Centrum voor Levensvragen MOTTO - ROTTERDAM

Transcriptie

1 Centrum voor Levensvragen MOTTO - ROTTERDAM MOTTO Prins Alexander jaarverslag 2013

2 Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander GENESIS Oud worden is het eindelijk vermogen ver af te zijn van plannen en getallen; een eindelijke verheldering van ogen voordat het donker van de nacht gaat vallen. Het is een opengaan van vergezichten, een bijna van gehavendheid genezen; een aan de rand der tijdeloosheid wezen. Of in de avond gij de zee ziet lichten. Het is, allengs, een onomstotelijk weten dat gij vernieuwd zult wezen en herschapen wanneer men van u schrijven zal: 'ontslapen'. Wanneer uw naam op aarde is vergeten. Ida Gerhardt Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 1

3 Inleiding De jaarverslagen van Motto geven u, naast de algemene verantwoording, iedere keer een specifieke blik op ons werk. Het jaarverslag van 2011 gaf een inkijkje in de persoonlijke ervaringen van cliënten van Motto. In 2012 stonden de vrijwilligers centraal en voor het jaarverslag van 2013 hebben we er voor gekozen twee belangrijke gebeurtenissen in de ontwikkeling van ons werk centraal te stellen. De eerste belangrijke gebeurtenis was de opening van het Centrum voor Levensvragen Rotterdam in het voorjaar van De tweede belangrijke gebeurtenis was de presentatie, in december van 2013, van de resultaten van een onderzoek naar het maatschappelijk rendement van de Motto-projecten. Centrum voor Levensvragen Rotterdam - Vinden en Verbinden Op 21 maart 2013, werd het Centrum voor Levensvragen Rotterdam officieel geopend met een symposium waarin belangrijke thema s in ons werk voor het voetlicht werden gebracht. Het symposium kreeg de titel Vinden en Verbinden. Ruim 50 mensen waren aanwezig bij de opening, die plaatsvond in woonzorgcentrum en verpleeghuis De Burcht. Professionals uit de zorg, welzijnswerkers, beleidsmedewerkers vanuit de overheid, bestuurders, vrijwilligers van Motto, collega s, samenwerkingspartners en belangstellenden vonden en verbonden zich met het Centrum voor Levensvragen Rotterdam. Er was een warm welkom voor iedereen en er waren boeiende sprekers. Marinus van den Berg ging met de aanwezigen in gesprek over levensvragen, en vraagwijzerconsulent Iwan Vernooij nam de luisteraars mee naar de vraag achter de vraag. Diane van den Elshout, een van de vrijwilligers van Motto, las in een klein intermezzo een verhaal van Toon Tellegen voor, over hoe iemand met een luisterend oor een ander kan helpen bij het nadenken Met een gedreven speech wist Elly Prinse de aandacht te vangen in een uiteenzetting van missie en visie van het Centrum voor Levensvragen Rotterdam. In een indrukwekkend ritueel werden de aanwezigen tenslotte uitgenodigd een lichtje aan te steken en daarbij hun suggesties aan en wensen voor het Centrum voor Levensvragen te formuleren en kenbaar te maken op de uitgereikte kaarten. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 2

4 De verzamelde kaarten werden met het licht van de aangestoken Centrum-voor-Levensvragenkaars door Ben van Dam aangeboden aan Elly Prinse. Met dit ritueel werd de opening van het Centrum een feit. Na de opening vormde een zeer geanimeerd informeel samenzijn het sluitstuk van een middag, waarop in dankbaarheid teruggekeken mag worden. Structuur Centrum voor Levensvragen/Motto Rotterdam Met de komst van het stedelijk Centrum voor Levensvragen Rotterdam zijn niet de inhoud en de werkwijze van de Motto-projecten veranderd, maar is er wel een nieuwe structuur ontstaan, waarbij de Motto-projecten zijn ondergebracht bij het Centrum voor Levensvragen Rotterdam. Het Centrum voor Levensvragen Rotterdam heeft twee werkvelden: 1. Training en begeleiding op het terrein van zingeving en levensvragen. 2. Motto-projecten (Meelevende Ondersteuning ten behoeve van Thuiswonende Ouderen). Momenteel zijn er Motto-projecten in IJsselmonde, Prins Alexander en Hillegersberg- Schiebroek. Onveranderd vormt het Centrum voor Levensvragen Rotterdam met de Motto-projecten onderdeel van de stedelijke Stichting Samen010 (voorheen KSA/GCW). Voor wie is het project bestemd? De trainingen van het Centrum voor Levensvragen worden ontwikkeld voor al die professionals en vrijwilligers in de stad die zich willen verdiepen in het omgaan met zingeving en levensvragen bij hun cliënten. Binnen de Motto-projecten staan ouderen centraal. Hoe doen we het project? Bij het Centrum voor Levensvragen worden trainingen en begeleidingstrajecten in samenspraak met de opdrachtgever op maat gemaakt. Bij de Motto-projecten bezoeken gemotiveerde, geschoolde en betrokken vrijwilligers zelfstandig wonende ouderen voor gesprekken met diepgang. Waar vindt het project plaats? De trainingen van het Centrum voor Levensvragen kunnen plaatsvinden in het pand van Samen 010 of op een locatie die de voorkeur heeft van de opdrachtgever. Er zijn Motto-projecten in IJsselmonde, Alexander en Hillegersberg-Schiebroek. De Mottovrijwilligers bezoeken ouderen thuis. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 3

