Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Visitatiedata : 19 en 20 april 2005

Transcriptie

1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Varianten: HTS - Autotechniek voltijd en deeltijd Visitatiedata : 19 en 20 april 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, juli 2005

2 2 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 13 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 20 Onderwerp 3 Inzet van personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 34 Onderwerp 6 Resultaten 36 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 43 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 45 Bijlage 3 Bezoekprogramma 48 Bijlage 4 Kengetallen 50 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 52 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 3

4 4 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

5 Deel A: Onderwerpen NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 5

6 6 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleiding autotechniek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in februari 2005, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek had plaats op 19 en 20 april 2005 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: de heer ir. M.L. Uyterlinde (dagvoorzitter en domeindeskundige) de heer ing. R. Briggen (domeindeskundige) de heer J.A.M. van Velthoven (student-lid) de heer drs. L. Koekebakker (NQA-auditor) Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) is een hogeschool met ruim studenten en circa medewerkers. Studenten uit binnen- en buitenland studeren aan 50 hbo-bacheloropleidingen en 17 hbo-masteropleidingen. De hogeschool bestaat in haar huidige vorm sinds 1 februari Ze is ontstaan uit een fusie van de Hogeschool Gelderland, Hogeschool Nijmegen en de HEAO-Arnhem. De HAN profileert zich als een dynamische en moderne hogeschool die werkt vanuit maatschappelijke bevlogenheid, in de vaste overtuiging dat zij een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van de samenleving. Het strategisch beleid heeft zij vastgelegd in het HAN Instellingsplan De titel van het plan is Op weg naar een toppositie in de hoger NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 7

8 onderwijsmarkt. Met deze titel geeft de HAN aan, dat zij zich wil ontwikkelen tot een hogeschool die in 2008 wat betreft studenttevredenheid en kwaliteitsbeoordeling tot de beste van Nederland behoort. In de HAN is in 2003 onder de naam HOF een omvangrijk veranderproject van start gegaan. HOF betekent HAN Onderwijs Flexibilisering. De twee doelen van het HOF-project zijn: (1) de inrichting van bacheloropleidingen volgens het major/minormodel en (2) een organisatiebrede verandering van het onderwijskundig en het organisatorisch kader van de bacheloropleidingen, waarbij het uitgangspunt is dat de studenten zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces. Elke bacheloropleiding van de HAN bestaat na afloop van het project in principe uit een major van 210 Ec in de hoofdrichting en een minor van 30 Ec in dezelfde of een andere studierichting. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen heeft haar opleidingen ondergebracht in 5 faculteiten: (1) Techniek, (2) Informatie en Communicatie Academie, (3) Economie en Management, (4) Educatie en (5) Gezondheid, Gedrag en Maatschappij. De opleiding autotechniek behoort tot de faculteit Techniek. De opleiding bestaat sinds 1942 toen zij met steun van de BOVAG is opgericht. De eerste naam was Autotechnische School (ATS), later is de naam veranderd in HTS-Autotechniek. De vestigingsplaats was Apeldoorn, in 1996 is de HTS-Autotechniek verhuisd naar Arnhem. Tot 2003 was de opleiding autotechniek uniek in Nederland. In het studiejaar is er in Rotterdam een tweede opleiding autotechniek bijgekomen. Binnen de faculteit Techniek van de HAN werkt de opleiding nauw samen met de opleidingen van de afdeling Engineering. De afdeling biedt 6 opleidingen aan: elektrotechniek, gezondheidszorgtechnologie, industrieel product ontwerpen, technische bedrijfskunde, technische informatica en werktuigbouwkunde. Vanaf 1 september 2005 wordt de opleiding autotechniek als zevende opleiding met de zes opleidingen van de afdeling Engineering ondergebracht in het instituut Engineering. De HAN voert de opleiding autotechniek in twee varianten uit: een deeltijdse en een voltijdse variant. De deeltijdse variant bestaat sinds september Bij de opleiding autotechniek stonden tijdens de visitatieperiode 950 studenten ingeschreven, waarvan 18 deeltijdstudenten. Er werkten 51 docenten die samen 40 fte bezetten. De docent-student ratio was 1:23, Werkwijze De visitatie van de opleiding autotechniek had plaats conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA en die hieronder wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport met de bijlagen een duidelijke basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie was op basis van het voor de opleidingen geldende domeinspecifieke referentiekader (zie facet 1.2). NQA 8 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

9 onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft de NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in februari 2005 in orde was bevonden, zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek. Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen en formuleerden vragen, die doorgegeven werden aan de NQA-auditor. Op basis van deze gegevens en met gegevens verkregen door een informatieanalyse op 3 februari 2005 en een agenderende audit op 17 maart 2005 zijn de agendapunten voor het visitatiebezoek bepaald, zodat het visitatiepanel zich adequaat kon voorbereiden op het visitatiebezoek. Het visitatiebezoek NQA heeft een Raamwerk bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek, dat door het panel is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding. Tijdens het visitatiebezoek heeft het panel het ter inzage gelegde materiaal bestudeerd, zijn de faciliteiten bekeken en is gesproken met een (representatieve) vertegenwoordiging van docenten, studenten, werkveld en afgestudeerden en met het opleidingsmanagement. Aan het einde van het bezoek, na het tweede gesprek met het management heeft de dagvoorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van de indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door de NQA-auditor is, op basis van de bevindingen van het panel, een conceptrapportage opgesteld, die is voorgelegd aan de panelleden. Het panel heeft vervolgens het definitieve concept vastgesteld. In het detailrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft begin juni 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is eind juni 2005 aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is begin juli 2005 door het panel vastgesteld en direct daarna ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In hoofdstuk 1.5 wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding legt en het domeinspecifieke kader. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 9

