 2 -voetafdruk efficiënter te controleren, denken we dat we als toonaangevende leverancier van telecomdiensten in België een belangrijke rol kunnen spelen in de overgang naar een koolstofarme maatschappij. Recente rapporten zoals de 2020-studie van Global e-sustainability Initiative (GeSI) tonen aan dat door andere sectoren in staat te stellen hun uitstoot te verminderen, de ICT-sector de globale uitstoot met niet minder dan 15% kan helpen te verminderen tegen 2020 een volume CO 2 ter grootte van vijf keer zijn eigen voetafdruk in Ik ben ervan overtuigd dat onze betrokkenheid bij deze projecten een win-win is en zal zijn op zowel commercieel als MVO-vlak. Ik denk dat, door MVO te integreren in onze bedrijfsstrategie, we een aantal uitdagingen van onze maatschappij beter zullen kunnen aanpakken en we samen zullen kunnen evolueren op een duurzamer basis. Mijn ambitie voor 2009 is MVO verder in onze dagelijkse activiteiten in te bouwen als onderdeel van ons besluitvormingsproces. Didier Bellens Gedelegeerd Bestuurder (1) SAR is de afkorting van Specific Absorption Rate en is de eenheid die wordt gebruikt om de hoeveelheid elektromagnetische energie te meten die door het menselijk lichaam wordt geabsorbeerd tijdens het gebruik van een gsm. De maximaal toegelaten SAR in Europa is 2 W/kg. Hoewel de SAR wordt bepaald op basis van het hoogste vermogensniveau van de telefoon, kan de eigenlijke SAR bij gebruik aanzienlijk lager zijn. De telefoon is immers zo ontworpen dat hij niet meer energie verbruikt dan nodig om een verbinding met het netwerk tot stand te brengen. Doorgaans gebruikt de telefoon minder energie naarmate hij zich dichter bij een basisstation bevindt. Ik denk dat, door MVO te integreren in onze bedrijfsstrategie, we een aantal uitdagingen van onze maatschappij beter zullen kunnen aanpakken en we samen zullen kunnen evolueren op een duurzamer basis.

6 2 toegang tot communicatie Telecommunicatie kan ons dagelijkse leven aanzienlijk vergemakkelijken. Het is onze ambitie ervoor te zorgen dat het merendeel van de bevolking, ongeacht leeftijd, capaciteiten of omstandigheden, toegang heeft tot onze diensten. De sleutelelementen om deze ambitie waar te maken zijn duidelijke tarieven, de manier waarop we de veiligheid van onze klanten op het internet garanderen en hun privacy beschermen, de initiatieven die we nemen om het bereik van onze netwerken uit te breiden en de manier waarop we bijdragen tot het dichten van de digitale kloof door de toegang voor kansarmen te verbeteren. We beloofden > De communicatie met onze klanten inzake onze tarieven en producten volledig transparant te maken > Sociale participatie verder te promoten door de technologieën vlotter toegankelijk te maken via onze producten, tarieven, programma s en sponsoring > De uitrol van ons VDSLplatform voort te zetten om tot 65% nationaal bereik te komen > Ons nog meer in te spannen om kinderen te beschermen tegen gelijk welk type ongewenste internet- en televisiecontent > Onze mobiele klanten beter te beschermen tegen ongewenste sms- en mms-praktijken van service providers > Richtlijnen en processen te ontwikkelen om geleidelijk een verantwoorde marketingcultuur te implementeren, die branding, nieuwe productlanceringen, bescherming van onze klanten, enz. behelst > Een MVO-checklist te ontwikkelen die wij tijdens het lanceringsproces van onze producten en diensten zullen benutten om te garanderen dat alle mogelijke MVO-kwesties geïdentificeerd worden We hebben Nieuwe initiatieven genomen om de duidelijkheid, transparantie, voorspelbaarheid en betaalbaarheid van onze tarieven te verbeteren Belgacom en Proximus hebben Together geïntroduceerd, een convergentiebenadering tussen vaste en mobiele telefonie waarmee klanten tot 600 minuten gratis kunnen bellen in het weekend en op feestdagen. Meer dan klanten maken al gebruik van de dienst. In samenwerking met MTV Networks heeft Proximus Generation MTV gelanceerd, een formule met de klok rond gratis sms en en 60 belminuten voor een vast maandelijks bedrag. In september 2008 hebben Proximus en De Post PostMobile op de markt gebracht, een eenvoudige en gebruiksvriendelijke prepaid oplossing met aantrekkelijke prijzen en de kwaliteit van het gsm-netwerk van Proximus. De simkaart wordt verkocht met een belkrediet van 5 EUR, waarmee 25 minuten kan worden gebeld of 50 sms en kunnen worden verstuurd. De instapprijs om mobiel te bellen wordt dus echt heel laag. We herbekijken en verbeteren ook regelmatig onze bestaande tariefplannen om ze eenvoudiger en betaalbaarder te maken en/of om ze meer toegevoegde waarde te verlenen door de mogelijkheden en/of prestaties ervan uit te breiden. Andere initiatieven in 2008 waren: de prijsverlaging met 30% (34,99 EUR i.p.v. 49,99 EUR) van Mobile Internet Anytime, gratis surfen in het weekend op het 3G-netwerk van Proximus voor Belgacom Internet-klanten en de verhoging van de snelheid en het downloadvolume. Duidelijke tarieven spelen een belangrijke rol in onze relatie met onze klanten en daarom hebben we in de voorbije jaren tools ontwikkeld waarmee ze tussen facturen in hun verbruik online kunnen opvolgen en via sms verwittigd worden wanneer het vooraf vastgelegde maandelijkse maximumbudget overschreden wordt. Initiatieven genomen of gesteund om de digitale kloof te dichten In het kader van onze inspanningen om de digitale kloof te dichten hebben we in gerecycleerde desktops en 40 laptops geschonken aan organisaties die ICT-opleiding geven aan kansarmen, en daarnaast ook 559 desktops en 525 laptops aan 106 scholen in het hele land. We treden ook op als partner van sociale organisaties die ICT-vaardigheden willen aanleren aan werklozen of mensen zonder volledige betrekking. Wat dat betreft hebben de onderstaande initiatieven ons toegelaten in 2008 aan ongeveer 2000 mensen onrechtstreeks een ICT-opleiding te geven: > Techno.bel is een ICT-opleidingscentrum in het hartje van Wallonië en is het resultaat van een partnerschap tussen Belgacom en de FOREM (Waalse tegenhanger van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroeps opleiding). In 2008 behaalde Techno.bel (naast het CISCO Academy-certificaat) de certificaten Microsoft Authorized Testing Center en Juniper Networking Academic Alliance, zodat het hogere opleidingen kon aanbieden, wat de kans op snelle tewerkstelling voor de cursisten vergrootte. Het is ook werk blijven maken van zijn missie om vooral kmo s te wijzen op het belang van ICT. In 2008 gaf Techno.bel opleiding aan 997 mensen (werkzoekenden, leraars, studenten, landbouwers) en voerde het campagne bij 34 kmo s. 72% van de werkzoekenden vond na de opleiding werk. Innovatie is ook een pijler van de strategie van Techno.bel, wat blijkt uit de ontwikkeling van een virtueel Techno.bel in 3D, dat in 2009 volledig operationeel zal zijn. >> Meer info > Formation Insertion Jeunes (FIJ) is een in Brussel gevestigd centrum voor ongeschoolden die werk zoeken in de ICT-sector. Het gaf opleiding aan 97 jongeren, van wie velen ook een job vonden (meer bepaald 60%; 30% volgt verdere opleiding en 10% is nog werkzoekend). In 2008 organiseerde FIJ ook zeven workshops voor kinderen, tieners, volwassenen en senioren om ze in te wijden in de wereld van informatica, multimedia, freeware, creativiteit, movie club, video, creatief schrijven, cartoons, enz., waarmee ongeveer 500 mensen werden bereikt. >> Meer info Totaal mensen Totaal uren % job gevonden FIJ % Techno.bel % (1) (1) aantal werkzoekenden die een opleiding gevolgd hebben. > Het Network for Training Entrepreneurship (NFTE), dat kansarme jongeren helpt hun sociale en professionele vaardigheden uit te breiden om een actieve en ondernemende rol te spelen in hun privé- en beroepsleven, heeft aan 329 cursisten 60 uur opleiding gegeven. Ook drie Vlaamse organisaties genoten onze steun bij het ontwikkelen in hun regio van Digidak, dat openbare computerruimten en een basisopleiding internet ter beschikking stelt om iedereen toegang te geven tot de nieuwe technologieën. Er zijn al 27 Digidaks actief, die in 2008 op bezoekers mochten rekenen. Belgacom zorgde daarbij voor de internetverbindingen. De Belgacom Groep is ook een actief lid van de Belgian Employability Alliance, die zich sterk inzet om het Jobs and Growth Partnership van de EU te ondersteunen door oplei-