5 Waarom doen we dit project? Met de trainingen van het Centrum voor Levensvragen wordt beoogd professionals en vrijwilligers toe te rusten met inzichten en vaardigheden die bijdragen aan het herkennen en erkennen van en kunnen reageren op zingevings- en levensvragen. Onze trainingen kenmerken zich door een persoonlijke benadering waarin de ontwikkeling van zelfkennis en vaardigheden centraal staat. Dat alles in het licht van de relatie die de professional of vrijwilliger heeft met zijn of haar cliënten. Met de drie Motto-projecten zijn we een steuntje in de rug voor ouderen. Hoe verschillend mensen ook zijn, iedereen wil wel eens het hart luchten. Over de gevolgen van een ziekte of over toenemende beperkingen. Over ouder worden of oud zijn, over verdriet en gemis, over de zin van het leven, over geloof, of over het verlies daarvan, over sterven en de dood, over daarna. Zowel de geestelijk verzorgers van het Centrum voor Levensvragen maar zeker de deskundige en betrokken vrijwilligers van de Motto-projecten bieden een luisterend oor en gaan daarover in gesprek. Onderzoek naar het maatschappelijk rendement van de Motto-projecten Gedurende het jaar 2013 zijn de Motto-projecten van IJsselmonde en Prins Alexander onderzocht op hun maatschappelijk rendement. De onderzoeksorganisaties Verwey-Jonker Instituut en Ecorys voerden op verzoek van Samen 010 (voorheen stichting KSA/GCW) een onderzoek uit naar de werkwijze, kosten en opbrengsten van het project Motto. Het was een intensief proces waarbij de onderzoekers niet alleen literatuuronderzoek hebben gedaan, maar ook interviews hebben afgenomen van vrijwilligers en cliënten. Daarnaast organiseerden zij een zogenaamde Effect Arena waaraan een aantal relaties van Motto hebben deelgenomen. Het onderzoek resulteerde in een rapport waarin zowel wordt geteld als verteld. In het getelde blijkt dat het werk van Motto leidt tot een maatschappelijk rendement van circa 40 tot 60%. Dat betekent dat iedere geïnvesteerde Euro 1,4 tot 1,6 keer wordt terugverdiend. Het positieve rendement bestrijkt meerdere maatschappelijke velden, zoals gezondheid, zorgconsumptie en persoonlijk welbevinden. Dat wat niet 'geteld' kan worden, wordt in het rapport 'verteld' aan de hand van citaten uit de afgenomen interviews, waarin wordt gesproken over trouw, over de mens-mens verbinding, over het niets moeten, of weer kunnen ademen. Woorden over relaties waarin een mens kan opbloeien, kan ontdekken dat ie ertoe doet, en waarin iemand weer een zin kan ontdekken in het bestaan zoals het is. (Het volledige rapport en de samenvatting zijn te downloaden via Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 4

