Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

Transcriptie

1 Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk Opleiding: Vertaler / tolk Variant: bachelor, deeltijd Visitatiedata: 11, 12 en 13 mei 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, juni 2005

2 2 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 14 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 21 Onderwerp 3 Inzet van personeel 32 Onderwerp 4 Voorzieningen 35 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 37 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 45 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 47 Bijlage 3 Bezoekprogramma 51 Bijlage 4 Kengetallen 53 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 55 Bijlage 6 Eindkwalificaties 57 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 3

4 4 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

5 Deel A: Onderwerpen NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 5

6 6 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Vertaler / tolk van Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk (HWN) heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in maart 2005, het moment waarop de HWN haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op 11, 12 en 13 mei 2005 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: - Mw. drs. J. E. van Popta-Kwant (voorzitter); - Mw. drs. M. H. de Waard (domeinpanellid tolken en vertalen); - Mw. drs. M. Castel (studentpanellid tolken en vertalen); - Mw. A. Le Large-Groothuijzen (studentpanellid deeltijdopleidingen); - Mw. dr. M. Woutersen (NQA-auditor). Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief / negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Geschiedenis en opbouw opleiding De HWN bestaat sinds 1994 en is een voortzetting van de Haagse Opleidingscursussen, die in 1983 van start gingen en studenten opleidden voor het Staatsexamen Tolk-Vertaler. De HWN is in 1996 conform artikel 6.9 van de WHW door de minister van Onderwijs als hogeschool aangewezen. De hogeschool is in het Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs opgenomen onder de nummers 24 KF-4001 respectievelijk NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 7

8 Tot het jaar 2002 (afstudeerrichting Engels) respectievelijk 2003 (afstudeerrichtingen Duits, Frans en Spaans) bood de HWN zogenaamde kort-hbo-opleidingen aan. De opheffing van de kort-hbo-opleidingen in Nederland (in 2006), de invoering van de bachelor-master structuur in het Nederlandse hoger onderwijs en het accreditatiestelsel maakten het voor de HWN noodzakelijk zich te bezinnen op de toekomst. De HWN heeft besloten om als hogeschool volledig te gaan participeren in genoemde nieuwe ontwikkelingen. Dit hield onder meer in dat de driejarige, vooral inhoudelijk gerichte, programma s moesten worden omgebouwd naar één vierjarig, meer beroepsvoorbereidend, programma voor alle vier de aangeboden talen. De afstudeerrichting Vertaler Engels was vooruitlopend op deze beslissing in september 2002 al begonnen met een pilot voor het aanbieden van een vierjarige bacheloropleiding. Daar gaat in het collegejaar voor de eerste keer officieel het vierde jaar van start. Ter voorbereiding daarop wordt in nauw overleg met de beroepenveldcommissie proefgedraaid met het vierde jaar in het collegejaar De ombouw van de vier kort-hbo-programma s naar één bachelorprogramma is nog niet geheel voltooid (mei 2005). De consequentie van de hierboven genoemde ontwikkelingen is dat er, op het moment dat per 1 juli 2005 de accreditatieaanvraag formeel bij de NVAO wordt ingediend, wel de nodige ervaring is opgedaan met de inhoudelijke component van de bacheloropleiding, maar nog nauwelijks met de beroepsvoorbereidende component. De HWN kent zowel een reguliere variant (4 contacturen per week) als een afstandsvariant (via en telefoon). De opleiding tot tolk wordt op dit moment alleen aangeboden voor Spaans. In totaal biedt de HWN in de volgende afstudeervarianten aan: vertaler Duits (afstandsonderwijs), vertaler Engels, vertaler Frans, vertaler Spaans en tolk Spaans. Tot halverwege de jaren 90 van de vorige eeuw werden studenten van Tolk-Vertaleropleidingen voorbereid op het staatsexamen Tolk-Vertaler. Na het afschaffen van het staatsexamen werd de rol van de staatsexamencommissie overgenomen door de Stichting Nationale Examens Vertaler en Tolk (SNEVT), een organisatie waaraan de erkende opleidingen voor vertaler en tolk in Nederland een deel van het examen uitbesteden teneinde het eindniveau van de opleidingen te garanderen. In de SNEVT werken de aangewezen hogescholen samen met de beroepsverenigingen. Student- en docentaantallen Voor de vier afdelingen (Duits, Engels, Frans en Spaans) zijn in in totaal 222 studenten ingeschreven. Bij de studierichting Duits werken in docenten op een totaal van 37 studenten, bij Engels 5 docenten op een totaal van 67 studenten, bij Frans 4 docenten op een totaal van 49 studenten en bij Spaans 6 docenten op een totaal van 69 studenten. Alleen de algemeen directeur, de financieel administrateur en de administrateur studentenvoortgangsregistratie zijn in dienst van de hogeschool. Alle andere medewerkers (de docenten en de coördinatoren van de vier studierichtingen) hebben een freelance contract. 8 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