10 weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De argumentatie is te vinden in het detailrapport. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De drie facetten van dit onderwerp zijn voor beide varianten (deeltijd en voltijd) minimaal met een voldoende beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp doelstellingen opleiding is daarom positief. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen voert de opleiding autotechniek in twee varianten uit: voltijd en deeltijd. De opleiding ontwikkelt voor beide varianten een nieuw studieprogramma. Het inhoudelijk kader van het nieuwe programma bestaat uit tien competenties. De tien competenties zijn gebaseerd op het beroepsprofiel De autotechnisch ingenieur. Beroepsprofiel en competenties zijn tussen 2001 en 2003 door de opleiding zelf in nauw overleg met het beroepenveld geformuleerd. Tot de invoering van het nieuwe curriculum is voltooid, is in de jaren die niet zijn vernieuwd het bestaande studieprogramma (de opleiding spreekt liever over het aflopende programma) van kracht. De beoogde eindkwalificaties voor het aflopende programma ontleent de opleiding aan de nota De eindtermen van de HTS-Autotechniek. De nota is in 1995 opgesteld door de commissie De Wilde, een speciaal door de opleiding in het leven geroepen commissie, die bestond uit docenten van de HTS-Autotechniek en vertegenwoordigers uit de beroepspraktijk Programma. Alle facetten van het onderwerp programma zijn voor beide varianten (deeltijd en voltijd) minimaal voldoende beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp programma is daarom positief. De oordelen van het panel hebben betrekking op het nieuwe en het aflopende curriculum. De studieprogramma s die de opleiding haar studenten aanbiedt, zijn beroepsgericht en goed afgestemd op de door zichzelf in nauw overleg met het beroepenveld geformuleerde eindkwalificaties. De programma s zijn samenhangend, studeerbaar, sluiten aan bij de vooropleiding van de studenten en voldoen aan de formele eisen over de duur ervan. De opleiding beschikt over een eigen onderwijsvisie. Het opleiden van studenten tot competente autotechnische ingenieurs via een actueel, beroeps-, en competentiegericht curriculum is daarin de leidende gedachte. Door de visie heeft de opleiding in het aflopende programma gekozen voor thematisch en projectgestuurd leren. Een opzet waarbij in elk onderwijsblok een thema en een daaraan gekoppelde projectopdracht centraal staan. Uitgangspunt bij de projecten zijn vraagstukken en problemen uit de beroepspraktijk. Het resultaat is een concreet beroepsproduct. Voor het nieuwe programma heeft de opleiding de 10 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

11 onderwijsvisie verder uitgewerkt in twee didactische kernprincipes. Het eerste is dat het onderwijs de studenten moet faciliteren bij het ontwikkelen van de gewenste competenties. Het tweede didactische principe is dat niet de vakken en hun logische opbouw leidend zijn in het curriculum, maar de beroepstaken die de studenten in hun toekomstige beroep moeten kunnen uitvoeren. De studenten oefenen de beroepstaken in het eerste jaar aan de hand van opdrachten (opdrachtgestuurd onderwijs), in het tweede jaar en verder via projecten (projectgestuurd onderwijs). Toetsing en onderwijs zijn voldoende met elkaar verbonden Inzet van personeel Aan het facet kwantiteit personeel is bij beide varianten (deeltijd en voltijd) het oordeel voldoende toegekend. De twee overige facetten zijn goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp inzet personeel is daarom positief. De docenten leggen een verbinding tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Er zijn voldoende gekwalificeerde docenten om de programma s uit te voeren. De docenten vervullen meerdere rollen. Ze zijn tutor, studieloopbaanbegeleider, stagebegeleider, afstudeerbegeleider, inhoudelijk begeleider, expert en ontwikkelaar van nieuwe courses. Een aantal docenten is tevens jaarcoördinator Voorzieningen Aan het facet materiële voorzieningen is het oordeel excellent toegekend. Het facet studiebegeleiding en informatievoorziening is voldoende beoordeeld. De oordelen gelden voor beide varianten (deeltijd en voltijd). Het oordeel over het onderwerp voorzieningen is daarom positief. De opleiding beschikt over laboratoria voor verbrandingsmotoren, voertuigtechniek, aandrijftechniek en autotechniek en in de laboratoria over hefbruggen, motorproefstanden, meetopstellingen waarmee comfort en duurzaamheid van voertuigen kan worden getest, weggedrag-meetsystemen om bochtgedrag en rij-stabiliteit te onderzoeken, middelen voor metaalbewerken, emissiemeetapparatuur, meetapparatuur aan voertuigelektronica en diagnosesystemen. De opleiding bezit twintig voertuigen, met twaalf daarvan worden op testbanen in binnen- en buitenland real time metingen uitgevoerd. De opleiding beschikt naast de laboratoria over drie volledig ingerichte werkplaatsen waarin de racingteams van de opleiding autotechniek hun werkzaamheden kunnen uitvoeren. Er zijn drie teams: een motorracingteam, een ralleyteam en een dragracingteam. De racingteams worden door studenten bezet en geleid. De in de opleiding aanwezige ICT-apparatuur is actueel en voldoet aan moderne maatstaven. Alle pc s zijn voorzien van relevante (auto-) technische software. Het panel vindt de voorzieningen dusdanig uitgebreid en de kwaliteit zodanig dat zij het oordeel excellent gerechtvaardigd vindt. Het studiebegeleidingsysteem voldoet Interne kwaliteitszorg. Aan de drie facetten van het onderwerp interne kwaliteitszorg is bij beide varianten (deeltijd en voltijd) minimaal het oordeel voldoende toegekend. NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 11