6 Presentatie onderzoeksrapport Gezien en Gehoord Op 10 december 2013 werd het onderzoeksrapport Gezien en gehoord. Maatschappelijk rendement van project Motto: zingeving en levensvragen bij ouderen gepresenteerd. De presentatie vond plaats in de Dagkerk van Citykerk het Steiger te Rotterdam en werd verzorgd door de onderzoekers van het Verwey-Jonker Instituut en Ecorys. Zij gaven een uitgebreide toelichting op hetgeen in het rapport staat beschreven. Vanuit Motto mocht Bea Cox vervolgens op het rapport reageren. Zij deed dat met een toespraak waarin zij sprak over de moed die nodig is om een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek te laten verrichten naar het werk dat je doet, en over onze aanvankelijke vrees dat de essentie van ons werk niet in het onderzoeksrapport gevat zou kunnen worden. De vragen die ze daarbij stelde waren: Kun je dat wat er gebeurt in de ontmoeting tussen twee mensen wel zó weergeven dat het werkelijk recht doet aan die ontmoeting? Kan de essentie van een heilzame relatie eigenlijk wel onderzocht worden? Kun je wel praten over maatschappelijk rendement bij wat wij ervaren als essentieel voor een mensenleven? Kun je praten over maatschappelijk rendement bij het mooie dat wij zien ontstaan in de relaties, bij de dankbaarheid die we daarover voelen? Gelukkig ligt er uiteindelijk toch een rapport waarin naast het positieve rendement uitgedrukt in de cijfers, in vele citaten wordt gesproken over trouw, over de mens-mens-verbinding, over het niets moeten, of weer kunnen ademen. In de citaten wordt de kerntaak van Motto zichtbaar: ouderen ondersteunen bij zingeving en levensvragen. Dat is wat we doen, dat is goed in zichzelf, daar wordt niets op afgedongen, maar het is ook geweldig om bevestigd te zien wat dat allemaal met zich meebrengt. Al die effecten die soms wel, soms niet te meten zijn. We zijn er blij mee, dat het rapport zichtbaar maakt wat het doet met mensen, om zin en samenhang in het leven te ervaren! Na een dankwoord van Bea Cox namens Motto, nemen Wethouder Korrie Louwes (gemeente Rotterdam) en Chris Nolet, bestuurslid van het Sint Laurensfonds, het eerste exemplaar van het rapport in ontvangst uit handen van Hanny de Kruijf, directeur van Samen 010 (voorheen stichting KSA/GCW), de overkoepelende organisatie van Motto. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 5

7 Missie Motto Alexander Nu het werk van Motto in een groter perspectief is geplaatst, wordt de focus gelegd op het Mottoproject in Alexander. Motto biedt met de hulp van toegeruste vrijwilligers geestelijke ondersteuning aan ouderen die door eenzaamheid, tegenslagen of andere moeilijkheden behoefte hebben aan een klankbord. De eerste aandacht gaat daarbij uit naar een actieve ondersteuning bij zingeving en levensvragen. Meestal zijn deze vragen niet oplosbaar, maar de behoefte om er over te praten met een vertrouwd iemand en ervaringen uit te wisselen is groot. Kenmerkend voor het bezoekwerk van vrijwilligers is dat hun cliënten niets moeten. De insteek is aanwezig te zijn voor de ander, te luisteren en aandacht te schenken. Soms kun je niets meer voor de ander doen, maar daarom kun je nog wel veel voor iemand betekenen. Doel is dan er te zijn voor die ander. De cliënten krijgen het gevoel dat er iemand is bij wie ze terecht kunnen. Het verhoogt het welbevinden van betrokkenen en zelfs het gevoel van veiligheid. Vanuit dat gevoel van er toe te doen zijn mensen in een aantal gevallen weer in staat hun eigen leven vorm en inhoud te geven en weer sociale contacten aan te gaan. Ons werk in Alexander 1. Professionele ondersteuning In 2013 konden we voor Motto Alexander 16 uur per week professionele ondersteuning inzetten. Twee geestelijk verzorgers vulden deze uren in, met voor ieder van hen een eigen aandachtsveld. Deze geestelijk verzorgers vervulden naast hun werkzaamheden voor Motto Alexander ook werkzaamheden voor het Motto-project in IJsselmonde, voor de ontwikkeling van het stedelijk Centrum voor Levensvragen en voor de start van een nieuw Motto-project in Hillegersberg- Schiebroek. Dit laatste was exclusief werkterrein van één van de beide professionals in De verschillende werkzaamheden van de geestelijk verzorgers kunnen verdeeld worden over zes belangrijke onderdelen: zorgen voor passende matches tussen cliënt en vrijwilliger, begeleiding en scholing van de vrijwilligers, begeleiding van individuele cliënten in complexe situaties, zorgen voor profilering van het Motto-project, zorgen voor het aangaan en onderhouden van samenwerkingsrelaties en zorgen voor bijzondere/aanvullende activiteiten voor ouderen. In de beschrijving van de resultaten van het jaar 2013 zult u de verschillende taken herkennen. 2. Werkplek In 2013 heeft Motto Alexander steeds gebruik mogen maken van een werkplek bij de Leliezorggroep. Zaten we aanvankelijk in locatie De Burcht, in de loop van het jaar zijn we deel gaan uitmaken van De Kleine Burcht. In deze zorg en servicewinkel komen veel wijkbewoners, zijn meerdere organisaties betrokken en heerst er altijd een actieve en welkome sfeer. Voor Motto een goede plek om te werken. 3. Netwerken en samenwerken Wij laten u kennis maken met een aantal uitspraken zoals die zijn gedaan door onze samenwerkingspartners tijdens de zogenaamde Effect Arena. Een Effect Arena is een van de onderzoeksmethodes die het Verwey Jonker Instituut en Ecorys hebben gehanteerd om te komen tot een analyse van het maatschappelijk rendement van Motto. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 6