9 Faciliteiten HWN beschikt niet over een eigen gebouw en huurt de lokalen waarin de colleges worden gegeven. De directie en administratie werken vanuit huis. Structuur Hogeschool De structuur van HWN ziet er met ingang van september 2004 als volgt uit: 1) Bestuur Het bestuur bestaat uit vier personen met kennis van zowel het onderwijs als de wereld van de beroepsvertalers en - tolken. Het bestuur komt driemaal per jaar bijeen om alle relevante zaken te bespreken met de algemeen directeur. Het bestuur is formeel bevoegd om alle beslissingen te nemen en benoemt ook de algemeen directeur en de administrateur. Het bestuur delegeert het daadwerkelijk aansturen van de hogeschool aan de algemeen directeur. 2) Directie De directie bestaat uit de algemeen directeur, de financieel administrateur en de studentenadministrateur. De directie vergadert in principe tweemaandelijks met de coördinatoren van de vier studierichtingen. De algemeen directeur draagt de eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse gang van zaken. Hij wordt daarbij gesteund door de studierichtingscoördinatoren, die op basis van eigen inzichten en namens hun afdelingen gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen over alle relevante zaken. 3) Studierichtingen De studierichtingen bestaan uit een coördinator en een aantal docenten. De coördinator fungeert als aanspreekpunt voor docenten en studenten. Hij is belast met het regelen van alle organisatorische kwesties. De studierichtingen brengen ten aanzien van de inhoud van het programma en de onderwijskundige aspecten daarvan advies uit aan de algemeen directeur. Alle docenten van een studierichting zijn in principe aanwezig op de collegeavond, waardoor de lijnen voor overleg kort zijn. 1.3 Werkwijze De visitatie van de HWN door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van NQA en die hieronder wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport en de bijlagen een duidelijke basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de opleidingen geldende domeinspecifieke referentiekader (zie facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden, zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek (april 2005). Op grond van de inhoudelijke beoordeling van het zelfevaluatierapport heeft de NQA-auditor vast een verzoek om NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 9

10 aanvullende informatie gedaan aan de opleiding (zie bijlage 5). Alle panelleden lazen het zelfevaluatierapport (en de bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid: hier werd een overzicht van voorlopige oordelen gemaakt en inventariseerde de NQA-auditor de vraagpunten in de vorm van kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Naar aanleiding van deze bijeenkomst is een tweede verzoek om aanvullende documentatie doorgegeven aan de HWN (zie bijlage 6 voor een totaaloverzicht van het bestudeerde materiaal). De HWN heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige in het panel bekeken of er sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader en het opleidingsprogramma zijn gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (zie bijlage 3). Op de eerste bezoekdag heeft het panel de faciliteiten bezichtigd. Op de tweede bezoekdag heeft het panel eerst ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Daarna heeft er een gesprek met het management plaats gevonden. Op de derde bezoekdag is per afstudeervariant gesproken met docenten, studenten, afgestudeerden en werkveldvertegenwoordigers. Daarnaast is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tevens heeft een tweede gesprek met het management plaats gevonden. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. Aan het einde van de derde bezoekdag heeft het panel een voorlopig eindoordeel geformuleerd. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een detailrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding(en) accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het detailrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in juni 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juni 2005 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juni Het visitatierapport is uiteindelijk in juni 2005 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 10 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

11 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Bij de beoordeling heeft het panel de volgende werkwijze gehanteerd: facetten die geen kanttekeningen hebben krijgen de beoordeling goed, facetten die een of meer kleinere kanttekeningen hebben worden met voldoende beoordeeld en facetten die een of meer zwaarwegende kanttekeningen hebben worden met onvoldoende beoordeeld. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het detailrapport. Benchmarking Wat betreft de benchmarking wordt een vergelijking gemaakt met andere soortgelijke opleidingen in Nederland en Vlaanderen zoals verwoord in het rapport van de commissie Jurgens (januari 2005). 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De facetten domeinspecifieke eisen, niveau bachelor en oriëntatie hbo-bachelor zijn alle voldoende. Het oordeel over het onderwerp doelstellingen opleiding is derhalve positief. De HWN baseert haar eindkwalificaties op het beroepsprofiel van de vertaler- / tolkopleiding van de Hogeschool Zuyd en de SNEVT. De eindkwalificaties bestaan uit vier (vertaler) en vijf (tolk) kerncompetenties, aangevuld met de Dublin Descriptoren. Betreffende de niveauaanduiding van schrijf- en spreekvaardigheid zoekt de HWN aansluiting bij een internationale standaard: het Common European Framework of Reference for Languages Programma De facetten eisen hbo, relatie doelstellingen en inhoud programma, samenhang in het opleidingsprogramma, instroom, afstemming tussen vormgeving en inhoud en beoordeling en toetsing zijn voldoende. Het facet studielast is goed en het panel spreekt geen oordeel uit over het facet duur. Aangezien de HWN, ondanks de te korte nominale studieduur (i.e. 30 EC), maar dankzij het hoge niveau van de instromende studenten toch kan opleiden tot het hbobachelorniveau, is het oordeel over het onderwerp programma in totaal positief. NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 11