7 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag dingen te geven die kansarme groepen tewerkstellingsmogelijkheden bieden: Techno.bel en FIJ zijn twee initiatieven die in dit programma kaderen. Onze vaste en mobiele netwerken uitgebreid Ons VDSL-platform heeft een nationaal bereik van 66,2% met minstens één hdtv-stream, wat onze doelstelling voor 2008 met 1,2% overschrijdt. Ons breedbandbereik (99,7%) bleef stabiel ten opzichte van 2007 omdat we met de ADSLtechnologie het mogelijke maximum hebben bereikt. Door de installatie van 151 nieuwe sites bereiken het 2G- en 3G-netwerk van Proximus nu respectievelijk 99,98% en 90,2% van de Belgische bevolking. >> Meer info De toegang tot onze producten en diensten verbeterd Voor slechthorenden lanceerden we de videofoon Maestro 9000 en Video Talk, een op pc gebaseerde oplossing voor videotelefonie. Videotelefonie is een perfecte communicatietool voor slechthorenden en ouderen, en voor toepassingen in de sector van de gezondheidszorg. De videofoon vergemakkelijkt in aanzienlijke mate het leven van de leden van deze doelgroepen. Voor kinderen die chronisch of langdurig ziek zijn, werken de vzw Bednet en de asbl Take Off aan een virtueel netwerk. Op die manier kunnen zij met hun eigen leraar en klasgenootjes in contact blijven en zijn zij via afstandsleren bij het schoolgebeuren betrokken, waardoor vermeden wordt dat hun schoolwerk achterstand oploopt of dat zij sociaal uitgesloten worden. Via Bednet en Take Off, en met de hulp van twee andere partners uit het bedrijfsleven, hebben we zieke kinderen de nodige hardware, software en internetverbinding kunnen geven om van thuis of in het ziekenhuis in contact te blijven met de school. In 2008 hebben ongeveer 60 kinderen gebruikgemaakt van Bednet, en 15 van Take Off. De kwaliteit van mobiel surfen voor de gebruiker verbeterd We hebben het prijsverschil tussen surfen op het Vodafone live!-portaal en op het internet via het Vodafone live!- portaal weggewerkt. We hebben ook een rendering tool ingevoerd, die websites in de mate van het mogelijke aanpast aan het scherm van een gsm. De veiligheid op het internet verhoogd Belgacom is een van de belangrijkste partners van Action Innocence, een ngo die zich inzet voor de waardigheid van het kind en de integriteit van het internet, door de kinderen in scholen te sensibiliseren rond de gevaren van het internet via het preventieprogramma Veilig surfen op het internet. > muismatjes met de belangrijkste richtlijnen inzake internetveiligheid voor kinderen; > folders met tips voor de ouders; > cd-roms en pockets Voor een netter internet in samenwerking met Skynet; > ontwikkeling van specifieke internetcontent (quiz, game, chat) voor het stille hoekje van Zoë in de fictieve stad Kid City, de educatieve en interactieve website van Belgacom voor kinderen. >> Meer info Er werden ook vier ouderconferenties van Action Innocence Uw kind en het internet georganiseerd voor de medewerkers van de Groep. Naast wat al bestond zoals het kinderslot, hebben we in 2008 niets extra s gedaan om kinderen te beschermen tegen ongewenste content op televisie. Wat sms- en mms-diensten met toegevoegde waarde betreft, hebben we striktere richtlijnen uitgevaardigd en een dubbele opt-in ingevoerd voor alle informatieve en recreatieve sms- en mms-diensten. Dat betekent dat gebruikers tweemaal moeten bevestigen dat ze willen intekenen op een betalende dienst. Deze nieuwe regel van dubbele opt-in werd toegevoegd aan de bestaande richtlijnen van het GOF voor de levering van sms- en mms. Deze aanpassing is het resultaat van een gezamenlijk initiatief van de mobiele operatoren en connectiviteitsleveranciers die lid zijn van het WASP Forum (Wireless Access Service Providers). Wat de marketingrichtlijnen betreft, zijn de leden van de werkgroep bekend, maar moeten de richtlijnen zelf nog worden ontwikkeld. Dat zal waarschijnlijk gebeuren in de eerste helft van Het principe van de MVO-checklist werd overeengekomen met het productmanagementteam, maar wegens de grootschalige reorganisatie die in 2008 plaatsvond, werd nog niets geïmplementeerd en loopt de oefening verder in De gemiddelde wachttijd voor de residentiële klantendienst vertoonde een stijging van ongeveer 90 sec vooral door een moeilijk laatste kwartaal in het domein van vaste lijnen, vooral door de belangrijke commerciele activiteit in de periode. Tijdens 2009 wordt een bijzondere focus gegeven om deze wachttijden te verbeteren. De service levels voor de residentiële klachtenbehandeling bleven stabiel. We zullen > onze aanbiedingen blijven vereenvoudigen > de ervaring van de klant die onze producten en diensten gebruikt blijven verbeteren > meer convergentieaanbiedingen op de markt brengen > doelgerichte aanbiedingen voor andersvaliden blijven ontwikkelen > programma s om de digitale kloof te dichten blijven promoten en financieren

8 4 Klimaatverandering De klimaatverandering wordt steeds meer beschouwd als een van de grote uitdagingen van de 21 e eeuw. Ze is van strategisch belang voor ICT-bedrijven zoals de Belgacom Groep, niet alleen omdat ze potentiële risico s inhoudt voor onze werking, maar ook omdat ze nieuwe businessopportuniteiten biedt. Als toonaangevende leverancier van telecommunicatiediensten in België is voor ons een belangrijke rol weggelegd in de overstap naar een koolstofarme maatschappij. We beloofden > Een CO 2 -audit te laten uitvoeren op groepsniveau > Te zullen starten met de installatie van fotovoltaïsche panelen > Energiebesparende initiatieven voort te zetten > Opties te analyseren om binnen het kader van de ETNO een standaard-kpi inzake energie-efficiëntie op te stellen > Benzinebesparende initiatieven voort te zetten > Te bekijken welke opties er nog zijn om de flexibiliteit van ons mobiliteitsplan te verhogen > Een inzamelingsprogramma voor pmd en folie op te starten > Een studie op te zetten om na te gaan hoe verpakkingsafval kan worden beperkt > Minstens twee bodemsaneringprojecten op te starten > Onze medewerkers de mogelijkheid te bieden een korting en financiering te krijgen voor zonnepanelen > Onze klanten te blijven informeren over de ecologische impact van onze telecomproducten. Op basis van ons milieubeleid hebben we onze strategie uitgestippeld om de klimaatverandering tegen te gaan volgens de onderstaande drie pijlers: 1. Onze eigen koolstofuitstoot beperken 2. Onze klanten helpen hun koolstofvoetafdruk te beperken dankzij slimme ICT-oplossingen 3. Onze belanghebbenden (werknemers, leveranciers, enz.) aanspreken 1. Onze eigen impact op het milieu beperken We hebben Externe consultants aangetrokken om ons koolstofvoetafdrukmodel te auditeren Samen met Greenloop, dat gespecialiseerd is in koolstofconsultancy, hebben we een gedegen CO 2 -berekeningsmodel ontwikkeld op basis van het internationaal erkende GHG-protocol en Bilan Carbone, en 2007 genomen als uitgangspunt voor toekomstige doelstellingen inzake CO 2 -vermindering. We hebben eveneens de reikwijdte van onze rapportering aangepast: we hebben lucht- en treinverkeer en koelgas toegevoegd, maar de CO 2 -uitstoot die verband houdt met het elektriciteitsverbruik van externe partners in onze datacenters eruit gehaald omdat we daarover geen controle hebben. Onze CO 2 -uitstoot met 42% verminderd De ecologische impact van onze activiteiten (netwerken, datacenters, kantoren, winkels, wagenpark, zakenreizen, aankoop, enz.) beperken vergt een combinatie van plannen voor energie-efficiëntie, het gebruik van onze eigen technologieën om transport te beperken, en hernieuwbare energie. In 2008 hebben we onze koolstofuitstoot met 42% verlaagd ten opzichte van We hebben onze overeenkomsten voor de aankoop van hernieuwbare elektriciteit gaandeweg uitgebreid en 100% van de elektriciteit die de Belgacom Groep aankoopt, komt sinds september uit hernieuwbare bronnen. Als we de impact van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen niet meerekenen, hebben we onze CO 2 -uitstoot ten opzichte van 2007 constant kunnen houden, ondanks de toename van het verkeer en dus ook van het elektriciteitsverbruik in onze netwerken. Belangrijkste initiatieven die in 2008 werden genomen om onze CO 2 -uitstoot te beheersen: > We hebben 700 m 2 zonnepanelen geïnstalleerd. > We hebben 3% minder energie verbruikt in onze kantoorgebouwen door bijna m 2 te sluiten en optimaliseringsmaatregelen te treffen, zoals het gebruik van zonnefilms om onnodige koeling te vermijden, de vervanging van onze verwarmingsinstallaties en dakisolering. > We hebben het energieverbruik in onze datacenters aanzienlijk ingeperkt door tot nu toe 600 servers te virtualiseren en energie-efficiënte servers te kopen. Een gevirtualiseerde server verbruikt doorgaans 90% minder elektriciteit dan een fysieke server. > We zijn doorgegaan met de vervanging van airconditioning door koeling met verse lucht in onze vaste en mobiele netwerken, waardoor we minder elektriciteit en koelgas nodig hebben. > We hebben een nieuwe dispatchingapplicatie ingevoerd om de trajecten van onze technici te optimaliseren en hebben met succes opleidingen ecorijden uitgetest met 30 werknemers (4% brandstofbesparing); gedurende twee maanden werden twee volledig elektrische auto s uitgetest en momenteel onderzoeken we daarvan de resultaten. De controle van de bandendruk werd uitgesteld tot > We hebben bekeken welke opties er nog zijn om de flexibiliteit van ons mobiliteitsplan te verhogen en een voorakkoord afgesloten met onze vakorganisaties om ons mobiliteitsbeleid in 2009 te herzien om te zorgen voor meer flexibiliteit en koolstofarme transportalternatieven te promoten. > Om onze werknemers minder te laten pendelen hebben we onze infrastructuur voor telewerken in satellietkantoren uitgebreid. Daardoor steeg het aantal telewerkers met 18% ten opzichte van het voorgaande jaar. > We hebben deelgenomen aan de discussie van de ETNO (European Telecommunications Network Operators Association) inzake energie-efficiëntie, maar hebben nog geen standaard-kpi vastgelegd.