12 Het oordeel over het onderwerp interne kwaliteitszorg is daarom positief. De opleiding autotechniek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen voert op gezette tijden evaluaties uit over alle relevante aspecten van de opleiding. Bij deze evaluaties zijn medewerkers, alumni, studenten en het afnemende beroepenveld van de opleiding betrokken. De uitkomsten ervan vormen de basis voor verbetermaatregelen Resultaten. Het oordeel over het facet gerealiseerd niveau is goed, het oordeel over het facet onderwijsrendement is voldoende. Het oordeel geldt alleen voor de voltijdse variant. De deeltijdse variant had tijdens het bezoek nog geen volledige cyclus doorlopen. Het eindoordeel over het onderwerp resultaten is daarom positief. Afgestudeerden en leden van de beroepenveldcommissie vinden dat de kwalificaties die de studenten tijdens hun studie verwerven goed aansluiten bij de eisen die daar door de autotechnische beroepspraktijk aan worden gesteld. Het niveau van de afstudeerwerken die het panel tijdens het bezoek heeft ingezien, is goed. De opleiding autotechniek van de HAN heeft in de achterliggende jaren op vaste tijden rendementsgegevens verzameld en geanalyseerd. 12 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

13 1.6 Totaaloverzicht oordelen op facet- en onderwerpniveau Opleiding Hogeschool : Autotechniek : Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Onderwerp/Facet Oordelen voltijd Oordelen deeltijd Doelstellingen 1.1 goed goed 1.2 voldoende voldoende 1.3 goed goed Totaaloordeel positief positief Programma 2.1 goed goed 2.2 goed goed 2.3 goed goed 2.4 goed voldoende 2.5 goed goed 2.6 goed goed 2.7 goed goed 2.8 voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief Personeel 3.1 goed goed 3.2 voldoende voldoende 3.3 goed goed Totaaloordeel positief positief Voorzieningen 4.1 excellent excellent 4.2 voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief Kwaliteitszorg 5.1 goed goed 5.2 voldoende voldoende 5.3 goed goed Totaaloordeel positief positief Resultaten 6.1 goed nvt 6.2 voldoende nvt Totaaloordeel positief positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing waaruit blijkt dat de opleiding op alle zes onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding autotechniek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen positief is. NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 13

14 14 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

15 Deel B: Facetten NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 15

16 16 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

17 Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De oordelen worden als volgt gemotiveerd. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen voert de opleiding autotechniek in twee varianten uit: een voltijdse en een deeltijdse variant. De opleiding ontwikkelt voor beide varianten een nieuw studieprogramma. Het inhoudelijk kader van het nieuwe programma bestaat uit tien competenties. De opleiding heeft de tien competenties vastgelegd en beschreven in de nota De competenties van de opleiding autotechniek (2003). Elke beschrijving bestaat uit een definitie van de competentie, een opsomming van het daarbij behorende competente gedrag, de context en de rol waarin beroepsbeoefenaren het competente gedrag uitvoeren en de beroepsproducten die zij realiseren. De competenties zijn op drie niveaus uitgewerkt. Uitgangspunt is niveau 3, het niveau van de beginnend autotechnisch ingenieur. De niveaus 1 en 2 zijn daarvan afgeleid. De tien competenties zijn gebaseerd op het beroepsprofiel De autotechnisch ingenieur. Beroepsprofiel en competenties zijn tussen 2001 en 2003 door de opleiding zelf in nauw overleg met het beroepenveld geformuleerd. De opleiding autotechniek beschikt over een breed samengestelde en zeer goed functionerende beroepenveldcommissie. Het aantal leden van de commissie is twaalf. Het panel heeft aan de hand van de verslagen van de bijeenkomsten van deze commissie vastgesteld dat zij vier maal per jaar bijeenkomt. De vergaderingen gaan over de onderwijskundige lijn die de opleiding volgt, curriculumaanpassingen, evaluaties, de inrichting van de laboratoria en de werkplaatsen, praktische zaken rond onder meer stages en examens en voorts de ontwikkelingen in de autobranche. Ook de nieuwe opleidingscompetenties zijn door de commissie besproken en gelegitimeerd. De aanwezige leden van de beroepenveldcommissie vertelden het panel tijdens het bezoek dat zij positief oordelen over de door de opleiding geformuleerde competenties. Zij vinden de competenties een prima basis voor de opleiding. Alle kenmerkende elementen van het beroepsmatig handelen van de autotechnisch ingenieur zijn erin terug te vinden. Bovendien vindt de commissie dat de competenties goed aansluiten bij de steeds veranderende omstandigheden in de autotechnische beroepspraktijk. De beroepenveldcommissie heeft ook ingestemd met het door de opleiding ontwikkelde beroepsprofiel. NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 17