12 De kerncompetenties 1 en 5 (inhoudelijke component van de opleiding en de basis van het vertaler- / tolkvak) komen in de eerste drie jaar van de opleiding aan de orde en worden getoetst via het SNEVT-examen. De kerncompetenties 2 t/m 4 (beroepsspecifieke persoonlijke competenties) en de vijf hbo-generieke competenties komen specifiek aan de orde in het vierde jaar van de opleiding en worden getoetst via een portfolio en afsluitend assessment Inzet van personeel De facetten eisen hbo, kwantiteit personeel en kwaliteit personeel zijn beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp inzet van personeel is positief. 55% van de docenten van de HWN is regelmatig werkzaam als tolk, vertaler of een combinatie daarvan. 20% van de docenten werkt af en toe als tolk / vertaler. Deze docenten maken bij de colleges gebruik van voorbeelden en opdrachten uit het vakgebied en hun eigen beroepspraktijk. De overige docenten hebben jarenlange onderwijservaring. De docenten werken via een freelance overeenkomst. Indien na aanstelling blijkt dat een docent in bepaalde opzichten echt tekortschiet, wordt deze overeenkomst beëindigd Voorzieningen Het facet materiële voorzieningen is voldoende en het facet studiebegeleiding is goed. Het oordeel op het onderwerp voorzieningen is positief. De HWN bezit geen eigen gebouw en huurt lokalen en voorzieningen voor op de collegeavond. De informatievoorziening vindt plaats via de studiegids en de website. De studiebegeleiding is informeel van aard en sluit daarmee aan bij het deeltijdkarakter van de opleiding. Zij wordt hogelijk gewaardeerd door de studenten Interne kwaliteitszorg De facetten evaluatie resultaten en maatregelen tot verbetering zijn voldoende. Het facet betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld is goed. Het oordeel op het onderwerp interne kwaliteitszorg is positief. De HWN heeft een kwaliteitszorgdocument waarin de pdca-cyclus gevolgd wordt. Er zijn voorbeelden van aantoonbare verbetermaatregelen op grond van evaluaties en op grond van de herziening van de organisatiestructuur en het opleidingsprogramma. Medewerkers worden betrokken via sectievergaderingen en gesprekken over het functioneren. Studenten worden betrokken via evaluaties, alumni via een alumnionderzoek en het beroepenveld via de beroepenveldcommissie en het bestuur Resultaten Het facet het facet gerealiseerd niveau is goed en het facet onderwijsrendement is voldoende. Het oordeel op het onderwerp resultaten is positief. De inhoudelijke component van de opleiding wordt getoetst via het landelijke SNEVTexamen, de beroepsvoorbereidende - en hbo-component via het portfolio en 12 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

13 assessment. Het rendement is bescheiden. Het streefdoel, een hoger slagingspercentage op het SNEVT-examen dan andere tolk- en vertaalopleidingen in Nederland, wordt in de meeste gevallen gehaald. NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 13

14 1.6 Schematisch overzicht oordelen HWN: Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Vertaler / tolk Onderwerp 1 Doelstellingen 1.1 Niveau bachelor V 1.2 Domeinspecifieke eisen V 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor V Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo V 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma V 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma V 2.4 Studielast G 2.5 Instroom V 2.6 Duur Afstemming tussen vormgeving en inhoud V 2.8 Beoordeling en toetsing V Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen hbo G 3.2 Kwantiteit personeel G 3.3 Kwaliteit personeel G Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen V 4.2 Studiebegeleiding G Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten V 5.2 Maatregelen tot verbetering V 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en G beroepenveld Totaal oordeel Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau G Positief 6.2 Onderwijsrendement V Totaaloordeel Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 14 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

15 Deel B: Facetten NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 15

16 16 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

17 Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: De HWN baseert zich op het beroepsprofiel voor tolk en vertaler zoals opgesteld door Hogeschool Zuyd te Maastricht, de enige bekostigde hogeschool in Nederland met een voltijds bacheloropleiding voor tolken en vertalers. Dit beroepsprofiel is geaccepteerd door de visitatiecommissie Communicatie en Talen 2004 bij de beoordeling van de opleiding voor vertaler en tolk van Hogeschool Zuyd in Maastricht. Het vormt het domeinspecifieke referentiekader. In het gesprek heeft het management aangegeven dat dit beroepsprofiel is verkozen boven het beroepsprofiel zoals vastgesteld door de koepel van Nederlandse organisaties op het gebied van taal, vertalen en tolken (MetaCom). Redenen hiervoor zijn dat het Maastrichtse profiel actueler is en dat de praktische vaardigheden er beter in verankerd zijn. Het beroepsprofiel gaat uit van de centrale beroepsactiviteit: het vertalen of tolken. De belangrijkste specialisaties worden opgesomd. De HWN richt zich op de zakelijk vertaler, de localiser en de ondertitelaar. Momenteel wordt bij de variant Spaans onderzocht in hoeverre de specialisatie literair vertaler kan worden aangeboden. Wat betreft de tolkvariant richt de HWN zich op de specialisatie gesprekstolk. De HWN leidt niet op tot de mogelijke specialisaties congres- of gerechtstolk. Ook deze specialisaties worden onderzocht bij de variant Spaans. Naast voor de mogelijke specialisaties, is er in het beroepsprofiel aandacht voor actuele ontwikkelingen, mogelijke werkvelden en functies, op te leveren producten en diensten, mogelijke taken, de gewenste beroepshouding en de vereiste kerncompetenties. Uit dit beroepsprofiel heeft de HWN vier kerncompetenties voor vertaler gedestilleerd, aangevuld met een vijfde voor tolk. De algemene beschrijving van de kerncompetenties is als volgt (zie bijlage 6 voor de integrale beschrijving van de eindkwalificaties): 1. de afgestudeerde is in staat adequate diensten en producten te leveren 2. de afgestudeerde voert het werk adequaat uit 3. de afgestudeerde is in staat op adequate wijze opdrachten aan te nemen en af te handelen 4. de afgestudeerde geeft blijk van een lerende houding ten aanzien van de eigen beroepsuitoefening 5. de afgestudeerde is in staat de werkzaamheden van een beginnende tolk uit te voeren. NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 17