9 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag Totale CO 2 -uitstoot (in duizend tonnen ) Energieverbruik (in terajoule) Afval productie (in duizend tonnen) Business travel Diesel (fleet) Koelgas Verwarming Elektriciteit Diesel fleet Verwarming-stookolie 5 Verwarming-gas Elektriciteit % minder afval geproduceerd ten opzichte van 2007, en 71% ervan hergebruikt/gerecycleerd Onze aanpak van afvalbeheer berust op de principes vermindering, hergebruik, recyclage en betreft zowel kantoorafval als afval in verband met onze activiteiten (papier, hout, metaal, kabels, batterijen, elektronisch afval, enz.). > Vermindering : we hebben onze afvalproductie globaal met 6% verminderd ten opzichte van 2007 dankzij de consolidering van gebouwen en een efficiënt afvalbeheer. Papierafval verminderde met 7% en restafval met 15%. We hebben 71% van ons afval hergebruikt/gerecycleerd. > Hergebruik : ons departement Investment Recovery heeft 1021 ton overtollige apparatuur voortvloeiend uit onze activiteiten (kabels, modems, mobiele toestellen, enz.) een nieuwe bestemming weten te geven. > Recyclage : in 2008 zijn we gestart met een recyclageprogramma voor plastic flessen en blikjes in onze hoofdzetel, en voor folie in ons distributiecenter. We hebben een nationale actie lopen voor de recyclage van gsm s en staan achter verschillende initiatieven die de klanten aanmoedigen hun oude gsm in te leveren. Dit jaar werden ook twee bodemsaneringsprojecten gerealiseerd. 2. Onze klanten helpen hun koolstofvoetafdruk te beperken Onze producten en diensten kunnen bijdragen tot koolstofarmere manieren van leven en werken. Recente rapporten zoals de GeSI/Climate Group Smart 2020-studie tonen aan dat door andere sectoren in staat te stellen hun uitstoot te verminderen, de ICT-sector de globale uitstoot met niet minder dan 15% kan verminderen tegen een volume CO 2 ter grootte van vijf keer zijn eigen voetafdruk in >> Meer info Dematerialisering oplossingen Veel fysieke producten en diensten kunnen worden vervangen door virtuele equivalenten, waardoor energie en koolstof kunnen worden uitgespaard op grondstoffen, productieprocessen, logistieke stromen en afvalstromen op het einde van de levensduur. In die categorie horen toepassingen zoals elektronische facturatie, mobiele betaling (parking, tickets, enz.), video on demand (films opvragen via Belgacom TV), e-health (digitalisering van medische dossiers). Optimalisering oplossingen voor transport en gebouwen Vandaag zorgen onze oplossingen voor teleworking, videoconferentie, mobiel intranet/internet en verkeersinformatie voor aanzienlijke besparingen op het vlak van transport. Al deze oplossingen leiden tot minder CO 2, meer productiviteit en een beter evenwicht tussen werk en privéleven. Toekomstige ICT-applicaties in domeinen zoals intelligente auto s (telematica) of wegenbelasting zullen de overschakeling op koolstofarme alternatieven nog versnellen. Belgacom gaat ervan uit dat in België jaarlijks bijna 2 miljoen ton CO 2 -eq zou kunnen worden bespaard indien deze technologieën meer ingeburgerd zouden zijn. Ook woon- en kantoorgebouwen kunnen baat vinden bij de door ICT geboden energie-efficiënte oplossingen. Met onze bestaande oplossing voor slimme meters (momenteel een proefproject dat in 2007 werd gelanceerd met Nuon en de Bond Beter Leefmilieu) kan de klant bijvoorbeeld in real time zijn energieverbruik controleren, zodat hij via een webinterface proactief kan ingrijpen door alarmen, enz. in te stellen. Dankzij dergelijke applicaties kunnen klanten hun energieverbruik visualiseren en hun gedrag dienovereenkomstig aanpassen, waarmee ze doorgaans 2% tot 10% energie en CO 2 kunnen besparen. De energieleverancier kan deze gegevens ook gebruiken om de productie te optimaliseren of nieuwe tariefformules aan te bieden die beter aansluiten bij de behoeften van de klanten. We hebben Een aantal initiatieven genomen om de impact van onze producten en marketingactiviteiten op onze klanten te beperken > Minder verpakking voor tv-decoders en gsm en overschakeling op gerecycleerde dozen > Vervanging in onze verkooppunten van alle plastic zakken door volledig biologisch afbreekbare zakken > Implementering (nog aan de gang) van een nieuwe software die het energieverbruik van onze digitale tv-decoders Datacenter gekoeld met buitenlucht Ingenieurs van Belgacom en Sun Microsystems hebben een schaalmodel ontworpen van een datacenter dat geen koelsysteem vereist: de systemen worden gewoon gekoeld met buitenlucht (full free air cooling). De besparingen zijn enorm en kunnen oplopen tot 47% van het totale energiebudget van een datacenter. >> Meer info op http: //wikis. sun.com/display/freeaircooling/ Free+Air+Cooling+Proof+of+ Concept

10 6 We zullen > Onze CO 2 -uitstoot verder verlagen en een globale doelstelling voor CO 2 - vermindering vastleggen voor onze Belgische activiteiten > Een nieuw mobiliteitsbeleid invoeren, opleidingen ecorijden promoten en het aantal interne telewerkers verhogen > Het percentage gerecycleerd/hergebruikt afval verhogen > Verdere actie ondernemen om onze klanten te helpen hun koolstofvoetafdruk te verkleinen > Aansluiting blijven zoeken bij externe belanghebbenden door bijvoorbeeld deel te nemen aan het GeSI (Global e-sustainability Initiative) > Een interne campagne lanceren om de medewerkers bij dit alles te betrekken met 15% vermindert, zodat ze voldoen aan de gedragscode voorgeschreven door de Europese Unie > Consolidering van onze gedrukte communicatie en voor de rest (meer dan 800 miljoen vellen papier per jaar) bijna volledige overschakeling op FSC-gecertificeerd en zelfs gerecycleerd papier De ontwikkeling en studie van nieuwe groene ICT-applicaties voortgezet We hebben onder meer deelgenomen aan een proefproject om de mogelijkheden van een intelligente autoverzekering te onderzoeken. Met behulp van een gps/gprs-toestel in de auto wordt het reële gebruik van de auto gemeten, zodat de verzekeringsmaatschappijen polissen en tariefformules kunnen ontwikkelen op maat van het gedrag van de bestuurder. Met onze klanten verder gecommuniceerd over de ecologische voordelen van onze oplossingen > We hebben de elektronische factuur gepromoot bij onze vaste en mobiele klanten als een ecologisch alternatief voor papieren facturen. Op 31 december 2008 ontvingen residentiële klanten hun factuur via elektronische weg, een besparing van 15 miljoen vellen papier per jaar. > Groen stond ook centraal tijdens verschillende B2B-events: de Polar Foundation werd uitgenodigd als hoofdspreker op ons green datacenter event om onze klanten te sensibiliseren; ons groen IT-aanbod werd opgevoerd als showcase op ons jaarlijkse ICT-symposium. 3. Onze belanghebbenden aanspreken We geloven dat het cruciaal is onze belanghebbenden te betrekken bij onze uitdaging om iets te doen aan de klimaatverandering. Medewerkers We hebben verschillende events georganiseerd om de medewerkers te wijzen op de problematiek van de klimaatverandering en onze groene plannen. We hebben met onze leveranciers onderhandeld over bijzondere voorwaarden voor onze medewerkers die thuis zonnepanelen wensen te installeren. Leveranciers We denken dat we ook onze leveranciers kunnen bewustmaken en nemen daarom almaar meer energie-efficiëntieen groene vereisten op in onze offerteaanvragen en besprekingen met hen. Sectorgenoten Om aan te knopen bij onze sectorgenoten en best practices uit te wisselen, namen we deel aan allerlei initiatieven zoals de werkgroepen van de ETNO (European Telecommunications Network Operator s Association) rond duurzaamheid en energie, de EE IOCG (Energy Efficiency Inter-Operator Collaboration Group) en werkgroepen georganiseerd door Business and Society, het Belgische MVO-netwerk. Gemeenschap Door de International Polar Foundation en grote tentoonstellingen zoals Dit is onze aarde te sponsoren, werken we onrechtstreeks aan de bewustmaking van de maatschappij rond de klimaatverandering en duurzaamheidsuitdagingen. We hebben ons bestaand partnerschap met de International Polar Foundation >> Meer info uitgebreid tot het Prinses Elisabethstation op Antarctica Meer info het eerste zero emission onderzoeksstation (volledig energie-autonoom). De educatieve en interactieve website van de Belgacom Groep speciaal voor kinderen >> heeft de IPF een plaats gegeven in zijn fictieve stad. Op de Kid City-website zijn verschillende ludieke en andere activiteiten in verband met de IPF, het Prinses Elisabethstation en de poolstreken beschikbaar: quizzen, flashanimatie, video s, wedstrijden, artikels, verhalen, foto s, forums en enquêtes.

11 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag elektromagnetische velden en gezondheid De snelle groei van de draadloze technologie heeft een aantal persoonlijke, professionele en sociale voordelen opgeleverd. Sommige mensen maken zich echter zorgen over de gevolgen voor de gezondheid door de inwerking van elektromagnetische velden (electromagnetic fields of EMF s) die afkomstig zijn van basisstations en draadloze toestellen. Dankzij een marktonderzoek hebben we een duidelijker beeld gekregen van deze bezorgdheid en getracht ze weg te nemen door nieuwe communicatie-initiatieven te nemen voor onze belanghebbenden en door de evolutie van het wetenschappelijk onderzoek ter zake op de voet te volgen. Wetenschappelijk onderzoek Expert review gepubliceerd in 2008 De Independent Expert Group on Electromagnetic Fields van de Swedish Radiation Safety Authority (SSI) publiceerde in april 2008 zijn vijfde jaarverslag. Daarin is het volgende te lezen: De weinige studies die werden gepubliceerd inzake gezondheidsricico s voor de bevolking die in de nabijheid van zenders woont, vertoonden een aantal methodologische tekortkomingen. De blootstelling van het algemene publiek aan deze zenders is echter zeer gering en er wordt niet verwacht dat deze een risico vormt voor de gezondheid zoals besproken in het vorige verslag. Men zou toch verwachten dat, indien de blootstelling aan radiogolven op lage niveaus een gezondheidsrisico vormt, het veel eenvoudiger zou zijn dit op te sporen in studies van gsm-gebruikers of groepen die beroepshalve sterk worden blootgesteld. De algemene conclusie luidt dat het onwaarschijnlijk is dat de blootstelling aan zenders een risico voor de gezondheid vormt. INTERPHONE / IARC INTERPHONE is de grootste reeks casecontrolstudies die ooit zijn gevoerd in het onderzoek naar het mogelijke verband tussen gsm-gebruik en het risico van een hersentumor. Deze studie wordt gecoördineerd door het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (International Agency for Research on Cancer - IARC), dat deel van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) uitmaakt. Het laatste voortgangsverslag verscheen in oktober Hoewel het geen nieuwe resultaten bevatte, zorgde het voor heel wat ophef in de Belgische pers. De auteurs benadrukten trouwens dat het slechts om voorlopige resultaten ging en dat verdere analyse nodig is om vertekende resultaten bij dergelijke retrospectieve studies uit te sluiten. Tot op heden is het onmogelijk uit te maken of elektromagnetische velden uitgezonden door gsm s kankerverwekkend zijn. De conclusies werden uitgesteld tot >> Meer info Emissienorm voor basisstations Sinds december 2001 moeten onze basisstations voldoen aan het Koninklijk Besluit dat de norm voor antennes die elektromagnetische golven tussen 10 MHz en 10 GHz uitzenden vastlegt. Deze norm is viermaal strenger dan de aanbevelingen van de WGO. Niettemin worden uit politieke hoek initiatieven genomen om de norm in de drie gewesten te verlagen, vooral in het Brussels Gewest, waar in 2007 een ordonnantie werd goedgekeurd die vanaf 14 maart 2009 moet worden toegepast. De Brusselse norm zal dan 200 maal strenger zijn dan de aanbevelingen van de WGO. Daardoor zal het zendvermogen van een aantal basisstations moeten worden verlaagd, wat zal leiden tot dekkingsproblemen. Om het bereik en de kwaliteit van de dienstverlening opnieuw te optimaliseren zullen extra basisstations moeten worden gebouwd. We hebben De maximale SAR-waarden van gsm s vermeld op de verpakking We hebben een marktonderzoek gedaan om na te gaan hoe het publiek staat tegenover EMF. We hebben gemerkt dat de bezorgdheid om EMF kleiner is dan die om roken of de uitlaatgassen van voertuigen. Basisstations worden evenwel als een grotere bron van bezorgdheid beschouwd dan gsm s of wifihotspots. Belangrijkste bevindingen: > De respondenten gaan ervan uit dat de operatoren en de wetgever verantwoordelijk zijn voor de basisstations. > Anderzijds zijn de respondenten bereid hun verantwoordelijkheid te nemen om hun gsm-blootstelling te beperken en zouden ze daarom meer informatie ter zake willen. In antwoord op deze bevindingen hebben we beslist de maximale SAR-waarde van elke gsm uit de Proximus Collection vanaf juli 2008 te vermelden op de verpakking, in de verkooppunten en op het internet. SAR is de afkorting van Specifiieke Absorptie Ratio en is de eenheid die wordt gebruikt om de hoeveelheid elektromagnetische energie te meten die door het menselijk lichaam wordt geabsorbeerd tijdens het gebruik van een gsm. De maximaal toegelaten SAR in Europa is 2 W/kg. Hoewel de SAR wordt bepaald op basis van het hoogste vermogensniveau van de telefoon, kan de eigenlijke SAR bij gebruik aanzienlijk lager zijn. De telefoon is immers zo ontworpen dat hij niet meer energie verbruikt dan nodig om een verbinding met het netwerk tot stand te brengen. Doorgaans gebruikt de telefoon minder energie naarmate hij zich dichter bij een basisstation bevindt. >> Meer info Onze medewerkers en de overheidsinstanties beter geïnformeerd Aan de hand van twaalf speciale presentaties werden onze personeelsleden geïnformeerd over EMF. Daarnaast werden samen met een universiteitsprofessor twee middagsessies georganiseerd die openstonden voor alle medewerkers. We hebben deelgenomen aan 27 informatiesessies met lokale en nationale overheidsinstanties, waaronder de Belgacom Telecom Days, en elf sessies met mensen die in de buurt van basisstations wonen. We beloofden > Dat we meer zouden communiceren met onze belanghebbenden We zullen > Het wetenschappelijk onderzoek inzake EMF op de voet blijven volgen > Onze communicatie met onze belanghebbenden over EMF verder opvoeren