18 De opleiding heeft de competenties niet alleen voorgelegd aan de beroepenveldcommissie, ze heeft ze ook getoetst aan de competenties die de faculteit Techniek van de HAN voor het domein engineering heeft geformuleerd. Onder het domein engineering vallen de opleidingen werktuigbouwkunde, elektrotechniek, gezondheidszorgtechnologie, industrieel product ontwerpen, technische bedrijfskunde, computertechniek en autotechniek. Het panel heeft vastgesteld dat afgestudeerden van de opleiding autotechniek die de tien competenties hebben gerealiseerd ook de competenties voor het domein engineering hebben bereikt. Van het nieuwe studieprogramma was tijdens de visitatieperiode het eerste jaar van de voltijdse variant ingevoerd. Vanaf september 2005 wordt het programma van het tweede studiejaar vernieuwd en in de twee jaren daarna volgen het derde en vierde studiejaar. Vanaf september 2006 wordt ook het curriculum van de deeltijdse variant vervangen door het nieuwe studieprogramma. Tot de invoering van het nieuwe curriculum is voltooid, is in de jaren die niet zijn vernieuwd het bestaande studieprogramma (de opleiding spreekt liever over het aflopende programma) van kracht. De beoogde eindkwalificaties voor het aflopende programma ontleent de opleiding aan de nota De eindtermen van de HTS- Autotechniek. De nota is in 1995 opgesteld door de commissie De Wilde, een speciaal door de opleiding in het leven geroepen commissie, die bestond uit docenten van de HTS-Autotechniek en vertegenwoordigers uit de beroepspraktijk. Facet 1.2 Niveau bachelor Vt: Voldoende Dt: Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. De opleiding autotechniek van de HAN leidt haar studenten op tot autotechnisch ingenieur. Afgestudeerde autotechnisch ingenieurs vinden volgens het zelfevaluatierapport hun werkterrein in de zogenoemde productlevenscyclus van de auto, een proces dat het vervaardigen, het gebruiken, het onderhouden en het demonteren, recyclen en hergebruiken van alle soorten auto s omvat. De opleiding voert twee studieprogramma s uit: het aflopende programma en een nieuw op competenties gericht programma. De eindtermen in het in 1995 door de commissie De Wilde opgestelde document De eindtermen van de HTS-Autotechniek vormen voor het aflopende programma het inhoudelijke kader. In de visitatieperiode werd dit curriculum uitgevoerd in de deeltijdse variant en in het tweede, derde en vierde jaar van de voltijdse variant. Voor het nieuwe op competenties gerichte curriculum, dat zich tijdens de visitatieperiode uitstrekte over het eerste leerjaar van de voltijdse variant, heeft de 18 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

19 opleiding tien competenties geformuleerd. Zij heeft deze competenties vastgelegd in de nota De competenties van de opleiding autotechniek (2003). De opleiding gebruikt de tien generieke kernkwalificaties voor de hbobacheloropleidingen voor de verantwoording van het hbo-niveau. De vijf Dublindescriptoren gebruikt zij voor de verantwoording van het bachelorniveau. Bij de opzet van het nieuwe competentieprofiel was de relatie met de Dublin-descriptoren en de tien generieke kernkwalificaties voor de hbo-bacheloropleidingen vanaf het begin geborgd. In het zelfevaluatierapport, in een speciaal voor dit doel opgezet schema koppelt de opleiding de vijf Dublin-descriptoren, de tien generieke kernkwalificaties voor de hbobacheloropleidingen en de eindtermen van Het panel heeft het schema tijdens het visitatiebezoek bestudeerd en vastgesteld dat de eindtermen van 1995 aansluiten bij de algemene en internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor in het hbo. Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. De opleiding autotechniek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen ontleent de eindkwalificaties van het bestaande aflopende- curriculum aan de nota De eindtermen van de HTS-Autotechniek (1995). Voor het nieuwe op competenties gerichte curriculum heeft de opleiding tien opleidingscompetenties geformuleerd. De opleidingscompetenties zijn gebaseerd op een nieuw en actueel beroepsprofiel, dat de opleiding in nauwe samenwerking met het beroepenveld heeft ontwikkeld. Afgestudeerde autotechnische ingenieurs zijn volgens het beroepsprofiel op drie terreinen actief: (1) constructie en beproeving, (2) technisch commerciële handel en (3) exploitatie. Zij houden zich binnen deze terreinen bezig met alle soorten motorvoertuigen, met motoren, auto-elektronica, veel voorkomende en alternatieve aandrijvingen, milieu, logistiek, emissie en met de commerciële aspecten en de exploitatie van motorvoertuigen. De opleiding heeft de beoogde eindkwalificaties van beide curricula besproken met de beroepenveldcommissie. De commissie vindt ze passend voor het automotivewerkveld. Dit blijkt uit notulen van vergaderingen van de commissie en uit de gesprekken die het panel tijdens het bezoek met leden van de commissie heeft gevoerd. Afgestudeerden van de opleiding autotechniek van de HAN zijn volgens de commissie gekwalificeerd als beginnend beroepsbeoefenaar. Ze zijn inzetbaar op alle NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 19

20 werkterreinen van de autotechnisch ingenieur. Wel hebben de studenten door hun keuze voor één van de twee afstudeerstromen die de opleiding aanbiedt binnen één van de drie hierboven genoemde werkterreinen meer ervaring opgedaan. De twee afstudeerstromen zijn: (1) constructeur/beproever en (2) technisch/commercieel ingenieur. Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. Voltijd De opleiding autotechniek ontwikkelt een nieuw studieprogramma. Dit programma bestaat uit twee delen: een major van 3,5 jaar en een minor van 0,5 jaar. De major wordt door de opleiding ingevuld, de minor biedt de studenten ruimte voor verbreding (in een andere studierichting) of verdieping (in de eigen studierichting). Van de major is het eerste jaar een gemeenschappelijke propedeuse. Deze fase van de opleiding bestaat uit vier courses van tien weken. Na de propedeuse kiezen de studenten een richting waarin zij zich willen specialiseren: constructeur/beproever of technisch/commercieel ingenieur. In de hoofdfase lopen de studenten twee maal een half jaar stage en volgen zij vier courses van elk tien weken. In het laatste jaar van de opleiding, de ingenieursfase, volgen de studenten een half jaar een minor en studeren ze af. Van het nieuwe programma was tijdens het visitatiebezoek het propedeutisch programma ingevoerd. Het programma van de hoofdfase was in ontwikkeling en de invoering daarvan is tussen september 2005 en september Tot de invoering volledig is afgerond, voert de opleiding nog een ander studieprogramma uit, het zogenoemde aflopende curriculum. Het panel heeft vastgesteld dat de studenten in beide curricula veelvuldig in aanraking komen met de beroepspraktijk. Binnenschools gebeurt dat door de beroepsproducten die zij in elk blok realiseren. Al werkende aan deze producten lossen zij beroepsproblemen op, oefenen 20 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