8 In deze bijeenkomst hebben onze verwijzers en samenwerkingspartners uitspraken gedaan over hun visie op ons werk. Als het vertrouwen er eenmaal is, volgt soms ook praktische ondersteuning. Mijn ervaring is dat de vrijwilliger de zelfredzaamheid vergroot. Door aandacht wordt het leven leuker, ook het lichamelijk welbevinden. De vrijwilliger kan net het houvast zijn in het langer thuis wonen. Het effect zit niet in medische consumptie, maar wel in minder snel naar een verzorgingstehuis. Motto vergroot de zelfregie. Het werk van Motto is niet iets dat andere organisaties snel oppakken. Er valt een gat indien Motto wegvalt. Dingen blijven liggen. Het netwerk zal delen opvangen. Zingeving wordt niet door familie opgepakt als Motto wegvalt. Beroepskrachten hebben geen tijd meer om vertrouwen op te bouwen met mantelzorgers van de cliënt. Grootste effect is dat je cliënten kunt overdragen, dat je weet dat er structurele aandacht blijft. Uiteindelijk minder werklast. Mensen blijven bij ons loket komen, maar we kunnen ze eerder kwijt. Motto is een onmisbare schakel in de keten. Als Motto er niet is het zij zo, dan komen ze bij ons terug. Er zijn veel mogelijkheden in de wijk ( ) maar mensen zijn gebaat bij structureel contact. De familie is vaak blij met extra steun: ik ken een man van 90 die al 30 jaar hetzelfde verhaal afdraait. Zijn kind was blij dat zijn vader iemand nieuw had om het aan te vertellen. Niet steeds weer hetzelfde verhaal hoeven aanhoren, nu kan ik gewoon de praktische dingen voor hem doen. Geruststellend voor mantelzorgers dat er óók nog een vrijwilliger is. Dat verlicht de druk. Samenwerking en het onderhouden van onze netwerken is en blijft een van de fundamenten van ons werk. Zichtbaarheid, vertrouwen en gezamenlijke activiteiten zijn de basis en de bron van onze betrokkenheid bij Zinvol Actief, hét Platform waarin Motto tezamen met de andere vrijwilligersorganisaties uit de wijk is vertegenwoordigd. Belangrijke samenwerkingspartners in 2013 zijn: de Leliezorggroep, Laurens, Aafje, Humanitas, GC Zevenkamp, Huisartsenpraktijk HesseDok, VTZ, UVV, Zonnebloem, GGD, Even Buurten, de SAR en de kerken in Alexander. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 7

9 Resultaten Motto Alexander 2013 Wat stond ons begin 2013 voor ogen; wat hebben we er van waar gemaakt, welke activiteiten waren niet succesvol en welk nieuwe initiatieven zijn er genomen. Op verschillende onderdelen beschrijven we eerst wat we in het projectplan voor 2013 hadden aangegeven als onze doelstellingen. Vervolgens beschrijven we per onderdeel wat daarvan is waargemaakt. Bezoekwerk Voornemen volgens projectplan vrijwilligers die elk gemiddeld 2 cliënten bezoeken. Op jaarbasis zullen er intensieve contacten zijn met circa 45 cliënten. Gerealiseerd in 2013 In Alexander hebben 22 vrijwilligers 39 cliënten in totaal 347 maal bezocht. Daarnaast heeft een van de vrijwilligers regelmatig bezoeken afgelegd op de revalidatieafdeling in De Burcht. De revalidanten die zij bezocht wisselden, omdat de verblijfsduur op de afdeling kort is. In totaal bracht deze vrijwilliger 61 uren op de afdeling door. De cijfers leiden tot enkele voorzichtige conclusies. Tendensen bij het inzetten van Motto-vrijwilligers Het aantal vrijwilligers stabiliseerde in Wel vonden er wisselingen plaats. Zes vrijwilligers stopten met hun werk, daar staat tegenover dat we zes nieuwe vrijwilligers hebben mogen verwelkomen. De nieuwe vrijwilligers zijn deels mensen van middelbare leeftijd die tijdelijk zonder werk zitten, deels al wat oudere mensen die recent zijn gepensioneerd. De vrijwilligers die hun werk bij Motto stopten deden dat i.v.m. verhuizing, een baan of andere privéomstandigheden. Een belangrijke factor in de stabilisatie van het aantal vrijwilligers is onze inzet op verdere professionalisering van deze vorm van vrijwilligerswerk. Motto-vrijwilligers komen niet voor de gezelligheid maar hebben een expliciete insteek waar het gaat om zingeving en levensvragen van ouderen. Dat betekent dat wij bij het aannemen van nieuwe vrijwilligers kritisch zijn op houding, bejegening en luistervaardigheden. Niet iedereen die zich aanmeldt, wordt Motto-vrijwilliger. Ook het volgen van de basistraining heeft een verplichtend karakter, evenals het aanwezig zijn bij en het leveren van een actieve bijdrage tijdens de vrijwilligersbijeenkomsten. De vrijwilligers die dit jaar zijn begonnen hebben, op één na, allemaal deelgenomen aan de basistraining. We kunnen met gepaste trots zeggen te mogen werken met een stabiele groep trouwe en deskundige mensen. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 8