12 8 onze medewerkers De Belgacom Groep stelt ongeveer mensen tewerk. We geloven dat onze medewerkers onze belangrijkste troef zijn voor het behoud en het succes van onze business. Ons doel is dan ook ervoor te zorgen dat onze werkomgeving inclusief, veilig, enz., is. We beloofden > De integratie van Staff&Support af te ronden > De bedrijfswaarden van de Groep te definiëren om te zorgen voor coherentie tussen de strategie, het merk en de medewerker > Voort te werken aan de standaardisering van de HRsupport voor alle filialen > Een veilige en gezonde werkomgeving te blijven promoten The Pulse Dit initiatief van de werknemers bleef in 2008 een brede waaier van opleidingen buiten de werkuren aanbieden om creatieve talenten een kans te bieden. > 7626 uren opleiding > 11 nieuwe cursussen > 462 deelnemers > 16 medewerkerslesgevers > 1 cd van de Belgacomband Quartier Nord geproducet > Verschillende toneelstukken en optredens van Il Coro di Belgacom We hebben De eerste integratiefase van Staff&Support voltooid Sinds 1 oktober zijn de Staff&Support-teams van Proximus, Telindus en Skynet volledig geïntegreerd in de Staff&Supportdienstenstructuur van Belgacom nv. Deze integratie voldoet aan de Europese Richtlijnen die stellen dat personeelsleden die overstappen de arbeidsvoorwaarden, het loon en de voordelen die ze genoten vóór de overstap, moeten behouden. Naast de garanties neergelegd in de Europese richtlijnen zijn het directiecomité van de Belgacom Groep en de sociale partners overeengekomen de overgestapte medewerkers bijkomende garanties te bieden. Deze garanties liggen vast in een collectieve arbeidsovereenkomst, die werd gesloten na onderhandelingen waarbij de vakbonden en de directie van de filialen vertegenwoordigd waren. Er werden twee stappen vastgelegd om tot de volledige integratie te komen: > Tijdens de eerste integratiefase (onthaalstructuur) behouden de medewerkers hun loon, jobinhoud en arbeidsvoorwaarden. Door de implementering van de tweede fase (geoptimaliseerde structuur), die gepland is in 2009, zullen de medewerkers worden onderworpen aan de voorwaarden die gelden bij Belgacom nv. Ze hebben niettemin de mogelijk heid het loonbeleid van Belgacom nv te weigeren en hun volledige loonpakket voor onbepaalde duur te behouden. In dat geval zullen ze uitgesloten zijn van de systemen voor loonaanpassing die bij Belgacom nv van toepassing zijn. > Tijdens de implementering van de tweede fase zal iedere werknemer van wie de jobinhoud en de arbeidsvoorwaarden substantieel wijzigen, een eenmalige en definitieve keuze kunnen maken. Hij of zij kan dan kiezen voor het reconversiesysteem krachtens de regels die bij Belgacom nv van toepassing zijn, of voor het speciale reaffectatiesysteem van de juridische entiteit waartoe hij of zij behoorde. Een nieuw geheel van bedrijfswaarden van de Groep ontwikkeld Op het ogenblik dat de filialen werden geïntegreerd, bleek dat de medewerkers nood hadden aan nieuwe bedrijfswaarden. Uit de Elix-resultaten (de personeelsenquête), bleek dat, hoewel de betrokkenheid bij de job nog altijd hoog is, het emotionele engagement t.o.v. de organisatie doorgaans laag is. De medewerkers missen samenhang, identiteit, een duidelijke richting, evenwicht tussen het verstandelijke en het menselijke aspect. Intussen moest de Groep gezien de businesscontext, behoefte van de markt aan end-to-endoplossingen, economische instabiliteit, voor een duidelijke bedrijfsstrategie kiezen. Het proces om de waarden te bepalen werd ingezet met focusgroepen, die de medewerkers de kans boden zich uit te spreken over vijf voorgestelde waarden. Na consolidering werd deze feedback tijdens werkgroepen voorgesteld aan de TGR s. Uit dit proces kwamen Respect, Can do en Passie tevoorschijn als bedrijfswaarden van de Belgacom Groep. De implementering is gepland in 2009 en zal de nadruk leggen op communicatie, systemen en processen (om het gedrag ingang te doen vinden), skills (ontwikkeling van competenties en de kans krijgen zijn gedrag aan te passen) en het belang van rolmodellen (ik zie dat leidinggevenden, collega s en reports zich op dezelfde manier gedragen). Een enquête gevoerd bij de medewerkers op groepsniveau Voor de tweede keer konden onze medewerkers op groepsniveau deelnemen aan een enquête, wat 57% van hen ook daadwerkelijk deed. Behalve voor CBU, waar de Elix-resultaten achteruitgingen t.o.v. 2007, was er een status-quo voor de verschillende businessunits. Wat de juridische entiteiten betreft: > Verlaging van het commitment bij medewerkers van Proximus en Skynet > Positieve evolutie voor Telindus Belgium en International Elementen die het commitment bevorderden terwijl de tevredenheid afnam: > Informatie en communicatie (alle BU s) > Organisatie van het werk (EBU, CBU, S&S) > Samenwerking met collega s uit andere teams Elementen die het commitment bevorderden terwijl de tevredenheid toenam: > Loopbaanontwikkeling (alle BU s) > Evaluatiebeleid (alle BU s) > Rechtstreekse manager (SDE, EBU, CBU) > Werksfeer (SDE, EBU, S&S) Afnemend vertrouwen in de marktpositie (niet als werkgever) van de Belgacom Groep, en dit vooral in client facing businessunits: CBU en EBU. 84% van de werknemers is in het algemeen tevreden over de Belgacom Groep als werkgever. Tijdens de MVO-roadshows in mei-juni werd een MVO-enquête gehouden werknemers gaven hun mening over de MVO-acties van Belgacom. Uit de enquête bleek dat niet iedereen even goed geïnformeerd is en dat interne communicatie van cruciaal belang is om MVO ingang te doen vinden in de Groep. De verwachtingen rond een onderwerp zoals het milieu zijn hooggespannen. Verschillende initiatieven genomen om een diverse werkplek te promoten Werken in een bedrijf of een organisatie betekent ook samenwerken met mensen die verschillend zijn qua geslacht, taal, ras, religie, fysieke bekwaamheid, seksuele geaardheid, vorming, ervaring, persoonlijkheid, enz. Belgacom wil een