18 De kerncompetenties 1 en 5 vormen de inhoudelijke component van de opleiding en daarmee de basis van het vertaler- / tolkvak. Deze kerncompetenties zijn gebaseerd op de eindkwalificaties van de SNEVT (zie paragraaf 1.2) en sluiten hiermee aan bij de eisen die vakgenoten aan de eindkwalificaties stellen. (Het panel is van mening dat deze voldoen aan het hbo-bachelorniveau; zie facet 6.1). De kerncompetenties 2 t/m 4 (beroepsspecifieke persoonlijke competenties) betreffen de zogenaamde beroepsvoorbereidende component van de opleiding. Naast deze kerncompetenties hanteert de HWN vijf hbo-generieke competenties, in casu de Dublin Descriptoren, als eindkwalificaties voor de opleiding. Deze vormen samen de hbo-component van de opleiding. De totale set eindkwalificaties is akkoord bevonden door de beroepenveldcommissie van de HWN. Kanttekeningen In het zelfevaluatierapport is geen vergelijking te vinden met eindkwalificaties (of het programma) van opleidingen in het buitenland. Een vergelijking met Vlaamse opleidingen (Lessius te Antwerpen en VLEKHO te Brussel) is wel mogelijk met behulp van het onderzoeksrapport van de Commissie Jurgens. De HWN kreeg pas de beschikking over dit rapport nadat het zelfevaluatierapport was afgerond. De HWN heeft het rapport vervolgens beschikbaar gesteld aan het panel. Het rapport betreft een inventarisatie van de eindtermen van Nederlandse en Vlaamse opleidingen tot tolk en/of vertaler, een onderzoek in opdracht van de Commissie Kwaliteitseisen Tolken en Vertalers (Commissie Jurgens, Hoe taalvaardig moet een tolk of vertaler zijn?, januari 2005). Conclusie uit dit rapport is: Uit de eindtermbeschrijvingen van de opleidingen kan weinig anders afgeleid worden dan dat alle opleidingen een hoog tot zeer hoog niveau van taalvaardigheid nastreven. Wat hoog precies betekent onttrekt zich bij lezing van de documentatie evenwel vaak aan de waarneming. Dit geldt ook voor de vraag of opleidingen aantoonbaar verschillende niveaus van taalvaardigheid als eindtermen hanteren. (p. 16) De kwalificatie die de commissie Jurgens aan de eindtermen van de HWN (en de SNEVT) meegeeft is: overwegend impressionistisch, met enkele direct toetsbare beschrijvingen. Taalvaardigheid is een aspect van de zogenaamde autonome tekstkwaliteit waarin diverse aspecten van taalvaardigheid zijn ondergebracht. (p. 17). Voor de Vlaamse opleidingen geldt: overwegend toetsbaar, met grote differentiatie in deelvaardigheden, met slechts sporadisch impressionistische beschrijvingen (p. 17). Het panel is van mening dat de transparantie en toetsbaarheid van de eindkwalificaties vergroot zouden kunnen worden door aan te sluiten bij de niveaus voor taalvaardigheid van het Common European Framework of Reference for Languages (CEFR). Dit kader is opgesteld door de Raad van Europa en onderscheidt zes niveaus ten aanzien van lezen, spreken, schrijven en luisteren (A1 tot C2). Hiervoor is in het zelfevaluatierapport reeds een eerste aanzet geven door de HWN. 18 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

19 Conclusie Het panel is van mening dat de eindkwalificaties zoals afgeleid van het beroepsprofiel aansluiten bij de eisen die door vakgenoten (SNEVT) en de beroepspraktijk (via het beroepsprofiel van de vertaler- / tolkopleiding van de Hogeschool Zuyd) gesteld worden aan opleidingen voor vertaler en tolk. De eindkwalificaties van de HWN zijn vergeleken met die van Vlaamse opleidingen meer impressionistisch en minder toetsbaar. De opleiding werkt reeds aan een oplossing van deze onvolkomenheid via het CEFR. Hiermee beoordeelt het panel het facet domeinspecifieke eisen in totaal als voldoende. Facet 1.2 Niveau bachelor voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: De eindkwalificaties voor vertaler en tolk zijn onderverdeeld in vijf generieke hbocompetenties, aangevuld met vier kerncompetenties voor de vertaalvariant en vijf voor de tolkvariant. De eindkwalificaties zijn gelijk voor de verschillende talen. Aangezien de vijf generieke hbo-competenties de Dublin descriptoren behelzen, acht het panel de Dublin Descriptoren goed afgedekt in de beoogde eindkwalificaties. De HWN leidt ten aanzien van de niveaus van het CEFR tot: - luistervaardigheid: C2 - leesvaardigheid: C2 - schrijfvaardigheid: C2 in de moedertaal en C1 in de vreemde taal - spreekvaardigheid: minimaal B2 voor vertalers en C2 voor tolken. Het panel is van mening dat deze niveau-indeling een reële weergave is van de taalvaardigheidniveaus die binnen een bacheloropleiding bereikt kunnen worden voor de verschillende deelvaardigheden. Kanttekeningen Hoewel de CEFR-niveaus wel opgenomen zijn in het zelfevaluatierapport als gerealiseerde eindniveaus voor de deelvaardigheden, zijn ze nog niet verankerd in de opleiding als beoogde eindniveaus. In het gesprek hebben de studenten aangegeven niet op de hoogte te zijn van de CEFR-niveaus waarin zij voor de verschillende deelvaardigheden opgeleid worden. Het is mogelijk om ook niveaus voor vertaal- en tolkvaardigheid te onderscheiden via de eindkwalificaties. Het panel is op de hoogte van ten minste een andere hogeschool waar dit reeds in ontwikkeling is. Het panel beveelt de HWN aan om naast de niveaus van taalvaardigheid ook niveaus voor vertaal- en tolkvaardigheid te onderscheiden via de eindkwalificaties. NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 19