21 beroepstaken en ontwikkelen beroepsvaardigheden. De studenten met wie het panel heeft gesproken, vertelden dat door deze aanpak in beide programma s de leersituaties sterke gelijkenis vertonen met beroepssituaties. De beroepswerkelijkheid is met andere woorden herkenbaar in het onderwijs aanwezig is en de studenten leven die werkelijkheid na. Ze voeren opdrachten uit, die ontleend zijn aan de beroepspraktijk van de autotechnisch ingenieur. Ze overleggen met elkaar, leggen resultaten vast en presenteren en verdedigen die. De studenten lieten zich tijdens het bezoek tegenover het panel positief uit over deze wijze van werken in de opleiding. Evaluaties van de opleiding in 2002, 2003 en 2004 bevestigen dit beeld. In de HAN-student-tevredenheidsonderzoeken van zegt gemiddeld 65% van de studenten dat het aflopende programma beroepsgericht is, gemiddeld 75% vindt dat de opleiding een goede beroepsvoorbereiding biedt. Ook over de beroepsgerichtheid van het nieuwe curriculum oordelen de studenten positief (score 3,6 schaal 1-5). Groei in competentieontwikkeling stimuleert de opleiding doordat zij de opdrachten in de loop van de jaren complexer maakt en minder specificaties verstrekt. Bovendien moeten de studenten het geleerde toepassen in andere contexten waardoor een steeds groter beroep wordt gedaan op hun transfervaardigheden. Buitenschools komen de voltijdstudenten via stages en excursies in aanraking met de beroepspraktijk. Er zijn twee stages, elk van een half jaar. De eerste stage brengen de studenten door in de uitvoerende beroepspraktijk, de tweede stage doorlopen ze in een beroepsomgeving die past bij de gekozen afstudeerstroom. De twee stages samen omvatten een heel studiejaar (60 Ec). Medewerkers van bedrijven zijn niet alleen via stage of afstuderen bij de opleiding betrokken. Ze treden ook op als gastspreker, verzorgen productpresentaties en/of workshops en zijn aanwezig bij de beoordeling van de beroepsproducten. Deeltijd In de deeltijdse leerroute voert de opleiding het aflopende programma uit. De deeltijdstudenten hebben een dienstverband bij een voor de opleiding relevant bedrijf. Zij werken en studeren. Deeltijd en voltijd De opleiding wil dat de studenten (voltijd en deeltijd) hun competenties ontwikkelen vanuit een degelijke vakinhoudelijke basis. Zij schrijft bij elk studieonderdeel literatuur voor. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek vastgesteld dat de studenten door deze literatuur in aanraking komen met relevante theorieën en nationale en internationale ontwikkelingen op het brede werkterrein van de ingenieur autotechniek. Het panel heeft voorts vastgesteld dat de aangeboden literatuur van niveau en actueel is. Alle studenten zijn geabonneerd op het tijdschrift Auto&Motor Techniek. In het vierde jaar is er voor de studenten het tijdschrift AutoMobielManagement. De studenten zelf geven het blad Mobilia uit. Uit een in 2003 door de opleiding gehouden onderzoek onder werkgevers van de afgestudeerden komt naar voren dat zij ruim voldoende tevreden zijn over het niveau en de actualiteit van de vakinhoudelijke kennis van de afgestudeerden. NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 21

22 In ieder studiejaar oefenen de studenten onderzoeksvaardigheden, onder meer door het uitvoeren en demonstreren van technische proeven en het uitvoeren van grote en kleine onderzoeksopdrachten in projecten. In het derde studiejaar verrichten de studenten een literatuuronderzoek. De studenten sluiten hun studie bij de opleiding autotechniek af met een afstudeerproject. Onderzoek is een centraal element van dit project. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. Voltijd Het nieuwe studieprogramma bestaat uit acht courses van tien weken, twee stages van een half jaar, een minor van een half jaar en een afstudeerfase van een half jaar. Een belangrijk kenmerk van het nieuwe studieprogramma is dat in elke course een beroepstaak van de autotechnisch ingenieur centraal staat. Aan de hand van opdrachten oefenen de studenten de beroepstaak en lossen zij beroepsproblemen op. Het resultaat van een course is één of meer beroepsproducten. De basis van het programma zijn tien door de opleiding geformuleerde competenties. Elke competentie kent drie beheersingsniveaus. De opleiding heeft de competenties vastgelegd in de nota De competenties van de opleiding autotechniek. In de Leerplanschets beschrijft zij welke competenties in de diverse courses door de studenten worden gerealiseerd en op welk niveau. Het panel heeft tijdens het bezoek met behulp van de Leerplanschets vastgesteld dat de studenten die alle courses met goed gevolg hebben doorlopen, zich de tien competenties hebben eigen gemaakt. Het aflopende programma is thematisch opgezet. Vertrekpunt voor de opleiding bij de opzet van het programma waren de in 1995 geformuleerde eindtermen en de daarvan afgeleide fasedoelen voor de vier leerjaren. De opleiding heeft de fasedoelen opgesteld om per jaar specifieke studieprogramma s te kunnen inrichten. Op basis van de fasedoelen zijn per blok en daarbinnen per module leerdoelen ontwikkeld. In het Opleidingsstatuut beschrijft de opleiding de relatie tussen de blokken en de eindtermen en tussen de modulen en de eindtermen. Aan de hand van deze beschrijving heeft het panel geconstateerd dat de opleiding het programma zo heeft opgezet dat de studenten alle eindtermen kunnen bereiken. 22 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