13 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag werkplek zijn waar verschillen worden erkend en gerespecteerd, en waar alle medewerkers dezelfde mogelijkheden krijgen. Er werd een e-learningtool ontwikkeld om de medewerkers rond dit onderwerp te sensibiliseren. Dit jaar werden acties ondernomen om te achterhalen wat de werknemers van Belgacom verwachten in verband met diversiteit: > Er werden her en der 8 sounding boards opgezet, waaraan in totaal 49 medewerkers deelnamen. We kregen uiterst constructieve feedback en er werden een aantal uitdagingen (ouder wordende populatie, afstand tussen de hoofdzetel en het terrein, gebrek aan vertrouwdheid met nieuwe collega s en culturele verschillen) in de kijker geplaatst. Voor 2009 zijn acties gepland zoals field visits, een communicatiecampagne, opleidingssessies in verband met leeftijd, werken met verschillende culturen en de integratie van de BGC Groep. > We organiseerden ook focusgroepen in verband met diversiteit binnen de Belgacom Groep. Daarbij brachten we gelijke werknemerscategorieën samen (mannen/vrouwen, werknemers jonger dan 25/ouder dan 50, andersvaliden, werknemers die niet in België geboren zijn, Engelstaligen in Vlaanderen/Wallonië). De bevinding was dat medewerkers de diversiteitsinitiatieven toejuichen en hopen dat ze ook op lange termijn door het topmanagement zullen worden ondersteund. Er zouden initiatieven moeten komen die de communicatie en samenwerking stimuleren tussen divisies, tussen werknemers van verschillende niveaus en met verschillende culturele achtergronden en tussen verschillende regio s. Slechts een minderheid van de klassieke diversiteitsdoelgroepen beschouwt zichzelf als een gemeenschap op het werk. De meeste groepen zijn dan ook niet te vinden voor gettovorming en staan open voor meer interactie. De acties om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen te promoten werden in 2008 voortgezet: > Het Winc Team (Woman in Corporation, vrouwennetwerk gelanceerd binnen de Belgacom Groep) heeft 3 Eat and Greet lunches georganiseerd, waarop vrouwelijke medewerkers konden kennismaken met vrouwelijke topmanagers en aan networking doen. > Via het Interface 3-project (ICT-training bestemd voor werkloze vrouwen met een laag scholingsniveau) wilden we aantonen dat vrouwen ook kunnen worden aangeworven voor functies die traditioneel worden beschouwd als mannenjobs. Van de vijftien personen die de opleiding hebben gevolgd, kregen er negen een Belgacom-contract. > Er werd een studie van McKinsey over de positie van vrouwen in de onderneming voorgesteld aan de top 200 van Belgacom. Voor de tienerkinderen van de medewerkers werd een telecomkennismakingsdag georganiseerd met de naam ICT is fun. Honderd jongeren tussen vijftien en achttien brachten een bezoek aan de Belgacom TV-studio s, creëerden websites en konden zien waar hun ouders werken. We hebben onze leveranciers van opleidingen betrokken bij ons diversiteitsproject door hun ons diversiteitsbeleid uit te leggen en hen op te roepen de diversiteitsprincipes op te nemen in hun opleidingen: de gevallen en voorbeelden die worden gebruikt in opleidingen, zouden de diversiteit in onze organisatie moeten weerspiegelen (inclusief opleidingsinhoud, presentaties en hand-outs), de opleidingsinhoud en de didactische methodes zouden moeten aangepast zijn aan een heterogeen publiek, de verschillende pedagogische stijlen en mogelijke beperkingen zouden moeten afgestemd worden op het leervermogen van de doelgroepen. Onze inspanningen werden officieel bekroond door de uitreiking van het diversiteitslabel: in 2007 ontving de Belgacom Groep dit label voor het eerst van de minister van Tewerkstelling en Gelijke Kansen. Het is van toepassing op de periode , maar de houders ervan worden jaarlijks geauditeerd door een adviserend comité, dat onderzoekt of de beloften werden nagekomen. Deze audit, waaraan ons bedrijf in mei 2008 werd onderworpen, leverde opnieuw uitstekende resultaten op en we hebben het Label Gelijkheid Diversiteit, ditmaal voor de tweede keer, gekregen van viceeerste minister Joëlle Milquet in september Het evenwicht tussen werk en privéleven bevorderd Belgacom biedt al jaren oplossingen om een evenwicht te creëren tussen werk en privéleven. Teleworking, zomerkampen voor kinderen, kinderdagopvang in de zomermaanden en thuisverzorging van zieke kinderen zijn maar een paar voorbeelden van de initiatieven die worden genomen. Er worden ook fun days voor gezinnen georganiseerd, die altijd op heel wat bijval kunnen rekenen. Onze inspanning om een veilige werkplek te creëren voortgezet Er werden verschillende initiatieven genomen om veiligheid op het werk te promoten, zoals een risicoanalyse om de arbeidsvoorwaarden voor technici op het terrein te verbeteren. Op basis van deze studie werden acties voorgesteld die in 2009 zullen worden ontwikkeld. We hebben ook de waarschuwingssignalisatie in al onze gebouwen onderzocht en aangevuld. Er werd een informatiecampagne opgezet om alle medewerkers te laten kennismaken met de betekenis van de verschillende pictogrammen. Onze Belgacom Corporate University (BCU) heeft ter zake ook een e-learningmodule ontwikkeld. Er werden 1200 controles op werven uitgevoerd en nieuwe medewerkers konden deelnemen aan veiligheidsopleidingen. Voor elektriciens, bewakers en keukenpersoneel werden specifieke veiligheidsopleidingen georganiseerd. De opleidingen EHBO en brandbestrijding werden gecentraliseerd voor alle filialen en er werd globaal een oproep gedaan tot vrijwilligers. Aan de opleiding brandbestrijding namen 251 medewerkers deel, aan de opleiding EHBO 121. De Belgacom Groep heeft herziene evacuatieprocedures gepubliceerd op het nieuwe intranet van de Groep en heeft één gemeenschappelijk telefoonnummer voor noodgevallen in het leven geroepen. Zo is de informatie voor alle filialen gecentraliseerd. Belgacom heeft een interactieve self-assessment tool (ISAT) inzake stress en welzijn op het werk uitgetest in de divisie GS²C. Deze tool geeft de gebruiker onmiddellijke feedback en persoonlijke tips in verband met zijn persoonlijke situatie (op basis van vragenlijsten). ISAT zal in de loop van 2009 worden gelanceerd voor de volledige organisatie. Met ISAT kan ook een analyse worden gemaakt voor specifieke departementen/teams om hen te helpen bij het opstellen, uitvoeren en opvolgen van actieplannen. Het Road Safety Charter ondertekend In november hebben we het Road Safety Charter ondertekend, dat deel uitmaakt van het Verkeersveiligheidsprogramma van de Europese Commissie. Met dit charter heeft de Belgacom Groep zich ertoe verbonden de veiligheid van zijn voertuigen te behouden en verhogen, en ervoor te zorgen dat de betrokken medewerkers, aannemers en weggebruikers van de Groep de veiligheidsregels kennen en naleven. Al deze acties moeten leiden tot minder ongevallen en/of incidenten en een betere bekendheid van de nieuwe wetgeving inzake verkeersveiligheid bij onze medewerkers om de kans op ongevallen door onveilig rijgedrag te beperken. Volg de e-learning-module. Diversiteit, wat is dat voor jou? We zullen > De tweede fase van de integratie van Staff&Support afronden > een communicatiecampagne en actieplannen opzetten om de nieuwe bedrijfswaarden ingang te laten vinden > diversiteit blijven promoten > de verbintenissen opgenomen in het Road Safety Charter nakomen

14 10 bevoorradingsketen We hebben geen productie-installaties. We kopen netwerk- en IT-apparatuur, kabels, telefoontoestellen en diensten bij een groot aantal leveranciers overal ter wereld. We betaalden daarvoor grofweg 1,7 miljard EUR aan 8000 leveranciers. We verwachten van onze leveranciers dat ze zich houden aan strenge normen inzake mensenrechten, milieu en tewerkstelling. Door onze MVO-normen in te bouwen in onze aankoopprocessen kunnen we onze reputatie beter beschermen en een echt verschil uitmaken voor de gemeenschappen waar onze leveranciers actief zijn. We beloofden > De MVO-opleiding voor alle aankoopmedewerkers van de Groep te voltooien > De vereiste dat de leveranciers aan MVO moeten voldoen op te nemen als expliciet evaluatiecriterium bij aankoopen selectieprojecten > Een MVO-clausule op te nemen in alle nieuwe contracten > Een aankoopbeleid voor de hele Groep op te stellen dat ook rekening houdt met ethische en MVO-aspecten > Aan de leveranciers informatie over het MVO-beleid van Belgacom te verstrekken op leveranciersdagen en forums > Meer fairtradeproducten te kopen > Onze inspanningen voor de ontwikkeling van een e-flow voort te zetten en aldus ons papier- en faxgebruik te beperken We zullen > De opleiding van onze aankopers inzake MVO en ethisch aankopen afronden > Nagaan hoe onze risicoleveranciers presteren inzake MVO > MVO-conformiteit opnemen als een criterium voor aankoop- en selectieprojecten De meeste leveranciers van de Belgacom Groep zijn grote multinationals die eigen fabrieken hebben of kopen bij onafhankelijke fabrikanten, of beide. We streven ernaar samen te werken met leveranciers die zich houden aan strenge arbeidsen milieunormen. In onze Ethische aankoopcode worden onze verwachtingen tegenover de leveranciers geformuleerd. We hebben Onze Ethische aankoopcode als een verplichte voorwaarde opgenomen in al onze nieuwe contracten en eisen aldus dat de leverancier MVO-conform is Door onze Ethische aankoopcode als een standaardvoorwaarde op te nemen in al onze nieuwe contracten en in onze algemene voorwaarden eisen we nu dat alle leveranciers van de Belgacom Groep zich houden aan onze arbeidsen milieunormen. De Ethische aankoopcode behandelt de volgende punten: 1. Juridische conformiteit 2. Kinderarbeid 3. Dwangarbeid 4. Gezondheid en veiligheid 5. Vrijheid van vereniging 6. Discriminatie 7. Tuchtmaatregelen 8. Arbeidsduur 9. Verloning 10. Individueel gedrag 11. Milieu Het aankoopbeleid van de Groep herzien en MVO geïntegreerd Het nieuwe aankoopbeleid van onze Groep verwijst uitdrukkelijk naar onze MVO-benadering en onze Ethische aankoopcode. De opleiding van onze aankopers voortgezet en onze leveranciers verder gesensibiliseerd Om zijn doel niet te missen moet de Ethische aankoopcode worden begrepen door onze aankopers en leveranciers. Daarom zijn we blijven doorgaan met de opleidingen, zodat 43% van de aankopers van de Groep de opleiding inmiddels achter de rug heeft. We hebben ook gewerkt aan de bewustmaking van de leveranciers met onze jaarlijkse leveranciersdag. Op ons leveranciersportaal staat ook informatie over hoe we MVO integreren in onze aankoopprocessen en een link naar de Ethische aankoopcode. >> Meer info Meer fairtradeproducten aangekocht Ondanks het feit dat we geen formeel beleid inzake duurzame producten voeren, vragen we de aankopers zoveel mogelijk op zoek te gaan naar duurzame alternatieven. Zo bevat onze catalogus van relatiegeschenken nu fairtradeproducten en liep er in onze restaurants een fairtradeweek om de medewerkers te sensibiliseren. Meer groene producten gekocht Het merendeel van onze gedrukte communicatie gebeurt op duurzaam papier (FSC- en gerecycleerd papier) en het printpapier in onze kantoren is PEFC-gecertificeerd. De plastic zakken in onze verkooppunten hebben we vervangen door gecertificeerd biologisch afbreekbaar plastic uit hernieuwbare bronnen. Al onze elektriciteit komt nu uit hernieuwbare bronnen. Inktpatronen die niet onmiddellijk opnieuw worden gevuld door onze leveranciers, worden gerecycleerd en de opbrengsten gaan naar een sociaal project. E-procurement verder ontwikkeld Parallel met onze inspanningen om onze ecologische voetafdruk te beperken, hebben we e-supply verder gepromoot en het gebruik van papier en fax ingeperkt. 83% van de aankooporders van de Belgacom Groep werd elektronisch verstuurd (80% in 2007).