20 Conclusie De eindkwalificaties van de opleiding sluiten goed aan bij de Dublin Descriptoren. Het bereikte taalvaardigheidsniveau sluit op een reële manier aan bij internationale maatstaven, maar is nog niet verankerd in de opleiding, en er worden geen niveaus van vertaalvaardigheid en tolkvaardigheid onderscheiden. In totaal beoordeelt het panel het facet niveau echter als voldoende. Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor voldoende Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: Uit de argumentatie in facet 1.1 blijkt dat de eindkwalificaties waartoe de HWN opleidt ontleend zijn aan het beroepenveld (het beroepsprofiel van de vertaler- / tolkopleiding van de Hogeschool Zuyd, de SNEVT en de beroepenveldcommissie). De HWN richt zich zowel op vertalers en tolken die werken als zelfstandig ondernemer en freelancer als op vertalers, tolken en multifunctionele taalbemiddelaars die in loondienst werken. Uit de gesprekken met het management, de afgestudeerden en het werkveld werd duidelijk dat het niveau van de eindkwalificaties goed aansluit bij het niveau van een beginnend vertaler en tolk. Hiermee voldoet de oriëntatie aan het hbo-bachelorniveau. Kanttekening Het panel is van mening dat er binnen het beroepsprofiel te weinig aandacht is voor ontwikkelingen in het internationale beroepenveld (zoals bijvoorbeeld de verschuiving van simpel vertaalwerk vanuit Nederland richting de zogenaamde lage-lonen-landen en de vraag naar specialistisch juridisch en medisch vertaalwerk in Nederland). Hoewel de visitatiecommissie Communicatie en Talen het beroepsprofiel geaccepteerd heeft, heeft ook deze commissie in het visitatierapport een opmerking gemaakt over de beperkte internationale inbedding van dit beroepsprofiel (p. 288). Conclusie Aangezien de eindkwalificaties goed aansluiten bij het beroepsprofiel en het hbo-niveau van het beroep, maar het beroepsprofiel weinig internationaal georiënteerd is, beoordeelt het panel het facet oriëntatie hbo-bachelor in totaal als voldoende. 20 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

21 Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo voldoende Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: Uit de bestudering van het ter inzage gelegde studiemateriaal blijkt dat ter ondersteuning van de basiskennis handboeken voor grammatica, vertalen, redactie, maatschappijkennis en tolken gebruikt worden en dat deze ter verdieping aangevuld worden met actuele publicaties uit vaktijdschriften voor vertalen en tolken. Deze publicaties zijn opgenomen in de readers van de verschillende vakken. Uit het zelfevaluatierapport en de gesprekken met het management en de docenten blijkt dat de readers jaarlijks worden geactualiseerd door de verschillende talensecties. Het panel beoordeelt de readers als actueel en aansluitend bij de beroepspraktijk. 55% van de docenten van de HWN is regelmatig werkzaam als tolk, vertaler of een combinatie daarvan. 20% van de docenten werkt af en toe als tolk / vertaler in het beroepenveld. Deze docenten maken bij de colleges gebruik van voorbeelden en opdrachten uit hun eigen beroepspraktijk. Door deze aanpak wordt zowel in de relatie tussen het programma en het vakgebied als tussen het programma en de beroepspraktijk voorzien. Uit de gesprekken met de studenten, de alumni, de docenten en het werkveld werd duidelijk dat zij de beroepsgerichtheid van de docenten als een sterk punt van de opleiding zien: de docenten gebruiken levensechte opdrachten. Vergeleken met de kort-hbo-opleiding kent de hbo-bacheloropleiding in het vierde studiejaar een aantal onderdelen die direct aansluiten bij de beroepspraktijk. Dit betreft ten eerste de module ondernemersvaardigheden. Hier wordt via hoorcolleges aandacht besteed aan de ondernemerskant van de beroepspraktijk. Onderwerpen die hier aan de orde komen zijn: opdrachten aannemen, factureren en de Kamer van Koophandel. Een tweede nieuw onderdeel van het programma zijn de praktijkopdrachten. Hier moeten de studenten op een commerciële manier vertaal- / tolkopdrachten uitvoeren op het stagevertaalbureau van de HWN. Het derde en laatste nieuwe onderdeel betreft het porfolio waarin de studenten een beschrijving en reflectie opnemen van de door hen eerder verworven competenties, de praktijkopdrachten, hun deelname aan de cursussen en workshops betreffende ondernemersvaardigheden en specialisaties. Verder moet het portfolio een self-assessment bevatten met een oordeel over de verwerving van de generieke hbo-competenties en de kerncompetenties, aangevuld met de daarbij behorende bewijzen. NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 21

22 De aansluiting met de beroepspraktijk wordt ook gelegd middels het jaarlijks uitnodigen van gastsprekers uit de beroepspraktijk bij de opening van het academisch jaar. Dit vond ook al plaats binnen de kort-hbo-opleiding. De aansluiting tussen het programma en de beroepspraktijk wordt geborgd door de beroepenveldcommissie die, zoals blijkt uit de notulen van vergaderingen en de gesprekken met het werkveld, het management en de docenten, de opleiding proactief adviseert over de invulling van het programma. Kanttekening Uit het studententevredenheidsonderzoek komt naar voren dat de vakliteratuur in de propedeuse niet actueel genoeg is. De docenten hebben in het gesprek aangegeven dat het hier gaat om traditionele handboeken die bedoeld zijn voor zelfstudie en dat vooral in het tweede en derde studiejaar wordt gewerkt met teksten uit de actualiteit. Conclusie De gebruikte literatuur sluit aan bij de beroepspraktijk en is voor het grootste deel actueel. Het programma heeft via de inhoudelijk beroepsgerichte aanpak binnen de colleges van de eerste drie studiejaren en de beroepsvoorbereidende invulling van het vierde studiejaar aantoonbare verbanden met de actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de beroepspraktijk. Hiermee beoordeelt het panel het facet eisen hbo als voldoende. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: Voor het contactonderwijs van de vertaalvariant is het programma als volgt opgebouwd: - Jaar 1: grammatica, vertalen VT 1 / NL 2, vertalen NL / VT, maatschappijkennis (inclusief mondelinge taalvaardigheid) - Jaar 2: vertalen VT / NL, vertalen NL / VT, maatschappijkennis (inclusief mondelinge taalvaardigheid), redactie - Jaar 3: vertalen VT / NL, vertalen NL / VT, maatschappijkennis (inclusief mondelinge taalvaardigheid), redactie - Jaar 4: ondernemersvaardigheden, specialisaties, praktijkopdrachten, portfolio. 1 VT = vreemde taal 2 NL = Nederlands 22 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