23 Deeltijd Het deeltijdprogramma is het aflopende programma. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. De samenhang in het nieuwe studieprogramma wordt door de opleiding autotechniek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen vanuit twee perspectieven bewaakt. Het eerste perspectief is het beroepsperspectief, het tweede de logische opbouw van het programma. Uitgangspunt voor de opleiding is dat de studenten zich geleidelijk ontwikkelen tot autotechnische ingenieurs. Op basis van dit uitgangspunt heeft de opleiding de tien opleidingscompetenties voor het nieuwe programma uitgewerkt in drie niveaus. In de Leerplanschets is per course precies aangegeven op welk niveau de competenties aan de orde zijn en worden getoetst. Centraal in elke course staat een beroepstaak die de studenten zich eigen maken door het oplossen van beroepsproblemen en het maken van beroepsproducten. Voorbeelden van beroepsproducten die de studenten maken, zijn een bodemplaat, een wielophanging, besturingssystemen en een adviesrapport over reorganisatie. Het aflopende studieprogramma is zo opgezet dat de studenten vanuit de door de opleiding geformuleerde moduledoelen naar de doelen per blok werken, vervolgens naar de fasedoelen en uiteindelijk naar het geheel van de eindtermen. Om samenhang tussen de opleiding en het beroep voor de studenten zichtbaar te maken, worden de leerinhouden van de verschillende modulen geïntegreerd aangeboden, in de vorm van thema s. In elk blok is aan het thema een project gekoppeld. De leerinhouden zijn afgestemd op het thema. Voorbeelden van thema s in het aflopende programma zijn: automobiliteit en kosten, motortuning, transport, exploitatie en de toekomst. Het panel heeft tijdens het bezoek vastgesteld dat de opleiding de samenhang in het aflopende en het nieuwe studieprogramma borgt door het overleg in de docententeams. Per course en per thema bewaken docententeams de inhoud en de samenhang van het programma. De teams adviseren de jaarcoördinatoren en de directie over gewenste verbeteringen. De studenten met wie het panel heeft gesproken, oordelen positief over de samenhang in het programma. Ze vertelden het panel desgevraagd, dat ze in de opdrachten die ze krijgen, de beroepspraktijk herkennen. Wel pleitten de eerstejaars studenten tegenover het panel voor meer practica in de courses. In de HAN-studenttevredenheidsonderzoeken is de tevredenheid van de studenten over de samenhang in de achterliggende jaren toegenomen van 70% in 2001 tot 81% in Ook in de horizontale jaarevaluatie uiten de studenten zich positief over de NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 23

24 samenhang (scores: 1 e jaars 3,3; 2 e jaars 3,0 en derdejaars 3,4, schaal 1-5). In het alumnionderzoek 2004 is de score over de samenhang 3,4 (schaal 1-5). Facet 2.4 Studielast Vt: Goed Dt: Voldoende Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. Om een efficiënte leerroute van studenten te bevorderen heeft de opleiding de studiejaren onderverdeeld in perioden van 10 weken. Er zijn zestien perioden. De voltijdse studenten brengen zes perioden buitenschools door voor stage en afstuderen. De deeltijdstudenten die beschikken over een relevante werkplek en beroepservaring komen in aanmerking voor stagevrijstelling. In elke binnenschoolse periode (voltijd en deeltijd) is ruimte voor theoretisch onderwijs, practica, opdracht- of projectgestuurd onderwijs, toetsing en studieloopbaanbegeleiding. De opleiding berekent per periode de studielast. Achteraf onderzoekt zij via evaluaties de gerealiseerde studielast. De docenten bespreken de uitkomsten hiervan in de teams en in de gezamenlijke personeelsvergadering. Het panel heeft vastgesteld dat de opleiding actie onderneemt als daartoe aanleiding bestaat. Roosters en studiemateriaal worden twee weken voor de start van de nieuwe periode verstrekt. De studenten vertelden het panel dat er wel eens roosterproblemen zijn, maar die problemen worden meestal snel opgelost. In de programma s van de twee leerroutes (voltijd en deeltijd) heeft de opleiding drempels gelegd die een evenwichtige competentieontwikkeling van de studenten moeten bevorderen. De studenten moeten aan omschreven eisen in het Opleidingsstatuut voldoen voordat zij kunnen overstappen van de propedeuse naar de hoofdfase en voordat zij toegelaten worden tot de stage. Het panel heeft vastgesteld dat de docenten voor elke periode een blokboek (het aflopende programma) of een courseboek (het nieuwe programma) samenstellen. Hierin is voor de studenten informatie opgenomen over het onderwijs in de betreffende periode. Voor de stage en de afstudeerfase zijn aparte werkboeken beschikbaar. Het panel heeft voorts vastgesteld dat aan het eind van elke periode de daarin geprogrammeerde onderwijseenheden worden afgerond en getoetst en iedere toets leidt tot een beoordeling op basis waarvan studiepunten worden toegekend. De beoordelingscriteria zijn vermeld in de blok- en/of de courseboeken. In de horizontale jaarevaluatie oordelen de studenten positief over de studeerbaarheid van het programma (scores: 1 e jaars 3,2; 2 e jaars 3,1 en 4 e jaars 3,8 schaal 1-5). In het zelfde onderzoek uiten de studenten zich ook positief over de verdeling van de studielast en over de haalbaarheid van het programma binnen de 24 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