10 Tendensen bij Motto-cliënten We zien ook dat er zich in het bezoekwerk nieuwe tendensen ontwikkelen. We kennen enerzijds de langdurige en intensieve contacten tussen cliënt en vrijwilliger waarbij er vaak sprake is van een bezoekfrequentie van een maal per week of eenmaal per twee weken gedurende meerdere jaren. De vrijwilliger loopt als het ware mee in het leven van de cliënt. Contacten waarin levensvragen, ontmoeting en doorbreken van sociaal isolement hand in hand gaan met samen koffie drinken. Anderzijds zien we dat cliënten steeds meer voor de betrokkenheid van Motto kiezen op een meer specifiek geformuleerde vraag. We zien dan dat contacten tussen cliënt en vrijwilliger zich inhoudelijk concentreren op een specifiek levensthema. Dat kan gaan om het in onbalans raken als gevolg van een overlijden in de directe kring, moeite met familierelaties, het opmaken van de levensbalans, naderend levenseinde of bij een depressie. Wanneer cliënt zich opnieuw kan verhouden tot de gewijzigde omstandigheden, weer zelfstandig verder kan, wordt het contact beëindigd. We zien ook de gevolgen van de toenemende bezuinigingen in de zorg. Steeds meer mensen met een complexe zorgvraag blijven zelfstandig wonen. Voor ons betekent dat een toename van cliënten met niet alleen een stevige fysieke zorgvraag, maar ook meer vraag naar ondersteuning van ouderen met psychosociale problematiek. Verder over de vrijwilligers: Bijeenkomsten Iedere zes weken komen de Motto-vrijwilligers onder begeleiding van de geestelijk verzorger bij elkaar. In deze bijeenkomsten is aandacht voor ieders ervaringen in het bezoekwerk en worden er inhoudelijke thema s behandeld. Het bezoekwerk van Motto is werk wat mensen zelfstandig en alleen doen. Elkaar regelmatig ontmoeten schept betrokkenheid en biedt mogelijkheden voor begeleiding en intervisie. Door het aanreiken van werkgerelateerde onderwerpen wordt ook de deskundigheid van de vrijwilligers bevorderd en wordt er verdieping gebracht in hun gespreksvaardigheden. Omdat we binnen Motto Alexander te maken hebben met enkele vrijwilligers die ook een betaalde baan hebben, zijn we in 2013 overgegaan op bijeenkomsten die wisselend overdag en in de avonduren plaats vonden. We bereikten daarmee niet dat iedereen altijd aanwezig kon zijn, maar middels een goede verslaglegging van onze bijeenkomsten is toch iedereen betrokken kunnen blijven. Cursus Zowel in het voorjaar als in het najaar van 2013 hebben wij al onze nieuwe vrijwilligers een op maat gemaakte training aangeboden. In drie bijeenkomsten is uitvoerig stil gestaan bij de thema s Zingeving en Levensvragen, hebben we veel aandacht geschonken aan de zo belangrijke basishouding van vrijwilligers en hebben we hard gewerkt aan het vergroten van gespreksvaardigheden. De training, inclusief de uitgebreide reader, is ontwikkeld en uitgevoerd door eigen professionals. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 9