23 Voor het afstandsonderwijs van de vertaalvariant is het programma als volgt opgebouwd: - Jaar 1: vertalen VT / NL (inclusief grammatica), vertalen NL / VT (inclusief maatschappijkennis) - Jaar 2: vertalen VT / NL (inclusief grammatica), vertalen NL / VT (inclusief maatschappijkennis), redactie - Jaar 3: vertalen VT / NL, vertalen NL / VT, maatschappijkennis, redactie - Jaar 4: is nog in ontwikkeling. Voor de tolkvariant is het programma als volgt opgebouwd: - Jaar 1: grammatica, vertalen VT / NL, vertalen NL / VT, maatschappijkennis (inclusief mondelinge taalvaardigheid) - Jaar 2: vertalen VT / NL, vertalen NL / VT, maatschappijkennis (inclusief mondelinge taalvaardigheid), redactie - Jaar 3: vertolking VT / NL, vertolking NL / VT, maatschappijkennis, notatietechnieken, gesprekstolken - Jaar 4: ondernemersvaardigheden, specialisaties, praktijkopdrachten, portfolio. Per module zijn er doelstellingen geformuleerd waarin, meestal op jaarniveau en soms op semesterniveau, staat beschreven wat een student aan het eind van de module moet kunnen. Deze doelstellingen zijn opgenomen in de studiegids. Er zijn heldere niveauaanduidingen voor de onderdelen vertalen / tolken, gesprekstolken en redactie (vertaal- en tolkvaardigheden). Op grond van de bestudering van de studiegids, de readers en de toetsen en het gesprek met de studenten concludeert het panel dat er, wat betreft de onderdelen vertalen / tolken en redactie, sprake is van een concentrisch programma met een duidelijke opklimmende moeilijkheidsgraad. Dit mondt uiteindelijk uit in de realisering van de kerncompetenties 1 en 5. (Deze zijn nodig om het SNEVT-examen voor deze onderdelen te kunnen halen.) In het vierde studiejaar krijgen de studenten in het kader van de module specialisaties inleidingen in vijf specialistische vertaalrichtingen. In het collegejaar ging het om financieel-economisch vertalen, literair vertalen, medisch vertalen, ondertitelen en vertalen met behulp van computerprogramma s. Voor de afstandsopleiding geldt dat studenten in principe vrij zijn om op elk willekeurig moment te beginnen. Ook zij moeten deelnemen aan het landelijke SNEVT-examen, dat tweemaal per jaar (eind mei en eind november) wordt afgenomen. Het regelmatige, individuele contact tussen docent en student schept de voorwaarden voor mogelijke wijzigingen en aanpassingen van het aangeboden programma. Het programma is akkoord bevonden door de beroepenveldcommissie. Kanttekeningen Er zijn geen heldere niveauaanduidingen wat betreft maatschappijkennis. Het is onduidelijk of hier sprake is van een opklimmende moeilijkheidsgraad (verdieping), van een meer uitgebreide kennis (verbreding) of dat alle onderdelen een keer behandeld worden. Er zijn aanzienlijke verschillen in aanpak bij de verschillende studierichtingen. Zo wordt bij Spaans een historische lijn gevolgd en worden bij Engels de belangrijke Engelstalige landen een voor een behandeld. Uit de evaluaties onder studenten wordt NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 23

24 duidelijk dat aanpassing van maatschappijkennis bij Engels gewenst is. De HWN is zich hiervan bewust, blijkens de beoogde verbeteractie zoals opgenomen in het zelfevaluatierapport en de gesprekken met het management (zie ook paragraaf 5.2). Aangezien de SNEVT-examens daadwerkelijk worden gehaald door de HWN-studenten, kan het panel niet anders dan concluderen dan dat de studenten het beoogde niveau bereiken. Het vierde jaar is nog in ontwikkeling. Als niveauaanduiding van de vier praktijkcomponenten wordt hier rechtstreeks verwezen naar de eindkwalificaties (de beroepsvoorbereidende kerncompetenties 2 t/m 4 en de generieke hbo-competenties. Daarnaast komen de hbo-competenties in de eerste drie studiejaren impliciet aan de orde tijdens de colleges en de zelfstudieopdrachten. Er zijn nog geen leerdoelen per praktijkcomponent vastgesteld. Conclusie Het panel is van mening dat de vertaal- en tolkvaardigheden goed in het programma verankerd zijn en dat er sprake is van een duidelijk opklimmende moeilijkheidgraad die, samen met de verworven maatschappijkennis, leidt tot een realisering van de inhoudelijke component (de kerncompetenties 1 en 5) in het programma. Er zijn nog geen leerdoelen voor de beroepsvoorbereidende programmaonderdelen vastgesteld, maar hier wordt wel naar de betreffende eindkwalificaties (beroepsspecifieke persoonlijke competenties en hbo-competenties) verwezen. In totaal beoordeelt het panel het facet relatie doelstellingen en inhoud programma dan ook als voldoende. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma voldoende Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: In het eerste studiejaar gaat het onderwijs in de grammatica hand in hand met de aangeboden vertalingen. Daarnaast worden in de eerste drie studiejaren de vertaalteksten mede afgestemd op de aangeboden leerstof voor maatschappijkennis. (Voor de tolkvariant geldt dit in het derde studiejaar voor de vertolkingen.) Naast de schriftelijke vaardigheden die vertalers moeten beheersen voor het SNEVTexamen, wordt tijdens de vertaalvariant (enige) aandacht besteed aan mondelinge taalverwerving. Dit wordt gekoppeld aan de colleges maatschappijkennis. Vervolgens moeten studenten deze vaardigheid vooral zelf ontwikkelen. De samenhang in het programma wordt bewaakt door de verschillende talensecties. Hiervoor vindt twee maal per jaar een vergadering per sectie / studierichting plaats. Daarnaast is er informeel overleg tussen de docenten op de wekelijkse collegeavond. De samenhang wordt tevens bewaakt door de algemeen directeur, onder andere via het regelmatige overleg tussen de coördinatoren en de directeur (doorgaans eens per 6 weken maar vaker indien nodig). Tenslotte geeft de beroepenveldcommissie gevraagd en ongevraagd advies over het programma en de samenhang ervan. 24 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