15 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag socio-economische impact van telecommunicatie Informatie- en communicatietechnologieën (ICT) kunnen aanzienlijke voordelen opleveren op sociaal, economisch en milieuvlak. De directe en indirecte arbeidsplaatsen die onze activiteiten creëren en de daarmee samenhangende welvaart dragen rechtstreeks bij tot de maatschappij. We geloven dat de bijdrage van ICT verder gaat dan het leveren van netwerken en diensten en dat we een rol kunnen spelen in de duurzame groei van de EU. Een rapport van de Klimaatgroep namens het Global e-sustainability Initiative (GeSI), met een onafhankelijke analyse door McKinsey & Company, bevestigt dat de ICT-sector een belangrijke rol kan spelen in de strijd tegen de klimaatverandering, door energie-efficiëntie mogelijk te maken in andere sectoren, waardoor vijf keer meer koolstof zou kunnen worden uitgespaard dan de totale uitstoot van de volledige ICT-sector in Op Europees niveau werd in 2004 in het kader van het ehealthactieplan een ehealthbeleid uitgestippeld. De bedoeling van het plan was nationale instanties dichter bij elkaar te brengen om te evolueren naar een Europese ehealthzone, waarin de geografische locatie van een individuele burger een minimale impact heeft op de kwaliteit van de gezondheidszorg die hem wordt verstrekt. In 2008 hebben de goedgekeurde Communicatie om de toegang tot telegeneeskunde voor Europese burgers en medische verzorgers te ondersteunen en te verbeteren en de Aanbeveling van de Commissie inzake de grensoverschrijdende interoperabiliteit van elektronische gezondheidsregistratiesystemen hiertoe bijgedragen. We hebben ehealth gedefinieerd als een belangrijk strategisch domein De Belgacom Groep heeft duidelijke doelstellingen inzake ehealth vastgelegd: de Groep zal tools en managed services leveren aan patiënten, hun familieleden en medische verzorgers om ze digitaal te verbinden, te informeren en te ondersteunen. > Door op beveiligde, schaalbare en kosteneffectieve wijze in te staan voor het beheer van: 1. de infrastructuur en generieke applicaties (versleuteling, opslag, enz.); 2. een mediation engine die ervoor zorgt dat alle medische applicaties met elkaar kunnen werken; 3. specifieke medische applicaties en diensten. > Door de gezondheidszorg te transformeren en te federaliseren samen met de gezondheidssector en de technologieleveranciers. Belgacom stelt zich dus actief op als een leverancier van geïntegreerde diensten voor de uitwisseling van medische gegevens in samenwerking met de sector (ziekenfondsen, ziekenhuizen, enz.). Ter ondersteuning van de ontwikkeling van ehealth in België hebben we concepten ontwikkeld voor medische-informatienetwerken voor de beveiligde uitwisseling van patiëntengegevens tussen huisartsen, het e-prescriptionconcept uitgewerkt, en met succes Carenet geïmplementeerd: bijna 200 ziekenhuizen hebben al om aansluiting gevraagd bij dit systeem voor de veilige uitwisseling van gegevens tussen patiënten, apothekers, dokters, ziekenhuizen en ziekenfondsen via het internet. >> Meer info Door de patiënt centraal te plaatsen in de gezondheidszorg zijn we vandaag klaar om levensondersteunende technologieën te leveren zoals videocare, monitoring van alzheimerpatiënten, persoonlijke alarmsystemen en bijstand op afstand. In 2007 werd een proefproject inzake cardiologiemonitoring op afstand gelanceerd, dat tot 2011 loopt. Tussen en mensen in België lijden aan congestieve cardiomyopathie, wat hun levenskwaliteit ernstig aantast. Uit statistieken blijkt dat 40% van de patiënten die het ziekenhuis verlaten, kunnen verwachten binnen zes maanden weer te worden opgenomen. De bedoeling is dit percentage terug te dringen dankzij een innovatief monitoringsysteem voor cardiomyopathiepatiënten en met de hulp van de huisartsen >> Meer info Momenteel ligt een project voor telegeneeskunde ter studie voor diabetespatiënten en de bewaking van vrouwen met zwangerschapsproblemen. De aanzet gegeven tot de digitalisering van het Belgische culturele erfgoed De digitalisering van het culturele erfgoed werd vooruitgeschoven als een prioriteit op de culturele agenda van het Franse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in de tweede helft van Digitalisering en onlinebeschikbaarheid van het culturele materiaal van de lidstaten alsook digitale bewaring zijn van essentieel belang om het culturele erfgoed voor het publiek te valoriseren, de creatie van inhoud te stimuleren en nieuwe onlinediensten aan te moedigen. Zij dragen bij tot de democratisering van de toegang tot cultuur en tot de ontwikkeling van de informatiemaatschappij en de kenniseconomie is een mijlpaal in de aanleg van de Europese digitale bibliotheek, die zowel door de Europese Commissie als de lidstaten wordt ondersteund. In België is de Belgacom Groep begonnen met de digitalisering van gearchiveerde kranten uit de Koninklijke Bibliotheek en het Koninklijk Filmmuseum. De Belgische regering is van plan in 2009 een globale RFP te lanceren voor de digitalisering van de federale musea, waarvoor de Belgacom Groep zich kandidaat zal stellen. We beloofden > Mogelijkheden in het domein van ehealth te blijven onderzoeken > Een groepsstrategie vast te leggen We zullen > Nieuwe initiatieven in het domein van ehealth blijven onderzoeken > Ons kandidaat stellen voor de globale RFP voor de digitalisering van de federale musea.

16 12 investeren in de gemeenschap We geloven dat onze verantwoordelijkheid verder reikt dan onze producten en diensten. We willen ons steentje bijdragen tot een betere levenskwaliteit in onze gemeenschappen. We concentreren onze inspanningen daarbij op domeinen die rechtstreeks verband houden met onze MVO-strategie: wie uitgesloten is bereiken, duurzame ontwikkeling aanmoedigen en personeelsleden inzetten in hun lokale gemeenschappen. We beloofden > Geïnspireerd door het succes van de Proximus Foundation en De Helpende Hand de mogelijkheid te onderzoeken om een Belgacom Group Foundation op te richten > Een studie uit te voeren naar de belangrijkste noden om tegen eind 2008 ons beleid rond maatschappelijk verantwoord investeren op groepsniveau te kunnen herbekijken > Ons beleid inzake maatschappelijk verantwoord investeren te herzien tegen eind 2008 We zullen > De haalbaarheid van een Belgacom Group Foundation verder bestuderen > Ons beleid voor maatschappelijk verantwoord investeren afwerken We hebben De denkpiste van een Belgacom Group Foundation gevolgd We hebben interne en externe enquêtes georganiseerd om te peilen wat onze belanghebbendens, en dan vooral onze klanten en medewerkers, verwachten. De belangrijkste resultaten die aan het licht kwamen, bevestigden dat ze vooral verwachtingen koesteren in verband met tewerkstelling, herscholing, milieu en betrokkenheid van het personeel. Rekening houdend met deze resultaten zijn we in 2008 gestart met de herziening van onze beleid inzake maatschappelijk verantwoord investeren, een oefening die we eind 2008 echter niet hebben kunnen afmaken. We verwachten dat dit in 2009 wel het geval zal zijn. In verband met de oprichting van een Group Foundation hebben we een aanbeveling geformuleerd, maar wegens de economische situatie is de beslissing uitgesteld tot ,1 miljoen EUR, maar ook tijd en materiaal gegeven aan weldadigheid en goede doelen via de Proximus Foundation, De Helpende Hand en onze partnerschappen De Proximus Foundation heeft in 2008 haar steun verleend aan 42 non-profitorganisaties die actief zijn rond kansarme jongeren in België die geconfronteerd worden met armoede, sociale uitsluiting of een handicap. >> Meer info We blijven ook de maatschappelijke betrokkenheid van onze medewerkers aanmoedigen via het initiatief De Helpende Hand, dat tot 5000 EUR financiële steun geeft aan sociale projecten in liefdadigheidsverenigingen waarin onze medewerkers zich vrijwillig inzetten voor kansarmen, gehandicapten of zieken. In 2008 werden 57 aanvragen aanvaard door de jury. Intussen bleef Belgacom het meubilair dat werd vervangen in haar hoofdzetel gratis uitdelen. >> Meer info We zijn lid van het United Fund for Belgium, een Belgische non-profitorganisatie met de opdracht efficiënte hulp te bieden aan kleine en middelgrote liefdadigheidsinstellingen en -projecten die uitsluitend in België mogen gelokaliseerd zijn. Als structurele partner van de Responsible Young Drivers schonken we hun voor het derde opeenvolgende jaar de opbrengst van het eerste miljoen sms en dat onze mobiele klanten met oudejaarsavond verstuurden. De Responsible Young Drivers promoten veilig rijden bij jonge chauffeurs. We bleven ook Child Focus steunen, het Europees Centrum voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen, door hun onderdak te verlenen in twee gebouwen van Belgacom in Brussel. Onze giften gingen ook naar de Stichting Koningin Paola, een organisatie die financiële steun verleent aan projecten voor jongeren die moeilijkheden hebben op het vlak van maatschappelijke integratie. Naast deze specifieke programma s stelden we in de loop van het jaar de deuren van de Belgacom-torens regelmatig open voor liefdadigheidsverkopen en campagnes van NGO s, zoals het United Fund for Belgium, Amnesty International, CréaHM, de Damiaanstichting, de Belgische Nationale Multiple Sclerose Liga, De Stichting tegen Kanker, APEPA, Artsen zonder Grenzen, enz. Trans-Mission is een onafhankelijke organisatie die maatschappijbewuste jongeren wil mobiliseren om zich te engageren in diverse projecten. In 2008 hebben we de ontwikkeling van hun webplatform gefinancierd. >> Meer info In het kader van de milieuproblematiek zijn we als belangrijkste partner ook opgetreden als sponsor voor Dit is onze aarde, een tentoonstelling rond duurzame ontwikkeling op de site van Tour & Taxis in Brussel, die loopt van oktober 2008 tot april Buitengewone mensen een duwtje in de rug gegeven We hebben een partnerschapsovereenkomst gesloten met het Belgisch Paralympisch Comité om onze paralympische topatleten van 6 tot 17 september 2008 naar de Paralympische Spelen in Beijing te kunnen sturen. >> Meer info www. supporterparalympics.be Omdat elk kind buitengewoon is, hebben we beslist de APEPA te steunen, een vereniging van ouders van autistische kinderen voor een specifiek project: de productie van een kortfilm waarin de verschillende types autisme aan bod komen. >> Meer info Ook tieners zijn buitengewoon, vooral wanneer ze willen deelnemen aan groepsdiscussies, een andere film die we hebben gefinancierd ter ondersteuning van de AFrAHM.