11 Individuele gesprekken met vrijwilligers In enkele situaties zijn er individuele gesprekken gevoerd met Motto-vrijwilligers. Soms omdat de vrijwilliger even van zich af wil praten wanneer een bezoek intensief of moeilijk is geweest. Ook kan het gebeuren dat een vrijwilliger, als bezoekwerk inhaakt op het privéleven, prijs stelt op een of meerdere gesprekken met de geestelijk verzorger. Signalerende rol Een ander belangrijk aspect van het werk van de vrijwilligers wat hier genoemd moet worden is de signalerende rol die zij op zich nemen. Vaak zijn de Motto-vrijwilligers een van de eersten die zien en horen dat de leefsituatie kwetsbaar wordt of de fysieke of geestelijke gezondheid van de oudere achteruit gaat. Omdat Motto-vrijwilligers deze signalen tijdig doorgeven kan met behulp van de samenwerkende partners ondersteunding geboden worden. De inhoud van het bezoekwerk De leeftijd van de thuiswonende cliënt is gemiddeld 81 jaar. Op enkele uitzonderingen na zijn het ouderen die alleen wonen. Net zoals in voorgaande jaren hebben de Motto-vrijwilligers over iedere maand per cliënt een contactrapportage ingevuld. Uit deze rapportages en uit de zeswekelijkse bijeenkomsten kunnen we zien welke thema s tijdens het bezoek aan de orde kwamen. Een belangrijk thema is het verwerken van het eigen verleden. In het zicht van het levenseinde zoekt men naar de balans: wat was goed, en hoe kom ik in het reine met de dingen uit het verleden die pijnlijk zijn. Een tweede belangrijk onderwerp is het thema verlies. Ouderen worden geconfronteerd met het wegvallen van dierbaren. Partners, broers, zussen, goede vrienden en vertrouwde buren overlijden. Het verlies van dierbaren brengt niet alleen verdriet, maar ook toenemende eenzaamheid met zich mee. Een derde belangrijk thema wat tijdens gesprekken regelmatig aan de orde komt is de eigen dood. De hierboven genoemde verliezen van dierbaren vragen van ouderen zich (opnieuw) te verhouden tot de eigen eindigheid. Dat kan gepaard gaan met angst, dat kan gepaard gaan met verlangen. Geloofs- of levensovertuigingen spelen daarbij een belangrijke rol en kenmerkend daarin is dat de in de jeugd meegekregen geloofsopvattingen opnieuw tegen het licht gehouden worden en dat daarin een herijking kan plaatsvinden. Tenslotte kan nog het verlies van de gezondheid worden genoemd met daaraan verbonden de toenemende afhankelijkheid. Ach, ik word oud, verzucht men dan. Kwetsbare ouderen willen hun verhalen, ervaringen en twijfels delen waar het gaat om dat zo precaire evenwicht tussen de wens nog zelfstandig te kunnen blijven wonen en de mate waarin zij daartoe fysiek en mentaal nog in staat zijn. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 10

12 Als er sprake is van liefdevolle aandacht vanuit de kant van de Motto-vrijwilliger is er ruimte om gevoelens en twijfels te uiten. Mensen hoeven zich niet langer groot houden en mogen hun onmacht en teleurstelling onder woorden brengen en onder ogen zien. Precies dit proces van delen van wat moeilijk is en moeite kost doet de oudere na afloop van het gesprek vaak opmerken: Natuurlijk kun jij voor mij geen antwoorden geven en kan ik mijn leven niet anders maken dan dat het is, maar alleen al door er over te praten wordt het wel te dragen, lucht het me op en dat geeft me weer de moed om verder te gaan. In de al genoemde contactrapportages wordt ook gevraagd een inschatting te maken van de mate waarin de oudere het bezoek waardeert. De uitkomst hier is bijna altijd : zeer op prijs gesteld. Op basis van deze antwoorden is duidelijk dat er betekenisvolle contacten tot stand komen. De betekenis van een contact laat zich moeilijk meten, maar veel cliënten hebben inmiddels een langer durende relatie met hun vrijwilliger waarin vertrouwen een belangrijke factor geworden is. Voor alle Motto-cliënten geldt dat aan hun wezenlijke behoefte te worden gehoord en te worden gezien in zeer grote mate wordt voldaan. In de contactrapportage is er ook ruimte voor de vrijwilliger om aan te geven hoe zij/hij het gesprek heeft beleefd. Zeer vaak werd gemeld dat de bezoeken voor wat betreft de medewerkers met een goed gevoel worden afgesloten. Ook voor de Motto-vrijwilligers biedt dit bezoekwerk aan ouderen betekenis, zingeving en diepgang. Aanvullende activiteiten Ondersteuning in complexe situaties Verwachtingen volgens projectplan 2013 In naar verwachting vijf tot zes complexe situaties zorgt de geestelijke verzorger/projectleider voor tijdelijke intensieve begeleiding van de cliënt. Gerealiseerd in 2013 Motto is en blijft een vrijwilligersorganisatie. Wij streven er dan ook naar om zo snel mogelijk een passende vrijwilliger in te zetten, ook in complexe situaties. Soms echter is het nodig dat de geestelijk verzorger een aantal gesprekken voert met cliënten. Met name daar waar sprake is van mensen met een psychiatrisch verleden is het niet vanzelfsprekend een vrijwilliger in te zetten. Ook wanneer mensen met diepe schuldgevoelens over hun verleden kampen, wanneer ingrijpende gebeurtenissen uit het verleden in het zicht van het levenseinde niet verwerkt zijn en wanneer er sprake is van uitzichtloos lijden zijn de bezoeken van de geestelijk verzorger nodig en een steun in de rug voor betreffende oudere. In 2013 heeft de geestelijk verzorger aan vier ouderen meer dan één bezoek afgelegd. Achter de voordeur Verwachtingen volgens projectplan 2013 Aansluitend bij het project Even Buurten aan de slag met de outreachende benadering. In samenwerking met bijvoorbeeld de kerken in het gebied werken aan de ontwikkeling van Achter de voordeur met als doelstelling om in 2013 met minimaal vijftien sociaal geïsoleerde ouderen structureel contact te maken. In eerste instantie zullen de betrokken professionals een duidelijke Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 11