25 gestelde tijd. De voltijdstudenten vertelden het panel tijdens het bezoek dat zij gemiddeld 30 tot 40 uur per week besteden aan hun studie. Voor de deeltijd studenten, zo bleek tijdens het bezoek, hangt de studeerbaarheid van het programma vooral samen met de aard van het werk dat zij doen, de omvang daarvan, de afstand tot de opleiding en hun privé-omstandigheden. Uit onderzoek van de opleiding blijkt dat de deeltijdstudenten de werkelijke studielast hoger vinden dan de door de opleiding geraamde studielast. Facet 2.5 Instroom Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. Aspirant voltijd studenten die de opleiding autotechniek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen willen instromen, moeten in het bezit zijn van een diploma havo met de profielen natuur& gezondheid of natuur & techniek, vwo met de profielen natuur& gezondheid, natuur & techniek, economie & maatschappij (met natuurkunde 1), cultuur & maatschappij (met wiskunde A2 en natuurkunde 1). Ook een diploma van een middelbare beroepsopleiding (beroepsopleidende leerweg niveau 4) geeft toegang tot de opleiding. Voor de deeltijdstudenten gelden dezelfde toelaatbaarheidsvoorwaarden, maar zij moeten daarnaast beschikken over een jaar ervaring in de beroepspraktijk en een relevante werkplek hebben. Met alle aspirant deeltijdstudenten wordt een aannamegesprek gehouden, waarin de eisen over de werkplek onder de loep worden genomen. Voor de voorlichting aan aspirant-studenten organiseert de opleiding open dagen en voorlichtingsbijeenkomsten. Voorts verzorgt de opleiding presentaties op beurzen voor studie- en beroepskeuze en doet zij mee aan het project proefstuderen van de HAN. Proefstuderen houdt in dat belangstellende aspirant-studenten van havo, vwo en mbo al tijdens het laatste jaar van hun opleiding kennis kunnen maken met de opleiding autotechniek. Verder kunnen zij via een digitale leeromgeving opdrachten uitvoeren, daarover feedback vragen aan docenten en contact leggen met studenten. Informatie over de opleiding is te vinden in voorlichtingsfolders en op de website van de hogeschool. In het studiejaar stroomden 277 studenten de opleiding binnen (259 voltijd en 18 deeltijd). Van de voltijdstudenten waren er 117 afkomstig van het havo, 84 van het mbo (of mbo en havo), 47 van het vwo, zeven uit het buitenland en vier van een overige opleiding. Mbo-afgestudeerden met een diploma van een verwante vooropleiding kunnen een verkorte leerroute van drieëneenhalf jaar volgen. Zij krijgen vrijstelling voor de eerste NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 25

26 (algemene) stage en enkele practica. Studenten (deeltijd en voltijd) die onvoldoende wiskunde in hun profiel hebben, moeten een schakelcursus volgen en deze met een voldoende afsluiten. De studenten vertelden het panel tijdens het bezoek dat de voorlichting van de opleiding goed is. De gang van zaken in het onderwijs komt overeen met de gewekte verwachtingen. Zij vertelden verder dat verschillen in vooropleiding niet automatisch leiden tot meer of minder vertraging tijdens de studie, omdat de docenten aansluitingsproblemen tijdig genoeg herkennen. De propedeuse studenten uitten zich positief over de samenstelling van de groepen. Tot de invoering van het nieuwe programma, in september 2004, maakte de opleiding aparte groepen voor de drie instroomgroepen: havo, mbo en vwo. Deze splitsing is losgelaten. Facet 2.6 Duur Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. De opleiding autotechniek van de HAN heeft de studieduur van de voltijdse leerroute uitgedrukt in studiebelastingsuren en de studielast in European creditpoints (Ec). De studielast is 240 Ec. Een Ec staat voor 28 studie-uren, zodat de studieduur uitkomt op 6720 uur. De deeltijdse leerroute duurt nominaal 5 jaar, waarbij ieder jaar een studielast heeft van 48 Ec. Door de vrijstelling van de stage ten gevolge van de ingebrachte en door de opleiding goedgekeurde praktijkervaring van ten minste 1 jaar, is de effectieve studielast in het 1 e tot en met het 3 e studiejaar 38 Ec per jaar en in het 4 e en 5 e studiejaar 30 Ec per jaar. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Vt: Goed Dt: Goed Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. De opleiding autotechniek beschikt over een eigen onderwijsvisie. Het opleiden van studenten tot competente autotechnische ingenieurs via een actueel, beroeps-, en competentiegericht curriculum is daarin de leidende gedachte. 26 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek

27 Door de visie heeft de opleiding in het aflopende programma gekozen voor thematisch en projectgestuurd leren. Een opzet waarbij in elk onderwijsblok een thema en een daaraan gekoppelde projectopdracht centraal staan. Uitgangspunt bij de projecten zijn vraagstukken en problemen uit de beroepspraktijk. Het resultaat is een concreet beroepsproduct. Parallel aan de projecten doorlopen de studenten (vak)modulen waarin voor het beroepsproduct relevante theorie en vaardigheden aan de orde komen. Voor het nieuwe programma heeft de opleiding de onderwijsvisie verder uitgewerkt in twee didactische kernprincipes. Het eerste is dat het onderwijs de studenten moet faciliteren bij het ontwikkelen van de gewenste competenties. Het tweede didactische principe is dat niet de vakken en hun logische opbouw leidend zijn in het curriculum, maar de beroepstaken die de studenten in hun toekomstige beroep moeten kunnen uitvoeren. De studenten oefenen de beroepstaken in het eerste jaar aan de hand van opdrachten (opdrachtgestuurd onderwijs), in het tweede jaar en verder via projecten (projectgestuurd onderwijs). Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek vastgesteld dat de onderwijsvisie in beide programma s herkenbaar aanwezig is. Veel onderwijsactiviteiten zijn in kleine groepen. De docenten begeleiden de groepen, als coach, tutor of als inhoudelijk deskundige. Zij houden spreekuren en organiseren vragenuren. Daarnaast verzorgen zij colleges, workshops, trainingen en practica. Tijdens het bezoek vertelden de studenten dat zij positief oordelen over de didactische aanpak van de docenten. Ze voelen zich voldoende uitgedaagd en stellen het beroep dat de docenten doen op hun eigen verantwoordelijkheid en samen een beroepsproduct maken op prijs. Uit evaluatieonderzoeken van de opleiding die zij tijdens het bezoek ter inzage had gelegd, komt een zelfde beeld naar voren. Volgens de HAN-student-tevredenheidsonderzoeken is de tevredenheid van de studenten over het zelfstandig en zelfverantwoordelijk leren gestegen van 74% in 2001 naar 85% in Ook in de eerste schriftelijke course-enquêtes die de opleiding de studenten die het nieuwe programma volgen, heeft voorgelegd, uiten de studenten zich positief over de didactische aanpak van de opleiding, het leren samenwerken, leren reflecteren en leren methodisch werken (scores 3,3 tot 4,1, schaal 1-5). Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Vt: Voldoende Dt: Voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. De oordelen worden als volgt gemotiveerd. Het panel heeft tijdens het bezoek geconstateerd dat de toetsing zich in een overgangsfase bevindt. Er is een toetssysteem dat is gekoppeld aan het aflopende programma. Voor het nieuwe op competenties gerichte curriculum ontwikkelt de NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek 27

28 opleiding een nieuw systeem met nieuwe toetsvormen die beter aansluiten bij de wijze waarop het onderwijs wordt uitgevoerd. Tegelijkertijd wordt zij geconfronteerd met eisen die het HOF-project aan het toetsen stelt en die volgens de opleiding in het zelfevaluatierapport- zullen leiden tot bijstellingen. Uitgangspunten en beleid voor het competentiegerichte toetsen heeft de opleiding vastgelegd in het Opleidingsconcept 2004, doelgericht opleiden tot competente autotechnisch ingenieurs. De toetsing in het eerste jaar van het nieuwe programma is in lijn met het Opleidingsconcept opgezet. Voor het tweede jaar waren de plannen tijdens het visitatiebezoek in een vergevorderd stadium. In het aflopende programma handhaaft de opleiding de bestaande toetsvormen, met hier en daar noodzakelijke verbeteringen, tot het programma geheel is vervangen. In het aflopende programma worden de theorievakken afgesloten met kennisgerichte toetsen die bestaan uit meerkeuze en/of open vragen. De practica worden beoordeeld aan de hand van verslagen, werkstukken en meetrapporten. Centraal bij de beoordeling van de projecten staan de rapporten die de studenten maken, de beroepsproducten, de presentaties en de reflecties over het proces tijdens het project. In het nieuwe studieprogramma worden de courses getoetst door middel van zogenoemde integrale competentietoetsen. Deze toets bestaat uit een casustoets en een leerverslag, een toepassingstaak, een toets met opgaven en deeltoetsen met berekeningsopgaven. De stages in het nieuwe en het aflopende programma worden beoordeeld door de begeleider in het stagebiedende bedrijf en door de begeleidende docent, op basis van in het Opleidingsstatuut vastgelegde criteria. De externe begeleider adviseert over de beoordeling, de begeleider van de opleiding is eindverantwoordelijke en spreekt het oordeel uit. Dezelfde procedure geldt voor de beoordeling van de afstudeerwerken die de studenten in de laatste fase van de opleiding maken. In de oordelen wordt de kritische zelfevaluatie door de student meegewogen. Het panel heeft van alle toetsvormen tijdens het bezoek voorbeelden gezien. Zij vindt de kwaliteit van de toetsen voldoende. Uit evaluaties die de opleiding tijdens het bezoek ter inzage had gelegd, blijkt dat de studenten redelijk tevreden zijn over de wijze waarop de opleiding toetst. De HANstudent-tevredenheidsonderzoeken laten vanaf 2001 positieve resultaten zien met 75% tevredenheid in 2001 en 2002 en 79% in 2003 en Ook in de horizontale jaarevaluatie oordelen de studenten positief over de aansluiting onderwijstoetsing en de duidelijkheid van de toetscriteria (score 3,3, schaal 1-5). Hetzelfde beeld komt naar voren in de schriftelijke enquêtes die de opleiding over de toetsing in het nieuwe programma heeft gehouden. 28 NQA (Netherlands Quality Agency) - HAN, opleiding HTS Autotechniek