17 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag Over de MVO-rapportering Dit is het derde verslag van de Belgacom Groep inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Het heeft betrekking op het jaar dat op 31 december 2008 werd afgesloten. Deze gedrukte versie is in de eerste plaats bedoeld voor belanghebbenden die specifiek geïnteresseerd zijn in of beroepshalve te maken hebben met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Met dit verslag beogen we een evenwichtige weergave van onze prestaties op het gebied van de meest relevante socio-economische, ethische en milieuthema s voor de Belgacom Groep. Deze thema s werden geselecteerd op basis van onderzoek, benchmarking met andere telecomoperatoren, de inbreng van de belanghebbenden, media-analyse en andere methodes. >> Meer info voor een toelichting van het proces dat we hebben gebruikt om de thema s die voor de Belgacom Groep van belang zijn te bepalen. Ons verslag is gebaseerd op de duurzaamheidsrichtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI:G3). Een volledig index betreffende de conformiteit met de G3-richtlijnen is beschikbaar op >> Een korte overzicht van conformiteit aan de G3-richtlijnen is beschikbaar op blz 17 van deze rapport. Volledigheid We identificeren onze belanghebbenden door te evalueren wie een belangrijke impact ondervindt van de onderneming en wie op zijn beurt een impact kan hebben op de onderneming. De betrokkenheid van de belanghebbenden helpt ons hun bezorgdheden te begrijpen. Relevantie Er bestaat geen natuurlijke basis om het belang van thema s te vergelijken. Niettemin moeten we uitmaken voor welke doeleinden we onze inspanningen en middelen prioritair willen inzetten. Om dit in te schatten beoordelen we de uitgebreide lijst van belangrijke thema s op drie gebieden: > Het belangen- en interesseniveau van de belanghebbenden op wie de impact van onze activiteiten het grootst is; > Onze impact op de maatschappij en het milieu; > De financiële impact op onze business en de impact op ons imago. Betrokkenheid van de belanghebbenden De inhoud van dit verslag werd geselecteerd op basis van kennis die we halen uit onze interactie met belanghebbenden, en voor zover deze past binnen de reikwijdte van dit verslag. We gebruiken deze kennis om mogelijke acties en oplossingen te overwegen. Waar mogelijk gaan we een passende verbintenis aan en publiceren ze in dit verslag. Het is mogelijk dat we het niet eens zijn met een bepaalde kritiek of niet in staat zijn een oplossing aan te reiken. In dat geval lichten we ons standpunt duidelijk en openlijk toe. Verdere informatie over onze operationele en financiële resultaten, corporate bestuur, de regelgeving en de bezoldiging van de bestuurders komt aan bod in ons jaarverslag voor het jaar dat afgesloten is op 31 december >> Dat verslag is ook beschikbaar op Telkens in dit verslag sprake is van de Belgacom Groep, de Groep en wij, wordt verwezen naar de Belgacom Groep en zijn filialen. Duurzaamheidscontext Het verslag behandelt de prestaties van de organisatie in de ruimere context van duurzaamheid. Deze context wordt bepaald door een benchmarkanalyse en persoverzichten. Evenwicht Dit verslag geeft zowel positieve als negatieve aspecten van de prestaties van de organisatie weer om een oordeelkundige beoordeling van de prestaties in hun geheel toe te laten. Het verslag bevat dus zowel positieve als negatieve resultaten en onderwerpen Vergelijkbaarheid De informatie wordt zo voorgesteld dat de belanghebbenden wijzigingen in de prestaties van de onderneming in de tijd kunnen analyseren en eventueel een vergelijking kunnen maken met andere organisaties. Het verslag en de informatie die erin omvat is, kunnen van jaar tot jaar worden vergeleken. Actualiteit De verslaggeving gebeurt op geregelde tijdstippen en de informatie is tijdig beschikbaar voor de belanghebbenden zodat zij oordeelkundige beslissingen kunnen nemen. Duidelijkheid: de informatie wordt ter beschikking gesteld op een manier die begrijpelijk en toegankelijk is voor de belanghebbenden die het verslag lezen. De beoordeling dient met de nodige oordeelkundigheid te gebeuren. Aan de hand van onze evaluatie op 31 december 2008 bleken de meest relevante thema s voor de Belgacom Groep de volgende te zijn: duidelijke tarieven, inhoudsnormen, energieverbruik en milieu-impact, gsm-recyclage, opleiding en vorming, omvorming van de Belgacom Groep en de impact daarvan op de tewerkstelling, elektromagnetische velden en gezondheid. Het is de bedoeling alle aangekaarte thema s op de juiste plaats in ons verslag aan bod te laten komen. Dit verslag spitst zich toe op de thema s die cruciaal zijn voor de hele Groep. Reikwijdte en gegevens De Belgacom Groep is aktief in 22 landen. De gegevens in dit verslag slaan op de activiteiten van de Belgacom Groep in België. In vergelijking met ons laatste MVO-verslag gaat onze aanpak niet meer uit van het standpunt van de belanghebbenden, maar van de bedrijfsproblematiek. De internationale carrieractiviteiten van de Belgacom Groep in het buitenland, waarvoor zijn filiaal ICS (International Carrier Services) instaat, en de internationale activiteiten van Telindus vallen buiten het bestek van dit verslag. Omdat Tango en Scarlet pas in 2008 werden overgenomen, vallen ook zij daarbuiten. Het beleid en de maatregelen in dit verslag hebben het voorwerp uitgemaakt van een onafhankelijke controle door Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCVBA. Hoewel dit het derde verslag is, liggen onze procedures om gegevens in te zamelen nog niet vast en kunnen geen waarborgen worden geboden met betrekking tot de kwantitatieve gegevens in dit verslag. De waarborgen van Ernst&Young zijn dan ook niet van toepassing op deze elementen, noch op verwijzingen naar externe weblinks in dit verslag. Disclaimer Dit rapport werd opgesteld om onze belanghebbenden te informeren over de verwezenlijkingen en verbintenissen van de Belgacom Groep op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Niets uit dit document heeft de bedoeling de bestaande verplichtingen van de Belgacom Groep tegenover zijn klanten, aandeelhouders, werknemers, leveranciers, investeerders en andere belanghebbenden te wijzigen of uit te breiden. Alle verwijzingen naar externe weblinks in dit rapport zijn louter informatief en daarom zijn de waarborgen van Ernst & Young niet van toepassing op deze informatie. De Belgacom Groep is niet aansprakelijk voor de redelijkheid, nauwkeurigheid of volledigheid van de informatie die op deze websites wordt verstrekt en hun vermelding in dit rapport impliceert niet dat deze sites of de producten en diensten die erop worden aangeboden stilzwijgend goedgekeurd of onderschreven worden door de Belgacom Groep. De Belgacom Groep verwerpt alle aansprakelijkheid voor informatie die externe partijen via hun websites hebben verstrekt of zullen verstrekken. Een glossarium van de technische termen gebruikt in deze verslag is beschikbaar op: >> Uw feedback en commentaren omtrent onze verbintenis tot maatschappelijk verantwoord ondernemen en dit verslag zijn steeds welkom. U kunt daartoe contact opnemen met: Mevr. Concetta Fagard Dhr. Jean-Luc Van Kerckhoven csr@belgacom.be

18 14 verwezenlijkingen & verbintenissen Toegang tot communicatie We beloofden > De communicatie met onze klanten inzake onze tarieven en producten volledig transparant te maken > Sociale participatie verder te promoten door de technologieën vlotter toegankelijk te maken via onze producten, tarieven, programma s en sponsoring > De uitrol van ons VDSL-platform voort te zetten om tot 65% nationaal bereik te komen > Ons nog meer in te spannen om kinderen te beschermen tegen gelijk welk type ongewenste internet- en televisiecontent > Onze mobiele klanten beter te beschermen tegen ongewenste sms- en mms-praktijken van service providers > Richtlijnen en processen te ontwikkelen om geleidelijk een verantwoorde marketingcultuur te implementeren, die branding, nieuwe productlanceringen, bescherming van onze klanten, enz. behelst > Een MVO-checklist te ontwikkelen die wij tijdens het lanceringsproces van onze producten en diensten zullen benutten om te garanderen dat alle mogelijke MVO-kwesties geïdentificeerd worden > Een CO 2 -audit te laten uitvoeren op groepsniveau; > Te zullen starten met de installatie van fotovoltaïsche panelen; > Energiebesparende initiatieven voort te zetten; > Opties te analyseren om binnen het kader van de ETNO een standaard-kpi inzake energie-efficiëntie op te stellen; > Benzinebesparende initiatieven voort te zetten; > Te bekijken welke opties er nog zijn om de flexibiliteit van ons mobiliteitsplan te verhogen; > Een inzamelingsprogramma voor pmd en folie op te starten; > Een studie op te zetten om na te gaan hoe verpakkingsafval kan worden beperkt; > Minstens twee bodemsaneringprojecten op te starten; > Onze medewerkers de mogelijkheid te bieden een korting en financiering te krijgen voor zonnepanelen; > Onze klanten te blijven informeren over de ecologische impact van onze telecomproducten EMF/gezondheid Onze medewerkers > Dat we meer zouden communiceren met onze belanghebbenden > De integratie van Staff&Support af te ronden; > De bedrijfswaarden van de Groep te definiëren om te zorgen voor coherentie tussen de strategie, het merk en de medewerker; > Voort te werken aan de standaardisering van de HR-support voor alle filialen; > Een veilige en gezonde werkomgeving te blijven promoten Klimaatverandering Bevoorradingsketen Socio-economische impact Investeren in gemeenschap > De MVO-opleiding voor alle aankoopmedewerkers van de Groep te voltooien; > De vereiste dat de leveranciers aan MVO moeten voldoen op te nemen als expliciet evaluatiecriterium bij aankoop- en selectieprojecten; > Een MVO-clausule op te nemen in alle nieuwe contracten; > Een aankoopbeleid voor de hele Groep op te stellen dat ook rekening houdt met ethische en MVO-aspecten; > Aan de leveranciers informatie over het MVO-beleid van Belgacom te verstrekken op leveranciersdagen en forums; > Meer fairtradeproducten te kopen; > Onze inspanningen voor de ontwikkeling van een e-flow voort te zetten en aldus ons papier- en faxgebruik te beperken > Mogelijkheden in het domein van e-health te blijven onderzoeken; > Een groepsstrategie vast te leggen > Geïnspireerd door het succes van de Proximus Foundation en De Helpende Hand de mogelijkheid te onderzoeken om een Belgacom Group Foundation op te richten; > Een studie uit te voeren naar de belangrijkste noden om tegen eind 2008 ons beleid rond maatschappelijk verantwoord investeren op groepsniveau te kunnen herbekijken; > Ons beleid inzake maatschappelijk verantwoord investeren te herzien tegen eind 2008