13 en overdraagbare werkwijze ontwikkelen. Daarna kan dit werk worden overgenomen door drie tot vier vrijwilligers. Gerealiseerd in 2013 In 2013 is er weliswaar niet op structurele en planmatige manier gewerkt aan dit onderdeel van het projectplan, maar de samenwerking met Even Buurten heeft zeker geresulteerd in een aantal verwijzingen van mensen die sociaal geïsoleerd zijn. Vanuit de kant van Even Buurten hebben er twee verwijzingen plaatsgevonden en zijn Mottovrijwilligers ingezet. In 2013 hebben we op een andere en aanvullende manier het werk van Motto gestalte gegeven. Binnen de revalidatieafdeling van de Burcht heeft een van onze vrijwilligers een vaste werkplek gehad. Dat betekende dat zij minimaal eenmaal per twee weken op deze afdeling in gesprek ging met de mensen die op dat moment bezig waren met hun revalidatieproces. Juist mensen die vanwege een ongeluk of operatie tijdelijk aangewezen zijn op revalidatie binnen de Burcht kunnen behoefte hebben aan een gesprek over de gevolgen van hetgeen hun is overkomen. Een vertrouwd gezicht, een steeds aanwezige persoon die daarvoor een luisterend oor biedt en die zelf actief het initiatief neemt om mensen daadwerkelijk naar hun verhalen en ervaringen te vragen, blijkt een steun in de rug te zijn. In een enkel geval blijft het contact tussen cliënt en Motto ook bestaan na afloop van de revalidatie. Zin op Zondag - themabijeenkomsten op zondagmiddag Voornemen volgens projectplan 2013 De behoefte aan verdiepende en op zingeving gerichte ontmoetingen met andere ouderen blijkt groot en onder de noemer Zin op zondag zal in samenwerking met levensbeschouwelijke organisaties hier verder invulling aan gegeven worden. Inhoudelijk worden deze bijeenkomsten gedragen door de projectleider van Motto. Bij de praktische organisatie hiervan zullen één tot twee vrijwilligers betrokken worden. Gerealiseerd in 2013 Het is in 2013 niet gelukt daadwerkelijk uitvoering te geven aan Zin op Zondag binnen de deelgemeente Alexander. De redenen daarvoor laten zich als volgt omschrijven: Om Zin op Zondag daadwerkelijk onder de aandacht te brengen van ouderen is het niet voldoende alleen de Motto-cliënten te benaderen. Wat nodig is zijn persoonlijke contacten van de geestelijk verzorger met andere ouderen of een persoonlijke en inhoudelijke samenwerking met een andere professional die het mogelijk maakt ouderen persoonlijk aan te spreken en uit te nodigen voor dergelijke bijeenkomsten. Daarnaast bleek het niet eenvoudig een geschikte locatie te vinden. In het afgelopen jaar hebben we ruime ervaring met Zin op Zondag opgedaan in IJsselmonde en helaas bleek het daar niet mogelijk om voldoende ouderen te trekken. Op grond van onze Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 12