25 Voor de afstandsvariant zijn maatschappijkennis en grammatica geïntegreerd in het vertalen. Bij Engels worden de studenten door middel van vragen over deze onderdelen geholpen bij het zelf bestuderen van deze onderdelen. Kanttekeningen De HWN heeft de beroepsvoorbereiding voorlopig geconcentreerd in het vierde studiejaar. De eerste drie studiejaren leiden op tot het SNEVT-examen. In het gesprek heeft het management aangegeven dat onderzocht wordt in hoeverre de beroepsvoorbereiding ook in de eerste drie studiejaren een stevige positie kan krijgen. Het panel is van menig dat meer aandacht voor beroepsvoorbereiding eerder in de opleiding de samenhang zou versterken. Er is nauwelijks formele verslaglegging van de halfjaarlijkse sectievergaderingen / het studierichtingsoverleg. Conclusie De samenhang in het curriculum wordt gevormd door de vertaalmodules die enerzijds aansluiting hebben met de maatschappijkennis en anderzijds met de grammatica. De samenhang wordt geborgd door de secties, de algemeen directeur en de beroepenveldcommissie. De beroepsvoorbereiding staat hier wat los van en is (voorlopig) geconcentreerd in het vierde studiejaar. In totaal beoordeelt het panel het facet samenhang als voldoende. Facet 2.4 Studielast goed Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: Uit het de halfjaarlijkse evaluaties onder studenten blijkt dat de opleiding in het algemeen studeerbaar is. Ook uit de gesprekken met de studenten en alumni werd duidelijk dat de opleiding in principe studeerbaar is. De docenten staan open voor klachten of problemen en gaan hier naar tevredenheid van de studenten / alumni mee om. Om de studielast nog verder te verbeteren heeft de HWN heeft de volgende verbetermaatregelen genomen. - Aangezien er nogal wat studenten zijn die langer dan drie jaar over de inhoudelijke component van de opleiding doen, omdat ze niet direct slagen voor de SNEVTexamens, wordt verwacht dat door de invoering van het beroepsgerichte vierde jaar, de studievertraging zal worden beperkt. Studenten zijn dan namelijk in de gelegenheid de SNEVT-examens te herkansen terwijl ze ook al bezig zijn met het vierde jaar. NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 25

26 - Door een flexibele roosterindeling wordt getracht buitenlandse studenten de mogelijkheid te bieden meer lessen in de vertaling VT-NL te volgen. De praktijk wijst namelijk uit dat dit voor hen een struikelblok vormt. - Daarnaast hebben studenten van alle studierichtingen, door het loslaten van jaargroepen vanaf het vierde studiejaar, de mogelijkheid voor bepaalde onderdelen waarin zij zwak zijn extra colleges te volgen. Een en ander is bevestigd in het gesprek met de studenten. Conclusie Uit de evaluatie en de gesprekken blijkt dat de opleiding studeerbaar is. Daarnaast zet de opleiding zich aantoonbaar in om de studeerbaarheid verder te verbeteren. Derhalve beoordeelt het panel het facet studeerbaarheid als goed voor zowel de vertaler- als de tolkopleiding. Facet 2.5 Instroom voldoende Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: De bacheloropleiding van de HWN staat in principe open voor studenten die een havo-, vwo- of mbo-diploma hebben. Ook diploma's van opleidingen met een vergelijkbare moeilijkheidsgraad worden geaccepteerd. Dit geldt zowel voor binnenlandse als buitenlandse opleidingen. Zo nodig wordt het Nuffic om advies gevraagd. Studenten die niet beschikken over een toelatinggevend diploma, worden alleen toegelaten in het eerste jaar na het afleggen van een toelatingsonderzoek. Dit bestaat uit vertalingen in en uit het Nederlands. Een dergelijk toelatingsonderzoek vindt ook plaats als nieuwe studenten willen instromen in een hoger studiejaar dan het eerste. Voor de overige studenten is een toelatingsonderzoek niet verplicht. Het panel heeft het toelatingsonderzoek bestudeerd en heeft geconcludeerd dat dit aansluit bij de inhoudelijke component (kerncompetentie 1). Studenten die willen doorstromen naar de tolkvariant moeten een spreekvaardigheidstoets afleggen voor de toelating tot de tolkopleiding. In CEFR-termen geldt hier dat studenten dienen te voldoen aan C2-niveau om toegelaten te worden tot de tolkvariant. Studenten die relevante werkervaring hebben kunnen vrijstellingen krijgen in verband met eerder verworven competenties (Evc s). Deze vrijstellingen worden geconcentreerd in het vierde jaar en hebben betrekking op de beroepsvoorbereidende - en hbo-component van de opleiding. Het maximum aantal vrijstellingsspunten bedraagt 20 European Credits (EC), tenzij studenten relevante werkervaring hebben als vertaler. De studenten hebben in het gesprek bevestigd dat de toekenning van Evc s duidelijk en redelijk is. 26 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk

27 Hoewel studenten met een havo-, vwo- of mbo -diploma in principe toelaatbaar zijn, is er in de praktijk geen sprake van een directe doorstroom van deze typen onderwijs naar de HWN. De studenten die instromen aan de HWN zijn gemiddeld 35 jaar oud en hebben reeds de vereiste werkervaring. Kanttekening Aan het begin van de opleiding wordt niet naar evc s gekeken. De opleiding bepaalt via het toelatingsonderzoek alleen of de studenten voldoende vertaalvaardigheden hebben om in te stromen in het eerste, of mogelijk een later, studiejaar. De reden hiervoor is dat individuele leertrajecten bij de contactopleiding niet mogelijk zijn. Als studenten in een hoger studiejaar instromen, krijgen zij vrijstelling voor een heel jaar en niet voor een deel daarvan. Het panel beveelt HWN aan om, mede met het oog op de inbedding van de beroepsvoorbereidende component in de eerste drie studiejaren, ook beroepsvoorbereidende elementen mee te nemen in het toelatingsonderzoek (zoals bijvoorbeeld commerciële vaardigheden en basiskennis van het ondernemerschap) Conclusie De instroomvereisten van de HWN sluiten formeel aan bij de wettelijke vereisten: havo, vwo, mbo of een vergelijkbaar diploma. Feitelijk richt HWN zich echter op studenten die van een hoger niveau zijn. Het panel beoordeelt het facet instroom als voldoende. Facet 2.6 Duur geen oordeel Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: De opleiding is opgebouwd uit 240 EC (1680 studiebelastingsuren), onderverdeeld in 60 EC per jaar en 30 per semester. Kanttekeningen Uit de studentevaluaties en gesprekken met studenten en alumni werd duidelijk dat de meeste studenten kunnen volstaan met 12 tot 15 uur studie per week. Volgens het opleidingsmanagement ligt dit op 15 tot 20 uur per week, aangezien bij het bestuderen van een taal ook het regelmatig en actief lezen van boeken, kranten en tijdschriften in de vreemde taal en het luisteren naar radioprogramma s en het kijken naar televisieprogramma's in de vreemde taal hoort. Veel studenten rekenen dit niet mee bij hun studielast. Hiermee komt de HWN in feite tot een beoogde studiebelasting van ten hoogste 840 studiebelastingsuren per jaar. Dit staat gelijk aan een studieduur van 30 EC per jaar. NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk 27

28 De HWN is van mening dat, hoewel het aantal van 1680 studiebelastingsuren per jaar formeel ook geldt voor deeltijd hbo-opleidingen, het voor de HWN-studenten (naast een baan en gezin) onmogelijk is om 1680 uur per jaar aan hun studie te besteden. Bovendien blijkt uit studiebelastingsonderzoek dat studenten in Nederland gemiddeld tussen de 1100 en 1200 uur studeren. De HWN is verder van mening dat zij dezelfde praktijk volgt als de meeste hogescholen in Nederland die deeltijdopleidingen aanbieden. Hierbij verdeelt zij 60 EC per jaar over de verschillende programmaonderdelen, ervan uitgaande dat de studenten dat aantal punten ook verdienen als ze voldoen aan de niveaueisen die de hogeschool stelt. Als aan het eind van de opleiding een niveau wordt bereikt dat kan worden geaccepteerd als hbo-niveau, maakt het volgens de HWN op zich niet uit hoeveel uur de studenten aan hun opleiding hebben besteed. De HWN is van mening dat haar deeltijdstudenten doorgaans de kennis, vaardigheden en studiehouding meebrengen die hen in staat stellen sneller dan een voltijdstudent aan het vereiste hbo-niveau te voldoen. Een en ander is bevestigd in het gesprek met het werkveld: een student die direct van het havo of vwo af komt verzuipt. Het panel kan zich vinden in de redenering van de HWN dat de studentenpopulatie de opleiding in minder tijd kan volbrengen dan een voltijdstudent die direct doorstroomt vanaf het voortgezet onderwijs. Het panel is van mening dat hier sprake is van evc s. Het panel acht de compensatie door evc s voor de feitelijke studieduur onvoldoende concreet uitgewerkt door de HWN. Het panel beveelt de opleiding daarom aan om inzichtelijk te maken hoe de evc s tot vermindering van de feitelijke studieduur leiden. Conclusie Hoewel het programma formeel is opgedeeld in het voor accreditatie door de NVAO vereiste aantal EC, is de feitelijk beoogde studieduur te gering voor een hbobacheloropleiding. Het hbo-bachelorniveau wordt wel gehaald binnen de opleiding. Dit is het gevolg van de het hoge instroomniveau van de studenten. In feite kan de opleiding dus gerealiseerd worden in minder dan vier jaar. Hiermee past de opleiding niet in het accreditatiekader van de NVAO. Derhalve geeft het panel geen oordeel over het facet studieduur. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. De oordelen zijn gebaseerd op de volgende argumenten: De contactopleiding voor vertaler en tolk kent slechts één collegeavond per week. De consequentie is enerzijds dat het programma heel efficiënt en pragmatisch is samengesteld en anderzijds dat van studenten een grote mate van zelfwerkzaamheid wordt verwacht. 28 NQA - Visitatie Hogeschool West-Nederland voor Vertaler en Tolk