19 maatschappelijk verantwoord ondernemen verslag We hebben We zullen (in 2009) > Nieuwe initiatieven genomen om de duidelijkheid, transparantie, voorspelbaarheid en betaalbaarheid van onze tarieven te verbeteren > Onze aanbiedingen blijven vereenvoudigen; > Initiatieven genomen of gesteund om de digitale kloof te dichten > De ervaring van de klant die onze producten en diensten gebruikt blijven verbeteren; > Onze vaste en mobiele netwerken uitgebreid > Meer convergentieaanbiedingen op de markt brengen; > De toegang tot onze producten en diensten verbeterd > Doelgerichte aanbiedingen voor andersvaliden blijven ontwikkelen; > De kwaliteit van mobiel surfen voor de gebruiker verbeterd > Programma's om de digitale kloof te dichten blijven promoten en financieren > De veiligheid op het internet verhoogd > Externe consultants aangetrokken om ons koolstofvoetafdrukmodel te auditeren > Onze CO 2 -uitstoot verder verlagen en een globale doelstelling voor CO 2 -vermindering vastleggen voor onze Belgische activiteiten; > 700 m 2 zonnepanelen geinstalleerd > Een nieuw mobiliteitsbeleid invoeren, opleidingen ecorijden promoten en het aantal interne telewerkers verhogen; > 3% minder energie verbruikt in onze kantoorgebouwen door bijna m2 te sluiten en optimaliseringsmaatregelen te treffen > Het percentage gerecycleerd/hergebruikt afval verhogen; > Het energieverbruik in onze datacenters aanzienlijk ingeperkt door tot nu toe 600 servers te virtualiseren > Verdere actie ondernemen om onze klanten te helpen hun koolstofvoetafdruk te verkleinen; > Verder airconditioning door koeling met verse lucht vervangd in onze vaste en mobiele netwerken > Aansluiting blijven zoeken bij externe belanghebbenden door bijvoorbeeld deel te nemen aan het GeSI (Global e-sustainability Initiative); > Deelgenomen aan de discussie van de ETNO inzake energie-efficiëntie, maar geen standaard-kpi wordt vastgelegd > Een interne campagne lanceren om de medewerkers bij dit alles te betrekken. > Een nieuwe dispatchingapplicatie ingevoerd om de trajecten te optimaliseren > Met succes opleidingen ecorijden uitgetest met 30 werknemers (4% brandstofbesparing); > Het aantal telewerkers met 18% ten opzichte van 2007 verhoogd. > Twee volledig elektrische auto's uitgetest > Een voorakkoord afgesloten met onze vakorganisaties om ons mobiliteitsbeleid in 2009 te herzien > Een recyclageprogramma voor plastic flessen en blikjes in onze hoofdzetel ingevoerd, en voor folie in ons distributiecenter > De verpakking voor tv-decoders en gsm verminderd en op gerecycleerde dozen overgeschakeld > Twee bodemsaneringprojecten opgestart > Met onze leveranciers onderhandeld over bijzondere voorwaarden voor onze medewerkers die thuis zonnepanelen wensen te installeren > De elektronische factuur gepromoot als een ecologisch alternatief voor papieren facturen en residentiële klanten tot nu toe ingeschreven > Ons groen IT-oplossingen getoond aan verschillende B2B-events > Onze CO 2 -uitstoot met 42% verminderd door geleidelijk over te schakelen op de aankoop van hernieuwbare elektriciteit (100% van ons verbruik sinds september) > Gedemonstreerd dat datacenters met buitenlucht kunnen worden gekoeld > 6% minder afval geproduceerd ten opzichte van 2007, en 71% ervan hergebruikt/gerecycleerd > Onze gedrukte communicatie bijna volledig overgeschakeld op FSC-gecertificeerd en zelfs gerecycleerd papier > Onrechtstreeks aan de bewustmaking van de maatschappij rond de klimaatverandering gewerkt door de International Polar Foundation en grote tentoonstellingen te sponsoren > De maximale SAR-waarden van gsm's vermeld op de verpakking > Het wetenschappelijk onderzoek inzake elektromagnetische velden op de voet blijven volgen; > Onze medewerkers en de overheidsinstanties beter geïnformeerd > Onze communicatie met onze belanghebbenden over EMF verder opvoeren. > De eerste integratiefase van Staff&Support voltooid > De tweede fase van de integratie van Staff&Support afronden; > Een nieuw geheel van bedrijfswaarden van de Groep ontwikkeld > Een communicatiecampagne en actieplannen opzetten om de nieuwe bedrijfswaarden ingang te laten vinden > Een enquête gevoerd bij de medewerkers op groepsniveau > Diversiteit blijven promoten; > Verschillende initiatieven genomen om een diverse werkplek te promoten > De verbintenissen opgenomen in het Road Safety Charter nakomen > Het evenwicht tussen werk en privéleven bevorderd > Onze inspanning om een veilige werkplek te creëren voortgezet > Het Road Safety Charter ondertekend > De opleiding van onze aankopers voortgezet maar nog niet afgesloten > De opleiding van onze aankopers inzake MVO en ethisch aankopen afronden; > Onze Ethische aankoopcode als een verplichte voorwaarde opgenomen in al onze nieuwe contracten > nagaan hoe onze risicoleveranciers presteren inzake MVO; > Onze Ethische aankoopcode als een verplichte voorwaarde opgenomen in al onze nieuwe contracten > Het aankoopbeleid van de Groep herzien en MVO geïntegreerd > MVO-conformiteit opnemen als een criterium voor aankoop- en selectieprojecten. > Onze leveranciers verder gesensibiliseerd over MVO > Fairtradeproducten in onze catalogus van relatiegeschenken ingevoerd > 83% van de aankooporders van de Belgacom Groep werd elektronisch verstuurd (80% in 2007). > Meer groene producten gekocht (gerecycleerd papier, groen elektriciteit,...) > E-health gedefinieerd als een belangrijk strategisch domein > Nieuwe initiatieven in het domein van e-health blijven onderzoeken; > De aanzet gegeven tot de digitalisering van het Belgische culturele erfgoed > Ons kandidaat stellen voor de globale RFP voor de digitalisering van de federale musea. > De denkpiste van een Belgacom Group Foundation gevolgd > De haalbaarheid van een Belgacom Group Foundation verder bestuderen; > 1,1 miljoen EUR, maar ook tijd en materiaal gegeven aan weldadigheid en goede doelen via de Proximus Foundation, De Helpende Hand en onze partnerschappen > Ons beleid voor maatschappelijk verantwoord investeren afwerken.

20 16 verslag van de Onafhankelijke Auditor Ter attentie van de directie van BELGACOM Groep NV van publiek recht Opdracht Wij zijn door BELGACOM Groep NV van publiek recht ( BELGACOM ) aangesteld geweest om een beperkt nazicht ( Limited assurance engagement ) uit te voeren op BELGACOM s Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Verslag 2008 ( het Rapport ). De draagwijdte van het Rapport, met inbegrip van elke inherente beperking die de betrouwbaarheid van de informatie in het Rapport zou kunnen beïnvloeden, is uiteengezet in de sectie Over de MVO-rapportering van het Rapport. Het Rapport omvat de activiteiten van BELGACOM in België (waaronder Belgacom NV van publiek recht, Belgacom Mobile NV en de nationale activiteiten van Telindus NV en Connectimmo NV). Het Rapport is de verantwoordelijkheid van de directie van BELGACOM. Onze verantwoordelijkheid als onafhankelijke auditor is het uitvoeren van een beperkt nazicht om te bepalen of de besproken onderwerpen in het Rapport betrekking hebben op de belangrijkste aspecten van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen die een invloed hebben op BELGACOM, of de procedures en gebruikte principes gepast zijn en consistent worden toegepast en of de beschrijving van het beleid en de managementsystemen een redelijke weerspiegeling geeft van de inspanningen geleverd door BELGACOM op het vlak van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Een beperkt nazicht levert minder zekerheid dan een audit. Beperkingen van onze opdracht Onze opdracht hield geen verificatie of nazicht in van de kwantitatieve gegevens in het Rapport, noch hield het een verificatie in van de internetlinks die in het rapport vermeld zijn en de informatie die hieraan verbonden is op de BELGACOM internet website. In de sectie Over de MVO-rapportering in het Rapport, is een verklaring gegeven voor de redenen van deze beperkingen. Criteria en rapporteringsprincipes Momenteel zijn er geen algemeen aanvaarde criteria voor het rapporteren van duurzaamheidsprestaties in België. Het Rapport, dat de verantwoordelijkheid is van de directie van BELGACOM, werd opgemaakt in overeenstemming met de interne rapporteringscriteria, die uitgelegd worden in de sectie Over de MVO-rapportering van het Rapport, en die voornamelijk gebaseerd zijn op de Richtlijnen voor duurzaamheidsrapportering van het Global Reporting Initiative ( GRI ). Verantwoordelijkheid van de directie De directie is verantwoordelijk voor de voorbereiding van het Rapport en de informatie die het Rapport bevat in overeenstemming met de hierboven genoemde criteria. Deze verantwoordelijkheid omvat het opstellen, uitvoeren en het onderhouden van een interne controle nodig voor de voorbereiding van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Verslag 2008 zodanig dat er geen afwijkingen van materieel belang zijn, het selecteren en toepassen van de geschikte verslaggevingprincipes en het toepassen van meetmethoden en schattingen die redelijk zijn in de gegeven omstandigheden. De keuzes die de directie gemaakt heeft, de reikwijdte van het Rapport en het rapporteringbeleid, inclusief elke inherente beperking die de betrouwbaarheid van de informatie zou kunnen beïnvloeden, zijn te vinden op pagina 13 van het Rapport. De verantwoordelijkheid van de auditor en reikwijdte van de uitgevoerde werkzaamheden Onze verantwoordelijkheid bestaat erin om een conclusie te formuleren met betrekking tot het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Verslag 2008 van BELGACOM, gebaseerd op het uitvoeren van een beperkt nazicht zoals hierboven omschreven. We hebben onze procedures uitgevoerd in overeenstemming met de International Standard for Assurance Engagements 3000 ( ISAE 3000 ): Assurance Engagements other than Audits or Reviews of Historical Information en de Ethische code ( Code of Ethics ) van de International Federation of Accountants ( IFAC ). Procedures We hebben alle werkzaamheden uitgevoerd die we noodzakelijk achtten om het bewijs te verzamelen dat voldoende en geschikt is om een basis te vormen voor onze conclusies. Onze voornaamste procedures waren: > Verkrijgen van een begrip van de telecom sector en zijn relevante Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen onderwerpen; > Het beoordelen van de aanvaardbaarheid van de gebruikte rapporteringsprincipes, de keuzes van de groepen van belanghebbenden, en de onderwerpen waarover BELGACOM rapporteert; > Het nazien, door een persnazicht en een nazicht van interne documentatie, van de voornaamste MVO-verwachtingen ten aanzien van BELGACOM; > Het evalueren van de procedures op BELGACOM Groeps- en operationeel niveau, om de MVO-kwesties te identificeren die relevant zijn voor interne en externe belanghebbenden; > Het evalueren van de bestaande procedures voor het definiëren van de rapportinhoud; > Het onderzoeken van bewijs, op een beperkte test basis, dat de gegeven beschrijvende data ondersteunt, en de studie van relevante bedrijfsdocumenten; > Het voeren van interviews met verantwoordelijken van BELGACOM, voornamelijk met het doel om de consistentie van de beschrijvende data in het Rapport te beoordelen; > Het beoordelen van de materialiteit en de begrijpbaarheid van de behandelde onderwerpen in het Rapport en de duidelijkheid van presentatie; > Het evalueren van het algemene beeld van het Rapport, onder meer door het vergelijken van de inhoud tegenover de richt lijnen uitgegeven door het Global Reporting Initiative. Conclusies Op basis van onze uitgevoerde procedures om een beperkt nazicht uit te voeren, is er niets ter onzer attentie gekomen waaruit we zouden besluiten dat: > De onderwerpen besproken in het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Verslag 2008 niet overeen komen met de belangrijkste aspecten omtrent Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen die de BELGACOM Groep NV van publiek recht beïnvloeden; > De gebruikte rapporteringsprocedures en principes niet gepast zijn en niet consistent gebruikt worden; > De beschrijving van het beleid en de managementsystemen van BELGACOM geen redelijke weerspiegeling zijn van de inspanningen die BELGACOM levert met betrekking tot Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in Brussel, 20 maart 2009 Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCVBA vertegenwoordigd door Harry Everaerts Vennoot