14 ervaringen met Zin op Zondag in IJsselmonde hebben we besloten dit initiatief niet verder te ontwikkelen. Training levenskunst Voornemen volgens projectplan 2013 De training Levenskunst onder de aandacht brengen van thuiswonende ouderen. Het gaat hierbij om 4 maandelijkse bijeenkomsten voor circa 10 ouderen. Het programma van deze bijeenkomsten zal per keer 2 uur duren. Vooralsnog wordt hierbij niet gedacht aan het inzetten van vrijwilligers. Gerealiseerd in 2013 Het voornemen om trainingen te geven onder de naam Levenskunst bleek te ambitieus. Binnen de in totaal 16 uur die de geestelijk verzorgers beschikbaar hebben voor het Motto-project in Alexander was het niet haalbaar om uitvoering te geven aan dit idee. Activiteiten die niet in het projectplan waren voorzien Maand van Alexander In de voorbereiding, uitvoering en nazorg van de Maand van Alexander heeft Motto een zeer actieve rol gespeeld. De maand van Alexander kende 3 doelstellingen: De bekendheid rondom maatjesprojecten bij wijkbewoners vergroten. Het werven van nieuwe vrijwilligers voor de diverse projecten in Alexander. Het waarderen van de vrijwilligers die zich inzetten voor de wijk. Motto Alexander heeft op de volgende manieren haar rol in dit geheel vervuld: Actief betrokken bij de gehele organisatie en de pr, mede op basis van de ervaringen die door Motto waren opgedaan bij het organiseren van de Maand van IJsselmonde in Wij hebben op markten en informatiepunten veel van ons werk en van het werk van onze samenwerkingspartners in Zinvol Actief laten zien, zijn gesprekken aangegaan en hebben flyers verspreid. We hebben een workshop voor (nieuwe) vrijwilligers ontwikkeld, deze aangeboden en uitgevoerd en kunnen melden dat deze workshop voor Motto twee nieuwe vrijwilligers heeft opgeleverd. Tevens heeft Motto de waarderingsavond voor alle vrijwilligers georganiseerd en zorg gedragen voor een zeer goede uitvoering. Deze avond, waarop terugspeeltheater Wordt Vervolgd haar bijdrage heeft geleverd, werd door de bijna 200 deelnemers zeer gewaardeerd. Betrokkenheid bij de ontwikkeling van Ons Alexander Middels onze deelname in een van de werkgroepen en onze bijdrage tijdens de werkconferenties hebben we mede gezicht gegeven aan Ons Alexander en aan de totstandkoming van de initiatieven zoals die zijn neergelegd in het zogenaamde Bidboek. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 13

15 Deelname aan de beurs Help, er gaat iemand dood Tijdens deze beurs over alle aspecten die samenhangen met de dood hebben wij op 10 november 2013 niet alleen met een stand een bijdrage geleverd aan deze beurs, maar hebben wij daar ook een betekenisvolle workshop verzorgd onder de titel Als het leven zwaar wordt. Deelnemers aan deze workshop hebben het als zeer verrijkend ervaren met elkaar en met deskundigen in gesprek te kunnen gaan over vragen die zich aandienen als het leven zwaar wordt en de dood nadert. Betrokkenheid bij landelijke initiatieven Naast de lokale activiteiten die Motto in 2013 heeft ondernomen, mag ook genoemd worden dat Motto zich landelijk laat zien in de zogenaamde PRIL bijeenkomsten van het Landelijk Expertise Netwerk Ouderen en Levensvragen. Met onze visie en onze organisatievorm zijn wij een voorbeeld voor mensen die elders in het land in de startfase van vergelijkbare projecten zitten. (PRIL staat voor Platform Regionale Initiatieven Levensvragen). Ook voor het Netwerk van Vrij Gevestigde Geestelijk Verzorgers en voor het Ouderenwerk in Voorburg hebben wij een presentatie verzorgd over de werkwijze van het Centrum voor Levensvragen en de Motto-projecten. Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 14

16 Kijkrichting 2014 Het bezoekwerk vormt ook in 2014 de essentie van ons bestaan als project en zal onveranderd onze grootste aandacht krijgen. In aantallen hebben we voor 2014 onze doelstelling geformuleerd in termen van 20 vrijwilligers die worden ingezet ten behoeve van circa 45 ouderen met levensvragen. Ten behoeve van de kwaliteit van het bezoekwerk blijven we werken aan het vergroten van de deskundigheid van onze vrijwilligers door training en verdieping in de bijeenkomsten. Daarnaast liggen er voor 2014 verschillende ideeën om ouderen als groep bij elkaar te krijgen en zo onderlinge ontmoetingen te bevorderen. We denken daarbij aan het organiseren van filmmiddagen, lezingen en mogelijk een fotocursus, alles in samenwerking met andere zorg- en welzijnsorganisaties. Een niet aflatende factor ook in 2014 blijft de zorg voor onze zichtbaarheid in het gebied Prins Alexander. We zullen daarom blijven investeren in het voortzetten en verder uitbreiden van de relaties met onze samenwerkingspartners. MDA, de huisartsen, de zorginstellingen en de andere vrijwilligersorganisaties willen we daarin met name noemen. We zien uit naar een boeiend jaar. Moge de weg zelf u zegenen, u dragen en leiden. Moge de wind u goede dingen geven, waarnaar uw hart verlangt. Mogen de huizen waar u vertoeven zult, de liefde in herinnering brengen. Moge het water u verfrissen, en mogen uw harten opengaan voor anderen op de weg. Elly Prinse en Bea Cox Centrum voor Levensvragen /Motto Rotterdam. februari 2014 Veel mensen zijn eenzaam, geloof me daar is niets tegen, het màg. Maar kom je ze tegen zeg dan op z'n minst even: 'dag'. Toon Hermans Jaarverslag 2013 Motto Prins Alexander - 15